Жүректің өткізгіш жүйесінің маңызы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Картинки по запросу зкгму

СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫ

Тақырыбы: Жүрек автоматиясының физиологиялық механизмдері. . Микроциркуляция

Факультеті: Жалпы медицина

Дициплина: Физиология

Кафедра: Қалыпты физиология

Орындаған: Базарбаева А. А.

Тексерген: Батырова Т. Ж.

Тобы: 202 «А»

Ақтөбе 2018ж

Жоспары:

Кіріспе

Жүрек автономиясы

Негізгі бөлім

1. Өткізгіш жүйе

2. Автономияның табиғаты, Градиент заңы (Станнус тәжірибесі)

3. Өткізгіш жүйе клеткасының таныштық потенциалы мен әрекет потенциалы

4. Жүрек қызметінің нейро-гуморальді реттелуі

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Бағалау критерийі

Кіріспе

Қанайналымы жүйесі жүрек пен қанайналымның үлкен және кіші шеңберінен тұрады. Бұл жүйенің кіндігі-жүрек насос тәрізді қанды сығымдап қантамырларына айдайды да, оның үздіксіз ағысқа айналуын қамтамасыз етеді. Жүрек тоқтап қалса, табиғи ырғағы бұзылса, қан дене тіршілігіне қажет мөлшерде тарамайды да, көптеген патологиялық бұзылыстарды шақырады

Жүрек - қалың жолақты еттен тұратын төрт қуысты, үлкендігі адамның жұдырығындай (250-300г) жұмыр ағза. Жүрек екі өкпе аралығының алдыңғы жағында орналасқан, ірі қан тамырларға ілініп тұрады. Ұзындығы 12-15, ені 8-11 см, ұзын білігі оңнан солға, жоғарыдан төмен, арттан алға қарай бағытталған. Жүрек ұшы кеуде қуысында сол жақтағы бесінші қабырғаға не қабырға аралыққа сәйкес келеді. Жүрек 2 жүрекшеден және 2 қарыншадан тұрады. Жүрекше мен қарынша арасында атриовентрикулярлық қақпақшасы болады. Жүрек қабырғасы 3 қабаттан тұрады. Ішкісі - эндокард, ортаңғысы - миокард, сыртқысы - эпикард.

Негізгі бөлім

Қозғыштық, қозуды өткізу, жиырылу-жүрек етінің негізгі қасиеттері. Бұл қасиеттер қаңқа еттеріне де тән. Жүрек етінің ерекшелігі - оның автоматиялық қасиеті.

Көлбақаның жүрегін денесінен бөліп алып, физиологиялық ерітіндіге салып қойса, жүрек өздінің табиғи ырғағымен көпке дейін тоқтамай жиырыла береді. Оның өздінен өзі жиырылуы автоматиялық қасиетіне байланысты болады.

Жылы қанды жануарлар жүрегінде де автоматиялық қасиет бар екенін 1895 жылы Лангендорф итке жасаған тәжірибесінде дәлелдеп берді. Ит денесінен бөлініп алынған жүректің өз тамырына оттегімен қаныққан жылы қанды әдеттегі қысыммен жіберсе, тоқтап қалған жүрек қайтадан жиырыла бастайды

1902 жылы дәрігер А. А. Кулябко өкпе ауруынан өлген баланың жүрегін 20 сағат өткен соң денесінен бөліп алып, Лангендорф әдісін пайдаланды, соның нәтижесінде тоқтап қалған жүрек қайтадан соға бастады. Сөйтіп адамның жүрек етіне де автоматиялық қасиет тән екені дәлелденді.

Жүрек автоматиясының пайда болуы жөнінде екі түрлі яғни миогендік және нейрогендік теория бар. Миогендік теория бойынша қозу жүректің ауытқыған (атипті) ет тіндерінде пайда болады, яғни жүректің автоматиялық қасиеті оның ет тіндерінің қозуына байланысты. Нейрогендік теория бойынша ол жүрек етіндегі өте қозғыш нейрондардың әректінен туады.

Жылы қанды организмде жүрек автоматиясы миогендік теория тұрғысынан дәлелдеуге болатынын көптеген тәжірибе көрсетеді. Солардың бірі - Кулябко тәжірибесі: 20 сағат ішінде жүрек етіндегі нейрондар толық бұзылады, ал миоциттер бұзылмайды. Жүрек автоматиясы нейрондарға емес, миокардқа байланысты

Жүректің өткізгіш жүйесінің маңызы.

Миокардта ет талшықтарының екі түрі болады: жүрек етінің негізін құрайтын миоциттер - жүректің өзіне ғана тән арнайы тін, және жүректің өткізгіш жүйесін құратын миоциттер - арнайы емес белсенді тип. Алғашқы аталған миоциттер жиырылуға бейімделген, ал екінші аталған миоциттер ешқандай әсер етпесе де өздігінен қозуға және қозу үрдісін өздері арқылы өткізуге бейімделген. Бейарнамалы миоциттер саркоплазмаға бай, олардың миофибрилдері аз, бірақ өте қозғыш, ет тінің эмбриондық жасушаларына ұқсас. Жүректің өткізгіш жүйесі осы миоциттерден тұрады. Олар топталып түйіндер құрайды.

Жүректің өткізгіш жүйесі екі түйіннен тұрады. Солардың бірі оң жүрекшенің қабырғасында, жоғарғы қуыс венасы мен оң құлақша аралығында орналасқан синоатриалдық Кис-Флек түйіні , екіншісі-оң жүрекшке мен оң қарынша аралығында, жүрекшеаралық пердеге жақын орналасқан атриовентрикулярлық Ашофф-Тавар түйіні . Осы екі түйінді бір-бірімен және синоатриалдық түінді сол жүркешемен жалғастыратын жіпшелер - Бахман талшықтары .

Атривентрикулярлық түйіннің төменгі жағында орналасқан, қаранша аралық пердеге қарай жақындаған жерде Гис шоғыры басталады. Гис шоғыры қарынша аралық перденің жоғарғы жағында орналасады. Одан екі-оң және сол аяқшалар шығады. Бұл аяқшалар қарыншааралық перденің ішкі бетін көмкерген эндокардтың астымен төмен қарай түседі де, жүрек ұшындағы қалың етке жетеді.

Одан әрі иіліп қарыншалардың сыртқы қабырғасының ішкі бетімен бойлап жоғары қарай көтеріледі, жолшыбай осы арадағы еттерге, оның ішінде емізікше еттерге бұтақ тәрізденіп жайылады да, жеке Пуркинье талшықтарына айналады. Пуркинье талшықтары жүректің негізгі миоциттеріне жақындап онымен өзара түйіседі. Сонымен жүректің өткізгіш жүйесі синоатриалдық түйіннен басталып жеке Пуркинье талшықтарымен бітеді.

бітеді.

Жүректің өткізгіш жүйесі құрамындағы бөліктердің қайсысына болмасын өздігінен қозатын автоматиялық қасиеті тән болады. Бірақ олар бірдей емес, жүрек автоматиясында айырмашылық - градиент болады.

1883 жылы ағылшын ғалымы В. Гаскелл жүректің өткізгіш жүйесіндегі бөлімдер синоатриалдық түйіннен алыстаған сайын олардың автоматиялық дәрежесі төмендейді деген тұжырымға келді. Бұл заң бойынша атривентрикулярлық түйін автоматясы синоатриялдық түйін автоматиясынан төмен, Гис шоғырының автоматиясы бұдан да төмен, Гис аяқшаларының автоматиясы Гис шоғырының автоматиясынан төмен, ал Пуркинье талшықтарының автоматиясы бұдан да төмен. Бұлардың автоматиялық дәрежесі өздігінен туатын қозу санына байланысты болады

Демек, синоатриялдық түйінде өздігінен туатын қозу саны өте төмен. бұл сан жүрексоғуының жиілігіне сәйкес келеді. Демек, жүрек соғуы осы түйінде туатын қозуға байланысты. Әдетте өткізгіш жүйенің синоатриялдық түіннен басқа бөлімдері өздігінен қозбайды, синоатриялдық түйін олардың автоматиялық қасиетін басып, өздігінен қозуына жол бермейді. Сондықтан бұлар тек синоатриалдық түйіннен шыққан қозуды өткізеді.

Синатриялдық түйіннің атриовнетрикулярлық түйінге тигізетін әсерін тоқтатып тастаса, соңғы аталған түйін өздігінен қозып, жүрек еті жиырыла бастайды. Бірақ жүректің соғу жиілігі көп төмен болады. Сонымен жүректің автоматиялық қасиеті, әсіресе синоатриялдық түйінде өте жоғары, жүрек етінің жиырылуы осы түйіннің әсеріне байланысты. Осыған орай, бұл түйін жүректің пейсмекері деп аталады (ағылшын тілінен Pace-қадам, адым, maker-алып жүреді, жетектейді) . Пейсмекер - жүрек соғуының жетекшісі дегенге келеді.

Синоатриялдық түйіннің автоматиялық қасеті әр түлікте әртүрлі, мәселен, пілдің жүрегі минутына - 25 рет, адам жүрегі - 70-72, қоян жүрегі - 150, торғай жүрегі - 600 рет соғады. Жүрек соғуы зат алмасу деңгейіне, қарқынына байланысты өзгеріп отырады. Мысалы, торғайда зат алмасу деңгейі өте жоғары, сондықтан да оның жүрегі өте жиі соғады. Демек, синоатриялдық түйінде туған қозудың саны-зат алмасу деңгейін сипаттайтын көрсеткіштердің бірі.

Синатриалдық түйіннің пейсмейкерлік рөлі және автоматиялық градиент заңы көптеген тәжірибелерде дәлелденген.

Жасуша культурасына жасалған тәжірибе. Жүректің өткізгіш жүйесінің әр жерінен алынған кесінділерді ішінде плазма құйылған бірнеше ыдысқа салып, оның үстіне трипсин ферментін қосқанда жасушааралық дәнекер тін ыдырайды. Плазмада жүзіп жүрген миоциттер біраздан соң жиырыла бастайды. Бірақ олардың жиырылу жиілігі әртүрлі болады. Енді олардың бәрін біріктіріп бір ыдысқа салса, барлық миоциттер синоатриалдық түйін жасушалары жиілігіне сәйкес жиырылады: пейсмейкерлік жасушалар басқа жасушалардың автоматиясын басып тастайды да, өз билігін жүргізеді.
Станниус әдісімен лигатура салужәне жүрекке жылумен әсер ету тәжірибелері де синоатриалдық түйіннің жүрек ырғағының жетекшісі екенін дәлелдеді.
Эмбрион жүрегінде бірінші қозу синоатриялдық түйінде пайда болады: қозған жер өзіне ғана тән ырғақпен жиырыла бастайды. Адам өлген бойда оның жүрегі тоқтайды, бірақ синоатриялдық түйінде қозу бұрынғыдай жүріп жатады: түйін айналасында біразға дейін белгілі бір ырғақпен жиырылып тұрады. Мұны латынша «бірінші боп туады, ең соңында өледі» деп өткір қысқа сөйлеммен сипаттайды. Синоатриялдық түйіннің осы айтылған қасиеті де оның пейсмекерлік маңызын көрсетеді.

Сырттай ешқандай тітіркеніс әсер етпесе де синоатриалды түйінде қозу туады, бұл - түйін автоматиясы, мембраналық потенциалдың өздігінен әрекет потенциалына айналуының нәтижесі.

Автоматия механизмі.

Пейсмейкерлік клеткалардың ырғақты жиырылыуы, олардың мембранасы арқылы кейбір иондардың өтуімен түсіндіріледі:

Мембрананың Na+ және Ca2+ иондарына өткізгіштігі ақырын жоғарылайды, олар көп мөлшерде клетка ішіне ене отырып, клетка деполяризациясын шақырады.
К+ ионы өткізгіштігінің төмендеуі.
Электрлік градиент заңы бойынша Cl- жасуша сыртына шыға бастайды. Мұның барлығы бұл клетканың ақырын диастолалық деполяризациясын дамытады және деполяризацияның критикалық деңгейіне жетеді. ( - 40-50мВ) . Нәтижесінде қозу алдымен жүрекшелерге кейін қарыншаларға тарайды.

$C:\Users\Lenovo\Desktop\физио.jpg$

Қозудың миокард қабырғасында таралуы және электр потенциалының тербелуі.

Балалардағы ерекшеліктері

Жүректің өткізгіш жүйесі синус түйініннен немесе Кисс-Фляк түйіні, атриовентрикулярлы түйіннен (Ашофф-Тавар түіні) Гис будасынан, Гис будасының тарамдарынан, Пуркинье талшықтарынан тұрады Синус түйіні. Ересек адамда ұзындығы 1-2 см, ені 3-5 мм, оң жүрекшеде жоғарғы қуыс қуыс венасы басиалар жерде, оң құлақша екуінің арасында орналасады

Атриовентрикулярлы түйіннің үзындығы 5мм, ені 2-3 мм. Оң жұрекшенің тәждік қуысының сағасы мен үш жармалық құлақшаның бекитін жерінде орналасқан. Атриовениркулярлы түйінінің жоғарғы жағының талшықтары бірте-бірте тығыздалып, оң және сол жүрекшеге орналасады. Төменгі бөлігі бірігіп жұқалау ортақ сабақ Гис будасын құрап жүрекшелердің аралық пердесіне, оның жоғарғы артқы бөлігіне қарай бағытталып, оң және сол тарамға бөлінеді. Бұл тарамдар одан әрі - Пуркинье талшықтарына айналып, қарыншалардың эндокард астындағы ет қабатына жайылады.

Қозу импульсі өткізгіш жүйесінің кез-келген жерінде басталады, оның мөлшері мен қозу жиілігін, уақыт мөлшеріне шаққанда, көбінесе синус түйінінде жиі болады. Сондықтан синус түйіні әдетте ырғақ жүргізуші болып табылады. Бұл орталық автоматизмі, синус түйінінде импульс саны басқа өткізгіш жүйелеріне қарағанда, басым болып тұрған шақта сақталады

Нәрестенің өткізгіш антриовентрикулярлық осі ересек балалардың жүрегінің аталмыш будаларымен салыстырғанда шартты түрде үлкен және айқын бөлінбеген немесе «сабалақтанған» арнайы клеткалар будасы болып келеді. Сонымен қатар Пуркинье талшықтарында пайда болатын әсер етуші потенциалдар немесе мембранда потенциалдарда, яғни ересектермен салыстырғанда төмендеу, сол потенциалмен пайда болады.

Жүрек бұлшық еті екі түрлі клеткадан тұрады- өткізгіш жүйелер мен жиырылу миокарда клеткаларынан. Жүрек ӛзіне ғана тән болатын бірталай қызметтерді атқарады:

Автоматизм - жүректің қозу туғызатын импульстерді ӛндіре алатын қабілеті. Жүректе сыртқы тітіркену болмаса да спонтанды белсенділікте болып, электр импульстерін ӛндіруге қабілетті. Мұндай функцияға жүректің ӛткізгіш жүйесінің клеткалары ғана ие. Олар ритм жүргізуші клеткалар - пейсмейкерлер деп аталады (ағылшынша pacemaker - жүргізуші) . Жиырылғыш миокарданың автоматизм функциясы болмайды, ол электр импульстерінің әрекетімен жиырылады, бұл импульстер пейсмейкерлерден келеді. Қалыпты кезде ең үлкен автоматизмге синустық түйін жасушалары ие болады, ол оң жақ жүрекше алдында орналасқан.

Өткізгіштік - жүректің импульстерді олар пайда болған жерден бастап жиырылушы миокардаға дейін ӛткізе алатын қабілеті бар. Қалыпты кезде импульстер синустік түйіннен жүрекше алды бұлшық етпен жүрек қарыншасына дейін ӛткізіледі.

Қозушылық - жүректің импульстер ықпалымен қозуға қабілеттлігі. Қозушылық қызметтерге ӛткізгштік жүйемен жиырлушы миокарда жасушалары ие болған. Жүрек қозу кезінде электр тогы құралады, ол ток түрінде гальванометрмен тіркеледі (ЭКГ) . Жиырылғыштық - жүректің импульстер ықпалымен жиырылу қабілеті. Жүрек ӛзінің табиғатында насос болып табылады, қанды үлкен және кіші қан айналым жүйесіне қарай жүргізеді (насостық қызметті қамтамассыз етеді) . Рефрактерлік - жүрек циклының белгілі-бір бӛлігін қоздырмауға алып келу қабілеті.

Лабильдік - жиырылу күшімен жиіліктің ӛзгеруі. Гормондық белсенділік - жүрек алды қанға толған кездегі натрий пептидтің бӛлінуі. Бұлардың ішінді ЭКГ әдісі бойынша жиырылу емес, электрлік құбылыстары тіркеледі. Жүрек циклі (кардиоцикл) екі фазадан - систола мен диастоладан тұрады.

Систола - жүрекше және қарыншалардың миокарда жиырылуы 16 тізбегінен ӛтетін жүрек циклінің фазасы.

Диастола - жүрек қуыстарының кеңеюінің, мускулатурлалар мен олардың қабырғаларының босаңсуына байланысты жүрек циклінің фазасы. Бұл уақытта жүрек қуыстары қанға толады. Систола және диастоланың электрлік және механикалық екі құраушысы бар. Электрлік құраушысы жүректің ӛткізуші жүйесінде ӛтетін процесстерді білдіреді, ал механикалық құраушысы- жиырылушы жүйеде ӛтетін процесстерді білдіреді. Бҧнда мынаған кӛңіл аудару керек! Механикалық кардиоцикл, электлік кардиоциклден кешігіп отырады, себебі жүректің ӛткізуші жүйесінен электр импульсін алып отыратын кардиомиоциттерге жиырылу үшін уақыт керек. Сондықтан, ЭКГ электрлік кардиоциклді ғана жазып кӛрсетеді. 2. 1. Импульстің миокарда бойынша таралуы.

2. 2. бекітпелер жүйесі ЭКГ әдісінде жалпы қабылданған жүйеде 12 бекітпе бойынша жүргізіледі. Стандартты екі полюсті бекітпелер, 1913 жылы Эйнтховен ұсынған, жүректен алыс жатқан және қол мен аяқтардағы фронталь жазықтықта орналасқан екі нүктенің арасындағы электр ӛрісінің потенциалдар айырмасын тіркеу үшін электродтар электрокардиографқа үш стандартты бекітпелердің әр қайсысына жұп етіп қосылады. Бұл үшін стандартты бекітпелерді тіркеу тӛмендегідей электродтарды жұп етіп жалғаумен сипатталады:

I бекітпе - сол қол электроды (+) және оң қол электроды (-) ;

II бекітпе - сол аяқ электроды (+) және оң қол электроды (-) ;

III бекітпе - сол аяқ электроды (+) және сол қол электроды (-) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.