Қазақстан Республикасының Салық органдары: атқаратын қызметі, мақсаты және міндеттері

2042 Қазақстан Республикасының Салық органдары: атқаратын қызметі, мақсаты және міндеттері

Мазмұны

Кіріспе

Салық - кез-келген өркениетті мемлекеттің негізгі табыс көзі.

Нарықтық қатынастар жағдайында салық жүйесі мемлекеттің қаржылық-кредиттік механизмінің негізі, экономиканы ретке келтіруші маңызды құралы болып табылады. Салық жүйесі қаншалықты дұрыс құрылса, шаруашылық қызметінің тиімділігі соған байланысты дамиды.

Батыс елдерінде салық салу мәселелеріне Қазақстанның тәуелсіз салық жүйесінің дәл бүгінгі шынайы жағдайына бейімделген теориялық тұжырымдар мен салық теориясын түпкілікті зерттеген отандық ғалымдар қатары аз.

Салықтардың маңыздылығы жөнінде классик ғалымдар: «салықтар қоғамның кластарға бөлініп, мемлекеттердің қалыптасуына қатысты пада болған бұқара билікті қамтамасыз ету үшін төленетін азаматтардың төлемдері» екендігін атап өткені бізге тарихтан мәлім. Бұл тұжырымнан байқағанымыздай қоғамның даму тарихында бір де бір мемлекет салықсыз қызмет еткен емес, себебі ұжымдық қажеттіліктерді өтеу барысындағы өз қызметін жүзеге асыру үшін мемлекетке белгілі ақша қоры қажет. Осыдан келіп, салық ауыртпалығының аз мөлшері мемлекеттің белгілі бір қызмет түрлерін жүзеге асыруда шығарған шығынын өтеумен анықталады. Айталық, мемлекеттік басқару, қорғаныс, сот, қоғамдық тәртіпті сақтау сияқты мемлекеттік қызмет түрлері көбейген сайын, салықтар түрі де көбеюі тиіс.

Салықтық төлемдердің шынайы мәнін түсіну үшін оның негізгі принциптерін анықтап алған жөн. Бүгінгі таңда салық құқығында классикалық принциптерге айналған принциптерді белгілі экономист Адам Смит ұсынған болатын. Ол төмендегі принциптер: [1, 79б] .

- мемлекеттің тұрғындары өздерінің табыстарына қарай мемлекеттің мұқтаждығын қанағаттандыру үшін атсалысуға тиіс;

• әркім төлейтін салықтың мөлшері нақты айқындалған болуы тиіс. Салықты төлеу мерзімі, төлеу тәсілі және төленетін сомасы өте анық болуы қажет;
• салықты алу кезеңі мен уақыты немесе тәсілі салық төлеуші үшін ыңғайлы әрі қолайлы болуы тиіс;
• әрбір салықтың салмағы халықтың қалтасын ойсыратып ктпей, мүмкіндігінше аздап алынуы қажет. Сонда мемлекет қазынасына түсетін табыс мөлшерленген межеден артық болмаса, кем түспейді.

Бұл принциптер соншалықты қарапайым болғандығына қарамастан қазіргі таңдағы салық принциптері осыларға негізделген. Осы айтылғандардың түпкі тұжырымдары ретінде қазіргі заманғы экономикалық сипаты басым салық принциптерін атап өтуге болады:

• салық ставкасының мөлшері әрбір салық төлеушінің мүмкіндіктерін ескере отырып, яғни, табысына қарай белгіленгені жөн. Табысқа салынатын салық прогрессивті болуы керек. Алайда, бұл принцип әрқашан сақталмай, көптеген елдерде салықтар пропорционалды түрде есептелуде;
• табыстарға салықтың бір рет қана салынуына күш жұмсау қажет;

салық төлеу міндеттілігі әркімге тән;

салықтарды төлеу жүйесі мен процедурасы салық төлеушілерге түсінікті, қарапайым және ыңғайлы болғаны жөн, ал салық жинаушы мекемелер үшін салық жинау экономикалық тұрғыдан үнемді болғаны абзал;

салық жүйесі қоғамдық - саяси өзгермелі өзгерістерге оңай ыңғайланатындай тиімді болуы керек;

салық жүйесі қалыптасқан жалпы ішкі өнімді бөлуді қамтамасыз етіп, мемлекеттік экономикалық саясаттың тиімді құралына айналуы тиіс.

Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасының егемендік алуына орай отандық салық салу жүйесі біртіндеп қалыптаса бастады. Әрине, мұнда нарқытық экономика мен ұлттық экономиканың ерекшеліктері басты назарға алынуда. Дегенмен, қолданыстағы салық жүйесі әлі де болса өзіне жүктелген қызметтерін толықтай жүзеге асыра алмай отыр. Сондықтан да бұл саладағы құықтық, экономикалық және саяси мүдделеріне нұқсан келтірерліктей дәрежеде болғандығы айқындалды. Сондықтан, 1995 жылдан бастап, мемлекет аумағында КСРО жасаған барлық халықаралық салықтық- ынтымақтастықты орнықтырудың жаңа кезеңі басталды.

Халықаралық салық салу жүйесіндегі ең басты проблемалардың және принциптерідің бірі- қосарланған салыққа жол бермеу мәселесі. Бұл мәселе, әсіресе, ХХ ғасырдың 20 жылдарында ерекше шиеленсіп кетті. І-дүниежүзілік соғыс аяқталған соң, мемлекеттік шығындардың орнын толықтыру мақсатында көптеген елдер салық көлемдерін арттыруға ұмтылды.

Қоғамымызда болып жатқан өзгерістер: мемлекеттің егемендік алуы, қлоғамның демократиялық жаңаруы, жекешелендіру саясаты, нарықтық экономикаға бет бұру, мемлекеттік және ұжымдық меншіктермен қатар жеке меншік институттың өркендеп өріс алуы біздің елімізде салықтық және инвестициялық қатынастарды заман талабына сай қалыптастыруды қажет етті. Оған дәлел ретінде қазақстан Республикасы мен шет мемлекеттер арасындағы қосарланған салық салуға жол бермеу жөніндегі Конвенцияларды атауға болады. Бүгінде мұндай ратификацияланған конвенциялар 40 - қа жуық мемлекеттермен жасалған. Осы жоғарыда айтылғанның барлығы тақырыптың өзекті болуын білдіреді.

Салықтық қатынастарға байланысты келісім-шарттарға қол қойылғанына қарамастан, көп жағдайларда, оларды жүзеге асырудағы қиындықтарға байланысты қосарланған салық немесе салық төлеуден бас тарту мәселелері толығымен шешілмейді. Олардың басты себебі- конвенция мәтіні мен тәжірибе арасындағы сәйкессіздік, конвенция ережелерін толық түсінбеушілік, мемлекеттердің салық жүйесінің бір жүйеге келтірілмеуі болып табылады.

Зерттеу жұмысынын объектісі. Дипломдық жұмыстың негізгі объектісін жергілікті мемлекеттік басқару оранының құрлымының қалыптасуы мен дамуы, жергілікті жерде билікті басқару мен өзін өзі басқару тармақтарының өзара ықпалдаса қызмет жасауы құрайды.

Зерттеу жұмысының пәні. Жергілікті мемлекеттік басқару органдарының қалыптасуы, оның жүзеге асуы және даму ерекшелігі. Дипломдық жұмыстың нақты пәні болып табылады.

Жұмыстың мақсаты - Қазақстан Республикасының Салық органдары: атқаратын қызметі, мақсаты және міндеттерінің сипаттамасын беру және оның жүйесіне нақты әрі толық мазмұнын ашып беру.

Қазақстан Республикасының Салық органдары мемлекеттік қызметтермен байланысады және мемлекет алдындағы мақсаттар мен міндеттерді жүзеге асыру арқылы өз қызметін айқын көрсетеді. Қандай да болмасын мемлекеттің ең басты белгісінің бірі - бұл салық жүйесі болып табылады.

Жұмыстың тақырыбының мазмұнын толығымен ашып көрсету мақсатында төмендегідей міндеттер белгілідім, олардың қатарына мыналар жатады:

• Қазақстан Республикасы салық саясатының негізгі принциптерін ашу;
• Салық салудың теориялық негіздері және Қазақстан Республикасы салық заңнамасында көрініс тапқан принциптердің экономикалық мәніне нақтырақ толық мәлімет беру,
• ҚР-сы салық қызметі органдарының міндеттеріне сипаттама беру;
• Мемлекеттің салық саясатының қазіргі жағдайына талдап беру;
• Қазақстан Республикасының салық жүйесінің даму кезеңдеріне тоқталу;
• Халықаралық салық саясатының құқықтық принциптері және қосарланған салыққа жол бермеуге қатысты халықаралық келісімдерн ашу.

Зерттелу деңгейі. Біз бұл еңбегімізде салық органдарының түсінігін, түрлерін ресейлік және қазақстандық ғалымдардың зерттеулері мен ой-пікірлерін қолдана отырып ашық көрсетуге тырыстық. Бұл жөніндегі еңбектерден Ф. С Сейдахметованың «Налоги в Казахстане», С. М Найманбаевтың Салықтық құқық; - деп аталатын әдебиетін, тағы басқа бір қатар еңбектерді атар едік.

Біз осы еңбекті жазарда алдымызға еңселі мақсат қойдық. Ол халық игілігі аталатын мемлекеттің салық органдарын жинақталған материалдар мен өзіміздің түйген ой-пікірлерімізді жүйелеп, саралап, тереңірек зерттеу.

Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік салық органдары туралы бір ауыз сөз айтып, мақала жазбаған ғалымдар, заңгерлер, студенттер кемде-кем. Соған қарамастан мемлекеттік салық органдары әлі толық зерттеліп болған жоқ.

Зерттеудің әдістері және әдістемесі . Мемлекеттік салық органы бұл - күрделі тақырып. Ал еңбектің басты мақсаты - осындай күрделі құқықтық құбылыстың түсінігін ашып, түрлерін айқындап, жан-жақты тану.

Зерттеу жұмысында коғамдық ғылымдарға ортақ жалпы және арнайы танымдық әдістер жүйесі: диалектикалық, салыстырмалы, функционалды талдау, жүйелеу әдістер басшылыққа алынды.

Зерттеу жұмысының нормативтік базасы . Іздену жұмысының нормативтік бастауларын Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының конституциялық заңы, Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін өзге де төлемдер кодексі, Президентінің жарлықтары құрады.

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы . Зерттеу жұмысында мемлекеттік салық органының құрылымдық ерекшелігі, Қазақстандағы салық жүйесінің орнығуының тарихи-құқықтық алғышарттары, мемлекеттік салық жүйесінің қалыптасуы мен дамуының жолдары және оны жетілдіру жолдары кешенді тұрғыда зерттеліп отыр.

Зерттеу жұмысының теориялық және тәжірибелік маңызы. Дипломдық жұмыста қол жеткізген ғылыми нәтижелерді Қазақстан Республикасында салық, мемлекеттік билік негіздерін айқындауда пайдалануға болады. Сонымен қатар, зерттеу жұмысының нәтижелері елімізде жүргізіліп, жалғасын тауып жатқан құқықтық реформаларды одан әрі дамытуда пайдалы болып табылады.

Дипломдық жұмыстың нәтижелерін, сонымен катар, елімізде заң оқу орындарында мемлекет және құқық теориясы, Қазақстан Республикасының мемлекет және құқық тарихы, салыстырмалы құкықтану, конституциялық құқық, Салық құқығы және т. б. пәндерден дәрістер жүргізуде семинар сабақтарын өткізуде қолданылуға ұсынылады.

Дипломдық жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған дерек көздер тізімінен тұрады

1 Қазақстан Республикасы салық саясатының негізгі принциптері

1. 1 Салық салудың теориялық негіздері және Қазақстан Республикасы салық заңнамасында көрініс тапқан принциптердің экономикалық мәні.

Қазақстан Республикасы бүгінгі таңда құқықтық даму жолын таңдаған тәуелсіз мемлекет болып табылады. Осыған орай ол өз экономикасын тұрақтандыруда нарықтық даму жолын таңдады.

Мемлекетіміздің егемендігі, оның әлеуметтік бағдарлы нарықтық қатынастарға бағытталған даму жолына көшуі, сондай-ақ мемлекет және қоғам мүддесіне қажетті қаржы- қаражаттардың мемлекет құзырында орталықтандырылуы және өтпелі кезеңдегі экономиканы реттеу барысында пайдаланатын салық механизмінің жаңаша қалыптастырулуы салықтық құқықтың экономика және құқық аяларынан өзіне тиесілі орнын алуының басты себебіне айналып отыр. Демек, мемлекеттің материалдық мүддесі мен қоғам өмірінің айрықша аясының тоғысатын жері, көбінесе объективті қаржылық-құқықтық құбылыс ретінде көрініс табатын салық салу аясы әрқашан да мемлекеттің салықтық құқығының реттеуші ықпалының ауқымы болып табылады.

Мемлекет және құқықтық теориясын зерттеуші отандық ғалымдар Ғ. С. Сапарғалиев пен А. С. Ибраеваның ғылыми тұжырымдарына сүйене отырып, мемлекеттің белгілерін атап өтелік: [2, 208б] .

• мемлекеттік егемендік;
• билік органдары; басқару аппаратының болуы;
• арнаулы қаражат қорларын құру үшін салықтар жинау;
• мемлекеттің тәуелсіздігін қамтамасыз ететін, қоғамдық тәртіп сақтайтын органдардың болуы;
• құқықтық жүйенің болуы;
• халықтың аумаққа бөлінуі;
• әскери қорғаныс;
• полиция;
• барлау;
• ішкі әскер

Мемлекет белгілерінің ішінде негізгілерінің бірі ретінде арнаулы қаражат қорларын құру үшін салықтар жинау органдарының болу қажеттігі анықаталды. Сондықтан бүгінгі таңда заң ғылымы алдында салық салудың негізгі принциптерін, мемлекет өміріндегі салықтардың маңызы мен мәнін, салықтық заңдылықтарын жан-жақты зерттеу қажеттлігі бірқатар себептермен дәйектеледі. Атап айтатын болсақ:

-Қазақстан Республикасының салықтық жүйесі толығымен қалыптасып болған жоқ;

- Қазақстан Республикасы салық жүйесінің методологиялық базасының қалыптасуына және одан арғы дамуына әлі де дамыған елдердің салық салу тәжірибесі ықпал етуде;

- Қазақстан Республикасында салықтар теориясы әлі де қалыптасу үстінде.

Аталған себептерге салық жүесінің осыдан арғы даму бағыттары отандық ғалымдар мен мамандардың қандай да бір экономикалық концепцияларды таңдауына байланысты.

Салықтар мен салықтық жүйеснің экономикалық және құқықтық мазмұнының ғылыми түсінігі ұзақ уақыттардан бері қалыптасты. Салық экономикалық сипатқа ие болғандықтан оның мәні мен негіздерін экономикалық теориядан іздеген жөн.

Салық салудың түрлі проблемалары саяси экономика классиктерінің еңбектерінде зерттелген. Сондай-ақ ғалымдардың бірі- Адам Смит өзінің «Исследование о природе и причинах богатства народов» деген еңбегінде былай деп жазады: «Салық дегеніміз - халық өзінің жеке табыстарын мемлекет міндеттемелерімен анықталған төлемдерді жабу қажеттілігі үшін төлеу негізінде жүзеге асырылатын мемлекеттік табысты қалыптастыратын тәсілдердің бірі болып табылады». [1, 102б] .

Салықтар теориясының қалыптасуына үлес қосқан ғалымдар қатарында зерттеуші Г. А Иванованың де орны ерекше. Г. А. Иванованың пайымдауынша «Салық дегеніміз - қоғам мен мелекеттің өз мақсатына жетуінің мәні, яғни, адамдар қоғамға бірлесе отырып мемлекет құрудағы мәні болып табылады. Осы негіздерге сүйене отырып мемлекет халықтан алым алу құқығына ие болады». [3, 83б] .

Ал А. Тривустың ойынша: «Салық дегеніміз - салық төлеушіден бірқатар мөлшердегі материалдық игіліктерді сәйкес емес эквивалентсіз мәжбүрлі түрде алу болып табылады». [4, 108б] .

Келесі ғалым А. Соколовтың тұжырымдауынща: «Салық дегеніміз - экономикалық саясаттың белгілі бір міндеттеріне қол жеткізу мақсатында жекеленген шаруашылық қызмет етуші тұлғалар мен шаруашылықтардан мемлекет билік органдары төлем ретінде алатын мәжбүрлі алым». [5, 98б] .

Жоғарыда салыққа қатысты берілген ережелер мен тұжырымдардың авторлары салық ұғымын шамамен бірдей қорытындылайды. Дегенмен, ол ережелер барынша толық емес. Айталық, автор өз анықтамасына мәжбүрлеу шарасымен қатар салық эквивалентсіздігі ұғымын енгізген. Біздің ойымызша, аталған авторлардың ішінде салыққа барынша толық анықтама берген - А. Соколов. Ол салықтардың тікелей фискалдық қызметпен қатар экономикалық саясаттың қандай да бір міндеттеріне жеткізуші құрал ретінде қызмет атқаратындығын дұрыс атап көрсеткен.

Салық теориясы саласын зерттеуші ғалым С. Г. Пепеляев өзінің «Основы налогового права» оқулығында өте қызықты салық анықтамасын ұсынған. Оның ойынша: «Салық дегеніміз - жұртшылық субъектілерінің төлем қабілеттілігін қамтамасыз ету мақсатында заңды және жеке тұлғалардан міндеттілік, жекелей баламасыз және қайтарымсыз негізде, контрибуция немесе жазалау сипатына ие емес, мемлекет тарапынан мәжбүрлеу арқылы алуға бағытталған заңмен бекітілген мүлікті тәркілеу» [6, 208б] .

Ал Қазақстанда қаржылар мен құқық теориясының негізін салушы ғалым А. И. Худяков төмендегідей салық анықтамасын ұсынады: «Салық дегеніміз - мемлекет атынан бір жақты тәртіппен уәкілетті орган тарапынан мемлекет пайдасына тиісті құқықтық тәртіппен бекітілген ақшалай немесе заттай төлем. Бұл төлемді салық субъектісі белгіленген мерзімде, белгіленген мөлшерде, қайтарымсыз, баламасыз және тұрақты төлеп тұруы тиіс, оның төленуі мемлекеттік мәжбүрлеу шаралары арқылы қамтамасыз етіледі».

А. И. Худяковтың салыққа қатысты пікірін зерттеуші қаржылар саласының білікті маманы С. М. Найманбаев қолдайды. Оның пайымдауынша: «Салық дегеніміз - мемлекет тарапынан біржақты шығарылған заңдардың негізінде, сол заңдарда нақты айқындалған мөлшерде және қатаң белгіленген мерзімдерде республикалық немесе жергілікті бюджетті қалыптастыру мақсатында салықтық міндеттемелерін орындауға тиісті заңды және жеке тұлғалардың жүйеленген әрі тұрақты түрде мемлекеттік уәкілетті органдар алатын баламасыз, қайтарымсыз, ақшалай (кейде заттай) міндетті төлем». [7, 108б] .

Ал Қазақстандық келесі зерттеуші Е. В. Пороховтың тұжырымдауына сүйенсек, онда: «Салық мемлекет табысының негізгі бөлігін құрайтын тиімді, әмбебап, тұрақты қаржылар болып табылады. Мемлекет табысының мұндай жолмен қалыптасуының біріншіден, саяси және конституциялық- құқықтық негіздемесі бар; екіншіден, салықтар мемлекетті табыс табу көздерін іздеп «бас ауыртудан» құтақарады, себебі мемлекеттік органдар салықтардың тұрақты түрде мемлекет қазынасына түсуін қамтамасыз етеді». [8, 20б] .

Әрине, бұл тұжырымдарға қарап отырсақ, саяси және экономикалық тұрғыдан мемлекеттік табыс көзін қалыптастыру проблемасы шешімін тапқан секілді. Дегенмен, салық жүйесінің тиімділігін құқықтық тұрғыдан қамтамасыз ететін құқықтық тұрғыдан қамтамасыз ететін құқықтық механизмдер қалыптастыру проблемасы әлі де толық шешімін таппай отыр.

Салық және құқықтық теориясын зерттеуші ғалым А. Худяковтың жіктеуіне сүйене отырып, салықтардың заңы және экономикалық белгілерін бөліп көрсетейік.

Біздің бұл әркетіміз өз кезегінде салық анықтамасының ережесін оның құрамдас бөліктері арқылы тұжырымдауға ықпал етеді. Сонымен, салықтың заңи белгілері мыналар болып табылады:

• салық тек мемлекет тарапынан белгіленеді;
• салық тек құқықтық нысанда өмір сүреді;
• салықты уәкілетті органдар тиісті құқықтық нысанда белгілейді;
• салық мәжбүрлеу сипатына ие;
• салық міндетті төлем болып табылады;
• салық төлеу заңи міндет болып танылады;
• салық арқылы тұрақты қаржылық міндеттемелер туындайды;
• ақшалар құқытық негізде алынады;
• салықты төлеу мемлекеттік жауапкершілік шараларымен қамтамасыз етіледі.

Салықтың экономикалық белгілері:

• салық мемлекетке төленетін төлем сипатында көрініс табады;
• салық қайтарымсыз негізде төленеді;
• салық баламасыз сипатқа ие;
• салықтық қатынастар тұрақты болуы тиіс;
• салық салудың нақты объектісі болады;
• салық субъектісі айқын болуы шарт;
• салық мөлшері нақты болады;
• салықты төлеу мерзімдері нақты анықталады;
• салық мемлекет кірісі болып табылады;

салық төлеу барысында меншік формасы ауысады. [9, 10б] .

Аталған заңи және экономикалық белгілер салық ұғымының мәнін барынша нақты түсінуге мүмкіндік береді.

Соңғы жылдардағы салықтар саласындағы зерттеулер дамыған шет мемлекеттерде нақты, қолданбалы сипатымен ерекшеленеді, себебі, теориялық тұжырымдар онда ертерек пайда болып, ол мемлекеттердің фискалдық саясаты мен қаржылық заңдарында көрініс тапты. Әрине, теориялық тұрғыдан даулы мәселелер бар және олар дамыған шет байланысты. Жоғарыда айтылғандарды тиянақтай келе, біздің ойымызша, салыққа төмендегідей анықтама беруге болады. Салық дегеніміз- жеке және заңды тұлғалар табысының бір бөлігін қайтарымсыз, баламасыз, мәжбүрлі түрде, белгіленген мөлшерде, белгіленген әдістермен, анқты мерзімдерде қоғамның әлеуметтік-экономикалық өмірін реттеу барысындағы мемлекет бюджет табыстарының қайнар көзі.

Біз бұл анықтамаға салықтардың әлеуметтік-экономикалық категориясын енгіздік. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық өмірін қамтамасыз етудегі салықтар рөліне жұмыстың келесі тарауларында толық талдау жасаймыз.

С. Г. Пепеляев пен А. И. Худяков ұсынған анықтамаларға сүйенсек, салықтар таза фискалдық құрал болып табылады. Ал біз ұсынған анықтамада салық теку мемлекеттік бюджеттің қайнар көзі, фискалдық құралы ғана емес қоғамдық өнімділікті, әлеуметтік-экономикалық өмірді реттеуші қрал есебінде сипатталған. Біздің ойымызша, салықтардың ішкі мазмұны олардың атқаратын қызметімен анықталады.

1. Салық қызметі дегеніміз- оның мәнінің іс жүзінде айқындалып, ашылуы, оның қасиеттерінің көрініс беру тәсілі. Салық қызметі арқылы мемлекет табысының қайта бөлінуі қалай жүзеге асырылатындығы байқалады. Осыдан келіп салықтық қайта бөлу қызметі пайда болады және ол бөлу қатынастарының орталық буыны болып табылады.

Салық маңызды экономикалық категория болғандықтан экономикалық әдебиеттерге сүйене отырып, оның негізгі қызметтерін атап өтейік.

• фискалдық (бюджеттік, мобилизациялық, аккумуляциялаушы, жинақтаушы) ;
• ынталандырушы;
• қайта бөлу (әлеуметтік) ;
• реттеуші, бұл қызмет өз кезегінде тағы да:

а) ынталандырушы;

ә) тоқтатушы;

б) өндіруші.

Зерттеуші А. И. Худяков өзінің «Налоговое право в Республике Казахстан» атты еңбегінде салық қызметтеріне тоқталған. Ол салықтың төмендегідей қызметтерін атап көрсеткен: [9, 214б] .

1

• фискалдық;
• ынталандырушы;
• әлеуметтік;
• реттеуші;
• қайта бөлу.

Ал салық саласындағы белгілі қазақстандық зерттеушілердің бірі Е. В. Порохов салықтың үш түрлі қызметін бөліп көрсетеді:

• фискалдық;
• экономикалық;
• әлеуметтік;

Қаржылық теория мен салық теориясынның қалыптасуына елеулі үлес қосып жүрген ғалымдардың бірі- Д. Г. Черник өзінің «налоги» деп аталатын монографиясында салықтың төмендегідей қызметтерін атап өткен:

• фискалдық (бюджеттік) ;
• бақылау;
• бөлу;
• реттеуші, бұл қызмет өз кезегінде:

а) ынталандырушы;

б) тоқтатушы;

в) өндіруші. [10] .

Байқап отырғанымыздай, аталған зерттеушілердің барлығы дерлік салық қызметтерін өз беттерінше бөліп көрсеткенімен, негізгі жүйелеулері бірыңғай болып табылады. Біз бұл бағытта А. И. Худяков пен Д. Г Черниктің жіктелуіне қолдаймыз.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс