Осылай құралған декарттық жүйедегі параболаның теңдеуі
Жоспар:
І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
1. Екінші ретті қисықтар
2. Шеңбер
3. Элипс
4. Гипербола
5. Парабола
ІІІ.Қорытынды
ІV.Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Біздің қарастырайық деп отырған қисық сызықтар осы екінші дәрежелі теңдеудің арнайы түрлермен анықталады. Олар шеңбер, эллипс, гипербола және парабола. Ғылым және техника салаларында осы қисық сызықтар кездеседі. Геометрияда бұл қисық сызықтар теориясын конустық қимылдардың теориясы деп отырған қисық сызықтар қарсы екінші дәрежелі теңдеудіңарнайы түрлерімен анықтлады. Олар шеңбер, эллипс, гипербола және парабола.
Екінші ретті қисықтар
Жоғары математкада екінші дәрежелі теңдеулермен анықталатын сызықтарды екші pеттi қисықтар деп атайды. Олар негізінен шеңбер, эллипс, гипербола және парабола деп аталады. Бұл қисықтар техника мен ғылым саласында иі кездеседі.
мұндағы , , , , - теңдеудің коэффиценттері, - бос мүше, 11,12,23,22,13,33- коэффиценттердің индекстері. Екінші ретті сызықтардың жалпы теңдеуі алты мүшеден, яғни екінші дәрежелі үш мүшеден, бірінші дәрежелі екі мүшеден және бос мүшеден құралған.
1-мысал. теңдеуін канондық түрге келтіру керек.
эллипстің теңдеуі.
. Осыдан деп белгілесек -эллипстің канондық теңдеуі, Бұл жүйенің басы нүктесінде орналасқан
Мұндай жалпы теңдеу қандай жағдайда эллипс, гипербола немесе парабола болады? Ол коэффиценттердің мәндеріне байланысты. Мәселен,
1). Егер = , = , =-1, = = =0 болса, онда + =1 - эллипс:
2). Егер = , =- , =-1, = = =0 болса, онда екінші ретті сызық - =0 - гипербола:
3). Егер = = = =0, =1, =-p болса, онда екінші ретті сызық =-2рх - парабола болады.
Коэффиценттердің кейбір мәндерінде екінші ретті сызық басқа геометриялық бейнелерге де ауысуы мүмкін. Мысалы,
1). Егер =1, =-1, = = = =0 болса, онда - =0, (х+у)(х-у)=0, х+у=0, x-y=0 - екі түзудің теңдеуі:
2). Егер = = =0, =4, =2, =5 болса, онда 8х+4у+5=0 бір түзуі шығады.
Сонымен, (1) теңдеу коэффиценттерінің мәндеріне байланысты эллипсті, гиперболаны, параболаны немесе басқа геометриялық бейнені (мысалы, түзуді ) көрсетуі мүмкін. Сондықтан бұл теңдеудің координаталар системасындағы геометриялық мағынасын зерттеу үшін оның коэффиценттеріне байланысты қандай болатындығын тексеру керек. Бір тік бұрышты координаталар системасына көшкенде теңдеудің коэффиценттері өзгеріледі. Ал әрбір теңдеу сызықтың координаталар системасында қалай орналасатындығын анықтаумен қатар, оның координаталар системасына тәуелсіз ішкі қасиетін анықтауы да мүмкін. Ендеше, кез-келген тік бұрышты координаталар системасында мәндері өзгерілмей отыратын коэффиценттердің функциялары болуы керек. Ал бір тік бұрышты координаталар системасынан екінші тік бұрышты координаталар системасына көшкенде мәндері сақталатын коэффиценттердің функцияларын инварианттар деп атайды. Басқаша айтқанда, бір системадан екінші системаға көшкенде (1) жалпы теңдеудің коэффиценттерінің мәндері өзгерілмесе (немесе кейбір коэффиценттерінң қосындысы не көбейтіндісі сақталса), ондабұл коэффиценттер инварианттар деп аталады. Сондықтан келесі параграфтарда теңдеудің түрленуін тексерумен қатар, осы инварианттарды да іздеуге кірісеміз. Инвариант деген сөз өзгермейді (сақталады) деген мағына береді.
Шеңбер
Жоғары математикада екінші дәрежелі теңдеулермен анықталатын сызықтарды екінші ретті қисықтар деп атайды. Олардың негізгілері шеңбер, эллипс, гипербола және парабола деп аталады. Екінші ретті беттер деп координаталар жүйесінде екінші дәрежелі теңдеулермен берілетін беттерді айтады.
Центр деп аталатын берілген нүктеден бірдей қашықтықта жататын жазықтықтағы нүктелердің геометриялық орындарын шеңбер деп атайды. Егер r -шеңбердің радиусы болса, ал C(a; b) -оның центрі болса, онда шеңбердің теңдеуі:
(x a)2 ( y b)2 r2 .
Егер шеңбердің центрі О(0; 0) координаттар басымен сәйкестенсе, онда шеңбердің теңдеуі:
x 2 y2 r 2.
Жазықтықта M1 (x1 y1 )нүктесі берілсін. Егер (x1 a)2 ( y1 b2) r2 , онда M1 шеңбердің бойында жатыр, егер (x1 a)2 ( y1 b)2 r2 , онда нүкте шеңбердің ішінде жатыр, егер де (x 1 a)2 ( y1 b)2 r2 болса, шеңбердің сыртында.
Мысал. 2x2 + 2y2 - 8x + 5y - 4 = 0 теңдеуі арқылы берілген шеңбердің центрінің координаталары мен радиусын тап. .
Шешу. Шеңбердің центрі мен радиусын табу үшін теңдеуді (1) теңдеу түріне келтіріп аламыз. Ол үшін теңдеудің сол жағындағы көпмүшенің толық квадратын бөлеміз.
x2 + y2 - 4x + 2,5y - 2 = 0
x2 - 4x + 4 - 4 + y2 + 2,5y + 2516 - 2516 - 2 = 0
(x - 2)2 + (y + 54)2 - 2516 - 6 = 0
(x - 2)2 + (y + 54)2 = 12116
Бұл теңдеуден мынаны табамыз: О(2; -54); R = 114.
Эллипс
Белгіленіп алынған F1 және F2 нүктелеріне дейінгі қашықтарының қосындысы тұрақты шама болатын М нүктелерінің геометриялық орыны эллипс деп аталады. F1 , F2 нүктелері эллипстің фокустары деп аталады. Осы анықтама бойынша, эллипстің бойындағы М нүктелері үшін F1M F2M 2a (1) теңдігі орындалады және эллипсті төмендегі ретпен салуға болады: үштары F1 және F2 нүктелерінде бекітілген, ұзындығы 2а-ға тең созылмайтын жіпті қарындаштың үшінен тартып қозғасақ, оның үші эллипсті сызып ... жалғасы
І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
1. Екінші ретті қисықтар
2. Шеңбер
3. Элипс
4. Гипербола
5. Парабола
ІІІ.Қорытынды
ІV.Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Біздің қарастырайық деп отырған қисық сызықтар осы екінші дәрежелі теңдеудің арнайы түрлермен анықталады. Олар шеңбер, эллипс, гипербола және парабола. Ғылым және техника салаларында осы қисық сызықтар кездеседі. Геометрияда бұл қисық сызықтар теориясын конустық қимылдардың теориясы деп отырған қисық сызықтар қарсы екінші дәрежелі теңдеудіңарнайы түрлерімен анықтлады. Олар шеңбер, эллипс, гипербола және парабола.
Екінші ретті қисықтар
Жоғары математкада екінші дәрежелі теңдеулермен анықталатын сызықтарды екші pеттi қисықтар деп атайды. Олар негізінен шеңбер, эллипс, гипербола және парабола деп аталады. Бұл қисықтар техника мен ғылым саласында иі кездеседі.
мұндағы , , , , - теңдеудің коэффиценттері, - бос мүше, 11,12,23,22,13,33- коэффиценттердің индекстері. Екінші ретті сызықтардың жалпы теңдеуі алты мүшеден, яғни екінші дәрежелі үш мүшеден, бірінші дәрежелі екі мүшеден және бос мүшеден құралған.
1-мысал. теңдеуін канондық түрге келтіру керек.
эллипстің теңдеуі.
. Осыдан деп белгілесек -эллипстің канондық теңдеуі, Бұл жүйенің басы нүктесінде орналасқан
Мұндай жалпы теңдеу қандай жағдайда эллипс, гипербола немесе парабола болады? Ол коэффиценттердің мәндеріне байланысты. Мәселен,
1). Егер = , = , =-1, = = =0 болса, онда + =1 - эллипс:
2). Егер = , =- , =-1, = = =0 болса, онда екінші ретті сызық - =0 - гипербола:
3). Егер = = = =0, =1, =-p болса, онда екінші ретті сызық =-2рх - парабола болады.
Коэффиценттердің кейбір мәндерінде екінші ретті сызық басқа геометриялық бейнелерге де ауысуы мүмкін. Мысалы,
1). Егер =1, =-1, = = = =0 болса, онда - =0, (х+у)(х-у)=0, х+у=0, x-y=0 - екі түзудің теңдеуі:
2). Егер = = =0, =4, =2, =5 болса, онда 8х+4у+5=0 бір түзуі шығады.
Сонымен, (1) теңдеу коэффиценттерінің мәндеріне байланысты эллипсті, гиперболаны, параболаны немесе басқа геометриялық бейнені (мысалы, түзуді ) көрсетуі мүмкін. Сондықтан бұл теңдеудің координаталар системасындағы геометриялық мағынасын зерттеу үшін оның коэффиценттеріне байланысты қандай болатындығын тексеру керек. Бір тік бұрышты координаталар системасына көшкенде теңдеудің коэффиценттері өзгеріледі. Ал әрбір теңдеу сызықтың координаталар системасында қалай орналасатындығын анықтаумен қатар, оның координаталар системасына тәуелсіз ішкі қасиетін анықтауы да мүмкін. Ендеше, кез-келген тік бұрышты координаталар системасында мәндері өзгерілмей отыратын коэффиценттердің функциялары болуы керек. Ал бір тік бұрышты координаталар системасынан екінші тік бұрышты координаталар системасына көшкенде мәндері сақталатын коэффиценттердің функцияларын инварианттар деп атайды. Басқаша айтқанда, бір системадан екінші системаға көшкенде (1) жалпы теңдеудің коэффиценттерінің мәндері өзгерілмесе (немесе кейбір коэффиценттерінң қосындысы не көбейтіндісі сақталса), ондабұл коэффиценттер инварианттар деп аталады. Сондықтан келесі параграфтарда теңдеудің түрленуін тексерумен қатар, осы инварианттарды да іздеуге кірісеміз. Инвариант деген сөз өзгермейді (сақталады) деген мағына береді.
Шеңбер
Жоғары математикада екінші дәрежелі теңдеулермен анықталатын сызықтарды екінші ретті қисықтар деп атайды. Олардың негізгілері шеңбер, эллипс, гипербола және парабола деп аталады. Екінші ретті беттер деп координаталар жүйесінде екінші дәрежелі теңдеулермен берілетін беттерді айтады.
Центр деп аталатын берілген нүктеден бірдей қашықтықта жататын жазықтықтағы нүктелердің геометриялық орындарын шеңбер деп атайды. Егер r -шеңбердің радиусы болса, ал C(a; b) -оның центрі болса, онда шеңбердің теңдеуі:
(x a)2 ( y b)2 r2 .
Егер шеңбердің центрі О(0; 0) координаттар басымен сәйкестенсе, онда шеңбердің теңдеуі:
x 2 y2 r 2.
Жазықтықта M1 (x1 y1 )нүктесі берілсін. Егер (x1 a)2 ( y1 b2) r2 , онда M1 шеңбердің бойында жатыр, егер (x1 a)2 ( y1 b)2 r2 , онда нүкте шеңбердің ішінде жатыр, егер де (x 1 a)2 ( y1 b)2 r2 болса, шеңбердің сыртында.
Мысал. 2x2 + 2y2 - 8x + 5y - 4 = 0 теңдеуі арқылы берілген шеңбердің центрінің координаталары мен радиусын тап. .
Шешу. Шеңбердің центрі мен радиусын табу үшін теңдеуді (1) теңдеу түріне келтіріп аламыз. Ол үшін теңдеудің сол жағындағы көпмүшенің толық квадратын бөлеміз.
x2 + y2 - 4x + 2,5y - 2 = 0
x2 - 4x + 4 - 4 + y2 + 2,5y + 2516 - 2516 - 2 = 0
(x - 2)2 + (y + 54)2 - 2516 - 6 = 0
(x - 2)2 + (y + 54)2 = 12116
Бұл теңдеуден мынаны табамыз: О(2; -54); R = 114.
Эллипс
Белгіленіп алынған F1 және F2 нүктелеріне дейінгі қашықтарының қосындысы тұрақты шама болатын М нүктелерінің геометриялық орыны эллипс деп аталады. F1 , F2 нүктелері эллипстің фокустары деп аталады. Осы анықтама бойынша, эллипстің бойындағы М нүктелері үшін F1M F2M 2a (1) теңдігі орындалады және эллипсті төмендегі ретпен салуға болады: үштары F1 және F2 нүктелерінде бекітілген, ұзындығы 2а-ға тең созылмайтын жіпті қарындаштың үшінен тартып қозғасақ, оның үші эллипсті сызып ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz