Музыкалық есту қабілеті

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . 3

1 тарау. Оқушылардың музыкалық қабілеттерін анықтаудың теориялық негіздері

1. 1 Музыкалық қабілеттің құрылымы мен музыкалық қабілеттің деңгейі . . . 6

1. 2 Оқушылардың музыкалық қабілеттерін қалыптастырудың жағдайлары . . . 17

1. 3 Дарынды оқушылардың музыкаға қабілеттерін анықтау . . . 21

2 тарау. Оқушылардың музыкалық қабілетін дамытуды ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЗАМАНАУИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ

2. 1 Музыка пәні арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуда сыныптан тыс жұмыстарды жүргізу жолдары . . . 25

2. 2 Оқушылардың музыкалық қабілеттіліктерін жетілдіруде қолданылатын әдіс-тәсілдер . . . 35

2. 3 Музыка сауатына арналған сабақтарды өткізу және оқушылардың музыка тыңдау мәдениетін қалыптастыру жолдары . . . 44

2. 4 Оқушылардың музыкалық қабілеттерін арттыруда қазақтың ауыз шығармашылығын қолдану . . . 48

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 59

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . . 62

Кіріспе

Қазақстан Республикасы этикалық мәдени білім беру тұжырымдамасында «Жан-жақты қалыптасқан тұлға, ең алдымен шығармашылық қабілетке ие болуы қажет деп, жеке тұлға шығармашылығын қалыптастыруға ерекше мән берілсе, ал Қазақстан Республикасының орта білімді дамыту тұжырымдамасында үздіксіз білім беру жүйесінің үш ілгері мақсаттарының ішіндегі ең негізгісі шығармашылық қабілет екені анық айтылған».

Қазіргі күні музыкалық педагогикада педагог музыканттың шығармашыл іс-әрекетін дамыту, оны тұлғаның қалыптасуына бағыттау, сезімталдық шығармашылық арқылы өзін, қазақ музыка өнерін тану сиақты мәселелердің бары айқындалды.

Көне заман философ ойшылы Пифагор музыканың акустикалық заңдарын ашса, Платон, Аристотель музыканы - адамның ізгілік және әсемдік әлеміне ықпал етудің маңызды құралы, мінез-құлықты түзету, жеке тұлғаның психологиялық көңіл-күйін жасау құралы ретінде қарастырған.

Әбу-Насыр әл-Фарабидің пікірінше: музыка - табиғаты терең, жан-жақты сыры, әсері бар құбылыс. Оның ерекше атап көрсеткен ойы музыкалық әуеннің адам бойында үлкен эмоциялық тебіреніс күш туғыза алатын құдыретті күш екендігі және оны әртүрлі мақсатта, адам баласының жанын сауықтыруда немесе адам тәрбиесінде халыққа басшылық жасап, меңгеруде үлкен маңызды құрал бола алатындығын айтады.

Әл-Фараби «Музыканың адамға емдік қасиетін, жағымды әсерін сондай-ақ, оның адамның жан дүниесіне әсер ететін, тәрбиелік мәні зор» деп тұжырымдаса, Абай: «Артыңа із қалдырғың келсе, кейінгі ұрпаққа білім нұрын сеп, болашағымыз өз ұлт өнері мен мәдениетінің тұнығынан сусындап, тарихын терең түсінетін болсын» деген өсиеті де болашақ ұрпақты өнер білім арқылы тәрбиелеудің қажеттігі мен маңыздылығын дәлелдейді.

Мұғалімнің басты міндеті қазақ халық музыкасына оқушылардың назарын аудара білу қабілеті болып табылады. Қазақ халық музыкасының идеялық мазмұны маңызды екендігі іс-тәжірибе жүзінде дәлелденген. Сондықтан мұғалімнің міндеті музыканы меңгеруде сыныптағы оқушылардың нақты эмоциялық көңіл-күйін қалыптастыра отырып, арнайы оның мазмұны, сипаты жөнінде білім беруде шығармашылық ізденісті ұйымдастыра білгені жөн. Осының нәтижесінде білім алушыларда шығарманың идеялық-эмоциялық бейнесін жасауға, мазмұнның эмоциялық - ойын ашуға және үйретілген туындының көркемдік бейнесін көркемдік мәнерлік құралдарды табуға толығымен мүмкіндік болады.

Ұлттық музыкалық мол мұраны ғылыми зерделеу тек қана сол музыка мәдениетінің парқын тануға себепші болып қана қоймайды, сонымен бірге халықтың тарихи тұлғасын тануға да мейлінше көмектеседі. Қазақ халқының тарихы болмысы әні мен күйінде тұнып тұр.

Ендеше қазақ халқының мәдени-рухани даму ерекшеліктерінен ұлттық дүниетаным мен түсініктерді ығыстырып тастамай, сан ғасырлар бойы қалыптасқан мәні терең ұлттық музыкамыздың құрылымдарын жаңғырта тану, ғылыми негізде сараптап түсіндіруіміз керек.

М. Жұмабаев музыканың адамға әсері жайында: «Халықтың арғы-бергісін қозғап, естеріне түсіріп, мұң-мұқтажын зарлап, кем-кетігін көрсетіп, әдемі даусымен құйқылжытып тұрғанда қандай тас көңіл болса да қандары қайнап, тіпті арқалары қызып кетеді» - дейді.

Р. Қ. Дүйсембінова музыканы оқыту үдерісінің өзіне тән функциялары бар екендігін, олар:

- музыканы оқытудың білімділік функциясы - бұл оқушыларды музыкалық ғылыми білім, іскерлік дағдылар жүйесімен қаруландыру. Оның түпкілікті нәтижесі берілген білімнің іс-жүзінде саналы түрде қолдана білуі;

- музыканы оқытудың тәрбиелік функциясы - музыканы оқытудың мазмұнымен, оқытудың формасымен, әдістерімен анықталатын және мұғалім мен оқушылардың қарым-қатынасы арқылы жүзеге асатын үдеріс. Музыканы оқыту үдерісінде жеке тұлғаның белгілі бір көзқарастары, қарым-қатынастары, тұлғалық сапа-қасиеттері, музыка өнеріне, музыкалық іс-әрекеттерге деген өзіндік көзқарастары, пікір-пайымдаулары, мінез-құлықтары қалыптасады;

- музыканы оқытудың дамыту функциясы - мұғалімнің басшылығымен жүзеге асырылады. Музыканы оқытудың дұрыс ұйымдастырылуы оқушылардың сенсорлық, қозғалыстық, мотивициялық дамуына көмектеседі. Қажеттік және тұлғаның танымдылық үдерісінің белсендірілуі арқылы әсіресе музыкалық есту, музыкалық ес, музыкалық ойлау, қиялдау, сонымен бірге музыкалық қабілеттері дамиды - деп атап көрсетеді.

Адамзат ұрпағынан жинақталған мәдени байлығын ұлттық байлықпен ұштастыру, оның озық үлгілерімен байланыстыру жеке тұлға қалыптастырудың бірден-бір жолы болып табылады.

Қазір айтылып жүрген технология талаптары білім мен тәрбиені жеке тұлғаға қарай бағыттау ісі болып отыр. Оқушының «Мен» деген менталитетін қалыптастыру, өзін-өзі тану, өмірден өз орнын таба білуге баулу мәселелерінің музыка пәнінде маңызы ерекше.

Оқушылардың музыкалық шығармашылық қабілеті іс - әрекет үдерісінде қалыптасады. Ғалымдар пікіріне сүйенсек дарынсыз, мүлде қабілетсіз бала болмайды. Сол қабілеттің көзін ашу оны әрі қарай дамыту - әр бір музыка мұғалімінің қасиетті борышы. Жалпы музыка пәні эстетикалық сезімі жетілген, рухани бай тұлға тәрбиелеудің қайнар көзі десек қателеспейміз.

Мектептегі музыкалық-педагогикалық жұмыстың басты мақсаты-оқушыларды музыкалық даму үдерісіне талдау жасауға үйрету. Музыкалық - есту түсініктерін өз бетінше орындату. Музыканы көпшілігі тыңдайды, бірақ азы ғана естиді, әсіресе аспапты музыканы адамдар көбінесе қойылған музыканың жеке сәттерін қабылдайды, нақтырақ айтсақ осы сәттердегі өз әсерлерін ұсынады. Ал шығарма толығымен оларға түсініксіз болып қалады. Сонымен қатар оқушының шығармашылық қабілетін қалыптастыру үшін төмендегі міндеттер орындалу қажет: қазақ халық музыкасын қабылдай, талдай білуі; өзара пікірталастар мен талқылауларға белсенді қатысуы; өз бетінше жұмыс жасау; нәтижеге, жетістікке ұмтылу; өз бетімен күрделі тапсырманы таңдауға құштарлану; іс-тәжірибелік әрекетін талдауға қызығушылық таныту;

Музыка саласында халқымыздың өткеніне терең үңіліп, сол өнер қазынамызды оқушыларға белгілібір жүйелі бағытта теориялық және іс-тәжірибеде қолдана білсек, оқушылардың шығармашылық

- Қазақ халық музыкасының шығу тарихы, ерекшелігін тануға ұмтылу;

- Қазақ халық музыкасының тәрбиелік мәнін, сезімталдық әсерін ашып талдауға талпыну;

- Қазақ халық музыкасын жеткізуде нәтижеге жету сияқты қабілетін қалыптастыра аламыз.

Музыкалық дамудың логикасын білмей және оны бөлшектей талдай алмай, музыканы қабылдау, бағалау мүмкін емес.

Қазіргі кезеңде мектептің алдына қойылып отырған ең басты талап-рухани бай, жан-жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру болып табылады.

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Елімізде білім беру, жас ұрпақты тәрбиелеу мәселелері саласында түбегейлі, шұғыл бетбұрыстар жасалып жатқаны белгілі. Тәуелсіздік туын тіккен жас мемлекетіміздің болашағына тұтқа болар білімді де білгір, білікті азаматтар даярлау - бүгінгі күннің келелі мақсаттарының бірі. Музыканың өнер құралы ретінде орасан зор тәрбиелік мүмкіндігі бар. Ол өмірдің ажырамас бір бөлігі және оны бөліп қарастыруға болмайды. Қоршаған орта музыка тілі арқылы адамға аудармасыз - ақ түсінікті де жақын бола түседі. Музыкалық көркем бейне балаларды қоршаған ортада болып жатқан түрлі құбылыстардың шын бейнесін ашуда жаңаша ойлау өрісін байытып, өмірлік тәжірибесін кеңейтеді. Музыка эстетикалық тәрбиенің маңызды бір бөлігі бола отырып жеке тұлғаның ақыл ойы мен дене бітімін жетілдіріп, жан - жақты өмір тәжірибесін кеңейтуге, қызығушылық біліктілігін және ойлау қабілетін дамытуға, шығармашылық іскерлікке тәрбиелеуге мүмкіндік туғызады.

Зерттеу жұмысының нысаны : мектеп оқушылары.

Зерттеудің пәні музыкалық қабілетті эксперименталды қалыптастырумен және жалпы музыкалық қабілеттің даму деңгейінің түрлерін анықтаумен қатар балалармен диагностикалық дайындық болып табылады.

Зерттеу жұмысының мақсаты : Мектеп жасындағы балалардың музыкалық қабілеттерінің ерекшеліктерін бағалауда мұғалімнің қызметі мен маңызын және музыкалық қабілеттіліктерін арттыру жолдарының тиімді тәсілдерін көрсету.

Зерттеу жұмысының міндеттері:

- Музыкалық қабілеттіліктің теориялық негіздерін қарастыру;

- Мектеп жасындағы балалардыңмузыкалық қабілеттерін дамытуды талдау;

- Мектеп жасындағы балалардың музыкалық қабілеттерін дамыту жолдары.

Зерттеу жұмысының құрылымы : кіріспеден, екі бөлімнен және қорытынды мен пайдаланыған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 тарау. Оқушылардың музыкалық қабілеттерін анықтаудың теориялық негіздері

1. 1 Музыкалық қабілеттің құрылымы мен музыкалық қабілеттің деңгейі

Қабілет - іс-әрекеттің белгілі бір түрін ойдағыдай орындауда көрінетін қасиеті. Бір сөзбен айтқанда, қабілет дегеніміз - ұғымталдық, зеректік, алғырлық, қағілездік, сезімталдық, байыптылық, табандылық, адалдық, еңбекқорлық және т. б. қасиеттердің белгілі деңгейде жетілген жиынтығы. Қабілеттің дамуының табиғи негізін құрайтын бар қабілет жиынтығы дарыған оқушыны - дарынды, талант дейміз. Нышандардың жинағын дарындылық деп атайды. Бұл туа бітетін қасиет. Кейбір балалар оқуға түспей тұрып та қабілеттіліктерін танытады. Тек қана дарындылық жалғыз өзі уақытта дами алады. Қабілеттілік - шеберлікті тез игеруге алғышарт болса, шеберлік жолындағы еңбек талантының ұшталуына, жетілуіне, іске асуына көмектеседі. «Еңбек бәріне жеңбек» деген халық мәтелі әр уақыт асқан талантты деген домбырашының жадында болғаны дұрыс. П. И. Чайковский айтқан екен «Адам неғұрлым талантты болса, соғұрлым еңбекқор болуы керек», - деп. Шеберлік дегеніміз білімнің еңбек арқылы іске асуы, өнердің қорытындысы. Болмаса естуі өткір адам музыкант болады деу өте қате пікір. Адамға белгілі бір қызметті көңілдегідей атқару мүмкіншілігін қамтамасыз ететін қабілеттердің ерекше қиысуын талант деп атаймыз. Музыка маманына керекті есту, есте сақтау, ырғақ қабілеттері бәріне жеткілікті дәрежеде болмайды. Осы үш қабілеттің ішінде ішкі сезімталдық естуі басым болса құба-құп. Барлық қасиетті де дамытуға болады, өте жақсы деген деңгейге де жетеді. Бірақ табиғаттан қанға беріліп, ана сүтімен дарығанға не жетсін.

Музыкалық талант - музыкалық қабілеттердің ең биік шыңы. Ол - әсер, ес, ақыл, сезім, есту, ырғақ, есте сақтау. Жан танымдық зерттеулерге көңіл бөлсек, қабілеттер дегеннің өзі сыртқы әсерді қабылдап, оның жанда көрініс табуы. Бұл ми мен (нейрондар) жүйке тамырлары, талшықтары арқылы іске асады екен.

Музыкалық қабілеттің негізгі үш түрі бар. Мақамдық сезім, яғни әуен дыбысының мақамдық қызметін эмоционалдық тұрғыдан ажырата білу қабілеті немесе әрекеттің дыбыстық жоғарылылығына тән эмоциалық көріністі сезіну. Бұл қабілетті басқаша - эмоционалдық немесе музыкалық естудің перцептивтік кешені деп атауға болады. Мақамдық сезім музыкалық жоғарылылықты сезінудің үзілмес бірлігін, яғни тембрден мүшеленген жоғарылылықты жасайды. Мақамдық сезім әуенді қабылдауда, оны тануда, интонацияның дәлдігін сезінуде тікелей көрініс табады. Ол ырғақтық сезіммен қатар музыкаға деген эмоциалық ықыластың негізін қалыптастырады. Бала жасында оның көріну сипаты - музыканы сүю және тыңдауға деген қызығушылықтан басталады.

Есту арқылы түсіну қабілеті, яғни дыбыстық жоғарылылық әрекеттерінде көрінетін есту арқылы түсінуді еркінше қолдану қабілеті. Бұл қабілетті басқаша музыкалық естудің есту немесе репродуктивті кешені деп атауға болады. Ол әуенді, ең алдымен әнді есту бойынша орындауда тікелей көрініс табады. Бұл қабілет мақамдық сезіммен бірлікте үйлесімді естудің негізінде жатыр. Дамудың анағұрлым жоғары сатысында әдетте ішкі естуді қалыптастырады. Бұл қабілет музыкалық жады мен музыкалық елестің негізгі өзегін құрайды.

Музыкалық-ырғақтық сезім музыканы белсенді түрде сезіну қабілеті, музкалық ырғақтың эмоционалдығын және оның нақты орындалуын сезіну. Ерте жаста музыкалық-ырғақтық сезімнің көрінісі музыкалық туындыны есту музыкалық ырғақты беретін белгілі бір қозғалыстық реакциялардың қатар жүруімен байланысты болады. Бұл сезім музыкалық әрекет хорын қабылдаумен және оның көрінісімен байланысты музыкалылықтың негізінде жатыр.

Музыка өнерінің ерте кезеңінде музыкалық жадының маңызы туралы Р. Дрейк айтқан болатын. Оның ойынша, музыкалық жады өзіндік музыкалық қабілет болып табылады.

К. Сишор музыкалық шығармашылықта музыканы жады бойынша қабылдауға үлкен назар аударған. Ол оны «есту бейнесін жасау» қабілеті деп атады және оны ұзақ мерзімді жадымен және «есту елесінің» жұымысымен байланыстырды. Б. М. Теплов «есту арқылы түсіну» қабілеті» «музыкалық жадының және музыкалық елестің негізгі өзегін» құрайды деп санайды. Ал Л. Мейер өз кезегінде: «музыкалық жадының маңызы музыкалық бейненің даму үдерісінде сезіледі» дейді.

Ультрақысқа (лезде) жады - қысқа, үзік-үзік және күтпеген дыбыстардың ізі, дыбыстың басты белгісі - жоғарлығы, тембр. Олардың ұзақтығы онша емес - 0, 1-0, 5 секунд. Санада сигналды тірілту үшін қайталауға қажетті тез жоғалатын ізі қалады.

Қысқа мерзімді жады - санада дыбысталатын музыканың үлкен көлемімен ерекшеленеді, ол дыбыстардың жекелеген белгілерін емес, керісінше мағыналық блоктарды, яғни мотивтер, фразалар мен әуендерді есте сақтауды қамтамасыз етеді.

Жылдам жады - тікелей қабылдаудың және бұрын игерілген қысқа мерзімді жадының материалдарын пайдаланады. Оның негізгі мазмұны - тікелей келіп жатқан музыкалық әркетке - ұсынылған немесе шынайы, орындаушылық немесе композиторлық әрекетке қызмет етеді.

Қозғалмалы жады музыкантта орындаушылық қозғалыстар мен олардың кешені жақсы есте сақтау арқылы көрініс табады. Жақсы қозғалмалы жадының белгісі виртуоздық, техникалық қиындықтарды меңгерудегі оңайлық, шеберлік («алтын қол») болып табылады. Орындаушы үшін бұлар үлкен маңызға ие. Олар есте сақтауды және музыкалық туындыны меңгеруді жеңілдетеді. Жарқын және тұрақты музыкалық-есту сипаты бейнелі жады иесіне тән болып келеді. Жақсы бейнелі жады, есту - ішкі естудің қалыптасуын жеңілдетсе, көру - дыбысталумен қатар ноталық мәтіннің көру арқылы қабылданған бейнелерін жеңіл еске түсіртеді.

Эмоционалдық жады - бастан өткен сезім мен эмоция жадысы. Ол музыканы қабылдауда және орындау кезінде болған сезімдерге байланысты белгілі бір «үндестіктегі» адамның барлық қабылдауын, іс-әрекеттерін безендіріп тұрады. Эмоционалдық жады музыкалылық пен мақамдық сезімнің негізі болып табылады.

Ауызша-логикалық жады - жалпыланған және ұғынылған кешендерді - музыкалық туындының формасы мен құрылымын, орындаушылық талдауды және орындау жоспарын жеңіл есте сақтау кезінде пайда болады.

Қабілеттілік мәселесі әрқашан өткір әрі өмірлік маңызды сұрақтардың бірі болып қала береді: әрбір жеке адамның алдында үнемі өмірлік қажеттіліктерін қанағаттандыру қажеттілігі тұрады, оларды қанағаттандырудың іс жүзіндегі мүмкіндіктері өмірлік жағдайларға, соның ішінде қабілет пен біліктілікке, шеберлікке тікелей тәуелді болып келеді.

«Талант» ұғымын анықтауда оның тума сипатына ерекше назар аударылады. Талант белгілі бір нәрсеге қатысты берілген тарту, дарын ретінде анықталады, ал тарту немесе дарын табиғаттың берген қабілеті болып табылады. Басқаша айтқанда, талант - табиғат берген тума қабілет, ол белгілі бір әрекетте жоғары табыспен қамтамасыз етуші. Сонымен қатар шет тілдер сөздігінде талант ұғымына анықтама беруде көрнекті, тума қасиет, ерекше табиғи қабілет деп беріледі.

Дарындылық таланттың бір сипаты, тума таланттың бір деңгейі ретінде қарастырылады.

Балалардағы дарындылықты психологиялық зерттеу мен айырықша балаларды оқыту мен тәрбиелеуге қатысты психологиялық-педагогикалық мәселелерді шешуге ұзақ уақыт бойы елімізде басты назар аударылды. Қоғамда басым сипатқа ие идиологияға сәйкес ерекше қабілетті балаларға ерекше көңіл аударудың қажеті жоқ саналды, себебі барлық балалар бірдей, олардың әрқайсысында қажетті кез келген қасиетті «қалыптастыруға» болады деп есептелді. «Артықшылық», «дарындылық» ұғымдарының шеңбері бір идеологиялық, зиянды нәрселер қарастырылды. Психологиядағы бұл жағдай шетелдік ғылымнан біздің ғылымды алшақтатып, бөлектеп тұрды. Тек қана соңғы жылдары балалар арасындағы дарындылық мәселесі «көлеңке тұстан шығып», ғалымдар арасында үлкен қызығушылық тудыра бастады. Балалардағы қабілетті неғұрлым ертерек дамытса, оқытуда да олар соғұрлым айқын көрінеді. Балада қандай болмасын қабілет пен дағды болса, ондағы артықшылықты ерте жасынан дамыту қажет. Баланың белгілі бір әрекетке деген қызығушылығын одан әрі дамытып, қолдау бала өмірінің алғашқы жылдарында ол саналы түрде осы дамуды өзі қалағанша және ұмтылғанша жалғасуы керек. Ұзақ уақыт бойы кішкентай адамның тұлғасын мықтап дамытып қалыптастыра отырып, баламен бірге үлкен нәтижелерге жетуге талпыну керек. Демек, қабілеттілік - бұл еңбектің негізінде осы қасиеттерді өсіру, дамыту, қызығушылығын арттыру болып табылады.

Осы қабілеттердің жұмысын данышпан Абай үш топқа бөледі. Ақыл, сезім және қайрат. Осы үш топ арқылы сыртқы ортадан болған құбылысты әсер деп атайды. Бар адам баласы әсерлене алады, әсіресе құлақ нейрондары арқылы болатын, оның ішінде, дауыс, дыбыс әсері ең керекті құбылыс. Әсерленудің жұғымды, жұғымсыз болуы әсерленудің қажыбы (тоны) деп аталады. Естуге байланысты жағымды дыбысты (консенанс), жағымсыз дыбысты (диссонанс) білеміз.

М. Жұмабаев «Педагогогика еңбегінде» нейрондардың әсерді миға апарып жеткізуін, орналастыруын локолизация деп атайды. Әсерленуді туғызған себепті перцепция деп атаған. Яғни музыкалық қабілеті жоғары адамдардың құлақ нейрондары музыкаға дыбыс арқылы локолизацияланады. Бұл әсердің музыкалық дыбыстан болғандығын анықтаймыз. Мұны перцепция деп атаған. Ал мұны бұрынғы болған тәжірибелермен толықтыру Апперцепция болып табылады екен. Сыртқы сезім әсерленулерінің алты түрі бар: Көру, есту, сипау, тату, иіскеу, ет сезімі. Осының бәрі түгел болғанда адам есі түгел болады: 1) Есту, 2) Көру сезімдері ең керекті сезімдер. Әрине мұнан басқасы керегі жоқ деген ұғым тумайды. Сипау, ет сезімдері музыка мамандары үшін қалыс қалмайтын сезімдердің бірі. Адам ән салса тамағымен (тіл), аспапта орындаушылардың барлығы үрмелі аспаптарда қол, ерін, көкірек демі, ал домбырашылар екі қол дейміз, алайда барлық дене мүшелерінің бірлікті қозғалысы арқылы жеткізетініміз кім-кімге болса да белгілі. Бірақ музыка маманы үшін есту мен көрудің өте жоғары болғаны дұрыс.

Музыкалық оқу орындарына қабылдау емтихандарында жалпы музыкаға бет бұрған адамзат баласы бойынан негізгі үш қасиет іздейміз. Жоғарыда айтып өткеніміздей, ол есту, есте сақтау және ырғақ. Бірақ бұл үшін қасиеттің бір баста түгел кездеспейтіндігі өте жиі кездеседі. Ең бірінші кезекте - Есту қасиеті. Есту қасиеті де негізінен табиғатынан берілген құба-құп. Бала жасынан есту қабілетін жолға қойса, нені көріп, нені есітіп өседі осы тұрғыда сезінуде дайындалады. Қазіргі заманда барша жұртшылық баласын домбыраға үйір ғып өсірмейтіні қақ. Есту арқылы жан сезіміне нерв талшықтары арқылы мида (перцепция) толқу болып, ес, ақыл арқылы шығарма мазмұнына керекті дыбыс бояуын беру үшін қимыл жасаймыз. Апперцепция құбылысы осы жерде туындайды. Бір мысал - біздің күйлерімізде табиғат, адам өмірі, жан-жануарлар бар тіршілік суреттелген дейік. Ауыл өмірінен бейхабар қала баласы сабақта отыр.

«Бозшолақ», «Көкшолақ», «Нар идірген» тәрізді күйлерді білмегені былай тұрсын, елестете алмайды.

Үстінде үйдің тұр еді мысық,

Қасына келді бір торғай ұшып, - әнін үйретіп бастайық.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.