Мектепалды даярлық тобындағы балалардың сөздік қорын дамыту

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Курстық жұмыс

Мектепалды даярлық тобындағы балалардың сөздік қорын дамыту

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

І Мектепалды даярлық тобындағы балалардың сөздік қорын дамытудың
теориялық негіздері

1.1 Балалардың сөйлеу тілін дамытуда қойылатын талаптар мен
тәсілдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Мектепалды даярлық сынып балаларымен жүргізілетін әдістемелік
жұмыстардың педагогикалық
шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 2

ІІ Мектепалды даярлық тобындағы балалардың сөздік қорын дамытудың
әдіснамалық негіздері

2.1 Мектеп жасына дейінгі балалардың сөздік қорын дамытуға әдіс-
тәсілдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
2.2 Мектепалды даярлық тобындағы балалардың тілін сөздік қорын
молайту арқылы дамыту ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 22

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ...26

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...27

КІРІСПЕ

Тіл - рухани байлықтың қайнар көзі. Қазақ тілінің сөйлеу ауқымы өз
дәрежесінде өсіп, кеңейіп келеді. Тілдік қатынас адамның ойлау, пайымдау,
сөйлеу, тыңдау, түсіну, айту, пікірлесу т.б. әрекетіне тікелей қатысты
құбылыс. Олай болса, сөйлеу тілін дамыту барысында тілдік қатынастың аса
маңызды түрі - ауызша сөйлеп үйреніп жатады, ол сөздерді байланыстырып айту
арқасыңда жүзеге асады. Балаларды мектепте оқуға әзірлеуде сөйлеу тілін
дамыту – баланың сөздік қорын дамыту, ойлаған ойын өз еркінше басқа адамға
жеткізе алу, оның сөзін түсіне білу, қысқаша айтқанда еркін сөйлей білуге
үйрену. Осыдан келіп сөйлеу тілін дамыту жұмысының кең аялы екенін көреміз.
Ұлт болып ұйысып, ел болып еңсемізді тіктеген кезеңде қолға алар ісіміздің
бірі де, бірегейі де ұрпақ тәрбиесі. Қазақ халқының сан ғасырлар бойы
қалыптасқан тілі мен мәдениетіне мойын ұрып, ұрпағымызға төл тәрбие, ұлттық
тағылым беру бүгінгі күннің басты ісі. Бүгінгі оқу -тәрбие жұмысының
сапасын қазіргі кезеңге сай қалай жақсарту керек дегенде, ең бастысы сабақ
формаларымен оның құрылымын жетілдіру, оқытудың жаңа әдіс тәсілдерін
жетілдіру.
Халық даналығында былай деп айтылған: Өзге тілдің бәрін біл, өз
тіліңді құрметте. Біздің Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев әр азаматқа өз тілінде
сөйлеуге,салт – дәстүрін сақтауға мүмкіндік береді. Сондықтан біздің
республикамызда тұратын әр халықтың мемелекеттік тілді үйренуге ынтасы зор.
2050 бағдарламасына сәйкес әр қазақстандықтар мемлекеттік тілде сөйлеуге
міндетті.
Зерттеудің өзектілігі: Баланың сөйлеу тілін дамыту балабақшадағы,
мини-орталықтардағы педагогтардың үлесіне тиіп, үйымдастыру шеберлігімен
тікелей байланысты. Сондықтан бүгінгі күні тәрбиеші-педогог мамандарына
баланы мектепке әзірлеуде сөйлеу тілін дамыту, осы орайда әдіс-тәсілдерді
көптеп меңгеру, практикада қолданудаерекше маңызы зор. Егеменді еліміздің
талабына сай мемлекеттік тілді меңгеру, оқыту, қазіргі заманға сай білімді
де, тәрбиелі ұрпақ тәрбиелеу педагогтар еншісінде.
Мектепалды даярлық балаларын тәрбиелеу-оқыту жұмысында балалардың
тілін дамыту, сөздік қорларын дамыту, ауызша сөйлеуге үйрете отырып,
үйренген сөздерін күнделікті өмірде еркін қолдану, әрі оны күнделікті іс-
әрекет кезіндегі тілдік қарым-қатынаста қолдана білуге жаттықтыру ісіне
ерекше мән берілген.
      Мектепалды даярлық кезеңіндегі балалармен сөздік жұмысын жүргізу
ісі- тіл дамытудың негізгі бір міндеттері болып есептелінеді.
Жұмыстың мақсаты: 5-6 жастағы балалардың сөйлеу тілін дамытуға,
құзіреттілікті меңгертуге бағытталған теориялық материалдар жинақтау,
практикалық әдіс- тәсілдерінің тиімділігін тексеру.
Жұмыстың міндеттері : Жоғарыда көрсетілген зерттеу мақсатын жүзеге
асыру үшін төмендегідей міндеттерді шешу қажет:
- сөйлеу тілі сөйлеу мәдениеті ұғымдарының теориялық
сипатын анықтау;
- ойын арқылы сөйлеу тілін дамытуды ұйымдастыру жолдарын
анықтау және негіздеу;
- мектепалды даярлық тобы сабағында ойын арқылы сөйлеу
тілін дамытуға байланысты жұмыс түрлерін қолданудың тиімді жолдарын
белгілеу.
Ғылыми болжам: балаларды мектепте оқуға әзірлеуде сөйлеу тілін
дамытуға арналған тапсырмалар жүйелі бағытталып, ұйымдастырылса
төмендегідей жетістіктерге жетуге болады:
-балалардың сөздік қоры кеңейеді;
-өз бетімен мәдениетті сөйлеу, талпыну қабілеттері ашылады;
-логикалық ойлауы, ой- белсенділігінің артуы;
-өзін-өзі бағалай білуі, өздігінен жетілу дағдылары қалыптас ып
дамиды;
-интеллектуалды ойлау қабілеті дамиды;
-сөз мәдениетін қалыптастырады.
Зерттеу әдісі:
- педагогикалық және психологиялық әдебиеттерді талдау;
- тәрбиеші-педагогтардың озық іс-тәжірибелерімен танысып,зер ттеу,
байқау;
- педагогикалық эксперимент жүргізу;
- әртүрлі мәтінмен, сюжетті суретке әңгіме құрау әдістерін қолдану;
- әңгеме, сауал сұрақтар, байқау, салыстыру;
-педагогикалық эсперимент нәтижелерін ғылыми тұрғыдан қорытындылау.
Нысаны: Мектеп жасына дейінгі балалар
Зерттеу әдістері: зерттеліп отырған мәселеге қатысты философиялық,
педагогикалық және ғылыми әдістемелік әдебиеттерге теориялық талдау жасау,
озат іс-тәжірибелерді жинақтау, оқу процесін бақылау, психологиялық
эксперимент жүргізу, сауалнама жүргізу, әңгіме, эксперимент нәтижелерін
математикалық өңдеу және қорытындылау, арнайы ойындар, жаттығулар өткізу
және оны талдау.
Зерттеудің практикалық мәнділігі:
- Мектепке дейінгі балаларға тілдік қорын байытып, дыбысталуы
қиын сөздерді үйрету, балалардағы танымдық көзқарасын байыту
және оны дамыту;
- Тәрбиешілердің әр баламен жеке сөйлесіп, психлдлгиялық көмек
білдіру, т.б.
Зерттеудің нормативтік құқықтық базасы: Қазақстан Республикасының
кодекстері мен конституциясы, Білім туралы заң, Стратегиялық білімді дамыту
бағдарламалары және т.б. құрайды.
Зерттеу базасы: БҚО, Орал қаласы, №34 Балбұлақ бөбекжайы.

І Мектепалды даярлық тобындағы балалардың сөздік қорын дамытудың
теориялық негіздері
   1.1 Балалардың сөйлеу тілін дамытуда қойылатын талаптар мен
тәсілдер
Балалар өз бетінше шығармаларды айтып, шығарманың мазмұны мен
ойын дұрыс жеткізіп, диалогтегі адамдардың сөздерін мәнерлі жеткізуге
икемделеді. Балалар автордың сөз өнерін қолданып, сөз мәнерін өздері
машықтануы қажет. Серіктестері айтқан әңгімені тыңдап отыруға, мазмұнын
түсінуге, әдеби кейіпкерлерін атымен айтуға үйретіледі.
Табиғи құбылыстардағы ақиқаттылықты сипаттаған кезде нақты дұрыс сөз
қолдануға, үлкендердің көмегімен белгілі бір нәрсеге тиісті белгілерді
табуға, нақты бейнелеуге, әңгімеде ой - өрісін жеткізуге үйрету керек.
Балалардың сипаттау әңгімелері түрлі сөз мәнерінде сонымен қоса тілдік
(метафора, теңеу, эпитет, балама қолдануда) сөз өнері өзіндік ерекшелігін
ашу қажет. Ойыншықтарды қолданып, суретке қарап әңгіме құрастырады. Баланың
өзі құрастырған әңгімесінде жанрдың негізгі ерекшелігін таба білуінде.
Сюжет ерекшеліктері мен әдеби шығармалардың мәнерлігі (ертегіні толық айтып
беру). Ертегідегі жақсылықтың жеңгені, сиқырлық жайында, кейіпкерлерді
басқа бір нәрсеге айналдырып, және т. б. қолдана отырып, ертегі құрастыруға
үйрету. Бұл жаста балалар шығарманы қызығушылықпен тыңдайды, әңгімелерді
түрлендіре біледі. Баланы шығармашылық қабілеттілігінен туындаған
әңгімелеріне көңіл аударып, құрдастарының әңгімелерін тыңдауға бейімдеп,
қиыншылық тудырған жағдайды, қол ұшын беріп, дұрыс емес жеріне түзету
енгізе керек. Бала тілін дамыту жұмысының негізгі мазмұны – сөздің жалпы
ұғым беретін жағын меңгертуге көңіл бөліп, ойлау қабілеттерін дамыту, өз
ойын еркін жеткізуін, қоршаған орта мен айналасындағы адамдармен еркін
қарым - қатынасқа түсу, сөйлеу қабілеттерін қалыптастыру. Тіл мәдениетін
игеру – баланың сәби шағынан іске аса бастайтын, біртіндеп жетілетін кезең.
Олай болса, баланың тілін дамыту жұмысы отбасынан, балабақшада мектепке
дейынгі мекемелерде бастап жүйелі түрде жүргізілуі тиіс. Балаларға тілдік
қатынастың ең маңызды түрі ауызша сөйлеп үйрену, суретпен жұмыс, сөйлем
құрастыру жатады. Ол болса сөздерді байланыстырып айту арқасында жүзеге
асады. Сөздің байланысты айтылуы баланың тілдік және ақыл - ой дамуымен
біртұтас жүреді. Жас жеткіншектерді, тәрбиелеуде көркем әдебиеттің ролі
ұшан - теңіз. Ол жаңа өскін балауса буынының сана - сезімін оятып, ақыл -
есін дамытатын, адамгершілік моральға тәрбиелейтін өмір оқулығы.
Мектеп жасына дейінгі бүлдіршіндерді өздерінің бойына шақ әдеби мұралармен
сусындатып тәрбиелеу педагогтардың алдындағы міндеті. Ертегі, әңгімені,
өлең – тақпақтар мен жаңылтпаштарды, сондай - ақ мақал - мәтелдер мен
жұмбақтарды мәнерлеп оқып беру мен әсерлеп айту – тек қана олардың сөздік
құрамын байытып қана қоймайды, сонымен қатар, сәбидің ақыл - ойының
жетілуіне әсерін тигізеді. Баланың әдепті, көргенді болып өсуіне ықпалы
өлшеусіз, баланың Отанын, өз ұлтын, өз жерін сүюі, оны қадірлей білуі ауыз
әдебиеті мен көркем әдебиеттің әсері деп білеміз. Өйткені, бала кітаптағы
жағымды кейіпкерлерге еліктеп, ер атанғысы келіп, еркелікке, еңбекке
құлшынып өседі. Ежелгі қазақ әдебиеті өкілдерінің балаларға қалдырған
әдеби мұрасы, Ы.Алтынсарин, Абай Құнанбаевтың өлең - әңгімелері осы күнге
дейін тәрбиелеу мен оқытуда, ғылым жолын танытып, өнер - білімге баулуда
қастерлі қасиетін еш жойған жоқ. Мұның бәрі, жеткіншек ұрпақты тәрбиелеуде
баға жеткісіз қазына. Әрбір тәрбиеші соларды іздестіре отырып, термелеп
жинап жүрсе, өз жұмысына өте демеуші дәнекер таппақ. Жас кезінде әңгіме,
жырларды көп тыңдаған бала өз көрген - білгенін қиыстырып, тұжырымдап
достарына, тәрбиешілеріне, ата - аналарына айтып бере алса, тіл
шеберліктері артады. Мұндай жақсы қасиеттер баланың парасатты, инабатты,
әдепті, еңбексүйгіш, көргенді болып өсуіне әсер етеді. Мектепке дейінгі
шақта бала тілі икемді келеді, сондықтан - да балалармен жүргізілетін
жаттығу түрлері әр алуан. Балалардың жас ерекшелігіне қарай топтарды
үлкейген сайын тіл дыбыстарын айтып, үйренуге арналған жұмыс түрлері
біртіндеп күрделене береді. Балабақшада жүргізілетін тәрбие, білім беру
үрдісінде дыбысқа байланысты жаттығу түрлері кешенді түрде іске асырылады.
Дыбыстардың ерекшеліктерін жете меңгеріп, дыбыстарды дұрыс айтуға
жаттықтыру басқа да тілдерін дамыту сауат ашу оқу іс - әрекеттерінде ғана
емес, ән, дене шынықтыру оқу іс - әрекеттерінде де, бос кезеңдерде де
балаға өлеңдер, тақпақтар үйретіледі.
Балалардың жас ерекшелігіне лайықты көркем әдебиет шығармаларын, оқыған
шығарма мазмұнын әңгімелеп айтқызу, суретке қарап әңгімелеу, ертегілер оқып
беру, мақал - мәтел, жаңылтпаш, тақпақтар үйрету сияқты жұмыстары арқылы
бала тілін дамытуға болады. Мектепке дейінгі тәрбие жұмысы жүйелі
жүргізуді талап етеді. Қазіргі уақытта баланы халықтық педагогика негізінде
тәрбиелеу ана тілі арқылы өз дәрежесінде жүзеге асатыны белгілі. Баланы ана
тілінде анық, жүйелі, өзгелерге түсінікті, мәнерлі үн ырғағымен келістіре
сөйлеуге, сөздің дыбыстық құрамын дұрыс жеткізуге мектепке дейінгі кезеңде
үйрету керек. Тәрбиеші әр баланың тілін зерттеп, ерекшелігін жете
меңгергеннен кейін, тәрбие білім беру үрдісіне күн тәртібінің қолайлы
сәттерінде дыбыстарды дұрыс дыбыстауға орай жаттығу жұмыстарын жоспарлы
түрде ұйымдастырып жүргізеді. Сөздің дыбыстық жағын меңгерту. Балалардың
сөздік қорын, тіл байлығын дамыту барысында қолданылатын әдістерге
тоқталатын болсақ: 1. Сахна ойындары. Оның барысында қажетті дыбысқа
байланысты сөздер, сөйлемдер бірнеше рет қолданылады. әр кейіпкерді сөйлете
отырып, балаларға қайталату.
2. Бағдарлама бойынша өтілетін шығармалардан тіл ұстартуға қажетті шумағын
алып пайдалану. Сол шумақ қай ертегіден, қай өлеңнен алынғанын сұрап,
жауабын алу арқылы тіл дамытудан игерген білім дағдыларын бекітеді, әрі
қайталайды. 3. Сөздің дыбыстық жағын анық айтуға жаттықтыруда шағын
әңгіме, ертегілерді мәнерлеп оқып беруге болады.
4. Көркем сөз шеберлерінің таспаға жазылған үндерін, мәнерлі дауыс ырғағын
тыңдату. 5. Дидактикалық жаттығулар жасау. Ғажайып қалта Не өзгерді?
үстел үстінде ойнайтын ойындарды пайдаланып, әр дыбысқа байланысты
суреттерді топтап алу.
6. Жұмбақ, мақал - мәтел, жаңылтпаштарды айтқызу арқылы қажетті дыбысты
бекіту. Жұмыстың осы түрлерін баланың жас кезінен бастап қолға алса
нәтижесі де ойдағыдай болады. Жүргізілетін тәрбие, білім беру үрдісінде
дыбысқа байланысты жаттығу түрлері кешенді түрде іске асырылады. Мәселен,
ән оқу іс - әрекетінде музыка үнімен бала сезіміне әсер етсе,әнді тыңдай
отырып ойланады, әннің сөзін тыңдайды, тіл дамытуда оқылған әңгіме,
ертегілер, біріншіден баланың ақыл - ойын, танымын кеңейтсе,жақсы –
жаманды, екіншіден қысқа ертегі мен әңгімені қайта айтып беру арқылы
баланың байланыстыра сөйлеуді анық сөйлеуде, ана тілін жақсы білуге
көмектеседі. Оқу жылының басында өз тобымда тілдері з, р, с, ш, ғ,т
дыбыстарын айта алмайтын балаларға дыбыстарды дұрыс айтқызу мақсатында ойын
- жаттығулар, тақпақтарды айтқызып үйреттім.
Мысалы: З дыбысын бекіту мақсатында А. Райымқұлованың ауыл маңында
өлеңін және тіл ұстарту жаттығуын қолдандым.
Дыбыстарды меңгерту барысында ассоциация әдісін қолданамын. Мысалы: Қ
дыбысын бекіту мақсатында Қ – қарға, қолғап, қасқыр, қой, қарындаш.
Ұрпақтан - ұрпаққа мұра болып келе жатқан ертегілер, мақал - мәтел,
жұмбақтар, жаңылтпаш бала тілін дамытуда шешуші орын алады. Тобымдағы
балаларға ертегілерді ең алдымен оқып, ауызша айтып беремін. Сонан соң
айтылған ертегінің мазмұнын толық қабылдау және тіл байлықтарын арттыру
мақсатымен сахналап рольдерге бөліп ойнатамын. Мысалы: Бауырсақ Шалқан
Мақта қыз бен мысық Алдар көсе мен тоңғақ бай Күз түсті Алма
ертегілері.
Түрлі ойын - жаттығулардың бала тіліне тигізер ықпалы мол. Мысалы: Күз
түсті ертегісін алып ойын - жаттығу ретінде өткізіп жүрмін.
Алма ертегісінде күз мезгілі еді орман ішінде қоян келе жатады айнала тып
–тыныш сықырлаған жапырақтардың дыбысы естіледі дейді.
- қоян кенет жалғыз ағаш басында тұрған алманы көреді.ары секіреді бері
секіреді, қолы жетпейді. Кенет қарғаны көреді, қарға – қарға мына алмаға
қолым жетпейді үзіп жыберші дейді.Қарға қоянға қаға аласын ба? деп жауап
береді. Мұны естіген аю ойланып сендер үшеусіңдер алма біреу мүны бөліп жеу
керек деп жауап береді. Мұны естіген үшеуі аюға рахмет айтып бөлісіп
жейді.Қызықтырып, дыбыстарды анық айтуға жаттықтыру. Ертегілерден басқа
көркем әдеби шығармаларды балаларға оқып беріп, олардан әңгіменің мазмұнын
сұрау. Мысалы: Екі дос пен қайыршы қария әңгімесін оқып беріп, әңгіменің
мазмұнын сұрау арқылы Венн диаграмма әдісін қолданып, балаларға Алдан мен
Сауранның мінезін салыстыру.
Халық ауыз әдебиетінде ерте заманнан келе жатқан өзіндік ерекшеліктерімен
танылған халықтың асыл ойының көркем жиынтығы мақал - мәтелдер арқылы да
беріледі.
Қазақты мақал - мәтелдері негізінен елдікті, ынтымақты, бірлікті,
адамгершілікті, инабаттылықты қамтиды. Бала тілінің дамуына жұмбақтар үлкен
роль атқарады. Әр оқу іс - әрекетінің тақырыбына сәйкес жұмбақ айтудан
бастаймын. Кешкісін маздап жанады, таң атса сөніп қалады (Жұлдыз)
Қырманнан көрдім, ырыздығы елдің (Дән). Басында аппақ шәлі, етегі елдің
сәні (Тау) . Аяғы жоқ қолы жоқ, Жүрмейтұғын жолы жоқ. хат
Халықтық шығармалар ішінде баланы дұрыс, айқын сөйлеуге үйрететін, тілін
жаттықтыруға бейімді жанр – жаңылтпаш.
Жаңылтпаш арқылы сөздерді дұрыс сөйлеуге, жеке дыбыстарды алмастырмай дұрыс
айтуға үйретеді. Көк кесе, көп кесе, Көп кесені әкелді кеше.
Балалардың ана тіліндегі дыбыстарды анық айтып, дұрыс сөйлей
білуге берілер тәрбиенің ықпалы зор. Қазіргі заман талабына сай оқу -
тәрбие үрдісін ұйымдастыру, яғни әр баланы жеке тұлға ретінде қабылдап,
мектеп жасына дейінгі бүлдіршіндерді ойына, бойына шақ әдеби мұралармен
сусындатып тәрбиелеу, тәрбиешінің алға қойған міндеті. Айналадағы дүниені,
табиғатты бақылап түсіндіріп әрдайым жаңа сөздермен, сөздік қорын
толықтырып отыру қажет деп есептеймін. Жоғарыда айтылған мүмкіндіктерге сай
балалардың сөйлеу қабілеттерін тереңдетіп, шығармашылық қабілеттерін
дамытуда айтқан әңгімесіне, өзі құрастырған қысқа әңгімелеріне бағыт -
бағдар бере отырып, тіл байлығын, сөздік қорын дамытуды басты назарда ұстау
керек деп ойлаймын. Баланы өз баламыздай жақсы көріп, білгенімізді олардың
санасына құю, жеткізу тәрбиешінің алға қойған мақсаты. Сол мақсатқа жету
үшін талмай, қажымай еңбек етуге міндетіміз.
   Кез-келген халықтың ұлттық қазынасы тіл болып табылады. Әрбір
халықтың тілінде оның ұлттық дәстүрінің, сана-сезімінің, ойлау
тәсілінің,мінез-құлқы белгілері көрініс табады. Ал тілді, тіл мәдениетін
игеру баланың сәби шағынан іске аса бастайтын, біртіндеп жетілетін үрдіс.
Олай болса, баланың тілін дамыту жұмысы отбасынан, қазақ тілін оқытудың қай
түрін алсақ та, оқыту, үйрету үрдісін қамтиды. Балалардың ақыл – ойына
қабілеттерінің дамуына жетудің бірден – бір жолы - өзара тілдік қарым –
қатынас. Әр баланың табиғи қабілетін ескере отырып, балаға көмекші әрі
сүйемелдеуші болып,әрдайым жанында достық қарым – қатынаста болсақ, оқыту
мазмұнын жаңғыртуға, әрі тиімді әдіс – тәсілдерді кеңірек қолдануға еркін
жол ашылады. Мектепке дейінгі даярлық тобындағы балаларға өзге тілді
үйретудің басты шарттары топта жағымды психологиялық климат, мейірімді
орта, қазақ тілінде тілдесуден қуану сияқты факторлар өз себін тигізеді.
Қазақ тілін үйретуде балалардың сөздік қорларын байыту, күнделікті өмірде
қолдана білуіне бағыт беру, қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтуға
жаттықтырып, тіл мәдениетін жетілдіру, сөйлем құрап, сөйлесу тәжірибесін
ұдайы ұйымдастыру – балалардың қазақ тіліне деген сүйіспеншілігін арттырып,
мелекеттік тілдің мәртебесін ұғынып, тілінің жетілуіне ұстаздық әсер
көрсетудің маңызы зор. Менің балаларға қазақ тілін жетік меңгертуде бірнеше
тиімді әдіс –тәсілдерді атап өткім келеді.
        Баланың ақыл-ой дайындығының компонеттерінің бірі - жеткілікті
дамыған тіл. Баланың тілің жетілдіру үшін алдымен баланы дұрыс сөйлеуге,
сөздің дыбыстық құрамын дұрыс айта білуге үйрету, оны әңгімеге тарта
отырып, баланың сөздік қорын жаңа сөздермен толықтырып, түсінігін молайту.
Бұл ретте тәрбиеші балалармен сөйлесу барысында сөйлем мүшелерін қолдана
білуіне тәрбиешінің қойған сұрақтарын түсініп, оған толық жауап беруге,
өзіне таныс ойыншық, тағам, киім-кешек, қоршаған ортадағы әлемге соның
ішінде бау-бақша, жан-жануарлар, өсімдік-жемістер, адамдар, бір ауланың
балалары,тіпті балабақша қызметкерлері туралы кім не істейтіні жайлы
түсінігі болып, олар жайлы әңгімелей білуге үйренуі тиіс.           Осы
арқылы айналадағы дүниені, табиғатты бақылата, таныта отырып, баланың
тілін, сөздік қорын байыту, ол сөздерді күнделікті сабақта, сабақтан тыс
сөзбе-сөз қарым-қатынас кезінде өздігінен дұрыс айта білуге төселдіру
керек. Өзге ұлт өкілдеріне, әсіресе жаза алмайтын, оқи алмайтын балаларға
тіл үйрету өте қиын екені белгілі. Дегенмен 4-5жас арасындағы балалардың
сөзді қабылдау, есте сақтау қабілеті өте жоғары. Мен жұмысымда осы
ерекшеліктеріне мән беремін де балалардың сөйлеу тілін дамытуды үйретуде
мынадай талаптар қоюға болады:
• Әр сөзді тұрақты түрде есінде қалдыру;
• сөз балаларға таныс заттарға байланысты болуы керек;
• әрбір сөз үнемі қайталанып отыруға тиіс;
• сөздік қорды молайтып отыру; қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтуға
дағдыландыру арқылы дұрыс сөйлеуге үйрету.
Баланың сөздік қорын молайту, дұрыс сөйлеуге үйрету жолында іс-
тәжірибеге сүйеніп, мынандай тәсілдер қолдануға болады:
• сөздік жұмыс (әңгімелесу, салыстыру, қайталау, сұрақ-жауап, сурет
бойынша әңгімелеу );
• көрнекі құралдарды қолдану (сурет, ойыншық, муляж, бейнефильм т.б.);
ойын (дидактикалық, сергіту, жарыс, сюжетті-рөльдік, логикалық, ұлттық
т.б.). Осының бәрі баланы мектепке даярлауда негізгі жетекші әдістер болып
саналады. Сондықтан, балаларды мектепке әзірлеуде жоғарыдағы тәсілдерді
пайдаланудың маңызы зор.
Балабақшадағы тәрбиелеу-оқыту жұмысында балалардың тілін дамыту,
сөздік қорларын дамыту, ауызша сөйлеуге үйрете отырып, үйренген сөздерін
күнделікті өмірде еркін қолдану, әрі оны күнделікті іс-әрекет кезіндегі
тілдік қарым-қатынаста қолдана білуге жаттықтыру ісіне ерекше мән берілген.
Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі балалармен сөздік жұмысын жүргізу ісі-
тіл дамытудың негізгі бір міндеттері болып есептелінеді.
Біз балалармен сөздік жұмысын жүргізе отырып, айналасындағы заттармен
таныстырып, атын атай білуге, қасиеті мен сапасын, түр-түсін және пішінін
ажырата білуге, өмірдегі, қоршаған ортадағы түрлі құбылыстар жайындағы
ұғым, түсініктерін дамыта отырып, белсенді түрде тілдік қарым-қатынас жасай
білуге үйретеміз.
Мектеп жасына дейінгі балалардың сөздік қорларын дамыту ісінде
тәрбиешінің:
-балалардың сөздік қорларын дамыту;
— жаңа сөздерін меңгерту;
— үйренген сөздерін тиянақтап, анықтап, әрі байытып отыру басты
міндеті саналады.
Осы аталған міндеттерді тәрбиеші үнемі сөздік жұмысын жүргізуде
басшылыққа алып отыруы тиіс. Балалардың сөздік қорын дамытуда ойын,
тапсырма жаттығулардың орны ерекше. Соның ішінде ойын – баланың шын
тіршілігі. Ойын арқылы бала айналасындағы нәрседен өзіне қызықтысын тауып,
таңдап алады. Баланың бір ерекше қасиеті- сөйлеуден еш жалықпайды. Ойын
бала тілінің дамуына ықпылын тигізіп, таным белсенділігінің дамуына жол
ашады. Қай бала болмасын ойынмен өседі. Ойын үстінде бала еш нәрсеге
тәуелсіз. Ол өзін еркін ұстайды. Ал еркіндік дегеніміз барлық дамудың
баспалдығы, бәрін білуге деген талпынысы мен құлшынысы. Баланың білуге
деген құштарлығы, сөйлеуі ойын үстінде қалыптасады.
Сөздік қорды дамыту ісін ұйымдастыру жұмысында ойын сабағы ең негізгі
орын алады. Тәрбиеші бақылау, заттарды қарау, сурет қарау, жұмбақ шешу және
құрастыру, саяхат, ойын-сабақтарын ұйымдастыру барысында балалардың сөздік
қорларын дамытады.
Арнайы ойын-сабақ және сабақ мазмұнына қарай танымдық, дамытушы
ойындарды, тапсырмаларды қолдану, балаларды заттарды бір-бірімен
салыстыруға, оларды қасиетіне қарай ажыратуға және оны танып білуге
үйретеді. Сөйтіп бала топтағы жасына сәйкес бағдарламалық міндетті
меңгереді. Ойын ұйымдастыруда тәрбиеші өзі жетекші бола отырып, балаларды
ойнай білуге, ойын ережесін сақтауға, әрі оларды ойната отырып, ойлануға
бағыттайды, заттың атын немесе қасиетін есінде сақтап қалуға жол ашады,
ойынға қызықтыра отырып, зейінін , қиялын дамытады.
Сонымен қатар ойын барысында бала үлкендермен, өз құрбыларымен қарым-
қатынас жасайды. Әр бала өз жетістігіне қуанып, мәз болады. Сондықтан да
ойын-тапсырмаларды таңдауға және іріктеуде балалардың жас және ерекшелігін
ескерген жөн. Тәрбиеші балалармен ойынды (заттармен, үстел үсті және сөздік
ойын) үш түрлі етіп өткізуіне болады.
Заттармен ойналатын ойын ойыншықтарды, табиғи заттарды қолдану арқылы
өтіледі. Қай ағаштың жапырағы?, Бірдей ойыншықты тап, Қайсысы көп,
қайсысы аз т.б.
Үстел үсті ойынын ұйымдастыруда домино, лото, суреттер қолданылады.
Мысалы: Суретті құрастыр, Қандай затқа ұқсайды?, Қай сурет тығылды?,
Бір сөзбен ата, Кім байқағыш?, Қиылған суреттер, Ұқсасын тап, 4-ші
не артық?, Есіңде сақта.
Ал сөздік ойын арқылы сөзді орынды қолдана білуге, дұрыс жауап айтуға,
сөз мағынасын түсінуге, орынды сөйлеуге үйренеді. Мысалы: Сөз ойла, Сөз
құра, Жұмбақ ойла, Жақсы-жаман, Жалғастыр, Үш сөз ата.
Сонымен қатар, балалардың сөздік қорларын дамыту жұмысына ойындарды
қолданумен қатар, Биші адамдар, Көңілді таяқшалар тәрізді жаттығу-
тапсырмаларды да пайдаланып отыру өз нәтижесін берді. Бұл аталған жаттығу,
тапсырмалар балалардың сөздік қорын дамыта отырып, таным белсенділіктерін
және саусақ бұлшық етін дамытады.
Жалпы ойынды ұйымдастыру, ойынды өткізуге әзірлік, ойынды талдау
сияқты үш бағытты қамтиды. Ойынға қажетті құрал, заттарды даярлау ойынды
өткізуге әзірлік болып табылады.
Балаларды ойынның мазмұнымен таныстыру ойынды өткізу болып табылады.
Ойынды талдау, бұл ойынның өз мақсатына жетуі, балалардың белсенділігі және
олардың іс-әрекеті болып табылады.
Сонымен балалардың сөздік қорларын дамытуда ойындарды, тапсырма-
жаттығуларды қолдану үлкен нәтиже береді. Ойын арқылы балалардың сөздік
қоры дамып, ауызша сөйлеу машығын игереді, таным белсенділіктері қалыптаса
түсіп, ақыл-ойы өсіп жетіледі, әрі адамгершілік қасиеттері бойына сіңіреді.
Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту сөйлеуге үйрету, даярлық
топқа арналған бағдарлама мазмұнына сәйкес педагогикалық – дидактикалық
принциптерді басшылыққа алып жүргізіледі. Даярлық топтағы балалар мектепте
оқуға ой еңбегіне дайындалатын болғандықтан баланың сөздік қорын молайтып
қана қоймай, әр сөздің мағынасын дұрыс түсініп қолдана білуге үйрету
көзделеді. Балаларға антоним көркем сөздерді қолдана білуге үйретуді
қамтиды.
Тіл дамыту сабақтарында сөздік қорды молайту тіл дыбыстарын дұрыс
айтуға үйрету, тілдің грамматикалық жағын қалыптастыруды қамтиды.
Мұғалім сабақ жоспарын жасағанда сабақтың мақсатын өтілетін
материалдық сипатын ескере отырып, әрбір сабақта төмендегідей 3 - 4
міндетті көрсетуге тиісті.
1. Сөздің дыбыстық жағын меңгерту, дыбыстарды дұрыс айтуға төселдіру.
2. Сөздік қорды молайту ( сөз саны 4 – 5-тен аспауы тиіс) үйренген
сөздерді пайдалану.
3. Байланыстырып сөйлеуге үйрету. Даярлық топтардағы тіл дамыту
сабақтарының негізгі мақсаты – балардың байланыстыра сөйлеуін жетілдіру.
Сөздік қорды байыту - айналадағы өмірмен таныстыру. Шығарма оқу, есеп,
сурет т. б сабақтары мен тіл дамыту кезінде жүргізілетін әр түрлі
жаттығулар барысында да іске асырылады.
Кейбір балардың әсіресе үйден келгендіктен сөз ішіндегі кейбір
дыбыстардың айтылуын, артикуляциясын дұрыс қолдана білмейтіні де кездеседі.
Ондай балалардың көпшілігі р, л, с, ш, з, ж дыбыстарын алмастырып айтатыны
байқалады. Қатаң, ұяң, үнді дыбыстарды айтуға қиналады. Сондықтан даярлық
топта сөздің дыбыстық жағын қалыптастырудағы, ең алдымен сөздің дыбысталуын
дұрыс айтуды жетілдіруге үнемі назар аударылып отыруы тиіс. Ол үшін сөз
ішіндегі дыбыстарды дұрыс анық айту, үн, дауыс қарқынын қалыптастыру басты
мақсат болып табылады.
Сөзді дұрыс естіп, сөз дыбыстарын өзгертпей қайталауға, сөйлескенде
асып - саспай үн ырғағын өзгерте отырып, анық, ашық айтуға үйретіледі.
Сонымен қатар тіл мүкістігі бар балармен жек жұмыс істеуді мұқият ескерген
жөн. Сауат ашу сабақтарында сөздің дыбыстық құрамына талдау жасату, ойындар
өткізу. Мысалы Телефон ойыны. Даярлық топтағы оқушыларға ұқсас с - ш, з -
ж дыбыстарын ажырата білуге жаттықтыру. Аталған дыбыстарға жиі қатысатын
өлең, тақпақ, жаңылтпаш айтқызу.
Мысалы Тау дәу болады, дәу тау болады.
Бір топ сөзден тек қана с, ш, з естілетін сөзді табу( сәбіз, сағыз,
жалау, жүзім, жүгері) басталатын сөздер ойлап табу. Әріпке байланысты
жұмбақтар шешкізу
Жанында жаздың шуағы,
Жаңбырмен жүзін жуады.
Екі орақ пен бір таяқ
Белін бірге буады.
Ол қандай әріп болады?
Ал зердеге салайық,
Болады екен қай әріп? (Ж ж)
Бақылау жұмысын жүргізу. 13 - 14 сөз жатқа жазу. Суреттің атын
өздігінен жазып көрсету болып табылады. Осындай жұмыстардың нәтижесі
мектепалды даярлық топ балаларының сөйлеу қабілетін дамытары сөзсіз.
Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту сөйлеуге үйрету, даярлық
топқа арналған бағдарлама мазмұнына сәйкес педагогикалық – дидактикалық
принциптерді басшылыққа алып жүргізіледі. Даярлық топтағы балалар мектепте
оқуға ой еңбегіне дайындалатын болғандықтан баланың сөздік қорын молайтып
қана қоймай, әр сөздің мағынасын дұрыс түсініп қолдана білуге үйрету
көзделеді. Балаларға антоним көркем сөздерді қолдана білуге үйретуді
қамтиды. Тіл дамыту сабақтарында сөздік қорды молайту тіл дыбыстарын дұрыс
айтуға үйрету, тілдің грамматикалық жағын қалыптастыруды қамтиды. Мұғалім
сабақ жоспарын жасағанда сабақтың мақсатын өтілетін материалдық сипатын
ескере отырып, әрбір сабақта төмендегідей 3 - 4 міндетті көрсетуге тиісті.
1. Сөздің дыбыстық жағын меңгерту, дыбыстарды дұрыс айтуға төселдіру. 2.
Сөздік қорды молайту ( сөз саны 4 – 5-тен аспауы тиіс) үйренген сөздерді
пайдалану.
3. Байланыстырып сөйлеуге үйрету. Даярлық топтардағы тіл дамыту
сабақтарының негізгі мақсаты – балардың байланыстыра сөйлеуін жетілдіру.
Сөздік қорды байыту - айналадағы өмірмен таныстыру. Шығарма оқу, есеп,
сурет т. б сабақтары мен тіл дамыту кезінде жүргізілетін әр түрлі
жаттығулар барысында да іске асырылады. Кейбір балардың әсіресе үйден
келгендіктен сөз ішіндегі кейбір дыбыстардың айтылуын, артикуляциясын дұрыс
қолдана білмейтіні де кездеседі. Ондай балалардың көпшілігі р, л, с, ш, з,
ж дыбыстарын алмастырып айтатыны байқалады. Қатаң, ұяң, үнді дыбыстарды
айтуға қиналады. Сондықтан даярлық топта сөздің дыбыстық жағын
қалыптастырудағы, ең алдымен сөздің дыбысталуын дұрыс айтуды жетілдіруге
үнемі назар аударылып отыруы тиіс. Ол үшін сөз ішіндегі дыбыстарды дұрыс
анық айту, үн, дауыс қарқынын қалыптастыру басты мақсат болып табылады.
Сөзді дұрыс естіп, сөз дыбыстарын өзгертпей қайталауға, сөйлескенде асып -
саспай үн ырғағын өзгерте отырып, анық, ашық айтуға үйретіледі. Сонымен
қатар тіл мүкістігі бар балармен жек жұмыс істеуді мұқият ескерген жөн.
Сауат ашу сабақтарында сөздің дыбыстық құрамына талдау жасату, ойындар
өткізу. Мысалы Телефон ойыны. Даярлық топтағы оқушыларға ұқсас с - ш, з -
ж дыбыстарын ажырата білуге жаттықтыру. Аталған дыбыстарға жиі қатысатын
өлең, тақпақ, жаңылтпаш айтқызу.
Мектепке дейінгі кездегі тілдің дамуына мынадай практикалық
әдістер тән: еліктеу әдісі, сөйлесу (әңгімелесу) әдісі, қайталап айту
әдісі, әңгімелеп беру (құрастыру) әдісі.
Еліктеу әдісінде үйретуші мен үйренуші екеуіде бір сөзді, бірақ
әртүрлі етіп айтады: үйретуші ересек адамдармен сөйлескендегіден көрі бір
шама қарқындырақ, сөзінің дыбысын артикулдеп және сөзінің дауыс ырғағын
мәнерлеп сөйлейді, ал үйренуші тыңдайда да, қайталайды, оның сөзіне
еліктейді, сөйлеу қимылын үйренуге (дауыстың артикулиациясымен
модулиасиясы) және мағынасын түсінуге тырысады (затты, қимылды және т.б.
көрсететін дыбыс комплекстерінің мәліметін салыстырады). Мұндайда тәрбиеші
үшін орфоэпиялық норма деңгейінен төмен түспеу және баланың сөзіне
еліктемеу (сақауланбау, шолжаңдамау) аса маңызды.
Бұл әдісті қолдану мектепке дейінгі жаста ғана емес, мектепте, тіпті
есейгендеде) жалғыстырып отырады.
Еліктеу әдісіне үйрену тұрмыстық іс-әрекеттерді атқару кезінде,
айталық, баланы шомылдыру кезіндегі баламен қатынас процесінде де еріксіз
түрде болуы мүмкін.
Белгілі бір әдістің қолданылу вариантын, сол әдісті құрайтын негізгі
іс-әрекетке оқу дидактикалық материалдың сипатынан туындайтын қосалқы іс-
әрекеттің енгізілуін тәсіл деп атаймыз.
Сонымен, еліктеу әдісін жүзеге асыратын тәсілдер мыналар болуы
мүмкін:
1. айналадағылармен танысқанда нақты затты бақылау жоғарыда айтқан
жағдайда, сәби өз қолына қарайды, анасының қолын бақылап, оған ілесе
қайталайды, оның сөзіне елітейді;
2. ойындар: біздің байқағанымыздай, ойын үстінде баланың тілі жаңа
лексикамен толығып қана қоймайды, сонымен бірге ол жаңа сөз
формасымен де байиды (электр монтері, қонаққа бару ойынында балалар
зат есімді меңгереді, Қызыл Телпек пен сұр қасқырды ойнағанда,
балалар диалог сөздерді байланыстыруға үйренеді);
3. сөз үлгісіне сүйену (сөзді елестету): тәрбиеші айтқан сөзді балалар
кайталайды (Су, су, менің бетімді жу!).
Сонымен, біз үйретуші мен үйренуші бір сөзді айтатын еліктеу
әдісімен таныстық, бірақ үйретуші қалай сейлеу керек екендігі жөнінде үлгі
көрсетеді ал үйренуші оны дәлме-дәл қайталайды, оған еліктейді. Жоғарыда
еліктеу әдісін орындайтын тәсілдер ,келтірілді. Бірақ кез келген әдісті
іске асырудың тәсілдері көп-ақ: творчестволықпен жұмыс істейтін әрбір
тәрбнеші әдістің өзін бұзбастан әрдайым өзіндік тәсілдер жасайды. Мысалы,
еліктеу әдісі, айтылған тәсілдерден басқа, суреттерді, тірі объектілерді
(жануарларды, өсімдіктерді), диафильмді, магнитофонды және басқаларіды
пайдалану тәсілдері арқылы орындалуы мүмкін.
Бала үшін орындауы анағұрлым қиыны онын тілін үйрету әдісі — сөйлеу
әдісі, мұны қосымша сұрақ пен жауап әдісі, әңгімелесу әдісі деп те атайды.
Әңгімелесу әдісі үйретушінің сұрауынан, ал үйренушінің жауап беруінен
тұрады. Демек, олардың екеуі де сөйлейді, бірақ бір сөзді емес (еліктеу
әдісіндегідей), әр түрлі сөздер сөйлейді: үйретуші өзінің сұрағымен
балаіның өзіне таныс сөздерді, дыбыстарды, грамматикалық формаларды немесе
дәнекер тексті еске түсіруге және оны орнымен қолдануға итермелейді.
Мектеп жасына дейінгі балалардың тілінде құрастыру (әңгімелеп беру)
әдісіне кең дербестік беріледі. Оның мәні мынада: балалардың ертегілерді өз
бетінше құрастыруын, олардың өз өмірлерінде кездескен нақты жағдайларды
әңгімелеп беруін, көркем әдебиеттегі тақырыптарды араластырып айтуын,
картинкаларды, нақты объектілерді — заттарды, хайуанаттарды, өсімдіктерді —
суреттеуін тәрбиеші көтермелеп отырады.

1.2 Мектепалды даярлық сынып балаларымен жүргізілетін әдістемелік
жұмыстардың педагогикалық шарттары

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның
үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік атты Қазақстан халқына
жолдауында: Ең алдымен, білім беру жүйесінің рөлі өзгеруге тиіс. Біздің
міндетіміз – білім беруді экономикалық өсудің жаңа моделінің орталық
буынына айналдыру. Оқыту бағдарламаларын сыни ойлау қабілетін және өз
бетімен іздену дағдыларын дамытуға бағыттау қажет. Қазақстан – жас, көп
ұлтты, болашағына сенімді және қарқынды дамып келе жатқан мемлекет! Біз
тәуелсіз Қазақстанның 25 жылдық даму жолынан өттік. Алдағы 25 жылда бұдан
да биік белестер күтіп тұр- деген еді.
Сондықтан да бүгінгі мектептіңбілім беру жүйесіне оның сапалы мазмұнын
жаңғырту мәселелеріне айрықша көңіл бөлінуде. Оның бірден-бір көрінісі
мектепалды даярлық сынып балаларымен жүргізілетін әдістемелік жұмыстарды
жүйелі жүгізілуінен көрінеді.
Мектепалды даярлық сынып балаларымен жүргізілетін әдістемелік
жұмыстардыңмоделі мен мазмұнын баяндамас бұрын негізгі ұғымдарға
тоқталамыз:
Мектепке дейінгі кезеңдегі білім беру мазмұнын айқындауда мынадай
қағидалар негізге алынады:
• балалардың мектепке дайындық ісін ұйымдастыруда тағлиматтық
(дидактикалық) жетекші қағидалар басшылыққа алынады; олардың
қолданылуы мектепалды даярлық сынып балаларының психофизиологиялық
ерекшеліктері мен мүмкіндіктеріне сәйкестендірілуге тиіс; білім,
икемділік және дағды мақсаттық нысана ретінде ғана емес, жеке адамның
толымды дамуының амалы ретінде қарастырылады;
• тәрбиелеу мен оқытуда жас шамасымен даралық ерекшеліктерді ұштастыра
қарау қағидасы. Бұл қағида балалардың қалыпты сезімталдық күйлері мен
толымды психикалық дамуларын қамтамасыз етеді;
• мектепке дайындықтың мақсатының бірі баланың тән саулығы мен
психикалық саулығына, сезімталдық көңіл-күй дұрыстығына қамқорлық;
• балалардың дербес әрекеттерін нәтижелі ұйымдастыру қағидасы;
• баланың даралық және бірлескен іс-әрекетін тиімді үйлестіру қағидасы,
баланың жақын арадағы даму аймағына сүйене отырып балаға жекелей
әсер ету мүмкіндігін жүзеге асыру;
• баланың шаршауы мен жалығуын болдырмау үшін және оқытудың дамытқыш
сипатын қамтамасыз ету мақсатында соған лайықты жүктеме ойластыру
қағидасы;
• баланың мектепке дайындығы үлкендер мен бүлдіршіндердің өзара
бейімделген түсіністік қағидасы бойынша жүру керек;
• мектепке дейінгі білімнің мазмұны Қазақстанның қоғамдық дәстүрлерімен
үйлеседі және жалпы адамзаттық өркениеттілікке бағытталады; отбасы мен
мектепалды дайындық арасында сенімділік, іскерлік байланыс орнату,
ұстаздар мен ата-аналардың ынтымақтастығы; бұл қағида балаларды оқыту
мен тәрбиелеудің сабақтастығын, баланың мектепке лайықты дайындығын
қамтамасыз етеді;
• балалардың мектепке дайындығы оқу-тәрбие ісін, мектепке барар жастағы
балаларға тән әрекеттерді (ойын, қол өнерге машықтану, бейнелеу өнері,
саз өнері, театрландырылған көріністер т.б.) серпінділікпен
ұйымдастыру арқылы жүзеге асырылады;
• баланың бейімділігін, қабілеттілігін, қызығушылығын ескере отырып,
оқыту ісін саралау қағидасы;
• ҚР жалпы білім беретін мектебінің оқу бағдарламалары мен мектепке
дайындық бағдарламасының сабақтастық қағидасы.
Осы аталған қағидалар мен түсіндірмелерді ескере отырып, мектепалды
даярлық топ балаларымен жүргізілетін әдістемелік жұмыстардың моделін
даярладық.
Мектепалды даярлыққа қойылатын талаптар:
— мектепалды даярлықтың ерекшелігі сол, бұл кезеңде баланың
адамгершілік қасиеттерінің, білімдік дағдылары мен икемділіктерінің негізі
қалыптастырылуы қажет.
— мектепалды даярлауда қойылатын аса маңызды талап балалардың
білімдерін жинақтау мен жүйелеу, олардың айналадағы құбылыстар туралы
негізгі түсініктері мен қарапайым ұғымдарын қалыптастыру.
— мектепалды даярлық барысында балалар оқу ісіне машықтануға, қимыл-
әрекеттерін ықтиярлы басқаратын қабілеті мен мақсатты ақыл-ой еңбегінің
дағдысын қалыптастыруға тиіс. Сөйтіп, бала мектепте оқудың жаңа
жағдайларына еркін ене алатындай дайындықтан өтеді.
Балаға педагогикалық үрдіс арқылы қазақстандық рухани құндылықтарға
сай адамгершілік, мәдениет негіздері дариды. Ол жалпы қазақстандық рухани
құндылықтарға сай тұғыр – тірек табады. Бұл – баланың табиғатты, адам
қолымен жасалған нәрселерді, қоғамдық өмір құбылыстарын, өз өмірі мен
әрекеттерінің құбылыстарын, өз жан дүниесін бағалай алуға баулиды.
— мектепалды даярлық баланың бейімділігінен туындайтын кең де,
оңтайлы мүмкіндіктерін жан-жақты тәрбиелеуге және дамытуға пайдалануды
талап етеді, балалар оқу және тәжірибе мәселелерін шешуде өзіндік білімін
пайдалана алатындай болуға тиіс, танымдық әрекеттері мен ойлануы жеткілікті
даму деңгейіне көтерілген болу керек, психикалық үрдістер ырықты күйде болу
керек, оқу әрекетінің жеке бөліктерін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.