Дифракциялық тор көмегімен спектрдің көрінетін облысының ұзын толқынды және қысқа толқынды шекарасын анықтау
1. ЖҰМЫСТЫҢ МАҚСАТЫ
Дифракциялық тор көмегімен спектрдің көрінетін облысының ұзын толқынды және қысқа толқынды шекарасын анықтау.
2. ШАРТТЫ БЕЛГІЛЕР
d - дифракциялықтордың тұрақтысы;
δ - жарық сәулелерінің жолдар айырмасы;
m - дифракциялық максимум реті;
с - экран центрінен дифракциялық максимумға дейінгі қашықтық;
l - тордан экранға дейінгі қашықтық;
λ - жарық толқын ұзындығы;
- m-ші ретті максимум бақыланатын бұрыш;
- берілген тор арқылы бақылауға болатын дифракциялық максимумның ең үлкен реті;
- дифракциялық тор арқылы қалыптасатын максимумдардың толық саны.
3. ТЕОРИЯЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕР
Дифракция деп жарық сәулелерінің түзу сызықты таралуынан ауытқуы, аз мөлшердегі бөгетті айналып өтуі, геометриялық көлеңке обылысына өту құбылысын айтады. Егер жарық толқындар ұзындығы бір ретіне сәйкес кедергінің өлшемі немесе егер дифракцияны бақылау орны бөгеттен үлкен қашықтықта орналасса, жарық дифракциясы нақты байқалады.
Интерференция мен дифракция арасында айтарлықтай физикалық айырмашылық жоқ. Екі құбылыс та толқындардың суперпозициясы нәтижесінде жарық ағынының таралуына негізделген. Тарихи себептерге байланысты дискретті когерентті көздердің соңғы санымен қоздырылатын толқын суперпозициясы нәтижесінде пайда болатын интенсивтіліктің таралуын толқын интерференция деген атау қабылдаған.
Үздіксіз орналасқан когерентті көздермен қоздырылатын толқындар суперпозициясы әсерінен пайда болатын интенсивтіліктің таралуын дифракция деп атау қабылданған.Қандай да бір оптикалық жүйелерді қолданусыз бақыланатын сфералық толқындар дифракциясын Френель дифракциясы деп атайды. Толқынның жазық фронтты жарық дифракциясы Фраунгофер дифракциясы деп аталады.
Дифракциялық тор - арасы мөлдір емес ені в аралықпен бөлінген ені а бірдей аралықтардан тұратын параллель саңылаулар қатары болып табылады.
қосындысы дифракциялық тордың периоды немесе тұрақтысы деп аталады.
Тордағы дифракция кезінде максимумдардың пайда болу шарты мына түрде болады
dsinφ=mλ (1)
мұндағы m=0, +-1, +-2,...- максимумдар реті. Экранда нөлдік реттегі максимумдардың екі жағында бірінші ретті (m=+-1), екінші ретті (m=+-2) және т.с.с. максимумдар орналасады.
λ - қатысты теңдеуді былай аламыз:
λ=dsinφmm (2)
мұндағы m-ші ретті максимум байқалатын φm бұрышы. Бұл формула дифракциялық тор көмегімен жарық толқын ұзындығын есептеуге арналған негізгі есептеу формуласы болып табылады.
Дифракциялық спектрлер саны шектеулі және келесі шарт бойынша анықталады:
sinφm=mλd=1 (3)
Бұл шарттағы sinφm-ді бірге теңестіріп, максимумдардың ең үлкен ретін анықтауға болады:
mmax=dλ (4)
Экрандағы максимумдар нүктесінің екі жағында бақыланады, және орталық максимумды ескере отырып, берілген дифракциялық тор көмегімен бақылауға болатын максимумдардың ең үлкен Zmax санын алуға болады:
Zmax=2mmax+1=2dλ+1 (5)
4. КЕРЕКТІ ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАРМЕН ҚҰРЫЛҒЫ СИПАТТАМАСЫ
4.1 Құрал - жабдықтар
Бұл жұмыста: дифракциялық тор, жақын орналасқан екі жіңішке саңылаулары бар мөлдір емес экран; миллиметрлік масштабты экран; өлшеу сызғышы, түрлі-түсті жарық сүзгіштер жиыны, жарық көзі (проекциялық фонарь) қолданылады.
4.2 Құрылғы сипаттамасы
Осы жұмыста дифракциялық тор көмегімен жарық толқын ұзындықтарын анықтау әдістерінің бірі қолданылады. Бұл әдіс дифракциялық спектрді Э экранда L2 линзаның көмегінсіз тікелей қарастырады. Линза ( L2) көздің торды қабықшасында дифракция нәтижесінде алынған параллель сәулелерді фокустейтін көз жанарының орнын атқарады.
Қолданылатын құрылғының сыртқы түрі суретте көрсетілген. Ф фонары жарық сәлелерінің паралель шоғын алуға мүмкіндік береді. Ф фонарьдан түскен жарық миллиметрлік шкаласы бар Э экранда орналасқан саңылау арқылы өтеді. Экран сызғыш бойымен орын ауыстыра алады. Сызғыш соңында арнайы ұстағышта R дифракциялық тор немесе екі саңылауы бар экранды бекітуге болады. Егер олар арқылы саңылауға қараса, онда осы саңылаудың екі жағында симметриялы түрде дифракциялық спектрлер орналасады. Фонарьдың курпусында орналасқан оправаға жарық сәулелерінің одан шығу жолына жарық сүзгіштерін орналастыруға болады.
1- сурет. Дифракциялық тор құрылғысының сыртқы түрі
2- сурет
С - берілген түс жолағынан экран Э центіріне дейінгі арақашық; l тордан экранға дейінгі қашықтық болсын.
l=c болғандықтан, sin φm≈tgφm.
Онда 2 суреттен шығатыны:
Sin φm≈tg φm=cl (6)
Осыны ескере отырып формула мына түрге келеді:
λ=dm∙сl (7)
Бұл формула толқын ұзындықтарын табу үшін қолданылады.
5. ЕСЕПТЕУЛЕР ЖҮРГІЗУ
5.1 (6) формула бойынша әр m және l ... жалғасы
Дифракциялық тор көмегімен спектрдің көрінетін облысының ұзын толқынды және қысқа толқынды шекарасын анықтау.
2. ШАРТТЫ БЕЛГІЛЕР
d - дифракциялықтордың тұрақтысы;
δ - жарық сәулелерінің жолдар айырмасы;
m - дифракциялық максимум реті;
с - экран центрінен дифракциялық максимумға дейінгі қашықтық;
l - тордан экранға дейінгі қашықтық;
λ - жарық толқын ұзындығы;
- m-ші ретті максимум бақыланатын бұрыш;
- берілген тор арқылы бақылауға болатын дифракциялық максимумның ең үлкен реті;
- дифракциялық тор арқылы қалыптасатын максимумдардың толық саны.
3. ТЕОРИЯЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕР
Дифракция деп жарық сәулелерінің түзу сызықты таралуынан ауытқуы, аз мөлшердегі бөгетті айналып өтуі, геометриялық көлеңке обылысына өту құбылысын айтады. Егер жарық толқындар ұзындығы бір ретіне сәйкес кедергінің өлшемі немесе егер дифракцияны бақылау орны бөгеттен үлкен қашықтықта орналасса, жарық дифракциясы нақты байқалады.
Интерференция мен дифракция арасында айтарлықтай физикалық айырмашылық жоқ. Екі құбылыс та толқындардың суперпозициясы нәтижесінде жарық ағынының таралуына негізделген. Тарихи себептерге байланысты дискретті когерентті көздердің соңғы санымен қоздырылатын толқын суперпозициясы нәтижесінде пайда болатын интенсивтіліктің таралуын толқын интерференция деген атау қабылдаған.
Үздіксіз орналасқан когерентті көздермен қоздырылатын толқындар суперпозициясы әсерінен пайда болатын интенсивтіліктің таралуын дифракция деп атау қабылданған.Қандай да бір оптикалық жүйелерді қолданусыз бақыланатын сфералық толқындар дифракциясын Френель дифракциясы деп атайды. Толқынның жазық фронтты жарық дифракциясы Фраунгофер дифракциясы деп аталады.
Дифракциялық тор - арасы мөлдір емес ені в аралықпен бөлінген ені а бірдей аралықтардан тұратын параллель саңылаулар қатары болып табылады.
қосындысы дифракциялық тордың периоды немесе тұрақтысы деп аталады.
Тордағы дифракция кезінде максимумдардың пайда болу шарты мына түрде болады
dsinφ=mλ (1)
мұндағы m=0, +-1, +-2,...- максимумдар реті. Экранда нөлдік реттегі максимумдардың екі жағында бірінші ретті (m=+-1), екінші ретті (m=+-2) және т.с.с. максимумдар орналасады.
λ - қатысты теңдеуді былай аламыз:
λ=dsinφmm (2)
мұндағы m-ші ретті максимум байқалатын φm бұрышы. Бұл формула дифракциялық тор көмегімен жарық толқын ұзындығын есептеуге арналған негізгі есептеу формуласы болып табылады.
Дифракциялық спектрлер саны шектеулі және келесі шарт бойынша анықталады:
sinφm=mλd=1 (3)
Бұл шарттағы sinφm-ді бірге теңестіріп, максимумдардың ең үлкен ретін анықтауға болады:
mmax=dλ (4)
Экрандағы максимумдар нүктесінің екі жағында бақыланады, және орталық максимумды ескере отырып, берілген дифракциялық тор көмегімен бақылауға болатын максимумдардың ең үлкен Zmax санын алуға болады:
Zmax=2mmax+1=2dλ+1 (5)
4. КЕРЕКТІ ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАРМЕН ҚҰРЫЛҒЫ СИПАТТАМАСЫ
4.1 Құрал - жабдықтар
Бұл жұмыста: дифракциялық тор, жақын орналасқан екі жіңішке саңылаулары бар мөлдір емес экран; миллиметрлік масштабты экран; өлшеу сызғышы, түрлі-түсті жарық сүзгіштер жиыны, жарық көзі (проекциялық фонарь) қолданылады.
4.2 Құрылғы сипаттамасы
Осы жұмыста дифракциялық тор көмегімен жарық толқын ұзындықтарын анықтау әдістерінің бірі қолданылады. Бұл әдіс дифракциялық спектрді Э экранда L2 линзаның көмегінсіз тікелей қарастырады. Линза ( L2) көздің торды қабықшасында дифракция нәтижесінде алынған параллель сәулелерді фокустейтін көз жанарының орнын атқарады.
Қолданылатын құрылғының сыртқы түрі суретте көрсетілген. Ф фонары жарық сәлелерінің паралель шоғын алуға мүмкіндік береді. Ф фонарьдан түскен жарық миллиметрлік шкаласы бар Э экранда орналасқан саңылау арқылы өтеді. Экран сызғыш бойымен орын ауыстыра алады. Сызғыш соңында арнайы ұстағышта R дифракциялық тор немесе екі саңылауы бар экранды бекітуге болады. Егер олар арқылы саңылауға қараса, онда осы саңылаудың екі жағында симметриялы түрде дифракциялық спектрлер орналасады. Фонарьдың курпусында орналасқан оправаға жарық сәулелерінің одан шығу жолына жарық сүзгіштерін орналастыруға болады.
1- сурет. Дифракциялық тор құрылғысының сыртқы түрі
2- сурет
С - берілген түс жолағынан экран Э центіріне дейінгі арақашық; l тордан экранға дейінгі қашықтық болсын.
l=c болғандықтан, sin φm≈tgφm.
Онда 2 суреттен шығатыны:
Sin φm≈tg φm=cl (6)
Осыны ескере отырып формула мына түрге келеді:
λ=dm∙сl (7)
Бұл формула толқын ұзындықтарын табу үшін қолданылады.
5. ЕСЕПТЕУЛЕР ЖҮРГІЗУ
5.1 (6) формула бойынша әр m және l ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz