ӨСІМДІКТЕР АНТИБИОТИКТЕРІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны.
1.МИКРОСКОПТЫҢ САҢЫРАУКҰЛАҚТАР АНТИБИОТИКТЕРІ.
2.ӨСІМДІКТЕР АНТИБИОТИКТЕРІ.

3.ЖАНУАР АНТИБИОТИКТЕРІ.

4.МИКРОБТАР АНТИБИОТИКТЕРГЕ ҚАРСЫ ТҰРА АЛА МА?

МИКРОСКОПТЫҚ САҢЫРАУКҰЛАҚТАР АНТИБИОТИКТЕРІ
Микроскоптық саңырауқұлақтар класына жататын организмдердің де
көпшілігі антибиотиктер түзетіні анықталып отыр. Оның көпшілігі халық
шаруашылығында кеңінен қолданылып, тиімді деп танылды. Сонымен қатар
саңырауқұлақтар түзетін антибиотиктердің біразы пайдалануға жарамай да
қалды. Оның басты себебі, бұл антибиотиктердің организмге ететін улылық
әсері болып отыр. Сондықтан біз микроскоптық саңырауқұлақтар түзетін,
медицина мен ауыл шаруашылығына қажетті олардың маңызды топтарына ғана
тоқталып өтпекпіз. Оларға: пенициллин, гризеофульвин, трихотицин және
фумагиллин жатады.
1929 жылы ағылшын микробиологы Александр Флеминг Петри шынысындағы
қоректік ортада өсіп тұрған шіріткіш стафилококктарға зең саңырауқұлағы —
пенциллиумның жойқын әсер ететінін алғаш рет байқаға-нын атап өткен
болатынбыз. Флемингтың тәжірибесінен едәуір бұрынырақ зең саңырауқүлағын
іріңдеген жараға жабыстырғанда жараның бітіп, жазылатьшын адамдар ез
тәжірибесінен де байқаған болатын. Орта Азияның көрнекті философы, табиғат
зерттеуші және дәрігер Абу-Али Ибн-Сина (Авиценна) X ғасырда іріңдеген
жараға осы зеңсаңырауқұлағын басса, жара жазылатынын атап көрсеткен
болатын. Бүдан сон, орыс дәрігерлері Манассеин мен Полотебнев, одан соң
Лебединский зең саңырауқұлағының аса пайдалы, шипалы екенін кезінде
мәлімдеген болатын. 1940 жылы ағылшын ғалымдары Флори мен Чейн пенициллин
антибиотигін таза күйінде бөліп алған болатын. Бүдан соң совет ғалымы
3.В.Ермольева 1942 жылы советтік таза пеницилинді алып, оны емдеу
мекемелеріне жіберіп, ¥лы Отан соғысында зор еңбек сіңірді.
Пенициллин қазір медицинада кеңінен қолданылып отыр. Оның активтігі өте
жоғары. Оның бір өлшемінде таза препараттың 0,6 микрограмы кездеседі. Сонда
бір миллиграм таза кристалл пенициллинде 1667 өлшем болады. Ал көптеген
ауру қоздырғыш микробтардың тіршілігін тежеп, жою үшін пенициллиннің
0,01—1,0 өлшемі жеткілікті болатыны дәделденді.
Зең саңырауқүлағы тобына жататын Аспергиллус
фумигастустан фумагиллин антибиотигі алынды. Ол көбінесе қарапайым
амебалар мен стафилококктарды зақымдайтын бактериофагтарға жойқын әсер
етеді. Фумагиллин бал арасының және жібек қүрттарының бір қатар ішекқарын
ауруларын қоздырушы микробтарға қарсы қолданылады.
Гризеофульвин құрамында оттегі бар гетероциклды қосылыстар қатарына
жатады. Оны пенициллиум туы-сына жататын зең саңырауқұлақтары түзеді.
Гризеофульвинді овощ және кейбір цитрус дақылдарының ауру қоздырғыштарына
қарсы күресте қолданады. Оны малда кездесетін таз ауруларын емдеуге де
қолданып жүр. Микроскоптық саңырақұлақтардан алынатын антибиотиктердің
біріне трихотицин жатады. Оны Трихотециум розеум саңырауқүлағынан алады.
Бүл антибиотиктің негізгі қасиеті — ол микроскоптық саңырауқұлақтар
қоздыратын ауруларды емдеуге қолданылатындығында. Оны кейде өсімдіктердегі
саңырауқүлақтық аурулармен күресте қолданып жүр.
Өсімдік тектес антибиотиктерден айырмашылығы бар, антибиотиктерді
қыналар да түзе алады. Мәселен, қыналар түзетін уснин қышқылының
антибиотиктік қасиеті үлкен. 1948 жылы осы қышқылдың натрий тұзы — бинан
кристалл күйінде алынды. Ол көбінесе шіріткіш бактерияларға жойқын әсер
етеді. Оның дифтерия таяқшаларын қырып жібере алатын қасиеті бар. Уснин
қышқылы капуста мен асбұршақтың бактериялы дерттерін қоздырушы микробтарға
жойқын әсер ететіні анықталды.

ӨСІМДІКТЕР АНТИБИОТИКТЕРІ
Көптеген ғалымдар жоғары сатыдағы өсімдіктерді зерттегенде олардың
кейбір микроорганизмдерді, әсіресе бактерияларды жоя алатын қасиетін атап
көрсеткен болатын. Солардың бірі ғалым Б. П. Токин шыны қалпақтың астында
мойылды өсіріп, қасына ішінде амебасы бар суды қойғанда, осы қарапайым
организмнің 15—20 минуттан соң өліп кететінін мәлімдеді. Сонда мойылдың
амебаны қыратын, ауаға тез тарайтын зат түзетін болғаны.
Жоғары сатыдағы өсімдіктер түзетін биологиялық
активті заттарды Б. П. Токин фитонцидтер деп атады. Фитонцидтер
өсімдіктердің біразынан табылды. Ең күшті фитонцидтер пияздан, сарымсақтан
бөлінетіні анықталып отыр. Фитонцидтер бір ғана зат емес, күрделі қосылыс.
Фитонцидтік қасиет бальзамда, түрлі қара майларда, илік заттарда және тағы
басқаларында да кездеседі.
Кейбір есімдіктердің фитонцидтері едәуір қашықтықта өсіп тұрған
өсімдіктерді немесе олардың тозаңдарын жойып жіберетіні, ал кейде бұған
керісінше, олардың қолайлы әсер ететіні де дәлелденді. Дәл осындай қасиет
орманды жерлердегі шырша, қайың, қарағай өсімдіктерінен байқалады. Қазіргі
кезде жоғары сатыдағы өсімдіктердің түзетін бірқатар фитонцидтері, басқаша
айтқанда антибиотиктері белгілі болды. Оларды химиялық жолмен таза күйінде
алуға мүмкіндік туды. Бұлардың ішінен біз кейбіреулеріне ғана тоқталып
өтеміз.
Сарымсақтан бөлінетін антибиотик — аллицин 1944 жылы алынды. Бүл өзі
аса тұрақсыз, яғни белінсе де сақтағанда тез, бірнеше күн ішінде жойылып
кетеді. Ал бүлінбеген сарымсақта ол бір жыл, одан да көбірек уа-қыт
сақталады. Бүл антибиотик бірқатар бактерияларға, соның ішінде өкпе ауруы
таяқшасына жойқын әсер ете алады. Мәселен, жоңышқанын, тұқымын аллицинмен
емдегенде оның өсуі жақсарады, тамырындағы түйнектер саны арта түсті және
оның түрлі ауруларға қарсы түра алатын қасиеті жақсарды.
Бактерияларға жойқын әсер ететіндіктең сарымсақ антибиотигін ауыл
шаруашылығы өсімдіктерінің біраз дерттеріне қарсы қолданады. Сарымсақ пен
пияздың сығындысы қоймадағы картоп пен сарымсақтың ұзақ сақталуына
көмектеседі. Бірақ аллицин ұзақ уақыт әсер еткенде организмге улылық қасиет
көрсетеді. Сондықтан оны медицинада қолданбайды.
Өсімдік тектес антибиотиктерден кең тарала бастағандары иманин,
кансантйн және аренарин.Иманин шайқурай шөбінен белініп алынды. Алғаш рет
онымен жоңышқа тұқымы өңделді. Сонда бақылау вариантына қарағанда,
иманинмен өңдеген жоңышқа көк шөпті 1,5 есе көп берді және оның тамыры
дертке шалдықпады. Ал помидор мен темекінің түқымын өңдегенде олардағы
вирустық аурулар 50—75 процентке азайды.
Кансантин антибиотигі егістік сора шебінен бөлініп алынды. Оның
көптеген бактерияларға жойқын қасиеті барлығы анықталды. Бүның картоптың
рак ауруына қарсы егістік жағдайда қолданғанда өсімдіктердің шап-шаң
көтеріліп, дақылдың өнімі артатыны байқалды.
Аренарин шөлде өсетін шайшөптен алынды. Бүл да помидордың бактериялық
рак ауруына қарсы қолданылды. Түқымды аренаринмен өңдегенде өскін бақылау
вариантындағы өсімдіктерге қарағанда алты күндей бұрын көрінді және осының
нәтижесінде алғашқы помидорды бес күн бүрын жинауға мүмкіндік туды. Сонда
помидордың өнімділігі 10—26 процентке артқаны байқалды. Сонымен аренарин
өсімдік өсуін тек қолдаушы препарат қана емес, сонымен бірге оның дертке
шипалық қасиеті бар. Аренаринмен тұқымды себерден 2—3 ай бұрын өңдегенде,
оның пайдалы қасиеті жойылмайды.
Шомыр түқымының сулы сүзіндісінен рафанин антибиотигі алынды. Рафанин
де бірқатар бактериялар тіршілігін тежей алады.

ЖАНУАР АНТИБИОТИКТЕРІ
Жануарлардан алынатын антибиотиктердің қасиеті өсімдіктерден алынатын
антибиотиктерден өзгешелеу. Олардың антибиотиктік қасиеті болғанымен,
микроорганизмдердің олардан қорғану қабілетін күшейте түседі. Бүндай
антибиотиктердің біреуіне лизоцим жатады. Алғашында ғалымдар тауық
жұмыртқасының ақшыл белогының бактерияларға әсер ететінін аңғарса, А.
Флеминг адам мен жануарлар және өсімдіктер ткань-дерінен бөлінетін
заттардың да осындай қасиеті барлығын мәлімдеді. Бұны ол лизоцим деп атады.
Лизоцим тауық жұмыртқасының ақ белогынан, көкбауырдан, жүректен, бауырдан,
өкпеден және кейбір өсімдіктердің шырынынан табылды. Лизоцим адам мен
жануарлар организміне қауіпсіз антибиотик. Жануарлар организмінде лизоцим
негізінен басқа зиянды микроорганизмдерден оны сақтап, қорғаныштық роль
атқарады.
Организмдегі кейбір органдардың (үй ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.