Азаматтардың басты міндеттері туралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Ѕазајстан РеспубликасыныЎ Бiлiм ж„не ¤ылым Министiрлiгi

Ѕазај јґјыјтану ж„не халыјаралыј јатынастар институты

СТУДЕНТТIў ‡ЗIНДIК ЖµМЫСЫ

Тајырыбы: «АзаматтардыЎ саяси јґјыјтары мен бостандыјтары»

ОрындаЈан: 1-курс, 1-топ 0216 ЗаЎ факултетiнiЎ

студентi Тојманбетов …мiрбек.

Тексерген: АйгҐл Мґратбаевна.

Алматы 2001ж.

К i р i с п е

1. Саяси јґјыјтар мен бостандыјтар туралы.

Азаматтыј ґЈымыныЎ †зiнде азамат пен мемлекеттiЎ †зара јарым-јатынасыныЎ саяси м„нi бар. Еске тҐсiрейiк, азаматтыј - ол адамдардыЎ сол мемлекетпен тґрајты саяси-јґјыјтыј байланысы. Тиiсiнше, азаматтар бipiншi кезекте eзiнiЎ мемлекетiмен тґрајты саяси байланыста болады. Мґндай жаЈдай азаматтардыЎ бойындаЈы саяси јґјыј пен бостандыјты, яЈни мемлекет iciн басјарумен, демократиямен тыЈыз байланысты јґјыј пен бостандыјты бiлдiредi. Ауылда, поселкiде, ауданда, јалада, республикада азаматтар мемлекеттi баскару iciнe кеЎiрек араласјан сайын демократияныЎ мҐмкiндiгi де кеЎейе тҐседi. Демократиялыј мемлекет кґру максатында, Ѕазајстан азаматына саяси сипаттаЈы айтарлыјтай кеЎ м†лшердегi јґјыј пен бос-тандыј кепiлдiгi берiлген.

Мемлекеттi јґрудыЎ еЎ басты проблемасы - †кiлеттi органдарды јалыптастыру. Ѕазајстан азаматы барлык: аудандыј, јалалыј, облыстыј м„слихаттардан Республика Парламентiне дейгi деЎгейдегi †кiлеттi органдарды калыптастыруЈа тiкелей катысады.

АталЈан †кiлеттi органдарды сайлауЈа жасы i8-ге толЈан азаматтар катысады. АзаматтардыЎ, бґл јґјыЈы ґлтына, н„сiлiне, бiлiмiне, жынысына, лауазымына, мҐлiктiк жаЈдайына жене басјаларына карап шектелмейдi. Егер кiм де кiм азаматтыј сайлау јґјыЈын шектеуге „рекеттеЎсе, онда ол тiптi јылмыстыј жауаптылыјја тартылуы мҐмкiн. Ѕазајстан Республикасыньщ Ѕылмыстыј кодексi азаматтыЎ сайлау јґјыЈын жҐзеге асыруына кедергi келтiруге „рекеттеЎгендерге жаза к†здеген. Бґл јылмыс дауыс беру, депутаттыјја кандидаттардыЎ сайлаушылармен кездесу, кандидатураны, олардыЎ баЈдарламаларын талкылау кезiнде

кедергi келтiру тҐрiнде к†рiнуi мҐмкiн. Кедергi келтiрудiЎ кҐштеу, алдау, јорјыту, сатып алу т„сiлдерi де болуы мҐмкiн.

СайлауЈа барлыј †кiлеттi органдардыЎ азаматтары теЎ јґјыјта јатысады. …р адам бip дауысја ие жергiлiктi аткару органдарына жене Парламентке сайлау кезiнде азамат тек бip рет дауыс бередi. Алайда, ол туралы айтылЈандай, Ѕазајстан Республикасы Парламентiне сайлаудыЎ †зiндiк ерекшелiгi бар.

Республика азаматыныЎ саяси јґјыЈына бейбiт жиналыстар, митингiлер, демонстрациялар, шерулер еткiзу, тосјауылдарЈа тґру јґјыЈы жатады. Бул шаралар белгiлi бip меселелердi шешу немесе азаматтардыЎ epкi мен тiлегiн бiлдiру мајсатында жҐргiзiледi. Мысалы, сайлаушылар депутаттыјја кандидатты талјылау Ґшiн, мемлекет сиякты жеке ґйым ґжымдары †здерiнiЎ мемлекет саясатына к†зјарасын бiлдiру, мемлекеттiк органдардыЎ заЎдары мен шешiмдерiнiЎ жобаларын талјылау Ґшiн жиналуы мҐмкiн. Ајыр соныЎда, азаматтар мемлекеттiк, ґлттыј мейрамдар кезiнде †з ерiктерiмен демонстрацияларЈа шыЈулары мҐмкiн. Мемлекеттiк органдар азаматтардыЎ мґндай занды тiлектерiне кедергi келтiрмеулерi тиiс.

Бостандыј, алайда, анархия, бетiмен кетуиплiк емес. Т„ртiпсiздiк ґйымдастыруды к†здейтiн, заЎЈа кайшы келетiн демонстрациялар, жиналыстар †ткiзуге, тосјауылдарЈа тґруЈа тыйым салынады.

С†з жој, азаматтардыЎ, „р турлi јоЈамдыј бiрлестiктер јґру јґјыЈыныЎ саяси м„нi бар. М„селе мынада, бґл бiрлестiктердiЎ (дiни бiрлестiктерден басјасы) мемлекеттiЎ саяси †мiрiне јатысуЈа, атап айтјанда, †кiлеттi органдарды јалыптастыруЈа, Ѕазајстан Республикасы КонституциясыныЎ талабы шенберiнде саяси баЈдарламалар „зiрлеуге, жене т. б, јґјыЈы бар. Азаматтар јоЈамдыј бiрлестiктерге †з ерiктерiмен кiредi, сондыјтан олар солардыЎ бастамасымен јґрылады. Бiрлестiктер жарЈыларын максаты мен мiндетi КонституцияЈа, зандарЈа јайшы келмейтiндей етiп „зiрлейдi.

2. Мемлекеттiк јызметке кipyгe теЎ јґјыЈы

Ѕазајстан Республикасы азаматтарыныЎ конституциялыј саяси јґјыјтарынын, бipi болып табылады. Конституцияда мемлекеттiк јызмет туралы бiрјатар негiз боларлыј идеялар берiледi. Онда мемлекеттiк јызмет лауазымына кандидатја јойылатын талап тек лауазымдыј мiндеттер сипатымен ерекшеленiп, заЎмен белгiленетнi к†рсетiлген. Екiншi бip конституциялыј јаЈида, мемлекеттiк јызметкердiн жасы 60 - 65 жастан (33-баптыЎ 4-тармаЈы) аспауы тиiс.

Конституциялыј јаЈидаларды жузеге асыру, мемлекеттiк јызметтi уйымдастыру негiздерiн мемлекеттiк јызметкерлердiЎ јґјыјтыј жаЈдайын аныјтау, мемлекеттiк јызмет саласындаЈы јатынастарды реттеу мајсатында Ѕазајстан РеспубликасыныЎ. Президентi "Мемлекеттiк јызмет туралы" (1995 жылЈы 26 желтојсан) ЗаЎ кҐшi бар Жарлыј шыЈарды. Жарлыјта мемлекеттiк јызметке аныјтама берiледi. Ѕазајстан Республикасында мемлекеттiк јызмет мемлекеттiк органдар мен олардыЎ аппараттарындаЈы азаматтардыЎ конституция негiзiнде жузеге асыратын жене мемлекеттiк баскаруды, мемлекеттiЎ †зге де мiндеттерi мен јызметтерiн жҐзеге асыруды кездейтiн к„сiби јызметi. Жарлыјта лауазымдыј †кiлеттiгiн мемлекеттiк органныЎ атынан жургiзетiн Ѕазајстан РеспубликасыныЎ азаматы мемлекеттiк јызметкер болып табылатындыЈы керсетiлген.

Жарлыјта мемлекеттiк јызметтiЎ принциптерi бекiтiлген. Бґл принциптердi мемлекеттiк јызметке, мемлекеттiк јызметкердiЎ јґјыјтары мен мiндеттерiне, мемлекеттiк јызметкерлермен јґјыјтыј байланыс орнатуына јарай Ґш топја б†луге болады.

Мемлекеттiк јґјыјтыј институт ретiнде бiрiншi топја мынадай принциптер жатады:

а) зандылыј, яЈни, мемлекеттiк јызмет мемлекеттiк јызмет саласындаЈы јатынастарды реттейтiн Конституция јаЈидаларын, зандарын, басја да нормативтiк јґјыјтыј актiлерiн мултiксiз орындауЈа негiзделуi тиiс;

„) мемлекеттiк јызмет жуйесiнiЎ тґтастыЈы, ол мемлекеттiк билiктiЎ заЎ шыЈарушы, атјарушы жене сот тармајтарына б†лiнетiндiгiне јарамастан јызметтiЎ тґтас жҐйесiн ґсынатындыЈын бiлдiредi;

б) мемлекеттiк јызметтiЎ ҐздiксiздiгiнiЎ мемлекеттiк јызмет кадрларыныЎ сабактастыЈымен жене ауыстырылуымен ґштасатындыЈы; ол бiр мемлекеттiк јызметкердiЎ ауысып, оныЎ орнына екiншiсiнiЎ келуiмен мемлекеттiк јызметтiЎ Ґздiксiздiгiн бiлдiредi.

ПринциптердiЎ екiншi тобына мыналар жатады:

а) баршаЈа жолдыЎ ашыктыЈы, яЈни, †здерiнiЎ јабiлетiне ж„не кесiби даярлыЈына с„йкес мемлекеттiк јызметке кiруге азаматтардыЎ теЎ

јґјылыЈы; баршаЈа жол ашыјтыј кез келген азамат кез келген мемлекеттiк јызметке кiре алады деген с†з емес. Мемлекеттiк јызмет, жоЈарыда айтылЈандай, азаматтардыЎ мемлекеттiк органдардаЈы к„сiби јызметi. Тиiсiнше, мемлекеттiк јызметке Kipгici келген азаматтыЎ најты жґмысты орындауЈа к„сiби „зiрлiгi ж„не јабiлетi болуы керек;

„) азамат мемлекет јызметiне ез еркiмен кiргендiктеЎ, ол †зiне јатысты барлыј талапты, барлыј ереженi орындауды мiндетiне алады. Ол Ґшiн олардыЎ †кiлеттiгi шегiнде жоЈары тґрЈан органдардыЎ шешiмiн орындау мiндет;

б) †з јызметiн жҐргiзу процесiнде мемлекеттiк јызметкер јоЈамдыј пiкiрдi ескеруi тиiс; олардыЎ жґмысы халыјтыЎ к†з алдында, жария жҐргiзлуi керек. Сонымен бiрге, „рине, жариялауЈа болмайтын мемлекеттiк јґпия сајталуы тиiс.

ПринциптердiЎ Ґшiншi тобына.

АзаматтардыЎ мемлекеттiк јызмет к†рсетуiне јатысты ережелер жатады. Ол азаматтардыЎ јґјыјтарыныЎ, бостандыјтарыныЎ ж„не заЎды мҐдделерiнiЎ мемлекет мҐддесiнен жоЈары тґратындыЈы. Бґл принцип мемлекеттiЎ „леуметтiк мемлекет болып жариялануынан ж„не халыјја, †з азаматтарына јызмет етуi тиiс екендiгiнен туындайды. Мемлекеттiк јызмет азаматтардыЎ јґјыјтары мен заЎды мҐдделерiн к†здейтiн јызметтi бiлдiредi. Сондай-ак, азаматтардыЎ јґјыјтары ж„не бостандыјтарымен бiрге олар †з ерiктерi-мен орындауы тиiс мiндеттерi де бар. Мемлекеттiк јызметкерге азаматтардан олардыЎ заЎды мiндеттерiн орындауларын талап ету †кiлеттiгi берiледi.

Мемлекеттiк јызметкер мемлекеттiк органдар атынан „рекет етедi, оларЈа мемлекет берген †кiлеттiктi жҐзеге асырады. Сондыјтан мемлекеттiЎ беделi мен м„ртебесiн сајтау Ґшiн мемлекеттiк јызметкерлерге ерекше жауапкершiлiк жҐктеледi. Осыны ескере отырып, заЎ мемлекеттiк јызметкерге заЎдыј јана емес, моральдыј мiндеттер де жҐктейдi. Мемлекеттiк јызмет туралы Жарлыјта мемлекеттiк јызметкер Конституцияны, Республика заЎдарын, сондай-ај јызмет этикасыныЎ нормаларын сајтауЈа мiндеттi екендiгi к†рсетiледi. Осы ереженi одан „рi да-мыту ушiн Президент ЖарлыЈымен 1997 жылдыЎ 16 маусымында "Ѕазајстан Республикасы мемлекеттiк јызметкерлерiнiн јызмет этикасынын Ережелерi" бектлдi. "Ережеде" мемлекеттiк қызметке келудін қоғам мен мемлекет тарапынан ерекше сенім көрсетудін белгісі екендігі айтылған. Ал бұл Қазақстан Респуб-ликасының мемлекеттік қызметкері осы "Ережемен" белгіленген жалпыға ортак этикалық нормалар мен принциптерді сақтауы тиіс деген сөз. Ол екі топқа бөлінеді:

Бірінші топқа мемлекеттік қызметкер міндетті қызметін орындау кезінде сақтауы тиіс этикалық нормалар мен принциптер жатады. Атап айтқанда, оған мыналар кіреді: мемлекеттік қызметкер мемлекет мүддесін корғауға міндетті және Президент саясатын колдаушы болуы тиіс. Ол Қазақстан халықтарының бірлігін және елдегі ұлтаралық келісімді нығайтуға күш салуы тиіс. Ол жалпыға ортак моральдық-этикалық нормаларды сақтауға және Қазақстан халықтарының алуан түрлі әдеп-ғұрыптары мен дәстүрлеріне кұрметпен қарауға міндетті. Әділдік, шындықты тура айту, ешкімді алаламау, жемқорлық көріністеріне қарсы тұру олардың моральдық міндеті болып табылады. Ол қарапайым, басқа адамдардың арнамысын, қадір-қасиетін кұрметтей білуі керек.

Екінші топ - ол мемлекеттік қызметкердің жеке өміріне катысты моральдық талаптар. Ол қызметтен тыс қатынастарда өзінің лауазымын алға тартпауға, республиканы кемсітіп, оның беделіне нұқсан келтіретіндей қандай да болсын міндеттемелер алып, әрекет жасамауы тиіс. Мемлекеттік қызметкер мемлекеттік акпараттарды өзінің жеке басына және басқа да жеке мүдделерге пайдаланбауы, қызметтік міндетін орындауға қатысты жеке және заңды тұлғалардан сыйлықтар қабылдамауы және басқа да теріс қылықтарға бармауы тиіс.

Демек, азаматтың мемлекеттік қызметке келу құқығының терең саяси мәні бар. Ол мемлекеттік органдарды мемлекет функциясын жүзеге асыру жөніндегі қызметпен айналысуды өз еркімен міндетіне алған азаматтармен қалыптастыруға мүмкіндік береді. Мемлекеттік қызметте жұмыс істеу құқығы - саяси құқық, сондықтан ол, негізінен, мемлекеттің мақсаттарын жүзеге асы-руды көздейді.

Азаматтардың басты міндеттері туралы

Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының дербес мәні болғанымен (оны азаматтар өз қалауларымен пайдаланулары мүмкін), оларды азаматтардың міндеттерінен бөлек карастыруға болмайды. Әр адамның басқа адамдардың алдында, коғамның алдында, мемлекеттің алдында белгілі бір міндеттері бар. Қоғамда өмір сүріп тұрып, одан мүлдем тәуелсіз болуға болмайды. Робинзон аралда жалғыз түрған кезде, онда ешкандай міндеттілік болған жоқ. Пятница пайда болып еді, өзара міндеттілік: бір-біріне көмектесу, бірін-бірі қолдау міндеті туды. Әр адамның өмір сүруге, өзінің денсаулығын сактауға, өз еңбегінің жемісін көруге табиғи құқығы бар. Нақ осылай өмір сүруге, денсаулығын, меншігін және басқаларын сақтауға құқылы басқа адамдар да бүл күкыкты кұрметтеуі керек. Адамдардың табиғи міндеті осылайша табиғи түрде пайда болады. Адамдар да олардың өмір сүруінің нысаны болып табылатын және ол туралы қамқорлық жасауы тиіс қоғамының алдында, мемлекетінің алдында міндетті. Бүл міндеттердің маңыздылығы сондай, ол заңмен бекітіледі. Демек, міндеттемелерді орындамаудың оны бүзғандар үшін елеулі зардаптары болады.

Азаматтарға көптеген құқықтық міндеттер жүктеледі. Оларды Конституцияда көзделген міндеттерге және конституциялык заңдарда көзделген міндеттерге бөлуге болады. Конституциялық міндеттер басты міндеттер болып табылады.

Оған мыналар жатады:

А. Конституция мен зандарды сақтау.

Конституция - Қазақстан мемлекетінің негізгі заңы, ол халықтың еркін білдіреді, мемлекеттің құқықтық негізін, азамат-тардың құқықтық жағдайын белгілейді. Конституция халықтың мемлекетті билеу тәсілдерін белгілейді. Конституция - мемлекеттің егемендігі мен тәуелсіздігін бекітетін ең маңызды мемлекеттік акт. Басқаша айтқанда, Конституция - Қазақстан мемлекетінің басқа елдердің мемлекеттерімен өзара байланысының негізгі қырларын белгілейтін акт. Міне, осылардан келіп, ешкімді алаламай, лауазымды адамдардың Конституцияны сақтау міндеті туады. Егер олай болмаса конституциялық нормаларды бұза отырып, азаматтар, мұны қалай ма, қаламай ма, мемлекеттің егемендігі мен тәуелсіздігіне, мемлекеттік органдардың қалыпты жұмыс істеуіне, оның іште де, халықаралық қатынастарда да беделі түсуіне әрекет кылған болып шығады. Сондықтан коғамда қандай орын алса да, қандай лауазымды қызметті атқарса да Қазақстан Республикасының Конституциясын құрметтеу және оны мүлтіксіз сақтау әр азаматтың қасиетті міндеті болып табылады.

Республиканың зандарын сақтау азаматтардың конституциялык міндеті болып табылады. Сақтау дегеніміз бір жағынан, заң талаптарын бұзбау, мысалы, әкімшілік, тәртіптік теріс қылықтар жасамау; екінші жағынан, жүктелген міндетті орындау. Әрине, заңдарды сақтау талабы азаматтардың заңдарды білетіндігін (немесе білуге тиістігін) білдіреді. Алайда, іс жүзінде

заңдарды азаматтардың бәрі бірдей біле бермейді. Сондықтан Конституция барлық зандарды, басқа да нормативтік актілерді жариялауды міндеттейді. Жарияланбаған заңдар қолданылмайтын заңдар деп есептеледі. Азаматтар өзіне, жұмысына қатысты заңдарды білуі, сақтауы тиіс. Азаматтардың заңдарды сақтамауы басқа адамдарға, қоғамға және мемлекетке зиян келтіреді. Оның үстіне заңды бұзу - кұкық бұзушының өзінің өміріне, бостандығына, игілігіне нақты қауіп төндіреді. Демек, заңды бұзудан ешкім де ұтпайды. Айналып келгенде бәрі де зардап шегеді.

Ә. Азаматтардың тағы бір конституциялық міндеті - баска адамдардың қүқықтарын, бостандықтарын, ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеу. Азаматтарға осындай міндет жүктей отырып, Конституция ең жоғары құндылық ретінде азаматтардың кұкықтарына, бостандықтарына, ар-намысына, қадір-қасиетіне айрықша мән береді. Шынындада, өмірден, денсаулықтан, жеке бастың бостандығынан, адами қадір-қасиеттен құнды не бар?! Тіпті, ең қолы қанды, аса қауіпті қылмыскердің өзі өзінің өмірін, бостандығын сауғалап, жазадан кұтылып кетуге тырысады. Басқа адамдардың құқығын, бостандығын, ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеу үшін мейлінше адал, тәрбиелі, мәдениетті, әр адамның заңмен корғалатынын терең түсіне білу керек. Әрине, адамның ізгі қасиеттері, негізінен, отбасылык, қоғамдык қатынаста қалыптасады. Белгілі бір дәрежеде адамға биологиялык фактор да ықпал етеді. Бірақ, адамды қалыптастыратын ең маңызды фактор - оның санасы, орта. Алайда, заң үшін адамның кандай ортада тәрбиеленгенінің ерекше мәні жоқ. Заң барлык адамның теңдігі және қылмысына орай әр адамның бірдей жауап беру принципіне сүйенеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.