Тәрбиенің басқа салалармен тығыз байланысты тәрбиенің түрі экономикалық тәрбие

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

І
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...

ІІ Негізгі бөлім

1.Экономикалық
тәрбие ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...

2. Экономикалық тәрбиенің міндеттері, мазмұны ... ... ... ..

3.Экономикалық тәрбиенің формалары мен әдістері ... ...

4. Оқушыларды нарықтық қатынастардың
ерекшеліктерімен таныстыру.
... ... ... ... ... ... ... ... ... .

ІІІ
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .

І Кіріспе

Экономика - өмір қажеттілігі. Адам өмір сүріп жатқан қоғамда бірде-бір
саланың, бірде – бір мамандықтың, бірде – бір елдің экономикалық заңдарды
моынсынбай әрекет етуі, экономикадын тыс өмір сүруі мүмкін емес. Барлығы да
экономикаға қатыссыз мәселені шешсе де, оның мәні экономикамен тікелей
байланысты болады.
Қазіргі кезде экономикалық жағдайымыздың жақсаруын қамтамасыз ету үшін
экономикалық білім беруді дамытуымыз қажет. Жоспарлы экономикада мемлекет
барлық экономикалық мәселелерді шешіді өз мойнына алып отырған, ал қазір
әрбір тұлға, қоғам мүшесі алдында тұрған мәселелерді өз бетімен шеше білуі
тиіс.
Экономикалық білім мен тәрбие беру, қоғамдық өндірістің даму
заңдылықтарын оқыту, нарық заңымен таныс болу, алған экономикалық
білімдерін тәжірибеде тиімді, нәтижелі қолдана білуге үйрету орта урнаулы
оқу орындарының алдында тұрған басты бағыт. Болашақ мамандарға экономикалық
білім берудің мақсаты – нарықтық өндірістегі ұйымдастырушылық және
экономикалық қызметпен байланысты адамның әлеуметтік тәжірибесі
негіздерінің мәнін ұғандыру. [1;158]
Егемен ел болғалы екінші он жылдыққа қадам басқан республикамыздың
алдында тұрған басты міндеттерінің бірі - әлемдік қауымдатықта
Қазақстанның, оның экономикасы мен білімінің бәсекеге қабілеттілігін
арттыру. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010
жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасында айқын көрініс тапқан.
Бағдарламада кәсіптік білім беру жүйесінің құрылымын өзгертіп, болашақ
мамандарға экономикалық білім беруді стандарттау жүйесі ұсыныстарына
сәйкестендіру көзделген. Аталған шаралар іс жүзіне асқанда білімді
басқарудың тиімді жүйесі құрылып, кәсіби шараларды өздігінен шығармашылық
тұрғыдан шеше алатын, бәсекеге қабілетті мамандар даярланып, тұлғаның
кәсіби бәсекелестігін қалыптастыру қамтамасыз етіледі.
Экономикалық білім тек экономика мен басқарудың түрлі саласында қызмет
істейтіндерге, ғалым-экономистерге немесе экономика пәні оқытушыларына ғана
керек емес, сонымен қатар экономикалық білім күнделікті өмірде кездесетін
мәселелерді шешуде қоғамның әрбүр мүшесіне қажеттілігін бүгінгі өмір талабы
көрсетіп отыр.
Осы курстық жұмысты жазу барысында, алдыма қойған мақсатым:
Қазақстандағы қазіргі білім беру жүйесінде экономикалық білім мен тәрбиенің
мәні. Экономикалық тәрбие жәйлы ұғым; экономикалық тәрбиенің міндеттері мен
мазмұның дәлелдеу; экономикалық тәрбиенің формалары мен әдістері анықтау.

ІІ Негізгі бөлім

1. Экономикалық тәрбие.
Тәрбиенің басқа салалармен тығыз байланысты тәрбиенің түрі
экономикалық тәрбие. Экономикалық тәрбиенің негіздері еңбек тәжірибесінде
жатыр. Оқушының еңбекті қажетсінуін, еңбексүйгіштігін, қоғамдық еңбектегі
белсенділігін, саналы еңбек тәртібін және басқа да моральдік сапаларын
қалыптастыру экономиалық тәрбиенің алғы шарттары болып табылады.
Экономикалық тәрбие деп оқушыларды экономикалық білімдер негіздерімен
қаруландыру, қоғамның экономикалық саясатын ұғындыру өндіріс, айырбас,
бөлісу және тұтыну шеңберіндегі негізгі экономикалық қатынастарды
тәжірибеде меңгерту деп түсінуіміз керек. [1;158]
Экономикалық білімдер теориясы қоғам өмірінің материалдық негізін
түсіндіреді, адамзат қоғамы өмірінің құпия сырларын ұғынудың, қоғамды қайта
құрудың объективті негіздерін түсінуге мүмкіндік береді. Бұл ғылым адам
және оның экономикалық қатынастарын зерттейді.
Негізгі мақсат қоғам дамуының қазіргі кезіне сай оқушыларды
экономикалық ойлауын қалыптастырды. Осының негізінде оқушылар қоғамның
әлеуметтік-экономикалық дамуындағы адамның шешуші ролін ұғыну, қоғам және
тұлғаның мүддесі үшін қоғамдық өндіріс пен еңбеке жаңа қатынастарды
қалыптастыруға үйренуі керек. Қазіргі бастауыш мектеп, негізгі базистік
мектеп және бағдарлы мектептердің оқу тәрбие жұмыстарына экономикалық
тәрбие мәселелерін жүйелі ендіру мүмкіндігі туып отыр. Бастауыш мектептегі
қол еңбегі барысындағы үнемшілік, базистік мектептегі салалық еңбектің
экономикалық негіздері тәрбие жұмысын жаңа негізге көшірудің құралына
айналуда.
Халыққа білім беру біздің елімізде мемлекет тарапынан қамқорлыққа
айналып келді. Мемлекетіміздің экономикалық саясатына түбегейлі өзгеріс
енуіне байланысты білім беруді қаржыландыру табиғаты да өзгеруде. Білім
берудің мемлекеттік стандартына сай оның белгілі бір мөлшерде қаржылануы
сақталынады. Оқу орындарының роліне өзгеріс енуде. Шешілетін мәселердің
бәрі оқу орындарының өзінде шоғырлануда. Мысалы, мұғалімдердің еңбек ақысы
және оларды ынталандыру, оқу-материалдық жабдықтарды ұстау және оны байыту
т.с.с.
Қаржыландыру кезі мемлекет тарапынан және оқығаны үшін оқушылардың
тщөлемінен құралады. Халыққа білім беруді қаржыландыруға рыноктық
экономика ықпалының өзіндік ерекшелігі бар. Олар:
➢ қосқан еңбек үлесіне сай мұғалімдердің еңбек ақысын елеулі
жекелендіру;
➢ оқу орындарының тек өзіне лайықты оқушыларды таңдап алудағы өзара
бәсекенің пайда болуы, ұйымдастырудың жаңа жолдарын іздеу мен оны
тәжірибеге ендіруді жандандыру;
➢ оқушылардың және олардың ата-аналарының оқыту процесіне ықпал етуге
түбегейлі мүмкіндік алуы, ал мұның өзі барлық оқушыларға бірдей
деңгейлікте қарамай олардың дербес қабілетін айқындауға және дамытуға
жағдай туғызу;
➢ оқу орнының материалдық-техникалық базасын осы заманғы ғылыми-
техникалық талаптар деңгейіне жеткізу жағдайының жасалуы;
➢ әкімшілік басқаруға жұмсалатын қаржының үнемделіп, оның білім беру
мұқтажына бағытталуы;
➢ педагогикалық-ғылыми зерттеу мекемелерінің оқу орындарымен тікелей
келісім шарттар арқылы қаржылануы т.с.с.
Мұның бәрі елімізде халыққа білім берудің деңгейін көтеруге қолайлы
жағдай жасауға мүмкіндік береді.
Дегенмен, халық ағарту ісіне осы тұрғыдан қараудан көмескі жақтары
болатынын алдын-ала біліп отырған жөн. Олар:
➢ халықтың белгілі бір бөлігінің білім алуға қаражатының жетпеуі
мүмкін, сондықтан елімізде сауатсыздықтың өсуіне кездесуі;
➢ оқу орындарының жіктелуі пайда болып, төлем ақысы жоғары мәртебелі
оқу орындарының жарыққа келуі;
➢ білім алудың төлем ақысының үнемі өсе түсуі т.о.с.
Рыноктық экономикалық саясаттың бұл салаларын түбегейлі жою мүмкін
емес, бірақ мемлекет тарапынан белгілі бір деңгейде реттеуге болады.
Мемлекет білім алғысы келетіндердің бәріне көмектесуі қажет. Мұны жүзеге
асырудың ең тиімді жолы білім алуға ынталы адамдарға мемлекет тарапынан
белгілі мерзімге кредит (қарыз) беру.

Оқушыларға экономикалық білім беру қазіргі қайта құру кезеңінде өте
көкейкесті мәселерінің бірі. Олардың халық шаруашылығының әр түрі
салаларында жұмыс істей білуге үйрету үшін экономикалық, ғылыми-техникалық,
гуманитарлық білімдерімен қаруландыру қажет. [1; 159]

2. Экономикалық тәрбиенің міндеттері, мазмұны.
Экономикалық тәрбие және білім беру шаруашылық іс әрекетті жақсартудың
өндірісті басқарудағы белсенділікті арттырудың қажетті және маңызды шарт.
Мұның негізгі міндеттері мемлекеттің жүргізіп отырған экономикалық саясаты
оқушылардың тәрбиесі мен білім алуына жоғары талаптар қойып отыр. Себебі
бұрын қалыптасқан экономикалық саясат пен қатынастар орын табуда.
Осы талаптарға сай оқушылардың экономикалық ойлауын дамыту үшін мектеп
төмендегідей міндеттерді ескереді:
1. Қоғамның рыноктық экономикалық заңдары мен заңдылықтары
меншіктің түріне қарай өндіріс дамуы мен өмір сүру
заңдылықтары жөніндегі білімдерді игеру.
2. мемлекттің экономикалық теорясы мен саясатын, өндірісті жедел
қарқынмен дамыту міндеттерін тәжірибеде шешудің жолдары мен
әдістетрін жақсы білетін, өзінің оқу-өндірістік іс-әректінде
жоғары нәтижелерге жетуге қабілетті, өз ісіне ие бола алтын,
өзіне және қоғам игілігіне ұқыпты және ыждағатты қатынас
жасайтын тұлғаны қалыптастыру;
3. Өндірістегі экономикалық қатынастарға белсене қанынаса
алатындай, еңбектің жаңа, алдыңғы түрлері мен әдістерін тез
игеруге мүмкіндік беретін біліктерімен қаруландыру;
4. Ақыл-ойға сыйымды қажеттіліктерді қалыптастыру.
Оқушыларға экономикалық білім беру алдын – алу, болжау ұстанымдары
негізінде жүзеге асырылуы тиіс. Қоғамдағы экономикалық сауатсыздық –
экономикалық дағдарыстың негізгі себептерінің бірі деуге болады. Жалпы
білім беру жүйесі қоғамдағы экономикалық білім экономикалық дағдарыстан
шығудың бірден-бір маңызды факторларының бірі болып табылады. [1;163]
Қарапайым экономикалық білім жиынтығы оқушыларға тек ақпараттық мәні
жағынан ғана құнды емес, сонымен қоғамдағы адамнің рөлі мен оның құқығын
түсіне білуге негіз болады. Экономикалық білім жас жеткіншектің адами
қасиеттерін қалыптстыруға көп мүмкіндік жасайды. Сонымен қатар,
экономикалық білім, оқушылардың демократия, құқықтық мемлекет, азаматтық
қоғам, адам құқы, бәсекелестік, нарық сияқты жалпы адамдық құндылықтарды
белсенді қабылдауына септігін құндылықтарды белсенді қабылдауына септігін
тигізеді.
Экономикалық білім мен біліктіліктің негізгі құрамдас бөлігі –
экономикалық ойлау. Бұл біліктілік, яғни экономикалық ойлау өмірге нақты
жол ашуға үлкен көмегін тигізеді. Бала кезден бастап адам таңдау
проблемаларын: үй тапсырмасын орындауды қай сабақтан бастау керек, қандай
кітап оқу керек, кіммен дос болу керек, т. б. сияқты шешумен айналысады.
Өзбетінше осы сықылды таңдау проблемаларын шешпесе бала масылдық
(иждевенец) мәртебесінен шыға алмайды.

Ал, экономикалық білім негіздері осы таңдаудың түрлі жолдары туралы
алуан деңгейін бөліп көрсетуге болады.
1. Оқушыларды экономикалық іс-әрекетке әлеуметтік-психологиялық
жағынан дайындау.
Мақсат. Жалпы даму, өмірмен, өзімен танысу, араласу
мәдениеті.
Нәтиже. Нарық жағдайына әлеуметтік-
психологиялық бейімделу.
2. Экономикалық (теориялық дайындық).
Мақсат. Өмірге белсенді араласу үшін жаңа білім
саласын меңгеру.
Нәтиже. Экономикалық процестерді ұғыну,
практикалық тапсырмаларды орандай
білу.
3. Кәсіпкерлік іс-әрекетке дайындық.
Мақсат. Нарық талаптарына сәйкес кәсіпкерлік
дағдыларын қалыптастыру.
Нәтиже. Өз ісін ұйымдастырып, жүргізе білу.
Құндылықтарды тиімді пайдалана білу, өз қажеттілігін дұрыс есептей білу
және қанағаттандыра білу, болашақ өз шаруашылығын, жанұя бюджетін тиімді
жүргізе білу. Жеке тұлғаның мектептен тыс әлеуметтік қалыптасуының
экономикалық білім саласы (еңбексүйгіштік, жауапкершілік, үнемшілдік,
орындаушылық, бесенділік, іскерлік, тіртіптілік) дамиды.
Экономикалқы білім беру, экономкиалық тәрбие беру және экономикалық
ойлауды қалыптастыру – жас жеткіншектерді дайындаудағы үш бірлікті процесс.
[2;18]
Экономикалық тәрбие және білім беру мектептегі оқу пәндерінің мазмұны
арқылы жүреді.
Оқушылардың экономикалық ойлауын дамытуда, әсіресе Қоғамтану, Құқық
негіздері, Тарих, География, Биология, Химия, Физика, Еңбекк
баулу пәндерінің мүмкіншіліктері мол. Түрлі пәндерді оқу барысында,
сыныптан және мектептен тыс жұмыстарды оқушыларда меншік түрлері, тұтынымға
сай игілікті жасау бағыттары, еңбек және өндірістік тәртіп, жалақы сияқты
ұғымдар қалыптасады.
Оқушылардың ең алғашқы экономикалық білімі әр түрлі пәндер бойынша
сабақтарда қалыптасады. Мектеп оқушыларының биология, химия пәндері бойынша
жүргізілетін ауыл шаруашылық тәжірибесінде ең жақсы тұқым сорттарын
пайдалануда, тыңайтқыштарды ұтымды етіп, өсімдіктерді қоректендіруде
тәжірибе жұмысы экономикалық нәтижені көруге мүмкіндік береді.
Ауыл шаруашылық тәжірибесі оқушылар өндіріс бригадасының участкесінде
ұйымдастырылады. Республикамыздың әр түрлі зоналарында топырақ және ауа
райы жағдайлары еске алынып, тәжірибе участкесінде мәдени өсімдіктер
өсіріледі. Мысалы, Республикамыздың Оңтүстік зонасында күріштің Кубань-3,
Дубровский-129, т.б. сорттары, ал Терістік облысында бидайдың Ишимский-
10, жүгерінің Днепровск-438 сорттары өсіріледі.
Өсімдіктерді өсіру, олардан мол өнім алу үшін агротехникалық ережелер
басшылыққа алынады. Әсіресе еске алынатын басты мәселелерінің бірі-
дақылдар егілетін жерідің топырағындағы қоректі элементтердің мөлшерін
агрохимиялық лабораторияда анықтайды. Содан кейін бір гектар жерге
өсірілетін мәдени өсімдікке берілетін әртүрлі тыңайтқыштардың әдеттегі
нормаларына сүйеніп, топырақтағы қоректі заттардың және минеральдік
тыңайтқыштардың мөлшерін орта есептен анықтап, топырақты қоректендіреді.
Химия сабақтарында, әсіресе эксперимент өткізуде еңбек мәденетіне
төселеді, олардың біліктілігі дамиды, лаборатория жабдықтарын, аспаптар
(приборлар), реактивті құнттап ұстайды, түрлі материалдарды,
электроэнергияны, суды үнемдеп жұмсауда олардың жауапкершілік сезімі
артады.
Физика сабақтарында ғылыми-техникалық прогрестердің маңызды бағыттары
анықталады. Олар өндірісті электірлендіру, механикаландыру, автоматтандыру.
Бұл бағыттармен танысу үшін сыныптан тыс жұмыстардың барысында оқушылар
мұғалімдердің тікелей басшылығымен әр түрлі экономикалық тақырыптарға
баяндамалар, рефераттар жазады, физика пәнінің айналадағы ортаны қорғау
және халық шаруашылығының салаларына ықпалы баяндалады.
Оқушылардың экономикалық тәрбиесінде қоғамдық пайдалы және өнімді еңбек
ерекше орын алады. Өйткені олар еңбек арқылы түсіретін қаржының құндылығына
түсінеді. Егер еңбек арқылы түсіретін қаржының құндылығына түсінеді. Егер
еңбек материалдық қндылықты өндіруге бағытталса, онда ұтымды табысқа
жетеді.
Өнімді еңбекте оқушылардың жоспарлау ісіне, өнімділік процесін
ұйымдастыруға, есеп алу, бақылау және нәтижені талдау жұмыстарына
оқушылардың қатысуының маңызы өте зор. Бұлардың бәрі материалдық қаржы
қорын, жұмыс күнін өнімді пайдалана білуге, ұйымшылыққа, тәрбиелеуге
мүмкіндік туғызады.
Экономикалық тәрбиеде оқушылар мынадай ұғымдарды білуі қажет. Олар:
ұлттық кісі, қаржы, еңбекақы, пайда рентабелдік, өзіндік құн, еңбек
өнімділігі, акция, бизес, рынок, т.б.
Экономикалық тәрбиеде ақша мәселесінің негізгі бағыттардың бірі. Бұл
мәселе негізінен, үйелменінде шешіледі. Мұндағы мектептің қатынасы жанама
ғана А.С. Макаренко: Ержетіп өмірге аяқ басқан адамның өзіндік қаржы қоры
жөнінде тәжірибесі болуы және ақшаны жұмсай білуі керек, - деп жазды.
[1;162]
Бұл үшін оқушылар еңбегімен ақша табуға және оны жұмсауды жоспарлауды
үйренуі қажет. Жазғы демалыс күндері оқушылар ересектетрдің өнімді еңбегіне
қатынаса отырып, еңбек нормасын, оны бағалауды, еңбек ақыны есептеуді дәл
білуі керек. Әсіресе жоғары сынып оқушылары лагерьде онда жүргізілетін
мәдени іс-шараларын қаржыландыратындай және ұғым қорына қосатындай ақшалай
табыс табуына болады.
Еңбекті жандандыру үшін жоғары сынып оқушыларына еңбек ақысын қолына
берудің маңызы зор, өйткені бұл кезенде олардың өз бетінділікке ұмтылуы
ерекше байқалады. Бұл өз еңбегімен өзін лагерьде болған күндерінде
қаржыландырға және қолына тиген ақшаға зат сатып алуға мүмкіндік береді.
Қазіргі рыноктық қатынастар оқушыларды оқудан тыс уақыттарда ақылы еңбекке
қатыстыру мәселесіншешуді қажет етеді.
Қазіргі қоғамдық өмір оқушылардың қалада, ауылда, құрылыста т.б. үлкен
ұжымдық, кішкене топтық, жеке еңбегін ұйымдастыру, оның жыл бойына
мезгілдік, қысқы уақыттағы жүйесін жасауды талап етеді. Мұндай жүйені жасау
шаруашылық (жұмыс қолы жетіспеушілік, педагогиклық еңбекке тәрбиелеу, бос
уақытын ұйымдастыру), жеке тұлғалық (қаржы көзі) сияқты көп мәселерінің
шешімін табар еді. Осы мәселені ақыл-ойға сыйымды шешу оқушылардың ақшаға
қатынасын, сонымен бірге жоғары сынып оқушыларының әлеуметтік бағдарын
қалыптастырады, экономикалық тәрбиенің маңызды бағытын шешуге көмектеседі.

3. Экономикалық тәрбиенің әдістері мен формалары

Халқымыз жастарға экономикалық тәрбие және білім беру ісіне зор
көңіл аударуда. Қазіргі халық шаруашылығына өз еркімен еңбектенетін, өз
еңбегінің мәніне түсінетін мақсатқа, сәйкес экономикалық шешім қабылдай
алатын, экономикалық біліммен қаруланған, құнтты, ыждығатты, шаруақор жас
мамандар керек.
Осы тұрғыдан қарасақ, оқу мектепте экономикалық тәрбие мәселеріне
байланысты теориялық және практикалық біліммен оқушыларды таныстыру қажет.
Ол үшін көрсеткіштер еске алынады:
➢ қазіргі кезеңдегі мемлекеттің экономикалық саясатының негізгі
міндеттері мен бағыттары;
➢ жас ерекшелігіне сәйкес оқушылардың экономикалық түсініктерді,
ережелерді, заңдарды меңгеру деңгейі;
➢ жұмыстарды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.