Джефферсонның демократиялық саяси - құқықтық доктринасы
Жоспар.
Кіріспе.
Негізгі болімі:
1. Т.Джерфферсонның өмір жолы.
1.1Т.Джефферсон құқтық теорияның дәйекті жақтаушысы.
1.2Экспрезидент саясатынының құрылуы.
2.Тәуелсіздік декларациясының жариялануы.
2.1Т.Джефферсонның демократиялық саяси - құқықтық доктринасы.
2.2 Ағылшын революциясы кезіндегі саяси - ойдың дамуы.
Қорытынды.
Сілтеме.
Қолданған әдебиеттер
Кіріспе.
Еліміздің егемендік алып, тәуелсіздікке қол жеткізген соң, қоғамның
барлық өмірінде демократияландыру, адамдарды ең жоғарғы құндылық ретінде
бағалау қалыптаса бастадыда, соның негізінде адам проблемасына көңіл болу
арта түсті. Бұған әртүрлі ғылымдармен қатар, сонғы кезде қолға алына
бастаған адамдардың өзін-өзі тануы, оның бас бостандығы, құқығы жөніндегі
ілімдер үлкен әсер етті.
“Тарих адамдарға болашақ туралы әңгіме қылуға мұрсат етеді, ол
оларға басқа уақыт пен басқа халықтың тәжірбиесін пайдалануға мүмкіндік
береді” – деп Т.Джефферсон айтқандай мемлекетпен құқықты адам баласын ақыл
–ой, еркіндік және адамгершілік табиғатымен байланысты құблыс ретінде
қарастырған болатын. Демократиялық қоғамның ілгері дамушы принципі –
адамның бостандығын, құқығын қорғау болып табылады.
Саяси құқықтықтың дамуына айырықша өз үлесін қосқан ерекше
тұлғалардың бірі Амеракандық қайраткер Т.Джефферсон. Т.Джефферсон
“Тәуелсіздік декларациясының” авторы, АҚШ-тың үшінші президенті, мамандығы
адвокат. Ол 1769-1774жж Виргиния заң шығару жиналысының депудаты болған.
1775ж Солтүстік Америка отарының Ұлыбританиядан бөлініп шығуы туралы шешім
қабылдап, құрлық аралық конгресс мүшелігіне сайланған. 1779 – 1781жж
Виргиния губернатор, 1785 – 1789жж АҚШ-тың Франциядағы елшісі, 1796ж
вицепрезидент, 1800 –1808жж АҚШ-тық президенті қызметін атқарады. Ол
президент міндетін атқарған кезде әртүрлі әлеуметтік топтар арасында
келісім шарттар орнықтырып, реакциялық сипаттағы заңның күшін жойды,
армияны, флотты, мемлекеттік аппаратты едәуір қысқартып, Луизиана штатын
АҚШ-қа қосты. 1809ж президенттік қызметтен босаған соң саяссатқа араласудан
бас тартты. 1819ж өмірінің ақырына дейін өзі құрған Виргиния университеін
басқарды.
1.Т.Джефферсонның өмір жолы.
1.1Т.Джефферсон құқықтық теорияның дәйекті жақтаушысы.
ТОМАС ДЖЕФФЕРСОННЫҢ САЯСИ ҚҰҚЫҚТЫҚ КӨЗҚАРАСЫ
АҚШ тарихы XVIII ғасырдың соңғы ширегі мен ХІХ - ғасырдың басында
әлемге көрнекті саңлақтар тобын берді. Олар әр қилы көзкарасты ұстанып әр
тұрлі партиялардың кұрамында болғанымен, барлығы да американың жас
мемлекетінің негізін қалаушы екелері ретінде тарихта калды. Себебі, олар өз
елінің тарихи тағдырына ғұмырларын арнап, оның калыптасуына және нығаюына
құдайдай сенді. Франклин, Вашингтон, Адамс, Гамильтон, Мэдисон, Джей, Пейн
және тағы баскалардың арасында америка тәуелсіздігінің және демократиясының
әкелерінің бірі, көрнекті саяси ойшыл Томас Джефферсонның (17431826) да
есімі бар.
Томастың әкесі Питер Джефферсон Виргинияға алғашқы коныс
аударушылардың бірі болды. Оның арнайы білімі болған жок, бірақ өз бетімен
білім алу үшін көп дайындалды. Ол графтыктағы ақылды, сауатты әрі кұрметті
помещик болғандықтан оны аса жауапты жұмыстарға шақырып отырды, Мысалы,
Виргиния штатының шекарасын белгілеп, картасын жасауға, заң шығарушы
жиналыстың жұмысына. Әкесі қайтыс болғанда Томас 14 жаста еді. Отбасына
камқорлық жасау үлкен баланың иығына түсті.
Джефферсонның шешесі Джейн Рандолф ақсүйектер отбасынан шыққан. Оның
шежіресі Англия мен Шотландия тарихында ежелден келе жатыр. Демократ Томас
Джефферсон жазғанындай, "Өркім өзі таңдаған сенім мен кұрметке сол деңгейде
карауға ерікті. Томас отбасындағы үшінші бала, оның екі інісі, алты
карындасы болды.
Ол бес жасынан ағылшын мектебіне, ал тоғыз жасынан бастап латын
мектебіне барды. Одан кейін, 1760 жылдан бастап екі жыл бойы Вильямсбург
қаласындағы Уильям және Мэри колледждерінде оқыды. Сонда жүргенде, ол өзіне
үлкен ықпал еткен Шотландиядан шыққан математик әрі философ профессор
Уильям Смоллмен достасты. Профессор өзінің заңгер досы Джордж Уиттың
(Уайттың) өзінің жетекшілігімен Томастың құқықты окып үйренуіне рүқсат
етуге жәрдемдесті, сондайак жас жігітті губернатор Фрэнсистің ортасына
косты. Фокье, Джефферсонның айтуы бойынша, осы орынға отырғандардың
барлығының ішіндегі ең қабілетті адам еді. АҚШтың болашақ үшінші Президенті
кейіннен онымен болған кездесулерінде, өзінің алған біліміне қарыздар
екендігін еске алды. Кейінірек, Уайт мырза оның адвокаттың жұмысқа тұруына
да көмек берген еді. Кезінде, 1776 жылы Уайт өзінің жас досының дайындаған
Теуелсіздік декларациясына қол койғандардың бірі еді.
Джефферсон Виргиния штатындағы Уильям және Мэри колледжінде
юриспруденцияны окып бітірген соң, сол штаттың Жоғарғы сотының адвокаттар
алқасында болды. Ол езінің "Өмірбаянында" Революция барлық сот орындарын
жапқанынша заңгерлік тәжірибесінің жалғасқанын еске алады. Оның адвокаттык
кызметі айтарлықтай табысты болды, клиенттерінід саны тез есті. Егер,
адвокаттық қызметке тұрған 1767 жылы 68 істі жүргізсе, ал төрт жылдан соң
430 істі жүргізді.
Джефферсонның 26 жасында Виргиния штатының зан шығарушы органына
депутат болып сайлануы онын саясат жолындағы мансабының жарқын болашағына
ыкпал етті. Жас жігіттің негізінен теуелсіздіктің жағына еңбек сіңіруіндегі
атағы оның байсалдылығы, көп окығандығы әрі "үндемейтін депутаттығы"
ретінде танылды. Ол үшін, сөз сөйлегеннен гөрі, хат пен мақала жазу оңайға
түсетінді. Джефферсон 1776 жылы Континентальдық конгресс комиссиясының
тапсыруымен 1776 жылдың 4 шілдесінде Филадельфиядағы конгресте қабылданған
атакты "Тәуелсіздік декларациясын" жазу бакытына ие болды.
1.2 Экспрезидент саясатының құрылуы.
1823 жылы экспрезидент Джефферсон, Президент Джеймс Монроның сыртқы
саясат доктринасының қалыптасуына шын мөнінде катысты. Монро өзінің
әріптесіне АҚШтың Англияға және баска да европа елдеріне саясаты кандай
болмак деген кеңес сүрады. Президент Монроға жазған хатында Джефферсон
былай деп жазды, атап айтканда: "...Біздің бірінші және негізгі
принципіміз, ешқашан да, европалық жанжалдарға араласпауымыз керек. Біздің
екінші принципіміз мынаған саяды, Европаны біздің Атлант мүхиты жағындағы
қандай іске болмасын араласуға жібермеу қажет31. 1823 жылғы желтоксанда
Джеймс Монроның Конгреске жазбаша тұрде жіберген жолдауында сырткы
саясаттың стратегиясы айтылды. Монро доктринасы деп аталған бұл
принциптердің мәлімдеулерінде Америка мен Европа елінің бірінің ісіне бірі
араласпауы, сондайақ АҚШтың Америкаға үстемдігін айкындайтын баска да
идеялар ресми тұрде мөлімделді.
Джефферсонның 1801 жылғы президент сайлауындағы жеңісін кептеген
американдыктар екінші революцияның басталуы, яғни 1776 жылғы революция
желінің қайта соғуы деп қарады. Бір кызығы, 1801 жылғы Президент сайлауының
36ы турында сайлаушылардың11 дауыс беруімен Джефферсон Президент болып
сайланды. Ал, бірнеше жылдан кейін Президент сайлауының екінші мерзіміне
түскен ол ешкандай бәсекесіз Президенттіққе етті. 1797 жыл мен 1815 жылдар
аралығында Джефферсон Американың беделді философиялық коғамының президенті
болды. 1814 жылы Т. Джефферсон Конгреске езінін жарты ғасырға жуық жинаған
бай кітапханасын ұсынды. Ол дүние жүзіндегі ірі кітапхананың бірі АҚШтың
Конгресс Кітапханасының корына косылды.
Джефферсон республикалық партияның күрамында болатын, бұл партия
АҚШтың казіргі демократиялык партиясының ізашары. Демократтар федералистер
партиясына оппонент болып шықты. Бірак та, Американың осы екі негізгі
партиясының теуелсіздік үшін күрестегі революциялык Американың осы екі
негізгі партиясының төуелсіздік үшін күрестегі революциялык кезеңінен
бастап, олардың арасындагы кайшылықтары Еуропа партияларының күрестегі
қарамакайшылығымен салыстырғанда бәсеңдеу еді. Егер де оларды Еуропадағы
осы тақылеттес партиялармен салыстырар болсак, Американың "солшылдары"
біршама оңшыл, ал оңшылдары біршама "солшыл" болатын. АҚІНта орташа тап
баса көрсетілген, коғам өзінің біркелкі болуымен ерекшеленді, еуропалык
тұрғыдан ескі өлем мен оның нағыз жақтаушылары жок деуге болады. Джефферсон
акылды адам еді, партиялык бір жактылыкпен шектеліп калмас үшін адами
касиет пен адамдардың кабілетін партиялык біржактылықтан жоғары коя отырып,
баска партиялардың кептеген кернекті қайраткерлерімен де жақын болды. Сейте
тұра ол екі партияның арасындағы, оның пікірінше, принципті айырмашылықты
атап керсетті:
"...халықты бағалау, оган қамқорлык жасау біздің партияның принципі.
Халыктан корку және оған сенбеу баска партияның принципі"12.
Джефферсон Виргиния штатының заңшығару актілерімен жұмыс жасашн
кезіндеак, демократиялык дөстұрді калыптастыруда маңызды рөлі болған
біркатар негізгі принциптерді тұжырымдаған болатын. Мысалы оған мына
принциптерді жатқызуға болады: демократияның өзара тығызбайланыста болуы
және халык ағарту ісі; акылды да адал билеушілердін кажеттілігі; еркін
коғам үшін оның азаматтарының таланты абыройын ынталандырып отырудың
кажеттігі; талантты азаматтың "байлығына, шығу тегіне немесе тұрлі
жағдайларына карамастан" білім алуына ясол ашу; кедейлердің балаларына
"жалпы есептен13 білім беруді үйымдастыру. Осылайша, Джефферсон
демократияның негізін және оның тиімділігін білім беру жүйесінің
демократизмімен, халыкты ағарту және білім берумен, мемлекеттік
кызметшілердің жоғары деңгейдегі дайындығымен және қоғамдық іске дарындьі
азаматтарды тартумен тығыз байланыстырды.
Джефферсон азаматтардың тендігін жактаушы, адамдарды езуге, қоғам
байлығын өділетсіз белуге қарсы болды. "Тәуелсіздік декларациясында" былай
делінген, "Адамдардың барлығы бірдей жаратылған және Жаратушы белгілі бір
(тумысынан және) ажырамас күкықтар берген, олардың ішінде өмір сүруге,
бостандыққа және бақытты болуға үмтылу күкығының берілуі кәрініп тұрған
акикат деп санаймыз..."14.
Ол үндістердің европалыктардан принципті тұрде ешкандай айырмашылығы
жок екендігі туралы жазды (мысалы, Виргиния штаты туралы мақалаларында),
Америка континентінде, бүгінгі күннің заңдары мен күлдықтың емір сүруінің
тарихи акталғандығынан бастау алатын дөстұрлеріне мойынсүнып отырғанмен,
африкалыктарды күлдықта үстаудың сақталып отырғандығын сынады.
Соған карамастан, ол, адамдардың өр тұрлі өмір сүруі мен теңсіздігін,
рухани байлык пен талантка негізделген "туа бітті ақсүйектіктің" коғамда
байлык пен туысқандык және шығу тегіне негізделген "жасанды ақсүйектіктен"
айырмашылығы бар екендігін мойындады15.
Джефферсон АҚПІ конституциясының қайсыбір жақтарын, атап айтканда
Президенттің уөкілдік мерзімі шегінің аныкталмағандығын, адам қүқығы жайлы
тараудың болмауын сынға алды. Қүқыктар туралы Биллдің қабылдануын қолдады.
Алгашында ол конституцияның алгашкы редакциясына қарсы өре тұрегелген
штаттарды ақтауға ниет кылса, Дж. Мэдисон мен "Федералист" мақалаларының
ыкпалымен, сондайақ конституцияны халык колдауының нөтижесінде, байыпты
саяси баға бере білді.
Ойшыл мемлекет пен күкықты адам баласының ақылой, еркіндік жвне
адамгершілік табиғатымен байланысты құбылыс ретінде карастырды. Сонымен
қоса адам ол үшін өзінің дамушы ақылойы мен еркін ерік жүйесі аркылы
жануарлар әлемінен біртебірте алыстай беретін, табиғат берген күқыктары мен
туа біткен өділеттілік сезімдері бариі өлеуметтік тіршілік иесі. Ол 1821
жылы Джон Адамсқа ...кауым мен еркіндік тарихка үздіксіз кадам басып
келеді"17, деп жазды. Солай бола тұрса да адам баласының өлемді басқаратын
прогрессивті дамуы, білімі мен мөдениетінің жетілуі, заңдылықты түсінуі,
үзақ әрі біртіндеп болатын процесс.
Адам жауынгер, өзінөзі күртуға кабілетті тіршілік иесінен коғамды
өзінің даму деңгейіне сөйкес үйымдастыратын ақылойы жетілген тіршілік
иесіне дейін дамиды.
Джефферсонның ойынша адам баласының прогрессивті дамуын, білімі мен
мөдениетін колдау және кетермелеу коғам мен мемлекеттің мүддесі, себебі
оқыған, ақылды, еркін адамдармен жұмыс істеу, баскару жеңіл әрі тиімді
болмақ. "Акылой мен шындык" адам ба
ласы мен қоғамның табиғатына етене қабысқан ең тиімді әлеуметтік
баскару күралы. Егер де жеке бір адам, не партия, немесе өлеуметтік топ
ақылсыз істі аңғарса, оны адамзаттың негізгі күкығына әсер еткен түтас бір
акылой елшемі деп карауға болады, деп есептеді ойшыл.
Джефферсон өзінің революциялыңдемократиялык рухының түсінігімен
шынайы құқық теориясының дөйекті жақтаушысы еді.
Шынайы күкықка шағым жасау АҚШтың Англиядан руханиқұқықтык жағынан
акылойының азат болуының негізі "Теуелсіздік Декларациясында" камтылды.
Шынайы күқык, жағымды (позитивтік) қүқыкпен салыстырғанда кандай жағынан
болмасын аса бағалы деп түсіндірілді. Себебі ол жеке адаммен ғана
байланысты күбылыс емес, халыңтың адамзаттың егемендігімен және оның
еркіндігімен және төуелсіздігімен байланысты делінді^
Ешкім, ешқашан, кандай уақытша билікті пайдаланбасын, жоғары
адамзаттык күндылыктарға кол сүғуға, адамның табиғатына жене коғамның
негізіне менсінбеушілікпен карауға күкығы жок. Бұл өлем дамуының
акылойымен, табиғат заңдарымен, Қүдаймен байланысты адамзаттың аса жоғары
өзекті мөселесі.
Тарихта канша дамығанмен әзірге адамның мүмкіндігін ғарыштың биік
зандарымен және күштерімен салыстыруга болмайды, табиғи күкық соның белгісі
болып табылады.
Джефферсон осы бір мөңгілік езекті мөселе жайлы ойлана келіп, табиғи
күқыктан адамның ғарышка әлемнің ең жоғары заңына катысы бар екендігін
анғарды. Табиғи құкық — табиғатпен бірлестіктегі кұбылыс, адам табиғатының
елеулі жағы (квинтэссенция). Бұл — табиғи дамудың терең әрі күшті кұралы,
ол вдетте білінбей әрі спонтанды өрекет етеді, бірақ кажет болған жағдайда
революцияның бәрін кирататын күқыктың кұралы ретінде өзін көрсетуге
кабілетті.
Бұрынгы батыл демократ Джефферсон саяси тәжірибесі калыптасқан сайын,
икемді саясатшыға айналып, кандай істе болмасын шыдамдылық танытып, "как
ортаны" сактап отырады. АҚІН президенті кызметіне 1801 жылы кірісерде ол
америкадағы негізгі партиялар бөлекбөлек болмай, кайта біріге түсу үшін
"Біздердің барлығымыз республикашылдармыз, біздердің барлыгымыз
федералистерміз" деп сөйледі. Бірак ол өркашан да табиғи құқық пен
демократияның теориясын жақтаушы болып калды. Үлы Француз революциясы
басталған жылы ол былай деді: "Үкіметке сеніп тапсыруға болмайтын жвне
барлык үкімет біткен осы уакытка дейін бүзуға тырысып бағатын күкықтар бар.
Бұл ойлау және өз ойьшың жариялығын ауызша немесе жазбаша беру күкығы; бұл
еркін сауда қүкығы; бұл жеке адамның бостандығы мен кол сүғылмаушылык
күкығы"18. Джефферсонның кеп жылғы төжірибеден алынған прагматизмі оны
демократиялык кезкарастан тайдырған жок. Ойшылдемократ 1826 жылы былай деп
жазды: "Күдайдың мейірімі түсіп баскаларды ерттеп мінуге дайын артықшылыкты
азғантай адамдардың екше темірлі етікпен тумайтындығы сиякты, адамзаттың
кепшілігін күрайтын адамдар да дүниеге арқасына ертокым салып тумайды"19.
Томас Джефферсон адамдардың еркін де саналы таңдауын үйғаратын
азаматтардың күкығы мен бостандығына кепілдік беретін конституциялық
күрылыстын жактаушысы.
Ңоршаған өлемнің адам бостандығы мен келісімі, оның табиғатының
атрибутты белгісі ретінде, прогресс жолында алға жылжи отырып,
Джефферсонның айтуы бойынша, икемділік пен акылдылықты, заңнаманы үнемі
жетілдіріп отыруды, соның ішінде оның нағыз формальды конструкциясын,
негізін калаушы актілерді талап етеді.
"Қайсыбір адамдар бар, деп жазды ол. Конституцияға киелі зат тұрінде
қастерлеп, оны касиетті өсиеттің кемесі ретінде санап, осы үлкен киеге
жанасудың өзін кадір тұтады. Олар адамдарға өткен уакыттың даналығын таңып,
олардың қолымен істелген дүние кандай да бір түзетуге немесе толықтыруга
жатпайды деп есептейді... Мен, өлбетте, заңдар мен Конституцияларға
тәжірибеде өзін ақтай коймаған езгеріс енгізулерді жактамаймын.
Мен оның азғантай ғана жетіспеушілігіне ең жақсысы шыдау керек деп
ойлаймын... Бірақ мен заңдар мен адамгершілік институты бірбірімен катар,
адамзаттың ақылойының дамуымен бірге жүруі кажет деп білемін"20.
Нағыз республикашыл Джефферсонның монархияға теріс қатынасына ең
алдымен ағылшын монархиясының талқыға түсуі және 1780 жылдары Франциядағы
және баска елдердегі, өсіресе оның емірінің европалық кезеңдеріндегі,
монархияны бақылаудың жеке тәжірибесі ыкпал етті.
Монархты төрбиелеу жағдайы, оның пікірінше, өлсіз де ынжық, тояттаған
әрі өзімшіл тіршілік иесінің пайда болуына жағдай туғызады.
ХУІІІғасырдағы Европаның көптеген мұрагер монархтарына сайлау
науканына катысу мүмкіндігі туса, онда олар Американың ең кішкентай
каласының өкілді органдарының бөсекесіне шыдай алмас еді, деп жазды
Джефферсон.
Европалық монархия оған тарихтың кешегі күні болып кәрінді.
"Біздің конституциямыздың барлық кемшіліктеріне Карамастан, деп жазды
ол Джозеф Джонска 1787 жылы, біздің үкіметімізді Еуропаның үкіметтерімен
салыстыру бұл жүмак пен тамүқты салыстырғанмен бірдей болар еді"21. АҚШ
азаматтары саяси жағынан алғанда өте бақытты жағдайда тұр деп мойындады.
Республика тіршілік ете алатын аумактың көлеміне қатысты мөселеде
европалык ойшылдарға карағанда американдық теоретиктер А. Гамильтон, Дж.
Мэдисон, Т. Джефферсон және баскалары республика ірі мемлекетте де тіршілік
ете алады деп үйғарды. Джефферсон, мысалы, республика аумағы бойынша шагын
мемлекеттерге төн баскару нысаны, ал монархия, деспотия керісінше ірі
елдерге төн деп санайтың Монтескьемен айтысқа түсті. "...Монтескьенің
принципіне карамастан, деді ол АҚШтың мысалы туралы айтканда, ол неғүрлым
үлкен болса, оның республикалык күрьілысы, егер ол баскыншылыққа емес,
шарт, келісім және теңдік принциптеріне сүйенетін болса, соғұрлым мықтырак
болатынына бврінің көзі жететін болады"22. Мемлекеттің келісімшартқа
кұрылған табиғаты және оны іске асыру, Джефферсонның айтуы бойынша,
мемлекетті жаңарта түседі, ол жайындағы немкүрайлы түсініктен бас тартуды
талап етеді. Ол үкімет пен күш саясатын емес, үкімет пен парасат саясатының
түжырымдамасын жақтап шығуға бейім еді26.
Бұдан басқа АҚШтың негізін салушы өкелерінің пікірі бойынша XVIII және
ХІХғасырдың басындағы республикалық мемлекеттің көлемі кажет болған
жағдайда елдің жоғары заң шығару органын кезек күттірмейтін мөселелерді
шешу үшін қолайлы мерзімде жинап алатындай болуы керек. АҚІП, өздерінің
сенімі бойынша, өзінің келемі бойынша бұл критерийге сай келеді.
Томас Джефферсонның президенттік кезеңінде 1803 жылы Наполеон
Франциясынан Луизиананы сатып алғаннан кейін (бір миллионға жуык шаршы
миль, 60 млн франк немесе мөлшермен 15 млн долларға түскен) АҚШ өзінің
аумағын екі еседей үлғайтып, жер планетасында Ресейден кейінгі екінші
орынды алды. Бұл мөміле, сірө, жылжымайтын мүлік мәмілесінің тарихындағы ең
тиімдісі болған шығар. Джефферсон Луизиананы сатып алуды іске асыру
барысында конституцияда керсетілген Президенттік өкілдіктен формалды тұрде
ауытқыды. Алайда ол бұл жағдайда Конституцияның өрпіне емес, рухына,
азаматтардың кең колдауына сүйенді.
Президент болып тұрғанда, ол мемлекеттік қарызды 80 млн. доллардан
27,5 млн. долларға дейін, сондайак мемлекеттік шығындарды қыскарту жөнінде
батыл шаралар кабылдады. Ол армияның санын 4 мыңнан 2500 адамға дейін
қысқартуға қол жеткізді. Консулдармен және екілдіктермен амалдай тұруға
болатын жерлерде АҚІПтың елшілерінің санын қыскартты27, азаматтардан
алынатын салықты күрт азайтты, демократия мен езінөзі басқаруды дамытуға
бағытталған шараларды белсенді тұрде колдады.
Ол билікті бөлу жағында болды. Алайда консервативті федералистер
жетекшілерінен (А. Гамильтон, Дж. Адамс және баскаларынан) артыкшылығы, оны
орта және ірі жеке меншік иелерін биліктің тепетеңдік пен тежемелік
жүйесінің көмегімен кедей отандастарының көпшілігінен корғау, екі палаталы
парламентті бекіту, кедейлер үшін жоғарғы палатаның жабык болуы қажет
деушілерді және т.б. корғау мөселесі емес, биліктің барлык тармактарының
халықпен байланысы принципі "мөселесі көбірек кызықтырды. Сонымен қатар ол
былай деп атап керсетті, егер көпшіліққе зорлықзомбылык жасалмай, азшылық
халықтың еркі күрметтелетін, азшылыққа жататын, соның ішінде байлардың,
басқаша ойлайтындардың және тағы басқа да тең күкылығы танылатын болса,
көпшіліктің еркіне бағынатын республикалың табиғи принцип ақылға сыйымды
болып қала береді.
Ол сондайақ Республика үшін оның уақытында ең басты кауіп билікте орын
алуы мүмкін озбырлық аткарушы ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz