Паскаль тілінде мәтіннен ақпараттарды өңдеу

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі

Көкшетау «Арна» колледжі

Реферат

Тақырып: Фунциялар және олардың бағдарламадағы атқаратын қызметі.

Орындаған : ИС-21-О тобының студенті

Махметов Е. Қ.

Тексерген : Уалиева А. М.

Көкшетау-2007 ж

Жоспар.

Кіріспе

I бөлім. Turbо Pascal бағдарламау тілі

1. 1. Символдық мәліметтермен жұмыс істеу тәсілдері.

1. 2. Символдық мәліметтерді еңгізу.

1. 3. Паскаль тілінде мәтіннен ақпараттарды өңдеу.

II бөлім. ТР Функциялар және олардың бағдарламадағы атқаратын қызметі.

2. 1. Функция туралы түсінік.

2. 2. Фунцияларды қолдану.

2. 3. Функцияның бағдарламадағы қызметі.

Қорытынды

Қолданылатын әдебиеттер тізімі.

Қосымшалар

Кіріспе.

Паскаль тілі қарапайым программалармен қатар, күрделі өндірістік мәселелерді шеше алатын құрылымды тіл болып табылады. Ол Бейсик тіліне қарағанда аздап күрделі болғанымен, компюьтер үшін ыңғайлы, программа құру реттілігін алгоритмдік тәртіппен қарыстыратын, оқушыларды іс-әрекет тәртібіне тәрбиелейтін тіл болып табылады.

Компьютер көмегімен график тұрғызу, оларды экранға, қағазға басып шығару, Паскаль тілінде жазылған программаны машина тіліне аударып, объектік модуль жасау тәсілдері де толық көрсетіледі.

Паскальдің тағы бір ерекшелігі, ол құрылымдық программалау принциптерін ескере отыпып әзірлеген. Құрылымдық программалар кезінде реттеу және жөндеу өте жеңіл, қателіктер жиілігі өте төмен. Паскальда деректердің құрылымдық типтері молынан кездеседі, оларға қарапайым массивтер, файлдер, көпшіліктер, жазулар, айнымалылар, сілтемелі айнымалылар жатады.

Паскаль - программалардың ерекше сенімділігін атап өту қажет, ол мәселен, айнымалыларды және оларға сәйкес типтерді міндетті түрде сипаттау сияқты, шеттен шыққан артықшылықпен жүзеге асырылады.

Паскальдың келесі бір айырмашылығы - модульдік программалау , ол дегеніміз- алдын ала бірегей, толық көмекші модульдер оқулықханасын даярлау, оларды кейіннен, кезекті программаға қажетті модульді қосу арқылы іске асады.

I бөлім. Turbо Pascal бағдарламау тілі

1. 1. Символдық мәліметтермен жұмыс істеу тәсілдері.

Паскаль тілін 1968-1971 жылдары швейцариялық ғылым Никлаус Вирт оқып-үйренуге қолайлы программалау тілі ретінде ұсынған болатын. Бұл тілдің стандарты кейінірек бекітілді, ол сол кездерде кең таралған АЛГОЛ, ФОРТРАН, БЕЙСИК тілдерінде қарағанда жетілдірілген, жұмыс істеуге ыңғайлы тіл болды. Паскаль тілі өзінің қарапайымдылығының және тиімділігінің арқасында дүние жүзінде тез таралады. Қазіргі кезде барлық дербес компьютерлер осы тілде жұмыс істей алады. Паскаль тілінде жазыған программаның дұрыстығын компьютерде тексеру және жіберілген қатені түзету оңай.

Бұл тілде жазылған программа компьютерде орындалу барысында алдымен трансляцияланады (машина тіліне аударылады), объектік программаға түрлендіріледі де, содан кейін ғана орындалады. Осы сәтте компьютерде программаның екі нұсқасы болады, оның біріншісі - алгоритмдік тілдегі алғашқы түпнұсқасы, ал екіншісі - объектік кодта жазылған программа. Есеп нәтижесін машиналық кодта жазылған программа арқылы аламыз, ал программаны түзету қажет болғанда, оның алгоритмдік тілде жазылған алғашқы нұсқасы өнделеді.

Қазіргі кезде Паскаль тілі кез клген күрделі есептерді шығара алатын, кең таралған стандартты оқу тіліне айналды. Сондықтан жалпы білім беретін мектептерде программалауды оқытуда осы Паскаль тілі таңдалып алынған.

Паскаль тілінде программа жеке-жеке жолдардан тұрады. Оларды теру, түзету арнайы мәтіндік редакторлар арқылы атқарылады. Программа алдындағы азат жол немесе бос орын саны өз қалауымызша алынады.

Паскаль тіліндегі программа үш бөліктен тұрады: тақырып, сипаттау бөлімі және операторлар бөлімі.

Кез келген программаның алғашқы жолы PROGRAM сөзінен басталатын оның тақырыбынан тұрады. Одан кейін программаның ішкі объектілерінің сипатталу бөлімі жазылады. Бұл бөлім программадағы айнымалылар, тұрақтылар тәрізді объектілердің жалпы қасиеттерін алдын ала анықтап алуға көмектеседі.

Паскаль тілінің басқару операторларына шартсыз және шартты көшу операторлары, цикл ұйымдастыу операторлары жатады.

Символдық мәліметтермен жұмыс істеу тәсілдері. Жоғарыда біз символдық типтер жөнінде алғашқы түсінік берген болатынбыз. Ал бұл символдық мәліметтерді еңгізу және шығару ерекшелігі жөнінде сөз болады.

Осы кезге дейін қарастырылған программаларда біз тек сан мәндерімен ғана жұмыс істедік. Ал қазргі компьютерлердегі программалардың кез клген символдық айнымалыларды өндеуге толық мүмкіндігі бар. Сондықтан бұл тарауда символдық ақпаратты перентақтадан енгізу және дисплей экранына шығаруға қарастырамыз.

Пернетпқта мен дисплей мәліметтерді енгізу мен шығарудың стандартты құрылғылары болып табылады, оларды пайдалану үшін I NPUT және OUTPUT түйінді сөздерді қолданылады. Сандық ақпарат енгізу және шығару кезінде READ және WRITE операторларының көмегімен стандартты процедураларды (INPUT, OUTPUT) пайдаланған тәрізді жұмыс істей береміз.

Символдық мәліметтерді өңдеу символдық (литерлік) типті анықтайтын CHAR (ағылшынның CHARACTER - символ деген сөзінен қысқартылып алынған) түйінді сөзі арқылы жүзеге асырылады. CHAR типіндегі айнымалының мәні компьютерде пйдалынатын кез келген жеке символ болып, ол мәлімет өрнектеудің қодтық кестесінің белгілі бір мәніне сәйкес келуі тиіс. Әрбір символ 0 мен 255 арасындағы кез келген бір бүтін санмен бейнеленеді, оның негізгі болып ASCII кодтары саналады. Оның 0 - 127 кодтарына сәкес символдары әмбебап таңбалар болып табылады, оларға латын әріптері, тыныс белгілері, цифрлар, арифметикалық операция таңбалары және басқару символдары кіреді. Ал 128-255 кодтарына сәкес символдар арнайы символдар мен ұлттық алфавит әріптері үшін қолданылады. Орыс, қазақ алфавитінің әріптері осы соңғы топтп орналысқан.

Символдық немесе литерлік айнымалыға компьютер жадынан бір байт орын беріледі.

Егер программада мынадай сипаттау мысалы болатын болса:

VAR A, B: CHAR;

BELGI, SYMBOL: CHAR;

онда меншіктеу операторларындағы айнымалылар мен тұрақтылар мәні апострофқа алынған бір символ болуы тиіс. Мысалы, A:=’k’, B:=’5’, A:=’; ’ тәрізді болуы мүмкін. Символық мән дисплей экранына немесе принтер арқылы қағазға шыққанда, белгілері алынып тасталады да тек символдың өзі көрінеді.

Символдық мәліметтер үшін логикалық нәтиже беретін =, <>, >, >=, <, <= қатынас таңбалары бар өрнектер пайдалынады, өйткені барлық символық өз кодтарын сәйкес реттеліп орналасқан. ASCII кестесінде қай символ бұрвн орналасса, оның коды келесі символға қарағанда кіші болып есептеледі. Әріп кодтары алфавитке сәйкес біртіндеп өсуі бойынша тізбектеле орналасады. Мысал ретінде қарастырайық.

Символ

Коды

Символ

Коды

Символ

Коды

Символ

Коды

Символ:

…

Коды:

…

Символ:

…

Коды:

…

121

122

Символ:

…

Коды:

160

161

162

. . .

238

239

Символ:

. . .

Коды:

. . .

Символ кодына сәкес ‘c’, <’c’; ‘z’> ‘y’ ‘2’>’1’, ‘x’ <> ‘z’, сияқты теңсіздіктерді жазуға болады.

Е с к е р т у. Қазақ әріптері ASCII кестесінің бос орындарына орналасқандықтан, олар үшін бұл заңдылық сақталмайды.

Әріптерді кодтардың орналасу ретімен алфавит бойынша мына программа арқылы экранға шығаруға болады:

PROGRAM KODTAR;

VAR c: CHAR;

BEGIN

FOR c:=’a’ TO ‘z’ DO

WRITE (c)

END.

Мұның нәтижесінде дисплей экранында a b c d …z символдары көрінеді. Ал алфавитті кері тәртіпте бейнелеу қажет болса, онда FOR операторының алғашқы жолын басқаша мынадай түрде for c:=; z; downto ‘a’ do жазу керек.

Символдық типтегі мәлімет үшін төмендегідей стандартты функциялар анықталған:

chr(x) - byte типіндегі х өрнегін символға түрлендіреді;

ord(ch) - c символын оның byte типтегі сәйкес кодына түрлендіреді;

pred(ch ) - ch -тың алдыңғы кодына сәйкес символды береді;

succ(ch) - ch - тан кейінгі кодына сәйкес символды береді;

upcase(ch) - кіші латын әріптерін бас әріптерге айналдырады, басқа символдарға әсер етпейді.

1. 2. Символдық мәліметтерді еңгізу

Символдық деректерді пернетақтадан енгізу READ (READLN) операторы арқылы жүргізіледі, оларды енгізудің төменгідей ерекшеліктері бар.

Бар орын таңбасы - ‘__’ Паскаль тілінде символ орнына жүретіндіктен, символдық айнымалылардың мәндері символдар бос орынсыз жазылады.
Бір айнымалыға бір ғана символ меншіктеледі. Мысал ретінде төмендегі программа үзіндісін қарастырайық:

. . .

VAR A, B, C: CHAR;

.

READ (A, B, C) ;

.

Бұл мысалдағы READ операторы орындаларда пернетақтадан мынадай мәндер SNR егінзсек, онда айнымалылар өз орындарына сәкес: A=’S’, B=’N’. C=’R’ мәндерін қабылдайды. Егер мәндерді S_N_R түрінде берсек, онда айнымалылар орындарына сәйкес A=’S’, B=’__’, C=’N’ мәндерін қабылдайды да, соңғы екі таңба ешқайда енгізілмейді.

Символдық айнымалыларды енгізудың тағы бір ерекшелігі - тек Enter пернесі басылса да, оныREADоператоры бос орын символы ретінде қабылдайды. Мысалы, айнымалыларға: A=3, B=4, C=’W’, D=’F’ мәндерін меншіктеп, оны экранға шығару қажет болса, онда оған мынадай програма жазу керек.

PROGRAM SIM;

VAR A, B: INTEGER;

C, D: CHAR;

BEGIN

WRITELN (‘A, B, C, D)

END.

Бұл программа орындалу кезінде пернеиақтадан мынадай мәндер енгізілген болса:

3 4

онда A=3, B=4, C=’__’, D=’W’ болады, себебі 4 санына соң босылған Enter пернесі бос символ ретінде меншіктеледі де, соңғы F символы ешқайда енгізілмейді. Программадағы айнымалылар мәнді дұрыс қабылдауы үшін екі оператордың арасына параметрсіз және бір енгізу операторын мына түрде жазу қажет:

READ (A, B) ;

READLN;

READ (C, D) ;

Осылай жазылған үш оператор A=3, B=4, C=’W’, D=’F’ мәндерін дұрыс меншіктеуді қамтамасыз етеді. Символдары енгізу операторларының алдына міндетті түрде READLN операторын қою қажет. Егер жоғарыдағы программа үзіндісіне символдары енгізу операторын (READ (C, D) ; ) 1- орынға шығарсақ та, оның алдына READLN оператоын қою қажет, яғни айтылған ерекшелікке байланысты жоғарыдағы жолдарды былай да жазуға болады:

READLN;

READ (C, D) ;

READ (A, B) ;

Программада сандық және символдық мән қабылдайтын айнымалылар үшін екі рет енгізу операторын жазудың да қажеті жоқ. Жоғарыдағы екі оператор орнына READ (A, B, C, D) ; операторын орындауда айнымалыларға мәнді былай берсек:

K N

онда дисплей экранында 4531К көрінеді, демек А=45, B=31, C=’__’, D=’K’ болғаны, ал егер мәндер былай берілсе:

45 31 K N

Онда дисплейден 4531KN көрінеді, яғни осылай енгізу дұрыс нәтиже береді.

Readln операторы көмегімен пернетақтадан бір символ енгізіп, оны экранның келесі қатарына қайта шығаруды орындайтын testread программасының мәтіні төменде келтірілген.

Program testread

Var ch: char;

begin

writeln(Символ енгізіндер) ;

writeln(ch символы енгізілді) ;

write(Enter перенесін басындар) ; readln

end.

Егер осы программаның «Символ енгізіндер» деген хабарламасынан кейін бір символ басып, оны босатпасақ, онда сол басылған символ бейнесі экранға 127 рет шығады да, одан кейін тек тарсылдаған дыбыс қана естіледі. Бұл 127 символ сақтай алатын перентақта буферінің енгізілген таңбалармен толып қалғанын көрсетеді.

Негізінде перне басылғанда бірден екі код қалыптасады, оның алғашқысы - символ коды, ал екіншісі - кеңейтілу немесе сканерлеу коды. Алфавиттік-цифрлық перне басылғанда, олардың символ коды пайдалынылады. Ал кеңейтілу коды басқару пернелері (Ctrl, Shift, Caps Lock, F1, F2 т. б. ) үшін өте маңызды. Бұлардың символ коды нөлге тең боылп саналады да, программаларда олрадың тек сканерлеу коды пайдаланылады. Сканерлеу кодын пйдалану Турбо Паскаль программасының CRT модулінің ReadKey функциясы арқылы жүзеге асырылады. Символ енгізу кезінде бұл функция курсорды келесі орынға жылжытпай, ол орынға кез келген символ бейнесін шығара алады. Келесі testread2 программасы ReadKey функциясын пайдаланып, кіші латын әріптерін бас әріптерге түрлендіреді.

Program testread2

uses CRT;

var ch: char;

begin

writeln(Латын алфавитінің кіші әріптерін енгізіндер (z - программадан шығу) : ’) ;

repeat

ch := ReadKey;

write(UpCase(ch) ) ;

until ch = ‘z’;

end.

Төменгідегі кестеде басқару пернелерінің немесе олардың комбинацияларының сканерлеу коды берілген.

1 - кесте комбинацияларды сканерлеу коды

Басылған пернелік

Сканерлеу коды

Басылған пернелік

Сканерлеу коды

Басылған пернелік:

Ctrl+@Ctrl+3

Shist+Tap

Alt+1. . Alt+=

Alt+Q. . Alt+P

Alt+A…Alt+L

Alt+Z. . Alt+M

Alt+Enter

Home

Ctrl+Home

Ctrl+PgUp

End

Сканерлеу коды:

120. . 131

16. . 25

30. . 38

44. . 50

119

132

Басылған пернелік:

PgDn

Ins

Del

F1. . F10

Shift+F1. . Shift+F10

Ctrl+F1. . Ctrl+F10

Alt+F1. . Alt+F10

Ctrl+PrintScreen

PgUp

Ctrl+

Ctrl+End

Ctrl+PgUp

Сканерлеу коды:

59. . 68

84. . 93

94. . 103

104. . 113

114

Ctrl+ 115

116

117

118

Төмендегі scan_codes программасы басылған пернелердің сканерлеу кодын анықтауға арналған. Ол программамен жұмыс істеу барысына Ctrl+PrSc (принтерге экрандағы мәліметті шығару) немесе Ctrl+Alt+Del (ДОС-ты қайта жүктеу) пернелер комбинациясын басу керек емес, ал Ctrl+Break пернелерін басу программа жұмысын тоқтатады.

Program scan_codes

uses CRT;

var ch: char;

begin

writeln(‘Программа символ коды мен сканерлеу кодын анықтайды’) ;

writeln(‘Программа жұмысын тоқтау үшін Ctrl+Break пернелерін басындар’) ;

repeat

writeln(‘Келесі перне:’) ;

ch := ReadKey;

writeln;

if ch <> #0 then

writeln(‘Символдық перне. Ord(ch) = ’, Ord(ch) )

else

begin

write(‘Басқару пернесі, символ коды#0. ’) ;

ch := ReadKey;

Writeln(‘Сканерлеу коды:’, Ord(ch) ) ;

end;

until false; end.

Бұл программа кейбір пернелерді басқанда, мысалы, F11 пернесін басқанда еш нәрсе істемейді. Оның символыдқ және сканерлеу коды болғанмен, Паскаль қолданатын DOS жүйесі компьютер пернелерінің кеңейтілмеген ескі нұсқасын пайдаланатындықтан ( онда F11 болмаған), программа осындай осындай нәтиже береді.

Символдық және сандық мәндерді енгізгенде, көбінесе ELON (end of line - жол соңы ) стандартты функциясын пайдалану қолайлаы болады. Бұл функция мәні жолдың соңы болды немесе мәндер беріліп болды дегенді білдіретін Enter пернесі басылғанда ғана ақиқат (TRUE) болады да, қалған жағдайлардың барлығында жалған (FALSE) болдаы. Бұл функция көбінесе циклдік операторларда пайдаланылады.

1. 3. Паскаль тілінде мәтіннен ақпараттарды өңдеу

Мәтін әр түрлі символдардан тұратын жолдар тізбегінен тұрады. Әдетте, мәтіндермен жұмыс істегенде, тек символдық шамаладрды пайдалану тиімсіз, өйткені көбінесе жеке символдарды емес, олардың тізбегін -сөз тіркестерінен тұратын мәтін жолдарын өңдеу қажет болады. Паскаль тілінде сөз тіркестерін пайдалануға болатыны 2-тарауда көрсетілген болатын. Символдар жолы немесе жолдық тұрақты деп символдарының саны 256-дан (0-255) аспайтын апострофтар ішіне алынған символдар тізбегін айтады. Егер сол символдар тізбегі ішіне апострофтары да пайдалану қажет болса, оны екі апострофпен алмастыру керек.

Мысалы, ‘Бізге керегі ; өзі’ емес пе?’, ‘Ахметұлы’ және т. б. символдар тізбегінде бос орын таңбасы да жеке символ ретінде қарастырылады.

Паскаль тілінде символдар тізбегінен тұратын тіркестік айнымалылар кең қолданылады, олардың типтн көрсету үшін алдымен айнымалы атауы, одан кейін тік жақша ішінде жолдың ең ұзыны көрсетілген string түйінде сөзі пайданылады.

Тіркестік афнымалының типі программаның типтерді сипаттау бөлімінде немесе тікелей айнымалыны сипаттау бөлімінде де орналаса береді. Оның айнымалы бөлімінде сипатталуыы:

VAR

TEX1 : string [29] ;

ATJ : string [40; ]

ATAY : string [275; ]

A : string;

Мұндағы соңғы ATAY- дағы символдар ұзындығы дұрыс көрсетілмеген, себебі 275>255, сондықтан мұнда компьютер қате деген хабарлама береді. Егер жолдың ұзындығы (символ саны) сипаттау кезінде көрсетілмесе (A айнымалысы), онда оның ұзындығы 256 символ деп қабылданады. Сөз тіркесіндегі (мәтін жолының) символдардың нөмері 1-ден бастап оның ең үлкен мәніне дейін өзгереді.

Апостроф ішінде орналасқан тіркестік айнымалылар мәедерінің мағынасының болуы немесе болмауы шарт емес.

Тіркестік өрнектер. Тіркестік өрнек деп амал белгілрі, тіркестік тұрақтылар, айнымалылар және функция атауларынан құрылған, ұзындығы 256 символдан артпайтын тізбекті айтады.

Алгоритмдік тілдерде тіркестік өрнектерді литерлік өрнектер тырнақша ішіне алынып жазылса, Паскаль тілінде апрстроф ішінеде жазылады.

Тіркестік өрнектерде біріктілу және салыстыру амалдары пайдаланылады. Біріктіру немесе конкатенация амалы, ол қарапайым белгісімен белгіленеді. Бұл амал бірнеше символдардан немесе сөз тіркесінен жаңа мәтін жолын құру үшін пайдаланылады. Мысалы:

Тіркестік өрнек: Тіркестік өрнек

Нәтижесі: Нәтижесі

Тіркестік өрнек:

‘Ауыл’ + ‘адамдары’

‘А’ + ‘р’ + ‘п’ + ‘а’

‘Ал’ + ‘ма’ + ‘ты’

‘20’ + ’05 жыл’

Нәтижесі:

‘Ауыл адамдары’

‘Арпа’

‘Алматы’

‘2005 жыл’

S1:= ‘Ac’; S2:= ‘тана’; S3:=S4+S2; S4:=S1+’Қар’; S5:=S2+’Көз’; Бұлардың нәтижесі: S3: ‘Астана’; S4:= ‘Асқар’; S5:=’Танакөз’.

Программа мәтіндегі сөз тіркесінен тұратын тұрақтылар бір жол бойына жазылуы тиіс, егер оның бөлігінен келесі жолға тасымалдап жазатын болсақ, қате болады. Сондықтан программа жазу кезінде бір жолға сыймайтын сөз тіркесін біріктіру амалы арқылы былай орналастыру қажет: MeKeme:= ‘Республикалық білім беруді ақпатарттандыру ғылымі’+ ‘-әдістемелік Орталығы‘; Сөз тіркестерін біріктіру амалын Concat функциясы арқылы да орындауға болады.

Мысалы:

Ctr1:= ‘Әйтеке’; Ctr2:= ‘би’; Ctr3:= Concat (Ctr1, Ctr2) ; Мұның нәтижесі: Ctr3:= ‘Әттеке би’; болады, негізінде, былай жазған дұрыс: Ctr3:= Concat (‘Ctr1’, ‘Crt2’) ;

Салыстыру амалдары, олар: =, <>, >, >=, <, <= белгілерімен белгіленеді. Сөз тіркестерін салыстыру олардың символдарының кодтарын солдан оңға қарай бетіндеп бір-бірімен салыстыру арқылы жүзеге асырылады. Егер тіркестің алғашқы символдары бірдей болса, онда қай жолдың символы көп болатын болса, сол үлкен деп есептеледі. Егер өрнекте біріктіру мен салыстыру амалдары болса, ең алдымен біріктіру амалы, содан соң салыстыру амалы орындалады. Сөз тіркестерін салыстыру амалының нәтижесі логикалық шама (TRUE және FALSE) болады.

Тіркестік айнымалығы тіркестік өрнектер мәнің беруде меншіктеу амалы (:=) қолданылады. Бірақ мұнда, егер меншіктелетін мән ұзындығы оны сипаттауда көрсетілген ең үлкен ұзындықтан артық болса, онда артық символдар алынып тасталады.

Мысалы:

Сипаттау:

Сипаттау

Өрнек: Өрнек

Нәтиже: Нәтиже

Сипаттау:

А: string [5] ;

B: string [3] ;

C: string [8] ;

Өрнек:

A:= ‘ҚАЛАМҚАС’

B:= ‘ТАМАША’

C:= ‘Ақанұлы’

Нәтиже:

‘ҚАЛАМ’

‘ТАМ’

‘Ақанұлы’.

Мәтін ұзындығын аңықтау операциясы. Бұл операция алгоритімдік тілде (длин- Lengyh) түйінді сөзі арқылы орындалды. Мәтін ұзындығы оны құрайтын символдвр санымен анықталады.

Мысалы: алгоритмдік тілде ұзын (‘информатика’) =11, ал Паскаль тіліндегі ұзындығы LENGTH (‘информатика’) =11. Бір де символы жоқ мәтін, бос мәтін болып саналады. Оның ұзындығы 0-ге тең: Ұзын (<>) =0, яғни мұндай мәтін алгоритмдер мен программаларда 0 рөлін атқарады.

Көп жағдайларда өрнек құрамына тіркестік тұрақтылар, айнымалылар, тіпті символдар да енуі мүмкін.

Мысалы:

PROGRAM BK1;

VAR L: CHAR;

S: STRING [5] ;

R: STRING [25] ’

BEGIN

WRITELN (‘L, S мәтіндерін енгізіндер’) ;

READLN (L, S) ;

R:= L+S+ ‘біздікі’;

WRITEN (R)

END.

Программа орындалғанда L-ге ‘А’ S-ке - ‘сынып’ деген мән берсек, ‘нәтижеде ‘A’ - біздікі’ сөзі шығады. Жолдық символдарын олрадың орналасу орны (индексі) бойынша табуға болатының айттық. Тиндекстің типі бүтін болады, ол алынып жазылады. Мысалы: S= ‘Алматы’ болса, онда S[2] = ‘л’; S[4] = ‘a’ болады. Сөз тіркестерін өндеу арналған стандартты функциялар Паскаль тілінің стандартты функциялары:

CHR(I) - I санына кодына сәйкес символды береді. Мысалы, CRH(1) = ‘!’ CHR(250) = ‘3’

CHR(255) = ‘ч’ . . .

ORD(S) - S символының бүтін сан түрінде кодын береді. Мысалы:

Ord (!) =1 ord(ч) =255

COPY (St, Poz, N) - St сөз тіркесінің Poz көтерлік (позициялық) символынан бастап қатар тұрған N символ көшірілік алынады.

St - тіркестік айнымала, Poz, N - бүтін сандар. Егер сөз тіркесі ұзындығынан N артық болса, нәтиже бос символ (бос орын) болады.

Мысалы: PROGRAM BOLY;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.