Фотошоп - Контурлар



Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар
Кіріспе
1.Бағдарламамен танысу
1.1 Бағдарламаның қызметтері мен мүмкіндіктері.
2. Бағдарламаның интерфейс қолданылысы
2.1 Мәзір
2.2 Жұмыс құралдары
2.3 Бағдарлама құралдарының тізбегі мен олардың қызметтері
3 Палитралар
3.1 Палитра Navigator(Навигатор)
3.2. Палитра Info (Инфо)
3.3 Палитра Options (Параметр)
3.4 Палитра Color (Синтез)
3.5 Палитрa Swatches (Тізбек)
3.6 Палитра Brushes (қылқалам)
3.7 Палитра Layers (Қабат)
4. Бағдарламаны қосу
4.1 Параметрлер General (Негізгі)
4.2 Параметрлер Saving Files (файлдарды сақтау)
4.3 Параметрлер Display and Curious (Көрініс беру және көрсетулер)
4.4 Параметрлер Trasparency and gamut(Анықтылық және түспен көмкеру)
4.5 Параметрлер Units & Rulers (Өлшеу бірліктері және сызғыштар)
4.6 Параметрлер Guides & Grid (Бағыт беруші және тор)
4.7 Параметрлер Plug – Ins & Scratch Disks (Толықтырулар мен жұмыс
дискілері)
4.8 Параметрлер Memory & Image Cache (Еске сақтау мен кэш-сақтау)
5 Фотошоп 5.0 бағдарламасын пайдалану тәсілдері Adobe Photoshop 5.0
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Контурлар – оларды біз сиқырлы құралдар дейміз, өйткені ол
күнделікті Фотошоп бағдарламасында көп қолданыста болады. Оларды Фотошоп
маңайынан белгіленген шекараны есте сақтап қалу үшін, келесі қайтара бөліп
алу үшін, түрлі-түстермен бояуға немесе бейнелеудің керекті бөлшегін
қарайтуға, Мастратор форматтағы бейнені жаңалауға, әрлендіруге және
компьютер қаттау бағдарламасына жібере алатын обтравочный контур ретінде
пайдалануға болады. Фотошоп бағдарламасы өз алдына контур жасау үшін бір
бума құралдар мен параметрлер ұсынады. Мысалы оны белгіленген аймақтың
шекарасын контурлау арқылы және қылқалам (Реn) құралының көмегімен қолмен
басынан бастап салуға болады. Сондай-ақ салынған контурды қылқалам (Pen)
құралының көмегімен өңдеуге болады. Контурлар – бұл Фотошоптың биік
контурына жеткізетін тағы бір қадамы!
Контурлар белгіленіп алынған аймақтың шекарасын сақтап қалу проблемасын
шешуге көмектеседі. Контурдың көмегімен (сондай-ақ оның обтравочный сияқты
түрлерімен) белгіленген аймақтың шекара сызықтарын сызып және оны болашақта
пайдалану үшін еске сақтап отыруға болады. Мұның барысында контурлар
фотошоп құжаттарының арасында бейнелеу түрлері ретінде сақталынып тұрады.
Фотошоп крнтурлары басқа да Adobe Illustrator, Adobe Page Maker,
QuarkXPress сияқты бағдарламаларда қолданыла береді. Бұл туралы кеңінен
төмендегі бөлімде таныса аласыздар. Сондай-ақ, контурлар күрделі формадан
нысандарды қылқалам (Реп) құралымен бөліп алатындай жағдай болғанда да
қажет болып қалады.
Біз енді контурды жасаудың басқа екі тәсілі туралы айтайық, содан соң
оларды түзету әдістері мен фотошопта және фотошоп бағдарламасынан тыс жерде
контурларды қалай пайдалану керектігі туралы айтамыз.

Бағдарламамен танысу
Бағдарламаның қызметтері мен мүмкіндіктері
Аdobe Photoshop5.0 графикалық бағдарламасы арнайы құралдармен жабдықталған
растровый бейнелерді өңдеуге арналған.
Ол өзінің функционалдық және эксплуатациялық мүмкіндігімен Аdobe
Photoshop 5.0 бағдарламасы осыған ұқсас бағдарламалардың ішінен растрлық
мүсіндеудің ең мықты бағдарламасы болып табылып, компьютерлік
дизайнерлердің арасында құрмет пен марапатқа ие.
Бұл бағдарламаның артықшылығы мыналарда:
Мүсіндік бейнелерді өңдеудің мықты сапасы;
Бір жерден екінші жерге көшіп қонғанда (Эксплуатация) тез әрі ыңғайлы;
Бейнелерді өңдеу мен құрудағы ойыңдағы барлық операцияларды жүзеге асыру
мүмкіндігінің жоғарылығы;
Сценарийлерді пайдалану базасының растрлық бейнелерді
автоматизациялық өңдеуіндегі мүмкіндіктердің көптігі;
Түрлі-түсті профильдермен жұмыс істеудің жаңа механизмі, және оларды
бейнелер файлына кірістіруге жіберіп түрлі құрылғыларға басылымға жіберу
үшін түс параметрлерын автоматты коррекциялау;
Сүзгілеудің жан-жақты жиылған командасының көмегі арқылы көркемдік
эффектілерінің әр түрін жасау.

Қолданылыстағы интерфейс бағдарламалары
Мәзір
Бас мәзір функционалдық бағыттарға топтастырылған бірнеше командалардың
тізімін құрайды. Бұл тізімдер оралынған түрде (негізгі мәзірмен бір
қатарда) қызмет етіп, оның біреуін таңдаған кезде ашылады.
Мәзірдің ана шеті мен мына шетін шерту экранда соның ішіне кіретін
элементтердің тізімін әкеледі. Бұл тізімде бөлек командалардың және сондай-
ақ олардың топтарының атаулары болады. Команда топтары атауларының оң
жағында қара үшбұрышты белгі бар, керекті элементті таңдағанда (тінтуір
бағыттауышымен құрастыру керек) қосымша тізім командасы ашылады.
Бағдарламада бас мәзірден басқа контекстік (көмекші) деп аталатын мәзір
бар.
Контекстік мәзір – интерфейстің бір ғана элементіне бағынышты немесе сол
сәтте істелініп жатқан операцияның командалар тобы. Мұндай мәзірді екі
тәсілмен ашуға болады. Тінтуірдің оң жағын шертіп нұсқағышты жұмыс
әйнегіндегі құжаттарды немесе политраны көрсету арқылы немесе егер
бағыттауышта арнайы үшбұрышты белгі болатын болса тінтуірдің сол жағын
басып қаласыз.
2. Суретте үш контексті мәзір көрсетілген. Сол жағында бөліп алу операциясы
мәзірі бейнеленіп, ал оң жағында – құжат жағдайы (жоғарыда) және Соlor
палитрасы (Синтез) (төменде).
2 Сурет. Контекстік мәзір.
Контекстік мәзірдің құжат жағдайы бағдарламасының қызметімен
танысайық. (Бұл мәзір қара үшбұрышты белгіні тінтуірдің сол жағымен
бассаңыз ашылады). Бұл мәзірді таңдағанда мынадай ақпар көрінеді:
- Document Sizes (құжаттар көлемі) – еске сақтау көлемі, активті
құжаттардың қатары толтырылған және қызмет каналын олардың есебімен
толтырылған;
- Scrathc Sizes (Жұмыс дискісінің көлемі) – Тура қазір бейнелерді өңдеуде
пайдаланатын және бағдарламаның шамасы жететін оперативті есте сақтау
көлемінің ара қатынасы;
- Efficiency Тиімділік – бейнелерді өңдеуде оперативті сақтау қабілетін
қолдану пайызы.
- Timing Хронометраж – соңғы операцияның орындалу уақыты.
- Current Tool (Ауыспалы құрал) – активті жұмыс құралының аты.

Егер қара үшбұрышты белгінің сол жағындағы мәзір деген қатарға
бағыттауыш алып барсаңыз, біраз уақыттан соң экранда қосымша әйнек шығады,
онда беттің және бейнелеулердің ара қатынасының нақты көлемі көрсетілген.
Егер бұл процедураны (Аlt) клавишасымен басып орындаса экранда өңделіп
жатқан бейне туралы негізгі ақпаратты алуға болады. Width – бейнелеудің
кеңдігі , Нeight – биіктігі, Сhannels – канал саны, Resolution – рұқсат. (3
сурет).

3 Сурет. Бейнелеу параметрлері туралы ақпарат.
Бас мәзірдің командлар тізімінен сіз қосымша көпшілікке таныс көп
нүкте, клавиш атауы, және асты сызылған әріптер сияқты жазулар мен
белгілерді кездестіресіз. Сондай-ақ, кейбір командалар көлеңкеленіп тұрады:
ол осы уақытта бұл қызмет түрі сізге қызмет ете алмайды дегенді білдіреді.
Алмасу жағдайына байланысты команда атауы да өзгеруі мүмкін. Мысалға Hide
Tools (құралдарды тығу) командасы мен Show Tools (құралдарды көрсету),
Window (әйнек) мәзірінде бір-бірін ауыстыра береді.
Жұмыс құралдары
Жұмыс құралдары – бұл бейнелерді өңдеуде істелінетін түрлі
операцияға эәне экрандағы режимнің көрініс беруіне арналған басқару
нүктесі.
Бұл құралдар компактілі түрде орналасқан. (бір негізгі және бірнеше қосымша
(салынған, қалқымалы) панельдерде) оларды құралдар топтамасы (toolbox) деп
те атайды.
4 Суретте құралдар топтамасына қандай құралдардың кіретіні көрсетілген. Сол
жағында құралдар топтамасы нөмірлерінің жәшігі көрсетілген. Бұл құралдар
бейнесі мен олардың атауларын шатастырып алмау үшін берілген.
Тікбұрышты болып келетін негізгі блок панелі сол жағында ал қосымша
панельдердің барлығы оң жағында орналасқан. Негізгі панель экранда үнемі
көрініп тұрады да қалған қосымша панельдер тек құралдарды бұл панельден
негізгі панельге тасымалдағанда ашылады.
Негізгі панельдің әрбір жәшігінде бір ғана құрал немесе толық тобы
кездеседі. Егер құралдар бірнешеу болса оң жақ төменгі жәшікте кішкене қара
белгі шығып тұрады. Сол жәшікті шертіп қалып тінтуірдің нүктесін біршама
уақыт басып тұрып сіз құралдармен жабдықталған қосымша панельді аша аласыз.
Оның бірін таңдау үшін бағыттауышты керекті құралға баса қойып тінтуірдің
нүктесін жібересіз. Керекті құрал блок жәшігінде ашылып сізге қызмет ете
бастайды.
1,2,4 суреттер қатарларында қосымша блок панельдері көрсетілген. Олар
негізгі панельдің сол жақ жәшігіне қарайды; 5,8,9 суреттегілер оң жақ
жәшікке, ал 6 және 7 қатардағылар екі жәшікке де яғни оңға да солға да
(түрлі жәшіктерге қарайтын, қосымша панельдер бұл жерде бір-бірінен аз ғана
қашықтықта тұр) қарайды.
4 Сурет. Құралдар тобы.
Жұмыс құралдары бейнелері мен олардың түсініктемелерінің өзара
біркелкі қабысуларын реттеп алу мақсатында төменде таблица құрастырылған.
Онда № -бұл құралдар топтамасының нөмірі де ал Жәш. – блок жәшіктерінің
нөмірі (Сол жақтан оңға қарай).
Құралдар жинағының бағдарламалары мен олардың қызметтері
№ Жәш. Құрал. Қызметі
1 1 Rectangular Marquee тіктөртбұрышты
көрсету
Elliptikal Marquee Эллипсті көрсету
Single Marquee Қатарды көрсету
Single Column Marquee Ұзындықты көрсету
Crop Қиық
Алғашқы төрт құрал белгіленген аймақты
құрастырып
(аралас маска) оларды басқа
жерге көшіруге арналған. Қиық құралы
бөліп алу мен тіктөртбұрыш форманы қиып алуға арналған.
2 Move Көшіру
Белгіленіп қойған бейнелерді сол
құжаттың басқа жеріне немесе басқа құжаттың ішіне көшіп қондыра алады.
2 1 Lasso (Лассо)
Polygonal Lasso (Көпбұрышты лассо)
Magnetic Lasso (Магнитті лассо)
Белгіленген аймақты керек формаға
айналдырады. Магнитті лассо құралымен белгіленген аймақты түрлі-түсті және
тондық шеараларға апара алады.
2. Magic Wand Сиқырлы таяқша
Белгіленген аймақтағы бейнелерді
пикселдерге ұқсайтын түстерге айналдыра алады.
3 1 Airbrush (Аэрограф)
Аэрограф – сурет салу құралдарының
орнында жүреді.
Paintbrush (Қылқалам)
Қылқалам қызметін атқарады.
4 1 Rubber Stamp (Резеңке мөр).
Pattern Stamp (Үлгі бойынша мөр)
Бейнелеу фрагменттерін сол
құжаттың басқа жеріне немесе басқа құжатқа тасымалдауға (қайталау)
арналған. Құралдардың біріншісі жәй режимде, ал екіншісі үлгі бойынша
қайталау режимінде жұмыс істейді.
History Brash(Тарихи кисть )
Бұл құралмен сурет салу құралымен немесе өңделген
бейнелеу фрагментінің ең алғашқы түрін қайтарып
алуға болады.
Eraser (Өшіргіш)
Бейнелеу фрагменттерін өшіреді.
Сондай-ақ тарихи кисть қызметін де атқара алады, (Ол үшін керек құралды
таңдап алып Параметрлер палитрасын ашып ... параметрінің жалаушасын
құрастыру керек.)
2. Pensil Кисть
Line Сызық
Бірінші құрал жай қарандаш
орнына сурет салуғп болады, ал екіншісі турасызықты қиындыларды салуға
арналған.
6 1 Blur Размывание
Sharpen Резкость
Smudge (Саусақ)
Аттары айтып тұрған
қимылдарға орай құралдар
бейнелеу фрагменттерінің бөлек бөлшектерін өңдеу операцияларына арналған.
2. Dobge (Ағарту)
Burn (Қарайту)
Sponge (Губка)
Аттары айтып тұрған
қимылдарға орай құралдар
бейнелеу фрагменттерінің бөлек бөлшектерін өңдеу операцияларына арналған.

№ Жәш. Құрал. Қызметі
7 1 Pen (Қылқалам)
Magnitic Pen (Магнитті қылқалам)
Freeform Pen (Жәй қалам)
Add Anchor Point (Контур түйінін қосу)
Delete Anchor Point (контур түйінін
алу)
Derekt Selection (Тура сызық)
Convert Point (Түйіннің өзгеруі)
Көмекші векторлық обьект болып
саналатын Безье контурын өңдеу мен қалыптастыруға арналған.
Оның ішінде магнитті қалам құралы түрлі-түсті және тондық ауысымдарға өту
шекарасын белгілейтін контурларды салуға арналған.Жәй қалам құралы өзіңізге
қажет формалы контурларды салып алуға қолданылады.(Сурет салу тінтуір
нүктесін басқанда контурлық сызық тінтуір сілтеуішінің қимыл
траекториясымен бір түсулері керек.)
2. Type (Мәтін)
Type Mask (Мәтіндік маска)
Vertical Type (Вертикальды мәтін)
Vertical Type Mask
(Вертикалды мәтіндік маска)
Растрлық мәтіндік обьектілерді құруға арналған. Бірінші екі құрал мәтіндік
символдарды салады ал екінші екеуі оларға аймақ бөлуге көмектеседі.
Атап айтқанда вертикалды мәтін құралы мәтінді вертикальды бағытта
орналастыра алады (әріптерді 90 градусқа дейін бұрай алады). Вертикалдық
мәтіндік маска құралының алдындағыдан айырмашылығы ол мәтіндік символдарды
салмайды, олардың айналасына белгіленген аймақты (маска) қалыптастырады.
8 1 Measure Өлшегіш
Екі нүктенің ортасынан жүргізілген қимыл-қозғалыстағы бейненің қиғаш және
бұрыш параметрінің ойша бөлшектерін өлшеуге арналған. Осы құралмен
экрандағы таңдап алынған нүктені басқа жерге апаруға болады, ол үшін сол
таңдаған жеріңізге бағыттауышты алып барып тінтуір нүктесін басасыз.
Өлшенген белгілер Инфо палитрасында көрініп тұрады.
2. Linear Gradient(Линиялық градиент),
Radial Gradient (Радиалдық градиент),
Angle Gradient (Бұрыштық градиент),
Reflected Gradient (Ерекшеленген градиент),
Diamond Gradient (Алмазды градиент),
Түрлі градиенттік көмкеру қызметінің түрлерін
атқарады. Көмкерме түстері таңдап алынған
құралмен көрсетіліп, оның түс гаммасы Градиент
параметрімен, Параметр палитрасының сұрауымен
жұмыс істейді.
Paint Bucket(Бояумен көмкеру)
Бейнелеуге бағытталған аймақтың жәй (біркелкі)
түс болып қалыптасуына, сондай-ақ үлгі бойынша
бояу үшін арналған.
2. Eyedropper(Пипетка)
Color Sampler (Түс үлгісі)
Бірінші құрал таңдалынып алынған түс пикселін
алдыңғы немесе артқы жоспардағы түске айналдыру
үшін, ал екіншісі Инфо палитрасында таңдалған 1-
4 түс параметрінің бейнелеу түстеріне жауап
береді.
10 1 Hand (Қол)
Жұмыс әйнегіндегі
бейнелер сыймай жатса осы құрал сыйдырады (бетті айналдыру әдісімен).
2. Zoom (Көлем)
Бейненің көлемін ұлғайтып, не кішірейтіп
өзгертіп көрсете алады. Егер бұл құралды
таңдаған соң әйнектегі құжатты бағыттауышпен
көрсетіп тінтуірді басып қалсаңыз бет көлемі
ұлғаяды, ал сол қимылдарды қайталап Алт ...
клавишін бассаңыз – кішірейеді.
11 1 Forreground Color, Background Color
(Алдыңғы және артқы жоспардағы түстер)
Алдыңғы және артқы
жоспардағы түстерді таңдауға арналған. (алдыңғы жоспардың түсі сурет
салуларда, толықтыруларда, ал артқы жоспарлы түс бейнелік фрагментті
өшіргенде, немесе градиенттік бояуларда қосымша құрал ретінде пайдаланады)
Панельде бұл құрал екі төртбұрыштың қабаттасуы сияқты болып тұр,
екеуінің түсі бірі алдыңғы, бірі артқы болып түсіндіріліп тұр. Сол жақ
төменгі бұрышта кішкене пиктограмма, және (оң жақ жоғарыда) екі бағыттағы
майысқан нұсқағыш белгісі бар. Бұл төртбұрыштардың бірін шертіп қалсаңыз
өзіңізге қажетті түсті таңдауға көмектеседі, ал пиктограмманы басып қара
түспен алдыңғы жоспарды, ал артқы жоспарды ақ түске бояуға болады, ал
нұсқағыш осы түстердің орындарын ауыстыруға арналған.
12 1 Edit in Standart Mode
(Стандартты режимдегі өңдеу)
Құралдың қызметі
өзінің атына сәйкес.

№ Жәш. Құрал. Қызметі
2. Edit in Quick Mask Mode(Тез маскалы режимде өңдеу)
Құралдың қызметі өзінің атына
сәйкес.
13 1 Standart Screen Mode (Экрандық
стандартты режим)
Құралдың қызметі өзінің атына
сәйкес.
2. Full Screen Mode with Menu Bar (Мәзір қатары бар
толықэкранды режим)
Құралдың қызметі өзінің атына
сәйкес.
3. Full Screen Mode (Толықэкранды режим)
Құралдың қызметі өзінің атына
сәйкес.

Палитра
Палитра – бұл Аdobe Photoshop 5.0 бағдарламасының бейнелерді өңдеу, және
басқа да түрлі операцияларға арналған құралы. Онымен құралдардың
параметрін құруға, ақпараттық қажетті бейнені жасауға болады. Палитра,
диологтық әйнектің түрлілігін ұсынушы құрал. Оның басқа бағдарламалардан
айырмашылығы ол экранда басқа істелініп жатқан қызмет түрлеріне зиянын
тигізбей оралынған немесе бүктелген күйінде сақталып тұра береді.
1 суретте бағдарламада бір уақытта пайдаланып жатқан үш түрлі палитра
бейнеленген. Оның әрқайсысы бірнеше бөлек палитралардан тұрады. Бірінші
топқа (Суретте ол жоғарыда орналасқан) палитраның үш түрі жатады: Navigator
(Навигатор), Info (Инфо), Options (Параметрлер); ал екінші топқа
(ортасында) – тағы да үшеу : Color (Синтез), Swatches (Каталог),
Brashes(Кисттер), ал (төменде тұрған) үшінші топта бес палитраның түрлері
бар: Layers (Қатпарлы), Channels (Каналдар), Paths (Контурлар), History
(Ерекше жағдайлар) және Actions (Операциялар).
Әрі қарай барлық палитро бағдарламаларға қысқаша шолу жасаймыз.
(Навигатор) Navigator палитрасы
Бұл палитра жұмыс әйнегіндегі құжатты тасымалдауға және бейнелердің
көлеміне жауап береді. Палитраның ортасында (5 сурет) навигатор әйнегі тұр,
онда активті құжат бейнесінің кішірейтілген түрі сақталуда. Қызыл рамкамен
бейненің бір бөлшегі белгіленіп тұр. Бағыттауышты рамканың ішіне нұсқап
тінтуірді басып қалсаңыз, рамканы палитраның ішінде кіргізуге болады,
сөйтіп жұмыс әйнегі құжатына қажетті активті бейненің фрагментін таңдап
аласыз.
Егер бейнеңіз экранға сыймай көлемі үлкен болып жатса навигатордың
көмегіне жүгінесіз. Navigator (Навигатор) палитрасының көмегімен
бейнеңіздің көлемін былайша өзгертесіз. Ол үшін палитраның төменгі жағында
орналасқан слайдер мен екі нүктені тауып аласыз. Слайдер жүгірткішінің оңға
немесе солға жүргізу бейне көлемінің үлкеюі мен кішіреюіне алып келеді.
Слайдер шетінде орналасқан нүктелердің бірін шертіп қалсаңыз бейне
көлемі дискретно өзгереді. Әрине, бұл бейненің көрінетін тұсын қадағалаушы
қызыл рамканың көлемін де өзгертіп жібереді. Егер бейнеңіз жұмыс әйнегіне
сиып тұрса онда қызыл рамка навигатор әйнегінің шекарасымен бірдей болып
тұрады.
Navigator (Навигатор) палитрасының сол жақ төменінде ашық алаң тұр, ол
жерде көлемнің пайыздық көрсеткіші бар. Бұл алаңға кіру үшін Е ... клавишін
басып керекті пайыздық көлемді таңдап алсаңыз болғаны әйнек бетіндегі
құжатқа керекті көлемді көрсетіп береді.
Палитра рамкасының түсін өзгерту үшін палитра мәзірін ашып қара үшбұрышты
нүктені басып қалып Palette Options(Параметрлер палитралар...) деген
команда бересіз, және оның диологтық сұрауына рамкаңыздың жаңа түсін
көрсетуді ұмытпаңыздар.
(Инфо) Info палитрасы
(5 сурет.) Бұл политрада түстер туралы, жеке нүктелердің (пикселдердің)
координаттары мен өлшем-бірліктері, немесе бөлініп алынған бейненің мөлшері
туралы ақпараттар легі бар.
6 Сурет, (Инфо) палитрасы.
(Инфо) Info палитрасы әйнегінен сіз тінтуір бағыттауышы қондырылған
бейненің пиксел параметрінің түстері туралы (пикселдер тобы) анықтама ала
аласыздар. Бұл ақпарат негізінен палитра әйнегінің жоғарғы жағында
орналасқан RGB және CMYK түс модельдеріне арналған. СMYK моделіне арналып
түс параметрлерінің саны мен пайыз бірлігі көрсетілген. Егер оның орнына
сіз леп белгісінің таңбасын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Photoshop графикалық редакторы
Кескіндерді өңдеу құралы
Компьютерлік графикаға қолданылатын бағдарламалар
Adobe Photoshop бағдарламасымен жұмыс жасау кезеңдері
Компьютерлік графикадағы түстер
Photoshop бағдарламасы туралы
Информатикада Adobe Photoshop программалық оқыту құралын үйрету технологиясы
Adobe Photoshop cs3 бағдарламасына электрондық оқулық
Компьютерлік графика бағытының информатика пәнінде қамтылуы
Adobe Photoshop бағдарламасының түс үлгілері
Пәндер