Автотрансформаторлар
АВТОТРАНСФОРМАТОРЛАР
Құрастыру тұрғысынан алып қарағанда автотрансформатор трансформаторға
ұқсас, болаттан жасалған магниттік өткізгіштерінде әртүрлі көлденен қималы
өткізгіштерден жасалатын екі орамасы орналастырылады. Бір орамасының соңы
екіншісінің басы мен қосылады. Тізбектеп қосылған екі орама жоғарғы
кернеуді: ортақ орамасын құрады. Автотрансформатордың төмен кернеул орамасы
ретінде жоғары кернеу орамасынын бөлігі болып табылатын екі орамасының бірі
пайдаланылады. Сонымен, автотрансформатордық төмен және жоғары кернеу
орамалары арасында тек магниттік байланые емес, электрлік байланыс та бар.
Төмендеткіш автотрансформатордың принциптік схемасы 1-суретте
көрсетілген. Бірінші реттік (жоғары) кернеу орам саны w1 бірінші реттік
ораманың А—Х қысқышына беріледі. Екінші реттік орама а—Х бірiнші реттік
ораманың бір бөлігі болып табылады, оның орам саны w2.
Бос жүріс кезінде І2=0, бірінші реттік ораманың кедергілеріне түсетін
кернеуді есепке алмасақ бірінші және екінші реттік орамаларының ЭҚК-терінің
тепе-тендік теңдеудерін мына түрде жазуға болады:
U1=El=4,44 w1fФm; U2=E2=4,44 w2fФm .
Бірінші және екінші реттік орама кернеулерінің, қатынасын ав-
тотрансформатордын трансформация коэффициенті деп атайды яғни
U1U2=w1w2=n.
Егер автотрансформатордың екінші реттік орамасын қандаи да бір энергия
қабылдағышына тұйықтасақ, онда екінші реттік тізбекте І2 тоғы жүреді.
Энергия шығынын есепке алмасақ автотрансформатордың желіден тұтынатын қуаты
оның екінші реттік орамға беретін қуатына тең деп қарауға болады, яғни
P=U1І1 = U2І2, бұл жерден І1І2= W2W1 =1n.
Сонымен трансформатордың негізгі қатынастары авто-трансформаторлар үшін
де орындалады.
Ораманың жоғары және төмен кернеулі желілерге ортақ а—х белігінде бір-
біріне қарсы бағытталған екі І1 және І2 токтары ағады. Егер бос жүріс тоғын
еске алмасақ онда І1 және І2 токтары фаза бойынша бір- бірінен 180° ығысқан
деп қарауға болады, ал ораманың а-х бөлігіндегі І12 тоғы екінші және
бірінші реттік желі токтарының арифметикалық айырымына тең, яғни І12— І2—
І1= І2(1-Іп).
Төмендеткіш автотрансформаторда І12 ток бағыты І2 тоғымен бағыттас
болса, ал жоғарылатқыш автотрансформаторда ол — І2 тоғына қарама қарсы.
Бірдей пайдалы қуатты автотрансформатордың трансформатордан
артықшылығы: материалдардың — орама материалдардың болаттың аз жұмсалуында,
энергия шығынынын аздығында, пайдалы әсер коэффициентінің жоғарылығында
және жүктеме өзгеруіне байланысты кернеу өзгеруінің аздығында. Бірдей ток
тығыздығында автотрансформатордың орамаларының өткізгіштерінің массасы
трансформатордыкінен кіші болады. Бұл жағдай түсіндіріледі.
Трансформатордың магниттік өткізгішінде екі орама бар —көлденең қимасы І1
тоғына есептелген, орам саны w1 бірінші реттік орама және көлденең қимасы
І2 тоғына есептелген, орам саны w2— екінші реттік орама.
Автотрансформаторларда да екі орама бар, бірақ олардың бірі (А — а бөлігі)
(w1 – w2) орам сайы бар көлденен қимасы І1 тоғына есептелген
өткізгіштерден, ал екіншісі (а—Х бөлігі) w2 орам саны бар және орам
өткізгіштерінің көлденең қимасы І2— І1=І 12 тоғына есептелген.
Автотрансформаторлардағы магниттік өткізгішінің болатының массасы және
оның көлденең қимасы да трансформатордың магниттік өткізгішінің көлденең
қимасынан және болат массасынан аз. Бұл мынаған байланысты: трансформаторда
энергия бірінші реттік желіден екіншісіне орамалар арасындағы
электромагниттік байланыс арқылы болатын магниттік жолмен беріледі.
Автотрансфораматорда энергияның бір бөлігі бірінші реттік желіден
екіншісіне екі орама арасындағы электрлік байлаиыс арқылы, яғни электрлік
жолмен беріледі. Бұл энергияны беру барысында магнит өрісі
қатыспағандықтан, автотрансформатордың электромагниттік қуаты
трансформаторға қарағанда кіші. Активтік жүктеме кезінде
автотрансфррматордың пайдалы қуаты Р2=U2I2 І2= І1 -І12 болғандықтан
P2 = U2Il + U2I12=P3 + Pм, мұндағы Рм — автотрансформаторлардың электрлік
жолмен берілетін электрлік қуаты, Рм — автотрансформатордың
электромагниттік қуаты, бұл қуат мөлшері қажетті магниттік ағынды,
магниттік өткізгішінің көлденен, қимасы мен массасын анықтайды және ол
автотрансформатордың есептік қуаты немесе габариттік қуаты болып табылады.
Трансформатормен салыстырғанда автотрансформатордың елеулі кемшіліктері
де бар: қысқа тұйықталу кедергісінің аздығы, қысқа тұйықталу еселігін
арттырады: энергия көзі мен тұтынушы арасындағы электрлік байланыс ... жалғасы
Құрастыру тұрғысынан алып қарағанда автотрансформатор трансформаторға
ұқсас, болаттан жасалған магниттік өткізгіштерінде әртүрлі көлденен қималы
өткізгіштерден жасалатын екі орамасы орналастырылады. Бір орамасының соңы
екіншісінің басы мен қосылады. Тізбектеп қосылған екі орама жоғарғы
кернеуді: ортақ орамасын құрады. Автотрансформатордың төмен кернеул орамасы
ретінде жоғары кернеу орамасынын бөлігі болып табылатын екі орамасының бірі
пайдаланылады. Сонымен, автотрансформатордық төмен және жоғары кернеу
орамалары арасында тек магниттік байланые емес, электрлік байланыс та бар.
Төмендеткіш автотрансформатордың принциптік схемасы 1-суретте
көрсетілген. Бірінші реттік (жоғары) кернеу орам саны w1 бірінші реттік
ораманың А—Х қысқышына беріледі. Екінші реттік орама а—Х бірiнші реттік
ораманың бір бөлігі болып табылады, оның орам саны w2.
Бос жүріс кезінде І2=0, бірінші реттік ораманың кедергілеріне түсетін
кернеуді есепке алмасақ бірінші және екінші реттік орамаларының ЭҚК-терінің
тепе-тендік теңдеудерін мына түрде жазуға болады:
U1=El=4,44 w1fФm; U2=E2=4,44 w2fФm .
Бірінші және екінші реттік орама кернеулерінің, қатынасын ав-
тотрансформатордын трансформация коэффициенті деп атайды яғни
U1U2=w1w2=n.
Егер автотрансформатордың екінші реттік орамасын қандаи да бір энергия
қабылдағышына тұйықтасақ, онда екінші реттік тізбекте І2 тоғы жүреді.
Энергия шығынын есепке алмасақ автотрансформатордың желіден тұтынатын қуаты
оның екінші реттік орамға беретін қуатына тең деп қарауға болады, яғни
P=U1І1 = U2І2, бұл жерден І1І2= W2W1 =1n.
Сонымен трансформатордың негізгі қатынастары авто-трансформаторлар үшін
де орындалады.
Ораманың жоғары және төмен кернеулі желілерге ортақ а—х белігінде бір-
біріне қарсы бағытталған екі І1 және І2 токтары ағады. Егер бос жүріс тоғын
еске алмасақ онда І1 және І2 токтары фаза бойынша бір- бірінен 180° ығысқан
деп қарауға болады, ал ораманың а-х бөлігіндегі І12 тоғы екінші және
бірінші реттік желі токтарының арифметикалық айырымына тең, яғни І12— І2—
І1= І2(1-Іп).
Төмендеткіш автотрансформаторда І12 ток бағыты І2 тоғымен бағыттас
болса, ал жоғарылатқыш автотрансформаторда ол — І2 тоғына қарама қарсы.
Бірдей пайдалы қуатты автотрансформатордың трансформатордан
артықшылығы: материалдардың — орама материалдардың болаттың аз жұмсалуында,
энергия шығынынын аздығында, пайдалы әсер коэффициентінің жоғарылығында
және жүктеме өзгеруіне байланысты кернеу өзгеруінің аздығында. Бірдей ток
тығыздығында автотрансформатордың орамаларының өткізгіштерінің массасы
трансформатордыкінен кіші болады. Бұл жағдай түсіндіріледі.
Трансформатордың магниттік өткізгішінде екі орама бар —көлденең қимасы І1
тоғына есептелген, орам саны w1 бірінші реттік орама және көлденең қимасы
І2 тоғына есептелген, орам саны w2— екінші реттік орама.
Автотрансформаторларда да екі орама бар, бірақ олардың бірі (А — а бөлігі)
(w1 – w2) орам сайы бар көлденен қимасы І1 тоғына есептелген
өткізгіштерден, ал екіншісі (а—Х бөлігі) w2 орам саны бар және орам
өткізгіштерінің көлденең қимасы І2— І1=І 12 тоғына есептелген.
Автотрансформаторлардағы магниттік өткізгішінің болатының массасы және
оның көлденең қимасы да трансформатордың магниттік өткізгішінің көлденең
қимасынан және болат массасынан аз. Бұл мынаған байланысты: трансформаторда
энергия бірінші реттік желіден екіншісіне орамалар арасындағы
электромагниттік байланыс арқылы болатын магниттік жолмен беріледі.
Автотрансфораматорда энергияның бір бөлігі бірінші реттік желіден
екіншісіне екі орама арасындағы электрлік байлаиыс арқылы, яғни электрлік
жолмен беріледі. Бұл энергияны беру барысында магнит өрісі
қатыспағандықтан, автотрансформатордың электромагниттік қуаты
трансформаторға қарағанда кіші. Активтік жүктеме кезінде
автотрансфррматордың пайдалы қуаты Р2=U2I2 І2= І1 -І12 болғандықтан
P2 = U2Il + U2I12=P3 + Pм, мұндағы Рм — автотрансформаторлардың электрлік
жолмен берілетін электрлік қуаты, Рм — автотрансформатордың
электромагниттік қуаты, бұл қуат мөлшері қажетті магниттік ағынды,
магниттік өткізгішінің көлденен, қимасы мен массасын анықтайды және ол
автотрансформатордың есептік қуаты немесе габариттік қуаты болып табылады.
Трансформатормен салыстырғанда автотрансформатордың елеулі кемшіліктері
де бар: қысқа тұйықталу кедергісінің аздығы, қысқа тұйықталу еселігін
арттырады: энергия көзі мен тұтынушы арасындағы электрлік байланыс ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz