Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I- тарау. ЖШС Нұрым АҚ-ды төлем тұрақтылығын талдау
1.1 Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау ... .5
1.2 Кәспорынның ағымдағы активтерінің құрамы мен құрылымы
... ... ... ... .9
1.3 Баланс активінің құрастырылу көздерінің құрамы мен құрылымының
динамикасын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .11
1.4 Тауарлы-материалдық қорлардың оларды қалыптастырудың қалыпты көздермен
қамтамасыз
етілуі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..16
1.5 Баланс өтімділігін
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .18
II- тарау. Кәсіпорынның төлем қабілеттігі, оның қаржылық тұрақтылығы
2.1 Қарыздарды
өтеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...23
2.2 Кәсіпорынның перспективті төлем қабілеттігін
анықтау ... ... ... ... ... ... ..26
ІІІ- тарау. Кәсіпорынның несиеге қабілеттігін талдау
3.1 Несиені беру және
өтеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .29
3.2 Несиенің
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 30
3.3 Несиеге қабілеттігін талдаудың
мақсаттары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..32
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе
Қоғамда қаржылық талдау біреудің орынсыз тілегенін емес, өмірлік аса
қажеттілік салдарынан туындады: салмақ, ұзындық өлшемін және есептеу
жүргізбей, шаруашылық субъектінің мүліктік жағдайы мен оған әсер ететін
себептерді білмей, табыс пен шығынды өзара салыстырмай, біріншісінің
екіншісінен артық болуына қол жеткізбей шаруашылықты ойдағыдай жүргізу
мүмкін екен.
Кәсіпорын мүлкіне салынған әрбір теңге жаңа табыс әкелуі үшін қорларды
қозғалысқа әкеледі. Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар
кәсіпорындардың шаруашылықты жүргізуші субъект ретінде құқық жағдайларын
едәуір нығайтып, олардын көптерен өндірістік және қаржылық мәселелері өз
бетінше шешуіне мол мүмкіншілік ашты. Атап айтқанда, ішкі және сыртқы
рынокта білікті серікті тандауға қол жетті, өйткені болашақтағы бірлескен
іс-әрекеттің тиімділігі көбінесе осыған байланысты болады. Шаруашылықты
жүргізуші субъектілердің қызметінің жетістіктері басқару денгейне,
қабылданған шешімдердің объективтілігі, нақтылығы, шұғылдығы мен ғылыми
негізделуіне тікелей тәуелді. Үйлесімді шешімдердің қабылдануы материалдық,
еңбек және қаржы ресурстарын тиімді пайдаланып, еліміздің экономикалық
өсуіне бағыталатыны белгілі. Нарық жағдайында кәсіпорынның өміршендігінің
кепілі мен жай-күйінің орнықтылығының негізі оның қаржы тұрақтылығы болып
табылады. Ол ақша қаражатының еркін орын алмастыра отырып қолданып, тиімді
пайдалану жолымен өнімді өндіру мен сатудың үздіксіз процесін қамтамасыз
ете алатын өзінің қаржы ресурстары жағдайын көрсетеді. Терең және ұқыпты
талдау негізінде ғана оның қызметін объективті бағалап, кәсіпорының
қаржылық тұрақтылығын нығайту немесе жақсарту және оның іскерлік
белсендігін арттыруға бағытталған басқару шешімдерін қабылдау үшін,
басшылыққа нақты ұсыныстар беруге болады.
Қаржылық талдаудың кезеңінін бірі кәсіпорынның несиеге қабілеттілігі
болып табылады. Несиені беру және өтеумен байланысты мәселелер келісім
түрінде несиелік шарт жасау арқылы зерттеледі.
Банкпен несиелеу мүмкінділігі және шарттары туралы мәселені шешу
алдында анықталатын, қарыз алушыға сапалық баға беру, клиенттің қарызға
алған қаржысы несие шартының баптарына сәйкес қайтаруға қабілеттілігі мен
несиелі салымдарының мақсатқа сайлығын және банк пен қарыз алушы арасындағы
несиелеу тұрғысындағы әрі қарайғы қатынастыңң негізделуін және дұрыстығын
бағалау болып табылады.

І тарау. ЖШС НҰРЫМ АҚ-ды төлем тұрақтылығын талдау

1.1 БАЛАНС АКТИВТЕРІНІҢ ҚҰРАМЫ МЕН ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ДИНАМИКАСЫН ТАЛДАУ
Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау -
кәсіпорынның барлық мүліктерінің және оның жекелеген түрлерінің абсолютті
және салыстырмалы арту немесе кему мөлшерін белгілеуге мүмкіндік береді.
Қаржылық есептің маңызды элементі болып саналатын активтерді талдау
барысында, осы активтердің нақты қолда бары, құрамы, құрылымы және оларда
болған өзгерістер зерттеледі. Активтердің жалпы құрылымын және оның жеке
топтарын талдау, олардың рационалды таратылуын талқылауға мүмкіндік береді.
Активтердің өсуі (артуы) кәсіпорынның болашақтағы дамуын көрсететін
болғандықтан, ол осы кәсіпорын жұмысының оң нәтижесін сипаттайды.
Баланс мәліметтері бойынша активтердің құрамы мен олардың таратылуына
талдау жасау үшін келесі 1-аналитикалық кесте құрылады.

2005 жылдың басы мен соңындағы "ЖШС НҰРЫМ"
АҚ-дағы баланс активтерінің құрамы мен құрылуы 1-кесте

Жыл басында Жыл соңында Жыл бойындағы Құрылым
өзгеріс (+,-) ының
өзгеруі
№Көрсеткіштер сомасы, үлес сомасы,
сомасы, мың үлес салмағы,сомасы, үлес
тт. % мың тт салма-
ғы, %
сомасы,үлес сомасы, үлес салмағы,
мың тт.салмағымың тт %
, %
1. Мешшкті капитал Мк 27908 32276 +4368
2. Ұзак мерзімді активтер Үаа 18770 20001 + 1231
3. Меншікті айналым Ма к 9138 12275 +3137
і капи-талының бар болуы
(1жол-2жол)^
4. Ұзақ мерзімді міңдеттемелер Ұмм - — -
5. Тауарлы-материалдық Макұз 9138 12275. +3137
қор-лардың меншікті және
ұзак мерзімді қалыптасу
көзде-рінің бар болуы
(Зжол+4жол)
6. ^ысқа мерзімді несиелер мен Кн _ _
қарыздар
7. Тауарлы-материалдық НК 9138 12275 +3137
қор-лардың қалыпты (негізгі)
қалыптасу көздерінің жал-пы
мелшері (5жол+6жол)
8. Тауарлы-материалдық қорлар Қ 11153 17617 +6464
9. Өзіндік айналым капи-талының±'Мак -2015 -5342 -3327
артықтығы (+) немесе
жетіспеушілігі (—)
(Зжол-8жол)
10.Тауарлы-материалдық +- М -2015 -5342 -3327 '
қор-лардың меншікті жөне акұз
ұзақ мерзімді қалыптасу
көздерінің артықтығы (+)
немесе жетіспеушілігі (-)
(5жол-8жол)
11.Тауарлы-материалдық + нк -2015 -5342 -3327
қор-лардың қалыпты негізгі
қалыптасу кездерінің жал-пы
мөлшерінің артықтыгы (+)
немесе жетіспеушіліп
І7жол-8жол)

Қаржылық тұрақтылықты қоймада, жылдың соңында 14538 мың теңге тұратын
дайын өнімді және 1721 мың теңгенің тауарын жылдам сату, жылдың соңында
16711 мың теңге құраған дебиторлық борышты тезірек қай- тару және
кәсіпорынның қаржылық-шаруашылық қызметінің тиімділігін жоғарылату арқылы
қалыпқа келтіруге болады.
Тауарлы-материалдық қорлардың қалыптасу көздерімен қатар қаржылық
жағдай үшін барлық айналым капиталының, әсіресе тауарлы-материалдық
қорларға қатысты (айналымға қарсы) азаюымен көрінетін мате-риалды айналым
қаражатының айналымдылығы маңызды орын алады.
Қорытындылай келе айта кету керек, арнайы әдебиеттерде, кәсіпорындарда
қалыптасқан қаржылық жағдайға бұдан да басқалай жіктеу берілген (26).
Олардың келесі атаулармен 4 топқа бөледі:
қаржылық жағдайы жақсы кәсіпорындар;
қаржылық жағдайы орташа кәсіпорындар;
қаржыпық жағдайы нашар кәсіпорындар;
банкрот кәсіпорын.

1.5 БАЛАНС ӨТІМДІЛІГІН ТАЛДАУ
Баланс өтімділігін талдау мәселесін қарастырар алдында, жалпы
активтердің, баланстың және кәсіпорыпның "өтімділігін" аңықтап алу керек.
Өтімділіктің екі тұжырымдамасы белгілі. Бірінші тұжырымдама өтімділік:
кәсіпорынның өзінің қысқа мерзімді міндеттемелерін өтеу қабілеттілігі
ұғынылады. Мысалы, О.В. Ефимова өтімділік деп -"кәсіпорынның өзінің қысқа
мерзімді міндеттемелері бойынша төлеу қабілеттілігі", - деп жазады. Дәл
осынысымен, оның пікірінше, өтімділік төлеу қабілеттілігінен өзгешеленеді.
Өтімділік дәрежесіне, яғни ақша қаражаттарына айналу жылдамдығына
байланысты кэсіпорын активтері келесідей топтарға бөлінеді.
А1 Ең өтімді активтер. Әлемдік тәжірибеде бұлар кәсіпорынның ақша
қаражаттарының барлық баптары мен құнды қағаздары жатады.
Ақша қаражаттары мен құнды қағаздар (қысқа мерзімді қаржылық
инвестициялар) - айналым қаражатының ең мобильді бөлігі, ақшамен бірден
есеп айырысуға болады, ал құнды қағаздар қолма-қол ақшаға тез айналады.
А2 Тез өткізілетін актшвтер. Бұларға қысқа мерзімді дебиторлық борыш
басқа да активтерді жатқызады. Дебиторлық борыш сомалары есеп айырысу
шотына белгілі бір уақытта келіп түсіп, бұлар да өз міндеттеме-лерін
төлеуге жұмсалуы мүмкін. Есеп айырысу құжаттары бойынша жіберілген, сатып
алушылар уақытында төленбеген тауарлар бойынша, төлеу уақыты ұзарып кеткен
борыштардың өтімділігі анағұрлым төмен, себебі төлемнің қашан келіп түскені
белгісіз. Кез келген дебитор айыппұл телеу қаупінен тіпті банкрот болып
жарияланудан қорқып, өзінің қарыздарын уақытында төлеуге тырысады.
Сондықтан нарықтық экономика жағдайында жұмыс істеп жатқан кәсіпорынның
өтімді қаражаттарын есептегенде ақша қаражаттарына қысқа мерзімді
дебиторлық борышын да қосан.
А3. Баяу өткізілетін активтер. Бұл топтың акттівтерін ақшаға
айналдыру қиынырақ: бірінші сатып алушыны тауып алу қажет, ал бұл оңай емес
және белгілі бір уақытты керек етеді. Әсіресе бұл аяқталмаған өндіріске
тиісті егер, мысалы, темір қаңылтырды сатып алушыны табу оңай болса, одан
жасалған штампталған жартылай өнімді сатып алушыны табу анағұрлым қиын. Бұі
белгілі бір бұйымды дайындауға арналған жартылай өнім барлық адамға бірдей
керек емес болуы мүмкім.
А4 Қиын еткізілетін активтер Қиын өткізілетін активтер құрамында басқа
кәсіпорындардың жарғылық капиталға салған салымдары ғана есепке алынады.
Баланс активінің баптары оларды өтімділік дәрежсі бойынша топтағанда,
басты орынды ең өтімді және әр жақты меншік нысаны алады. Кассадағы,
банктегі есеп айырысу, валюта және ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.
Бұдан кейін бағалы қағаздарға салынған қысқа мерзімді қаржылық
инвестициялар, дебиторларлар мен есеп айырысулар тұрады.
П1 Неғұрлым тезірек төлеуге тиісті міндеттемелер - бұларға уақытында
төленбеген кредиторлық борыш, қарыздар, басқа да қысқа мерзімді
міндеттемелер, жұмыскерлермен олардың алған қарыздары бойын-ша есеп айырысу
көлемінен асқан мөлшерде жұмыскерлерге берілген қарыздар жатады.
П2 Қысқа мерзімді міндеттемелер - қысқа мерзімді несиелер мен заемдар
және жұмыскерлерге арналған қарыздар.
П3 Ұзак, мерзімді міндеттемелер - ұзақ мерзімді несиелер мен заемдар.
П4 Тұрақты міндеттемелер - пассивтің I бөлімінің "Меншікті капитал"
баптары. Актив пен пассивтің балансын сақтау үшін бұл топтың жиыны баланс
активінің "Алдағы кезең шығындары" бабы бойынша сомаға азайтылады.
Баланс өтімділігін анықгау үшін актив пен пассив бойынша келтірілген
топтар жиындарын салыстыру керек. Баланс толық өтімді деп келесідей
қатынастарда саналады:
A1 П1
A2П2
А3П3
A4 П4
Басқа сөзбен айтқанда, егер активтің сол алғашқы үш теңсіздігінің әрбір
тобы кәсіпорынның сәйкес міңдеттемелер тобын жапса немесе оған тең болса
баланс өтімді болады, кері жағдайда баланс өтімді емес.
Баланстың топтастырылған баптарын кесте түрінді кврсету орынды болады.
"ЖШС НҰРЫМ" АҚ 2005 жылы ұзақ және қыска мерзімді несиелері
болмағандықтан, басқа "Астық" біріккен өнеркәсіптік кәсіпорыпның
материалдарын пайдаланамыз,

"Астық" БК-нің мәліметтері негізінде баланс активінің
өтімділік дәрежесі және онын, пассивінің телеу мерзімінің
шұғылдығы бойынша баптарының тобы 5-
кесте
Актив Сомасы, мың Пассив Сомасы, мың тт.Төлеу артықтығы
тт. (+),
жетіспеушілігі (-)
Жыл Жыл Жыл Жыл Жыл Жыл
басын- аяғын- басын- аяғындабасындааяғында
да да да
1. Ен 122 3751 Неғұрлым 22352 26564 -22203 22813
өтімді тезірек:
активтер 1) теленуге
тиіс
міндет-темел
ер
2. Тез 18448 10168 2) кысқа 5750 2550 +12698 +7618
өт-кізілет мерзімді
ін мін-деттемел
активтер ер
3. Баяу 7100 1-1475 3) ұзақ 735 735 +6365 +10740
өткізілеті мер-зімді
н активтер мін-деттемел
ер
4. Қиын 64896 62944 4) тұрақ-ты 61756 58489 +3140 +4455
еткізілеті міндет-
н активтер темелер
Жиыны: 90566 8833S Жиыны: 90566 88338 - -

Жалпы алғанда баланс активі мен пассиві баптарының I және II топтарын
салыстыру ағымдағы өтіміділікті анықтауға мүмкіндік береді. Ол қарастырылып
отырған мезгілге жақын уақыттағы кәсіпорынның төлем қабілеттілігін (төлем
қабілетсіздігін) көрсетеді. Талданып отырған кәсіпорынның жыл басында да,
аяғынд да баланс баптарының осы екі тобының мәліметтері бойынша төлеу
қабілеттілігі болмаған. Ең өтімді жәнеі тез өткізілетін активтердің сомасы
жыл басында 18570І мың тт. (122+18448) құрады, ал тез. қайтарылуға тиіс
және қысқа мерзімді міндеттемелердің, яғни жалпы ағымдағы активтер - 28075
мың тт. (22325+5750), бұл 9505 мың теңгеге [(28075-18570) немесе
(22203+12698)} төлем қаражатынан көп. Жыл соңында төлем жетіспеушілігі
15195 мың теңгені [(3751+10168) 26564+2550=13919-29114 немесе (-
22813+7618)] құрады.
Талданып отырған кәсіпорында жыл басында да, соңында да төлем
қаражаттарының айтарлықтай артықшылығы болған. Егер жыл басында оның
мөлшері 6365 мың теңге болған болса, жыл аяғында 10740 мың тең- гені
құрады, немесе есепті жылы 1,7 есе өскен.
Берілген схема бойынша жүргізіліп жатқан талдау уақытылы есеп айырысу
мүмкіндіктері бойынша қаржылық жағдайды толығымен көрсетеді. Алайда ол
берілген кезеңдегі кәсіпорынның нақты қаржылық жағдайын әрқашан да дәл
көрсете алмайды, оның себебі бухгалтерлік есеп берулер негізінде сыртқы
талдау жүргізіп жатқан талдаушының ақпараттарының шектеулілігінде.
Баланстың. өтімділігін бұдан да дәл бағалауды есеп мәліметтерін пайдалану
негізінде, яғни қаржылық жағдайды ішкі талдау шеңберінде жүргізуге болады.
Схема бойынша жүргізіліп отырған талдау баланс өтімділігіне кешенді
баға беруге мүмкіндік береді. Өтімділіктің жалпы көрсеткіші келесі
формуламен есептеледі:

Мұндағы: Көж - жалпы өтімділік коэффициенті;
А1, а2, а3 - салмақтық коэффициенттер;
А мен П - актив пен пассив бойынша сәйкес топтарының жиындары.
Баланс өтімділігінің жалпы көрсеткіші кәсіпорынның барлық өтімді
айналым қаражаттарының сомасының барлық төлем міндеттемелерінің сомасына
қатынасын көрсетеді, бірақ мына шарт орындалса: егер өтімді қаражаттар мен
төлем міндеттемелерінің әр түрлі топтары көрсетілген сомаларға қаражаттың
түсуі мен мінідеттемелердің өтелуін есепке алатын, салмақтық
коэффициенттермен бірге кіруі шарты орындалған кезде ғана.
Баланс өтімділігі үшін ең өтімді активтер мен мерзімі ең қысқа
міндеттемелер бірінші орында болатындықтан, бірінші коэффициент 1-ге тең
деп алынады.
"Астық" БК-де оның көлемі жыл басында 0,4165, ал жыл соңында - 0,4375
құрады, яғни 0,02 пунктке өскен, бірақ бұған қарамастан керсеткіштің
деңгейі теориялық мәнінен екі есе төмен, ал бұл кәсіпорынның төлем
қабілетсіздігін көрсетеді.
Алайда бұл көрсеткіш кәсіпорынның қысқа мерзімді міндеттемелерін өтеу
жөніндегі мүмкіндіктерін көрсете алмайды. Сондықтан, осы көрсеткішпен
қатар, кәсіпорынның төлем қабілеттілігін бағалау үшін, өтімді қаражаттардың
жиынымен ажыратылатын, өтімділік көрсеткіштерінің бүтіндей жүйесі
қолданылады.

ІІ тарау. КӘСІПОРЫННЫҢ ТӨЛЕМ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН ТАЛДАУ
2.1 Қарыздарды өтеу
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі оның қаржылық тұрақгылығының
маңызды белгілергнің бірі және сондықтан онымен тығыз байланысты болады.
Сол себеі нарық экономикасы жағдайында оған көп көніл бөлінеді.
Профессор В.В. Ковалев төлем қабілеттілігі деп қысқа мерзімді
міндеттемелері бойынша есеп айырысуды өз уақытында және толығымен жүргізу
қабілеттілігін түсінді. "Төлем қабілеттілігі, - деп жазды ол кәсіпорынның
жедел өтеуді талап ететін кредиторлық қарыздар бойынша есеп айырысуға
жеткілікті ақша қаражаттарының және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.