Қазақ әдебиеті сабағында жаңа ақпараттық технологияларды қолдану арқылы оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Көкшетау қаласы, (қазақ тілінде оқытылатын) Ж.Мусин атындағы педагогикалық
колледжі мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны

ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ САБАҒЫНДА ЖАҢА АҚПАРАТТАРДЫ БЕРУ ЖОЛДАРЫ БОЙЫНША
ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ

КӨКШЕТАУ - 2014 ж.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1.ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ ПӘНІН ОҚЫТУДА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ҒЫЛЫМИ
ТЕОРИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ
1.1Жаңа педагогикалық технология жайлы мәлімет
1.2.Ақпараттық технологияны әдебиет сабақтарында қолдану

2.ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІН ОҚЫТУДА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК
НЕГІЗІ
2.1.Әдебиет сабақтарында инновациялық технологияларды қолдану арқылы
ақпаратты таратудың жолдары, тиімділігі
2.2 Жаңа педагогикалық технология арқылы оқушыны дамыту әдісі

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН

Кіріспе

Ғылымды сүйген және жақсы меңгере
білген мұғалім ғана оқушыларына терең
де мағыналы білім бере алады.
Д.И.Менделеев
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазіргі білім беру саласында оқытудың
озық технологияларын меңгермейінше, сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін
емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, кәсіптік,
адамгершілік, рухани азаматтылық, адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін
тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі.
Ұстаз үшін ең негізгі мақсат – әр сабағын түсінікті, тартымды, тиімді
өткізу. Оны жүзеге асырудың бір жолы – заман талабына сай ақпаратты
технологияларды қолдану. Білімді әрі сауатты адамдар ─ бұл ХХІ ғасырда
адамзат дамуының негізгі қозғаушы күші. Ал баланың жеке тұлға ретіндегі
дамуы, өзіндік көзқарасының қалыптасуы, ой-өрісінің кеңеюі мектеп
қабырғасында басталады.Қазіргі мектептердегі оқу үрдісін ұйымдастыру жаңа
әдіс-тәсілдерден, технологиялардан құралады. Демек, баланың білімі ерекше
болуы, ол білімнің нәтижелі болуы пән мұғалімінен жауапкершілікті талап
етеді. Бүгінгі таңда адамзаттың ақпараттық мәдениетінің дамуы білім алуда
өте маңызды рөл атқарады, оның себебі – ғылыми-техникалық ақпараттың көлемі
екпінді өсуіне байланысты.Ақпараттық технологиялардың барлық жаңалықтарын
ең бірінші балалар қабылдайды, сондықтан балалардың жоғары танымдық
қызығушылығын пайдаланып, олардың жеке тұлға ретінде дамуын
қалыптастыру.Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты
әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет деп Елбасымыз
атап өткендей, жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу
үрдісіне қолдану мен оның тиімділігін арттырудың маңызы аса зор.Себебі
ақпараттық технология ғана жаңа педагогикалық технологиялардың
мүмкіндіктерін іске асыра алады. Оқушы–оқу үрдісінің басты субъектісі,
сондықтан баланың дамуына, оның ойлау қабілетін дамытуға оқушы мен
оқытушының өзара ынтымақтастығы оқу процесіне қалыптастыру мен әр түрлі оқу
іс-әрекетін қамтитын оқыту әдістерінің үйлесімдігі нәтижесінде жүзеге
асырылуы тиіс.
Зерттеудің мақсаты: Қазақ әдебиеттін оқу сабағында жаңа ақпараттық
технологияларды қолдану арқылы оқушылардың қызығушылығын арттырудың тиімді
жолын анықтау
Зерттеу жұмысының міндеті :
– Ғылыми – педагогикалық әдебиеттерден жаңа ақпараттық технология
туралы мәліметтер жинақтау, озық тәжірибелермен танысу.
– Жаңа ақпараттық технологияны ұйымдастыру үшін материалдық техникалық
базаны жетілдіру, іс шаралар кешенін әзірлеу.
– Компьютерлік және саралап – деңгейлеп оқыту технологиясын оқыту
үрдісіне енгізу негізінде:
а) Қазақ әдебиеті пәнінен электрондық оқулықты қолдану арқылы
өткізілген сабақтардағы оқушылардың білім деңгейінің көрсеткіштерін
анықтау.
б) Қазақ әдебиеті пәнінен өткізілген дәстүрлі және электронды оқулықты
қолданып оқытылған сабақтардың білім сапасына әсерін зерттеу, талдау.
в) Қазақ пәнінен өткізілген дәстүрлі және электронды оқулықты қолданып
оқытылған сабақтардың салыстыруына сараптама.
Зерттеу нысаны:
-оқушылардың ақпаратпен жұмыс жасау іскерлігін қалыптастыру
арқылы коммуникативтік қабілеттерін, ақыл-ойын, танымдық және
шығармашылық қабілеттерін дамыту
- алған білімдерін практикалық іс-әрекетте қолдануға үйрету.
Болжам:
–Егер жаңа ақпараттық технологияны әдебиет сабағында тиімді пайдаланса,
оқушылардың пәнге деген қызығушылығы, танымдық белсенділігі,
зерттеушілік іскерлігі, шығармашылығы артады.
Еліміздің өркениетті елдер қатарына ұмтылуына байланысты қазіргі
кезеңде білім ең басты мәселе болып отырғаны баршамызға аян. Бұл білім
берудің әлемдік деңгейіне сай болуды білдіреді. Олардың ең бастылары:
-білімнің әрбір адам тағдырындағы мәнділігін күшейту үшін оның дара
тұлғаға бағытталуы;
-қоғамдағы рухани құлдыраудан арылу үшін білімді ізгілендіру;
-әр баланың білім алудағы өз қабілеті мен ынтасына сай туындаған
сұранысын қанағаттандыру үшін білім беруді саралауды күшейту;
-көп нұсқалы білім алуға мүмкіндік жасау.
Ғылыми жаңалығы:
- Ақпараттық-коммуникативтік технологияны кеңінен пайдалана отырып
оқушылардың қазақ тілі мен әдебиеті пәніне қызығушылығын арттыру;
- Бүгінгі таңдағы ақпарат ғасырындағы өмірге бейімделген жан-жақты
білімді жеке тұлға қалыптастыру;
Осы жағдайлар өз шешімін тапқанда әлемдік білім кеңістігіне енудің
маңызды шарттарының ең бастысы ─ оқушы құзыреттілігін қалыптастыру
мәселесі де іске асар еді.
– оқушылар электронды оқулықтармен және интернет желісімен жұмыс істей
алады;
– оқушының білімі қысқа мерзімде және кез келген уақытта бағаланады;
– орындаған жұмыстарының қателерін бірден көруге мүмкіншілік тудырады;
– интерактивті тақтаны еркін қолданады;
– ақпараттық мәдениетін дамытады;
– сабақта уақыт та үнемделеді;
– оқушылардың коммуникативтік қабілеттері дамиды;
– зерттеу дағдылары дамиды;
– оқушылардың пәнге деген қызығушылықтары артады;
– әрбір оқушының шығармашылық мүмкіндігі ашылады
Глоссарий:
1.АКТ - ақпараттық-коммунникативтік технология.
2.Флипчарт - Aktivstudio бағдарламасының жаңа беті.
3.Aktivstudio Professional Edition V3 - көпшілік колледждер мен
мектептердегі интерактивті тақталарға орнатылатын, сабаққа пайдаланылатын
бағдарлама.
Зерттеу әдістері: Зерттеу жұмысында әдістемелік әдебиеттерді оқу,
талдау, жинақтау, қорыту, зерттеуді өткізу барысында сауалнамалар алу,
бақылау жүргізу, балалар еңбегінің нәтижелерін салыстыру, тәжірибелік-
педагогикалық жұмыстың қорытынды нәтижесін шығару.
Зерттеу пәні: Қазақ әдебиеті сабағында жаңа ақпараттық технологияларды
қолдану арқылы оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру.

І. ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ ПӘНІН ОҚЫТУДА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ
ҒЫЛЫМИ ТЕОРИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ
1.1.Жаңа педагогикалық технология жайлы мәлімет
Жаңа ақпараттық – коммуникациялық технологиялар ұғымының пайда болуы
білім беру саласында компьютердің қолданыла бастауымен тығыз байланысты.
Көптеген электронды оқулықтар мен оқу бағдарламалары, мультимедиалық оқу
бағдарламалары жасалады және жасалып та жатыр. Сондықтан, бүгінгі таңда
қазақ тілі пәні мұғалімдерінің кәсіби құзырлылығы құрылымынан оқытудың
ақпараттық – коммуникациялық технологиялары ерекше орын алады.
Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде
ақпараттарды даярлап, оны білім алушыға беру үрдісі. Бұл үрдісті іске
асырудың негізі компьютер болып табылады.
Компьютер – мұғалімнің басты көмекшісі. Ең біріншіден, ол мұғалімнің
еңбегін жетілдіреді. Көптеген материалдарды, дайын сабақтарды реттеп
сақтауға мүмкіндік береді. Екіншіден, компьютердің арқасында мұғалім әр
сабаққа оқушылардың ерекшелігіне қарай және сабақтың мақсатымен міндетін
ескере отырып, әртүрлі кестелер, материалдар дайындай алады. Үшіншіден,
сабақтың формаларын түрлендіре алады, яғни көрнекілік, әдістемелік, аудио
және бейнематериалдар қолдана алады. Мұндай жұмыс сабақтың әр кезеңінде
іске асырылады.
Сонымен бірге, ақпараттық коммуникативтік технология сабаққа
дайындалуда қосымша ақпаратты іздеуді кеңейтеді. Интернеттің іздеу жүйесі
арқылы қызықты мәліметтер, көрнекіліктер таба аламыз. Сол жағынан да
сабаққа дайындалу барысында әдістемелік көмек береді. Компьютер арқылы
тұсаукесер сабақтарын, компьютерлік формадағы бақылау сабақтарын дайындауға
болады.
Компьютерлік тұсаукесер сабақтары – жаңа сабақты диалог тәртібінде
түсіндіру, дәріс – сабақ, ғылыми конференция сабағы, жобаларды қорғау
сабағы, кіріктірілген сабақ, тұсаукесер сабағы, пікірталас сабағы.
Компьютерлік формадағы бақылау сабақтар – оқушылардың білімдерін тест
түрінде тексерудің бір түрі. Мұндай сабақтар арқылы оқушылар өз бағаларын
бірден біледі.
Тұсаукесер – берілген материалды слайд, электрондық оқулық, флипчат
арқылы көрсету формаларының бір түрі. Оның ішінде сұрақтар мен кестелер,
суреттер, көрнекіліктер мен аудио мен бейнематериалдарды, дайындаған
құжаттарды, клайстер мен танымдық жаттығуларды кіріктіруге болады.
Бұл технологияның тиімділігі, оқушы мұғалімнің бағыт – бағдар беруі
арқылы өз бетімен ізденіп, жаңа мәліметтер алып, еңбектену арқылы игереді.
Білімді меңгере отырып, оқушы сын көзбен қарауға, өз ойын еркін айтуға, өз
құқықтарын қорғай білуге, ақпарат көздері арқылы ізденуге, білімін
толықтыруға жәрдемдеседі.
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың бірі – интерактивті тақта,
мультимедиалық және онлайн сабақтары. Интерактивті тақтаны сабақта
пайдаланудың маңыздылығы, яғни оның көмегімен оқыту үрдісіндегі өзекті
мәселелерді шешуге болатындығы анықталған.
Осыған байланысты күнделікті сабақта:
-мультимедия (видео, аудио қондырғылары мен теледидарды, электрондық
оқулықтарды);
-компьютер (компьютерлік бағдарламалар, интерактивті тақта);
-анықтамалық мәліметтер (сөздік, энциклопедия, карта, деректер қоры);
-интернет және т.б. көрнекі материалдарды пайдалану айтарлықтай нәтиже
береді. Мұндай қондырғылар оқушылардың қызығушылығын арттырып, зейін
қойып тыңдауға және алған мәліметтерді нақтылауға мүмкіндік береді.
Біз жұмыстарымызды сыртқы түрткінің мағынасын өзгертіп, оқуға баланың
қызығушылығын арттырып, оқушыдан оқығым келеді, мен тапсырма орындап
көрейінші, менің жауап бергім келеді деген сияқты мотивтермен оның іштей
оқуға талпынуына үйлестіріп оқытқым келеді.
Оқыту процесі барысында ақпараттық технологиялардың түрінің бірі
интерактивті тақтаның көмегімен сабақта тіл дамытуға арналған жаттығулардың
құрылуы танымдық іс-әрекеттің дамуы арқылы оқушылардың қазақ әдебиеті
пәніне қызығушылығын арттыру . Ақпараттық технология негіздері тұлғаның
қазақ тілі пәнінен алған білім
сапасы мен сауаттылығын кеңейтуге жәрдемдеседі, мысалы: интернет сайты
арқылы жоғары деңгейдегі көрнекіліктерді пайдалануға болады. Заман
ағымына қарай сабақта видео, аудио қондырғылары мен теледидарды,
компьютерді қолдану оқушының дүниетанымын кеңейтеді. Әсіресе, оқулықтағы
тарауларды қорытындылау кезінде оқушылар қосымша материалдар жинақтап,
білімдерін кеңейтіп, танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, қисынды
ойлау жүйесін қалыптастырып, шығармашылығын дамытады.
Ақпараттық технологияларды сабақ үстінде пайдаланудың формалары
мынадай болып келеді:
-сабақ барысында техниканы қолдану арқылы материалды түсіндіру,
оқушыны сөйлету және пікірталас, бекіту, оқушылардың білімін бақылау,
жеке жұмыс, талдау, тестілеу, қажет ақпаратты іздестіру;
- сабақтан тыс уақытта оқушының дербес, өздігінен қолдануы, яғни үй
тапсырмасын орындау, рефераттар даярлау, өзіндік бақылау;
- мұғалімнің сабаққа даярлық кезеңінде қолдануы, яғни арнайы
материалды іріктеп алу, тапсырмаларды дайындау және т.б. Әр ұстаз өз
бетінше топпен жұмыстың жаңа түрлерін ойлап таба алады. Оқушылар бір-
біріне сұрақ қойып және оған жауап беруді үйрететін, жұптасып жұмыс
істеу әдісі сабақтарда жиі қолданылады.Білім берудің кез келген
саласында электрондық оқулықтарды пайдалану оқушылардың танымдық
белсенділігін арттырып қана қоймай, ойлау жүйесін қалыптастыруға
шығармашылықпен жұмыс істеуге жағдай жасайды.
Электрондық оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалдарын
іздеп отырмай, өтілген және оқушының ұмытып қалған материалдарын еске
түсіруге зор ықпал етеді. Сонымен қатар электрондық оқулықтарды сабақта
пайдалану кезінде оқушылар бұрын алған білімдерін кеңейтіп, өз бетімен
шығармашылық жұмыстар орындайды. Әрбір оқушы таңдалған тақырып бойынша
жаттығулар мен тапсырмаларды орындап, тестілер шешіп, семантикалық карталар
және сызбалармен жұмыс жасауға дағдыланады.
Электронды оқулықтың ең қажет мүмкіндігі - аудиохабарлар.
Электрондық оқулық арқылы түрлі суреттер, видеокөріністер, дыбыс
және музыка тыңдатып көрсетуге болады. Бұл, әрине мұғалімнің тақтаға жазып
түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі. Меңгерілуі қиын сабақтарды
компьютердің көмегімен оқушыларға ұғындырса, жаңа тақырыпқа деген оқушының
құштарлығы оянады деп ойлаймын. Электронды оқулықтар оқушының бiлiм сапасын
бақылау жүйесiн өзгертуге мүмкiндiк жасайды. Кейде тапсырманың дұрыс
орындалуын ғана қадағалап қоймай, қате орындаған жағдайда оқулықтың
тарауына, керектi тақырыбына немесе қажет ақпарға сiлтемелер берiп
отырады. Бұл оқушы үшiн, бiрiншiден үлкен көмек, жеңiлдiктер туғызса,
екiншiден, сол материалды автоматты түрде бақылап, әдiл бағасын беруге,
оқушыға қажетiне қарай кеңес беруге, сол жайында барынша мәлiмет
алуға мүмкiндiк жасайды. Электронды оқулықтар оқушылардың
- бiлiм деңгейiн тереңдетуге;
- ауызекi тiлде сөйлей бiлу дағдыларын қалыптастыруға;
- өз бетiнше iздену қабiлетiн қалыптастыруға;
- ойларын дамытуға;
- оқушылардың сөздiк қорының молаюына;
- тілге деген ынтасы мен қызығушылығының артуына;
- сабақта өзiн еркiн ұстап, өз мүмкiншiлiгiн кеңiнен пайдалана алуына;

- өз iсiне талдау жасай алуға көптен-көп көмегiн тигiзедi.
Оқу үрдiсiнде электронды оқулықты қолданудың маңызы өте зор.
Заман талабына сай жас ұрпаққа сапалы білім беруде электрондық
оқулықтарды сабаққа пайдалану–оқытудың жаңа технологиясының бір түрі
ретінде қарастыруға болады . Әрбір мұғалім шығармашылықпен жұмыс
істеген жағдайда ғана еліміздің саналы, дарынды азаматтарын тәрбиелеп
шығуға мүмкіндік бар. Шығармашылықпен іздену ұстаздың еңбегіне, ой-
өрісінің толысуына көп көмегін тигізеді. Бүгінгі күн ұстаздардың
алдында тұрған басты міндет-оқушылардың сабаққа деген ынтасын арттыра білу,
сол арқылы әр тақырыпты олардың санасына жеткізе түсіндіру.

1.2.Ақпараттық технологияны әдебиет сабақтарында қолдану

АКТ әдістерін төмендегідей бірнеше бағытта қолданып отыруға болады:
1.Сабақтарда талдау жасау үшін компьютер немесе
басқа да ақпараттық құралдар арқылы көрнекілік ретінде суреттер,
диаграмма мен бейнероликтерді кеңінен қолдануға болады.
2.Оқушылардың есту, көру қабілеттерін дамыту үшін табиғаттағы
заңдылықтар мен үрдістерді анимация арқылы қолдануға тиімді.
3.Мультимедиялық оқулықтар көмегімен күрделілігі жөнінен түрлі
деңгейдегі тапсырмалар мен практикалық жұмыстарды орындауға болады.
4. Алған білімдерін тексеріп, бекіту өте тиімді. Қазіргі кезде оқытудың
жаңа
үрдісіне сай колледждерде барлық пәндерден тест әдісі кеңінен
қолданылады. Әсіресе тарау, тақырыпты қорытып, қайталауда тест
тапсырмаларын оқушылар қызыға орындайды.
Ақпараттық-коммуникациялық технология (АКТ-компьютер, интерактивті
тақта, ғаламтор) оқушының оқуға мотивациясын арттырады және пәндерді оқу
барысында мынадай мүмкіндіктерге қол жеткізеді:
❖ Оқу материалдарының мазмұнын көрнекілікті, түсінікті, қызықты етеді;
❖ Оқу материалдың суреттерін динамика түрінде көрсетуге (құбылыстарды
әр түрлі жағынан және әр түрлі деңгейде);
❖ Оқушылармен жылдам және тиімді тестілеу өткізу;
❖ Оқушылармен өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру, анықтамалық материалмен
жұмыс істеуге үйрету;
❖ Жеке тұлғалық және психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып,
оқушыға комфорттық жағдай жасау;
❖ Ақпараттық мәдениетттін дамытуға бүгінгі ақпараттық, коммуникациялық
құралдармен жұмыс істеу дағдыларын арттыру.
Дәстүрлі оқыту жүйесінен АКТ қолданған сабақтардың түпкі айырмашылығы
бар.
Бұл айырмашылық мұғалімнің рөлі өзгеруінде: ол білімнің негізгі бұлағы
емес. Ол реттеуші, ұйымдастырушы, кеңес беруші. Бүгінгі электрондық оқулық
қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында интернет арқылы орындалады. Осыған
байланысты мұғалімнің міндеті осы оқу құралдарды оқыту материалдың
мазмұнымен байланысты, психологиялық және жас ерекшеліктеріне сәйкес,
компьютермен жұмыс істеуге дағдысы бар оқушыларды анықтау, іріктеу. Осы
міндеттерді сапалы, нәтижелі ету үшін мұғалім өзі интерактивті тақтамен,
әртүрлі электронды оқулықтармен, және ғаламтор көзінде жұмыс істей білу
керек. Ол үшін негізінде Activstudio, кітапхана және флипчартты қолдана
білу қажет.
Әр мұғалім сабақ өткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру
үшін жаңа технологияларды пайдалана отырып, оларды компьютердің,
интерактивті тақтаның көмегімен жүзеге асырса, оқушылардың
қызығушылығы, ынта-жігері арта түсері анық.Жаңа сабақты түсіндіру
барысында сабақтың мазмұнын дайын күйінде бермеу керек. Оқушылардың
өздігінен танып–білу дағдыларын қалыптастыра отырып, жаңа тақырып
бойынша анықтама, ережелерді өздері құрастырып тұжырымдай білуіне
жетелеу керек. Ол үшін оқытудың мынадай әдіс–тәсілдерін сабақта
қолдануға болады: жеке шығармашылық тапсырмалар, жобалар,тірек–сызба,
көрнекіліктер және анықтама құралдары, ойын арқылы оқыту, сөзжұмбақ,
бейнесөздер, логикалық тапсырмалар мен деңгейлік жаттығулар, тестілеу және
бақылау. Әр ұстаз өз бетінше топпен жұмыстың жаңа түрлерін ойлап таба
алады. Оқушылар бір-біріне сұрақ қойып және оған жауап беруді
үйрететін, жұптасып жұмыс істеу әдісі сабақтарда жиі
қолданылады.Білім берудің кез келген саласында электрондық
оқулықтарды пайдалану оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана
қоймай, ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылықпен жұмыс істеуге
жағдай жасайды. Электрондық оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу
материалдарын іздеп отырмай, өтілген және оқушының ұмытып қалған
материалдарын еске түсіруге зор ықпал етеді. Сонымен қатар электрондық
оқулықтарды сабақта пайдалану кезінде оқушылар бұрын алған білімдерін
кеңейтіп, өз бетімен шығармашылық жұмыстар орындайды. Әрбір оқушы таңдалған
тақырып бойынша жаттығулар мен тапсырмаларды орындап, тестілер шешіп,
семантикалық карталар және сызбалармен жұмыс жасауға дағдыланады.
Электронды оқулықтың ең қажет мүмкіндігі - аудиохабарлар.
Электрондық оқулық арқылы түрлі суреттер, видеокөріністер, дыбыс
және музыка тыңдатып көрсетуге болады. Бұл, әрине мұғалімнің тақтаға жазып
түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі. Меңгерілуі қиын сабақтарды
компьютердің көмегімен оқушыларға ұғындырса, жаңа тақырыпқа деген оқушының
құштарлығы оянады деп ойлаймын. Электронды оқулықтар оқушының бiлiм сапасын
бақылау жүйесiн өзгертуге мүмкiндiк жасайды. Кейде тапсырманың дұрыс
орындалуын ғана қадағалап қоймай, қате орындаған жағдайда оқулықтың
тарауына, керектi тақырыбына немесе қажет ақпаратқа сiлтемелер берiп
отырады. Бұл оқушы үшiн, бiрiншiден үлкен көмек, жеңiлдiктер
туғызса, екiншiден, сол материалды автоматты түрде бақылап, әдiл бағасын
беруге, оқушыға қажетiне қарай кеңес беруге, сол жайында барынша
мәлiмет алуға мүмкiндiк жасайды. Электронды оқулықтар оқушылардың :
- бiлiм деңгейiн тереңдетуге;
- ауызекi тiлде сөйлей бiлу дағдыларын қалыптастыруға;
- өз бетiнше iздену қабiлетiн қалыптастыруға;
- ойларын дамытуға;
- оқушылардың сөздiк қорының молаюына;
- тілге деген ынтасы мен қызығушылығының артуына;
- сабақта өзiн еркiн ұстап, өз мүмкiншiлiгiн кеңiнен пайдалана алуына;
- өз iсiне талдау жасай алуға көптен-көп көмегiн тигiзедi.
Оқу үрдiсiнде электронды оқулықты қолданудың маңызы өте зор.
Заман талабына сай жас ұрпаққа сапалы білім беруде электрондық
оқулықтарды сабаққа пайдалану–оқытудың жаңа технологиясының бір түрі
ретінде қарастыруға болады . Әрбір мұғалім шығармашылықпен жұмыс
істеген жағдайда ғана еліміздің саналы, дарынды азаматтарын тәрбиелеп
шығуға мүмкіндік бар. Шығармашылықпен іздену ұстаздың еңбегіне, ой-
өрісінің толысуына көп көмегін тигізеді. Бүгінгі күн ұстаздардың
алдында тұрған басты міндет-оқушылардың сабаққа деген ынтасын арттыра білу,
сол арқылы әр тақырыпты олардың санасына жеткізе түсіндіру.

ІІ.ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІН ОҚЫТУДА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК
НЕГІЗІ

2.1.Әдебиет сабақтарында инновациялық технологияларды қолдану арқылы
ақпаратты таратудың жолдары, тиімділігі. Интерактивті тақтаны қолдану.

Оқыту үрдісін компьютерлендіру мақсатында интерактивті тақтамен жұмыс
жасау тиімді. Қазіргі уақытта Қазақстанның жалпы орта білім беретін
мектептерінің барлығы дерлік интерактивті тақтамен қамтамасыз етілген.
Интерактивті әдіс – диалогтік әдіс, нәтижесінде сабаққа қатысушылар бір-
бірімен байланыса отырып, мәселелерді шешеді. Қарапайым тақта және
компьютер проекторына қарағанда, интерактивтік тақта сабақ мазмұнын кеңінен
ашуына мүмкіншілігі өте зор. Интерактивтік тақтаны пайдалану кезінде үлкен
жетістікке қол жеткізу үшін, тек қана сауатты сабақ жоспарлап, керекті
материалдарды дайындау керек.Сабақта мұғалім интерактивтік тақтаны бір емес
бірнеше рет пайдалана алады, қарапайым тақтаға қарағанда интерактивті тақта
пайдалануға ыңғайлы, әрі уақыт үнемдейді. Сабақ дайындығына дұрыс уақытты
қалай бөлу керек? Әр сабақта пайдаланатын көрнекі құралдарды қалай
дайындайды?Осы аталған сұрақтарға жауап беруге тырысамын.Интерактивті тақта
оқытудың басқа тәсілдеріне қарағанда (салыстырғанда), көптеген жетістіктері
бар. Бұл жетістіктер туралы өз сабағында интерактивтік тақтаны пайдаланатын
мұғалімдер ғана айта алады. Мұғалім әріптестерімен бірге отырып сабаққа
дайындалу арқылы жақсы әсерге қол жеткізуге болады, бұл тек қана
міндеттерді бөліп беру мен уақытты үнемдеу ғана емес, сонымен қатар
берілген материалдардың сапасын да арттырады.Мұғалімдердің пайымдауынша
интерактивтік бағдарлама олардың жартылай жұмысын атқарады. Мысалы: белгілі
бір материалды интерактивтік тақтада орындау арқылы файлдағы белгілермен
өзгерістерді сақтап қалуға болады, бұны сабақта болмай қалған оқушыларға
қайта түсіндіруге немесе келесі жолы тағы да қолдануға болады.Мұғалім
оқытудың жаңа ақпараттық технологияларын меңгеріп, оны пайдалану арқылы
өзінің материалдық базасын толықтырып, әрі уақытты үнемдейді.
Мультимедиялық технологиялар көбіне компьютерлік сыныптарда қолданылады.
Қазіргі уакытта сабақ материалына байланысты көптеген электрондық оқулықтар
мен компакт-дискілер бар. Бүгінгі таңда ақпараттық технологияның өмірімізге
терең енуіне байланысты жеке пән сабақтарында компьютерлік техниканың
мүмкіндіктерін толық пайдаланып, оқушыларға терең де тиянақты білім
беруге жағдай жасалды.
Компьютерлік графикалық материал презентациялық слайд көмегімен
көрсетіледі. Microsoft Power Point бағдарламасының көмегімен оқу процесінде
презентациялар мен слайдтар жасап көрсету, оқушылардың қызықты және дәлелді
(мағыналы) болады, танымдық ойлауы мен есте сақтауын қалыптастырады.

Интерактивті технологияның ерекшеліктері:
1) Бормен тақтаға жазған кескінді экрандағы түрлі –түсті, айқын,
ұқыпты кескінмен салыстыруға болмайды. Тақта мен бордың көмегімен әр
түрлі қосымшалары бар жұмысты түсіндіру қиын, әрі мүмкін емес. Слайдтарда
кемшіліктер мен қателер жіберілсе, тез арада түзетуге болады. Сабақтың
өнімділігі артады. Басқа пәндермен пәнаралық байланыс орнайды.
2) Сабақта көрнекілікті қолдану деңгейі артады.
3) Оқу материалын беру логикасына көп көңіл аударады, бұл
оқушылардың білім деңгейіне оң әсерін тигізеді. Компьютерге деген
қарым-қатынас өзгереді.
Activstudio – да қалам, өшіргіш, түс, себет деген нәрселерді игеру
керек, сонымен қатар кітапхананың ішінде не бар, оны пайдалана білу. Ал
флипчарт мәліметті сақтайды, анықтайды, жабады.Сонымен сабақ үрдісінде
интерактивті тақтаның барлық мүмкіндіктерінқолдану арқылы оқушылардың
қызығушылығын, интеллектуалдық танымын,білім сапасын арттыруға болатыны
анық. Сабақта интерактивті тақтаныңэлементтерін пайдалану, оқушылардың
дайындалған арнайы тапсырмалардытыңдап қана қоймай, көздерімен көріп, оны
жетік түсінуге дағдыландырады.
Интерактивті тақтаны пайдалану аркылы оқушылардың білімін тексеру үшін
әр тарауды аяқтаған кезде немесе жаңа сабақты бекіткен уақытта әдісін
қолдануға болады. Бұл әдіс оқушылардан бір уақытта жауап алуға мүмкіндік
береді және тестілеген кезде мұғалім оқушылардың білім деңгейін анықтай
алады. Тестілеудің нәтижелерін құрылған график арқылы тексеріп, сол уақытта
бағалауға болады. Ал жауап нәтижелерін бақылап, оқушылардың материалды
түсіну деңгейін анықтауға болады. Оқушыға тест сұрақтарына жауап беруі үшін
уақыт беріледі. Бұл жүйе тұйық оқушылардың ойын білдіріп, жалқау
оқушылардың қызығушылығын арттырады. Оқушылар жауаптарын құпия түрде бере
алады. Жаңа ақпараттық технологияларда электрондық тесттерді қолдану оқудың
тиімділігін көтереді, сонымен қатар оқушының бірден-бір өздігінен жұмыс
істеу құралы болып табылады.Тестік формадағы тапсырмалар қысқа сұрақтардан
тұруы тиіс. Техникалық құралдар арқылы тестті тез әрі нақты және үнемді
орындауға болады. Электрондық тесттерді оқу үрдісінің кез келген кезеңінде
қолдануға болады. Электрондық тесттерді Aktivstudio Professional Edition
V3“ бағдарламасындағы Оценка тест бағдарламасымен құрастыруға болады.
Мұғалім алдын ала дайындалған тест арқылы кез келген уақытта сабақта
өтілген тақырып бойынша оқушылардың білімін тексере алады және оқушы
электрондық тесттер арқылы өзін-өзі тексере алады. Мысалы, сабақта
оқушыларға тесттік тапсырмалар беруге болады.
Интерактивті тақтада слайд арқылы мұғалімнің дайын ақпаратты мәтін,
фото, видеоны компьютерлік презентациямен пайдаланады. Оқушылар алдына
қойылған мәселе тақтада қайталанып еске түсіріп отыруға өте жақсы жағдай
туғызады. Осылайша оқушылармен қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында СТО
технологиясы бойынша берілген әдістер бойынша тапсырмалар берілгенде
оқушылар шешуге өз әдістерін ұсынады.Көмекке берілген ережелер, т.с.с
құралдар экранда флипчарт арқылы жабылып тұруы мүмкін. Оқушылар талдау
барысында жауаптары тақтада жазылады, ашылады, қателер түзетіліп,
дәлелденеді. Айнымалыларды құрастыруға тапсырма беруге болады, оны орындау
барысында оқушының заттардың химиялық қасиеттерін біледі, өзінің іс-
әрекетін анықтайды, сыныптастарының жауаптарын талдауға үйренеді.
Интерактивті тақтада сәйкестендіру есептерді тиімді талдауға өте ұтымды.
Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында маңызды жұмыстарда кестелерді,
графиктерді қолдану тиімді. Ал интерактивті тақтадағы кесте, графиктерде
қажетті ақпаратты маркер – қаламмен сызып бөлуге болады, назарды аударуға
болады. Тақта басқа пәндермен байланыста болуға өте маңызды. Мысалы,
географиядан карталарды, табиғи объектілердің фотографияларын т.б
байланыстыра жазамыз. Интерактивті тақта сабақтың ұйымдастырушылық,
қайталау, жаңа тақырыпты игеру, бекіту, қорытындылау, талдау кезеңдерінде,
білім бақылауда кеңінен оқушының қызығушылығын, оқуға танымдық қасиетін
оятуға тиімді. Объективті бағалауға, оқушының еркін сезінуге ақпараттық-
коммуникациялық мәдениетінің деңгейі өсуіне жағдай жасалып, келешекте терең
білім алуға көмегі зор.
Ғаламтормен жұмыс. Қазіргі ақпарат ғасырында өмірімізді әртүрлі ақпарат
көздерінсіз елестету мүмкін емес. Теледидар мен радио желісінен
бүкіләлемдік ғаламтор кеңістігіне көшіп бара жатқан заманда, келешек
ұрпақты осы заманауи үрдістердің залалды әсерлерінен сақтап, пайдалы
тұстарын өз жұмысымызда пайдаға асыру үшін интернет желісін қазақ тілі мен
әдебиеті сабақтарында кеңінен пайдалануға тырысуымыз қажет. Қазақ тілі мен
әдебиеті пәнінде ғаламтор желісін пайдалану формалары мынадай:
- Онлайн режимде сабақтар өткізу;
- Онлайн режимдегі тапсырмаларды орындау (тесттер, есептер);
- Әртүрлі деңгейдегі онлайн олимпиадалар мен байқауларға қатынасу;
- Мәліметтер қоры ретінде пайдалану.
Тәжірибе алмасу ретінде онлайн сабақтарға қатынасу әсіресе жас мамандар
жұмысына методикалық үлкен көмек берері сөзсіз. Сонымен қатар оқушылар
сабақта видеоматериалдар пайдаланады. Рефераттар жазу барысында оқушылар өз
беттерімен Интернет кеңістігінің материалдарын, электрондық оқулықтарды
іздеу арқылы компьютерлік сауаттанады. Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен
оқушыларды сынақ пен емтиханға дайындау барысында ғаламтормен жұмыс үлкен
роль атқарады. Ол тек әртүрлі тесттер мен мәліметтер алатын ақпарат көзі
ғана емес, даярлық жұмыстарында онлайн режиміндегі тесттерді орындау арқылы
оқушыны тестпен жұмыс істеу дағдысына, уақытты үнемдеуге және қорытындысын
талдау арқылы сол бойда қатемен жұмыс істеуге көп көмегін тигізеді.
Оқушылар бір тестілеуден жақсы нәтижеге жеткенше бірнеше қайтара өтеді. Бұл
тестілердің барлығы қазақ тілі мен әдебиеті пәні бойынша мемлекеттік білім
стандарты талаптарына сәйкес келеді. Ол оқушылардың интеллектін, логикалық
ойлауын және шығармашылық қабілеттерін дамытуға ықпал жасайды. Қазақ тілі
мен әдебиеті пәнінде дарынды оқушылармен жұмысты да ғаламтор көмегімен
тиімді ұйымдастыруға болады. Осы бағытта соңғы уақытта жиі-жиі
ұйымдастырылып жүрген республикалық, облыстық олимпиадалар мен байқауларға
қатыстыру арқылы оқушылардың көптеген жетістіктеріне қол жеткізуге болады.
Сабақты қызықты формада ұйымдастыруға, кейбір өндірістік процестерді
бейнелейтін дидактикалық материалдардың шексіз көзі болып табылатындықтан
ғаламтормен жұмыс әрбір мұғалімнің шығармашылық ізденісіне көп көмегін
тигізері сөзсіз.
Электрондық оқу құралдары.
Дәстүрлі сабақтағы ең қажетті басшылыққа алынатын сабақ элементі болып
табылатын оқулық құралы секілді қазіргі жаңа технологиялы сабақтардың
барлығында дерлік электронды оқу құралдары пайдаланылады. Электронды оқу
құралдары - жаңа сабақты түсіндіру, тірек-сызбалары, тақырыптық
тапсырмалар, тақырыптық тест жұмыстары, логикалық тапсырмалар, жаттығу
тапсырмалары секілді бірнеше сабақ элементтерін қамтитын кешенді электронды
жинақ. Оқушылар қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында арнайы компьютерлік
бағдарламалар мен электрондық оқулықтарды пайдалану арқылы кез-келген
тақырыпты өздері меңгереді. Бұл оқушылардың пәнге деген қызығушылығын
арттыруға, олардың ой-танымын кеңейтуге, өз бетінше шығармашылықпен,
ізденімпаздықпен жұмыс жасауына көп көмегін тигізеді. Қазақ тілі мен
әдебиеті пәні бойынша компьютерлік тестілеуді қолдану оқушылардың
интеллектуалдық танымын арттырады. Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында
электронды оқу құралдарын пайдалану сабақ барысында оқушылардың жеке
жұмыстануына мүмкіндік туғызады. Яғни деңгейі төмен оқушы аз да болса өз
бетімен орындағанына риза болатын болса, қабілеті жоғары оқушылар басқа
оқушылар деңгейімен шектеліп қалмай одан әрі күрделі деңгей тапсырмаларын
орындап, өз жетістіктерін көрсету мүмкіндігіне ие болады. Еліміздің
мектептер мен колледждерінде қазақ тілі мен әдебиеті кабинеттерін жаңа
электрондық құралдармен жабдықтау жүргізіліп жатыр. Бұлардың қатарына
көптеген электронды өлшеу құралдары бар Хайпер Хим, СПАРК, ПАСКО т.б.
кешендерді жатқызуға болады. Осының ішіндегі Хайпер Хим бағдарламасы тек
электронды өлшеу құралдары ғана емес, сонымен қатар электронды периодтық
жүйе т.с.с. көптеген электронды шапшаң есептегіш-көрсеткіш
бағдарламалармен қамтылған. Бұл бағдарламалар бұрынғы әртүрлі кестелер мен
анықтама кітаптарына бөлінетін уақытты үнемдеп, оқушылардың сабақ барысында
тақырыпқа сай мәліметпен неғұрлым көп қамтылуына жағдай жасайды. Соңғы
жылдары ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласында ауқымды
ілгерілеу жұмыстары байқалып отыр. Барлық пәндер бойынша электронды
оқулықтар жасалып, кеңінен таралуда. Осы электронды оқулықтармен жұмыс
жасау үшін барлық оқытушылар, колледж әкімшілігі компьютерлік сауатты
болулары керек. Оқу-тәрбие үрдісіне электрондық оқыту ресурстарын енгізу,
электрондық оқулықтарды пайдалану, әр пәнді оқытуда мультимедиа
мүмкіншіліктерін қолдану, демонстрациялау әдісін компьютер негізінде
жабдықтау, оқу және жобалау бағдарламаларын енгізу қажеттілігі туындады.
Осылардың негізінде оқу-тәрбие үдерісін ақпараттандырудың жұмыстары
басталды. Ақпараттық технология және жүйелік бірігу түрлі мүмкіндіктерге
жол ашады.
Қазақ әдебиеті сабағында АКТ қолдану тек оқу үрдісін жеңілдетіп қана
қоймай, сонымен бірге оқушының да көптеген қабілеттерін дамытуға көмегін
тигізеді. Атап айтқанда:
- оқушының сабаққа деген ынтасы мен қызығушылығын арттырады;
- әр түрлі мәселелерді шешу жолдарын іздестіру арқылы танымдық
қабілетін дамытады;
- логикалық ойлау қабілетін дамытады;
- жеке немесе топпен жұмыс жасауға дағдыландырады;
- қоғамдағы өз ұстанымдары жайлы ой-өрісін кеңейтеді.
Қазіргі таңда барлық қазақ тілі мен әдебиеті кабинеттерінде интерактивті
тақта кеңінен қолданылып жүр және ол оқытудың тиімділігін арттыруға
септігін тигізіп отыр.
Оның мүмкіндіктері төмендегідей:
1. сабақ кезеңдерінде уақытты үнемдеуге көмектеседі;
2. дайындалған материалды қайта-қайта қарауға мүмкіндік береді;
3. оқушы мен мұғалімнің шығармашылығында әңгімелерін әрлеуге
көмектеседі;
4. дамыта оқыту тапсырмаларын жасау мүмкіндігі мол; 11
5. интерактивті тақта кітапханасы арқылы кез келген сурет, материалдарды
алу мүмкіндігі бар;
6. бейне сапасын сақтауда және қызықты фрагменттерді немесе бейнелерді
экранда үлкейту мүмкіндігіне ие.
Мектеп емтихандарына даярлау кезіндегі мұғалім үшін де, оқушы үшінде
таптырмас құрал. Бүгінгі таңда мектеп пәндерін компьютер көмегімен
оқыту нәтижелерін зерттеудегі ғылыми проблемаларды шешу ең басты
орын алады. Бұған себеп оқыту процесінде туындайтын
компьютерлендірудің педагогикалық — психологиялық жаңа проблемалары әлі
толық шешілмегені. Және те еліміздегі көптеген мектептердің материалдық-
техникалық базасының әлі де сын көтермейтіндігі. Қазіргі таңда көптеген
ауыл мектептерінде компьютерлендіру жүргізілгенімен интернет желіс
қосылмаған немесе электрондық құраладрмен, бағдарламалармен толықтай
жабдықталмаған. Егер осы мәселелер оң шешімін тауып жатса қазақ тілі мен
әдебиеті пәні сабақтарында АКТ қолданылған сабақтардың саны көбейіп,
оқушылардың пәнге деген қызығушылығы артып, бұл өз кезегінде білім
сапасының көтерілуіне әкелер еді деп ойлаймын.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа инновациялық әдістер мен
оқыту технологияларын қолдану арқылы, дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап
оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу- тәрбие үрдісінің барлық
деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздейді.Бүгінгі күннің
талабына сай білім саласында жаңа технологиялар қолданудың маңызы зор.Заман
талабына сай білім беру оқушылардың адамгершілік, интеллектуалдық дамуының
жоғары деңгейі мен білімін қамтамасыз етуге бағытталған оқытудың үздіксіз
үрдісі десек, оның тиімділігі мен сапасын арттыру мұғалімнен оқу процесінің
ғылыми теорияға негізделген және оқушының қабілеті мен бейіміне негізделген
оқытудың таңдамалы әдістеріне көшуді талап етеді. Ондағы негізгі мақсат
оқушыға сапалы білім беру болып табылады.
Бүгінгі таңда жас ұрпаққа кезкелген пәнді ұғындырудың тиімді жолы жаңа
технология негіздері болып табылады. Әдебиет пәнін оқытуда жаңа
технологияларды пайдалану мұғалім үшін қандай маңызды болса, оқушы үшін
одан да маңызды. Жаңа технологиялар оқушылардың білім сапасын арттыруға,
өздігінен жұмыс істеу мүмкіндігін молайтуға көп көмегін тигізеді.
Елбасы Н.Ә.Назарбаев көрсеткендей, Қазақстанның болашағы қазақ тілінің
дамуына, тағдырына тікелей байланысты. Сондықтан да мемлекеттік тілдің
оқытылу жағдайына көп көңіл бөлініп отыр.Осы тұрғыда жаңа технологияларды
әдебиет сабақтарында кеңінен пайдаланамыз.Соңғы жылдары оқытудың жаңа
технологиялары білім беру саласында кеңінен қолданылып келеді. Олардың
ішінде отандық әдіскер ғалымдар жасақтаған Модульдік оқыту
технологиясы(М.Жанпейісова), Деңгейлік тапсырмалар (Ж.Қараев), әсіресе
қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарына арналған Сатылай кешенді талдау
(Н.Оразақынова) т.б. технологиялары мұғалімдердің қызығушылығын арттырып,
оқу үдерістеріне кеңінен ендірілуде.
Мұндай әдіс – тәсілдер мен оқытудың жаңа технологиялары туралы арнайы
еңбектер мен ғылыми – әдістемелік тұрғыдан баяндайтын құралдар, түрлі
курстар мен білім сатысы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.