Жалпы кәсіпкерлік

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

1. Шағын кәсіпкерліктің теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1 Кәсіпкерліктің мәні және маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2 Шағын кәсіпкерліктің қызметі мен бағалау әдістері ... ... ... ... ... ... ... 7

2. ҚР-дағы шағын кәсіпкерліктің экономикадағы рөлі және даму
тенденциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 10
2.1 ҚР-да шағын кәсіпкерліктің дамуын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.2 Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың негізгі бағыттары ... ... ... 12

3. Шағын кәсіпкерлікті қолдаудың шетелдік тәжірибелері ... ... ... ... ... .16
3.1 АҚШ-та шағын кәсіпкерлікті ұйымдастыру ерекшеліктері ... ... ... ... ..17
3.2 Германиядағы шағын кәсіпкертің қолдау тетіктері ... ... ... ... ... ... ... 18

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ...20

Пайдаланылған әдебиет көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22

Кіріспе
Нарықтық қатынастар аясында жүзеге асырылып жатқан кәсіпкерлік қызметтің
мемлекет тарапында және экономика өмірінде алатын орны зор. Қазіргі
экономикалық өркениетті дүниенің құрылымдық даму жүйесіндегі болашағы
келтірмейтін салалардың бірі – шағын кәсіпкерлік болып табылады.
Бүгінгі таңда республикамызда экономиканы қайта құру жолында оның негізі
болып табылатын кәсіпкерлік қатынастарды дамытып, жандандыру күн
тәртібіндегі негізгі мәселелердің бірі. Оның негізгі маңыздылығын ҚР-ы
Президентінің Қазақстан-2030 Қазақстан халқына жолдауында: еліміздің
экономикалық саясатының бірден-бір басым бағыты шағын кәсіпкерлік деп
айтылған. Сондықтан шағын кәсіпкерлікті дамыту басқару еліміздің жүзеге
асырып жатқан саясатының стратегиялық мәселесі болып табылады. Оның
стратегиялық маңыздылығын бағалау үшін Қазақстан экономикасының мынадай
ерекшеліктеріне көңіл бөлу қажет:
➢ айқын көрініс алған шикізаттық бағыт;
➢ қайта өңдеу өнеркәсібінің нашар дамуы;
➢ импортқа тәуелділігі;
➢ инфрақұрылымның нашар дамуы;
➢ аймақтар бойынша өндіргіш күштердің біркелкі орналаспауы.
Бұл аталған біздің экономикамыздың мұндай зардаптарын шағын және орта
бизнестің даму жолдарымен ғана жеңуге болады. Себебі, шағын кәсіпкерлікті
дамытудың маңыздылығы мемлекеттің экономикалық жетілуіне ықпал етуі және
өндіріс, халықтың жұмыспен қамтылуына жеткілікті түрде қамтамасыз ете алуы
жатады. Сол үшін кәсіпкерлік қызметті еліміздің шаруашылық қызметінің
жандандырғыш күші деп білуіміз қажет. Осыған байланысты мемлекетте
кәсіпкерліктің жан-жақты қолдау мен қорғау табуын тек шағын кәсіпкерлікті
дамытумен бірге оның нарықтық экономиканы дамытуда қосар үлесі де аз
болмайды. Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай шағын дамып отырған нарықтық
шаруашылықтың бөлінбес, ажырамас бір элементті болып табылады. Шағын
кәсіпкерлік экономикалық өсу деңгейінің, ұлттық табыс көлемнінің деңгейін
де анықтайды. Әлеуметтік жағынан да функциясы – жаңа қосымша жұмыс
орындарын құру сияқты дәйекті мәселелер оның актуалдылығын көрсетеді.
Сондықтан, шағын кәсіпкерліктің мемлекеттегі нарықтық экономикалық
қатынастарды құруда алатын маңызды рөліне байланысты бұл жұмыстың мақсаты –
Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлікті дамытуды басқару мен оны
қолдау мәселелерін зерттеу болып табылады, яғни қолдау оның даму үрдістерін
айқындаумен оған мемлекеттік қолдау қажеттілігін негіздеуді талдау.
Қойылған мақсатқа жету үшін келесі мәселелер анықталды:
• кәсіпкерліктің теориялық негіздері мен оның даму эволюциясы
сипатталынды;
• әлемдік тәжірибелер негізінде шағын кәсіпкерліктің экономикадағы
рөлі мен орны анықталады;
• Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті ұйымдастыру тендециялары мен
жағдайы зерттелінді;
• ҚР-ғы шағын кәсіпкерліктің даму үрдістері айқындалған;
• ҚР-ғы шағын кәсіпкерлердің және шағын кәсіпорындардың қызметін
ұйымдастырудағы мәселері анықталып, оларға сипаттамалар жасалынды;
• Кәсіпкерлік қызметтің ынталандыру жұмыстарына тоқтала отырып,
талдау арқылы мәні ашылды.

1. Шағын кәсіпкерліктің теориялық негіздері.
1. Кәсіпкерліктің мәні мен маңызы.
Кәсіпкерлік ұғымының тарихы орта ғасырдан басталады. Тіпті сол
кезеңдерде саудагерлер, қолөнершілер, үгіттеушілер бастаушы кәсіпкерлер
ретінде болған. Орта ғасырларда кәсіпкер деген термин одан да бұрынғы
антрепренер, яғни француз сөзі делдалдық екі мағынада қолданылады:
1. түрлі мереке мен музыкалық көріністі ұйымдастырушы;
2. өндірістік немесе құрылыс жобаларын басқарушы.
Ал кәсіпкерлік ұғымын ең алғаш XVIII ғасырдың басында ағылшын
экономисі Ричард Контильон (1680-1734жж) енгізген. Ол кәсіпкер деп нарық
жағдайында әрекет жасайтын адамды айтқан.
Егер кәсіпкерлік терминінің эолюциясының қалай қалыптасқаның
қарастыратын болсақ:
1723ж: Парижде басылып шыққан коммерцияның жалпылай сөздігінде ең
алғаш “кәсіпкер” ұғымы, яғни “обьектіні өндіру немесе құруда өщіне
міндеттеме алатын адам” пайда болған;
1725ж: Р. Контильон: кәсіпкер – ол нарық жағдайында тәуекел етумен
байланысты іс-әрекеттер жиынтығын жүзеге асыратын адам;
1776ж: Адам Смит, кәсіпкерлік – кәсіпорынның меншік иесі;
1797ж: К. Бодо, кәсіпкер – ол белгілі бір жүзеге асырылатын іске
жауапкершілігі бар адам;
1803ж: Ж.Б. Сей, кәсіпкерлік – екі өндіріс факторлары еңбеу пен
капиталдың тәуекел жағдайындағы шығармашылық үйлесуі;
1876ж: Ф. Уокер, кәсіпкер – ол өзін ұйымдастырушылық қабілеттілігі мен
пайда табатын адам;
1934ж: И. Шумпеттер, кәсіпкер – ол инновациялардың көзі және дамудың
қозғаушы күші, новаторлар;
1964ж: П. Друкер, кәсіпкер – белгілі бір мүмкіндіктерден мейлінше көп
пайда түсіретін адам;
1975ж: А. Шапиро, кәсіпкер – ол әлеуметтік экономикалық механизмдерді
ұйымдастырушы.
Қазіргі кездегі кәсіпкер деп – пайда табуға бағытталған және тауарларға
(қызмет, өнім) сұранысты қанағаттандыру арқылы өз атынан жүзеге асыратын
жауапкершілікті, инициативті қызметті атқарушы азаматтар.
Бұл турасында ҚР-дың Азаматтық кодексінің 10- ші бабында: меншік
түрлеріне қарамастан, азаматтар мен заңды тұоғалардың тауарларға (жұмысқа,
қызметке) сұранысты қанағаттандыру арқылы пайда табуға бағытталған ынталы
қызмет және ол кәсіпкердің өз атынан, оның тәуекелдері мен мүліктік
жауапкершілігімен жүзеге асырылады делінген. Кәсіпкерліктің бірнеше
анықтамаларын қарастыру негізінде бұл ұғымның негізгі құрамдас бөліктерін
атауға болады:
➢ жауапкершілік, тәуекел, инициатива;
➢ жоспарлау, ұйымдастыру, бақылау;
➢ құралдарды іске асыру еркіндігі;
➢ жаңа шешімдерді, идеяларды іздеу.
Жоғарыдағы кәсіпкерліктің құрамдас бөліктері менеджмент функцияларымен
байланысты еркіндігін көтеруге болады. Сонымен, кәсіпкерлік дегеніміз – ол
жеке бизнесті ұйымдастыра білу және осы жеке бизнесті жүзеге асырумен
байланысты функцияларды табысты, тиімді түрде іске асыру болып табылады.
Жалпы кәсіпкерлік қатынастарды қарастырудың алғашқы сипаты – олардың
субьектісі мен обьектісі. Кәсіпкерліктің субьектісіне экономикалық қызметке
қатысушы түрлі мүшелерді, алдымен жеке дара индивиттерді жақызамыз, содан
соң кәсіпкерлік қызметті бір топ адамдар жүзеге асыратын ұйымдар, яғни
акционерлік қоғамдар, коорперативтер, шаруашылық серіктестіктер. Ал
кәсіпкерліктің обьектісі – ол адамның белгілі бір қызметі, нақты жағдайда:
новаторлық, жаңашылдық, ерекше мағынадағы өндіріс, айырбас, бөлінудің
әртүрлі факторларын қосу. Кәсіпкерліктің соңғы нәтижесі – өндірілген өнім
мен қызмет.
Сонымен қатар, кәсіпкерлікті процесс ретінде қарастыруға болады, ол төрт
сатыдан тұрады:
• жаңа идеяларды іздестіру мен бағалау;
• бизнес – жоспарды құру;
• қажетті ресурстарды іздеу;
• құрылған кәсіпоорынды басқару.
Бұл аталған сатылар бір-бірімен тығыз байланысты.
Бірінші кезеңде, барынша көп табыс келтіру – кәсіпкерліктің ең қозғаушы
факоры. Кәсіпкерлер өзіне тиімді өзгерістер, яғни жұмыстарына жаңалықтарды
енгізеді, мақсатты – пайда табу. Нарыққа жаңа тауар ұсынған алғашқы фирма
оларды белгілі бір уақытқа дейін баламалы құннан жоғары бағамен сатады.
Міне осы қабілет әдеттегіден ерекше шешім қабылдау қабілетін және іске
шығармашылықпен қарау іскерлік әлемде жоғары бағаланады.
Екінші кезеңде, ең күрделі мәселе – бизнес – жоспарды құру методологиясы
жатады, яғни өзіне нарық сигменттерін қосатын, оның көлемін және негізгі
сипаттамаларын, маркетинг жоспарларын, өндіріс және қаржылық жоспарларды
қамтамасыз ету.
Үшінші кезеңде, ең бастысы қандай ресурстар қажеттігін нақты бағалау;
бастапқы деңгейден қайталама деңгейді ажырата білу; ресурстар
жетіспеушілігімен байланысты теріс зардаптарды бағалау жұмыстары жүзеге
асырылады.
Төртінші кезеңде, пайда болған кәсіпорынды басқару. Ол нақтыланған өніс
стилінің басқарушысынан тұрады, ұйымдық құрылым құруды ұйымдастыру,
табыстың шешуші тетіктерін және де әлсіз жақтарын табу арқылы қызметтің
бағалануы арқылы шешім қабылдаудан тұрады.
Кәсіпкерліктің шаруашылық жүргізу тәсілі ретінде бірнеше негізгі
белгілері бар. Оның ішінде ең негізділерінің бірі – шаруашылық
субьектілерінің еркіндігі мен тәуелсіздігі. Олардың егемендігі нарық
механизмі әрекетін қамтамасыз ететін тәртіп қалыптастырады. Жалпы бизнестің
негізгі талабы – экономикалық іс-әрекеттердің әртүрлілігіне қарай іздеу мен
таңдау еркіндігі. Әрбір қызметші өзі істей еңбекпен айналысуға құқығы бар.
Алайда қандай еркіндік болмасын көптеген жағдайлармен шектелген, олар
сыртқы ортамен субьектілер әрекетінің нәтижесінен шығады. Дегенмен,
кәсіпкерлік қызметтің басты шарты – барлық мүмкіндіктер деңгейі тұрғысынан
шешім қабылдау өзбеттілігі мен еркіндігі болып табылады.
Кәсіпкерлікке тән тағы бір сипат шаруашылық жүргізудегі тәуекелеге
баруы. Тәуекел – жоспар немесе болжауды қарастырылған нұсқалармен
салыстырғанда табыс ала алмау немесе зиян шегудің ықтималдығы. Шаруашылық
тәуекелді негізінде мүмкін болатын және шығындар мен нәтижелердің ара –
қатынасы жатады.
Кәсіпкерлік қызметтің келесі белгісі – ол толық экономикалық
жауапкершілік және бұл мүліктік және кәсіпкердің өз атынан жүзеге асырылуы.
Кәсіпкерлер өзіне тиесілі өндіріс құралдарын тиімді пайдалану; қоршаған
ортаны ластамау; өндірістің қауіпсіздік ережелерін бұзбауға; санитарлық
гигиеналық нормаларды сақтауға міндетті кәсіпкерліктің жүзеге асырушылардың
ерекше белгілері ретінде жаңашылдық; шығармашылық ізденіс; жауапкершілік;
іскерлік этикет әрекеттері; жеке қабілеттер мен қасиеттерін жатқызуға
болады. Міне осы қабілет – әдеттегіден ерекше шешім қабылдау қабілетін және
жағдайға шығармашылықпен қарау іскерлік әлемде жоғары бағаланады және
нәтижелі сипатта болады.
Кәсіпкер – қызметтің сферасына байланыссыз өз қабілеттерін келесі
функцияларды орындау арқылы жүзеге асырылады:
• нарықты зерттеу арқылы төлем қабілеті сұранысы бар тауарлар мен
қызметтерді іздеу;
• төмен бағалы ресурстар нарығын іздеу;
• бизнесті жаңа техника, технология және менеджмент негізінде
ұйымдастыру және оларды басқару;
• маркетингтің қазіргі заманғы принциптерін пайдалану арқылы тауарлар
мен қызметтерді сату, тарату;
• табыстарды тұтыну және жинақтау қорлары арасында, т.б., бөлу.

1.2. Шағын кәсіпкерліктің қызметтері мен бағалау әдістері.

Жалпы кәсіпкерлік бірнеше қызметтер атқарады: өндірістік, коммерциялық,
қаржылық, басқарушылық қызметтері бар. Енді әрқайсысына жеке – жеке
тоқталып мәнін ашатын болсақ:
Өндірістік қызметі өндіріс пен материалдарды – техникалық қамтамасыз
етуді және шаруашылық қызметке қажетті шикізат, құрал-жабдықтар және тағы
да басқалармен өзара байланыстылығын қарастырады және өндірістік сипатта
жүзеге асады.
Кәсіпкерліктің коммерциялық қызметі тұтынушылардың қажеттіліктерін
анықтау және кәсіпорындар мен нарықтық контрегенттер арасындағы айырбас
процестерін басқаруды жүзеге асырады. Сонымен қатар, тауар ақша және сауда
– айырбас операциялары бойынша келісімдер арқылы да жүзеге асырылады.
Ал кәсіпкерліктің қаржылық қызметі келесі функцияларды іске асырудан
тұрады: қаржы есебінің енгізілуі; инвесторлар мен кредиторлар есебінен
капиталдың мобилизациялануы; сатудан түскен табыстарды жинақтау, ақша
нарығы, банктер, инвесторлар, бағалы қағаздармен өзара байланыста
қалыптастыру; сатып алушыларды іздеу мен анықтау және тартуға байланысты
маркетингтік қызметтер және тағы басқалар.
Келесі кәсіпкерліктің қызметі – ол басқарушылық функциясы кезінде
кәсіпорындар мен қоғамдық құрылымдар немесе ақпарат құралдарымен өзара
қарым-қатынастарын басқару; кәсіпкерлік идеялар, инициативалық талаптарды
және басқару тәжірибелерін қалыптастырып, тарату; капиталдар мен
табыстардың қолданылуын пайдалану; бизнес қажеттеліктеріне сәйкес
жұмысшыларды тарату, таңдау, жұмысқа алу сияқты қызметтер атқару. Сонымен
кәсіпкерлік қызметінің сферасына байланыссыз өз қабілеттіліктерін келесі
функцияларды орындау арқылы жүзеге асырылады.
Сонымен қатар, шағын кәсіпкерліктің қызметін бағалаудың біренеше бағыты
бар, шағын кәсіпкерлікті анықтаудың сандық, сапалық және аралас әдістері
бар.
Сандық көрсеткіштер негізінде жалпы кәсіпорындардың шағын бизнес
секторына кіретіндігін анықтау үшін: персонал саны, жалпы өнімнің көлемі,
өндірістік қорлардың көлемі, өндіріспен сату көлемі; активтердің баланстық
құны сияқты сандық көсреткіштерімен анықталады: ал шағын кәсіпкерлікті
анықтауда сапалық көрсеткіштерге негізінен субьективті сипаттар мен
тәжірибе;
Аралас әдіс экономикалық және статистикалық тәсілдерді қолдануды
ұсынады: нарықтағы үлесі; тәуелсіздік, жалпы ұлттық өнімдегі үлесі;
бірқалыпты басқару айналымы.
Дамыған елдерде негізгі критериялардың есебінде шағын кәсіпорындардың
анықтауы негізінен шаруашылық айналымның көлемдері мен жұмысшылар саны
жатады.
Сонымен қатар, шағын бизнес, ағылшын елдерінде айтылады, ал Япония
және Батыс Еуропада ұсақ кәсіпорындар деп пайдаланылады.
Әлемнің дамыған елдерінде шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың басты
мақсаты – қолайлы орта қалыптастыру. Бұл негізде мемлекеттің экономикалық
саясатының тұрақтылығы, нарық инфрақұрылымының дамуы, интелектуалды
меншкіті қорғаудың тиімді әдісі; жеңілдетілген әкімшілік шаралары; салық
демалыстары және тағы басқалай басты нысанаға алынады.
ҚР-ғы кәсіпкерліктің классификациясы.
Жалпы кәсіпкерлік.
Көлемі; Меншік түрі; Территория:
➢ шағын – жеке – жергілікті;
➢ орта – мемлекеттік – аймақтық;
➢ ірі – шетелдік – республикалық;
➢ аралас – халықаралық;
Салалық бағыт қызмет түрі:
➢ өнеркәсіптік – өндірістік;
➢ аграрлық – коммерциялық;
➢ құрылыстық (ойын бизнестерінен);
➢ саудалық және шоу;
➢ көліктік басқалары;
➢ инфрақұрылымдық кеңестік – қаржылық;

2. ҚР-дағы шағын кәсіпкерліктің экономикадағы рөлі және даму тендециялары.
2.1 ҚР-дағы шағын кәсіпкерліктің дамуын таңдау.
Қазақстандағы шағын кәсіпкерлік субьектілерінің санының тұрақты өсуі
және онда жұмыс істейтіндердің көлемінің артуына қарамастан шағын бизнес
секторы мемлекет экономикасының мәселелерін шешуде айтарлықтай үлесі көп
емес. Ол осы экономика секторының проблемаларымен түсіндіріледі: салық
салу, несиелендіру, мемлекеттік органдармен өзара әрекеті және тағы басқа
салалардағы мәселелер. Сондықтан кәсіпкерлер алдында несиені алу кезіндегі
немесе қаржылық көмек жағдайында әртүрлі кедергілер орын алады. Сол
проблемаланың ең бастыларының бірі – заң шығарушылық базаның тұрақсыздығы,
иә, заңдар қабылданған, мысалы: жеке кәсіпкерлікті дамытуға және қолдауға
байланысты заңы (04.07.92 жыл); шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау
туралы заңы (19.06.97 жыл); шағын кәсіпкерлікті дамытуға мемлекеттік
қолдауды күшейту және оны жандандыру жөніндегі шаралар туралы ҚР-нің
Президентінің Жарлығы бойынша (06.03.97ж) және бүгінгі күніде қабылдануда.
Бірақ бұл нормативтік құқықтық актілер іс жүзінде толық жүзеге
асырылмағандықтан кәсіпкерлер үшін біршама қиындықтар туады. Ол нормативті
-құқықтық актілердің орындалмауы, шағын кәсіпорындардың ісіне араласу,
көптеген тексеруші және қадағалаушы басқару органдарының тексерушілік
қызметтері шағын кәсіпкерлер жұмысының тоқталуына әсерін тигізеді. Бұл
кедергілермен қатар, кәсіпкерлік қызметті бақылайтын салық инспекциясы,
жергілікті әкімшілік бөлімдері, санитарлық – экологиялық инспекциялар,
өрттен қорғау бөлімшелері, тұтынушылардың құқығын қорғау органдарының
функциялары мен өкілеттіліктеріне иемденіп алды. Бұл өз кезегінде
бюрократизмге ұштасады, яғни ол дегеніміз заңсыз ақша талап етудің тиімді
құралы болып табылады. Ауыр салық екі түрде жүргізіледі: жартылай жария
және жасырын. Жартылай жарияға, жергілікті үкіметтің бастамасымен
жүргізілетін кәсіпорындарға заң шеңберінен шығып кететін шекте, ақшалай
сомада салық салу. Екінші форма – жасырын ауыр салық, нақтылы
шенеуліктердің қалтасына тікелей пара ретінде түседі. Ол өз деңгейінде
кәсіпкерлерге теріс ықпал етіп, олардың жұмысын жүзеге асыруға кедергі
болады.
Келесі негізгі мәселе – ол тиімді қаржылық қолдау, яғни кәсіпкерлердің
инвестициялық несиелерді алуы болып табылады. Кәсіпкерлер республиканың
банк жүйесінен; шағын кәсіпкерлікті дамыту қорынан; Европалық Қайта құру
және Дамыту банкісінің ашық несиелік тізбегінен; шағын кәсіпкерлікті
қолдайтын басқа да қаржы көздерінен ала алады. Бірақ шағын бизнесті қолдау
көздері анықталғанымен, оны қолдау инвестициялау механизмінің жетілдіруін
қажет етеді. Бұл тұрғыда несие алу кәсіпкерлер алдында жиі кездесетін
кедергілерге;
I. – жоғары пайыз мөлшерлемесі;
II. – несиені қайтарудың қысқа мерзімділігі;
III. – несие алудағы құжаттар санының көптігі;
IV. – кепілдікпен қамтамасыз ету проблемалары.
Жоғарыдағы несие алудың негізгі мәселелерін келесі факторлар да
толықтырады:
← несие алу кезіндегі банктерге тапсыратын құжаттарды толтыру
білімінің жетілмеуі;
← ақпаратпен толық қамтылмауы;
← бизнес – жоспар жасаудың толықсыздығы;
← елдегі шағын кәсіпкерлікті дамытуға бағытталған несиелердің
көздері туралы шетелдік, олардың бағдарламаларды ақпаратпен
қамтамасыз етпеуі;
Аталған барлық факторлар кәсіпкерлік қызмет субъектілеріне несие алуға
кедергі келтіреді.
Бүгінгі таңдауда еліміздегі шағын кәсіпкерлердің қаражат көздерінің 75%
жеке жинақтары мен туыстарының қаржы құралдарынан, 15% сыртқы көздер, 10%
банктерден құралады.
Шағын кәсіпкерлікті дамытудағы негізгі проблемаларының ең маңыздыларының
бірі – салық саясатының жетілмеуі болып табылады. Бұл мәселе заңдылық
нормативті актілердің жиі өзгеруі, салық салу қойлымдарының жоғары болуы,
салық түрлерінің өте көп жақтылығы және салықтар мен төлемдерді жинаудың
күрделі жүйесін жатқызуға болады. Ал шағын және орта бизнесті дамытуда
салықтың маңызы зор. Қазіргі кездегі шағын кәсіпорындардың 40% 1992-1993
жж. да салықтық жеңілдіктер мен несиелендіру мүмкіндіктеріне ие болған
уақытта құрылған. Салық кодексін қабылданғаннан кейін бұл кәсіпорындардың
құрылуы мен жүзеге асырылуы қысқартылды. Негізгі себеп – кәсіпкерлікті
дамытуды ынталандыру бойынша шаралар жүйесінің жоқтығы болды.
Қазақстан Республикасының Салық Кодексі бойынша салықтардау он бір түру,
ал алымдардың соммалық көлемі 45-50% құрайды. Сонымен қатар, кәсіпкерлік
қызметтің салықтық реттелуінде, елімізде заңдардың, яғни салық туралы
заңдар жүйесінің шексіз өзгертіліп отырылуы негізгі проблемалардың бірі
болып табылады. Салық жүйесін белгілейтін заңның 24.06.95 ж., енгізілгеннен
кейін, оған толықтырулар мен өзгертулер он алты рет болған; сондықтан бұл
мәселе кәсіпкерлер үшін салық заңдарының шығарылуына орай тұрақсыздық
тудырады.
2.2. Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдаудың бағыттары.
Дамыған елдерде шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау саясатының жалпы
мақсаты – ол шағын кәсіпкерлікке қолайлы ортаны қалыптастыру болып
табылады, яғни экономикалы саясаттың тұрақтылығы, нарықтық инфрақұрылымның
дамуы, интеллектуалды меншікті қолдаудың тиімді жүйесі, жеңілдетілген
әкімшілік талаптар, жеке бастамшылыққа дем беретін идеологиялық жағдайлар
және тағы басқалар. Мысалы, АҚШ–та шағын бизнес мәселелерін шешетін арнайы
ұйым шағын бизнес админстрациясы бар. Японияда жергілікті билік органдары
қарызды кепілдендіру жөніндегі ассоциация құрған және ұйымдастырған. Канада
да бизнесті дамытудың федералды банк арқылы кәсіпкерлерді несиемен, соның
ішінде кепілдемемен қамтамасыз етеді.
Қазақстанда жеке кәсіпкерлікті қолдау мәселесі алғаш рет 1992ж 4-ші
шілдеде қабылданған. Жеке кәсіпкерлікті қолдау және қорғау туралы заныңда
көрініс тапты. Соңғы уақытта шағын кәсіпкерлікті қолдау мақсатында елімізде
ҚР президентінің бастамасымен 5 заң, заңды күші бар 7 қаулысы, бірнеше
бағдарламар қабылданды. Сондықтан, шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау мен
ынталандыру бүгінгі күні мемлекетіміздің алдындағы өзекті мәселелердің
бірі. Бұл тұрғыдағы негізгі мақсат – шағын кәсіпкерліктің әлеуметтік
экономикалық қызметін тиімді атқаруына мүмкіндіктер жасап, өмір сүру
мерзімінің неғұрлым ұзаруына ықпал ету болып табылады.
Бүгінде, ҚР–нің аса назар аударып жатқан аясы шағын кәсіпкерлікті дамыту
және қолдаумен оны материалдық, құқықтық қамтамасыз етудің өзекті
проблемалардың мүмкіндігінше шешу болып табылады. Ол үшін мемлекеттің
көмегі қажет:
➢ біріншіден, құқықтық реттеудің ұтымды түрлері мен шегін белгілеу;
➢ екіншіден, кәсіпкерліктің қарқынын төмендетпеуге назар аудару;
➢ үшіншіден, салық салу жүйесін шешу жолдарын дамыту;
➢ төртіншіден, бақылау органдарының кәсіпкерлік обьектілерінің
тексеру жөніндегі қызметтерін бәсеңдету.
Сондықтан бұл мәселе тіпті ҚР–дің Президентінің Қазақстан–2030
бағдарламасында да көрініс тапқан: мұндай экономикалық өсу стратегиясының
принципі ретінде шағын кәсіпкерлікті дамытудың мақсаты – оны дамыту үшін
қолайлы жағдай жасау. Негізгі басымдықтар:
← мемлекеттік, қоғамдық және халықаралық ұйымдардың шағын
кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі өзара іс–қимылы;
← несиелендірудің тиімді және қол жеткізілетін жүйелерін
қалыптастыру;
← шағын кәсіпкерлікті қолдаудың инфрақұрылымын дамыту;
Белгіленген шараларды іске асырудың нәтижесінде кәсіпкерлік субъектілері
санының өсуі, жаңа жұмыс орындарының құрылуы, шағын бизнес саласында жұмыс
істейтіндер санының артуы, нақты бәсекелестік орты құру, қоғамның орта
негізі ретінде меншік иелерінің жаппай жігін қалыптастыру күтіп отыр.
Сонымен қатар, кәсіпкерлікті дамытуды ынталандыру мақсатында елімізде
шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың Бизнес Кеңесші атты бағдарламасы
қабылданған. Бағдарламаның басты мақсаты Қазақстанның барлық аудандарындағы
кәсіпкерлер мен кәсіпкерлік бастамашылығы бар тұрғындарға бизнесті ашу және
оны тиімді жүргізу бойынша кешенді бірыңғай және қол жетімді білім беру
болып табылады.
Республикамыздың барлық облыстарындағы аудандарда кәсіпкерлік
бастамашылығы бар халықтың және жұмыс істеп жүрген кәсіпкерлерге
қысқамерзімді оқыту- тренингтері бойынша қызмет ұсынылатын болады. Оқыту-
тренингтері бойынша қызмет ақысыз көрсетіледі және оған мыналар кіреді:
1. жұмыс істеп жүрген және өз бизнесін ашу және кәсіпкерлік қызметті
тиімді басқару саласы бойынша әлеуетті кәсіпкерлердің білім деңгейі
мен дағдыларын арттыруға бағытталған қысқа мерзімді (2-3 күндік) оқу
курстарын ұйымдастыру, оған қоса:
o өз бизнесін ашу (істі бастау варианттарын, саланы таңдау, бизнес-
жоспар әзірлеу, қаржыландыру көзін іздестіру, қызметті ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.