Қонақжайдың клиенттері туралы деректер базасы
Жоспар
1.Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.1. Деректер базасы туралы негізгі
ұғым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...3
1.2. Курстық жұмысына программаның
қойылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2. Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 6
2.1.
Файлдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2.2. Текстік
файлдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .10
2.2.1.
Шығару ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..11
2.2.2.
Енгізу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
2.3. Типтелген
файлдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
16
2.4. Типтелмеген
файлдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
3. Файлдардың жұмыс істеу
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
3.1. Файлды
оқу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...20
3.2. Файлды
жазу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 21
3.3. Экранға файлды шығару және
оқу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 21
3.4. Файлды баспаға
шығару ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
4.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...24
Кіріспе
1.1 Деректер базасы туралы негізгі ұғым
Деректер база теориясы әлі де болмасын жас ғылым болып саналады. Осы
ғылым 30 жыл бұрын пайда болды. Бірақ соған қарамастан қазіргі ақпараттық
жүйелерді деректер базасыз елестетуге болмайды. Кант Дейт осы білім
саласының атақты теоретиктердің бірі. Оның деректер базасына беретін
анықтамасы осындай: деректер база әр түрлі, белгілі бір ретімен орналасқан
ақпараттан тұрады. Олар кейбір жүйелермен қолданылады, арнайы бір кәсіпорын
үшін.
Сонымен басқа да анықтамалар бар. Мысалы: деректер база-ол бір-
бірімен тығыз байланысқан көптеген элементтер, олар бір немесе бірнеше
жүйелермен өнделе алады. Деректер базадағы мәліметтердің байланысы олардың
ішкі логикалық жағдайына сәйкес болады. Деректер банкі – ол ақпараттық,
персоналдық, программалық және техникалық средствалардың жүйелердің
автоматты түрде көрсетілуі. Мұнда персонал дегеніміз-ақпаратты сақтаумен,
толтырумен, жаңартумен, керекті ақпаратты табумен және табылған ақпаратты
шығарумен айналысатын адам тобы.
Деректер базалар архитектура бойынша 2-ге бөлінеді:
-Файл-Сервер;
-Клиент-Сервер.
Файл-Сервер дегеніміз-ол рталық сапасымен ерекшелейді. Мұндай
машиналардың ішінде 1-й пайдаланатын дерек қоры сақталады. Қалған барлық
машиналарды жұмыс станция ретінде қолданылады. Пайдаланушының сұранысына
сәйкестендіріп, дерек қор файлдар, жұмыс станциясына беріледі.
Пайдаланушылар жұмыс станциясында өз дерек қорын құру мүмкін, бірақ ол қор
тек сол жұмыс станциясында пайдаланылады.
Клиент-сервер дегеніміз –ол орталық машина орталықтандырылған дерек
қорларын сақтаудан басқа деректерді өндеу қажет. Клиентпен берілген сұрау
бойынша серверде ізденіспен, деректердің шығарылуыжүзеге асады.
Деректер базада тағы да маңызды орын алатын нәрсе, өріс. Өріс
дегеніміз-деректерді логикалық ұйымдардың элементарлық бірлігі. Ол
реквицитке-ақпараттық бөлінбейтін бөлігіне сәйкес келеді. Файл жазбасының
логикалық структураның баяндамасы өрістерінің тізбегімен тұрады.Файл
жазуының құрылымына кілт өрісі көрінеді., ол жазбалардың идентификаторлары.
Деректер базаларды басқару жүйесі (ДҚБЖ) дегеніміз-элементіне жалпы дерек
құру үшін және көпшілік есептеулерді шешу үшін жасайтын бағаналық
жүйелерді айтамыз. ДҚБЖ келесі кластарға бөлінеді:
-жалпы жағдайдағы жүйелер;
-ерекше жүйелер;
-кейбір пән саласына немесе ақпараттық жүйелеріне бағытталады.
1.2 Курстық жұмысына программаның қойылуы.
Менің курстық жұмысына жасалған программам TURBO PASCAL
программалау тілінде жазылды.Программаның негізгі структурасы мынандай.
Қонақжай администраторы. Қонақжайдың клиенттері туралы деректер базасы:
1.Регистрация: номердің классы, аты-жөні, паспорт номері, туған жылы,
келген күні, кеткен күні.
2.Клиенттер тізімін қарау.
3. Іздеу: номердің классы, аты-жөні, паспорт номері, туған жылы,
келген күні, кеткен күні.
4. Өзгерту
Деректер базасы 6 бөлімінен тұрады.
Осы аталған бөлімнің әрқайсысының құрамында бірнеше өрістер бар.
Өрістердің көмегімен деректер базасындағы бар ақпарат белгілі бір ретімен
орналасады. Оның арқасында кез-келген адам өзіне керек ақпаратты табу үшін
түрлі сұрауларды құра алады. Енді жоғарыда аталған деректер базамның әр
бөлігінің өрістерін атайық.
1. Номердің классы. Оның типі бүтін тип (string);
2. Клиенттің аты-жөні. Оның типі жолдық тип (string);
3. Паспорт номері. Оның типі жолдық тип (string);
4. Туған жылы. Оның типі жолдық тип (string);
5. Келген күні. Оның типі жолдық тип (string);
6. Кеткен күні. Оның типі жолдық тип (string);
Мысалы, үшін әр өрісті 5 жазулармен толтырайық. Деректер базасын
толтырғаннан кейін менің мақсатым маған керекті деректерді алу.
Осындай сұрақтарды шығару үшін дұрыс шарттарды құру керек, яғни әр
сұрақ үшін программа жазу. Программа қолданушыға деректермен қандай да
операцияларды жасауды жеңілдету үшін арнайы интерфейс құрылады. Оған түрлі
менюлар, кнопкалар, терезелер жатады. Мұндай интерфейс TURBO PASCAL-дың
ішіндегі TURBO VISION арқылы жасалынады. Программаның жасалу жолы келесі
пунктерде толық көрсетіледі.
Файлдар.
Файл дегеніміз – белгілі бір атпен дискіге жазылып сақталынып қойылған
программа немесе құжат (оның аты 255 символдан аспауы керек). Файлдар
дискіде белгілі мөлшерде орын алып тұрады, оны берілген аты бойынша кез
келген уақытта ашып, мазмұнын экраннан көруге болады. Файлдарды жүйеге
келтіру үшін бумалар құрылады. Яғни, бір бумаға бірнеше файлды жазып қою
мүмкіндігі бар. Файлды бір бумадан басқа бумаға ауыстыруға,көшіруге,
өшіруге,т.б әрекеттер жасау үшін арнайы программалар қолданылады. Windows
операциялық жүйесінде файлдармен жұмыс Менің компьютерім және сілтеуіш
программаларының көмегімен жүзеге асырылады.
Файлдар нәтижелер де және программаның өзі де бола алады.
Программа - магниттік мәлімет сақтауышта (дискіде) файл түрінде жазылып
сақталып, жұмыс істеуші адамның командасы бойынша компьютер жадына жүктеліп
орындалатын машина тіліндегі нұсқаулар жиыны. Көптеген есептер бір-бірімен
бірігіп отырып жұмыс істейтін программалар жиыны арқылы шығарылады.
Программа нәтижесінде сыртқа тасушы өнделетін деректерді сақтауға
мүмкіндік беретін есептер шешімі бар. Мұндай жағдайда деректер сыртқы файл
ретінде ұйымдастырған тасымаудаушы ретінде МД бола алады. ЭЕМ жадысында
клавиатуралардан түсетін негізгі деректер бар,нәтижесі экранға шығарылатын
есептерді қарастырдық. Сонымен де негізгі дерек және нәтижелер сақталмады.
Сол 1 програманы іске қоскан сайын негізгі деректерді қайта енгізу
керек. Сыртқы файларды құру және осы файлдарды өндеу МД- да әрсайын сақтау
үшін программалаудың тиімді әдісі болып табылады.
Pascal –да файл 1 типті ( қарапайым немесе күрделі) элементер тізбегі
құрайды. Массивқа қарағанда файл ұзындығы, яғни элементтер саны,
элемент орны индикспен белгіленбейді және әрбір элемент алдынғы
элементердің сұрыптауынан кейін ғана қолданыла аламыз.
Мұндай файлардар тізбектелген деп алады. Ескеретін сыртқы файлардар
құру және өндеу микро ЭЕМ және Pascal версияларының нақты реализацияға
байланысты.
Pascal –ң версияларының көбінде микро ЭЕМ үшін символдың деректер
сияқты файлдарды сақтауға мүмкіндік берілетінімен. Файлды машиналық
оперативтік жадысына сақтаған файл символдары програмадағы көрсетілген
типке сай титі пайдалынады.
Егер программа сыртқы файлдармен байланыса,онда файлдар программада
сипаттлынуы керек, яғни var айнымалылар бөлімінде немесе, бөлімін пайдануы
мен айнымалылар бөлімінде файларды сипаттаудың түрі: var
файл.
Символды деректер файлы текстік файлдар деп аталады, текстік файлды
сипаттау: техt сипаттамасаына сай. Сондықтан алдыңғы мысалдағы FT
текстік файлды былай сипаттауға болады: техt FT , Туре типтер сипаттау
бөлімін сіз деректерді анықтау программаны әнбебап қылып және программа
қосымшасын.Файлды сипаттау түрі: FT текстік файл үшін сипатау түрі.Мұндағы
Т-деректердің есептеуімен типі.Сыртқы файлын программалың байланысының 3
түрін қарастырайық : файлды оқу, файлды жазу, оқу және жазу.
Файлдық тип-компоненттері файлдық тип немесе компоненті файлдық тип
болатын структураның типтен басқа кез келген тип болатын сызықты тізбектен
тұрады. Компоненттер саны файлдык типті хабарлауда бекітілмейді. Файлдық
әрбір элементі 0-ден бастап нөмірленеді. Паскальда файлдардың үш түрі
бар: типтелген, текстік және типтелмеген.Паскальда кез кезген файлдық
айнымалы ол файлдық типтегі кез келген айнымалы. Файлдық тип типті
сипаттаудың келесі керсетілген операторларының көмегімен хабарланады: Type
TF = File of ТИП
Файлдық айнымалыны колданудың алдында ол ASSIGN процедурасының көмегі
арқылы сыртқы файлмен байланыстырылуы керек. Әдетте сыртқы файл сыртқы есте
сақтау құрылғысындағы (СЕСК) аты аталған деректер жиыны, сондай-ақ ол
пернелер немесе дисплей сияқты құрылғы да болуы мумкін. Сыртқы файлдарда
файлдарға жазылған акпарат сақталады немесе олар файлдан оқылатын акпарат
көзі ретінде қызмет атқарады.
Сыртқы файлмен байланыс орнатылғаннан кейін файлдық айнымалыны енгізу
немесе шығару операциясына дайындау үшін ол "ашылған" болуы керек. Бар
файлды RESET прпцедурасынын. Көмегімен ашуға болады, ал жаңа файлды REWRITE
процедурасының көмегімен құрып, ашуға болады.
Файлдарға қатынау әдетте жүйелік түрде ұйымдастырылады, яғни элемент
стандартты READ процедурасымен оқылған кезде немесе стандартты WRITE
процедурасының көмегімен жазылған кезде, файлдың ағымдағы позициясы реті
бойынша келесі элементке көшеді.Аталған READ және WRITE процедураларынан
басқа да, END-OF-FILE жағдайы туған кезде (басқаша айтканда файлдан тыс
жерден оқуға әрекет етілген кезде) TRUE
мәнін қабылдайтын EOF логикалык функциясы да жиі қолданылады.
EOF функциясының форматы:
Enf \Name)
мұндағы NAME ретінде EOF жағдайына тексерілетін файлдың аты
керсетіледі. Программа файлмен жұмысын аяқтағаннан кейін ол CLOSE
процедурасының көмегімен жабылуы керек. Жабылғаннан кейін онымен
байланысқан сыртқы файл жанартылады. Кейіннен файлдық айнымалы басқа
файлмен баиланыстырыла алады. Енгізу-шығарудың СЫРТҚЫ атты функциялары мен
процедураларына катынаған станд қателерді тексеру кезінен автоматты түрде
тез аща алады. Қате табылған жағдайда, экранға қате туралы хабар береді
және программа тексеруді орындалуын тоқтатады. Қателерді автоматты түрде
тексеруін компилятордың директивасының көмегімен қосугғ {$!+} немесе алып
тастауға {$!-} болады. Тексеруді алып тастаған кезде енгізу-шығарудың
қателері программаның тоқталуына әкелмейді. Бұл жағдайда енгізу-шығару
операцияларының орындалу нәтижесін тескеру үшін бүтін сан қайтаратын
IORESULT стандартты функциясы қолданылады. Егер бұл функцияның нәтижесі
нөлге тең болса, онда алдынғы енгізу-шығару операциясы ойдағыдай аяқталган.
Kepi жағдайда бұл сан катенің кодын көрсетеді (олардың, кейбіреуі төменгі
кестеде келтірілген).
j
Паскальда файлдық айнымалыларға қолданылатын операцияларды
негізгі төрт топка бөлуге болады: орнату және аяқтау; енгізу-шығару; файлда
жылжу; арнайы
Текстік файлдар
Бұл бөлiмдe стандартты TEXT типіндегі файлдық айнымалысын пайдаланатын
енгізушығару операциялары сипатталады. Бір айта кететің жай, Паскальда
TEXT тип! FILE OF CHAR типінен өзгеше.
TEXT стандартты файлдық типі жолдарға реттелген символдардан тұратын
файлды анықтайды. Текстік файлдар төменде сипатталған
енгізушығарудың арнайы процедураларын қолданады. Текстік файл ашылған
кезде ол ерекше түрде интерпретацияланады: ол қатар соды символымен
аяқталатын катарларға топталған символдар тізбегінен тұрады
деп есептеледі.
TЕCKCTІK файлдар үшін, типі CHAR типінен өзгеше мәндерді оқуға және
жазуға мүумкіндік беретін оқу және READ жәэне WRITE жазу операцияларының
арнайы түрі бар. Мұндай мәндер автоматты түрде символдық түрге және
керісінше керсетіледі. Мысалы, READ(F,I), интерпретациясы ондық сан болатын
сандар тізбегнін оқиды, мұндағы F текстік файл, I бүтін типті айнымалы.
Бұрын айтып кеткеніміздей текст типті стандартты INPUT және OUTPUT екі
айнымалысы бар. Стандартты INPUT файлдық айнымалысы-бұл операциялық жүйенін
стандартты енгізу файлымен байланысқан оқуға ғана мүмкін файл, ал
стандартты OUTPUT файлдық айнымалысы-бұл операциялық жүйенін стандартты
шығару файлымен байланысқан жазуға ғана мүмкін файл. Программа орындалу
алдында INPUT және OUTPUT файлдары RESET (INPUT) және
REWRITE(OUTPUT) операторлары орындалғандай автоматты түрде ашылады.
Дәл осылай программа орындалып біткеннен кейін бұл (файлдар автоматты
түрде жабылады.
Тізімі осы бөлімде көрсетілген кейбір стандартты процедуралар үшін
параметр ретінде файлдық айнымалыны айқын керсету қажет емес. Егер бұл
параметр қалдырылып кетілген болса, онда өздігінен процедура немесе
функция енгізу немесе шығаруға бағдарланған болуына сәйкес INPUT және
OUTPUT қарастырылады.
Шығару
Сіздер Паскальдың көбірек тараған функциясы-қосалқы программасын
пайдаландыныздар. Оның қызметі ақпаратты экранға жазу (шығару). Оның
форматы қарапайым және қолдануы көрсетілген:
Writeln (элемент, элемент,. . .) ;
Әрбір элемент бұл ашық экранға шығарғыңыз кегетщз және бүтін немесе
нақты сан (3,42,-1732.3), символ ('A'- 'Z', 'А' 'Я'), қатар ('сәлем
адамзат'), бульдж мои (TRUE) сиякты мәндер бола алады. Бұдан басқа ол
атаулы тұрақты (тұракты аты), айнымалы, керсетілген функцияның шақырылуы,
егер ол бүтін тип мән, нақты сан, символ, қатар немесе бульдж тип қайтарса
бола алады Барлық элементтер қатарға көрсетілген реті бойынша басылады.
Шығарудан кейін түймеше келесі катардың басына орнатылады. Егер түймешеніңғ
осы қатардағы соңғы элементтен кейін қалуы қажет болса, онда:
Wr-Lte (элемент, элемент,. . .); пайдаланылады
Элементтерді шығарғанда олардың арасында автоматты түрде бос орын
қойылмайды. Kөрсететін болса, оларды ескере кеткен жөн:
Wnt el л (элемент : элемент,.. .) ;
Шығару келесі операторлармен сипатталады:
А:-1; В:=2; С:=3;
Name: =' Мурат' ;
Writeln(А,В,С); 123
Writeln(A, ' \В, ' \С) ; 1^3
Writeln ( Юл-', Name) ; Ол-Мурат
Writeln ( Юл, ' , Name, ' . ' ) ; Ол, Мурат
Сондай-ақ берілген элементтің өpiciн анықтайтын параметрлерді
пайдалануға болады. Бұл жағдайда оператордың форматы:
Writeln (элемент ұзындық. . . ) ;
болады, мұндағы ұзындық — элементті шығаруға арналған өpicтiн жалпы
мөлшерін анықтайтын бүтін өрнек ( тұрақты, айнымалы, функцияның шақырылуы).
Келесі программа және оның орындалу нәтижесіндегі шығаруды
қарастырайық:
А:=10; В:=2; С:=100;
Writeln(A,B,C); 102100
Writcln(A:2,B:2,C:2); 10 2100
Writeln(A:3,В:3,С:3); 10 2100
Writcln'A,B:2,C:4); 10 2 100
Aйта кететін жай элементтің алдында көрсетілген ұзындық бойынша бос
орындар қойылады.
Ал егер өрістін мөлшері қажеттен кем болса ше? Жоғарыда көрсетілген
мысалдың eкiншi операторында С=100 үшін әріптің мөлшері керектен аз,
басқаша айтсақ берілгені 2, керегі 3. Шығаруда Паскаль мөлшерді қажетті
минимумға дейін есептеледі.
Бұл әдіс барлық мүмкін болатын элементтер: бүтін тип, нақты сан,
символдар, қатарлар және бүтіндік типтер үшін қолданылады.
Бірақ нақды сандар үшін әріптің кендігін (мөлшерін) көрсеткен кезде сол
жақтан бастап түзетіледі және экспонент формада басылып шығарылады.
У:=4?!.53;
Writeln (X); 4.2153000000Е+02
Writeln(X:8) ; 4.2Е+02
Сондықтан Паскаль ұзындыктың екінші операндысын қосуға мүмкіндік
береді:
Элемент ұзындық: цифрлар саны.
Eкінші сан бекітілген нүктесі бар сандар үш үтірден кейін қанша сан бар
екенің көрсетеді.
* : - 4 П . Ь 3 ;
Knteln (л: 6:2) ;
421.ЬЗ
лгИeln(X:8:2);
421.S3
.'nt fcj.n (x:8:4) ;
421.5300
Енгізу:
Стандартты Паскальда деректерді пернеліктен оқуға пайдаланылатын
акпаратты енгізудің екі негізгі READ және READLN функциялары бар.
Олардың форматы
Rеаd1n{элемент,элемент,. . .) ; Readln (элемент.элемент. . .) ;
мұндағы әрбір элемент бүтін нақты, символдық типті айнымалы және қатар.
Сандар бip-бipiнeн бос орынмен немесе Enter-Ғ11 басумен белгілеуі керек.
Төменде көрсетілген программада F1 текстік файлынан 1- курс студенттері
енгізіледі және ол алфавит реті бойынша сұрыпталып, терминалдың экранына
шығарылады F1 файлының компоненттері студенттің фамилиясын (20 символдан
тұратын) және 4 пән бойынша (матиматикалық анализ, физика, тарих және
алгебра) бағаларды білдіреді. F1 файлына сәйкес келетін бастапқы деректер
жиыны кез келген lexcrix редактордың көмегімен дайындала алады, себебі
фамилиялар, бағалар бос орынмен берілген символдар тізбегін
білдіреді.
Program til^TEXT; Const M - 20; Type
Predmet = (Matan,Fiz,Isl,Alg); Oz?nki = Array'Predmet] Of
Integer; Var
F] Text,
St Arrayfl..100] Of String[M];
R String[M];
0 Arrayfl..100] Of Ozenki;
Rr Ozenki;
I,M,K Integer;
J Predmet; FileName : String[20]; Begin
If t'aramCount 1 Then 17 П1eName: -ParamStr(1) Else
FileName:-'predmet.dat'; Assign(Fl,FileName); Reset(Fl); \:=0;
While Not Eof(Fl) Do Begin
N : N i 1 ;
Red(L l,St [N] ) ;
For J: Matan To Alg Do
RcadfFl,Oz[N,J]); Readln(Fl); End;
Close(Fl); For I:-l To N-l Do For K:=TH To N Do If St [J ] St [K] Then
Begin
R:=St [K]; St [K] :=St[J ] ; St[IJ:-R; Rr:=Oz[K]; Oz[K]:-Oz[IJ
Oz[I]:=Rr; End; Write In ( ' 1-uii курс студенттер!: ') ;
For I:=1 To N Do Begin
Write(1:3,': '); For K:=l To M Do
Wr:te(St[I,K]}; For J:-Matan To AJq Do
Write(Oz[I,J]:2); Wnteln; End; End.
Айнымалыларды сипаттаудың VAR операторында .Fl файлы TЕKCTIK деп
анықталған және компоненттер саны 100-ден аспайды деп жорамалданып, ST және
OZ массивтері анықталған. Файл компоненттерінің нақты саны EOF функциясын
пайдаланып WHILE циклінің орындалу процесі кезінде анықталады.
16. 17 жолдарда PARAMCOUNT және PARAMSTR стандартты функциялары
пайдаланылған. PARAMCOUNT функциясы командалық жол немесе альтернатива
түрде программалық ортаның RUNPARAMETERS пункті арқылы берілетін
параметрлердің жалпы санын қайтарады. PARAMSTR(K) функциясы К-шы параметр
болатын жолды қайтарады Сонымен 16-19 жолдарда FILENAME аинымалысына
командалық жол арқылы берілетін сыртқы файлдың аты меншіктеледі (осы
жағдайда PARAMCOUNT функциясының мәні 1-ге тең). Kepi жағдайда FILENAME
айнымалысына сыртқы 'prcdmet.dat' файлының аты меншіктелед1 20-шы жолда F1
айнымалысы аты FILENAME айнымалысы арқылы сипатталатын сыртқы файлмен
байланыстырылады. RESET(Fl) функциясы F1 файлын ашады жене F1 файлыньщ
бipiншi компонентін оқуға мүмкіндік береді.
23-30 жолдарда тұрған цикл операторлары сыртқы ([файлдағы ақпараттарды
ST[I] (1-ші Студенттің фамилиясы) және OZ[I,Jj (I-ші студенттің J-ші пән
бойынша бағасы) массивтеріне жазады. 32-42 жолдардағы операторларда
студснттсрдін фамилиясын алфавит реті бойынша сұрыптау ұйымдастырылған.
Сұрыптаудың нәтижесі 43-52 жолдардағы операторлардын көмегімен экранға
беріледі.
IV. Типтелген файлдар
Бұл бөлімде типтелген типті файл айнымалыларын пайдаланатын
енгізушығару операциялары сипатталады. Типгелген файлды ашқан кезде сыртқы
файл темендегіше интерпретацияланады: ол бірдей структуралы (әдетте жазудың
кемегімен сипатталатын) компоненттер Тізбегін білдіреді деп есептеледі.
Арифметикалық типті деректер қабылдаған мәндер{не тәуелсіз бекітілген
байттар санын алып жатады.
Типтелген файлдар үшін форматтары келесі түрде болатын оқудың READ және
жазудың WRITE процедуралары бар:
Read(Fl,X); Write(Fl,X); мұндағы X айнымалысы F1 файлының компонентіне
сәйкес типте болуы керек.
Типтелген файлдар үшін ... жалғасы
1.Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.1. Деректер базасы туралы негізгі
ұғым ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...3
1.2. Курстық жұмысына программаның
қойылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2. Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 6
2.1.
Файлдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2.2. Текстік
файлдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .10
2.2.1.
Шығару ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..11
2.2.2.
Енгізу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
2.3. Типтелген
файлдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
16
2.4. Типтелмеген
файлдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
3. Файлдардың жұмыс істеу
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
3.1. Файлды
оқу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...20
3.2. Файлды
жазу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 21
3.3. Экранға файлды шығару және
оқу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 21
3.4. Файлды баспаға
шығару ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
4.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...24
Кіріспе
1.1 Деректер базасы туралы негізгі ұғым
Деректер база теориясы әлі де болмасын жас ғылым болып саналады. Осы
ғылым 30 жыл бұрын пайда болды. Бірақ соған қарамастан қазіргі ақпараттық
жүйелерді деректер базасыз елестетуге болмайды. Кант Дейт осы білім
саласының атақты теоретиктердің бірі. Оның деректер базасына беретін
анықтамасы осындай: деректер база әр түрлі, белгілі бір ретімен орналасқан
ақпараттан тұрады. Олар кейбір жүйелермен қолданылады, арнайы бір кәсіпорын
үшін.
Сонымен басқа да анықтамалар бар. Мысалы: деректер база-ол бір-
бірімен тығыз байланысқан көптеген элементтер, олар бір немесе бірнеше
жүйелермен өнделе алады. Деректер базадағы мәліметтердің байланысы олардың
ішкі логикалық жағдайына сәйкес болады. Деректер банкі – ол ақпараттық,
персоналдық, программалық және техникалық средствалардың жүйелердің
автоматты түрде көрсетілуі. Мұнда персонал дегеніміз-ақпаратты сақтаумен,
толтырумен, жаңартумен, керекті ақпаратты табумен және табылған ақпаратты
шығарумен айналысатын адам тобы.
Деректер базалар архитектура бойынша 2-ге бөлінеді:
-Файл-Сервер;
-Клиент-Сервер.
Файл-Сервер дегеніміз-ол рталық сапасымен ерекшелейді. Мұндай
машиналардың ішінде 1-й пайдаланатын дерек қоры сақталады. Қалған барлық
машиналарды жұмыс станция ретінде қолданылады. Пайдаланушының сұранысына
сәйкестендіріп, дерек қор файлдар, жұмыс станциясына беріледі.
Пайдаланушылар жұмыс станциясында өз дерек қорын құру мүмкін, бірақ ол қор
тек сол жұмыс станциясында пайдаланылады.
Клиент-сервер дегеніміз –ол орталық машина орталықтандырылған дерек
қорларын сақтаудан басқа деректерді өндеу қажет. Клиентпен берілген сұрау
бойынша серверде ізденіспен, деректердің шығарылуыжүзеге асады.
Деректер базада тағы да маңызды орын алатын нәрсе, өріс. Өріс
дегеніміз-деректерді логикалық ұйымдардың элементарлық бірлігі. Ол
реквицитке-ақпараттық бөлінбейтін бөлігіне сәйкес келеді. Файл жазбасының
логикалық структураның баяндамасы өрістерінің тізбегімен тұрады.Файл
жазуының құрылымына кілт өрісі көрінеді., ол жазбалардың идентификаторлары.
Деректер базаларды басқару жүйесі (ДҚБЖ) дегеніміз-элементіне жалпы дерек
құру үшін және көпшілік есептеулерді шешу үшін жасайтын бағаналық
жүйелерді айтамыз. ДҚБЖ келесі кластарға бөлінеді:
-жалпы жағдайдағы жүйелер;
-ерекше жүйелер;
-кейбір пән саласына немесе ақпараттық жүйелеріне бағытталады.
1.2 Курстық жұмысына программаның қойылуы.
Менің курстық жұмысына жасалған программам TURBO PASCAL
программалау тілінде жазылды.Программаның негізгі структурасы мынандай.
Қонақжай администраторы. Қонақжайдың клиенттері туралы деректер базасы:
1.Регистрация: номердің классы, аты-жөні, паспорт номері, туған жылы,
келген күні, кеткен күні.
2.Клиенттер тізімін қарау.
3. Іздеу: номердің классы, аты-жөні, паспорт номері, туған жылы,
келген күні, кеткен күні.
4. Өзгерту
Деректер базасы 6 бөлімінен тұрады.
Осы аталған бөлімнің әрқайсысының құрамында бірнеше өрістер бар.
Өрістердің көмегімен деректер базасындағы бар ақпарат белгілі бір ретімен
орналасады. Оның арқасында кез-келген адам өзіне керек ақпаратты табу үшін
түрлі сұрауларды құра алады. Енді жоғарыда аталған деректер базамның әр
бөлігінің өрістерін атайық.
1. Номердің классы. Оның типі бүтін тип (string);
2. Клиенттің аты-жөні. Оның типі жолдық тип (string);
3. Паспорт номері. Оның типі жолдық тип (string);
4. Туған жылы. Оның типі жолдық тип (string);
5. Келген күні. Оның типі жолдық тип (string);
6. Кеткен күні. Оның типі жолдық тип (string);
Мысалы, үшін әр өрісті 5 жазулармен толтырайық. Деректер базасын
толтырғаннан кейін менің мақсатым маған керекті деректерді алу.
Осындай сұрақтарды шығару үшін дұрыс шарттарды құру керек, яғни әр
сұрақ үшін программа жазу. Программа қолданушыға деректермен қандай да
операцияларды жасауды жеңілдету үшін арнайы интерфейс құрылады. Оған түрлі
менюлар, кнопкалар, терезелер жатады. Мұндай интерфейс TURBO PASCAL-дың
ішіндегі TURBO VISION арқылы жасалынады. Программаның жасалу жолы келесі
пунктерде толық көрсетіледі.
Файлдар.
Файл дегеніміз – белгілі бір атпен дискіге жазылып сақталынып қойылған
программа немесе құжат (оның аты 255 символдан аспауы керек). Файлдар
дискіде белгілі мөлшерде орын алып тұрады, оны берілген аты бойынша кез
келген уақытта ашып, мазмұнын экраннан көруге болады. Файлдарды жүйеге
келтіру үшін бумалар құрылады. Яғни, бір бумаға бірнеше файлды жазып қою
мүмкіндігі бар. Файлды бір бумадан басқа бумаға ауыстыруға,көшіруге,
өшіруге,т.б әрекеттер жасау үшін арнайы программалар қолданылады. Windows
операциялық жүйесінде файлдармен жұмыс Менің компьютерім және сілтеуіш
программаларының көмегімен жүзеге асырылады.
Файлдар нәтижелер де және программаның өзі де бола алады.
Программа - магниттік мәлімет сақтауышта (дискіде) файл түрінде жазылып
сақталып, жұмыс істеуші адамның командасы бойынша компьютер жадына жүктеліп
орындалатын машина тіліндегі нұсқаулар жиыны. Көптеген есептер бір-бірімен
бірігіп отырып жұмыс істейтін программалар жиыны арқылы шығарылады.
Программа нәтижесінде сыртқа тасушы өнделетін деректерді сақтауға
мүмкіндік беретін есептер шешімі бар. Мұндай жағдайда деректер сыртқы файл
ретінде ұйымдастырған тасымаудаушы ретінде МД бола алады. ЭЕМ жадысында
клавиатуралардан түсетін негізгі деректер бар,нәтижесі экранға шығарылатын
есептерді қарастырдық. Сонымен де негізгі дерек және нәтижелер сақталмады.
Сол 1 програманы іске қоскан сайын негізгі деректерді қайта енгізу
керек. Сыртқы файларды құру және осы файлдарды өндеу МД- да әрсайын сақтау
үшін программалаудың тиімді әдісі болып табылады.
Pascal –да файл 1 типті ( қарапайым немесе күрделі) элементер тізбегі
құрайды. Массивқа қарағанда файл ұзындығы, яғни элементтер саны,
элемент орны индикспен белгіленбейді және әрбір элемент алдынғы
элементердің сұрыптауынан кейін ғана қолданыла аламыз.
Мұндай файлардар тізбектелген деп алады. Ескеретін сыртқы файлардар
құру және өндеу микро ЭЕМ және Pascal версияларының нақты реализацияға
байланысты.
Pascal –ң версияларының көбінде микро ЭЕМ үшін символдың деректер
сияқты файлдарды сақтауға мүмкіндік берілетінімен. Файлды машиналық
оперативтік жадысына сақтаған файл символдары програмадағы көрсетілген
типке сай титі пайдалынады.
Егер программа сыртқы файлдармен байланыса,онда файлдар программада
сипаттлынуы керек, яғни var айнымалылар бөлімінде немесе, бөлімін пайдануы
мен айнымалылар бөлімінде файларды сипаттаудың түрі: var
файл.
Символды деректер файлы текстік файлдар деп аталады, текстік файлды
сипаттау: техt сипаттамасаына сай. Сондықтан алдыңғы мысалдағы FT
текстік файлды былай сипаттауға болады: техt FT , Туре типтер сипаттау
бөлімін сіз деректерді анықтау программаны әнбебап қылып және программа
қосымшасын.Файлды сипаттау түрі: FT текстік файл үшін сипатау түрі.Мұндағы
Т-деректердің есептеуімен типі.Сыртқы файлын программалың байланысының 3
түрін қарастырайық : файлды оқу, файлды жазу, оқу және жазу.
Файлдық тип-компоненттері файлдық тип немесе компоненті файлдық тип
болатын структураның типтен басқа кез келген тип болатын сызықты тізбектен
тұрады. Компоненттер саны файлдык типті хабарлауда бекітілмейді. Файлдық
әрбір элементі 0-ден бастап нөмірленеді. Паскальда файлдардың үш түрі
бар: типтелген, текстік және типтелмеген.Паскальда кез кезген файлдық
айнымалы ол файлдық типтегі кез келген айнымалы. Файлдық тип типті
сипаттаудың келесі керсетілген операторларының көмегімен хабарланады: Type
TF = File of ТИП
Файлдық айнымалыны колданудың алдында ол ASSIGN процедурасының көмегі
арқылы сыртқы файлмен байланыстырылуы керек. Әдетте сыртқы файл сыртқы есте
сақтау құрылғысындағы (СЕСК) аты аталған деректер жиыны, сондай-ақ ол
пернелер немесе дисплей сияқты құрылғы да болуы мумкін. Сыртқы файлдарда
файлдарға жазылған акпарат сақталады немесе олар файлдан оқылатын акпарат
көзі ретінде қызмет атқарады.
Сыртқы файлмен байланыс орнатылғаннан кейін файлдық айнымалыны енгізу
немесе шығару операциясына дайындау үшін ол "ашылған" болуы керек. Бар
файлды RESET прпцедурасынын. Көмегімен ашуға болады, ал жаңа файлды REWRITE
процедурасының көмегімен құрып, ашуға болады.
Файлдарға қатынау әдетте жүйелік түрде ұйымдастырылады, яғни элемент
стандартты READ процедурасымен оқылған кезде немесе стандартты WRITE
процедурасының көмегімен жазылған кезде, файлдың ағымдағы позициясы реті
бойынша келесі элементке көшеді.Аталған READ және WRITE процедураларынан
басқа да, END-OF-FILE жағдайы туған кезде (басқаша айтканда файлдан тыс
жерден оқуға әрекет етілген кезде) TRUE
мәнін қабылдайтын EOF логикалык функциясы да жиі қолданылады.
EOF функциясының форматы:
Enf \Name)
мұндағы NAME ретінде EOF жағдайына тексерілетін файлдың аты
керсетіледі. Программа файлмен жұмысын аяқтағаннан кейін ол CLOSE
процедурасының көмегімен жабылуы керек. Жабылғаннан кейін онымен
байланысқан сыртқы файл жанартылады. Кейіннен файлдық айнымалы басқа
файлмен баиланыстырыла алады. Енгізу-шығарудың СЫРТҚЫ атты функциялары мен
процедураларына катынаған станд қателерді тексеру кезінен автоматты түрде
тез аща алады. Қате табылған жағдайда, экранға қате туралы хабар береді
және программа тексеруді орындалуын тоқтатады. Қателерді автоматты түрде
тексеруін компилятордың директивасының көмегімен қосугғ {$!+} немесе алып
тастауға {$!-} болады. Тексеруді алып тастаған кезде енгізу-шығарудың
қателері программаның тоқталуына әкелмейді. Бұл жағдайда енгізу-шығару
операцияларының орындалу нәтижесін тескеру үшін бүтін сан қайтаратын
IORESULT стандартты функциясы қолданылады. Егер бұл функцияның нәтижесі
нөлге тең болса, онда алдынғы енгізу-шығару операциясы ойдағыдай аяқталган.
Kepi жағдайда бұл сан катенің кодын көрсетеді (олардың, кейбіреуі төменгі
кестеде келтірілген).
j
Паскальда файлдық айнымалыларға қолданылатын операцияларды
негізгі төрт топка бөлуге болады: орнату және аяқтау; енгізу-шығару; файлда
жылжу; арнайы
Текстік файлдар
Бұл бөлiмдe стандартты TEXT типіндегі файлдық айнымалысын пайдаланатын
енгізушығару операциялары сипатталады. Бір айта кететің жай, Паскальда
TEXT тип! FILE OF CHAR типінен өзгеше.
TEXT стандартты файлдық типі жолдарға реттелген символдардан тұратын
файлды анықтайды. Текстік файлдар төменде сипатталған
енгізушығарудың арнайы процедураларын қолданады. Текстік файл ашылған
кезде ол ерекше түрде интерпретацияланады: ол қатар соды символымен
аяқталатын катарларға топталған символдар тізбегінен тұрады
деп есептеледі.
TЕCKCTІK файлдар үшін, типі CHAR типінен өзгеше мәндерді оқуға және
жазуға мүумкіндік беретін оқу және READ жәэне WRITE жазу операцияларының
арнайы түрі бар. Мұндай мәндер автоматты түрде символдық түрге және
керісінше керсетіледі. Мысалы, READ(F,I), интерпретациясы ондық сан болатын
сандар тізбегнін оқиды, мұндағы F текстік файл, I бүтін типті айнымалы.
Бұрын айтып кеткеніміздей текст типті стандартты INPUT және OUTPUT екі
айнымалысы бар. Стандартты INPUT файлдық айнымалысы-бұл операциялық жүйенін
стандартты енгізу файлымен байланысқан оқуға ғана мүмкін файл, ал
стандартты OUTPUT файлдық айнымалысы-бұл операциялық жүйенін стандартты
шығару файлымен байланысқан жазуға ғана мүмкін файл. Программа орындалу
алдында INPUT және OUTPUT файлдары RESET (INPUT) және
REWRITE(OUTPUT) операторлары орындалғандай автоматты түрде ашылады.
Дәл осылай программа орындалып біткеннен кейін бұл (файлдар автоматты
түрде жабылады.
Тізімі осы бөлімде көрсетілген кейбір стандартты процедуралар үшін
параметр ретінде файлдық айнымалыны айқын керсету қажет емес. Егер бұл
параметр қалдырылып кетілген болса, онда өздігінен процедура немесе
функция енгізу немесе шығаруға бағдарланған болуына сәйкес INPUT және
OUTPUT қарастырылады.
Шығару
Сіздер Паскальдың көбірек тараған функциясы-қосалқы программасын
пайдаландыныздар. Оның қызметі ақпаратты экранға жазу (шығару). Оның
форматы қарапайым және қолдануы көрсетілген:
Writeln (элемент, элемент,. . .) ;
Әрбір элемент бұл ашық экранға шығарғыңыз кегетщз және бүтін немесе
нақты сан (3,42,-1732.3), символ ('A'- 'Z', 'А' 'Я'), қатар ('сәлем
адамзат'), бульдж мои (TRUE) сиякты мәндер бола алады. Бұдан басқа ол
атаулы тұрақты (тұракты аты), айнымалы, керсетілген функцияның шақырылуы,
егер ол бүтін тип мән, нақты сан, символ, қатар немесе бульдж тип қайтарса
бола алады Барлық элементтер қатарға көрсетілген реті бойынша басылады.
Шығарудан кейін түймеше келесі катардың басына орнатылады. Егер түймешеніңғ
осы қатардағы соңғы элементтен кейін қалуы қажет болса, онда:
Wr-Lte (элемент, элемент,. . .); пайдаланылады
Элементтерді шығарғанда олардың арасында автоматты түрде бос орын
қойылмайды. Kөрсететін болса, оларды ескере кеткен жөн:
Wnt el л (элемент : элемент,.. .) ;
Шығару келесі операторлармен сипатталады:
А:-1; В:=2; С:=3;
Name: =' Мурат' ;
Writeln(А,В,С); 123
Writeln(A, ' \В, ' \С) ; 1^3
Writeln ( Юл-', Name) ; Ол-Мурат
Writeln ( Юл, ' , Name, ' . ' ) ; Ол, Мурат
Сондай-ақ берілген элементтің өpiciн анықтайтын параметрлерді
пайдалануға болады. Бұл жағдайда оператордың форматы:
Writeln (элемент ұзындық. . . ) ;
болады, мұндағы ұзындық — элементті шығаруға арналған өpicтiн жалпы
мөлшерін анықтайтын бүтін өрнек ( тұрақты, айнымалы, функцияның шақырылуы).
Келесі программа және оның орындалу нәтижесіндегі шығаруды
қарастырайық:
А:=10; В:=2; С:=100;
Writeln(A,B,C); 102100
Writcln(A:2,B:2,C:2); 10 2100
Writeln(A:3,В:3,С:3); 10 2100
Writcln'A,B:2,C:4); 10 2 100
Aйта кететін жай элементтің алдында көрсетілген ұзындық бойынша бос
орындар қойылады.
Ал егер өрістін мөлшері қажеттен кем болса ше? Жоғарыда көрсетілген
мысалдың eкiншi операторында С=100 үшін әріптің мөлшері керектен аз,
басқаша айтсақ берілгені 2, керегі 3. Шығаруда Паскаль мөлшерді қажетті
минимумға дейін есептеледі.
Бұл әдіс барлық мүмкін болатын элементтер: бүтін тип, нақты сан,
символдар, қатарлар және бүтіндік типтер үшін қолданылады.
Бірақ нақды сандар үшін әріптің кендігін (мөлшерін) көрсеткен кезде сол
жақтан бастап түзетіледі және экспонент формада басылып шығарылады.
У:=4?!.53;
Writeln (X); 4.2153000000Е+02
Writeln(X:8) ; 4.2Е+02
Сондықтан Паскаль ұзындыктың екінші операндысын қосуға мүмкіндік
береді:
Элемент ұзындық: цифрлар саны.
Eкінші сан бекітілген нүктесі бар сандар үш үтірден кейін қанша сан бар
екенің көрсетеді.
* : - 4 П . Ь 3 ;
Knteln (л: 6:2) ;
421.ЬЗ
лгИeln(X:8:2);
421.S3
.'nt fcj.n (x:8:4) ;
421.5300
Енгізу:
Стандартты Паскальда деректерді пернеліктен оқуға пайдаланылатын
акпаратты енгізудің екі негізгі READ және READLN функциялары бар.
Олардың форматы
Rеаd1n{элемент,элемент,. . .) ; Readln (элемент.элемент. . .) ;
мұндағы әрбір элемент бүтін нақты, символдық типті айнымалы және қатар.
Сандар бip-бipiнeн бос орынмен немесе Enter-Ғ11 басумен белгілеуі керек.
Төменде көрсетілген программада F1 текстік файлынан 1- курс студенттері
енгізіледі және ол алфавит реті бойынша сұрыпталып, терминалдың экранына
шығарылады F1 файлының компоненттері студенттің фамилиясын (20 символдан
тұратын) және 4 пән бойынша (матиматикалық анализ, физика, тарих және
алгебра) бағаларды білдіреді. F1 файлына сәйкес келетін бастапқы деректер
жиыны кез келген lexcrix редактордың көмегімен дайындала алады, себебі
фамилиялар, бағалар бос орынмен берілген символдар тізбегін
білдіреді.
Program til^TEXT; Const M - 20; Type
Predmet = (Matan,Fiz,Isl,Alg); Oz?nki = Array'Predmet] Of
Integer; Var
F] Text,
St Arrayfl..100] Of String[M];
R String[M];
0 Arrayfl..100] Of Ozenki;
Rr Ozenki;
I,M,K Integer;
J Predmet; FileName : String[20]; Begin
If t'aramCount 1 Then 17 П1eName: -ParamStr(1) Else
FileName:-'predmet.dat'; Assign(Fl,FileName); Reset(Fl); \:=0;
While Not Eof(Fl) Do Begin
N : N i 1 ;
Red(L l,St [N] ) ;
For J: Matan To Alg Do
RcadfFl,Oz[N,J]); Readln(Fl); End;
Close(Fl); For I:-l To N-l Do For K:=TH To N Do If St [J ] St [K] Then
Begin
R:=St [K]; St [K] :=St[J ] ; St[IJ:-R; Rr:=Oz[K]; Oz[K]:-Oz[IJ
Oz[I]:=Rr; End; Write In ( ' 1-uii курс студенттер!: ') ;
For I:=1 To N Do Begin
Write(1:3,': '); For K:=l To M Do
Wr:te(St[I,K]}; For J:-Matan To AJq Do
Write(Oz[I,J]:2); Wnteln; End; End.
Айнымалыларды сипаттаудың VAR операторында .Fl файлы TЕKCTIK деп
анықталған және компоненттер саны 100-ден аспайды деп жорамалданып, ST және
OZ массивтері анықталған. Файл компоненттерінің нақты саны EOF функциясын
пайдаланып WHILE циклінің орындалу процесі кезінде анықталады.
16. 17 жолдарда PARAMCOUNT және PARAMSTR стандартты функциялары
пайдаланылған. PARAMCOUNT функциясы командалық жол немесе альтернатива
түрде программалық ортаның RUNPARAMETERS пункті арқылы берілетін
параметрлердің жалпы санын қайтарады. PARAMSTR(K) функциясы К-шы параметр
болатын жолды қайтарады Сонымен 16-19 жолдарда FILENAME аинымалысына
командалық жол арқылы берілетін сыртқы файлдың аты меншіктеледі (осы
жағдайда PARAMCOUNT функциясының мәні 1-ге тең). Kepi жағдайда FILENAME
айнымалысына сыртқы 'prcdmet.dat' файлының аты меншіктелед1 20-шы жолда F1
айнымалысы аты FILENAME айнымалысы арқылы сипатталатын сыртқы файлмен
байланыстырылады. RESET(Fl) функциясы F1 файлын ашады жене F1 файлыньщ
бipiншi компонентін оқуға мүмкіндік береді.
23-30 жолдарда тұрған цикл операторлары сыртқы ([файлдағы ақпараттарды
ST[I] (1-ші Студенттің фамилиясы) және OZ[I,Jj (I-ші студенттің J-ші пән
бойынша бағасы) массивтеріне жазады. 32-42 жолдардағы операторларда
студснттсрдін фамилиясын алфавит реті бойынша сұрыптау ұйымдастырылған.
Сұрыптаудың нәтижесі 43-52 жолдардағы операторлардын көмегімен экранға
беріледі.
IV. Типтелген файлдар
Бұл бөлімде типтелген типті файл айнымалыларын пайдаланатын
енгізушығару операциялары сипатталады. Типгелген файлды ашқан кезде сыртқы
файл темендегіше интерпретацияланады: ол бірдей структуралы (әдетте жазудың
кемегімен сипатталатын) компоненттер Тізбегін білдіреді деп есептеледі.
Арифметикалық типті деректер қабылдаған мәндер{не тәуелсіз бекітілген
байттар санын алып жатады.
Типтелген файлдар үшін форматтары келесі түрде болатын оқудың READ және
жазудың WRITE процедуралары бар:
Read(Fl,X); Write(Fl,X); мұндағы X айнымалысы F1 файлының компонентіне
сәйкес типте болуы керек.
Типтелген файлдар үшін ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz