Отын газы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 91 бет
Таңдаулыға:

АНДАТПА
Дипломдық жобада қуаты 84 МВт экологиялық таза когенерациялық
газшығырлы ЖЭО өндірісінің жобасының ұсынылған.
Энергияның бастапқы көз қажеттілігінің өсу шапшаңдығына
қарағанда, электрэнергия қажеттілігінің өсу шапшаңдығын озатын,
әлемдік энергетикалық кеңеспен және дамыған өнеркәсіптік елдерді
басып өтетін, жетілдірілуші әлемдік энергетикалық шаруашылығының
даму болжамдары жорамалданады. Электрэнергияның болжамдалған
қажеттіліктерін қанағаттандыру жаңа өндірілген қуаттарды міндеттейді,
демек, қоршаған ортаға тасталатын қосымша көлемді ластанған заттардың
түзуіне әкеледі. Туындалған мәселе шешімінің жалпы мойындалған
бағыттары, шығар газдардағы зиянды заттардың шоғырлануын, (дәстүрлі
бу-күштік қондырғыларға қарағанда) дамушы бу газдық технологияларда
зиянды заттардың шоғырлануын азайтуды қамтамасыз ететін, ГШҚ-ның
энергетикалық тиімділігін жоғарылату арқасында, барлық
тастандылардың төмендету қабілеттілікте болатын, отын пайдаланудың
энергетикаға экологиялық таза технологияларды кең түрде ендіру болып
табылады.

АННОТАЦИЯ
В дипломном проекте предложена разработка проекта экологически
чистой когенерационной газотурбинной ТЭС мощностью 84 МВт.
Прогнозы развития мирового энергетического хозяйства, разработанные
мировым энергетическим советом и национальными программами
развития энергетики подавляющего большинства промышленно разви -
тых стран, предсказывают опережающие темпы роста потребления
электроэнергии по сравнению с темпами роста потребления первичных
источников энергии. Удовлетворение прогнозируемых потребностей в
электроэнергии потребует ввода новых генерирующих мощностей, а
следовательно, приведет к образованию дополнительных объемов
загрязняющих веществ, выбрасываемых в окружающую среду.
Общепризнанным направлением решения возникающих проблем являет -
ся широкое внедрение в энергетику экологически чистых технологий
топливоиспользования, обеспечивающих сокращение концентраций
вредных веществ в уходящих газах, и прогрессивных парогазовых
технологий, способствующих (по сравнению с традиционными
паросиловыми установками) снижению валовых выбросов благодаря
повышению энергетической эффективности

Мазмұны

Кіріспе
1. Жылутехнологиялық бөлім
1.1 Энергетикалық нысанның қысқаша сипаттамасы
1.2 Нысанның есептік техника экономикалық сипаттамасы
2. Негізгі технологиялық шешімдер
2.1 Электрстанцияның қағидалық жылулық сүлбелері
2.2 Жұмыс тәртібі
3. Газшығырлы қайраттық құрамаға техникалық талаптар
3.1 Тағайындалуы бойынша талаптар
3.2 Техникалық сипаттамасы
4. Ұсынылған жобаның технологиялық есептеулері
4.1 Бастапқы мәліметтер
4.2 Отын
4.3 Шығыр залының негізгі және көмекші жабдықтары
4.4 Шығыр залының негізгі және көмекші жабдықтарының үйлестірілуі
4.5 Отынмен қамдау
4.6 Қосымша ғимараттар мен құрылыстар
4.7 Алаңдағы технологиялық құбырлар, жылулық оқшаулау
4.8 Жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру және механикаландыру
5. ГШҚ жылулық сүлбесінің есебі
5.1. Пайдаға асырғыш қазан сипаттамасы және есебі
5.2 П-86-1 үйлесімді қазанның жылулық сүлбесі
5.3 Қоректендірудің автоматты реттегіш жүйелері
6. Экономикалық бөлім
7. Өмір тіршілік қауіпсіздігі
7.1 Жұмыс істеп тұрған қондырғылардан шығатын шу мен діріл
7.2 Электр қауіпсіздік
7.3 Бөлмелердің микроклиматын қамтамасыз ету
7.4 Жасанды жарықтандыруды есептеу
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

ГТУ.

Қысқартылған сөздер
ГШҚ - газ шығырлы қондырғы
ГТП - газ шығырлы жетек
КИП - бақылау - өлшегіш құрал
БМС - май жүйесінің құрамасы
КПК - сақтандырғыш қақпақшаның контейнері
ППГ - газдық буды аса қыздырғышы
ГТЭ - газшығырлы электрқозғалтқыш
ВЗП - ауаны қыздырғыш
ЛПТК - локальді бағдарлама - технологиялық кешені
КВОУ - кешенді ауа тазалағыш құрылғысы
БГТП - газшығырлы жетектің құрама - контейнері

Кіріспе
Әлемдік энергетикалық шаруашылықтың дамының болжамдарын,

өндірістік
дамыған
мемлекеттердің
көпшілігінің
бәсеңдететін

энергетика
дамуының
ұлттық
бағдарламалары
мен
әлемдік

энергетикалық кеңесімен жасалынған, энергияның бастапқы көздерін

пайдалану
қарқынының
өсуімен
салыстырғанда
электрэнергияны

қолдану
қарқынының
өсуі
алға
шыққанын
болжайды.

Электрэнергиясындағы болжалған қажеттіліктерді қанағаттандыру жаңа
өндіруші қуатты ендіруді талап етеді, осыған сәйкес, қоржаған ортаға

лақтырылатын,
қосымша
ластаушы
заттардың
түзілуіне
әкеліп

соқтырады. Пайда болатын мәселелерді шешуінің жалпы мақұлданған
бағыты болып энергетикаға ГШҚ-ның энергетикалық тиімділігін ұлғайту
есебінен біліктік шығаруларды төмендетуін қабілеттейтін (дәстүрлі

букүштік
қондырғылармен
салыстырғанда),
озық
бугаздық

технологиялар
мен,
кетер
газдардағы
зиянды
заттардың

концентрациясының қысқарылуын қамтамасыз ететін отынқолданудың
экологиялық таза технологияларын кең түрде ендіру саналады.
Келер онжылдықта заманауый энергетикадағы техникалық прогресс
бугаздық технологиялармен үзіксіз байланысты болады. Қазіргі кездің
өзінде олардың әлемдік энергетикаға қосқан үлесі биіктерге жетуде, ал
болашақта ол өсетін болады. Бағалар бойынша [1], 1997-2006 жылдары
кезеңінде әлемдәк жылсайынғы бугаздық қондырғыларды ендіру 25 ГВт
(35%) жетті, алдыңғы онжылдыққа олардың ендірілуінен екі есеге
жоғары 1.1 сурет. ВИНИТИ-дің реферативті ақпараттары электронды
қорында ғана жүргізілген, ГШҚ күйі жайындағы мәліметтерді іздестіру,
әлемде соңғы 5 жылдың ішінде (1995-2000ж.) ендірілген және

салынушы,
140
бугазды
қондырғылардан
жеткілікті
кең
тізімін

құрастыруға
мүмкіндік
берді.
Бұл
талдаудың
тізімі
осындай

қондырғылардың сипаттамаларының түрлілігінің көптігін куәлайды,
келесі көрсеткіштер бойынша шартты түрде біріктірілген бола алады:

ГШҚ-ның негізгі қуаты бойынша -- бірнеше МВт-тан 260...270 МВт-
қа дейін (GT26, 701G);

қондырғылар құрамы бойынша -- моноқұрамалардан (1ГТУ + ПТУ)
полиқұрамаларға дейін (4ГТУ + 1ПТУ);

БГҚ
пайдаға
асырғыш
қазандарының
сүлбесі
бойынша
--

қысымның бір мәні барынан аралық аса қыздырылуы бар үш мәндіге
дейін;
меншікті қаржысалымдар бойынша -- 420 ден 740 д е йі н гі
д о л к В т сұ йы қ жә н е г а з ды о ты нда ( г а з д а нд ыр ул ы қ к ө мі р і б ар
э н е р г о құ р а м а л ар ғ а 1 900 долкВт дейін);
N0х тастандылары бойынша -- 20 ррт дейін, СО -- 7 ррт дейін
катализаторлар, су бүркуінсіз жіне т.б.
Әлемде БГҚ дамуының негізгі үрдістерінің талдау нәтижелері
келесілерді көрсетті:

энергетикалық
нарықта
1100°С
жоғары
бастапқы
газдық

температурасы бар газ шығырларының пайда болуы, 52 % және
жоғары деңгейге ПӘЕ алуын қамтамасыз ететін, пайдаға асырғыш
қазаны (ПҚ) бар БГҚ сүлбесі бойынша жұмыс атқарушы электрстанция

жаңартылуы
мен
жаңаларын
жобалау
кезінде
олардың
ерекше

қолданылуына соқтырды. Класы 1300 °С ГШҚ өндірісі БГҚ-ның ПӘЕ-ін
58 % дейін кқтеруін рұқсат етті, ал газдың бастапқы температурасы 1500
°С және қалақшалардың толық салқындатуы бар ГШҚ-ды 60 % дейін.
Шет елдерде мұндай қондырғылар құрастырылған және оларды көптеген
жетекші энергетикалық ГШҚ өндірушілер ұсынуда: GE, Power Systems,
Mitsubishi Heavy Industries, Siemens Westinghouse және Alstom Energy.

Дипломдық

жобада

қуаты

84

МВт-тық

экологиялық

таза

когенерациялық газшығырлы ЖЭС жобасының өндерілуі ұсынылған.

1. Жылутехнологиялық бөлім
1.1 Энергетикалық нысанның қысқаша сипаттамасы
Энергетикалық құрама өзімен, технологиялық қажеттіліктерді жабу
мақсытында бу және электр энергиясын өндіру үшін арналған,
газшығырлы электрстанциясын ұсынады.

Электрстанцияның
мәлімделген
электрлік
қуаты
84,0
МВт.

Электрстанция автономды желідегі немесе энергожүйесі бар парпллельді
қорлық тәртіптегідей шыңдықта да жұмыс атқара алады. Тұтынушыларға
қуатты беру өндірістің жұмыс атқарушы бу және электрлік желілері
арқылы бөлжамдалынады.

1.2 Нысанның есептік технико-экономикалық сипаттамалары.
Қондырылатын агрегаттар түрлері:
-ЖАҚ Энергоавиамен жасалынған, қуаты 20,0 МВт бірлікт, үш
ГТУ55СТ - 20 газшығырлы қондырғылар;
-ААҚ Машинақұрастырушы зауыты ОАЗ Подольск жасалынған,
өндірулігі 60 тсағ (қысымы 40кгсм2, температурасы 450 °С, газды
қосымша жағуы бар) болатын, үш П -86 - 1 пайдаға асырғыш бу қазаны;
-ААҚ Калужск шығыр зауытымен жасалынған, қуаты 12 МВт, екі
ПР - 12 - 3,41,0-0,1 бу шығырлары (бу шығыны 77,5 тсағ, бу қысымы
34кгсм2, температурасы 435° С).
Электрстанциясының бекітілген қуаты - 84,0 МВт.
Бекітілген қуатты қолдану уақыты - 8000 сағатқа дейін.
ЖЭС БГҚ электрлік (брутто) ПӘЕ - 41,0 % кем емес
Отынды пайдалану еселеуіші - 82 % кем емес
Стационарлық өзіндік қажеттіліктер электрэнергия шығындары- 2,0%

ГЖЭС-қа отынның меншікті шығыны - 240 г.у.т.кВт.ч артық емес

2 Негізгі технологиялық шешімдер
2.1 Электрстанцияның қағидалық жылулық сүлбесі
Отынды қолдану ПӘЕ жоғарылату үшін газшығырлы электрстанция

жылулық
сүлбесі
бугаздық
айналым
бойынша
құрылады.

Электрстанцияның негізгі өндіруші қондырғысы болып 20 МВт қуат
бірлікті үш ГТУ55СТ - 20 газшығырлы қондырғылары саналады.
ГШҚ газ аластау газдарының жылуының пайдаға асырылуы, буы әр
қайсысының қуаты 12 МВт екі ПР-1213 - 3,41,0 -1 бу шығырларында
электрэнергия өндіруі үшін қолданылатын, өндірулігі 60 тсағ болатын П-
86 -1 пайдаға асырғыш бу қазандарында өндіріледі. Қысымы 8,5 кгсм 2
бу шығырларынан соң бу өндірістің технологиялық қажеттіліктеріне
қолданылуы қажет.

ГТЭ

-
2055СТ
экологиялық
таза
құрамалық
энергетикалық

газшығырлақ қондырғы.
Техникалық мәліметтері:
- электрлік қуат -20 МВт
- газ аластау кернеуі -6300,1 В
- жылулық қуат -30 Гкалсағ
- станция шарттарындағы ПӘЕ (Электрлік) -30%
- тұзды шығыр айналғысының айналу жиілігі -3000 айналмин
- 50 мгм3 аспайтын газда (кетер газдарда оттек концентрациясы 15%
кезінде) жұмыс атқарудағы Nox эмиссиясы
- Қолданылатын отын түрі - дизельдік отынның табиғи газы
- Газшығырлы жетек құрама - контейнері
- ГТП май жүйесінің құрама - контейнері
- Өзіндік қажеттілік электрөондырғылары мен автоматты басқару
жүйесінің құрама - контейнері

- Электрөндіргіштің тез жөнделінетін жабыны
- Тіректік құрылымдары бар кешенді ауатызылағыштық құрылғы
- Ауақабылдағыш құты.
Бу бойынша пайдаға асырғыш қазандарының өндірулігі қазандарда
газдың қосымша жағуының болуы есебінен реттеліне алады.
2.2 Жұмыс тәртібі
Электрсанция келесі тәртіптерде тұрақты жұмысты қамтамасыз етеді:

а)
энергожүйеге қуатты беру және энергожүйемен параллелді

жұмыс атқару тәртібі;

б)
тек өндірістік нысандардың тұтынушыларына қуат берілуі бар

электрстанция
агрегаттарының
толық
емес
жүктемелер
кезіндегі

автономды желідегі жұмыс тәртібі.
2.1- кестесі. Жұмыс тәртібі

3 Газшығырлы энергоқұрамаға (ЭҚ) арналған техникалық талаптар
3.1 Тағайындалуы бойынша талаптар

ГТУ55СТ

-

20
базасында
автоматтандырылған
газшығырлы

энергоқұрама газшығырлы электрстанция құрамында қолдануға арналған

және
буы
булық
газшығырларына
түсетін,
пайдаға
асырғыш

қазандарында
жану
өнімдерінің
жылулық
энергиясының
пайдаға

асырылуы бар электрэнергия өндіру үшін арналған, және параллель екі
энергоқұрамамен немесе энергожүйемен жұмыс атқаруға.

3.2 Техникалық сипаттамаларГЖЭС
Қолданылу көрсеткіштері
Қолдану класы
Жұмыс уақыты
Жіберу уақыты,
Жартылай шыңдық
2000 жоғары 6000
жіберужыл
100 жоғары 200 дейін
Базалық
д6000ейінжоғары
100 артық емес

ГТУ55СТ - 20 біртұтас жабында қондырылуы үшін толық зауыттық
дайындықты құрамаларға үйлестірілген. Ашық ауданда орнатылуы үшін
құрамалық - контейнерлік орындалуындағы жеткізілуі мүмкін.
ГТУ55СТ -20 келесі негізгі құрамалар мен тораптардан құралады.
1 Газшығырлы жетектің құрама - контейнері (ГШҚГ)
Онда келесілер болады:
-электрстанция құрамында кетер газдардың жылуын пайдаға асыруы
бар 20 МВт қуатты, эелектрөндіргіш жетегіне арналған, ГТП55 -20
газшығырлы жетегі (ТУ №55 - 00 - 00. 000ТУ - КОВ - 633 -96).
Газшығырлық жетек өзімен электрөндіргіш білігімен күштік шығыр
бірігуі үшін жалғастырғышы бар құрама мен күштік шығыр, күштік
шығыр және газөндіргіш арасындағы өтпелі құрылғысының, лемнискатты

кірер
қондырғысы
бар
газөндіргіштерден
(жоғары
авияциялық

технологиялар негізіндегі) құралатын, толығымен зауыт шарттарында
дайындалған торапты білдіреді;
-пайдаға асырғыш қазанға кетер газдарды жеткізуге арналған
газжинағыш;
-газшығырлы жетекгі құрастырылған күштік жақтау;
-өшірілетін үрлеу арматурасы мен мұқият тазалау сүзгілері бар
отындық газ жүйесі;

-құрама
жылытуының,
жарықтандыруының,
тұрақтық
және

жұмыстық желдетілуінің жүйесі ;
-майды, газдық отын ГТП-н жеткізу коммуникациясы;
КИП
Өрт сөндіру жүйесі.
ГТП (БМС) майжүйесінің құрама- контейнері. Онда келесілер
болады:
-ГТП-да екі қысымдаушы НМШ5 -25-2,5\6 майсорғысы (негізгі және
резервті);

-ГТП-дан тартып шығарушы төрт НМШ5 - 25-4\4 майсорғысы (3
негізгі, 1 резервті);
- НМШ5 - 25 - 4\4 майқұрамаларын түзетуге дейін арналған бір
майсорғысы;
-майды ыстық сумен жылыту жүйесі бар, сыйымдылығы 800 л
майқұрамасы;
-май тазартуға арналған сүзгілер (негізгі және резервті);
-май салқындатуға арналған жылуалмастырғыштар;

-сорғымар
мен
сүзгілерді
өшіріп
қосуға
арналған
қолмен

басқарылатын және электржетегі бар крандар;
-ауамайажыратқыш;
-құраманы жарықтандыру және жылыту жүйелері.
Өзіндік қажеттіліктерді электрмен қамдау және автоматты басқару
жүйелерінің құрама - контейнерлері. Онда келесілер болады:
-автоматты тәртіпте ГШҚ жұмысын басқаруға арналған Автонит-
014 локальді бағдарламалық - технологиялық кешен;
-өзіндік қажеттіліктердің электрқамдалуы;
-өрт сөндіру құрылғысы;
-құраманы жарықтандыру және жылыту жүйелері.
Элетрөндіргішінің тез жөнделінетін жабындары. Онда келесілер
болады:
-ТС - 20 - 2 УЗ(ТУ 16 05810695 - 010 - 96) түріндегі электрөндіргіш;
-электрөндіргіш майлау жүйесінің майагрегаты;
-сулық жиегі бар электрөндіргіштің ауалық салқындату жүйесі;
- жарықтандыру және жылыту жүйелері;
-кернеу және тоқ трансформаторы жиынтығындағы 6 кВ, 3000А
жабық тоқ өткізу аймағы.

Сығымдағыштық ауа тазатрқыш құрылғысы (САТҚ), тіректік
құрылымдары бар, ауаның газшығырлық жетегіне түсуді тазарту үшін
қызмет атқарады.
Ауа қабылдағы құты.
Құрама аралық коммуникациялар.

ГТУ55СТ

-20
құрама
-
контейнерлер
толығымен
зауытта

шығарылған, жөндеуге дайын және оны пайдалануға жіберу алдындағы
қондырғы ревизиясы үшін талдауды қажет етпейді.
4 Ұсынылған жобаның технологиялық шешімдері
4.1 Бастапқы мәліметтер
Электрстанция Тараз қаласын электрэнергиямен, энергетикалық

қажеттіліктермен
толық
қамтамасыз
етуі
қажет.
Өндірілетін

электрэнергияның бөлігі энергожүйеге сатылады.
Электрстанция құрылысы бірнеше кезеңде қарастырылады. Бастапқы
кезеңде, қарапайым (ашық) айналым бойынша жұмыс атқаратын, үш
газшығырлы шығыр (ГШҚ) құрылысы жүзеге асырылады.
Электрстанцияның толық дамуы кезінде пайдаға асырғыш қазаны
(ПҚ) қондырғысы бар үш ГШҚ құрылысы қарастырылады. Бұл
бушығырлық қондырғылы бу электрстанциялар құрамындағы басқа жоба
бойынша және ГШҚ-ға электрэнергиясын өндіру үшін қыйыстырылған
бугаздық айналымды қолдануға мүмкіндік береді. Сонымен қатар,

пайдаға
асырғыш
қазандарының
буы
электрстанция
өзіндік

қажеттіліктерінің
технологиялық
қондырғыларында
қолданылатын

болады.
Бұл жобада үш ГШҚ қондырғылары қарастырылады. Электрстанция

инфраструктурасы
бастапқы
үш
агрегатты
пайдаға
асырғыш

қазандарымен бірге орналастыру қарастырылады.
Қондырғыға қуаты 20 МВт ГТУ-55СТ түріндегі газшығырлы
агрегаттар қарастырылады.

4.2 Отын
Газшығырлы қондырғылар мен жылытулық қазандар үшін негізгі
отын ретінде қайта өңдеуші кешенінің тазартылған отындық газы
қарастырылады, ал апаттық ретінде - дизельдік отын.
ГШҚ алдында отындық газдың қысымы - 2,5 МПа құрауы қажет
болғандықтан, ал отындық газ оданда жоғары қысымында келетін
болғандықтан, қысымды төмендету үшін, өндірулігі бойынша үш
агрегатты газбен қамдау үшін еспетелінген, редуцирлеу құрамалары
қолданылады.
Бастапқы сатыда, үш газшығырлы қондырғыны ендіруде, олардың
газбен қамдалуы газ қайта өңдеуші кешенінен табиғи газ басжол газ

құбырларынан
қарастырылады.
Шығыр
алдындағы
газды
қажетті

қысыммен қамдау үшін, жұмыс атқарушы, екі газшығырлы агрегатты ғана
газбен қамдауға өндірулігі бойынша есептелінген, екі құрамалық
газсығымдағыштық қондырғы құрастырылады.
ОСТ 51 МеМСТ 5542-87 бойынша газдың құраушы құрамы мен
сипаттамасы. 40-93 тазаланған отын газының сипаттамалары 4.1 кестеде
келтірілген. 2
4.1 кесте-газдың құраушы құрамы мен сипаттамасы Көрсеткіштердің
атаулары
Шамалар
Көрсеткіштердің
атаулары
қалыпты
Нақты
Көрсеткіштердің
атаулары
МеМСТ
5542-87
Ост
51.40-93
Табиғи газ
Отын газы
ПК
1
2
3
4
5
20°С және 101,325 кПа
кезіндегі төменгі жану
3 3
жылуы,МДжм (ккалм ),
31,8 (7600)
32,5
37,926*
(9051)
39,302*
(9380)

4.1 кестенің жалғасыКөрсеткіштің атауы
Шамалары
Көрсеткіштің атауы
Қалыпты
нақты
Көрсеткіштің атауы
МеМСТ
5542-87
Ост
51.40-93
Табиғи газ
Отын газы
ПК
1
2
3
4
5
Механикалық
қоспалардың массасы 1
0,001
Келісім
бойынша

3
Ым лғал, г, кем бойыншадегенде шық
нүктелері, °С (Р=40
2
кгссм болған кезде),
не выше
беру
пунктіндег
і газдың
температу
-3 (-5)

Көмірсутегі бойынша
шық нүктелері, °С,
Қалыпты
емес
0

жоғары
Газдың температурасы,
°С
Қалыпты
емес
Жобада
орнатылға
+34
+35
Құраушы құрам, %
не норм.
н
Қалыпты
89,06
87,65
Этан

6,79
6,21
Пропан

1,65
2,13
и-бутан

0,02
0,30
н-бутан

0,03
0,47
и-пентан

-
0,17
Воббе санының
мәндерінің аймағы
3
(жоғарғы), МДжм
3
(ккалм )
41,2-54,5
(9850-
13000)
Қалыпты
емес
53,75**
(12830)
54,00**
(12890)
Воббе санының қалыпты
мәнінен рұқсатты
ауытқуы, %, кем дегенде
+5
Қалыпты
емес

Күкірт сутегісінің
массалық шоғыры, гм ,
кем дегенде
0,02
0,007
(0,020)

Меркаптанды күкірттің
3
массалық шоғыры, гм ,
кем дегенде
0,036
0,016
(0,036)

Оттектің көлемдік
мөлшері, %, кем дегенде
1,0
0,5

Ескерту: *) Төменгі жану жылу және тығыздық мәні 00С температура
кезінде көрсетілген. Воббе саны газдың 150С температурасы кезінде
көрсетілген.
Дизельді отынды түсіру, сақтау және ГТҚ-на беру үшін отын
шаруашылығы қалыпты көлемі 1250 м3 (жұмыстық - 1050 м3) сақтаудың
екі резервуарымен және сорғылармен қамтамасыз етіледі.
Сұйық отынның осы қоймасынан, сонымен қатар электр станцияның

көмекші
қондырғыларын
және
КПК
келешектік
қондырғыларын

(бутурбиналы электр станциясы) отынмен қамтамасыз ету (яғни апаттық)
жүргізіледі.
МеМСТ-305 сәйкесті ГТҚ-да жағу үшін пайдаланылатын дизельді
отынның құрамы мен сипаттамасы 1.2 кестеде келтірілген.
4.2 кесте - Дизельді отынның құрамы мен сипаттамасыКөрсеткіш
Мәні
1
2
2
Кинематикалық тұтқырлық, 293 К кезіндегі мм с;
1,5-8,0
Қату температура, К,
213-263
Температура вспышки, К,
308-363
Күлділігі, %, кем дегенде
0,01
Коксталуы, %, кем дегенде
0,035-0,3*
Механикалық қоспалардың мөлшері, %,
жоқ
Судың мөлшері, %, не более
жоқ
Күкірттің мөлшері, %, не более
0,15-0,5
Металдардың мөлшері, мгкг, кем дегенде: ванадий
(0,3)
Натрий
(0,5)
н-пентан

-
0,14
сумма С5+Н2

-
0,22
Азот

2,17
0,76
Көмірқышқыл газ

0,28
1,87
Су

-
0,08

ескерту: *) 10% қалдықтың коксталуы.
Жақшада болжамды мәндері келтірілген.
4.3-кестеде бір және екі газ турбиналы қондырғыларға арналған газ

түріндегі
отынның
шығындары
келтірілген
және
оның

электрстанциясының орнатылған қуатын пайдалану сағаты - 8760.
Орнатылған қуатты пайдаланатын сағат саны, жұмыста тұрақты екі ГТҚ,
ал үшіншісі резервте тұрады деген шартпен анықталған.

4.3 кесте - Газ тәрізді отынның шығысы

температурасы 25°С
Дизельді отын ГТҚ үшін апатты болып табылады, оның жыл бойы
жағылатын мәні газ турбинасына кететін жалпы отын шығысының 5%
аспайды.
Бір қондырғыға кететін дизельді отынның сағаттық шығысы 9,83
тсағ құрайды, оның жылуға төзімділігі 42,84 МДжкг (10224 ккалкг).
ГТҚ алдындағы дизельді отынның жұмыстық қысымы 0,28 ~ 0,38 МПа
құрайды.Атауы
Отын

Табиғи газ Отын газы ПК

1 хГТУ
2хГТУ 1 хГТУ
2хГТУ
1
2
3
4
5
Газдың сағаттық шығысы,
3
нм сағ, оның қысымы 2,5
11215
22430
10823
21646
Газдың жылдық шығысы,
температурасы 25°С
3
нм жыл, оның қысымы 2,5
МПа және қоршаған орта
-
196,5х10
6
-
189,6x108
натрий+калий
жоқ
Кальций
жоқ
Свинец
жоқ
3
293 К кезіндегі тығыздық, кгсм , кем дегенде
0,81-0,88
Төменгі жану жылуы, МДжкг
(42,5-42,8)

4.3 Турбинадағы залдың негізгі және көмекші жабдықтары
Орнатуға ГТУ-55Ст түріндегі газтурбиналы агрегаттар қабылданған
және олар үлгілік ретінде жасалғандықтан ашық қондырғы үшін
құрамалық контейнерлерде, сонымен қатар ғимаратқа орнату үшін
орындалуы мүмкін. Кен орынның климаттық жағдайларын ескере
отырып, жабық бас корпуста орнатады. 2
Қондырылатын газшығырлы агрегаттар мағыналы тезділікке ие және
осы себептен, қорлық және шыңдық тәртіптерде электрэнергиясын үнемді

өндіру
үшін
қолданыла
алады.
ГШҚ
жұмысы
толығымен

автоматтандырылған.
Табиғи газдағы, ПК отындық газындағы және дизельдік отынындағы
қорлық тәртіпте жұмыс атқарудағы ГТУ-55СТ түріндегі газ шығырлы

қондырғыға
қабылданған
техникалық
сипаттамалар
3.4-кестесінде

келтірілген.
ГТУ-55СТ түріндегі газ шығырлар ондаған жылдар көлемінде

шығарылуда.
Олар
жоғары
сенімділік
пен
жақсы
техникалық

көрсеткіштермен ерекшеленеді. Қазақстан Республикасының кейбір
нысандарында осындай шығырларды қондыру жоспарлануда.
Әр бір ГШҚ өзіне келесі негізгі элементтер мен жүйелер қосады:
газшығырлы қозғалтқыш пен ауалық сығымдағыш;
ауысымдық тоқтың өндіргіші;
төмендетуші редуктор;
электірлік жіберулік қондырғы;
ГШҚ жабынын (акустикалық қаптама);
газ тәріздес отынды беру жүйесін;
сұйық отынды беру жүйесін;
майлау жүйесін;
ГШҚ-ны салқындату жүйесін;

майлағыш майлар салқындату жүйесін;
ауа қорғалымдық (жылытуы бар) жүйесін;
газ аластау (шу бәсеңдеткіші бар) жүйесін;
ГШҚ-ны жуу жүйесін;
4.4- кесте. Шығырдың техникалық сипаттамалары

ст.Көрсеткіштер атаулары
Өлше
мдері
Шамасы
Көрсеткіштер атаулары
Өлше
мдері
Табиғи газ
ПК
отындық
Дизельдік
отын
1
2
3
га4зы
топливо5
t~ =25°C кезінде өндіргіш
клеммаларындағы қуат
кВт
36 840
36810
36 150
Отынның меншікті шығыны
кДжк
11.550
11 560
11 660
Өндіргіш клеммаларындағы ПӘЕ
%

31,2
30,9
*;
Шығырдың бірінші сатысынның
кірісіндегі газдың орташа
°С
1 104
Отын шығыны
3
нм са
ғ
11 215
(9 144)
10 823
(8 964)
(9 828)
Газ аластау газдарының орташа
температурасы
(кгч)
°с
538
Жану өнімдерінің шығыны
тч
503,0
503,0
504,0
ГШҚ алдындағы отын қысымы
МПа
2,50
2,50
0,3-0,5
Отынның жұмыстық
°С
26,7
25,0
8,0
температурасы
Сығымдағыш сатыларының саны
-
17
Шығыр сатыларының саны
-
3
Шығыр айналымдарының
обми
5 163
Сығымдағыш айналымдарының
номиналды саны
обми
н
5 163
Сорудағы ауа шығыны
тсағ
471,37
486,80
486,90
Сығу дәрежесі
-
12,0
Шығырдың ауа қорғаулық
жолының кедергісі (сүзгілер)
мм.
вод.
102
Шығырдың газ аластау жолының
кедергісі
мст.м.
вод.
102

емес
ГТУ55СТ-20 бөліктерін желдету жүйесін;
тұтану мен газдалынуды анықтаушы жүйесін, ГТУ55СТ-20-ның өрт
сөндіру жүйесін қоса;
ГТУ55СТ-20-дың қорғаныс және басқару жүйесін;
электротехникалық элементтер мен жүйелар.

Төменде
осындай
газшығырлы
қондырғылар
түріне
сипатты,

ГТУ55СТ-20-ның кейбір жүйелерінің қысқаша түсініктері келтірілген.
ГТУ55СТ-20 жабыны (акустикалық қаптама).
Газ турбиналы қондырғыны арнайы қорғағыш контейнердің ішіне
орнатады, құрылымында шудан оқшаулау және бақылау мен техникалық

қызмет
көрсету
үшін
ГТУ
55СТ-20
агрегатына
жеңіл
рұқсат

қарастырылған. Бұл үшін контейнердің төбесі мен қырлы тақталары
сырғымалы.

ГТУ55СТ-20
контейнері
өздігінен
жабылатын
есіктермен,

тепкішектермен, ішкі жарықтармен және төменгі кернеудегі электр
қоректендіргішпен жабдықталған.
Контейнер бөлмелері жеке функционалды бөліктерге бөлінген
(ұяшықтар):
-көмекші агрегаттар;ГШҚ жабынынан 1 м
қашықтықтағы шу деңгейі, ҚР
нормалары бойынша аспайды
ДВА
ДВА
90 80
Жіберу жүйесі
-
Жіберуші электрқозғалтқыш
Азот NOx оксиді мен көміртек СО
оксидінің О2=15% кезіндегі
жұмыс арқарған газдардағы
3
мгнм
3
мгнм
50 19
50 19
356 25
Толық жүктемеге дейінгі жіберу
мин.
20
Пуаайдылынуқыты шарттары
-
Ауыр
Жүктеме кезіндегі шығыр
жұмысының негізгі уақыты, артық
сағ
100 000

-газотурбиналы;
-редукторлы;
-өндіргішті.
Сонымен қатар жеке тұрған бақылау және басқару бөлмелері де бар.
Әр бөлік өрт қауіпсіздігінің, температуралық шарттардың және т.б.
шарттарға сәйкес сәйкесті өрт сөндірудің, дабылдардың мәжбүрлі
желдету жүйелерімен қамтамасыз етілген.

Су қорғаны жүйесі (қыздырылуы бар).
Сузаборлы жүйе ГТУ55СТ-20 сығымдағышына ауаның берілісін
қамтамасыз етеді, ол содан кейін жану камерасындағы отынды жағуға,
соныен қатар қатардағы элементтерді салқындатуға бағытталады.
Ауалық сығымдағыш және турбина ішіне бөтен бөліктердің және
коррозия өнімдерінің түсуімен зақымдалуы мүмкін. Кішкене бөліктер
турбинаға түсе отырып, эрозияны және қалақшалардың ластануын
тудырады. Тұз бөліктері турбина элементтерінің тотығуын тудырады
және олардың ресурсын төмендетеді.
Сығымдағышқа түсетін ауаны тазалау үшін арнайы сүзгілер жүйесі
қарастырылған, ол бірнеше алдын-ала және жұқа тазалайтын бірнеше
сүзгілердің үлгісі ретінде жинақталған. Сыртқы сүзгілері ауа райының
жалюздерімен қорғалған.
Сүзгілер санын және олардың түрлерін аудандағы сыртқы ауаның
сапасына байланысты ГТУ55СТ-20 фирма-дайындаушысы анықтайды.
ГТҚ қолданылатын ауа қорғаны жүйесінің құрамында ұсталған
шаңнан және оны арнайы шаң жинағышқа жинаудан тұратын сүзгіленетін
элементтердің автоматты жүйесі болады.
Қысқы шарттарда жұмыс істеу үшін ГТУ55СТ-20 су заборлы
жүйесінде қатуға қарсы жүйесі бар. Осы жүйені жұмысқа қосу критериі
келсідей көрсеткіштерді жинақтау: ГТУ55Ст-20 жүктемесі, ішкі ауаның

температурасы, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы, сығымдағыштың
кіріс бағыттаушы қалақшаларының бұрышын ашу.
Ауаны сору кезіндегі шуды болдырмау арнайы шу сөндіргішпен
жүргізіледі.
Сүзгілегіші және шу сөндіргіші бар ұқсас ауа беру жүйелері
өндіргіштің ауалық салқындату жүйесінде және ГТУ55СТ-20 бөліктерінің
желдету жүйелерінде пайдаланылады.

Майлау жүйесі
Газ турбинасы және өндіргіш үшін ортақ маймен қамдау жүйесі

турбина,
өндіргіш,көмекші
механизмдердің
және
құрылғылардың

мойынтіректерін майлауға май беру үшін арналған. Сонымен қатар май
ГТУ55СТ-20 реттеудің гидравликалық жүйесінің жұмыстық сұйығы
болып табылады.
Майлау жүйесінің құрамына кіреді:
-майлау күбісі;
-майлау сүзгілері;
-майсалқындатқыштар;
-әртүрлі жұмыстағы майлау сорғылары;
-майлау шашыратқышының айырғышы;
-майқұбырлары коррозияға қарсы тұратын болат және арматурадан
жасалған.
Сиымдылығы 6,4 м3 ГТУ55СТ-20 құрылымдық майлау күбісі көмекші
редуктор астындағы негізгі рамада орналасады. Майлау жүйесінің қалған

жабдықтары
негізінен,
көмекші
агрегаттардың
бөліктердінде

жинақталған, оған гидравликалық білікті бұрылмалы құрылғы кіреді. ГТҚ
майсалқындатқыштары май күбісіне енгізілген.

Қолданылатын екі ауыспалы сүзгілегіш элементтері бар майлау
сүзгілері 5 микрон көлеміндегі механикалық қоспаларды жоюды
қамтамасыз етеді.
Май салқындатқыштар сыртқы ауаның максималды температурасы
және агрегаттың максималды жүктемесіндегі майлау майының жұмыстық
температурасын ұстап тұруды қамтамасыз етеді. Іске қосу тәртібіндегі

май
май
салқындатқыш
жанынан
өтуі
мүмкін,
ол
жұмыстық

температураға дейін жетеді. Сонымен қатар салқын уақын кезінде оның
жұмыстық сипаттамаларын қамтамасыз ету үшін майлау майын қыздыру
қарастырылған.
Келесідей майлау сорғылары қолданылады.
Механикалық жетегі бар (ГТҚ білігінен) май сорғысы қалыпты
жұмыс тәртібіне арналған.
Айнымалы тоқ (400680 В, 30 кВт) электрқозғалтқышынан жетегі бар
май сорғысы ГТҚ іске қосу және тоқтату кезіндегі агрегаттарды майлауды
қамтамасыз етуге арналған.
Тұрақты тоқтың (125В, 7,5кВт) электрқозғалтқышынан жетегі бар
резервті май сорғысы механикалық жетегі бар негізгі май сорғысының
қатардан шығуы кезіндегі ГТҚ аграгаттарын майлауды қамтамасыз етеді
яғни осы сорғы ГТҚ апаттық тоқтауын қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар көмекші май сорғысы болады ол май күбісі арқылы
майлау майының айналуын қамтамасыз етуші.
ГТҚ майлау жүйесінен шығатын май ГТҚ басқарудың гидравликалық
жүйесінің сервомоторындағы жұмыстық сұйық ретінде қолданылады. Бұл
жүйеде өзінің сүзгілері және май сорғылары: ГТҚ білігінен механикалық
жетегі бар пәспекті түрдегі негізгі сорғы және апаттық жағдайларда және
әске қосу тәртібіндегі ГТҚ жұмысын қамтамасыз етуге арналған электр
жетегі бар қосымша сорғы болады.
ГШҚ-ның және майлаудың салқындау жүйесі

Шығырдың жоғары температуралы түзгілерінің негізгі бөлімі, ауалық

сығымдағыштың
аралық
сатысынан
келетін
сығылған
ауамен

салқындатылады. ГШҚ-ның кейбір бөліктері (шығырдың артқы тіректері)
тұйықталған салқындату контурынан салқындатылады.
Бұл суды салқындату жүйесіне майлаудың май салқындатқыштары,
көмекшілік қызметті (сұйық отынның ауалық шашырату жүйесі)
жылуалмастырғыштар кіреді.
Әр шығырдың суды салқындату жүйесінде су айналмасы жүретін
тұйық контур түрде көрсетілген. Су шығыр залының шегінде, бөлек

орналасқан
үш
бөлікті
(3x50%)
желдеткіш
түрдегі
су-ауалық

салқындатқыштарда
салқындатылады.
Желдеткіштер
тікелей

электржетектен айналады.
Тұйық контур бойынша айналымдағы салқындатылушы су ГШҚ-ның
дайындап шығарушы фирманың міндеттерін қанағаттандыру керек.
Мысалы, оның келесі көрсеткіштері болу керек:

-рН
8,5-ке жуық;

-жалпы кермектілігі 14 градус dH;
- CI иондарының құрамы 40 мгл;
- SO4 иондарының құрамы 30 мгл.
Пайдаланудың қысқы тәртібі кезінде, судың қатуын болдырмау үшін,
салқындатудың тұйық контурында су және тотығуды кетіретін және

қақтың
пайда
болуына
кедергі
болушы
қоспалары
негізіндегі

салқындатушы сұйық қолданылады.

Салқындату
жүйесінің
құрамына
салқындатқыштардан
басқа,

айналымдық сұйықтықты салқындатуды қамтамасыз ететін, соның ішінде
біреуі резервті, екі сорғы қосылған. Екі сорғыда да айналымды тоқ (380
В) электржетегі бар. Резервті сорғы жұмыс атқарушы сорғы істен шыққан
жағдайында автоматты түрде қосылады.

Салқындатудың тұйық жүйесінде, шығыр залында 8,3 м биіктікте
орнатылған, сыйымдылығы 650 литірлік өздігінен желдетілетін түріндегі
кеңейтулік бак қарастырылған. Бакта ағып кету болмау үшін қалтқы
қақпақшамен қамдалған.
Жиекте су қысымы мен температура қалыптарынан өшірген кездегі
дабыл мен сулық салқындату жиегін термостатикалық басқарылуы
қарастырылған.
Өндіргіштің металлын салқындату үшін салқындатудың ауалық
жүйесі қолданылады. ГШҚ-ның қорғаныш қаптамасын арнайы желдету
жүйесіненің қолданылуы есебінен салқындатылады.

Электрлік жіберу құрылғысы
ГШҚ жіберу жүйесі өзіне келесілерді қосады:
-айналымдық тоқтың жіберулік электрқозғалтқышы;
-айналу моментінің (сұйық жалғастырғыш) ұстап тұру және
сұйықағулық қайта құрылуы бар көмекші шегеткіш;
-білікбұрушы қондырғы.
Шығыр құрамасымен айналу жылдамдығын өздігінен ұстап тұру
жағдайына жеткенінде жалғану автоматты түрде ажыратылады.
Білікбұрушы қондырғы қосу мен тоқтату кезіндегі ГШҚның
жұмысын айналдыру үшін арналған, және өзіне сұйықтөзгерткіш пен
тұрақты тоқ (125 В; 1,2 кВт) электрқозғалтқышын қосады.
Құрылымдық барлық жіберу қондырғыларының тетіктері көмекші
аргегаттар бөлігіндегі ГШҚ салқын аяғында үйлестірілген.

Отындық жүйелер
Газ шығыры газ тәріздес және сұйық отында жұмыс атқаруға
арналған. Сонымен қатар жүктеме кезінде, яғни агрегат жұмысының
тоқтатылуынсыз бір отын түрінен екіншіге ауыстырылу мүмкіндіктері

қарастырылған. Бір отын түрінен екіншіге автоматты түрдегі біртіндеп
ауыстырылу пәрмені ГШҚ басқару орынының операторларымен, отын
қысымы жіберілуі мүмкін шектерінде болған жағдайының шарттарында
беріледі. Одан басқа, тек газ тәріздес отын қысымының түсу жағдайында
ғана ГШҚ автоматты басқару жүйесінен газ тәрізді отыннан сұйық отынға
ауысу пәрмені беріле алады. Бір отын түрініен екінші түрге максималды
ауысут уақыты 60 с аспайды.
ГШҚға отын ағыны жүктеменің барлық диапазондарында арнайы
қақпақшалармен автоматты түрде реттелінеді. Отынды беруді басқару
жүйесі өңделген газдардың рұқсат етілмеген жоғарылауына бөгет
болатын және сығымдағыштың асын жүктемесін болдырмау үшін
құрастырылған.
Шығырды қорғау үшін отындық жүйелерде тез әрекеттеуші бөліктік

қақпақшалар
(газтәріздес
және
сұйық
отындар
үшін
бөлек)

қарастырылған. Отындық жүйенің барлық элементтері, отынға сәйкес
тотықтануға тұрақты материалдардан жасалған.
Ғимаратта орналаспаған газ тәріздес отынмен қамдау жүйесінің
барлық құралдары жылу оқшаулау мен электржылыту жүйесімен
қамдалады.

Газтәріздес отындарды беру жүйесі
Газ тәріздес отынды жіберу жүйесі агрегат жүктемесінен тәуеділікте
отын шығынын реттейді және шығырдың 10 жану құтыларында көп
отынды оттықтарды газбен қамдаумен қамтамасыздандырады. Жүйеге
келетін отындық газ қысымы мен, құрғақтық және бөгдн заттамен ластану
дәрежелері бойынша белгілі бір талаптармен қанағаттандырылуы қажет.
ГШҚ шектерінде газтәзіздес отындарды беру жүйесі өзіне келесілерді
қосады:
-отындық газ құбырлары;

-механикалық сүзгілер;
-тез әсеретуші бөліктік қақпақшалар;
-дистанционды жетегі бар реттеуші қақпақша;
-жапқыш, реттеуші және сақтандырушы арматура;
-қиыстырылған оттықтар (қос отынды);
-бақылаушы-өлшеуші аспаптар жинағы.
ГШҚның барлық газды арматуралары, әр қайсысында тәуелсіз
тартулық желдету жүйесі қондырылған, №1 және 2 екі газ шкафтарында
орналастырылады (№1037.ПТ-ТМ. 1267.006, №1037.ПТ-ТМ. 1267.007
сызбасы).

Сұйық отынды беру жүйесі
Сұйық отынды беру жүйесі шығырдың 10 жану құтыларында
қиыстырылған оттықтардың жылумен қамдалуын қамтамасыздандырады,
агрегат жүктемесінен тәуелділікте отын берілуін реттейді, және де ГШҚда
сұйық отынды жағудың белгілі бір дайындығымен қамдайды.
Сұйық отынды беру жүйесі өзіне келесілерді қосады:
-сұйық отынның құбырлары;
-отындық сорғы;
-ішінара және мұқыйят тазарту сүзгілері;
-сұйық отынды жылыту құрылғысы;
-реттеуші қақпақша;
-отындық таратқыш;
-көп отынды оттықтар (қос отынды);
-жапқыш, реттеуші және сақтандырушы арматура;
-бақылаушы-өлшеуші аспаптар жинағы.

Газ аластау жүйесі (шу бәсеңдеткіші бар)

Бұл жүйе шығырдың бүйірлік газ аластау түтікшелерінен басқа, әр бір
ГШҚ үшін, өзіне, қолданылуы келешекте қондырғының жану өнімдерінің
жылуын пайдаға асыру үшін пайдаға асырғыш қазандарда қолданылу
мүмкіндіктерін анықтайтын, ернеуінің диаметірі 3,5 м, биіктігі 30 м

байпастық
газ
аластаушы
құбырын,
газ
жолдарын
және
шу

бәсеңдеткіштерін қосады.

ГШҚ бөліктерінің желдету жүйесі

ГШҚ-ның
қорғаушы
қаптамасының
ішінде
түзілетін
жылуды

шашырату үшін арналған жүйе. Желдетуге арналған ауа өртке қарсы
жаллюздері мен торлы қоршауы бар ауашектеуліктер арқылы шығырлық
залдан келеді. Ауашектеуліктер ГШҚ-ның төменгі бөлігінде орналасқан.
Бөліктерден сыртқа ауа, шығырлық бөліктің ұшында орналасқан
(шегерткіш бөлігінің жанында), тартулық желдеткіштермен шығарылады.
Шығырлық бөлік пен көмекші агрегаттар бөлігі, оларда берілген ауа
температурасын автоматты түрде ұстап тұратын, электр жылыту
жүйесімен жабдықталынған.

Төмендетуші шегерткіш
Газ шығырының роторы 5163 обмин, ал электрлік өндіргіш 3000
обмин айналу жылдамдығына ие болғандықтан, айналдырушы моментті
беруге шегерткіш айналым санын төмендетуді қолдану қажет.

Шегерткіш
өзімен
бірсатылы
тістегершік
берілісті
ұсынады.

Тістегершіктерде қос гелекоидті тістер кесіктері бар. Шегерткіш
біліктерінің өндіргіштің және шығыр біліктерімен қосылысы арнайы

шлицтік
қосылыстарымен
(жалғастырғыштармен)

қамтамасыздандырылады.

Шектегіш
майлануы
ГШҚ-ның
жалпы
майлау
жүйесінен

қамтамасыздандырылады.

ГШҚ-ны жуу жүйесі
ГШҚ-ны жуу жүйесі шөгуден газ шығыры мен сығымдағыштардың
қалақшалық аппараттарын тазартуға арналған. Жуу технологиясы оны
жұмыс тәртібіндегі (яғни максималды жүктемеде 95% -дейін және толық
айналу жылдамдығы кезінде), және де жұмыс атқарылмайтын тәртіптегі
(яғни шығырда жану болмағанда және айналғының білік бұрылу
механизімімен айналу кезінде) ГШҚ-ға өндіруге рұқсат береді.
Екі тәртіпте де арнайы жуу ерітіндісін жуу бүркігіші арқылы
сығымдағыштың ағылу бөлігінен шашыратылады. Бірақ ГШҚ-ны тазарту
жұмыссыз тәртіптегіге қарағанда жұмыстық тәртіптегі тазарту нашар
болады. Сондықтан жұмыс тәртібіндегі тазарту жұмыссыз тәртіптегіні
алмастырып емес, толықтырып отыруы қажет.

Жуу
технологиясы,
жуғыш
ерітінді
құрамы,
оның
қысымы,

температурасы,
қауіпсіздік
шаралары
ГШҚ
даярлаушы
зауытпен

анықталады және пайдаға асыруы бойынша басқармада нақты көрсетіледі.
Жуу үшін қолданылатын химиялық реагент құрамында экологиялық
тұрғыда потенциалды қауіпті және улы құраушылар жоқ, және
биологиялық тұрғыда оңай ыдырайды. 2

4.4

Шығыр

залының

негізгі

және

көмекші

жабдықтарының

үйлестірілу тәсілі
Жалпы жағдайда ГШҚ-ның негізгі және көмекші жабдықтарын

үйлестіру
тәсілі,
төменде
көрсетілген,
факторлары
қатарымен

анықталады:
-газшығырлы электр станция құрылысына арналған белгіленген
ауданның өлшемі мен пішін үйлесімімен;
-ГШҚ үлгісімен;

-инженерлік

коммуникацияға

қосылу

шарттары

бойынша

технологиялық қамтамасыздандырылуымен;
-құрастырулық және жөндеулік жұмыс технологиясымен;
-қызмет көрсетудің ыңғайлығымен;
-қуат беру сүлбесімен, және де әр-бір нақты жағдайларда ескертілетін
қосымша шарттар қатарымен.
Жобада жабық ғимараттағы (бас тұрқы) ГШҚ үйлестіру тәсілінің
нұсқасы қарастырылған, ол толығымен аймақтың климаттық қатаң
шарттарына, оның тозаңды және қарлы дауылдарына, төмен теріс және
жоғары оңтайлы температурасына сәйкес.
Ғимаратта газшығырлы қондырғылар жұптап орналастырылады.

Жобаланылатын
үш
шығырды
орнату
үшін
бас
тұрқының
екі

ғимаратының құрылысы қарастырылған (төртінші ГШҚ орнатылуын
ескере.
ГШҚ бас тұрқысы жобада (бағандар өсі бойынша) 38,0x27,0 м және
15,0 м шамасындағы биіктік өлшемдеріне ие. Ғимарат көмекші
қондырғылары бар екі агрегатты орналастыру үшін орындалған және
ГШҚ жөндеуін қызмет көрсетілуімен құрастыруына ыңғайлық тудыру

мақсатында
үйлестірілген.
Бас
тұрқыда,
ГШҚ-ның
барлық

қондырғыларына қызмет көрсететін, жүк көтерулігі 20 тонналық көпірлік
кран бар. Агрегаттар арасында бас корпустың толық ұзындық бойымен
ауданы 7,0 м-ге жуық жөндеу-құрастырулық аймағы бар. Бұл аймаққа Ғ
қатары шағынан көліктік кіруі бар.
Екі шығырдың ауа қоршаулық құрылғылары, қоршауы бар сүзгілер
жүйесі, "F" қатарларынан кейінгі бас тұрқының сыртында 6,0 м биіктікте
орналасқан және ауа құбыры шығырлар үстімен өтеді.

Шығырдың
газаластау
құбыршалары
ГШҚ
төменгі
бөлігінде

орналастырылған және қарама қарсы жағымен бұрылған. Бас тұрқыдан
алшақтағы газаластау құбыршаларына биіктігі 30,0 м және сағасының

диаметрі шамамен 3,5 м болатын екі байпастық газаластау құбырымен
бірігеді.
Әр бір ГШҚ-мен келесілер қарастырылады:
-басқару мен бақылау бөлмесі;
-салқындатудың тұйықталған контурының сорғылық қондырғысы
-кеңейткіш бактары бар сулар (антифриз);
-өндіргіштік ажыратқыш;
-құрғақ тәсілмен NOx ті лақтыруларды төмендету қондырғылары.

Өзінің
екі
газшығырлы
қондырғысы
мен
олардың
көмекші

жабдықтарына
басқа
бас
тұрқыда
келесілер
орналастырылады:

көмірқышқыл газының қоры бар баллонды үш рампа (біреуі резервті);
ГШҚны жуу қондырғысы; құбырлық және кабельді коммуникациялар
(соның ішінде каналдарда); бақылау-өлшеулік аспабтар панельдері және
т.б.
ГШҚның бас тұрқысы қажетті мөлшердегі есіктер мен технологиялық
ойықтармен, қызметкөрсету аудандарымен, өртсөндіру және желдетулік,
едендерді сорғыту жүйелерімен қамтамасыздандырылған.
Ғимараттан тыс, бірақ оған жақын жерде, байпастық газаластау
құбырларынан басқа келесілер орналастырылған:

-азот
өндіргіштік
қондырғысы
мен
ауа
КИПиА
(аспаптық)

қондырғылары орналастырылған 20 пұттық контейнер;
-желдеткіш түрдегі екі үшсекциялық ауа салқындатқыштары;
-түрлі қызметтегі коммуникациялар.
Және ГШҚның бас тұрқысы жанында келешекте қолданылуы
жоспарланған, екі пайдаға асырушы қазандарын орналастыруға арналған
орын қарастырылған. Пайдаға асырғыш қазандарында әр бір ГШҚның
жекеше жабынында орналастыруы ұсынылады.

Осылайша алты агрегатты ендіргенде, барлық ГШҚлар үш шығыр
залдарында қос қостан орналасқан болады, ол электрстанциялық негізгі
жоспарының жобалауында есепке алынған.

4.5 Отынмен қамтамасыздандыру
Электрстанцияның жылыту қазандары мен газшығырлы агрегаттары
үшін негізгі отын болып газ саналады, ал апаттық дизельдік отын.
Газбен қамдау
Электрстанция нысандарының газбен қамдалуы екі сүлбе бойынша
қарастырылады: пайдаға асырудың бастапқы кезеңі мен тұрақты сүлбесі
бойынша.
Электрстанция нысандарының газбен қамдаудың бастапқы кезеңінде
табиғи газбен және жылытулық қазандық пен жұмыс атқарып тұрған
БШҚ екеуіне ғана жылумен қамдаудың өндірулігі бойынша есептелінеді.
Электрстанция аймағына табиғи газ 1,5 Мпа (тұрақты) қысымды
диаметрі 8" (дюймдік) (Ду 200) құбыры бойынша жалпы зауыттық
эстакададан оңтүстік жақтан келеді. Құбырда, аулаға кірген кезінде,
электрстанция басқарушы қалқанынан басқарылатын дистанциялық
жетегі бар өшіруші қондырғы қарастырылады.
Ылғал табиғи газ келе алатындықтан, жеткізуші құбырда сепаратор
(кептіргіш) қарастырылады. Сепаратор өре астындағы ашық ауада
қондырылады. Сепараторланған сұйықтық ыдыста жинақталады, содан

соң
пайдаға
асыру
үшін
КПКға
жылжымалы
құралдармен

транспортталады.
ПК ендірілгеннен соң, электрстанция нысандарының газбен қамдалуы
жылытулық қазандамен алты ГШҚның (біреуі резервте) отынмен
қамдалуы үшін 60 000 нм3сағ дейінгі мөлшерде отындық габен
қарастырылады. Отындық газда аулаға оңтүстік жақтан жеткезілетін

болады. Отындық газ қысымы шамамен 3,8 Мпа құрайды (келешек
жобалануда анықталады).
Табиғи газдың сығымдағыштық станциясы.
ГШҚда 2,5 МПа қысыммен газ жандырылады. Сондықтан қажет
етілетін қысымды шығару үшін бастапқы кезеңде табиғи газды сығушы
сығымдағыштық станция талап етіледі. Сығымдағыштық станция бөлек

ғимаратта
орналасады,
басқа
ғимараттармен
электрстанция

құрылыстарына
және
КПКға
дейінгі
арақашықтығы
Қазақстан

Республикасының
Нормаларының
талаптарына
сәйкес
болады.

Қондырғыға PG6561B түрдегі ГШҚ газдар қажеттіліктеріне сәйкес,

әрқайсысы
13
000
нм3сағ
жуық
өндірулікті
екі
сығымдағыш

қабылданған.
Сығымдағыштық агрегат жиынтығына келесі қондырғылар мен
жүйелер кіреді:
-сығымдағыш құрамасы;
-табиғи электрқозғалтқыш;
-маймен қамдау құрамасы;
-желдеткіштік түріндегі секциялық ауалық салқындатқыштары бар
сығылған газ салқындату жүйесі.
Және сығымдағыш алдында орнатылатын газды механикалық
қоспалардан тазарту үшін сүзгілер бар. Екі механикалық сүзгі, біреуі -
жұмыс атқарушы, екіншісі - резервте және үшқадамдық ажыратқыш
қондырғы орнатылады.

Сығымдағыштың
майлаушы
майларының
салқындатылды

салқындатқыш ғимаратында орнатылған, желдеткіш түріндегі секциялық
ауалық салқындатқышта жүзеге асырылады.

Газ
салқындатқыштарынан
басқа,
барлық
сығымдығыштық

қондырғылар бағандар өсі бойынша 19,5x10,0 м және биіктігі шамамен
10,0 м болатын жобадағы ғимарат ішінде орналастырылады. Ғимаратта

екі кірер есік, жөндеу алаңына ұйымдастырылған автомабильдік кіріс,
қажетті технологиялық ойықтар, жарықтандыру, желдету, газ анықтаушы
және өрт сөндіруі бар. Сығымдағыштық агрегатта техникалық қызмет
көрсетілуі стационарлық электірлік көпірлік кран арқылы жүзеге
асырылады.

Табиғи
газ
сығымдағыштық
станциясының
басқарылуы

электрстанция басқарушы қалқаны мен аралық станция ғимаратының
жанында орналасқан басқарушы сығымдағыштар құрамалар бөлмелерінен
жүзеге асырылады.
Екінші кезеңде табиғи газ сығымдағыштық станциясы жұмыстан
алынады, өйткені БГҚны жазуға қажетті қысым отындық газ қысымынан
жоғары.
Газ даярлау пункты

Сығымдағыштық
станциядан
соң
газ
тазарту,
өлшеу
және

редукциялау құрамаларына жіберіледі.
Тазарту құрамасы өрт астындағы ашық ауада орналасады және
ортадан тепкіш түрдегі екі сепаратордан (скруббер) және сыйымдылығы
2,0 м3 шықтағыш жинаушы бакынан құрлады.
Скрубберде сепарацияланған конденсат оның төменгі бөлігінде
жинақталады және содан соң жинақтау бағына құйылады. Электрстанция

басқару
қалқанына
сепаратордың
өзіндегідей
және
жинағыш

багындағыдай шықтағыш деңгейіндегі дабылдағыш шығарылған. Бактан
конденсат пайдаға асырылу үшін КПКға автотранспортпен жіберіледі.
Сығымдағыш ағытылуының автоматтандырылмаған болғаны пайдаға
асырушы қызметкерлер әрдайым ағытылатын конденсат мөлшерін

бақылауы
мақсатына
арналған,
осылайша
келетін
газ
сапасын

қадағалайды.

Тазарту құрамасының қондырғылары қыс шарттарындағы жұмысы

үшін
электрқыздырғышы
мен
жылу
оқшаулағышпен

қамтамасыздандырылған.
Қондырылатын екі скрубберден, біреуі - жұмыста, екіншісі - резервті.
Әр бір скруббер жіберу қабілеті үш БШҚны газбен қамдауға есептелінген,
яғни шамамен 40 000 нм3сағ.
Сепарациядан соң газ өлшеу және редуцирлену құрамасына
бағытталады. Құрама өзіне үш ГШҚ үшін (өндірулігі 50% дық үш жіп) газ
жіберілуіне есептелінген және әрдайым жұмыста болатын үш реттеуші

жіптерін
қосады.
Реттеуші
жіптерінің
біреуі
қатардан
шыққан

жағдайында, қалқан екі жіп үш құбырагрегаттарына қажетті газ мөлшерін
жіберу шамасында.
Әр бір реттеуші жіпте келесілер қондырылған:
-кірісі мен шығысында өшіруші арматура;
-газ өшіруші құрылғы жүрісі бойынша бірінші және соңғысының
алдындағы бұрушы бұқтырма;
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.