Ертіс өзеннің бойындағы ШҚО агроклиматы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҒЫ
МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ "УНИВЕРСИТЕТІ" КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ
«Су ресурстары және мелиорация» кафедрасы
САЙЛАУБЕКОВА ДИНАРА ҒАЛЫМБЕКҚЫЗЫ
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Шығыс Қазақстан облысының жоғарғы Ертіс суқоймаларының су ресурстарын пайдалану схемасы
5В081000 - «Жерді мелиорациялау, баптау және қорғау» мамандығы
Алматы 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ауыл шаруашылығы
минисТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ "УНИВЕРСИТЕТІ" КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ
«Гидротехника, мелиорация және бизнес» факультеті
«Су ресурстары және мелиорация» кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:
Орындаған
(аты-жөні)
20___ ж. «___» қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
(қолы) (тегі, аты-жөні)
Жетекші
(қолы) (тегі, аты-жөні)
Арнайы тараулар кеңесшілері:
(тарау) (қолы) (тегі, аты-жөні)
(тарау) (қолы) (тегі, аты-жөні)
Норма бақылау
(қолы) (тегі, аты-жөні)
Сарапшы
(қолы) (тегі, аты-жөні
Алматы 2018ж.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ "УНИВЕРСИТЕТІ" КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМ
«Гидротехника, мелиорация және бизнес» факультеті
«Су ресурстары және мелиорация» кафедрасы
5В081000 - «Жерді мелиорациялау, баптау және қорғау» мамандығы
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау
ТАПСЫРМАСЫ
Білім алушы
(аты-жөні)
Жұмыс (жоба) тақырыбы
Университет бойынша 20___ж «» № бұйрығымен бекітілген
Дайын жұмысты (жобаны) тапсыру мерзімі 20___ж «»
Жұмыстың (жобаның) бастапқы деректері
Дипломдық жұмысты (жобаны) өңдеуге арналған мәселелер тізімі
Графикалық материалдардың тізімі (қажетті жағдайда)
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер
Жұмыстың (жобаның) арнайы тараулары бойынша кеңесшілері
Кафедра меңгерушісі
(қолы) (аты-жөні)
Жұмыс жетекшісі
(қолы) (аты-жөні)
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент
(қолы) (аты-жөні)
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау
ГРАФИГІ
Кафедра меңгерушісі
(қолы) (тегі, аты-жөні)
Жұмыс жетекшісі
(қолы) (тегі, аты-жөні)
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, білім алушы
(қолы) (тегі, аты-жөні)
АҢДАТПА
Бұл дипломдық жобада Шығыс Қазақстан облысындағы Жоғарғы- Ертіс каскадындағы суқоймаларының су ресурстарын пайдалу жөнінде қарастырдық. Дипломдық жұмыста су электрстанциясын қайта жобалау, ауданының табиғи-шаруашылық жағдайлары, су ресурыстарын кешенді пайдалану, су ресурстарын қадағалау мен пайдалану, бөгеттердің қауіпсіздігі, облыстың су қоймаларына сипаттама берілген. Соның ішінде Шүлбі СЭС жобасы көрсетілген.
Бөгеттің жоғары және төмеңгі бьфті қалыптастыру, құрылыстың тұрақтылығы мен биіктігін анықтау, құлама беткейдің орнықтылығын есептеу жүргізілді.
Жоғарғы-Ертіс каскадындағы су қоймаларын су ресурстарын пайдалану ережелері мен қауіпсіздігі, су ресурстарын кешенді пайдалану мен су ресурстарнынын ауылшаруашылығы мен басқада салаларда пайдалану.
Нормативтік сілтемелер
1. СНиП 2. 06. 01. -86. Гидротехнические сооружения. Основные положения проектирования.
2. СНиП 2. 06. 05. -84. Плотины из грунтовых материалов.
3. СНиП 2. 06. 06. -85. Плотины бетонные и железобетонные.
4. СНиП 2. 02. 02. -85. Основания гидротехнических сооружений.
5. СНиП 2. 06. 07. -87. Подпорные стены, судоходные шлюзы, рыбопропускные и рыбозащитные сооружения
6. СНиП 2. 06. 09. -84. Туннели гидротехнические.
24. СНиП 2. 06. 03. -85. Мелиоративные системы и сооружения
7. СНиП 2. 06. 04. -82. Нагрузка и воздействия на гидротехнические сооружения (волновые, ледовые и от судов)
8. СНиП 2. 06. 08. -87. Бетонные и железобетонные конструкции гидротехнических сооружений.
БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР
ПӘК - Пайдалы әсер коэффициенті;
ШҚО - Шығыс Қазақстан облысы;
ҚСД - Қалыпты су деңгейі;
ӨКД - Өлі көлем деңгейі;
УКД- Уақытша көлем деңгей
ЖБ-жоғарғы бьеф
ТБ-төменгі бьеф
БД-Балтық теңізі деңгейінің биіктігінің белгісі
ТП-Техника жобалық биіктік белгісі
СЭС-Су электр станциясы
БСЭС-Бұқтырма су электр станциясы
ШСЭС-Шүлбі СЭС
ӨСЭС-Өскемен СЭС
ШҚОГМО-Шығыс Қазақстан Облысының Гидрометеорологиялық орталығы
СРК-Су ресурстар комитететі
ҚХР-Қытай Халық Республикасы
ТРжҚОҚМ-Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау
министірлігі
МК - Магистраль канал;
ҚМШ - Қалдықтардың мүмкіндік шегі;
МШК - мүмкіндік шекті концентрациясы;
м - метр;
м 2 - шаршы метр;
м 3 - текше метр;
мм - миллиметр;
с - секунд;
м/с - метр/секунд;
м 3 /с - текше метр/секунд;
км - километр;
км 2 - шаршы километр;
км 3 - текше километр;
м 3 /км - текше метр/километр;
га - гектар;
ц/га - 1 гектар жерден центнер есебінде алынған өнім мөлшері;
л/с - 1 секунд уақытта қаншалықты сұйықтың мөлшері өтті;
г/м 3 - грамм/текше метр.
АНЫҚТАМАЛАР
Су ресурстары - белгілі бір территорияның топырақ және атмосфера ылғалын қоса алғанда, пайдалануға жарамды барлық жер астындағы және жер бетіндегі су қорлары.
Су пайдалану - халық шаруашылығының және тұрғындардың кез-келген қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін су нысандарын пайдалану.
Су ресурстарын кешенді пайдалану - су ресурстарын халықтың және экономиканың әр түрлі салаларының қажеттерін қанағаттандырып, сарқылтпай пайдалану.
Бөгет - судың деңгейін көтеру үшін су тоқтататын тосқауыл құрылыс.
Су шаруашылығы - халықтың және халық шаруашылығының қажетін сумен қамтамасыз етуді, оны тиімді пайдалануды, қорғауды қарастыратын шаруашылық саласы.
Суды қорғау шаралары - табиғи су көздерін тиімді пайдалану, таза сақтау, қалдықтармен ластамау шараларының жүйесі.
Су пайдалану мөлшері - судың пайдаланушыға қажетті мөлшері.
Су жинайтын аудан - жер бетіндегі немесе жер астындағы судың жиналатын орны.
Су жібергіш - су қоймалардан артық суды ағызып шығаратын гидротехникалық құрылым.
Пайдалы әсер коэффициенті (пәк) - қуатты өзгертіп пайдалану кезіндегі жүйенің (машина, құрылғы) тиімділігін көрсететін шама.
Табиғат қорғау - өзімізді қоршаған табиғи ортаны сақтауға, тиімді пайдалануға, жаңартуға, жақсартуға бағытталған шаралар жүйесі.
Еңбекті қорғау - еңбек жағдайының адам өміріне, денсаулығына қауіпсіз болуын қамтамасыз етуге бағытталған шаралар жүйесі.
Жер асты сулары - барлық физикалық күйдегі литосфераның сулары.
Топырақтың ылғал сыйымдылығы - топырақтың ылғалды ұстау қабілетінің сандық сипатының шамасы.
Су балансы - қарастырылатын нысан үшін таңдалған уақыт аралығындағы су қорының өзгерістерін ескере отырып, оның кірісі мен шығысының арақатынасы.
Су қоры - еліміздің барлық суларының жинтығы. Су қорларға өзендер, көлдер, су қоймалар, жер бетіндегі су көздер мен суаттар, сондай-ақ жер асты сулары, территориялық сулар, мұздықтар, ішкі теңіздер және т. б. кіреді. Су алатын құрылым - өзеннен, көлден, су қоймалардан және т. б. су алуға қызмет ететін гидротехникалық құрылыс.
Сумен қамтамасыз ету - суды тұтынушыларға беру.
Су жіберу - су қоймасын немесе арнасын босату үшін салынған гидротехникалық құрылыс.
Су қоймасы - суды қорғау және ағысын реттеу мақсатында су ағысын бекіту арқылы жасалған суат.
Гидромодуль - суарылатын жердің әрбір өлшеміне (1 гектарға) берілетін судың мөлшері (гектарына л/с есебімен) .
Гидромодульдің графигі - әрбір құрама гектар егістікті суару үшін керек болатын судың мөлшерін графикалық әдіспен бейнелеу.
Өзен жүйесі - суы бір-біріне қосылып, теңізге немесе көлге бір сағамен құятын негізгі өзен мен оның салаларының жиынтығы.
Өзен алабы- су арындары жеке өзенге немесе өзен жүйелеріне келіп қосылатын жер бетінің белгілі бір аумағы. Кейде «Су жиналатын алқап» деп те атайды.
Өзен-жер бетіндегі табиғитарна мен тұрақты немесе жыл маусымдарының көпшілік уақыттарында ағатын су ағыны.
Смета-алдағы кірістер мен шығыстарды есептеу, материалдық және ақшалай қаражаттың жұмсалуы мен түсуінің жоспары.
Серіктестік-коммерциялы ұйымдар қызметінің негізгі ұйымдық-құқықтық нысаны.
Гидротехникалық құрылымдар- су обьектілері мен аумақтардың гидрологиялық режимін(су деңгейі, температурасы, ағыс жылдамдығы, лайлылығы, мұз қату және еру құбылыстары, толқындар т. б. ) бақылау және реттеу құрылысы.
Су деңгейі - су қоймалары су ағыстары еркін бетінің кез келген шартт жазық бетке (салыстырмалы су деңгейі) немесе теңіз деңгейіне қарағандағы биіктігі.
Су қойма-жер бетіндегі табиғи және жасанды (бөгет, әуіт) ойыстары ағынсыз немесе баяу ағыспен жиналатын су көздері.
Ауыл шаруашылық мелиорациясы-ауыл шаруашылық дақылдарынан мол және тұрақты өнім алу үшін, қолайсыз табиғи жағдайларды түбегейлі жақсарту жолында қолданылатын ұйымдастыру-шаруашылық және техникалық шаралар жүйесі.
КІРІСПЕ
Жұмыстың өзекті мәселесі - тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында ауыл аруашылығына аз көңіл бөлінді. Міне, қазір енді сол бұрынғы жоғалтылған жетістіктерге қайта қол жете бастады. Жер және су ресурстары толығымен дерлік мемлекет бақылауына алынды.
Мемлекеттік су құрылымдары ауыл шаруашылық өніміндерін өндіруге толығымен септігін тигізуі және өркендеуі үшін су саласына және мамадарына ақшалай қосымша көмектер (дотациялар), несиелер, салықтық жеңілдіктер мен үкіметтік тапсырмалар беріле бастады.
Еліміз бүгінде су көздерін және құрылымдарын жөндеу, толығымен реттеу мақсатында қажетті құрал-жабдықтармен қамтамасыз етіп, су шаруашылығын дамытуды жүзеге асыруға мүмкіндіктер жасауда.
«Қазақстан жерінің асты да байлық, үсті де байлық» - деп атап өткен Елбасы, осы табиғи байлықтарымызды нарықтық экономика жағдайында тиімді пайдалану жолдарын қарастыру керектігін меңзеген болатын. Табиғи ресурстар мәңгі емес. Күндердің -күнінде кез-келген табиғи ресурс азаяды немесе таусылады. Дәл осы табиғи ресурстар қатарына тіршіліктің көзі болмыш - су ресурстары да кіреді.
Қазіргі кезде еліміздің су шаруашылығы өз дамуының ерекше сатысына көтерілді, өйткені халық шаруашылығындағы жылдан-жылға ұлғайған су тұтынушылық кейбір аудандарда су қорларының азаюына және мүлдем бітуіне себеп болып отыр.
Жұмыстың мақсаты және зерттеу міндеттері - ШҚО Жоғарғы-Ертіс каскадындағы су қоймаларындағы су ресурстарын тиімді де және табиғи тасқынды ескере отырып қауіпсіздікті сақтау мен су ресурстарын кешенді пайдаланудың тиімді жолдарын негіздеу.
Зерттеу нысаны Жоғарғы-Ертіс каскадындағы су қоймалары.
Жұмыстың ғылыми жаңалығы:
- ШҚО, Шүлбі бөгенін, су жібергіш құрылымын қайта құруды жобалау;
- Бөгендердің қауіпсіздігін сақтау
-жасанды су қоймасын салу нәтижесінде балық шаруашылығын өркендетуге мол жағдайлар жасау.
Жоғарғы-Ертіс каскадындағы су қоймалынындағы су ресурстарын пайдалану ережелерін саөтай отыра, су ресурстарын кешенді түрде ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіпе тиімді пайдалану
1. ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1. 1 Ертіс бассейінің алып жатқан
ШҚО мен Павлодар облысынада 986 өзен бар, олардың жалпы ұзындығы 29мың. км. Олардың 198 өзеннің 6, 1 мың. км. Балқаш-Алакөл бассайіне, ал 788 өзен Ертіс бассейіне тиесілі. 28 өзен мен Қара Ертіс трансшекаралық өзендерге жатады. Оның алтауы: Үлкен Ұласты, Алқабек, Белезекті, Аққаба, Бұрханбұлақ, Қарақита шекарада жатыр, ал 22 өзен қиылысып жатыр.
Ертіс бассейні Шығыс Қазақстан облысының гидрографикалық желісі, табиғат жүйесі мен ауданның климат жағдайын байланыстыратын.
Ертіс өзені ШҚО мен Павлодар облыстарының гидрографикалық тораптарының орталығы және мемлекеттің ерекше су объектісі болып табылады. Биіктігі 2500 м. болатын Моңғолия жеріндегі Алтай тауларынан бастау алады. Ертіс өзені Қазақстан жері арқылы Шығыс Қазақстан облысы және Павлодар облыстары арқылы өтеді. Жалпы ұзындығы 4280 км, оның 1698 км-і Қазақстан жерінде, 618км. ҚХР арқылы ағады. Су жиналатын алабы 1643 мың км 2 .
Сурет 1. 1 Ертіс бассейінің алып жатқан аумағы
1. 2 Шығыс Қазақстан облысының агроклиматты
Облыс климаты күрт континенталды. Жазықтық және таулы аймақтардағы климаттық жағдайлары температура тәртібі бойынша және жауын-шашынның мөлшерімен өзгеріске ұшырап отырады Ендік аймақтық заңына сай радиациалық теңдіктің көрсеткіштігі 46-51 дейін ккал/кв. см. Бұл көрсеткіштің жыл сайын солтүстіктен оңтүстікке қарай артуы байқалады, сонымен қатар таудың биіктегеніне қарай радиациада мөлшері өсуде.
Ең суық қаңтар айында орташа айлық ауа температурасы -17 -18ºС, ал кейбір жерлерде -13С, биік тау арасынадағы қазаншұңқырларында -26°С-қа дейін барады. Ең жылы қыс айларында орташа айлық температура облыстың оңтүстік-батыс бөлігінде -10С төмен түспейді. Ең жылы шілде айында температурасы +16+23ºС. Жылдық температураның өзгеруі 33-41ºС тең. Кейбір қыстардағы ең төменгі температура -43, -55ºС, ал жаздағы ең жоғарғы +35+43ºС жетеді. Жазда таудағы орта температураның таралуы биіктігіне байланысты.
Облыстың климаты тым континенттік. Жауын-шашын: солтүстік-шығысында 350 - 380 мм, оңтүстік-шығысында 250 - 300 мм, батысында 200 - 250 мм аралығында, Кенді Алтайдың батыс бөлігінде 1000 - 1500 мм, облыс бойынша вегетациялық кезең 175 - 200 тәулікті құрайды. Таулы және тау бөктері аудандарында аязсыз кезеңдер үш айдан кем созылады, басқа аймақтарында бес айға дейін болады. Жылы кезеңдегі жауын-шашындар бірқалыпты болып бөлінеді. Зайсан көлі ауданында 100мм аз, ал таулы және тау бөктері аудандарында - 300 мм және одан да көп жауын-шашын жауады. Жылдық жауын-шашын мөлшері 165-тен 200 мм (шөл және шөлейт аймақтарда) 800-1500 мм (Орловка, Кіші Үлбі, Тарбағатайдың таулы жерлері) сәйкес өзгереді. Жылы кезеңдегі жауын-шашындар (сәуір-қазан) суық кезеңдердегі жауын-шашындардан (қараша -наурыз) басым болып келеді. Бұл облысқа тән континенталды белгісі. Облыстың барлық аймағында ең көп жауын-шашын жаз айларына келеді, көбірек екінші жартысына. Бірақ, бұған қарамастан, жаз бойы бұлыңғыр күндер саны ашық күндерге қарағанда үш-төрт есе аз болады (бұлыңғыр күндердің орташа саны жылы кезеңдерде айына 6-11 күннен аспайды) . Қыс суық және ұзақ (5-6 ай) . Облыс бойынша қар жамылғысы біркелкі болып түспейді; таулы және тау бөктері аудандарында оның биіктігі орташа 60-80 см және одан биікке жетеді, ал далалы және шөлейтті жерлерде 15-25 см, кейбір жерлерде 15 см де жетпейді. Қар жамылғысының біркелкі болып түспеуі топырақтың біркелкі емес тереңдікте қатуына әсер етеді.
Қысқы кезеңде облыс аумағының көп бөлігінде оңтүстік-шығыс және оңтүстік бағыттағы, жылы кезеңдерде - шығыс және солтүстік-шығыс бағыттағы жел басым болады. Желдің орта жылдамдығы 2, 5-3, 5 м/с тең. Бірақ облыстың жекелеген аудандарында күшті жел (15 м/с және одан да көп) ерекше болып табылмайды, және осындай желдің бір жылдағы күндерінің орташа саны 18-20 жетеді. Желдің анағұрлым көп соғуы Жалғыз Төбе, Қарауыл, Жарма стансалары аудандарында байқалады. Көпжылдық орташа күзгі-қысқы кезеңдерде (қазан-наурыз) бұл жерде 70-тен 105-ке дейін күшті желді (күштілігі 15 м/с және одан да көп) күндер байқалады
1. 3 ШҚО гидрологиясы
Өзен аралас түрле коректенеді, негізінен қар суымен, мұз суымен, төменгі ағыстарында қар суымен, жаңбыр және жер асты суымен толысады. Алабы Алтай тауларының оңтүстік-батысын, Тарбағатайдың солтүстік-батыс баурайын, Сарыарқаның солтүстік-шығысын, Ресей жерінде Батыс Сібір жазығы мен Шығыс Орал етегінде жатыр.
Қазақ жерінде Ертіс ағыны Тарбағатай, Сауыр, Нарын, Қалба, және Қатын жоталарынан, Құлынды даласынан бастау алады. Көп жерінде тау сілемдерін тіле терең шатқалдар қалыптасқан. Бұл тұста жағаларының биіктігі 500 м-ге жетеді. Құлынды даласында өзеннің арнасы кеңейіп, жайылмасы пайда болады. Таулық аңғары (250 м биіктікке дейін) қылқан жапырақты орманды, оң жағы көбіне қарағайлы шабындықты келеді, осы тұстағы арнасының ені 100-150 м, Омбы қаласы тұсында 6-8км, Тобыл кент тұсында 25-30 км-ге жетеді.
Ертіс өзеннін бойында кеме қатынасы бар. Басты кемежайлары: Өскемен, Семей, Павлодар, Омбы, Тобыл, Ханты-Мансийск. Ертіс каскадында-ғы үшінші саты Шүлбі СЭС-і бөгетінің құрылысынан басталды. Ертіс алабының су энергетикалық ресурстарын игеру жылына 30 млрд. кв/сағ-қа дейін электр энергиясымен қамтамасыз ете алады. Ертістің суы едәуір үлкен аумақ Орталық Қазақстанды сумен қамтамасыз етуге және суландыруға арналған Ертіс-Қарағанды каналының маңызы зор. Ертіс сүйрік, сылан, бекіре, шортан, алабұға, елең және т. б. балықтарға бай. Сазан, табан, көксерке және байкал омулі жерсіндірілген.
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz