Майы алынбаған сүт
Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі
«Қазақ ұлттық аграрлық университеті»
коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Сапарғали А. Ж.
Ұлттық сүт өнімдерінің технологиялық желісіндегі құртты пішіндеу қондырғысын әзірлеу және жетілдіру
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
мамандығы 5В072400 - Технологиялық машиналар және жабдықтар
Алматы 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
«ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ»
коммерциялық емес акционерлік қоғамы
«Технология және биоресурстар» факультеті
«Тағам өнімдерінің технологиясы және қауіпсіздігі» кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Жұмыстың тақырыбы: Ұлттық сүт өнімдерінің технологиялық желісіндегі құртты пішіндеу қондырғысын әзірлеу және жетілдіру
Беттер саны
Сызбалар мен көрнекі
материалдар саны ___
Қосымшалар
Орындаған Сапарғали Айдана Жандосқызы
2018 ж. «25» мамыр қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі Мамаева Л. А.
Жетекші Акишев Н. К.
Норма бақылаушы
Сарапшы
Алматы 2018
«ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ»
коммерциялық емес акционерлік қоғамы
«Технология және биоресурстар» факультеті
мамандығы 5В072400 - Технологиялық машиналар және жабдықтар
«Тағам өнімдерінің технологиясы және қауіпсіздігі» кафедрасы
Дипломдық жұмысты орындау
ТАПСЫРМАСЫ
Студент Сапарғали Айдана Жандосқызы
Жұмыстың тақырыбы: Ұлттық сүт өнімдерінің технологиялық желісіндегі құртты пішіндеу қондырғысын әзірлеу және жетілдіру
Университет бойынша 2017 ж. «14» қараша №552-к бұйрығымен бекітілген
Дайын жұмысты тапсыру мерзімі 2018 ж. «01» мамыр
Дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтардың тізімі
1. Әдебиеттерге шолу;
2. Сүзбе өндірісінің технологиялық желісі;
3. Құрт дайындау өндірісі;
4. Азық-түлік орталарын араластыруға арналған құрал-жабдықтар;
5. Еңбекті қоғау;
6. Техникалық-экономикалық негіздеме.
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер
- Черноиванов, В. И. Ауыл шаруашылығындағы машинаға қызмет көрсету және жөндеу жүргізу. Москва-Челябинск: ГОСНИТИ, ЧГАУ, 2008. - 992 с.
- Федоренко, В. А. Машина құрастыру сызбасы бойынша анықтама Л. : Машиностроение, 2007. - 328 б.
- Хроменков, В. М. Нан пісіру өндірісінің жабдығы М. : «Академия», 2012 - 320 с.
- Личко Н. М. Өсімдік өнімдерін қайта өңдеу технологиясын зерттеуМ. : Колос, 2009 - 552 с.
- Гришин А. С. Өндірістік кәсіпорынды дипломдық жобалау М. : Агропромиздат, 2008 - 247 б.
- Никитин В. С. Азық-түлік өндіру кәсіпорнында еңбекті қорғау. М. : Агропрмиздат, 2009 - 350 с.
- Хорев А. И. Дипломдық жобаның экономикалық бөлігін орындауға әдістемелік нұсқау. 2009 - 27 с.
- Варваров В. В. Азық -түлік өндіру кәсіпорындарында қоршаған ортаны қорғау негіздері. ВГТА, 2011- 80с.
Кафедра меңгерушісі Мамаева Л. А.
Жоба жетекшісі Акишев Н. К.
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент Сапарғали А. Ж.
«» 2017 ж.
Дипломдық жұмысты орындау
ГРАФИГІ
Кафедра меңгерушісі Мамаева Л. А.
Жоба жетекшісі Акишев Н. К.
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент Сапарғали А. Ж.
Мазмұны
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
МЕМСТ 1341-84 Пергамент. Техникалық жағдайы;
МЕМСТ 3627-81 Сүт және сүт өнімдері. Натрий хлоридін анықтау әдістері;
МЕМСТ 5867-90 Сүт және сүт өнімдері. Майды анықтау әдістері;
МЕМСТ 9225-84 Сүт және сүт өнімдері. Микробиологиялық анализ әдістері;
МЕМСТ 11354-32 Тамақ өнеркәсібіндегі өнімдерге арналған көп айналмалы ағаш қораптар. Техникалық шарттар;
МЕМСТ 12301-61 Картоннан, қағаздан және аралас материалдан жасалған қораптар. Жалпы техникалық шарттары;
МЕМСТ 13264-70 Сиыр сүті. Сатып алу тарабы;
МЕМСТ 13361-84 Ет және сүт өнеркәсібіндегі өнімдерге арналған тақтайлы қораптар. Техникалық шарттар;
МЕМСТ 13513-86 Ет және сүт өнеркәсібіндегі өнімдерге арналған гофрленген картоннан жасалған қораптар. Техникалық шарттар;
МЕМСТ 13515-91 Сары май мен маргаринге арналған жазық көлбеу картоннан жасалған қорап. Техникалық шарттар;
МЕМСТ 13830-91 Пісірілген ас тұзы. Жалпы техникалық шарттары;
МЕМСТ 14192-77 Жүкті таңбалау;
МЕМСТ 18251-87 Қағаз бетіне жабысқақ таспа. Техникалық шарттар;
МЕМСТ 26809-86 Сүт және сүт өнімдері. Қабылдау ережесі, үлгілерді іріктеу әдісі және үлгілерді анализге дайындау;
МЕМСТ 26927-86 Шикізат және азық түлік өнімдері. Сынап анықтау әдісі;
МЕМСТ 26930-86 Шикізат және азық түлік өнімдері. Мышьяк анықтау әдісі;
МЕМСТ 26931-86 Шикізат және азық түлік өнімдері. Мыс анақтау әдісі;
МЕМСТ 26932-86 Шикізат және азық түлік өнімдері. Қорғасын анықтау әдісі;
МЕМСТ 26933-86 Шикізат және азық түлік өнімдері. Кадмий анықтау әдісі;
МЕМСТ 26934-86 Шикізат және азық түлік өнімдері. Мырыш анықтау әдісі;
ТУ 10. 02. 02. 789-85-91 Бактериалы құрғақ және сұйық ашытқы.
Қысқартулар мен белгілеулер
Бұл есепте келесі қысқартулар мен белгілеулер пайдаланылды
ШҚ - шаруа қожалығы
г - грамм
кг - киллограмм
т - тонна
% - пайыз
л - литр
мл - миллилитр
кВт - киловатт
Дж - джоуль
МЕСТ - Мемлекеттік стандарт талаптары
Терминдер мен анықтамалар
Сүт - биологиялық сұйықтық, сүт қоректі жануарлардың сүт бездерімен өндірілетін сөл (секрет) .
Кілегей - сұйық тәрізді қою масса, ол табиғи сүттен тығыздығы төмен майлы фракцияны жартылай немесе толығымен бөлудің нәтижесінде қалыптасады.
Сепарирлеу - бұл қаймағы алынбаған сүтті кілегей (майдың талап етілетін салмақтық үлесіндегі) мен майсыздандырылған сүтке бөлу процесі.
Құрт - малдың сүтінен дайындалатын, ұзақ уақыт сақтауға арналған тағам.
Метионин - май айналымын реттеп, бауырды май басудан қорғайды.
Дәрумендер - тағамның таптырмас заттары, ағзада маңызды биохимиялық қызметтерді атқаратын төмен молекулалы органикалық қосылыстар.
Минералдық заттар - организмдегі көптеген физиологиялық процестерді реттеуші болып табылады. Оларға: кальций, фосфор, темір, калий, магний, мыс, йод және тағы басқа қосындылар жатады.
Ферменттік препараттар-биохимиялық және микробиологиялық процестерді активтендіреді, қышқыл жинатуды тездетеді, жартылай фабрикат дайындауда уақытты қысқартады.
Пайдалы көлем - шойын ағатын науаның осі мен кентас тиегіш үлкен конус жиегінің аралығы.
Гомогенизация - бұл қысымның түсуінен туындаған сыртқы күштердің сүтке әсер етуі кезінде май түйіршіктерін ұсату (диспергирования) процесі.
Араластыру - сыртқы күштердің әсерінен қоспаның барлық көлемiнде жекелеген құрамдас бөлiктердiң бөлшектерiн бiркелкі таратудың механикалық процессі.
Ферментация - бұл биологиялық катализаторларды (ферменттерді) қолдануға негізделген және биологиялық материалдар компоненттердің құрамы мен қасиеттерін өзгертуге арналған процесс.
Андатпа
Дипломдық жұмыс «Ұлттық сүт өнімдерінің технологиялық желісіндегі құртты пішіндеу қондырғысын әзірлеу және жетілдіру» .
Кілт сөздер: құрт, сүт, ыстық құрт, сықпа құрт, малта, езген, ақмалта, ұнтақ, май, минералды заттар, қайнату кептіру, технология, аппарат, сүзбе.
Жұмыс - беттен, кестеден, суреттен, әдебиет жинағынан тұрады.
Жұмыстың мақсаты: Сүт өнімдерін өндіру технологиясы мен өңдеуші машиналарға жан-жақты зерттеулер жүргізу және соның ішіндегі құрт жасау аппаратын толықтай автоматтандыру болып табылады.
Дипломдық жұмыстың есептеу-түсiнiктеме хаттама жазбасы келесi бөлiмдерден тұрады: кіріспеден, бұл бөлімде нан өндiрiсiнің қазiргi ғылыми және техникалық аухалы айтылған; әдебиеттерге шолу, бұл бөлімде нан өндiрiсiнде қолданылатын жабдықтарға сұрыптау жүргізіліп, әр жадық түріне жеке-жеке түсініктеме берілген; техникалық бөлімнен, бұл бөлімде нан өндірісінде қолданылатын негiзгi жабдықтардың бірі жабдығының қызметі, құрылысы және жұмыс істеу принциптеріне зерттеу жүргiзiлген; есептеу бөлімі, бұл бөлімде жабдықтың қолдануын теория жүзінде дәлелдейтін есептеулер келтiрiлген; еңбек қауіпсіздігі және экологиялық бөлiмдер, бұл бөлімдерде негізгі еңбек қауiпсiздiк ережелері және жобаның қоршаған ортаға экологиялық әсерін анықтайтын жағдайлар қарастырылған.
Кіріспе
Қазақстанда қазіргі уақытта Республикамыздың өнеркәсіптік- экономикалық жиынтығының алдыңғы қатарынан орын алып жатқан тамақ өнеркәсібі ерекше дамуда. Өнімнің сапасы жоғарылап, оның түрлері көбеюде. Бұл саланың ойдағыдай дамуына шетелдік тауарлармен бәсекеде болуы үшін тамақ өнімдерінің жоғары сапалы өнімін және түрлерін шығаруымыз қажет.
Көптеген тамақ кәсіпорындарында қолданылатын жабдықтардың басым бөлігі қазіргі талаптарға жауап бермейді, сондықтан бұл шешімді шешу үшін энергия шығынын төмендете отырып, оның өнімділігін ұлғайтып және түрлерін кеңейтетін, сапасының жоғарылауына мүмкіндік туғызатын қазіргі тамақ кәсіпорындары өндірісін модернизацияланған және жаңа жаңартылған жабдықтармен техникалық қайта құру қажет [1] .
Жаңа машиналарды және басқа да жабдықтарды зерттеу кезінде, өндірістік үдерістерді толығымен механикаландырып және автоматтандыруға мүмкіндік туғызатын, ағымдағы желілермен олардың қосылуына мүмкін болатын жағдайларын қарастыру қажет. Өндірістерді қазіргі заманауи шетелдік, бағасы қымбат техникалармен жаңартқанша, тамақ кәсіпорындары үшін құрастыру құрылымын зерттеп, жекеменшік машиналар мен аппараттарды шығаруға бағдар жасау керек.
Тамақ өнімдері өндірісіндегі техникалық үдерістердің жалпы жиынтығында тамақ массасын араластыру және сығымдау, пішіндеу үдерістері аса маңызды орын алады. Бұл көптеген жерде дайын өнімнің сапасы мен өнімділігін анықтайды. Жабдықтардың жұмысшы органдары тамақ массасына механикалық әсер ету арқылы, көбінесе өнімнің соңғы сапасын анықтайтын мұнда құрылымдық өзгерулер өтіп жатады.
Технологиялық жабдықтар ішіндегі құрт жасау жабдығы қазіргі кезде дамымаған.
Агроөнеркәсіптік кешен (АӨК) тамақ және өңдеуші салаларының қазіргі жағдайы мен даму тенденциясына талдау жүргізу өндірістің техникалық деңгейін қанағаттандырарлық деп тануға болмайтындығын көрсетті. Кәсіпорындардың өндірістік қорының белсенді бөлігінің 20 %-ы ғана әлемдік деңгейге сәйкес келеді, ал 70 % жуығы модернизациялауды талап етеді немесе ауыстыруды қажет етеді.
Соңғы жылдары кәсіпорын үшін маңызды жабдықтың түрлеріне деген қажеттілік тек 60…70 %-ға ғана қанағаттандырылуда. Бұл өңдеуші өнеркәсіптің ұзақ уақыт бойы қажетті жабдықтарды шет елдерден сатып алуға мәжбүр болғандығының салдары болып табылады. Осының нәтижесінде кәсіпорындардағы технологиялық жабдықтар паркінің үштен бір бөлігін импортты техникалар құрайды.
Ресейлік және Қазақстандық ауыл шаруашылық шикізаттарын өңдейтін кәсіпорындардағы еңбек өнімділігі дамыған мемлекеттердің осындай кәсіпорындарымен салыстырғанда 2…3 есе төмен; отандық кәсіпорындарда еңбекті көп қажет ететін операциялардың 50 %-дан астамы қолмен орындалады. Қолданыстағы жабдықтардың тек 8 %-ы ғана автоматты желі режимінде жұмыс жасайды.
Машиналар мен жабдықтар паркінің 1/3 астамы екі және одан да көп амортизациялық мерзім бойы жұмыс жасаған. Негізгі құралдардың тозу дәрежесі 70 %-ды құрайды.
Негізгі өндірістік қорлардың белсенді бөлігін жетілдіріп отыру қарқындылығының жеткіліксіздігі салдарынан 10 жылдан астам уақыт бойы пайдаланылып келе жатқан тозған жабдықтардың меншікті салмағы тамақ өнеркәсібі бойынша 35 %-ға жетті, ал қант, май-сары май, темекі, ашытқы және кондитерлік өнеркәсіптерде - 40…70 %-ды құрады. Қазіргі таңда жабдықтар паркін жаңарту 3…4 %-дан аспайды, ал ол жылына 8…10 % болуы керек.
АӨК тамақ және өңдеуші салаларындағы өндірістерді механикаландырудың жалпы деңгейі 50 %-дан аспайды.
Жеткіліксіз техникалық жабдықтау көптеген кәсіпорындарда ауыл шаруашылығы шикізатын толығырақ пайдалануға мүмкіндік беретін, кешенді өңдеудің жаңа технологияларын пайдалану мүмкіншілігін шектейді. Осының салдарынан - АҚШ және Еуропа елдеріне қарағанда Ресейде және Қазақстанда 1 т шикізаттан тамақ өнімі 20…30 %-ға кем алынады. Қуаттылықтың жеткіліксіздігінен және уақытылы өңдемегендіктен ауыл шаруашылығымен алынатын өнімнің 15…30 % жоғалтылады. Екінші ретті шикізаттың тек 20 % ғана одан әрі өңдеуге жіберіледі.
Бұл сандар Ресейдің және Қазақстанның азық-түлік өнеркәсібін дамытуда инженер-механиктердің өнімді еңбектерінің өте маңызды екендігін куәландырады. Бұл қызмет түрінде салынған ізбен жүру, белгілі жабдықтарға көшірме жасау маңызды емес, өзіндік жол іздестіру, машиналар мен аппараттардың пионерлі конструкторлық шешімдерін жасау маңызды.
Агроөндірістік кешендегі ғылыми-техникалық прогресс - күрделі динамикалық процесс. Ол жаңа білімдер мен идеялардың қалыптасуымен, ғылыми жаңалықтардың, өнертабыстардың және зерттеу нәтижелерінің технологиялық игерілуімен, алдағы, критикалық маңызды технологиялар, үдемелі техника түріндегі жаңалықтарды, шикізаттың, жартылай дайын өнімдердің, азық-түлік өнімдері мен азық-түліктік емес тауарлардың жаңа түрлерінің енгізілуімен, өндірісті ұйымдастырудың қолайлы формаларын таңдаумен, сондай-ақ жалпы алғанда инновациялық процессті құраушы ғылыми-техникалық қызметтің басқа да маңызды түрлерімен байланысты.
Халықтың азық-түлік өнімдеріне деген қажеттілігін қанағаттандыруда шағын-өндірістер мен шағын кәсіпорындардың өзіндік ролі барына шек келтірместен, келешек ірі азық-түлік және өңдеуші кәсіпорындар құрамындағы автоматтандырылған және автоматты ағынды желілерге тиесілі екендігін атап өту қажет.
Өндірісті автоматтандыру дегеніміз жаңа техниканы қалыптыстырудың кешенді конструкторлық-технологиялық міндеттері екені белгілі. Осы міндетті шешудегі негізгі бағыт - қолданыстағы машиналар мен агрегаттарға қызмет көрсетуде адамның функциясын алмастыру емес, ол адам тікелей қатысқанда жүзеге асыру мүлдем мүмкін болмайтын технологиялық процесстерді жасау. Сондықтан да автоматтандыру талаптарына сәйкес өнімді бір аппараттан екінші аппаратқа тасымалдау жүйесі бар көп кезеңді процесстен бір кезеңді процесске өту, аз өнімді жабдықтан жоғары өнімді жабдыққа өту, периодты процесстен үздіксіз процесске өту қарастырылады.
Жұмыстың мақсаты: Сүт өнімдерін өндіру технологиясы мен өңдеуші машиналарға жан-жақты зерттеулер жүргізу және соның ішіндегі құрт жасау аппаратын толықтай автоматтандыру болып табылады.
- Әдебиеттерге шолу
1. 1 Өнімнің, шикізаттың және жартылай дайын өнімнің сипаттамасы
Сүт - биологиялық сұйықтық, сүт қоректі жануарлардың сүт бездерімен өндірілетін сөл (секрет) .
Тамаққа көбінесе сиыр сүтін қолданады. Табиғи шикі сиыр сүтінің құрамында адам организміне қажетті көптеген заттар болады, олар: сүт майы 2…6 %, ақуыздар 2…5 %, сүт қанты (лактоза) 4, 3…5, 3 %, кальций, магний, калий, натрий және т. б. тұздар түріндегі минералды заттар - 0, 6…0, 9 %, дәрумендер, микроэлементтер, әртүрлі ферменттер және су 85…89 %.
Сүт күрделі коллоидты-химиялық жүйе. Оның құрамындағы заттардың көлемдері және табиғаты әртүрлі бөлшектері болады. Осылайша, сүттің қанты мен тұздарының бір бөлігі суда көлемі 1 мкм аспайтын ұсақ бөлшектерге дейін еріп кеткен. Ақуыздар мен басқа тұздардың бір бөлігі көлемдері 1-ден 100 мкм-ге дейінгі ірі бөлшектері бар коллоидты ерітіндіні құрады. Жылы сүтте май эмульсия күйінде, суық сүтте май суспензия күйінде болады. Сүттегі май түйіршіктері ақуыздарды адсорбциялайды және олардың көлемі 1-ден 20 мкм-ге дейін болады.
Ішуге жарамды сүтті тауарлық өнім ретінде бастапқы шикізаттың түріне, құрамындағы май мен құрғақ заттардың мөлшеріне, сондай-ақ бактерицидті өңдеу түріне қарай бөледі.
Бастапқы шикізаттың түріне қарай табиғи, қалпына келтірілген және ақуызды сүт түрлерін өндіреді. Табиғи сүтті дайындалған шикі сүттен өндіреді. Қалпына келтірілген сүтті сүт-консерві саласы кәсіпорындарында дайындалған құрғақ сүттен алады. Құрамында сүттен өндірілген құрғақ майсыздандырылған қоспалары бар сүтті ақуызды сүт деп атайды. Сонымен қатар, сүтке С дәруменін, кофені және какаоны қосуға да болады.
Құрамындағы майына қарай сүт ондағы майдың салмақтық үлесі 3, 2 %-дан кем болмайтын табиғи немесе рецептуралық май құрамы бар тұрақтанған болуы мүмкін. Тұрақтанған сүтті майсыз етіп немесе майдың салмақтық үлесі 1, 5; 2, 5; 3, 2; 3, 5; 6, 0 % болатындай етіп өндіреді.
Сүт - тез бұзылатын өнім, ол қышқыл сүт ашуын тудыратын микро-организмдердің көбеюіне аса қолайлы орта. Ашу дәрежесін сүттің қышқылдылық көрсеткіштерімен бағалайды, ол градус Тернемен өлшенеді. Қышқылдылығы 22 Т жоғары болатын сүт быршиды (ұйыйды) .
Сүтте ауру тудыратын микроорганизмдердің болуы ықтимал, сондықтан жылулық бактерицидті өңдеуге: пастерлеуге немесе стерилдеуге ұшыраған сүт қана ішуге жарамды бола алады.
1. 2 Сүттің пластикалық заттары
Сүт ақуыздары, ет және балық ақуыздарына қарағанда, әлдеқайда толыққанды және тезірек қорытылады. Ақуыз адам ағзасында жаңа жасушаларды түзу үшін қажет. Сүттің ақуыздары үш құрамдастан тұрады: шикі сүтте еріген күйінде болатын казеин, альбумин және глобулин.
Сүттің барлық ақуыздары толыққанды топқа жатады, яғни олардың құрамында барлық 20 аминқышқылдары бар. Олардың ішінде - адам ағзасында синтезделмейтін және сырттан тамақ арқылы келуі тиіс 8 ауыстырылмайтын аминқышқылдары. Осы аминқышқылдарының ең болмағанда біреуінің болмауы зат айналымының бұзылуына әкеледі.
Алмастырылмайтын аминқышқылдарының ішінде үшеуі аса маңызды:
Метионин - май айналымын реттеп, бауырды май басудан қорғайды.
Лизин - қан түзілуімен тығыз байланысты. Оның азық-түлік құрамында жеткіліксіздігі, қан түзілуінің бұзылуына, қанның қызыл түйіршіктері - эритроциттер санының азаюына, гемоглобин мөлшерінің төмендеуіне әкеледі. Тағамда лизиннің жеткіліксіздігі кезінде азот айнылымы бұзылып, бұлшықеттің әлсіреуі байқалады, сүйектің кальцификациясы бұзылып, бауыр мен өкпеде бірқатар өзгерестер туындайды.
Триптофан - кейбір маңызды қосылыстардың (никотин қышқылы, серотонин) синтезі үшін қажет. Триптофан айналымының бұзылуы жарыместікке әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, триптофан айналымының бұзылуы көкжөтел, қатерлі ісік, диабет сияқты аурулардың көрсеткіші болуы да мүмкін.
1. 3 Сүт құрамындағы минералды заттар
Сүттің минералды заттары құрамына Менделеев периодикалық жүйесінінің өте көп элементтері кіреді. Оның құрамында кальций, калий, натрий, магний, темір тұздары, лимон, фосфор, тұз және басқа қышқылдарының тұздары бар. Олар сүтте жеңіл сіңірілетін түрінде болады. Сүтте аздаған мөлшерде микроэлементтер: кобальт, мыс, мырыш, марганец, фтор, бром, йод, күшала, кремний, бор, ванадий және т. б. болады. Микроэлементтер қанды, лимфаны, ішек сұйықтығын, терді, жасты және т. б. қалпына келтіру үшін қажет. Олардың қатысуынсыз қалқанша безі, жыныс және т. б. маңызды ішкі секреция бездерінің жұмыс істеуі мүмкін емес болар еді. Микроэлементтердің тағамда жеткіліксіздігі денсаулықтың ауыр дерттеріне әкелуі мүмкін. Мысалы, мыстың гемоглобинді түзу үшін қажеттілігі, кобальттың В12 дәруменінің құрамына кіретіні, мырыштың көбею үрдістеріне қатысатыны, марганецтің тотығу-тотықсыздану үрдістері мен С, В мен D дәрумендерін түзуге қатысатыны анықталған. Ағзада литийдің жеткіліксіздігі ақыл-ес ауруларына әкеледі, фтор тіс жегісінен қорғайды. Ванадийдің жоқтығы өсуді тежейді. Тағамда йодтың жеткіліксіздігі қалқанша безінің ауыр дертін тудырады. Минералды тұздар ағзаның қышқылдық-сілтілік тепе-теңдігін сақтайды. Сүт құрамындағы минералды тұздардың мөлшері салыстырмалы тұрғыда тұрақты болады, себебі тағамда жеткіліксіз болған жағдайда, олар сүтке сүйек ұлпасынан ауысады. Қышқыл сүт өнімдерін пайдалану әртүрлі радионуклидтердің ағзадан шығаруын жеделдетені дәлелденген.
1. 4 Сүттің энергетикалық заттары
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz