Трансформатор шуы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 102 бет
Таңдаулыға:

5

6

7

8

Аңдатпа

Дипломдық жұмыста өндірісте жиі қолданылатын үш фазалы күштік
трансформатордың негізгі сипаттамалары электрлік алмасу схемасы, бос
жүріс, қысқа тұйықталу режимдері үш фазалы трансформатордың жалғану
топтары талданып, оларды параллель қосу шаралары анықталды.
Қуаты 6300 кВА болатын 35 кВ кернеуге арналған төмендеткіш
трансформатор есептелді. Магнит жүйесі таңдалып, орам сандары, қысқа
тұйықталу, бос жүріс режимдері есептеліп, салқындату радиаторлары
құрылысы таңдалды.
Күштік трансформаторларды диагностикалау сұлбасы құрылып,
испульстік диагностикалау қабылданды.

Өміртіршілік
қауіпсіздігі қарастырылып, экономикалық тиімділік

қабылданды.

9

Аннотация

В дипломной работе рассматривается основные характеристики, схема
замещения, режимы холостого хода и короткого замыкания, схемы
соединения обмоток, условия параллельного соединения трехфазных силовых
трансформаторов.
Расчитан понижающий трансформатор с мощностью 6300 кВА на
напряжение 35 кВ. Выбрана магнитная система, расчитаны параметры
обмоток, режимы холостого хода и короткого замыкания. Выбран тип
радиатора для охлаждения трансформатора. Составлена схема
диагностирования силовых трансформаторов и принята импульсный метод
диагностирования.
Расчитаны вопросы безопасности жизнедеятельности и расчитана
экономическая эффективность от внедрения нового силового трехфазного
трансформатора.

10

Annotation

In diploma work examined basic descriptions, chart of substitution, modes of
idling and short circuit, chart of connection of puttees, condition of parallel
connection of three-phase power transformers.
Calculations step-down transformer with power of 6300 kVA on tension of
35 kV. the magnetic system, calculations parameters of puttees, modes of idling and
short circuit, is Chosen. The type of radiator is chosen for cooling of transformer.
Diagrammatized diagnosticating of power transformers and accepted impulsive
method of diagnosticating.
Calculations questions of safety of vital functions and calculation economic
efficiency from introduction of new power three-phase transformer.

11

Мазмұны

Кіріспе

10

1
1.1

1.2
1.3
1.4
1.5

1.6
1.7

1.8
1.9
1.10
1.11
2
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
2.10
2.11
2.12
2.13
3
3.1

3.2

3.3
4
4.1

4.2
4.3
Технологиялық бөлім
Күштік трансформаторларды электр машинасы ретінде қарау.
Күштік трансформаторлар туралы түсініктер
Трансформатордың құрылысы мен жұмыс істеу принципі
Трансформатордың электрлік алмастыру сұлбасы. Бос жүріс режимі
Трансформаторлардың қысқа тұйықталу режимдері
Шығу кернеуін өзгерту және трансформаторлардың параметрлерін
келтіру. Трансформатордың пайдалы әсер коэффициенті
Үшфазалы трансформаторлар
Үшфазалы трансформаторлардың жалғану топтары және параллель
қосу
Трансформатор шуы
Трансформатордың магниттік шуы
Трансформатор шуын талдау және өлшеу әдістері
Трансформатор шуын азайту әдістері
Негізгі бөлім
Күштік трансформаторды есептеу
Есептеуге керек параметрлерді анықтау
Негізгі коэффициенттерді есептеу
Негізгі өлшемдерді есептеу
Төменгі кернеу орамының есебі
Қысқа тұйықталу параметлерін есептеу
Трансформатордың магнит жүйесін есептеу
Бос жүріс шығынын есептеу
Бос жүріс тоғын есептеу
Орамдардың жылу есебі
Бактың жылу есебі
Май массасын анықтау
Трансформатор құрылысының сипаттамасы
Арнайы бөлім
Майлы күштік трансформаторларын кешенді диагностикалау
жүйесін тұрғызу концепциялары
Күштік трансформаторларды төменгі кернеу импульсымен
диагностикалау
Импульс-8 диагностикалық қондырғысы
Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімі
Трансформатор орналасқан ғимараттарды найзағайдан қорғау
бойынша есеп жүргізу
Трансформатордағы шудың деңгейін талдау және бағалау
Трансформаторды жобалауда жарылыс және өрт қауіпсіздігін
азайту бойынша шараларды өңдеу

12
11

11
13
16
19

20
24

27
30
31
32
33
34
34
35
37
41
45
48
53
55
56
57
58
62
62
63

63

67
69
72

72
74

76

5
5.1

5.2

Экономикалық бөлім
Жаңа трансформаторды жобалаудағы негізгі техника-экономикалық
есептеулер
Трансформаторды қосалқы станцияға ендіруге және жасауға кеткен
шығынды есептеу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

13

82

82

86
88
89

Кіріспе

Трансформаторлар қазіргі электротехника саласында ең көп тараған
қондырғы. Үлкен қуатты трансформаторлар электрстанциясынан энерния
алысқа тасымалдау үшін беріліс желі жүйелерінің негізгі бөлігі болып
табылады. Сонымен қатар, трансформаторлар көп қондырғылардың энергия
түрлендіретін элементтерінің бірі.
Кернеуі 35 кВ және де оданда жоғары трансформаторлардың орамын
концентрикалық етіп орындайды және мұндай орамдар екі немесе үштен көп
болады. Трансформаторлар салқындатылуына байланысты құрғақ және майлы
трансформаторлар, ал фаза санына байланысты бір немесе үш фазалы болып
жасалады.
Қазақстанда кернеу 220 кВ дейін жететін трансформаторлар Кентау
трансформаторлар зауытында шығарылады және бұл зауыт ел өндірісін тиісті
трансформаторлармен қамтамасыз етеді.
Орамалардың бірі кернеу көзіне қосылады да кірмелік (бірінші
реттік) орама деп, ал екіншісінің қысқыштарына электр кабылдағыштар
қосылады да шықпалық (екінші реттік) орама деп аталады. Орамалардың
орамдары бір-бірінен және өзектен изоляцияланған.

Өзек
қалыңдығы 0,3...0,5 мм трансформаторлық болат

табақшалардан жиналған. Энергияның өзектегі шығынын азайту үшін
табақшалар бір-бірінен және орамалардан оқшауланған.
Кірмелік ораманы айнымалы кернеу көзіне қосқан кезде онымен
айнымалы ток жүреді. Бұл ток ораманың айнымалы магнит өрісін
коздырады, ал ферромагнит өзек ораманың ішінде орна ласкандықтан
магниттеніп, ораманың магнит өрісін күшейтеді және магнит күш
сызықтарын бойымен таратады.
Дипломдық жұмыста қуаты 6300 кВА трансформаторы толығымен
есептеліп, еңбек қорғау және экономикалық тиімділікті есептеу бөлімдері
қарастырылған.

14

1 Технологиялық бөлім

1.1 Күштік трансформаторларды электр машинасы ретінде қарау.
Күштік трансформаторлар туралы түсініктер

Трансформатор дегеніміз электр энергиясын кернеуі бойынша
түрлендіруге және кернеуді реттеуге арналған электрмагниттік қүрылғы.
Трансформатор латынша түрлендіру деген ұғымды білдіретін сөз.
Қазіргі түріндегі трансформаторды мадияр оқымыстылары М.Дери,
О.Блати және К.Циперновскийлер 1885 жылдары ойлап шығарған.
Трансформатор қажетті электр энергиясын таратқан кездегі шығынын
азайту және сымдық материалды үнемдеу мақсатынан келіп туған. Оны
мынадай қарапайым мысалдан айқын көруге болады.
Электрмен жабдықтау жүйелерінде, электр тораптарында
қолданылатын трансформаторларды күштік трансформаторлар деп атайды.
Электр станцияларында кернеуді жоғарылатқыш куштік трансформаторлар
қойылса, электр қабылдағьштар қасында төмен-деткіш күштік

трансформаторлар қойылады. Өйткені электр
қабылдағыштар мен

генераторлар 10 кВ кернеуге дейін ғана есептеліп жасалған. Әдетте
генераторлардың кернеуі 6,3 немесс 10,5 кВ болада. Бұл кернеулер, желідегі
энергияның шығыны өте үлкен және көп сымдық материал керек
болатындықтан, злектр энергиясын алысқа беруге жарамайды. Сондықтан
трансформаторлардың кернеулері әртүрлі және генераторлардың кернеуіне
қарағанда әлдеқайда жоғары болады.
Күштік трансформаторлардың қуаты 10 кВА 1 млн.кВА дейін үлкен
аралықты алып жатады. Куаты аз трансформаторлар да кеңінен тараған:
олар негізінен әр түрлі қуаты аз электрлік құрылғыларда, радиотехникада
және автоматикада қолднылады.
Қуаты S=1000 кВА электр энергиясын l км қашықтыққа U1=10КВ
кернеумен әуе желісі арқылы жеткізу керек екен делік.
Ток күші:

I1

S
3U1

1000 103
3 10 103

58, A .

(1.1)

Токтың тығыздығын

2 А мм

2

деп алса, мұндай ток үшін

көлденең қимасының ауданы :

q1

I1

58
2

29 мм 2 .

(1.2)

Енді осы электр энергиясын сол қашықтыққа U1=110кВ кернеумен
жеткізетін болса, ток күші:

15

I 2

S
3U 2

1000 103
3 110 103

5 A .

(1.3)

Мұндай ток үшін, қабылдап алған токтын тығыздығында, сымның
көлденең қимасының ауданы:

q2

I 2

5
2

2,5мм 2 .

(1.4)

Бірінші нұсқа үшін С 1 lq1 кг сым керек болса, екінші нұсқа үшін
С 2 lq 2 кг сым керек болады.
мұндағы G 1 , G 2 -- сәйкесті нұсқадағы сымның массалары;
у -- сым материалының үлесті тығыздығы.
Егер осы екі нұсқадағы сым массаларының қатынасын тапса:

G1
G2

q
q2

29
2,5

12,

G 1 12G2 .

(1.5)

Бұл кернеудің деңгейін арттырса, токтың азаюына байланысты
жіңішке сым алуға, ендеше желілік сымның массасын азайтуға болатынын
көрсетеді.
Сыммен ток жүргсн кезде ол қызады: мұнда электр энергиясы жылу
энергиясына түрленеді де электр кабылдағышқа жетпей электр желісінің
бойында шыгындалады. Шығындалған энергияның куаты:

2

l
q1

I12 ,

P2 3R2 I 22 3

l
q2

I 22 .

(1.6)

мұндағы Р 1 , Р2 -- бірінші және екінші нұсқаларда шығын болған
энергияның қуаты;
р -- сым материалының үлесті кедергісі.
Осы екі тендіктің катынасын алса:

P1
P2

q
q1

I
I 2

2

12 ,
29 5

2

P1 12 P2 .

(1.7)

Бұдан кернеудің деңгейін арттырса, сымдағы токтың азаюына
байланысты, ондағы электр энергиясының шығынының азаятындығы көрініп
түр.
Сонымен, егер электр энергиясын алыска беруде кернеудің деңгейін
арттырса, онда желіде энергияның шығыны азаяды және сымдық материал

16 1
P1 3R1l1 3
2
1

2,5 58

үнемделеді. Осы мақсатта кернеудің деңгейін реттеу үшін трансформатор
ойлап табылған.
Өндірістің және техниканың дамуына байланысты номинал кернеуі
әр түрлі құрылғылар пайда болды: 50...70 В пісірістіру трансформаторлары,
12...40 В апаттық жарықтандыру шамдары, түрлендіргіштер, электрондық

құрылғылар және т.б. Осы
кұрылғылардың барлығында да

трансформаторлар пайдаланылады. Электр өлшеу жұмыстарында кернеулік
және токтық өлшеуіштік трансформаторлар колданылады.

Кесте 1.1 - Номинал кернеулердің мәндері

1.2 Трансформатордың құрылысы мен жұмыс істеу принципі

Трансформаторлар оларға берілетін кернеудің санына қарай бір
фазалы және үш фазалы, кернеуді реттеуіне қарай жоғарылатқыш және
төмендеткіш болып бөлінеді.

Сурет 1.1 - Бір фазалы трансформатордың сұлбалық құрылысы мен
шартты белгілері

17

1000 В дейін
1 кВ жоғары
Генераторлар,
трансформаторлар-
дың шықпалық
орамалары
Электр
қабылдағыш-
тар мен
электр
желілері
Генераторлар,
трансформаторлардың
шықпалық орамалары
Электр
қабылдағыштар
мен желілері
42
40
6,3
6
230
220
10,5
10
400
380
22
20
690
660
38,5
35

127
110

242
220

347
330

525
500

787
750

Трансформаторлар әр түрлі міндет атқарғанмен ола рдың негізгі

кұрылысы және жұмыс істеу принциптері
бірдей. Сондықтан

трансформатордың жұмыс істеу принципін және әр түрлі әлпілерін бір
фазалы трансформатор арқылы қарастыруға болады.
Трансформатор ферромагнитті магнит өткізгіш өзектен және кем
дегенде екі орамадан тұрады (1.1 сурет). Орамалар трансформаторлардың
түріне қарай өзекте бірінің үстіне екіншісі, қатар немесе әр жерге
орналасуы мүмкін.
Орамалардың бірі кернеу көзіне қосылады да кірмелік (бірінші
реттік) орама деп, ал екіншісінің қысқыштарына электр кабылдағыштар
қосылады да шықпалық (екінші реттік) орама деп аталады. Орамалардың
орамдары бір-бірінен және өзектен изоляцияланған.

Өзек
қалыңдығы 0,3...0,5 мм трансформаторлық болат

табақшалардан жиналған. Энергияның өзектегі шығынын азайту үшін
табақшалар бір-бірінен және орамалардан оқшауланған.
Кірмелік ораманы айнымалы кернеу көзіне қосқан кезде онымен
айнымалы ток жүреді. Бұл ток ораманың айнымалы магнит өрісін
коздырады, ал ферромагнит өзек ораманың ішінде орна ласкандықтан
магниттеніп, ораманың магнит өрісін күшейтеді және магнит күш
сызықтарын бойымен таратады.
Айнымалы магнит ағыны шықпалық ораманы қиып өтіп
жататындықтан электрмагниттік индукция заңы бойынша онда айнымалы
ЭҚК тудырады:

e2 w2

d
dt

.

(1.8)

мұндағы W2 - шықпалық ораманың орам саны;
dФdt - магнит ағынының өзгеру жылдамдығы.
Трансформатордың жұмыс істеу принципі міне осылайша
түсіндіріледі.
Бұл жерде ескеретін бір жәйт - ол трансформатордың тек қана
айнымалы ток тізбегінде жұмыс істей алатындығы, яғни айнымалы
кернеуді ғана түрлендіретіндігі. Себебі тұрақты ток тұрақты магнит өрісін
қоздырады. Ал тұрақты магнит өрісі қозғалмай тұрған өткізгіште ЭҚК
тудырмайды.
Екінші ескеретін жәйт - ол трансформатор өзегінің тек қана
ферромагнитті материалдан жасалатындығы. Өйткені ферромагнитті емес
материал (мысалы, аллюминий, мыс, қола, т.б.) магниттен бейді,
сондықтан ол магнит өткізгіш бола алмайды.
ЭҚК теңдеуі. Трансформатордың кірмелік орамасын айнымалы
кернеу көзіне қосқанда өззекте пайда болатын айнымалы магаит өрісі
шықпалық орамада өзара индукция ЭҚК, ал кірмелік орамада өздік
индукция ЭҚК тудырады.

18

Енді осы ЭҚК қандай шамалармен байланысты екенін қарастыралық.
Электрмагниттік индукция заңы бойынша орамалардың әрбір орамында
пайда болатын ЭҚК:

e

d
dt

.

(1.9)

Сурет 1.2 - Кірмелік орамасы кернеу көзіне қосылған бір фазалы
трансформатордың сұлбасы

Егер өзектегі магнит ағыны синусоидалық заңдылықпен өзгереді
десе

онда:

Ф=Ф m sin t .

(1.10)

e

d m sin t
dt

2

,
2

Em m .

(1.11)

1.11 теңдігі әрбір орамдзғы ЭҚК синусоидалық заңдылықпен
өзгеретінін және магнит ағынынан 90 0 калып отыратынын көрсетеді.
Егер 1.12 теңдігінің екі жағында 2 бөлсе, онда ЭҚК әрекеттік мәнін
магнит ағынының амплитудасымен байланыстыратын өрнек алынады:

E

2

m

2
2

f m 4,44 f m .

(1.12)

Бұл орамалардың бір орамында ғана пайда болатын ЭҚҚ. Егер ЭҚК
осы мәнін орам сандарына көбейтсе (орамдар бірізді жалғанған), кірмелік
және шықпалық орамалардың ЭҚК:

E 4,44w1 f m

19

(1.13)

m cos t m sin t
Em sin t

E 4,44w2 f m ,

(1.14)

мұндағы: Е1 ,E2 - кірмелік және шықпалық орамалардың ЭҚК;
W1,W2 - кірмелік және шықпалық орамалардың орам
сандары (1.14) және (1.15) тендіктерінен орамаларда пайда болатын ЭҚК
орам санына, магаит ағынының амплитудасына және магниг ерісінің өзгеру
жиілігіне байланысты деп түжырым жасауға болады. Былайша айтқанда,
орамдағы ЭҚК орама санының ұзын-қысқалығына, магнт ерісінің күшті не
әлсіз екендігіне және ол өрістің күш сызықтары орамаларды қандай
жылдамдықпен қиып өтіп жатқандығына байланысты.

1.3 Трансформатордың электрлік алмастыру сұлбасы. Бос жүріс
режимі

Трансформатордағы физикалық үрдістерді және онын
шамаларының арасындагы фазалық қатынастарды түсіну үшін
трансформатордың алмастыру сұлбасының маңызы зор.

Трансформатордың алмастыру
сұлбасы
оның магнитті яғни

электрлік күйлерінің теңдеулеріне сүйене отырып түрғызылады.

Алмастыру
сұлбасын алу үшін кірмелік және шықпалық

орамаларды электрлі байланыстыру керек болады. Ол үшін шықпалық
ораманың ЭҚК - іне транформация коэффициентіне көбейтіп, оны
кірмелік ораманың ЭҚК-не теңестіру керек:

Сурет 1.3 - Трансформатордың балама (а) және Т-тәрізді
алмастыру (б) сұлбалары

Осыған сәйкес:

U 2' kU2 ,
(1.15)

мұндағы E' 2, U'2 -шықпалық орманың кірмелік орамаға келтірілген
ЭҚК мен кернеуі.
Бірақ шықпалық ораманың параметрлік кірмелік ораманың
параметрлеріне келтіру трансформатордың электрлік, магниттік және
энергетикалық күйлерін, ендеше орамалардың қуатын да өзгертпеуге

20

тиіс. Келтірілген

және

келтірілмеген

ораманың

қуаттарының

теңдігінен:

E '2I ',2 E2I 2 .

(1.16)

Шықпалық орамның ЭҚК өзгеғрген кездегі келтірілген тогы:

I ' 2

E 2
'

I 2

1
',

1
k

I 2 .

(1.17)

E 2

Яғни, келтірілген ток ораманың нақты тогынан k есе аз болады.
Активті және реактивті қуаттардың теңдігінен, яғни :

2

,

2

(1.18)

Шықпалық ораманың келтірілген кедергілері:

'

I 2 I 2

2 2

(1.19)

Трансформатордың электрлік күйін білу үшін кірмелік және шықпалық
орамалардың тізбектері үшін Кирхгофтың екінші заңы бойынша теңдіктер
жазу керек. ЭҚК бағыттары токтың бағытымен сәйкес келеді деп алса,
кірмелік орамның өнбойында:

* * * *
U 1 R1 I b E1 E 1ш .

Шықпалық ораманың өнбойында:

* *
U 2б E 2 .

(1.20)

(1.21)

мұндағы; U1-кірмелік ораманың кернеуі (кірмелік кернеу);
R1-кірмелік ораманың активті кедергісі;
Iб-кірмелік ораманың бос жүріс тоғы;
Е1ш-осы орамадағы шашыранды ЭҚК;
U2б-шықпалық ораманың бос жүріс кернеуі (шыкпалық
кернеу).

Трансформатордың кірмелік орамасы кернеу
көзіне

қосылғанда,шықпалық орамасы, электр қабылдағышқа қосылмай ағытулы
тұрған болса (шықпалық орамның тоғы I 2 0 ), онда трансформатордың
мұндай жұмыс бөлігін әлпін бос жүріс деп атайды. Трансформатор

21E 2
E 2
R'2I '2 R2I 22
X '2I '2 X 2I 22 .
I
I
R 2 '2 R2 k 2 R2 , X ' 2 '2 X 2 k 2 X 2 .

орамаларының тоғы,әсіресе бос жүріс кезінде ферромагнит өзектің әсерінен
таза синусоидалы болмайды. Бірақ трансформатордың жүгі артқан сайын
оның бейсинусоидалдығы азаяды. Сондықтан көбіне жүктемелі
трансформатордың тогы синусоидал деп есептелінеді де, ал бос жүрісті

трансформатордың тоғы оған эквивалентті синусоидалы
токпен

алмастырылады.
Бос жүріс тогы трансформатордың номинал тогына қарағанда аз
болғандықтан (номинал токтың 3% дейін барады) кедергідегі кернеудің түсуін
және шашыранды ЭҚК (негізгі ЭҚК 3...5% шамасында) ескермесе:

* *
U E 1 .
(1.22)

Бұл теңдік энергияны шығындамайтын идеал трансформатор үшін ғана
орынды.
Жалпы алғанда, (1.22) және (1.23) теңдіктері бос жүрісті
трансформаторда кірмелік ораманың ЭҚК орнына оның кернеуін алуға
болатынын, ал шықпалық ораманың ЭҚК оның кернеуіне тең екенін
көрсетеді.
Егер (1.23) және (1.22) теңдіктерінің қатынасын алса және ЭҚК орнына
(1.19) және (1.20) теңдіктерінен олардың мәндерін қойса:

U 1
U 1б

E1
E 2

1
2

k.

(1.23)

яғни бос жүріс кезінде орамалардың кернеулерінің және ЭҚК- қатынасы
олардың орам сандарының қатынасына тең. Орам сандары тұрақты шама

болғандықтан олардың қатынасы k
тұрақты шама болады. Бұл шаманы

трансформация коэффициенті орамалардың орам сандарына байланысты
шықпалық кернеудің кірмелік кернеуге қарағанда қанша есе азайып не
көбейетінін көрсетеді.
Трансформатордың бос жүріс кезіндегі параметрлерін анықтау үшін
әдейі тәжірибе өткізеді. Бұл тәжірибені бос жүріс тәжірибесі деп атайды.

Сурет 1.4 - Бос жүріс тәжірибесін қою сұлбасы

22

Бос жүріс тәжірибесінде кірмелік орамаға оның номинал кернеуі
беріледі де, ал шықпалық ормаға ағытулы болады (1.4-сурет). Сондықтан бос
жүріс әлпінде кірмелік ораманың кернеуі U=UIII , тогы II=I6 , ал шықпалық
орамның кернеуі U2=U2б=E2 , тогы I2=0 .
Кірмелік ораманың тізбегіндегі ваттметр трансформатордың электр
көзінен алатын қуатын көрсетеді: P=P6 - мұны бос жүріс қуаты немесе бос
жүрістік қуат деп атайды. Бұл энергия негізінен өзекті қыздыруға
шығындалады, өйткені бос жүріс тогы аз боғандықтан орамалардың қызуы да
аз. Сондықтан оны ескермеуге болады.

1.4 Трансформаторлардың қысқа тұйықталу режимдері

Трансформатордың қысқаша тұйықталу режимiн алу үшiн оның екiншi
реттi орамдарын қысқаша тұйықтау керек (1.4 сурет), яғни U 2 0 .
Бұл жағдайда теңдеулер жүйесі мына түрде болады:

U 1 E 1 jI 1 x s1 I 1r1 ,

0 E 2 jI 2 x 2 I 2 r2 ,
(1.24)

I 1 I 0 I 2 .

Қысқаша тұйықталған режим кезiнде орамдардағы токтардың шамасы
номиналь шамадан бiрнеше есе асып кететiн болғандықтан, бiрiншi реттi
кернеудiң номиналь шамасы кезiндегi қысқаша тұйықтау өте қауiптi,
сондықтан қысқаша тұйықтауды төмендетiлген кернеу беру арқылы жүргiзу
керек.
Қысқаша тұйықтау әдісі арқылы трансформатордың келесі
параметрлерiн анықтауға болады:
1) ауыстыру сұлбасының параметрлерiн: zk U кном I1ном ; rk Pкном I 21ном ;

xsk z 2 k r 2 k
бұл формулалардағы rk және z k кедергiлерiн 750 C шартты

жұмыс температурасына мына өрнектер арқылы келтiру керек

o
o o o
мұндағы rk - қоршаған орта температурасы болған кездегi кедергi;
0.004г рад 1 - мысқа қатысты температуралық коэффициент;
2) қуаттық коэффициент cos k rk 75o zk 75o .
3) қуат шығынын Pкном I 21ном r1 I 2 2ном r2 I 21ном rk .
4) қысқаша тұйықталу кернеуiнiң номиналь шамасын uкном және оның uка
активтi және uкx реактивтi құраушыларының проценттiк мәнiн анықтауға
мүмкiндiк бередi. Бұл шамалар мына теңдiктермен есептеледi:

uкном (U k ном U1ном ) 100 (I1ном zk 750 U1ном ) 100 ,

23 s
rk 75 rk 1 (75o o ) ; zk 75 r 2 k 75 x 2 sk ,

uкa (I1ном rk 750 U1ном ) 100 U кном cos k ,

uкx (I1ном xsk U1ном ) 100 U кном sin k .

(1.25)

W

A1

U1КЗ

V1

W1

W2

A2

Тр
Сурет 1.5 - Трансформатордың қысқа тұйықталу режимін зерттеу сұлбасы

1.5 Шығу кернеуін өзгерту және трансформаторлардың
параметрлерін келтіру. Трансформатордың пайдалы әсер коэффициенті

Шықпалық ораманың электрлік күйінің теңдеуін ЭҚК тұрақты
болғандықтан (себебі өзектегі магнит ағыны тұрақты), жүк артқан сайын
орамадағы кернеудің түсуі Z 2I 2 артады да ораманың қысқаштарындағы кернеу
U 2 азаяды. Егер шықпалық кернеудің өзгерісі, оның салыстырмалы өзгерісі:

U 2

U 2 б U 2
U 2б

Z 2 I 2
U 2б

(1.26)

мұндағы Z2I2 - шықпалық орамадағы кернеудің түсуі. Жалпы алғанда
трансформатордың жүктемесі тұрақты болмайды - ол үнемі өзгеріп отырады.
Сондықтан трансформатордың жүктемесінің мөлшерін жүктелу
коэффиценті арқылы көрсету қабылданған:

S
SH

I1
I1H

I 2
I 2 H

.

(1.27)

мұндағы S, I1, I1 - трансформатордың осы жүктемедегі қуаты және
орамалардың токтары ;
S, I1, I1 - номинал жүктемелі трансформатордың қуаты және
ораманың токтары. Осы теңдіктен шықпалық ораманың тогын (6,30) теңдігіне
қойса, шықпалық кернеудің өзгерісі:

U 2

24

Z 2 I 2 H
U 2б

(1.28)

Егер номинал жүк кезіндегі шықпалық орамадағы кернеудің түсуін
қысқа тұйықтау тәжірибесінен анықтаса:

Z 2 I 2 H

U К

.

(1.29)

Ал бос жүріс тәжірибесінен:

U 2

U1H

.

(1.30)

Кернеудің түсуінің және бос жүріс кернеудің мәндерін теңдігіне қойса:

U 2

U К
U1H

.

(1.31)

Сурет 1.6 - Трансформатордың шықпалық сипаттамасы

Шықпалық кенрнеудің өзгерісінің жүктің мөлшеріне байланысты екені
анықталады (өйткені Uқ және U1Н кернеудің тұрақты шамалары). Шықпалық
кернеудің жүктен тәуелдігін көрсететін графикті трансформатордың
шықпалық сипаттамасы деп атайды. Шықпалық сипаттама әдетте мына
теңдеу бойынша тұрғызылады:

U К
U1H

(1.32)

Трансформатордың шықпалық сипаттамасы түзу сызық болады және
(2.4) теңдігінен көрініп тұрғандай, жүктеме артқан сайын оның шықпалық
кернеуі азая береді. Шықпалық кернеу электр қабылдағыштың номинал
кернеуіне тең болуы үшін ораманың ЭҚК - ін көбейту керек, ал ол үшін
шықпалық ораманың орам санын арттыру керек. Сондықтан
трансформаторларда шықпалық кернеуді реттеп отыру үшін шықпалық
ораманың орам санын өзгертіп отыратын ауыстырып қосқыш болады.
Жалпы алғанда w1 w2 , то E1 E2 , I1 I 2 , сәйкесінше орамдардағы ЭҚК
токтардың әртүрлі болу кезінде олардың активті және индукти вті кедергілері

25

U 2 U 2б 1 U 2 U 2б 1
.

де әртүрлі. Бұл трансформатордағы процесстерді есептеуге қиындықтар
туғызады, ол әсіресе трансформациялау коэффициенті жоғары болғанда
айқын байқалаады. Сондықтан трансформатордың екі орамдарын бір
тармақтар санына келтіреді, көбінесе екінші ретті орамдарды бірінші ретті
орамдарға келтірі қабылданған. Ол үшін тармақтар саны w2 екінші ретті
орамды w1 тармағы бар бірінші ретті орамға келтіреді және ол бірінші ретті
тізбектің жұмыс режиміне әсер етпеуі керек.
Келтірілген екінші ретті орамның барлық параметрлерін келтірілген деп
атайды.
Келтірілген екінші ретті ЭҚК:

E2 w1 w2 E2 K E2 E1 .

(1.33)

мұндағы

K

-

келтіру коэффициенті, ол трансформациялау

коэффициентіне тең.
Осы қатынаспен екінші ретті орамның басқа да ЭҚК мен кернеуі
өзгереді.
Екінші ретті орамды бірінші реттіге келтіргенде толық қуат теңдігін,
яғни S 2 S 2 немесе E2 I 2 E2 I 2 , сәйкесінше, келтірілген екінші ретті ток:

I 2 E2 E2 I 2 1 K I 2 .

(1.34)

Келтірілген және нақты орамдардағы қуат шығындары да өзгеріссіз
қалуы керек, сондықтан, I 22 r2 I 2 r2 , ендеше келтірілген активті кедергі:

2

(1.35)

Екінші ретті орамның L2 индуктивтілігін бірінші реттіге келтіру кезінде
реактивті қуаттарда тең болуы керек,яғни Q2 Q2 немесе I 22 x2 I 2 x2 , ендеше
келтірілген екінші ретті индуктивті кедергі:

2

(1.36)

Теңдеулер жүйесі келтірілген трансформатор үшін мына түрге келеді:

U 1 E 1 jI 1 xS 1 I 1r1;

U 2 E2 jI 2 xS 2 I 2 r2 ;

(1.37)

I 1w1 I 0 w1 I 2 w2 .

(2.9) теңдеулер жүйесінің соңғы теңдігін w1 бөлсек, онда ток теңдеулері
мына түрде жазылады:

26r2 I 2 I 2 r2 K 2r2 .
x S 2 w1 w2 xS 2 K 2 xS 2 .

I 1 I 0 I 2 .

(1.38)

ПӘК жүктемедегі активті қуат пен ток көзінен тұтынылатын активті
қуаттардың қатынасы ретінде анықталады:

P2
P1

2 2
U 1 I1 cos 1

.

(1.39)

Көбінесе мына формула қолданылады:

P2
P2 P

U 2 I 2 cos 2
U 2 I 2 cos 2 PCT PM

.

(1.40)

мұндағы P PCT PM - трансформатордағы қуаттар шығынының толық
шамасы.
Болат өзекшедегі PCT қуаттар шығынын трансформатордың қуатына
байланысты бос жүріс режимі кезіндегі P0 қуаттар шығынына тең деп
есептейді. PCT жүктемеге тәуелді емес сондықтан оны тұрақты деп есептейді.
Трансформатор орамдарындағы қуат шығыны PM токтың квадрат
дәрежесіне тура пропорционал:

PM Pk I12 rk 750 .

Әншейінде: cos 2 const;U 2 U 2 HOM const .
Ендеше:

(1.41)

Немесе:

U 2 HOM I 2 I 2 HOM I 2 HOM cos 2

2

k H PHOM

k H PHOM cos 2
cos 2 PCT k H2 PkHOM

,

(1.42)

мұндағы PHOM U 2 HOM I 2 HOM .
ПӘК максималь мәнін болат өзекшедегі қуат шығыны электрлік
шығындарға тең болатын кездегі k H коэффициентінің белгілі бір тиімді
мәнінде алуға болады:

27U I cos 2
U 2 HOM I 2 I 2 HOM I 2 HOM cos 2 PCT I12 rk 750 I1HOM I1HOM

k H2 optPkHOM PCT .

Бұл теңдіктен:

k Hopt PCT PkHOM .

(1.43)

Қуатты

трансформатордың ПӘК

0,96 0,99 ; аз қуатты

трансформаторларда: 0,6 0,92 , жүктеме мына мәндерге сәйкес келетін
болғанда k Hopt 0,5 0,8 ПӘК максимал мәніне қол жеткізуге болады.

1.6 Үшфазалы трансформаторлар

Қуаты

орта және үлкен болатын өндірістік қондырғыларды

қоректендіру үшфазалы айнымалы ток козінен қоректенетін түзеткіш
сұлбалар қолданылуы мүмкін. Бұл сұлбаларды қоректендіру үшін үшфазалы
трансформаторлар қолданылады. Үшфазалы трансформаторлар топтасқан
болып жасалуы мүмкін ( 1.6 сурет), яғни трансформатор үш бір фазалы
трансформаторлардан құралады және әрбір трансформатор кәдімгі бір фазалы
трансформатор ретінде жұмыс жасайды. Екінші түрі үш стерженді ( 1.8 сурет).
Бірінші және екінші ретті орамдарын жұлдызша (Y) немесе үшбұрыш
( Δ) сұлбаларының бірімен жалғауы мүмкін, қандай сұлбамен жалғанғанын
трансформатордың құжаттық берілгендері болып табылады,яғни қандай
сұлбамен жалғанғаны көсетіледі, мысалы YY ( 1.8 сурет) бөлшектің алымы
бірінші ретті , ал бөлімі екінші ретті орамдардың жалғану сұлбасын көрсетеді
Топтасқан трансформаторда магниттік жүйе симметриялы болады,
оларды зерттеу кезінде әрбір тарнсформаторды жек қарастыруға болады,
сондықтан бір фазалы трансформатор үшін жазылған теңдіктердің барлығын,
оның векторлық диаграммасын, ауыстыру сұлбасын топтасқан үшфазалы
трансформатордың әрбір фазасындағы процесстер үшін дұрыс деп есептеуге
болады.

Сурет 1.7 - Топтасқан үшфазалы трансформатор

Үш стерженьді трансформатордың жекелеген стержендерінің магнит
ағындарының геометриялық қосындысы кез -келген уақытта нольге тең,
сондықтан магнит тізбегінің тұйық контурлы болуын қамтамасыз ету үшін
қарастырылатын магнит өткізгіштің арнайы учаскелерінің қажеті жоқ.

28

Үш стерженьді трансформатордың артықшылығы да осы, яғни магнит
өтікізгіш массасының аздығы болып табылады. Бірақ бұл оның кемшілігі
болыпта табылады, себебі ортадағы жіне шеткі стрежендердегі магнит
ағынының жолы әртүрлі болғандықтан олардың магниттік кедергілері де
әркелкі. Магниттік кедергілердің әртүрлілігі магниттендіру токтарының бір -
бірінен айырмашылығына алып келеді.
Үш стерженьді трансформаторда барлық алты орамдар ортақ өзекшеге
орналасқан, сондықтан есептеулер кезінде орамдардың бір - біріне әсерін де
ескеру керек. Көбінесе бұл трансформаторлардыңда теңдеулерін бірфазалы
трансформатор теңдеулеріне келтіреді, сондықтан осыған дейін үшфазалы
трансформатордың әрбір фазасы үшін алынған теңдеулер бұлар үшін де дұрыс
болып табылады.
Бұл трансформатордың трансформациялау коэффициенті сызықты
кернеулердің қатынасыретінде анықталады, сондықтан ол орамдардың тармақ
саны ғана емес сонымен қатар орамдардың жалғану сұлбасына да
байланысты.

Сурет 1.8 - Үш фазалы үш стерженьді трансформатордың сұлбасы

Үш фазалы трансформаторлардың орамаларының қыспақтары 1.9
суретте көрсетілгендей белгіленеді.

Сурет 1.9 - Үш фазалы трансформатор орамаларының
қыспақтарының белгіленуі

Орама қыспақтарының белгіленуін біле отырып, біз үш фазалы
трансформатордың және үш фазалы топтың орамаларын жұлдызшаға немесе

29

үшбұрышқа

дұрыс жалғай

аламыз. Оларды сонымен қатар

трансформаторлардың параллель жұмыс істеу кезінде де білу қажет.
Ораманы қосу, мысалы жоғарғы кернеудің орамасын жұлдызшаға қосу
1.10 суретте көрсетілген.

Сурет 1.10 - Ораманы жұлдызшаға қосу

Бұл жағдайда сызықтық кернеу

3 есе фазалық кернеуден үлкен, ал

сызықтық ток фазалы токқа тең.
1.11 суретте ораманы үшбұрышқа жалғау көрсетілген.

Сурет 1.11 - Ораманы үшбұрышқа жалғау

Бұл жерде сызықтық кернеу фазалық кернеуге тең, ал сызықтық ток

фазалық токтан 3
есе үлкен. Орамаларды жұлдызша-жұлдызша етіп

жалғауды YY етіп белгілейді. Орамаларды жұлдызша-үшбұрыш етіп
жалғауды YΔ етіп белгілейді. Егер жұлдызша етіп жалғанған орамадан нөлдік

нүкте шығарылса, онда мұндай жалғануды Y0
жұлдызша деп атайды.
белгілейді және нолі бар

Трансформатордың Uсыз.1 және Uсыз.2 сызықтық кернеулерінің қатынасы
орама орамдарының санына ғана емес олардың қосылу тәсілдеріне де
байланысты болады:

YY кезінде

U сыз.1
U сыз.2

1
2

,

Y∆ кезінде

U сыз.1
U сыз.2

3 1
2

,

30

∆Y кезінде

U сыз.1
U сыз.2

1
3 2

.

(1.44)

1.7 Үшфазалы трансформаторлардың жалғану топтары және
параллель қосу

Фаза бойынша ығысуға байланысты сызықтық бірінші және екінші ретті
э.қ.к арасында бірдей қыспақтарда трансформаторларды жалғану топтарына
бөледі.
Жалғану топтарын белгілеу үшін 1-12 дейін бүтін сандар таңдалады.
Бұл жерде бір саны 300 сәйкес келеді деп шартты түрде қабылданған. Жоғарғы
кернеу орамаларының э.қ.к. векторымен жалғану топтарын анықтау кезінде
минуттық тілді, ал төменгі кернеу орамаларының э.қ.к. векторымен сағаттық
тілді салыстыру керек. Бұрыштың саналуы минуттық тілден сағаттық тілге
қарай олардың айналу бағыты бойынша жүргізіледі.
Орамалары 1.12 суретте көрсетілген бір фазалы трансформаторды
қарастырайық.

Сурет 1.12 - Бір фазалы трансформатор 11-12

Егер олар ораудың бірдей бағыты кезінде орындалса (мысалы, сағат тілі
бойынша, егер А - X және a-х қарай қараса), онда оларға келтірілген э.қ.к.бір
жаққа бағытталған векторлар болып көрсетіледі. Мұндай трансформатор 12
санымен белгіленетін жалғану тобына жатады. Оның шартты белгіленуі 11-
12.
Егер сол трансформаторда төменгі кернеу орамасы болса және онда
алдыңғы жағдаймен салыстырғанда қыспақтардың белгіленуі көрсетілсе, онда
э.қ.к. арасындағы жылжу 1800 тең болады. (1.13 сурет).

Сурет 1.13 - Бір фазалы трансформатор 11-6

31

Мұндай трансформатор 6 санымен белгіленетін жалғану тобына жатады.
Орамаларының жалғануы Y∆ үш фазалы трансформаторды
қарастырайық (1.14 сурет).

Сурет 1.14 - Үш фазалы трансформатор Y∆-11

Осы суретте келтірілген э.қ.к. векторлық диаграммалар сызықтық э.қ.к.
арасындағы ығысу 3300 тең екенін көрсетеді. Яғни, трансформатор 11 топқа
жатады. Ол Y∆-11 деп белгіленеді.
Орамаларды Y∆ (немесе ∆Y) қосу кезінде барлық тақ топтарды 1, 3, 5,
7, 9, 11 аламыз.
Жалғану топтарының тек екеуі ғана 12 және 11 топтар стандартталған.
Барлық шығарылатын бір фазалы трансформаторлар және орамалары YY етіп
жалғанған үш фазалы трансформаторлар 12 топқа жатады, ал орамалары Y∆
етіп жалғанған үш фазалы трансформаторлар 11 топқа жатады
Әдетте электрмен жабдықтау сенімді болу үшін трансформатор
лаустанцияларында екі немесе одан да көп трансформаторлар қояды. Екі не
одан да көп трансформаторлар бір трансформатордың қуаты электр
қабылдағыштарың қуатынан аз болған жағдайда да қойылады. Бұл
трансформатордың кірмелік орамалары бір кернеулі желіге жалғанады да, ал
шықпалық орамаларына номинал кернеулері бірдей электр қабылдағыштар
қосылады. Ендеше номинал кернеулері бірдей электр қабылдағыштарды
жабдықтайтын және бір желіге жалғанатын лаустанциялық трансформаторлар
өзара параллель жалғанған.

Сурет 1.15 - Т рансформаторларды параллель қосу (а) және
олардың шықпалдық орамаларының орынбасарлық сұлбасы (б)

32

Осы айтылғандардан және 1.15, а суреттен көрініп тұрғандай,
трансформаторларды жүмысқа параллель қосу үшін олардың кірмелік және
шықпалық орамаларының номинал кернеулері өзара тең болуы керек. Бұл шарт
егер трансформаторлардың трансформация коэффициенттері езара тең болса
ғана, орындалады. 1.15, б-суретте параллель жалғанған екі трансформатордың
шыкпалық орамалары тізбегінің орынбасарлык сұлбасы келтірілген. Егер
шықпалық орамалардың ЭҚК өзара тең болмаса, ягни Е1 -- Е2 шарты
орындалмаса, онда тіпті бос жүріс әлпінде де шықпалық орамалармен ток
жүреді. Бұл ток орамаларды қыздырып қосымша шығын тудырады. Ал Е1 =Ег
шарты орындалуы үшін трансформаторлардың жалғану группалары бірдей болуы
керек, яғни шықпалық орамалардың ЭҚК сан мәндері ғана емес фазалары да
өзара тең болуы керек.

Орынбасарлық
орамаларының тогы:
сұлба
бойынша трансформаторлардың шықпалық

I1

E1 U 2
Z1 1

,

I 2

E1 U 2
Z 2 2

.

(1.45)

Е1=Е2 шарты орындалады деп есептеп, бінінші теңдікті екінші теңдікке бөлсе:

I1
I 2

Z 2
Z 1

.

(1.46)

Егер қысқа тұйықталу кедергілерінің орнына олардың мәндерін қойса, онда:

I1
I 2

u 2% S1H
u 1 % S 2 H

.

(1.47)

Ал қысқа тұйықтау кернеулері өзара тең болса, яғни Uk1=Uk2 , онда:

I1
I 2

S
S 2 H

(1.48)

Бұдан қысқа тұйықтау кернеулері тең болған кезде параллель қосылған
трансформаторлардың жүгі олардың номинал қуаттарына пропорционал
болады, ягни ортақ жүк олардың номинал қуаттарына қарай бөлінеді (қуаты
үлкен трансформатордың жүгі де үлкен, ал қуаты аз трансформатордың жүгі
де аз) деген қорытынды туады.
Сонымен, трансформаторларды жұмысқа параллель қосу үшін үш
шартты орындау керек:

33 2

1H .

1) трансформация коэффициенттері тең болуы керек, яғни k1=k2;
2) жалғану группалары бірдей болуы керек;
3) қысқа тұйықтау кернеулері өзара тең болуы керек, яғни uқ1=uқ2.

1.8 Трансформатор шуы

Шудың адам денсаулығына зиян екені белгілі, әсіресе адам демалып
жатқан кезде, шудың деңгейі қалыптыдан сәл жоғары болсаа адамға зиянды
әсері жоғары. Егер трансформаторлар белгілі бір мұражайда болмаса, түнгі
шуылы адам ағзасына өте зиянды.
Соңғы жылдары трансформаторлар шуын азайту бүкіл дүние жүзінде
алдыңғы қатарлы мәселе. Трансформаторлар шуын азайтуға көптеген шаралар
керек. Алдымен трансформатордағы шудың көзін, себебін анытап, сонан соң,
шуды азайту жолдарын қарастыру керек.
Трансформатор шуының ең үлкен себебі, магнитостанция құбылысы.
Басқа шулар трансформаторда салқындатуға қолданылатын
вентиляторлардан, қосу аппараттарынан пайда болады.
Трансформатордың өзінен шығаратын шу, көп жағдайда,
электрмагниттік жүктемелерге және трансформатор көлеміне байланысты.
Шудың ең үлкен себебі, трансформатор өзекшесіндегі дірілге, яғни
магнитостанция құбылысына сай, электротехникалық болат қаңылтырының
құрамына, оның индукциялылығына байланысты. Бірақ
трансформаторлардың негізгі шу, магниттік шу, басқа шуларды
трансформаторды есептеген кезде ескермесе де болады.
Сынақ кернеулері 350 кВ кем трансформаторлардағы шу деңгейін
анықтау төмендегідей формуламен анықталады:

.

Екі орамды трансформаторда шу деңгейінің өзгеруін 1.16 суреттен
мөлшерлеп анықтауға болады.

Сурет 1.16 - Екі орамды трансформатордың шу деңгейінің өзгеруі

34

Жоғарыда көрсетілген формула көптеген зерттеулердің, статикалық
өлшеулердің негізінен құрылған және жаңа трансформаторлардың шу
деңгейін анықтауға және шу деңгейін төмендетуге арналған әдейі шараларды
қолдануға көмектеседі.

1.9 Трансформатордың магниттік шуы

Трансформатордың өзегі магнитостанциялық шудың негізгі көзі.
Магнитостанция магнит өрісіне орналасқан ферромагниттік дененің формасы
мен өлшемінің өзгеруіне тән құбылыс. Деформация электротехникалық
болатың структуралық құрамына, индукцияға, тағы басқа физикалық
шамаларға байланысты.
Ферромагиттік теориясына сәйкес, ферромагниттік материалдың
магниттік қасиеті домен қабырғаларының магнит өрісінде қаншалықты
өзгеретініне байланысты, осы құбылысты магнитостанция деп атайды, осы
құбылыстың нәтижесінде материалдардың магнит өрісінде өлшемдері
магниттік қасиетіне байланысты өзгереді. Бұл деформация өте аз болғанымен,
дірілге қатты әсері бар. Деформация мына формуламен өлшенеді:

.

(1.49)

мұндағы

- материалдық магнит өрісіндегі ұзындығы;

- материалдық магнит өрісі жоө кезіндегі ұзындығы;

Сурет 1.17 - Үш фазалы трансформаторда пайда болатын өзіндік
тербелістер

35

Темірдің құрамына кремний қосса, магнитостанция азаяды. Ыстық

әдіспен қатталған темір құрамында кремний
көбейген сайын,

магнитостринция құбылысы азаяды, тіпті, магнитостринцияны мүлде жоюға
болады. Мысалы құрамына 6% кремний бар қатталған темірлерге
магнитостринция байқалмайды. Бірақ мұндай болатардан трансформатор
жасауға болмайды, себебі, мұндай жағдайда трансформатордың механикалық
беріктігі азаяды. Ал суықтай қатталған болатта магнитостринция, ыстықтай
қатталған болаттан азырақ болады. Магниттік дененің (өзектің) қиылысқан
жерлерінде өзекті тербелетін күштер пайда болады, ол үшін осы тербелістерді
трансформатор өзегінің бұрыштарына пружина қосуға тырысады. Әрі өзек
болаттың енін ұзындығына әлдеқайда көп қысқа етіп жасайды.
1.17 суретте үшфазалы өзекте пайда болатын өзіндің тербелістерді
көруге болады.
Көптеген зерттеудер магниттік шу деңгейіне кернеудің шамасы мен
жиілігіде әсер ететінін көрсетті. Кернеу өзгермей тұрғанда кернеу жиілігін
азайтса, магнит шуыда азаятыны анықталды.

1.10 Трансформатор шуын талдау және өлшеу әдістері

Трансформатор шуын талдау әдістері өте қиын, ал шуды анықтау
дыбыстық қысым деңгейімен анықталады. Соңғы кезде трансформатор шуын
дыбыс қуаты деңгейі арқылы да анықтау қарастырылуда, бұл әдіс шу көзін
анықтауға, шудың жиілікте тәуелділігін кез-келген кеңістікте, қашықтықта
анықтауға мүмкіндік береді. Трансформатор шуы жан-жақтан жабылған
камерада анықталады. Бірақ бұл әдіс экономикалық түрде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.