Термореактивті оқшаулама

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 85 бет
Таңдаулыға:

Аңдатпа
Ұсынылып отырған диплом жобасы Турбогенератор ТВ2-100-2
(U=15,75кВ) тақырыбына орындалған.
Негізгі бөлімде турбогенераторлар жайлы жалпы мәліметтер, олардын
жұмыс жасау принциптері мен оқшаулама типтер, олардын жасалу
технологиялары жайлы ақпараттардан тұрады.
Есептеу бөлімі екі бөлімнен тұрады. Ол бөлімдерде қарастырылып
отқан турбогенератордын өз кернеуі мен және жана кернеуімен есептеулер
жүргізілген.
Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімінде турбогенераторлармен жұмыс жасау
кезіндегі электр қауіпсіздігі және электр қондырғыларында ҚСҚ тандау,
орнату туралы шарттар жазылған.
Экономикалық бөлімде монтаждық жұмыстар мен оқшауламаларды
алмастыру кезінде болатын материалды және капиталды шығындар мен
пайдалар есептелді.
Бұл жобада ұсынылып отқан турбогенератор өзінін өлшемдерін сақтай
отырып, онын кернеуін оқшауламасын ауыстыру арқылы жоғарлатамыз.
Негігі завод-өндірушімен белгіленген номиналды кернеуі 13,8 кВ тен.
Кернеуді жоғарлатқанымен оқын ешқандай конструкциялық өлшемдері
өзгермейді.
Оқшауламанын өзгеруіне байланысты онын қалындығыда өзгереді.
Статор пазасына келетін оқшаулама қалындығы өзгергендіктен, біз паза
өлшемдерін өзгергеріссіз қалдыратындықтан, пазадағы элементер өткізгіштін
өлшемін үлкейтуге тура келеді. Мыс өткізгіштін ауданын үлкейтеміз. Мыс
ауданы арттуымен оған түсетін ток көлемі азаяды. Кернеуді көтеру,
оқшауламаны алмастыруға қатысты есептеулер төменде жүргізілген. Бұл де-
геніміз ток тығыздығынын азаюы деген сөз. Осындай оқшаулама алмастыру
арқылы болатын өзгерістердін әсері экномикалық тұрғыдан есептелген.

Аннотация
Данный дипломный проект выполнен на тему Турбогенератор ТВ2 -
100 - 2 (U = 15.75 кВ).
Основной отдел состоить из общих сведении про турбогенераторови и
их принципы работы. Приставляются типы изоляции и их технология
приготовления.
Отдел расчета состоит из двух отделов. В этом отделе рассматривается
расчет по старой и по новой изоляции.
В отделе безопасности жизнедеятельности рассмотривается безопас-
ность работы по обслуживании турбогенераторов. Установка УЗО и его
принцип работы.
В экономическом отделе расчитаны все материалные и капитальные
расходы при замене изоляции. Расчитан экономический эффект турбогене-
ратора.
В данной дипломной работе турбогенератор, который мы предлагаем,
имеет тот же размер как и свой аналог. Но у этого турбогенератора
напряжение намного больше, а принцип работы, конечно, одинаковый.
Номинальное напряжение по заводу-изготовителя равен 13,8 кВ. В том, что
напряжение больше, поэтому требуется и большая электрическая прочность.
Для этого мы меняем изоляцию турбогенератора, а изоляции имеют разницу
по толщине. Чтобы сохранить размеры пазы статора мы увеличиваем сечение
элементарного проводника. А это значить будет больше меди и это требует
вложения капитала.
По этим изменениям в низу почитаны и с экономической точки зрения,
и по технической.

10

Annotation
This project is executed on a theme "Turbogenerator TH2 - 100 - 2 (U =
15.75 kV).
Basic department of to contain from general taking about turbogenerators and
their principles of work. The types of isolation and their technology of preparation
are set.
The department of calculation consists of two departments. In this department
a calculation is examined on old and on a new isolation.
In the department of safety of vital functions of to discussing safety work
after maintenance of turbogenerators. Setting of DDD and his principle of work.
In the economic department of honour all material and capital charges at
replacement of isolation. Тo honour economic effect of turbogenerator.
In this projekt work a turbogenerator that we offer has the same size as well
as analogue. But at this turbogenerator tension far anymore, and principle of work,
certainly, is identical. Nominal tension on plant13,8 kV. is equal In that tension
anymore, large electric durability is therefore required. For this purpose we change
the isolation of turbogenerator, and isolations have a difference on a thickness. To
save sizes the slots of статора we increase section of elementary explorer. And a
more copper will mean it and it requires the investment of capital.
On these changes in read a bottom and from the economic point of view, and
on technical.

11

Мазмұны

Кіріспе
10

1
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7

1.8
1.9
1.9.1
1.9.2

1.9.3

2
3
3.1
3.2
4
4.1
4.2

4.3

5
5.1
5.2
5.3
Турбогенератор. Негізгі мәліметтер
Турбогенератор конструкциясы
Оқшаулама типтеры
Термопластикалық оқшаулама және онын конструкциясы
Термореактивті оқшаулама және онын конструкциясы
Термореактивті оқшауламаны дайындау технологиясы
Статор орамасының оқшауламасы
Қызмет етуі кезіндегі оқшауламанын тозуына алып келетін
факторлар
Турбогенератордың оқшауламасын жақсарту шаралары
Жоғары кернеуге жаңа оқшаулама
Статордың полиимидті оқшауламасы
Полиимидті статор орамасының оқшауламасын дайындау
технологиясы
Стерженьдердін полиимидті-фторопластикалық пленкалық
оқшауламасын жасау технологиясы
Бөлім. Өз кернеуімен есептеулер
Жаңа кернеумен есептеулер
Бос жүріс режимінін сипаттамасы
ТВ2-100-2 статор пазасы
Арнайы бөлім.
Полиимидті оқшауламаны дайындаудағы технологиялық процесс
Электр машиналардын ПИАБ типті паза оқшауламасының
электрлік беріктігі
Полиимидті-фторопластикалық пленкамен оқшауланған
стерженьдерді цементтеу
Еңбекті қорғау бөлімі
Турбогенераторлардын техникалық сипатамалары
Жұмыс орнындағы электр қауіпсіздігі. УЗО
Электр станциялардағы шу көздері және олардан қорғану
шаралары

12
11
11
15
17
18
21
24
27

29
34
34
37

38

39
60
65
66
67
67
70

72

73
73
80
85

6
7
8

Экономикалық тиімділігін есептеу бөлімі
Қортынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

13

88
93
94

Кіріспе
Қазіргі кезде электр энергиясын өндірудін көптеген пайдалы жолдары
қарастырылуда. Соларды бірі ретінде турбогенераторларды айтуға болады.
Турбогенератор дегеніміз бу мен газдын көмегімен жұмыс жасайтын үш
фазалы синхронды генератор. Біздін елімізде электр энергиясының біршама
бөлігін осы турбогенераторлар өндіреді. Буды пайдалану бізге жоғары айналу
жылдамдығымен менқатар турбогенераторды құрастыруға кететін материалды
шығындарды азайтады. Айналу жиілігіне байланысты екі полюсті айналу
жиілігі 3000 айнмин және төрт полюсті айналу жиілігі 1500 айнмин.
Бу турбинасы мен генератор турбоагрегатты құрайды. Турбоагрегаттар
бір валды және екі валды болып келеді. Бір валды турбоагрегат үлкен
қолданысқа ие. Бірвалды турбоагрегатың барлық турбиналардың роторлары
мен генератордың роторлары бір валда орналасады.
Үлкен турбогенераторларды жасау экономикалық жағынан болса да,
құрлыстық шығындар жағынан болсын айтарлықтай үнемді. Сол себепті қазіргі
кезде электростанцияларда қуаты 200, 300, 500, 800, 1000 МВт және оданда
жоғары турбогенераторлар орнатылады. Бірақта бұндай турбогенераторларды
құрастыруда қыйындықтар туындайды. Ол дегеніміз сонғы турбинаның
цилиндріне түсетін будын көлемі. Сонғы турбинаға шамамен 2500 тсағ және
оданда жоғары. Осындай жағдайда турбинаны екі валға бөлу үлкен
басымдылық береді. Екі валды турбоагрегат екі жеке вал мен екі жеке
турбогенератордан тұрады. Әр валдың айналу жылдамдығы әртүрлі немесе
бірдей болуы мүмкін. Үлкен жиілікті және төмен жиілікті валдар арасында
қуаттардын қатынасы 13, 23, 11 болуы мүмкін. Екі валды схеманы пайдалану
валды ұзындығын қысқартып жанармайды пайдалануды үнемдейді. Бірақ екі
валды схеманы пайдалану қымбат және эксплуатация қыйындау. Сонымен
қатар екі генераторды ббірддей іске қосуды күрделендіреді, өлшемі де
көбейеді.
Осы жобада турбогенератордын барлық өлшемдерін сақтай отырып оның
кернеуін көбейту қарастырылған. Кенреуін көтеру оқшауламаны алмастыру
арқылы жүзеге асырылады. Оқшауламанын алмастырғаннан кейін екі оқшау-
ламаның қалындықтарында болатын айырмашылықты толтыру үшін элементар
өткізгіштін ауданын көбейтеміз.

14

1.Турбогенератор. Негізгі мәліметтер

1.1 Турбогенератордың конструкциясы
Турбогенератордың конструкциясын айқындаушы негізгі факторлар
ғылымитехникалық прогрестін натижесінде машина жасауда, металлургияда
жаңа материалдың пайда болуы арқылы, технологиялық табыстардың
арқасында отандық турбогенератор жасау саласында 50 жыл ішінде турбо -
генераторлардың қуатын 2400 есе көбейтуге қол жетті. Бұл үлкен жетісьікке
жету үшін ғалымдардын, инженерлердін алдында үлкен қуатты турбогенератор
мен қатар үлкен мәселелер тұрды.

1 -корпус 2 турбогенераторының роторының жалпы көрінісі статордың
өзекшесі; 3 -ротор; 4 - сутекті суыту секциясі; 5 - қоздырғыш.
Cурет 1.1 - Турбогенератордың жалпы көрінісі

Бу турбинасымен бір валда тұрған турбогенератор роторы магниттік
болаттан жасалады. Онын орамсына тәуелсіз қорек көзінен қорек беріледі,
солай ротор орамасы электромагнитке айналады. Ротордын айналуынан пайда
болатын магнит өрісі статордын өткізгіштерін қыйып өтеді. Ол өткізгіштер
статордын пазаларында орналасқан. Сонын себебінен өткізгіштердін бойында
индукцияланған ЭҚК пайда болады. Статордан айнымалы ток жағарлатқыш
трансформаторға беріледі, одан электр желісі арқылы тұтынушыға беріледі.
Осындай жағдайдан сон турбогенератордын қуатын нақтылыу керек болады.
Турбогенератордын қуатын қалай жоғарлатсақ болады деген мәселе
туындайды. Ротордын айналу жиілігін көбейтсе одан туатын магнит өрісі
статор орамасын көбірек қыйып өтетін болады. Осындай шешім дұрыс болып
көрінетін еді, себебі жоғарғы жиілікте турбогенератор жақсы техникалық-

15

экономикалық көрсеткіштерге ие болады. Бірақ бұл жағынан жоғарлату
шектеулі. Себебі Қазақстанда барлық электр желісі 50 Гц. 50 Гц жиіліктегі
электр энергиясын өндіру үшін ротор секундына 50 айналым жасау керек, яғни
минутына 3000 айналым жасау керек. Өлшемдерін арттыру арқылыда
турбогенератордын қуатын жоғарлатуға болады. Өлшемі үлкейген сайын онын
тудыратын магнит өрісі де үлкен болады, яғни ЭҚК -тін мәніде көбейеді.
Кезінде дәл осылай турбогенератордын қуатын айтарлықтай жоғарлатқан еді.
Уақыт өте бұл жолдында аяағына жетті. Бұдан ары қарай өлшемдерін үлкейту
тиімсіз бола бастады.

1- контакті сақина, 2- сақиналы бандаж, 3- ротор цилиндрі,
4- желдеткіш, 5- бак.
Сурет 1.2 - Турбогенератордың роторының жалпы көрінісі

Ротордың орамасы орналасқан бөлігінін ұзындығы 8 м аспауы қажет.
Себебі 8 м асып кетсе онда орамада иілулер пайда болады. Ал оған жол беруге
болмайды. Ротор диаметріде шектеулі. Ол 1,2 - 1,3 м аспауы керек, себебі
ротордын әр нүктесінін жылдамдығы 170 - 190 мсекунд аспауы керек. Бұл
жылдамдық реактивті самолеттін жылдамдығымен бірдей. Осы жылдамдықтын
әсерінен пайда болатын күштін әсері өте жоғары. Егер шектеуден асып кеткен
жағдайда сол күш конструкцияны талқандауы мүмкін. Статордың сыртқы
диаметріде шектелген. Ол 4,3 м аспауы керек, өйткені оны тасмалдауға қыйын-
дықтар туындайды. Ал егер статорды құрастырмалы қылып жасаса онда
электрстанцияын жанынан жинастыратын цех пен сынақ орталығын ашу керек
болады. Бұл тиімсіз. Металлургия саласындағы жетістіктердің арқасында
ротордың активті бөлігінің ұзындығы 6,5 метрден 8 метрге дейін, ал диаметрі 1
метрден 1,25 метрге дейін үлкейді. Осы приодта турбогенераторлардың қуаты
12 есе өсті, яғни 100 МВт 1200 МВт дейін. Турбогенератордың шектік
өлшемдері жалпы алғанда 300 МВт турбогенераторды жасағанда жеткендей
болған. Сондада одан әріде кішігірім өзгерістер болып жатты. Қолданылытын
болаттында магниттік көрсеткіштері жақсарды. Бірақ та сол сәтте жеткен
шектік праметрлерінен көп өзгенмеді. Енді қуатты арттырудын бір жолы

16

қалды. Ол статордын токтық жүктемесін арттыру. Бірақ бұл статор орамасында
аса қызумен қатар жүрді. Ендігі мәселе турбогенератордың салқындату жүйесін
жақсарту болды. Статор орамасы арқылы өтетін ток көп болған сайын ол тез
қызыды. Себебі ток әдеттегіден 2 - 3 есе өскенде жылулық шығын 4 - 9 есе
өседі. Бұл қарапайым физиканың заны.

Сурет 1.3- айқын емес полюсті синхронды генератордың сұлбасы

Сурет 1.4 - ТВ - 800 - 2 типті турбогенератор көрінісі

Тоқтық жүктемені арттыру өте күрделі мәселе болды. Тіиімді салқындату
болмаса бұл жол жабық көрінді. Казіргі таңда да турбогенератордың бұдан ары
қарай дамуы осы мәселеге тәуелді.
Турбогенратордың бірлік қуатын арттыру енді түбегейлі оның

17

салқындату жүйесіне тәуелді болды.
Соғыс уақытында жасалған турбогенератоларда ауамен салқындату
жүйесі болды. 100 МВт турбогенераторларда үлкен желдеткіштер тұрды.
Желдеткіштер әр секунд сайын 60 куб ауа айдады. Бірақ осындай дауылдың өзі
үлкен қуатты машиналарды салқындатуға әлсіз болды. Содан кейін салқындату
жүйесіне сутегі келе бастады. Сутегі ауға қарағанда тығыздығы 10 есе төмен, 7
есе жылу сыйымдылығы жоғары. Оның тығыздығың аз болуы ротордын
айналуына аз кедергі жасайды, үйкеліс күші кететін шығын азайып пайдалы
әсер коэффитциеті жуық шамамен 1 процентке артады. Сутегінің тағы пайдалы
жері изоляцияға әсері аз. Осылай турбогенератордың қуатын 150 МВт дейін
жоғарлатты. Бұл жерде жанама салқындату жүйесі ретінде газ қолданды.Газ
ротордың беті мен статордың өзекшесін салқындатуға қатысты. Келесі бұданда
қуатты турбогенератор үшін бұл салқындату жүйесі жеткіліксіз болды. Енді
суды қолданысқа енгізді. Ол үшін барлық өткізгіштерді су тиуден оқшаулады.
Өйткені су мен ток бір-бірімен қарама қарсы. Кеткен кішкентай қателіктің соны
үлкен шығынға алып келуі мүмкін. Изоляцияның тесілу, қысқаша тұйықталу
каупі үлкен.
300 МВт турбогенераторларда негізгі салқындату жүйесін суға айнал-
дырды. Суды статор өткізгіштері арқылы қысыммен айдайды. Соған бай -
ланысты статор орамасының өткізгіштрі жоғарғы дәрежеде жоспарланып,
өлкен дәлдікпен жасалды. Су жолында ешқандай тесілу, жарылу секілді
ақауларды болдырмауға толық жағдай жасалды. Ол жерге қолданылытын су
дистерленген су. Қадімгі су себебі өткізгіштерде тұзды қалдықтар қалдырды.
Бұл салқындату жүйесі: сумен - статор орамасын, сутегімен - ротор
орамасы мен активті темірді: өте тиімді болды. Ол жүйе 500 және 800 МВт
турбогенераторларды жасағанда да қолданылды. Осылайша жаңа салқындату
жүйесінін пайда болуымен үлкен қуатты турбогенераторларды жасауға қол
жетті. Одан ары қарай бұндай өзгерістер барлық турбогенераторларда, қуаты
жоғары немесе төмендігіне қарамай енгізіле бастады. Қазіргі таңда 150 МВт
жоғарғы қуатты турбогенераторлардын бәрінде негізгі салқындату жүйесіне су
кіреді. Енді турбогенераторлардың қуаттарымен қатар онын салқындату жүйесі
бойынша техникалық-экономикалық көрсеткіштері қатар жүрді.
Атап өтетін тағы бір жайт, ол аз қуатты турбогенераторларды құрас-
тырғанда олардын техникалық және экономикалық тиімділігі. Интенсивті
салқындату жүйелерімен қатар олардаңы меншікті материалдық шығындарды
азайта отырып олардың қуатын арттыру. Мысалға алатын болсақ 30 МВт
турбогенератор үшін ол 2,75 кг тең болса, қуатының өсуіне байланысты 800
МВт турбогенератор үшін ол 0,58 кг тең. Егер оның меншікті шығыны 30 МВт
турбогенератормен бірдей болса оның массасы 500 т емес 2000 т болушы еді.
Ал турбогенератордын өзіндік құнының 75 пайызы оның меншікті шығынына
тәуелді. Салқындату турбогенераторларда болатын негізгі мәселе болңанымен
жалғыз мәселе емес. Турбогенераторларды интенцификация, яғни олардын
өзіндік өлшемін сақтай отырып оның қуатын арттыру, электромагниттік,
жылулық, механикалық кернеудін өсуіне алып келеді. Осылай қалдырса

18

турбогенератордын сенімділігі төмендейді.

1.2 Оқшаулама типтары
Жоғарғы кернеулі турбогенератор орамаларының термоплатикалық
оқшауламасынын екі түрі бар. Онын біріншісі гильзалы микафолия
оқшауламасы. Ол 21 ғасырда Европада ойлап шығарылған. Екіншісі
асфалтобитумды микаленталы оқшаулама ол АҚШ сәл кейінірке пайда болған.
Шеллактағы гильзалы оқшаулама Европада 150 МВт дейінгі, кернеуі 11 кВ
дейінгі генераторларда кенінен қалданыс тапса, асфалтобитумды микаленталы
оқшаулама Европада да АҚШ да 20 кВ дейінгі генераторларда кенінен
қолданыс тапқан және де қазіргі танда микаленталы оқшаулама ен кенінен
қолданыс тапқан оқшаулама ретінде танылады. Бірлік қуаттын өсуімен және
меншікті токтық жүктеменін өсуімен, кернеудін артуымен оқшауламаны да
жанғырту мәселесін қойғаны анық.
Қазіргі таңдагы оқшауламалардын негізгі кемшілігі:
1. Микаленталы да, микафолиялы да оқшаулама слюдаталшықтары бар
кағазды өзекшеден тұрады. Бұл екі материалда майыскактығы төмен
болғандықтан, тығыздап орауға және толық қанды тегіс орауға мүмкіндік бере
қоймайды. Қағазды негіз температура артуына байланысты жайылып өзгеріске
ұшырайды, солай ол өзінін қызмет ету ұзақтығын төмендетеді.
2. Мыс пен оның оқшауламасынын температуралық көлемінін өзгеру
коэффитциеті әртүрлі болгандықтан, шеллактан жасалган және асфалтты
битумды лактан жасалған оқшауламада белгілі температурада оқшаулама
бетінде жарықтар пайда болады.
3. Асфалтты битумды оқшауламаның диэлектрлік шыңыны шеллакты
негіздегі оқшауламадан аз болғанымен кернеу мен температурадан тәуелді.
4. Бұл оқшауламалардын механикалық беріктігі қазіргі тандағы
турбогенераторлардын пазасына келетін токтын және үлкен темпратурага аз
болады, сол үшін жоғарғы кернеулі оқшауламаларды жанғыртудын мынандай
жолдары карастырылган:
4.1. Қағазды негізді баска бір механикалық беріктігі, химиялық беріктігі
жогары материалға ауыстыру,
4.2.Шеллактағы,асфальтты битумды оқшауламадагы байланыстырушы
материалды баска диэлектрлік шығыны төмен және механикалық беріктігі
жоғары материалмен алмастыру.
Вестингауз фирмасы мен қатар АҚШ пен Европанын көптеген
фирмалары 1950 жылдан бастап жана оқшаулағыш материалдар шыгыруды
үдеттіп жана технологияларды енгізе бастады. Осылайша бір -бірінен
материалы мен дайындалу жолымен ерекшелінетін, бірақ физикалық тұрғыдан
ұқсас болып келетін оқшауламанын көптеген түрі пайда болды. Оларда
оқшаулагыш материал ретінде қолданылдған:

19

Кесие 1.2.1 - Пазаға келетін ток (Асм )

1.

Шынымикатаспа

-

ол слюдалы негізіндегі, екі қабатты

стеклотканьды оқшаулама

2.
Шыныслюдажіп немесе шыныслюдопластты лента, ол шынымата

мен слюдалы қағаздан тұрады.

Осы аталған материалдарды байланыстырушы ретінде
жасанды

термореактивті смола қолданылды. Ол белгілі темпретураға дейғн қыздырганда
өзінін қатты күйін сақтай отырып қайта қыздыру кезінде жұмсармайды.
Синтетикалық смолалардын ішінде ең көп тараған эпокситті смола, ол 150 - 160
С қатайады. Шыныматадағы слюдалықағаз майысуға бейғм болып келеді, сол
себепті оқшаулаганда бетті толыктай бір қалыпты орауға мүмкіндік береді.
Қалындығы да бір қалыпты болғандықтан тегіс оралған диаметрі кішкентай
стерженьдер алуға мүмкіндік береді. Мыстын температуралық созылу
коэффициенті слюдадан 5 - 6 есе жоғары. Мыс созылган кезде слюдақагазда
снымен бірге созылып слюдалар бір -бірімен смола арқылы байланысқандықтан
олардын арасында созылган смолалы көпіршелер пайда болады. Солайша
оқшауламанын конструкциясы бұзылмайды. Қазіргі танда термореактивті
оқшауламаларды дайындаудын бір жолы бар.
Стержньді бірінші онын формасы мен геомтриялық өлшемі өзгермеуі
үшін эпокситті немесе басқа лакпен жағып стержньді термореактивті және
тұтқырлыңы өте жоғары лакпен сіндірілген лентамен орап шығады.
Оқшауланған стержнь қалыпты атмосфералық қысымда 70 С температурада 30
минут кептіріліп, сосын 4 сағат ваккумда, пресформада 2 сағат престеледі.
Осындай техникалық үрдістен кейін термореактивті смола лентанын
жекеленген бөліктерін байланыстырады. Бұл қосымша сіндіру процессін қажет
етпейді. Осыдан кейін стерженьді клейі аз еріткішсіз лентамен тағы бір орайды.
Лентанын толық қабатымен қапталған стерженьді енді ваккумда 150 - 160
С 4 - 6 сағат бойы термореактивті смоламен сіндіреді. Сол уақытта
термореактивті смола бүкіл қабатқа толыктай бірдей мөлшерде сінеді.
Слюдиниттін өзінін өткізгіштік қасиеті арқылы смола әр қабатқа біркелкі
таралады. Келесі кезен ол стеклослюдинитті гильза бетпен орау. Гильза арнайы
жолмен оралып, содан кейін жоғары температурада пресстте қыздырылада.
Көптеген термореактивті және термоплатикалық оқшауламаларды салыстыра
келіп мынандай тұжырымдамалар жасалған:

1.
Электрлік беріктігі бойынша екі оқшаулламанын шамалары бірдей

20 60
100
150
60
100
150
200
300
Салқындату
Жанама
Форсункалы
Газды-сұйықтықты
1835
1830
1615
1970
2540
3180
3420
3180

деуге болады, ал беріктігінін уақыт өтуі бойынша өзгенруі туралы нақты
статистикалық мәлімет жоқ. Жасанды жолмен ескіруге жүргізілген сынақтығ
көрсетуі бойынша термореактивті оқшаулама термопластикалық оқшауламаға
карағанда қызмет етуі ұзақ екенін көрсетті.

2.
Кенрнеуге қарағанда температураға тәуелдік жоғары екенін

көрсетті. Температуранын 20 С 120 С дейін көтергенде бастапқы мәндерінен
150 % ауыткыды, ал асфалты оқшауламада ауыткуы 200 - 250 % құрады.

3.
Оқшауламаын механикалық беріктігі көрсетілген. Дайын

оқшаулама диаметрі 10 мм болатын шармен тексеріледі. Себебі қысқа
тұйықталу тоғынын соққысы мен ұзақ режимді жұмыс режимінін әсері сондай.

4.
Термореактивті оқшауламанын жылу өткізгіштігі Швейцарлық

Изолаверке фирмасынын сынағы бойынша микаленталы оқшауламадан 60 %
жоғары. Осыдан қортынды шығаруға болады. Стеклослюдалы термореактивті
синтетикалық смола сіндірілген оқшауламанын микаленталы асфалтьобитумды
лакты және гилзалы шеллак лакты оқшауламадан әлде қайда артықшылығын
көруге болады. Сонымен қатар термореактивті оқшаулама табиғаты қатты және
майысуға бейім емес материал болғандықтан стерженьдерді пазаға
орналастыру үшін оған ен бірінші геомертиялық форманы беріп алу керек.

1.3

Термопластикалық оқшаулама және онын конструкциясы

Бірқалыпты оқшаулама стержньді бір басынан екінші басына дейін
микалента арқылы бірқалыпты, үзіліссіз етіп орау арқылы алуға болады.
Байланыстырушы материал ретінде асфалтті қолданса ол оқшауламанын
сипаттамасын өзгертеді. Оқшауламанын гигроскоиялық қасиетін төмендетіп,
электрлік және жылулық қасиетін жоғарлатады. Асфалтты микалента өте
тығыз құрлымға ие. Себебі оны дайындау кезінде ваккумда компаундаудан
өтеді. Аз мөлшерде ауа қабаты болғанымен, ол оқшауламанын қасиетіне
ешқандайда әсер етпейді. Ауа қабаттардын ионизацияланудан сақтау үшін
стерженьді алдымен ұшпа-ұш қылып жартылай өткізгішті темірлі қоспадағы
асбестті лентамен орайды. Ол лента стержень бетіндегі паза потенциалын
байытады. Асфалтті байланыстырушы микалеталы оқшауламанын ен басты
кемшілігі болып мыналар табылады:

1.
Микаленталы оқшаулама қағаз бетіне жабыстырылған слюданын

жапырақшаларынан тұрады.ол дегеніміз оқшауламанын майыскактық қасиеті
мен онын стерженьді бірқалыпты орауғада кедеогі жасайды. Температураға
қағаз беттін сынуы оқшауламанын біртектілігін және онын қызмет ету мерзімін
қысқартады.

2.
Температуралық созылу коэффитциеттін оқшаулама мен медтін

екуінікі екі түрлі болғандықтан белгілі бір температуралық циклдан сон
байланыстырушы материал мен слюданын арасындағы байланыс үзіледі жәнеде
слюда жапырақшаларынын сынуына алып келеді.

3.
Диэлектрлік шығындары температура мен кернеуге өте жоғарғы

денгейде тәуелді.

21

4.

Компаудалған оқшауламалардын механикалық беріктігі қазіргі за-

манауи турбогенераторлардын пазасына түсетін үлкен токка аз.

Осыған байланысты оқшауламалардын байланыстырушы материалы мен
онын қоспасын ауыстыруға назар аударылған.

1.4

Термореактивті оқшаулама және онын конструкциясы

Қазіргі танда қуаты 60 МВт асатын барлық турбогенераторларда статор
орамасында қарапайым шыныслюда лентаны эпоксидпен сіндірілген немесе
басқа да бір полимермен сіндірілген активті термореактивті оқшаулама
қолданылады. Шыныслюдалы оқшаулама бір қабат ұнтақталған слюдамен бір
қабат слюдалы негізден тұрады.осы екі қабаттын қалындығы 40 мкм болады.
Байланыстырушы материал ретінде эпоксид-фенолды лак немесе осы екеуінін
термореактивті қасиеті бар сополимері қолданылады. Бұл оқшаулама 150 - 160

С полимерленіп қатайады жәнеде қайталанатын
циклдерде қайта

жұмсармайды. Шыныслюдалы лента қалыпты температурада ашық ауада
сақтауға болады. Ол жана жоғарғы кернеулі статор орамаларынын
оқшауламаларда қолданылады. Қазіргі танда жоғаргы кернеулі
оқшауламалардын бірнеше түрі бар. Олардын дайындау технологиясымен
ерекшелінеді. Олар: слюдотерм, ВЭС - 2, монолит.

1.4.1. Кесте. Термореактивті оқшауламанын қасиеттері

22 Оқшау-
лама аты
Оқшаула-
ма құрама
Жасалу технологиясы
Механикал-
ық электр-
лік
қасиеті
Қолдану
аймағы
1
2
3
4
5
Монолит
1
Слюдажіп
эпокидтіко
мпаунд
шыны-
мата
Құрғақ лентамен орау,
эластикалық қабыргалы
пакетке жинау, ваккумда
нығыздау, қыздыру
Электрлік
қасиеті мо-
нолит 2-ден
жоғары
Гидроген
ератор
мен син-
хронды
компен-
саторлар
стержень-
дерінде
Монолит
2
Слюдажіп
эпокидті
компаунд
шынымата
Өзекше: құрғақ лентамен
орау, қыстыру, пешке
орналастыру, ваккумдау,
ваккумда полимермен
сіндіру, пештен алу,
қыздыру
Орам: құрғақ лентамен
орау, статорға орналасты-
t= 20 С
Епр= 35
кВмм, tgδ =
0,01
p=
1,1· 1010 Па
t = 130 С
Епр= 32
Өзекше
және
орам

23

ру статорды пешке орна-
ластыру, ваккумда поли-
мермен сіндіру, пештен
шыгару, қыздыру
кВмм, tgδ =
0,05
p = 6· 109
Па

1
2
3
4
5
Монолит
3
Слюдажіп
эпокидті
компаунд
шынымата
құрғақ лентамен орау,
қыстыру, пешке орналас-
тыру, ваккумдау, ваккумда
полимермен сіндіру,
пешт-ен алу, қыздыру
t = 20 С
Епр= 35
кВмм, tgδ =
0,01
p=
1,1· 1010
Па
t=130оС
Епр = 32
кВмм,
tgδ=0,05
p = 6· 109
Па
Орам
Монолит
4
Слюдажіп
эпокидті
компаунд
шынымата
құрғақ лентамен орау,
қыстыру, пешке орналас-
тыру, ваккумдау, ваккумда
полимермен сіндіру, пеш-
тен алу, қыздыру
t = 20 С
Епр = 35
кВмм, tgδ =
0,01
p = 1,1·1010
Па
t = 130 С
Епр = 32
кВмм, tgδ =
0,05
p = 6· 109
Па
Өзекше
ВЭС - 2
Екі слюда-
жіпті қағаз
Эпокидтті
полеэфир-
лі
компаунд
шынымата
шынытор
Өзекше: ваккумда ролик
арқылы кептіру, қыздыру-
сыз лентаны сіндіру,
прессформада престеу,
қыздыру
t = 20 С
Епр = 32
кВмм, tgδ =
0,0
p = 9·109 Па
t = 130 С
Епр = 30
кВмм, tgδ =
0,08
p = 5· 109
Па
Өзекше
және
катушка

Термореактивті және термопластикалық, полимидті оқшауламалардын
негізгі сипаттамалары арасында көптеген ұқсастықтар бар. Слюдотерм типті
оқшаулама мысалға ТВ және ТВВ секілді турбогенераторларынын статор
орамасыннда қолданылады. Ол екі қабат шыныслюдожіпті қабаттан тұрады.
Екі қабаттын қалындығы 0,08 ммм құрайды. Бірінші қабат слюда қағаздан
болады, ал екіншісі слюдаматадан жасалынады. Екі компонентті эпоксидтті
лакпен немесе идиотолды байланыстырушымен байланыстырады.
Қолданылуына байланысты ленталардын үш түрі жасалған. ЛТСС-3
типті лента механикалық түрде оралады және жұмыс режимі температураның
өсуімен жүретін қондырңыларда қолданылады. ЛТСС-5 типті лентаны қолмен
орауға болады себебі ол жұмсақ болады. ЛТСС-3У типті лента төменгі кернеулі
қондырғыларда қолданылады. Барлық ленталардын қалындығы бірдей 0,17 мм
болып келеді. Стерженьге оралғаннан соң олар механикалық күшке және
температуралық әсерге ұшырайды.
Статор орамасың оқшауламасы электрлік және механикалық төзімділігі
бойынша тандалады. Сенімділік бойынша онын төзімділігі кернеудін негізгі
мәнәнен 7 немесе 10 есе ауытқыған аралықта шыдас беру керек.
Осыншылықты корды алудың себебі статор орамасы тасмалдаған кезде және де
басқада орнату секілді жұмыстар жүргізген кезде оқшаулама білінбейтін
зақымдар алады. Ол дегеніміз оқшауламанын электрлік беріктігін төмендетеді.
Сол себепті қорды көбірек қылып тандайды.
Монолит типті оқшаулама ТВМ турбогенераторларында қолданылады.
Монолит оқшау-ламаныңкорпусқа орнату принципі ВЭС - 2 мен слюдотермнен
өте өзгеше. Себебі ол эпоесидті лакпен слюдаматаға жабыстырылған
сіндірілмеген слюдожіптен тұрады. Стержень кезектескен шынылента мен
слюдожіптін орамасымен оралады.

24 Слюда-
терм
Слюдажіп-
ті қағаз
Эпокидтті
лак
Шыныма-
та
Қыздыру арқылы лентаны
сіндіру, нығыздау және
пресформаға салу
t = 20 С
Епр = 32
кВмм,
tgδ=0,01
p = 9· 109Па
t = 130 С
Епр = 30
кВмм,
tgδ = 0,08
p = 5· 109
Па
Өзекше
1
2
3
4
5
Моно-
терм
Слюдажіп-
ті қағаз
Эпокид-
талшық
Қыздыру арқылы лентаны
сіндіру, нығыздау және
пресформаға салу
ВЭС пен
слюдатерм-
нен жоғары
Өзекше

Кесте 1.4.2 - Термореактивті, термопластикалық және полиамидті оқшау-
ламалардын сипаттамалары

ВЭС-2 типті оқшаулама 11В типті турбогенераторларда қолданылады.
Оның слюдатермнен айырмашылығы екі қабатты ЛСК - 11 ОСТ типті
ленталардан, шынымата мен шынытордан, тұратындығы. Оларды
байланыстырушы ретінде эпокситті полиэфирлі лак. ВЭС ленталарры алдын
ала сіндірілген болады. Стерженьге оралғаннан соң оқшаулама ваккумде
кептіріледі және де гидростатикалық қыздыруға салынады. Монолит типті
оқшаулама ТВМ турбогенераторларында қолданылады. Монолит оқшау-
ламаныңкорпусқа орнату принципі ВЭС - 2 мен слюдотермнен өте өзгеше.
Себебі ол эпоесидті лакпен слюдаматаға жабыстырылған сіндірілмеген
слюдожіптен тұрады. Стержень кезектескен шынылента мен слюдожіптін
орамасымен оралады. Ленталарды станокта немесе қолмен орауға болады.
Қолмен орайтын болса артынша оны сіндіреді лакпен, сосын пеште немесе
прессформада қыздырады. Монолит оқшауламасы басқа термореактивті
оқшауламаларға қарағанда көптеген артықшылықтарға ие. Олар: ылғалға
төзімділік, тәжге төзімділік, электрлік беріктілік, дірілге төзімділік, соққыға
төзімділік. Сонымен қатар шыныслюдалы термореактивті ситетикалық
смолалармен жасалған оқшауламалардын микаленталы асфалтобитумды
смолалар қолданылған оқшауламалардан артықшылығы басым. Осы атық -
шылықтарын ескере отырып қондырғылардағы оқшауламалардын қалындығын
30 % дейін жұқартуға болады. Термореактивті оқшауламалар табиғатына
байланысты қатты болып келеді, сол себепті стерженьге ең алдымен пішін
беріп алу керек және соны бүкіл технологиялық процесстін сонына дейін
сақтау керек. Монолитті дайындау барысында улы газдар бөлінеді, сол себепті
оны дайындау жабық қондырғыны және желдетуді қажет етеді.

1.5

Термореактивті оқшауламаны дайындау технологиясы

Дайындау технологиясы келесідей сатылардан тұрады:

1.
Термореактивті ленталы стерженді дайындау қолмен де жабық

ЛУС типті машиналарда да жасылады. Стерженді станокқа қстағыштар арқылы
бекітеді. Оқшауламаны орау үшін төтр ұстайтын роликпен қатар екі қыздыру-
шы ролик қолданылады. Ораушы бөлігі станоктін ішінде стержень формасы

25 Сипаттамалары
ПИАБ
Термопласти-
калық
оқшаулама
Термореактивті оқшаулама
Сипаттамалары
ПИАБ
Термопласти-
калық
оқшаулама
ВЭС-2
Монолит
Слюдотерм
Электрлік берік-
тігі, 20С, кВмм
220
14-17
28
34
31-32
Рұқсат етілген
Мах температура
2200,
000
1050,15-0,25
1300,06
1300,06
1300,06
Тығыздығы,
3
Мгм
13,42
3
2,6
2,6
2,6

бойынша еркін қозғала алады. Төрт роликтін екуі слюдожіпті лентаға, ал
қалған екеуі шыныға лентаға немесе киперге арналған. Қыздырушы роликтер
лентаны жұмсартуға арналған. Себебі жұмсарған лента стержень бетіне жақсы
бір қа-лыпты орлады. Лентаны роликтер 80 - 100 С градусқа дейін қыздырады.
Станок былай жұмыс жасайды: екі ролик слюдожіпті лентаны қыздырушы
роликтер арқылы жібереді, ол стерженьге оралады. Станок ішімен карета
стержень бойы-мен толықтай жүріп өтеді, ал екі стерженьді ұстағыштар
айналып отырады. Сапалы орау үшін айналу жылдамдығы мен жантайу
бұрышы, каретанын жылжу жылдамдығы қадағаланады. Кептіру кезінде
оқшаулама 25 % пайызға отырады және стержень өлшемдері қайта алынады.
Оқшауланған стерженьге бір қабат техниқалық фторопласттық лента оралады.
Оның қалындығы 0,02 -0,03 мм болады. Бұл қабат стерженьді кішігірім
зақымданудан және де кептіру кезіндегі прессформанын жұмысшы бөлігінен
оңай ажырауын қамтамассыз етеді. Оқшаулама оралып болғаннан соң оны
пресстеу және кептіру керек. Бұл үшін құрғақ лентамен оралған стерженьді
эпоксидтті лакпен сіндіру керек, сіндірілгеннен соң оны гидростатикалық
пресстеуге және автоклавта қыздырады немесе механикалық пресстеп,
прессформада кептіруге болады. Бір машинаның сиерженьдерінде
оқшауламалар бірдеә болуы үшін олар бір прессформадан өтеді.

2.
Эпоксидті лакпен сіндіру:

Эпоксидті лакпен сіндірудің негізгі ролі оқшаулама бетінде ашық
жерлерін бітеу және біркелкілікті қамтамассыз ету. Ол 50 - 80 С жүргізіледі.
Бұдан кейі оқшаулама бетінде ауа, ашық жер болмауы керек. Сіндеірілген лак
оқшаулама қабатында бірдей қалуы керек. Эпоксидтті компаундты сіндіру
монолит деп атаып кеткен. Бұдан кейін оқшауламаның электрлік беріктігі
артады, диэлектрлік шығындары азаяды, қоршаған орта әсеріне төзімділігі
артады, жылу алмасуы жоғарлайды. Сіндіру кезінде қолданылатын қоспа
құрамында еріткіш болмайды. Қоспаны катушкаға ваккумда береді. Ең көп
қолданылатын компаунд келесілер: эпоксид типті смола ЭД - 22 - 100
массалық бөлігі (оны ДЭК - 330, МЭК - 200, СУ - 205 типті смолалармен
алмастыруға болады), ИМТГФА типті қатырғыш. Тұтқырлығы ВЗ - 1 мен
өлшегенде 40 с-ға дейін жетеді. Компаундтың құрамында 5 % пайызға дейін
ауа болғандықтан оны қолданар алдында 70 С, 50 Па ваккумдап 1,5 - 2 сағатқа
қалдыру керек.
Эпоксид құрамында ауаның үлесі 0,01 %-ға дейін төмендейді. Эпоксид-
пен сіндіру келесідей стаылардан тұрады: бұйымды 110 С-та 3-6 сағат қыздыру,
50 - 60 С 50 - 100 Па қысымда 2 - 3 сағат бойы ваккумдау, компаундты жіберу,
ваккумды алу және қысымды 0,8*106 Па 2 - 3 сағат дейін ұстау(қысым азоттын
көмегімен беріледі ), қысымды алып, компаундты тоқтату.
Осы сатылардың бәрінен кеін пеште 60 С сақталады. Компаундпен
сіндірілген бұйымды орамасымен бірге 150 - 180 С 16 - 24 сағатқа дейін кеп -
тіреді. Қыздыру стерженьді өзекшеге орнатқаннан соң жүргізіледі. Қыздыру
ұзақ жүргізіледі. Катуканың жоғарғы беті қол жабыспайтындай құрғақ болуы
керек, ал іші дымқыл болуы керек. Себебі стерженьді орнату кезінде оның

26

оқшауламасы жұмсақ және майысқақ болу қажет. Турбогенераторлардын
стерженьдерінін формасын сақтау үшін оларды көп орынды кассеталарға
жинайды.
Сосын пазалық бөлігіне шешілетін пресс-планкалар орнатылады. Пресс-
планкларға кассеталар кигізіліп олар толықтай қысылады. Пресс-планкалар
стерженьнін пазалық бөлігінің көлденен кимасын қайталайды, ал қалған кас-
сеталар стерженьнің профилі ретінде қалады. Осындай жағдайда стерженьді
сіндіреді. Сіндіру режимі мынандай: Орамадан ауаны шығару үшін 50 - 60 Па
қысымбереді, сосын барып компаунд жіберіледі, ол жақсы сіну үшін 30 МПа
қысым жасалады, гидростатиалық престеу жүргізіледі. Сіндіру температурасы
60 - 70 С.
Стержень қолданар алдында бірінші дегазациондыколонкаға кігізіледі.
Оның пайдасы ұшқыш элементтерден және ылғалдан тазартады. Ваннаға арба-
мен сіндіруге салынған катушканы горизонтальді ваккум пешке кіргізеді.
Пештін температурасын көтереді де, ваккум жасайтын агрегетпен ваккум
жасалынады. Сол жағдайда сіндірілуші элементтін бойынан қалдық газдар
шығаылады, сосын барып қалыптасқан қысымда кептіріледі. Сіндірілуші ком-
паунд суық күйінде сақталады, ал насоспен жұмыс жасаған кезде қыздырушы
ванна арқылы өтеді. Сіндірілуші компаунд орамаларға жақсы сіну үшін пеште
азоттық құрылғы көмегімен асқын қысым жасалады. Сіндіру жүріп болғаннан
кейін азот компрессор арқылы құтыға сорылып алынады. Ал сінбей қалған
қалдық компаунд қысымнын түсуімен жыйнағыш құтыға құйылады, сол жерде
ваккум көмеғімен ол жаңа компаундпен араластырылады да фильтр арқылы
газдан тазалау колонкасына айдалады. Бұлжерде компаундгаздан тазартылып,
кептіріліп және насос арқылы салқындату құрылғысы арқылы жинағышқа
жіберіледі. Гидростатикалық пресстеу және ораманы автоклавта пісіру
слюджіпті немесе слюдопластты лентамен оқшауланған орамдарда жүргізіледі.
Оқшауламаны пресстеу және прессформада пісіру толықтай
термореактивті оқшауламанын қасиеттерін толықтыры алмайды. Механикалық
пресстеу кей жерлерде асқын престеу үшін, ал кей жерлерде әлсіз пресстеуге
қолданылады. Бұл дегеніміз оқшауламанын сипаттамасына кері әсерін тигізеді.
Сонымен қатар механикалық престе пісіру кезінде оқшаулама ваккумдалмай-
ды, бұлда оқшауламаға кеі әсерін тигізеді. Гидростатикалық пресстеу кезінде
орманы жабыстыру және форма беру сұйық негіздін көмегімен жасалады:
қыздырылған битум, қыздырылған су және сол секілді заттар. Пресстеу
алдында стерженьді битумнан қорғау үшін оғн екі қабат фторопластты лента -
мен және шыныэспаконды лентамен қапталады. Стерженнін шеткі бөліктері
мен пазалық бөліктерінде фторопластты ленталар арасына 1 мм қалдықтағы
металды планкалар орнатылады. Ол планкалар пісіру кезінде стерженьді
майысудан қорғап қана қоймай стержень бойында біркелкі қысым тудырады.
Стерженьнін шеткі бөліктері бірнеше қабат оқшауламамен оралады.
Стерженьді рамаға орналастырып, пазалық және шеткі бөліктерін белгі-
лейді. Стерженьнін ол бөліктерін өте үлкен дәлдікпен ұстау қажет. Рамаға
стержень клиндердін көмегімен бекітіледі. Бекітіліп болғаннан сон стерженді

27

165 С дейін қыздырылған битумды ваннаға кіргізеді, ал сосын автоклавқа
орнатылады. Автоклав ауамен байланыссыз жабалады, 4 кПа қысым жасалып
битудағы ораманын құрамынан ауа шығарылады. Келесі кезекте азот көмегімен
1 МПақысым жасалады. Температура 165 С болады. Оқшауламаны пісіру мен
пресстеу 16 сағат бойы 165 С 1 МПа қысымда жүргізіледі. Осылайша
гидростатикалық пресстеу ваккумдауды қолдану мен қатарваккумдық
кептіруден пресстеуге өтуге мүмкіндік береді. Соған қарамастан барлық про --
цесс бір құтыда өтеді, ваккумдалған стержень битуммен ауа мен ылғалдан то -

лықтай қорғалған. Пресстеуден және
пісіруден кейін стерженьнен

технологиялық оқшаулама мен планкалар шешіледі. Ескеріп кететін жағдай
автоклавқа бірнеше стержень салса болады, бірақ та барлық
прессформалардағыдай оған тек екі стержень салынады. Гидростатикалық
престеу өте өнімді деп айтсақ болады. Осы клтірілген мәліметтерге қарап
шыныслюдалы термореактивті смолалармен жасалған оқшаулама микаленталы
асфалтобитумдаы лактардан қарағанда артықшылықтарын көруге болады. Бұл
артықшылықтардын бәрі оқшауламанын қалындығын 310 дейін жұқартуға
болатынын көрсетеді.

Термореактивті оқшауламанын кемшілігі:

1.
Термореактивті оқшаулама табиғаты бойынша қатты болып

келетіндік-тен оны орама пазасына орнату кезінде деформацияға түспейді. Сол
се-бепті термореактивті оқшауламаны дайындау кезінде оған белгіленген
өлшемдер беріп, ол өлшемдерді технологиялық процесстін сонына дейін сақтау
керек.

2.
Монолит типті оқшауламаны дайындау кезінде токсинді газдар

бөлінген-діктен оны жасауда қолданылатын станок жабық жағдайда болып,
сонымен қатар желдету жүйесімен жабдықталған болу керек. Жанадан
жасалған алициклді құрылымдағы полимидті оқшаулама бұдай кемші -ліктерге
ие емес.

1.6

Статор

орамасының

оқшауламасы.

Оқшаулама

конструкциясы.
Конструкциясы бойынша оұшауламаларды екіге бөлуге болады: гиль-
залы, ол ескі түрі және үзіліссіз, бұл жана түрі. Статор орамасында негізгі
оқшаулама ретінде үзіліссіз микаленталы асфалтты лак немесе битумды лак
негізінде байланыстырылған оқшаулама қолданылады. Онын бұрынңы
гильзалы оқшауламадан артықшылығы мыналар:

1.
Ол бүкіл тармақ бойынша біркелкі болып келеді. Стерженьнін

шеткі бөлігі мен пазалық бөлігінін арасында ешқандай жалғасқан жер
болмайды.

2.
Электрлік және жылулық қасиеттері толықтай дерлік жақсартылға.

Біркелкілікті стержень бойымен микалентаның қабаттарын бірінен сон
бірін стерженьнін бір басынан екінші басына дейін үзбей орау арқылы

28

алынады. Ал гильзалық оқшауламаларда оқшаулама тек стерженьнін түзу
жерлеріне ғана оралады да, онын шеткі бөліктеріне жеке оралатын еді.
Асфалтты негізгі байланыстырушы ретінде қолдану оқшаулама қасиетін
тым өзгеше етеді. Микленталы асфалтты байланыстырушысы бар оқшаулама
өте тығыз болады, себебі оны дайындау барысында ваккумдв компандирлеуден
өтеді. Бұл дегеніміз оқшаулама қабаттарынын арасында ауа қалдықтарынын
бомауына өте зор әсер етеді. Ал гильзалық оқшаулама микафолия тақтайшасы-
нын шеллакта орау және пісіру жүргізілгендіктен кішкене қалдық ауалардын
қабаттар арасында болу мүмкіндігі жоғалмайды. Осындай ауа қабаттарынын
болуы жоғарғв температура мен потенциалдын әсерінен шеллактын уақыт өте
ыдырауына алып келеді. Шеллак осылайша құрғақ және қатты бола бастайды.
Қабатты структурасына байланысты оқшаулама желдету каналдарымен
тұспа тұс келетін жерлерінде ісіну пайда болады.

а) Гильзалы оқшаулама, екі оқшауламанын жалғасуы бар
б) Микаленталы үзіліссіз оқшаулама
Сурет 1.5 - Оқшауламалардын оралу тәтібі

Ол дегеніміз стерженьнін температура бойынша еркін созылуына кері
әсер етеді. Жоғарғы температура әсерінен гильзалар созыла алмай үзіліп
турбогенератордын үлкен аварияларына алып келген жағдайларда кездеседі.
Асфалтты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.