Электр энергияны жіберу қызметттері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 54 бет
Таңдаулыға:

9

10

11

12

Аннотация

Темой данного дипломного работа является Развитие электрических
сетей Талгарского РЭС.Электроэнергетическая Республики Казахстан
предусматривает строительства ЛЭП для повышения надежности
электроснабжения потребителей, повышения пропускной способности и
кольцевания электрических сетей.
В экономическом разделе произведена технико-экономическое
обоснование строительства данной линии.
В разделе безопасности жизнедеятельности рассмотрено меры
безопасности при работе на высоте, на ЛЭП, расчитана контурное заземление
подстанций.

Annotation

The subject of this thesis is "Development of electrical networks Talgarsky
RES" .Elektroenergeticheskaya the Republic of Kazakhstan provides for the
construction of transmission lines to increase the reliability of electricity supply,
increase throughput and ringing electric networks.
In the economic section, produced a feasibility study for the construction of
this line.
In the health and safety discussed security measures when working at height,
on power lines, substations is designed contour ground

Андатпа

Бұл дипломдық жобаның тақырыбы Талғар ТЭЖ электр тораптарын
дамыту. Қазақстан Республикасының электроэнергетикалық бағдарламасына
тұтынушыларды электр қуатымен қамтамасыз етудін сенімділігін
көтеру,электр желілерін өндіру мен оларды шығыршықтау мүмкіндігін
күшейту үшін ӘЭБ салу мәселесі қарастырылған.
Экономикалық бөлімде берілген жолды құрудың техника-экономикалық
тиімділігін бағалау жүргізілген.
Адам өмірінің қауіпсіздігі бөлімінде биіктікте,ӘЖЖ - де жұмыс істеудегі
қауіпсіздік шаралары,қосалқы станцияны контурлық жерлеуді есептеу.

Мазмұны

13

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1 Талғар ТЭЖ жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 35-750 кВ төмендетуші қосалқы станцияны жобалаудың жалпы жағдайы
2.1 Қосалқы станцияның құрылысы немесе қайта жөндеу
кезіндегі техникалық талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 ҚС қолдануға міндетті күштік жоғары вольтты жабдықтары ... ... ... ...
3 Белбұлақ қосалқы станциясының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.1 АЖК АҚ тораптарының жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.2 ҚС электрлік қосылуларының сұлбасын талдау және ескірген
жабдықтарды ауыстыру бойынша техникалық шешімдер ... ... ... ... ... ... .
3.3 №56И Белбұлак қосалқы станциясының тұтынушылары ... ... ... ... ..
3.4 ҚС ауданының есептік климаттық және геологиялық шарттары ... ...
4 Белбұлақ қосалқы станциясын қайта жөндеуді негіздеу ... ... ... ... ... ..
5 Трансформаторлардың қуаты мен санын таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ...
6. Қарастырылатын торап бөлігіндегі жұмыс режимдерін есептеу ... ... ... ..
7 ҚС тарату құрылғыларының (ТҚ) электрлік қосылу сұлбасын таңдау ... ..
7.1 Тарату құрылғыларының сұлбаларына қойылатын негізгі талаптар ... ..
7.2 Кернеуі 35 кВ ТҚ сұлбасын және орындалуын таңдау ... ... ... ... ... ...
7.3 Кернеуі 10кВ ТҚ сұлбасын және орындалуын таңдау ... ... ... ... ... ... ...
8 Қысқа тұйықталу тогын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8.1 Негізгі мәліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8.2 Үш фазалы қысқа тұйықталу тогын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9 Қосалқы станция жабдықтарын таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...
9.1 35 және 10 кВ тізбектер үшін ажыратқыштар таңдау ... ... ... ... ... ... ...
9.2 35 кВ тізбектер үшін айырғыштарды таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
9.3 35 және 10 кВ тізбектері үшін кернеу трансформаторларын таңдау ... .
9.4 35 және 10 кВ тізбектері үшін ток трансформаторларын таңдау ... ... .
10 Өмір тіршілік қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10.1 Санитарлы және өртке қарсы талаптарды ескеріп
жұмыс орындарын жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10.2 Желдетуші және эвакуациалық жолдарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... .
10.3 ҚС жабдықтарының тоқ өкізуші бөлімдеріне жанасудан қорғау ... ... .
11 Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
11.1 Алматы облысы, Талғар ауданының 110220 кВ тораптарын
дамытудың экономикалық тиімділігін бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

9
11
12

13
14
16
16

17
18
19
20
21
22
24
24
24
25
28
28
29
34
34
39
40
41
44

44
45
52.
56

56

11.2
Қосалқы
станцияның көрсеткіштері бойынша технико
-

экономикалық есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
11.3 Электр энергияны жіберу қызметттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
11.4 Электр энергияны сату мен қайта сатудан ақшалай түсім ... ... ... ... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Кіріспе

14
57
59
60
64
65

Ауыл шаруашылығын энергиямен жабдықтау жүйесін жобалау күрделі
және жауапты тапсырма болып табылады. Жобалы шешімдерді қабылдау

электротехникалық
қондырғыларды
пайдалану қауіпсіздігі мен

қолайлылығына және монтаждау жұмыстарының көлемі мен күрделілігіне
тікелей әсер етеді.
Электрмен жабдықтаудың сұлбалы шешімдерін таңдау қарастырылатын
нысандағы қабылданған кернеу жүйесіне байланысты болады. Қолданылатын
кернеу классы жобаланатын нысанның қаржы салымын және пайдалану
процесіндегі электр энергия мен қуат шығынының шамасын алдын ала
анықтайды. Торап кернеуін таңдау бойынша нақты шешім нұсқаларды
технико-экономикалық салыстыру негізінде қабылдану керек.
Электрмен жабдықтау жүйесінің жобаларына қойылатын негізгі
талаптар тұтынушыларды электрмен жабдықтау сенімділігі мен олардың
тиімділігі болып табылады. Электрмен жабдықтау сенімділігі жаңартылған
электрлік аппараттарды, күштік трансформаторларды, кабельді-өткізгіш
өнімдерді қалыпты және апатты режимдердегі электрлік жүктемеге сәйкес
таңдаумен, сонымен қатар электрлік тораптарды секциялау жйне құрылымдық
резервтеумен қамтамассыз етіледі.
Электрмен жабдықтау жүйесінде төмендетуші және жоғарылатушы
қосалқы станциялардың электр тораптарының құрылысы күрделі
материалдық шығындармен байланысты. Сондықтан, жобалау кезінде жобалы
шешімдердің тиімділігіне және электрмен жабдықтау жүйесіндегі барлық
элементтердің жұмыс режиміне талдау жүргізу қажет.
Қазақстанның электр энергетикасында бірнеше қолайсыз тенденциялар
орын алады:
- негізгі электр торапты жабдықтардың тозуы;
- тораптарды қайта жөндеу үшін қаржы жетіспеушілігі;
- электр энергиясы мен қуаттың техникалық және коммерциялық
шығындарының өсуі;
- ауыл шаруашылық бағытындағы сенімділік бойынша I және II
категориядағы тұтынушыларды резервтеудің жоқтығы;
- саланың ғылыми-техникалық потенциалының төмендеуі;
- электр энергиясын тарату және тасымалдау, өндірістің жаңа
технологияларын енгізі және меңгеру, жасау саласының артта қалуы;
- электрэнергетикалық нысандардың меншік иелері мен бірге жұмыс
механизмдерінің тиімсіз әсері;
- электр энергия нарығының тиімсіздігі.
Сондықтан, жоғарыда көрсетілгендерге байланысты тарату

құрылғыларына қайта жөндеу жүргізу, ескі жабдықтарды сапа
мен

сенімділіктің заманауи техникалық талаптарына сәйкес келетін жаңа
жабдықтарға ауыстыру қажет.

15

Ауыл шаруашылығы тұтынушыларын электрмен жабдықтау жүйесі
сипаттамалы ерекшеліктерге ие, олар электр энергиясының аз қуатты
тұтынушыларымен негізделген.

Қалалықпен
салыстырғанда ауыл шаруашылық тұтынушыларын

электрмен жабдықтау 6-10 кВ әуе желісі бойынша іске асады, олардың
сенімділігі аз, соңғы уақытта сенімділікті жоғарлату талаптары өсуде. Себебі,
еңбек өнімділігін ұлғайту электрлендірілген өндіріс базасында ғана мүмкін.
Ауылдық жердегі барлық желілер негізінде темір бетонды тіректерде
әуелі болып тұрғызылады. Сым ретінде жалаңаш оқшауланбаған болат
алюминийлі және алюминийлі сым қолданылады.
Бұл дипломдық жобада Талғар ТЭЖ №56И Белбулақ 3510 кВ
қосалқы станциясының қайта жөнделуі қарастырылады, ол сенімділікті
жоғарылату мен электр энергия шығынын төмендетуге бағытталған.
Дипломдық жобаның мақсаты жұмыс режимін өзгертетін талаптарға
сәйкес жаңа жабдықтарды орнату болып табылады. Дәлірек айтқанда: қуаты
жоғары транформаторлар орнату; заманауи сериядағы тарату құрылғыларын
орнату және ол үшін арнайы жасалған тез әсер ететін селективті доғалы
қорғанысты, сонымен қатар ескірген және істен шыққан майлы
ажыратқыштарды эгазды вакуумдыға ауыстыру.
Қосалқы станцияны қайта құру электрмен жабдықтау сенімділігін және
тұтынушылардағы электр энергия сапасын жоғарылатуға, сонымен қатар
электр энергия шығындарын және пайдалану шығындарын төмендетуге
мүмкіндік береді.

1 Талғар ТЭЖ жалпы сипаттамасы

16

Талғар қаласы Қазақстан Республикасының оңтүстік-батысында,
евразиялық контингенттің орталығында орналасқан. Қала 1858 жылы
қалыптасқан, жалпы ауданы 1808 Га және теңіз деңгейінен 1000-1300
биіктікте орналасқан. Тұрғын саны 50 мың адам.
Компания туралы:
Алматы облысы бойынша ТЭЖ - Талғар ТЭЖ;
Талғар ТЭЖ 1961 жылдан бастап қалыптасқан.
Талғар ТЭЖ - Талғар ауданының 150 000 тұрғынын электр энергиямен
қамтамассыз етеді, оның ішінде Талғар қаласы - 3700 кв.метр аудандағы
41 000 адам.
Талғар ТЭЖ қызмет көрсету аумағында 11 базалық қосалқы станциялар
бар:
- 6 қосалқы станция - 3510 кВ;
- 2 қосалқыт станция - 11010 кВ;
- 3 қосалқы станция - 11035 кВ;
- 6 таратушы пункткер - 10 кВ.
Жалпы қуат саны - 117 400 кВА.
Қызмет көрсетілетін фидерлер 6-10 кВ саны - 92 дана, жалпы ұзындығы
918,64 км. Оның ішінде:
- ағаш тіректе - 15,2 км;
- 6-10 кв кабельді тораптар бойынша - 55,61 км;
- 0,4 кВ кабельді тораптар бойынша - 237,775 км;
- 0,4 әуе желісі бойынша - 759,44 км. Оның ішінде:
- ағаш тіректе - 15 км.
ТЭЖ қызметінде 512 трансформаторлы қосалқы станциялар бар,
олардың жалпы қуаты 135 234 кВА.
Талғар ТЭЖ тұтынушыларын электр энергиямен сенімді қамтамассыз
ету үшін электр тораптарын жақсарту бойынша іс шаралар жүргізілуде:
2009 жылы 100,4 кВ - ТП 21 дана жабыны (төбе жабындысы) жөнделді.
- ӘЖ сымдары - 0,4 кВ L= 113,6 км.
- 10 кВ L= 5,6 км ӘЖ сымдары ауыстырылды.
Бесағаш ауылында 1010-ТП бастап 1215 дейін 0,4 кВ ӘЖ толықтай
өзіндіген оқшауланған сымдарға ауыстырылды.
Талғар ТЭЖ өндірістік сектордың 1560 абонентін және тұрмыстық
сектордың 38 662 абонентін (тұрғыны 150 000 көп) электр энергиямен
қамтамассыз етеді. Бір абоненттің орта айлық тұтынымы 307 кВт құрайды.

17

2 35-750 кВ төмендетуші қосалқы станцияны жобалаудың жалпы
жағдайы

35-750 кВ төмендетуші қосалқы станцияларды технологиялық жобалау
нормаларына сәйкес келесілер қамтамассыз етілуі керек:
1) Тұтынушыларды сенімді және сапалы электрмен жабдықтау;
2) Қосалқы станцияның барлық кешенінің заманауи әлемдік техникалық
деңгейге сәйкес болуын қамтамассыз ететін жобалы шешімдерді енгізгу;
3) Технологиялық процестің және құрылыс пен жөндеу жұмыстарының
жоғары деңгейі;
4) Қаржы салу мен қорлардың көлеміне негізделген экономикалық
тиімділік, пайдалану шығындарын төмендету;
5) Қоршаған ортаны қорғау және экологиялық қауіпсіздік талаптарын
сақтау;
6) Қолданылатын жабдықтардың құрылымы және жөндеуге жарамдығы;
7) Пайдаланудың алдыңғы әдістері, пайдаланушы қызметкерлерінің
еңбек шарттарының қолайлылығы және қауіпсіздігі.
ҚС жобасы есептік мерзімде алдыңғы 5 жылда даму келешегін ескеріп
орындалады (пайдалануға берілгеннен кейін 5 жыл).
Жаңа ғасырдың ҚС қойылатын негізгі талаптар:
1. Заводтық дайындықтың жоғары деңгейі және ықшамдылығы,
жиынтықтылығы.
2. Заманауи техникалық деңгейдегі электр жабдықтарын қолдану мен
ҚС жұмыс сенімділі.
3. Техникалық қызмет көрсету мен жөндеу және тексеру қолайлылығы.
4. Қызмет көрсету мен пайдалану қауіпсіздігі.
5. Қызмет көрсету қызметкерлерінсіз қашықтықтан басқару арқылы ҚС
құру.
6. Технологиялық процесстерді релелік қорғаныс және автоматика,
электр энергияны коммерциялық есептеу, жабдықтардың жағдайын бақылау,
жабдықтарды тексеру және басқтару жүйелері арқылы кешенді автоматтау
және басқарудың біріктірілген жүйесін құру.
7. Электр жабдықтарының жағдайы туралы мәліметтерді және басқару
сигналдарын диспетчерлік пункттерге жеткізу үшін сандық байланыс
каналдарымен, соның ішінде диспетчерлік дауыс каналдарымен қамтамассыз
ету.
8. Экологиялық қауіпсіздік.
ҚС орнатылатын жабдықтар мен құрылғылар кешені:
- күштік жоғары вольтті жабдықтар;
- релелік қорғаныс және автоматика құрылғылары (РЗиА);
- апатқа қарсы автоматика құрылғылары (ПА);
- технологиялық процесстерді басқарудың автоматтандырылған жүйесі
(АСУ ТП);

18

- электр энергияны коммерциялық есептеудің автоматтандырылған
ақпаратты-өлшеуіш жүйелерінің құрылғылары (АИИС КУЭ);
- Технологиялық және қашықтан басқару жүйесінің құрылғылары
(АСДТУ).;
- Техникалық есептеудің автоматты жүйесін қамтамассыз етудің
ақпаратты-техникалық кешені және диагностика жүйесінің құрылғылары
(АСТУ).
Жоғарыда көрсетілген жабдықтар мен құрылғылар кешені белгіленген
тәртіпте аттестациялануы кереу.
Жаңа құрылыста және қосалқы станцияны қайта жөндеуде
қолданылатын жабдықтардың қызмет ету мерзімі 25 жылдан кем болмауы
керек (күштік трансформаторлар 30 жылдан, ал аккумуляторлар 20 жылдан
кем емес).

2.1 Қосалқы станцияның құрылысы немесе қайта жөндеу кезіндегі
техникалық талаптар

35 - 220 кВ ТҚ:
1. Ірі қалаларда немесе тығыз орналасқан шарттарда 35 - 220 кВ жабық
соның ішінде модульді контейнерлік орындаудағы ТҚ, сонымен қатар 110 -
220 кВ КРУЭ қолдану. Ашық ТҚ басқа жағдайларда қолданады.
2. ҚС ауданын қысқарту мақсатында қатты шиналауды таңдаймыз.
Иілгіш шиналауды қолдануға да болады.
3. Негізгі электр жабдықтарының қызмет көрсетуінің үдемелі
технологиясы және өзідігінен тексерілуі.
4. АТҚ құрастыру (ҚС кеңею келешегі болған кезде) күрделі сұлбаға
ауысу мүмкіндігін қарастыруы қажет.
Тиым салынады: 35 - 220 кВ ҚС айырғыштар және қысқа
тұйықталулармен, сонымен қатар ӘЖ порталсыз қабылдағышымен бастапқы
қосылу сұлбалары.
6 - 10 кВ ТҚ:
1. Жабық орындауда, соның ішінде вакуумды ажыратқыштар базасында
модульді түрдегі жәшіктермен.
2. Өзіндік мұқтаждықтың құрғақ трансформаторларын қолдану.
3. КРУ шкафтарының ішіндегі қысқа тұйықталудан қорғау үшін релелік
және клапанды доғалық қорғаныс қарастырылған, қолданылатын
доғаклапанды доғалық қорғаныс қарастырылған, қолданылатын доғалы
қорғаныстың біреуі сенімсіз болған жағдайда қорғаныстың басқа түрлері
(фототиристорлы,и оптикалық және т.б.) қолданылады.
4. РҚжА құрылғыларымен, теле басқару мен теле сигнализация
аппараттарымен және 6-10 кВ желідегі фаза аралық бір фазалы тұйықталу
орындарын анықтау аспаптарымен жабдықтау.
5. 6 - 20 кВ ТҚ сұлбасы екіден көп секцияны қарастырмауы керек.

19

2.2 ҚС қолдануға міндетті күштік жоғары вольтты жабдықтары

1. 35 - 220 кВ күштік трансформаторлар:
- оқшауламасы қатты жоғары вольтті кірістерді қолдану (RIP);
- АКР (РПН) және басқарудың микропроцессорлы блоктарымен
жабдықтау;
- АРНТ жабдықтау (кернеуді автоматты реттеуіштер).
2. 110 кВ және одан жоғары ажыратқыштар:
- температурасы минимум ( - 45)0С төмен климаттық аумақтарда
қыздырғышы бар элегазды шанды (бакты) ажыратқыштар қолданылуы керек.
Қалған жағдайларда - элегазды бағаналы (колонкалы) ажыратқыштар
қолданылады. ҚС І категориялы тұтынушылар болған кезде элегазды
ажыратқыштар үшін серіппелі жетектер мен тұрақты токтың электр
қозғалтқыштары қолданылады.
3. 110 кВ және одан жоғары айырғыштар:
- жерлендіргіш пышақтар мен электр жетектері бар горизонталь -
айналмалы түрдегі айырғыштарты қолдану, олардың арасында қорғаныс
блокировкасы болуы керек;

-
төзімділігі жоғары фарфорлы және полимерлі тіректі

оқшауламалармен толықтыру;
- ыстық және суық мырыштау негізінде күшті тоттануға қарсы
жабылған болат бөліктерді қолдану;
Тиым салынады: Кернеудің барлық деңгейінде РЛНД түріндегі
айырғыштарға.
4. 6 - 10 кВ ажыратқыштар:
- 6-10 кВ ТҚ барлық деңгейлерінде IНОМ = 3150 А дейін параметрлер
сызығы бар бір өндірушінің ажыратқыштарын қолдану. Қолдануға
ұсынылмайды: Жоғары вольтті ажыратқыштар үшін электромагнитті,
пневматикалық және гидравликалық жетектер. Тиым салынады: Кернеудің
барлық деңгейінде әуе және майлы ажыратқыштар.
5. Кернеу (КТ) және ток (ТТ) өлшеуіш трансформаторлары:
- өрт және жарылу кауіпсіздігі;
- ТТ екінші орамасы үштен кем болмау керек. Үш орама шығару
желілерін қорғау үшін, ал төртеуі - трансформатор кірістерін қорғау үшін
қажет;
- коммерциялық есептер үшін өлшеуіш трансформаторларының дәлдік
класстары 0,2 және 0,2S;
- 35 кВ дейінгі кернеудегі ТТ құйылған болу керек. ТҚ кернеуінің
барлық деңгейінде резонансқа қарсы КТ.
6. Сыйымдылықты токты қарымталау үшін доғасөндіргіш реактор
(ДСР):
- майлы немесе құрғақ (жабық түрдегі ҚС) ток бір қалыпты реттеуі бар;

20

- бір корпуста арнайы трансформаторлармен қосылатын біріктірілген
ДСР қолдану ұсынылады. Қарымталау тогын автоматты жөндеу жүйесімен
және құрылғыларымен жабдықтау;
- ДСҚ 6-10 кВ ТҚ әр секциясына орнату;
- ДСРТ орамаларының қосылу сұлбасын Y0 Δ -11 қабылдау.
7. Асқын кернеуді шектеуіштер (АКШ):
- АКШ іске қосу ток импульсінің датчигімен және кернеуі 35-110 кВ
тораптардың ток шығуын өлшеу мүмкіндігімен орнату;

-
АКШ қышқыл-мырышты варисторлардың негізінде полимерлі

оқшауламалармен қолданылады, А категориясында жарылуы қауіпсіз. Тыйым
салынады: Кернеудің барлық деңгейінде вентильді және құбырлы
разрядтауыштарға.
8. Өзіндік мұқтаждық трансформаторлары (ӨМТ): - Құрғақ ӨМТ
қолданылады. Сәйкес дәлелдеулер кезінде - ТМГ, ТМГСУ маркасындағы
герметикалық майлы ӨМТ. Сонымен қатар, трансформаторлардың кірістері

майға толтырылған болу керек.
-
Майдан қорғауыш автоматты

құрылғылардың болады. - ӨМТ екі трансформаторлы ҚС кешенді түрінде
орнату (мәні - 2КТП). ӨМТ орамаларының қосылу сұлбасын Y0 11 деп
аламыз. 0,4 кВ ТҚ тек қана оқшауланған өткізгіштерді саламыз, ал
қорғанысты автоматты ажыратқыштар қамтамассыз етеді. Тыйым салынады:
Діңгекті және жабдықтары вертикаль біріктірілген шкаф түрдегі КТП. ТМ
маркасындағы майлы трансформаторлар.
ҚС тіректі - өзекті оқшауламасы: Айырғыштар мен шиналауыштардың
тіректі-өзекті оқшауламаларының бұзылуының алдын алу үшін (шиналы
көпірлер) фарфорлылардың орнына полимерлі оқшауламаларды орнату керек.
Тыйым салынады: ЛП және ЛПИС сериясындағы полимерлі оқшауламалар.
ҚС қоректендіру үшін 110 кВ және одан жоғары әуе желілері (ӘЖ): ӘЖ
сымы ретінде АС және АССС (АССR), AERO-Z маркасының қызуға
шыдамды сымдарын қолданамыз. - ӘЖ жел, көк тайғақ, найзағайлы асқын
кернеу, діріл мен сымдардың үзілудің әсерінен қорғаудың тиімді жүйелерін
қолдану жолымен қызмет көрсетпейтін әуе желісін құру. - Қимасы 70 мм2 кем
емес таттануға қарсы қабықшасы бар найзағайдан қорғаушы арқандарды
қолдану. Талшықты-оптикалық кабельдерді монтаждау. ОКГТ - найзағайдан
қорғаушы арқанға орнатылған оптикалық кабельді қолдану ұсынылады.
ҚС ТК ТҚ кабельді желілері: - кабельді оқшауланған полиэтиленнен
төсеу қажет, ол жануды таратпайды, Внг-LS улы газды аз шығарады. - Екі
жақтан оқшаулануы бар сымнан қалқалау. - Жерге төселген кабельді
желілерді механикалық бұзылудан қорғау үшін ПКЗ 24х48 және ПКЗ 36х48
маркаларының полимерлі плиткалары қолданылады.

21

3 Белбұлақ қосалқы станциясының сипаттамасы

3.1 АЖК АҚ тораптарының жағдайы

№56И 3510 кВ Белбұлақ қосалқы станциясы алматы облысы, талғар
ауданындағы Белбұлақ ауылында орналасқан. Қосалқы станция 1970 жылы
құрылды. Қазіргі уақытта Белбұлақ ҚС қуаты 6,3 МВА екі трансформатор
(Т-1, Т-2 - 1968 ж.ш) бар.
Белбұлақ ҚС қоректі №16 И ИЯЦ қосалқы станциясынан алады.
Кернеу класы 1103510, екі тізбекті электр беріліс желісі бойынша 35 кВ
шиналардан АС-12019 маркасының ӘЖ түрінде №49 - 1 тізбек және №50 - 2
тізбек.

3.1 сурет - №56И Белбұлақ ҚС қоректену сұлбасы

22

3.2 ҚС электрлік қосылуларының сұлбасын талдау және ескірген
жабдықтарды ауыстыру бойынша техникалық шешімдер

Белбұлақ ҚС екі тарату құрылғысы бар.
35 кВ тарату құрылғысы - ашық түрде (АТҚ) сыртқы қондырғылар үшін
екі шиналар секциясы бар және автоматтандырылмаған секциялы тосқауылы
бар. 35 кВ АТҚ құрамына РЛДН 2-35600 түріндегі екі сызықты айырғыш,
РЛНД2-35600 екі секциялы айырғыш, РЛНД1-35600 екі шиналы айырғыш
және ВТ-35630 түріндегі екі трансформаторлы майлы ажыратқыш кіреді.
Сонымен қатар, 35 кВ АТҚ қуаты 6300 кВА, 1968 ж. шығарылған ТМН -
630035У1 маркасындағы екі күштік трансформатор орнатылған.
Трансформаторды найзағайлы асқын кернеуден қорғау үшін 35 кВ жағында әр
секцияда РВС-35 разрядтауыш, ал 10 кВ жағындағы шиналық көпірде РВП -
10 разрядтауыш орнатылған.

10 кВ тарату құрылғылары
ВМГ-133 станционарлы майлы

ажыратқыштары мен ПП - 61 сымдары бар КРН III түріндегі сыртқы
қондырғылар үшін кешенді орындалған. Жөндеуге шығару үшін, дәлірек
айтқанда 10 кВ - майлы ажыратқыштарда көзге көрінетін айыруды құру үшін
КРУН РВ - 10 - 400 типті 10 кВ ажыратқыштар орнатылған. 10 кВ ТҚ
қалыпты режимде бөлек жұмыс істейтін (СМВ - 10 кВ қалыпты режимдегі екі
секцияны байланыстырушы екі секция ажыратылғын) екі секциядан тұрады.
Қосалқы станциядағы ұяшықтардың саны - 12. Жіберуші фидерлер саны - 9.
Оның біреуі резервті. Ал екіншісі ажыратылған. Сонымен қатар әр секцияда
енгізілетін 10 кВ майлы ажыратқыштар бойынша, НТМИ - 10 типті кереу
деңгейін өлшеу үшін кернеу трансформатор ұяшықтары бойынша (ТН - 10
кВ), сигналдау, зарядты құрылғылар қорегі, өлшеуіш аспаптарын қосы,
релелік қорғаныс құрылғыларының кернеу тізбектерін қоректендіру үшін. Бұл
қосалқы станцияда олар ПКТ - 10 сақтандырғыштармен қорғалған. Әр
секцияда ПКТ - 10 сақтандырғыштарымен қорғалған ТДТМ - 3010 типті
өзіндік мұқтаждық трансформатор ұяшықтары бойынша. Секциялы майлы
ажыратқыштары бар бір ұяшық және секциялы айырғыштары бар ұяшық.
Тұтынушыларды үздіксіз электр энергиясымен қамтамассыз ету үшін 10 кВ
шиналар секциясының біреуіндегі кернеу жоғалған кезде СМВ - 10 кВ (АВР)
автоматты қосылу қарастырылған.
Қосалқы станцияда орнатылған қорғаныстар:
Т - 1 (Т-2) трансформаторларының қорғанысы:
- Дифференциалды қорғаныс - трансформаторлардың 35 және 10 кВ
кірістеріндегі, 10 кВ шиналауындағы қысқа тұйықталудың барлық түрінен

негізгі қорғаныс болып табылады.
Қорғаныс трансформаторлардың

кірістерінің МВ-35 кВ ажырауындағы уақытта іске қосылады.
- 35 кВ жағында максималды - ток қорғаныс - трансформатордың фаза
аралық қысқа тұйықталудан резервті қорғанысы болып табылады. Қорғаныс
МВ-35 кВ ажырау уақыт аралығында іске қосылады. -

23

- 10 кВ жағында максималды - ток қорғаныс - трансформатор
кірістеріндегі МВ-10 кВ ажырау уақыт аралығында іске қосылады. Бір
мерзімді автоматты қайта қосылу қарастырылған.
- Газдық қорғаныс - трансформаторды ішкі бұзылудан қорғау үшін
қызмет етеді. Қорғаныс 35 және 10 кВ трансформаторлары ажырағанда іске
қосылады. Сигнал және ажырау-ға газды қорғаныстың іске қосылуы
қарастырылады.
- 10 кВ жағы бойынша шамадан тыс жүктелуден қорғау - шамадан тыс
жүктелуден қорғау 10 кВ жағында орындалған. Қорғаныс сигнал-ға әсер
етеді.
Қайтарушы фидерлерді қорғау:
- Максималды-ток қорғаныс - 10 кВ қайтарушы фидерлер қорғанысы
ток релелерінде орындалған. Қорғаныс қайтарушы фидерлердің МВ-10 кВ
ажырауына әсер етеді;
- Токкесер - қайтарушы фидерде қысқа тұйықталудың тез ажырауын
қамтамассыз етуге мүмкіндік беретін қорғаныс. Қорғаныс уақыт үзілісінсіз
әсер етеді.
Сонымен қатар СМВ - 10 максималды ток қорғанысы орнатылған.
Қосалқы станцияда апатты және ескертуші сигнал беру болады.
Ескерту сигналын беруші келесі жағдайларда іске қосылады:
- ұяшықтардағы автоматтар ажырағанда;
- трансформаторлардың асқын жүктемесінде;
- трансформаторлар аса қызғанда;
- 10 кВ шиналарда жер пайда болғанда;
- 10 кВ шиналарында кернеу жоғалғанда.

3.3 №56И Белбұлак қосалқы станциясының тұтынушылары

3.1 кесте - Белбұлақ қосалқы станциясының тұтынушыларының
сипаттамасы

қуат,

24 Фидер нөмірі
Тұтынушылардың атауы
Жазғы режимді
күндегі
максималды
кВА
Қысқы режимді
күндегі
максималды
кВА
Ф - 1
Кызыл-Кайрат Белбулак
1626
3117
Ф - 2
Талғар
195
365
Ф -3
Талдыбулак ауылы
926
4236
Ф - 4
Шымбұлақ
646
2648
Ф - 5
Резерв
-
-
Ф - 6
Белбұлак ауылы
605
1729
Ф - 7
Абдигулов ПК
181
1245
Ф - 8
ПКЗ
-
-
Ф - 9
ПКЗ
1283
2642
Ф - 10
Алтын Дән АҚ
3400
3180
Ф - 11
Агропром. заводы
2800
3400

3.4 ҚС ауданының есептік климаттық және геологиялық
шарттары

1. Орынның сейсмикалығы 6,0 баллдан төмен. (ҚР СНиП 2.03-30-2006).
2. Мұндағы жауын-шашынның жылдық саны 600 мм көп. Жауын-
шашынның көбі барлық аймақта жазда жауады.
3. Аязды мерзімсіз орта жылдық ұзақтық - 150 - 160 күн.
4. Қар жамылғысының орташа биіктігі - 40 мм.
5. 10 жылда бір рет қайталанатын жер бетінен 10 м биіктіктегі желдің
нормативті жылдамдықты ағыны - 38 кгм2.
6. Көк тайғақ бойынша үшін аудан үшін 10 жылда бір рет қайталанатын
жер бетінен 10 м биіктіктегі көк тайғақтың қалыңдығы - 15 мм.
7. Топырақтың қатуының нормативті тереңдігі - 1,1 м.
8. Найзағайлы күндердің орта жылдық саны - жылына 54 сағат
ұзықтығымен 24 күн.
9. Қоршаған ортада шаңның шоғырлануымен ластанбаған атмосфера -
10 мгм3.
- Сыртқы ауаның температурасы:
- орташа, ең суық бескүндік - 23оС -21оС,
- максималды - 39оС,
- минималды - 27оС,
- көктайғақ кезінде - -50С.
10. Іргетас негізі болып балшықтармен құйылатан, үйілмелі құмды
топырақ қызмет етеді. Топырақты сулар 1,5 м тереңдікте ашылған. Көктемгі
мерзімде 1 м көтерілуі мүмкін. Топырақты суларда басқыншылық қасиеттер
болмайды.

25

4 Белбұлақ қосалқы станциясын қайта жөндеуді негіздеу

Бұл ауданда жергілікті агроөндірістік заводты қуатының өсуіне,
сонымен қатар жаңа тұрғын үй кешендерінің және коттедж қалашықтарының
салынуына байланысты 2020 жылға дейін жүктеменің өсуі күтілуде. Ауыл

шаруашылық тұтынушыларының өсуіне және
ескірген жабдықтарды

жаңаларға ауыстыру қажеттілігіне байланысты 3510 кВ №56И Белбұлақ
қосақы станциясын қайта құру сұрағы қарастырылды.
Бұл жоба тұтынушыларды үздіксіз және сенімді электрмен жабдықтау
үшін физикалық және сапалық ескірген жабдықтарды (майлы
ажыратқыштарды элегазды және вакуумдыға), сонымен қатар ТМН-630035
маркасындағы трансформаторларды қуаты жоғары (1000035)
трансформаторларға ауыстыруды қарастырады.
35 кВ АТҚ қайта жөндеу. 35 кВ АТҚ ажыратқыштары ВГБЭ-35 элегазды
ажыратқыштарға ауыстырылады; КТПБ (М) блоктарын және АКШ бар тіректі
оқшауламалардың блоктары орнатылады.
КРУН - 10 кВ-да ВМГ-133 түріндегі 6 кВ майлы ажыратқыштар
қолданылады, қазір олар өндірістен шығарылған және сапалық ескірген. МВ
түріндегі пп-61к басқару үшін қолданылатын сымдар да сапалық секірген,
сонымен қатар өзінің коммутациялық қорын өндірген. Қазіргі уақытта
сымдарды реттеу кезінде қындықтар бар. Сондықтан ВМГ-133 түріндегі
ескірген майлы ажыратқыштар мен ПП-61 түріндегі сымдарды жаңа заманауи
ажыратқыштарға ауыстыру туралы шешім қабылданды. Ұсыныстарға сәйкес
ажыратқыштың доға сөндіру ортасы ретінде вакумм, ал сым серіппелі болып
таңдалынады.
Жоғарыда айтылғандар арқылы келесі қорытындылар шығарылды:
Белбұлақ қосалқы станциясын қайта жөндеу кезінде күштік
трансформаторларды қуаты жоғары трансформаторларға ауыстыру. КРУ
вакуумды ажыратқыштары бар жаңа ұяшықтар орнату және жаңа релелік
қорғаныс пен автоматиканы монтаждауды ұйымдастыру.

26

5 Трансформаторлардың қуаты мен санын таңдау

Күштік трансформаторлар қажет кернеу класы мен тұтынушылардың
қуатынан бастап, анықтама бойынша таңдалады.
Есептік мерзімде жүргізілген жазғы және қысқы максимум графиктеріне
сәйкес жүктемені есептеу нәтижелеріне байланысты 10 кВ тораптарынан
қоректенетін тұтынушылардың толық қуаты анықталады. 3.1 кестеде есептік
мерзімдегі жүктемелердің есептеулері келтірілген. Есептеу нәтижесі бойынша
қосалқы станцияның 2017 жылға дейінгі барлық жүктемесі 22 МВА құрайды.
Трансформаторлардың қуаты келесі формула бойынша анықталады:

SТ

S на гр
К П

(5.1)

мұндағы SТ - трансформатордың қуаты, кВА;
S - тұтынушылардың толық қуаты, кВА, S = 14000 кВА деп алынады;
КП - трансформатордың асқын жүктеме коэффициенті (К = 1,4).
Трансформатор қуаты анықталғаннан кейін номиналды қуаты жоғары
стандартты трансформатор таңдалады және оның жүктеме коэффициенті
келесі формула бойынша тексеріледі:

K з

S нагр
n S ном

0,6 0,8

(5.2)

мұндағы n- трансформаторлардың саны.
Трансформатор қуаты келесі формуламен есептеледі (5.1):

SТР

22
1,4

15,71М ВА

2хТДНС-

1000035

трансформатор

таңдалады

және

жүктеме

коэффициенті тексеріледі:

К З.
15,71
2 10
0,78

5.1 кесте - ТДНС-1000035 трансформаторының паспортты мәліметтері

Жүктеме астында кернеуді автоматты реттеуі бар трансформатор
таңдалады.

27 Трансформатор түрі
Uном, кВ
ΔP, кВт
Uк
Iхх
Трансформатор түрі
ВН
НН
ΔPх
ΔPк
%
%
ТДНС-1000035
38,5
10,5
11,5
60
8
0,65

6. Қарастырылатын торап бөлігіндегі жұмыс режимдерін есептеу

Дипломдық жұмысты орындау кезінде торап жабдықтары мен
тұтынушылардың жұмыс істейтін шартын бағалау қажет. Бұндай бағалаулар
жабдықтар үшін торап режимін қамтамасыз ету мүмкіндігін қарастырады.
Режим параметрлерін анықтау электрлік торап режмін есептеу тапсырмасын
құрайды.
Дәлденген есептеуді жүргізу үшін электрлік тораптың толық алмастыру
сұлбасы құралады, ол тораптағы жеке элементтердің алмастыру сұлбасын
біріктіру нәтижесінде құралады. Тораптың бұл сұлбасын есетік деп атайды.
Электрлік тораптың есептік сұлбасына П - тәріздес алмасытру
сұлбасымен электр беріліс желісі кіреді, паралель тармақтарында тек
сыйымдылықты өткізгіштік ескеріледі. Трансформаторлар мен
автотрансформаторлар Г - тәріздес және үш сәулелі сұлбалармен алмасады,
олардың өткізгіштігі қосымша жүктеме - ΔPхх+jΔQхх. түрінде ескеріледі.
Жобаланатын тораптың режимін есептеу RASTR бағдарламасының
көмегімен жүзеге асады.
RASTR бағдарлама кешені электр жүйесінің қалыптасқан режимін IBМ
PC ЭЕМ талдау және есептеу үшін арналған. RASTR есептеу жүргізуге,
режимді ауырлатуға және баламалауға мүммкіндік береді және бастапқы
мәндерді түзетуге және экранга енгізуге, сұлба тармақтары мен түйіндерін тез
ажыратуға мүмкіндік береді, сонымен қатар сұлбаны графикалық немесе жеке
фрагменттермен бірге есептік және бастапқы параметрлермен көрсету
мүмкіндігі бар.
Есептеудің нәтижелері 6.1 және 6.2 кестелерде келтірілген:

6.1 кесте - Түйіндер

6.2 кесте - Тармақтар

6.3 кесте - Түйіндегі кернеудің құлауы

28 Түрі
№
Атауы
Uном
Рн
Qн
Рг
Qг
Vзд
Qmin
Qmax
V
Delta
База
1
ИП
38,5

11,4
6,8
38,5
-
1000
1000
38,5

Қызд.
2
ВН
38,5

38,5

37,57
-0,79
Қызд.
22
НН
10,5
8,8
6,1

10,5

10,83
-3,57
Түрі
Nнач
Nкон
Атауы
R
X
B
Ктг
Рнач
Qнач
ЭБЖ
1
2
ИП - ВН
1,56
2,69
-16,7

-11
-7
Транс-р
2
22
ВН - НН
20,33
3,8

0,35
-11
-6
Номер
Атауы
Uном
V
dV%
22
НН
11
10,83
3,13

6.4 кесте - Аудандар+шығындар

6.1 сурет - Қарастырылатын бөлімдегі қуаттың ағындары

Электрлік тораптың бұл жұмыс режимін қарастырып кернеудің құлауы
мен шығынын талдауға болады.
Кернеудің құлауы 0,05-3,13 % шегінде жатыр, бұл кернеу құлауы рұқсат
етілген мәннің шегінен аспайтынын және тораптың қалыпты режимде жұмыс
істейтінін көрсетеді. Ауданның шығыны Rastr бағдарламасындағы есептік
мәліметтері бойынша активті қуаттың шығыны көп емес.

29

Nр-н
Аудан
Dp
dPнагр
dPлэп
dPтр

Uном

dPнагр
dPлэп
dPтр
1
38,5

0,59
0,18
2,41

7 ҚС тарату құрылғыларының (ТҚ) электрлік қосылу сұлбасын
таңдау

7.1 Тарату құрылғыларының сұлбаларына қойылатын негізгі
талаптар

ҚС тарату құрылғыларының сұлбаларына талаптар:
1. Барлық ҚС жабдықтау сенімділігі және іргелес тораптардың
жұмысының сенімділігі.
2. Пайдалану қолайлылығы, сұлбаның көрнекілігі мен
қарапайымдылығы, қызметкерлердің қате әрекеттерін төмендету,
электр қондырғыларының жұмыс режимі өзгерген кезде бірінші
немесе екінші тізбектегі коммутациялар санының қатерін азайту
мүмкіндігі.
3. Техникалық икемділік, электр қондырғыларының жұмыс режимінің
өзгеруіне бейімделу мүмкіндігі, соның ішінде жоспарлы және апатты
- қалыпқа келтіру жөндеулері, кеңейту, қайта жөндеу және сынау
кезінде.
4. Барлық ҚС орналастыру ықшамдылығы.
5. Қоршаған ортаның экологиялық тазалығы.
6. Техникалық негізделген тиімділігі.
7. ҚС қашықтықта басқару және автоматтандыру мүмкіндігі, яғни МЭК
№61250 стандарты негізінде сандық қосалқы станцияны құру.
Сонымен бірге, қосалқы станция қызмет көрсетуші қызметкерлердің
болуын қажет етпейді.

7.2 Кернеуі 35 кВ ТҚ сұлбасын және орындалуын таңдау

Қазіргі ҚС орналасуы НТП ҚС қанағаттандырады, сондықтан қайта
жөндеу кезінде сол аумақ таңдалады.
110 кВ ТҚ орандалуы бірнеше себептер бойынша ашық болады (АТҚ).
Олар:
1. Белбұлақ ауылы (орналастыру орны) - тұрғыны аз және бос аумағы
көп.
2. АТҚ қолдану КРУЭ немесе ЖТҚ қарағанда тиімдірек.
3. АТҚ қолдану кеңейту немесе дамытуға қолайлы
4. Қоршаған ортаның шарттары қолайлы.
ҚС түрі - тұйыққа тірелген. ҚС технологиялық жобаларының
нормаларына сәйкес 35-220 кВ қосалқы станция түрі үшін 4 қосылуы бар
(2ӘЖ+2Т) 35-4Н сұлбасын қолдануға рұқсат етіледі.
35 - АТҚ үшін 35-4Н сұлбасын таңдаймыз. Ажыратқышы және желі
жағынан автоматталмаған ұстатқышы бар екі блок.
АТҚ 35 кВ блоктарынан тұрады, әр блоктың құрылымы қатты металл,
онда жоғары вольтті жабдықтар кешені жөнделеді және блок шегінде

30

шиналау жүргізіледі. Қажет жағдайда жабдықтардың жартысы блоктың
ішінде және каркастың негізінде орнатылуы мүмкін, бұл жағдайда жабдық
металлды тормен қорғалады.
35 кВ блок аралық байланыстар тіректі оқшауламаларға тірелетін қатты
ошиновканың көмегімен орындалған. Қоғаныс, басқару, сигналдау, бақылау
және блоктаудың қосымша тізбектерінің блок аралық байланысы металл
кабельді тартпаларда орналасқан.
Қосалқы байланыстардың тізбектерін қосу үшін 35 кВ блоктарда
клеммді шкафтар орнатылған.

7.1 сурет - 35 - 4Н сұлбасы

35 кВ - АТҚ элементтерін монтаждау темір бетонды жатақтардан
немесе темір бетонды бағаналармен орындалған іргетастарда жүргізіледі.
Қосалқы станцияның жабдықтарын найзағай соққыларынан қорғау үшін
35 кВ - АТҚ ошиновка порталдарында төрт жайратқыш орнатылған. ТУ -5
түріндегі жайратқыштардың биіктігі 5650 мм, олар порталдың траверстеріне
электрмен пісіріп қосылған. ТУ - 4 металл түрдегі порталың траверсі тіректерде
бекітілген. Металл құрылымында қосалқы станцияның жерлендіргіш
контурымен қосылған.

7.3 Кернеуі 10кВ ТҚ сұлбасын және орындалуын таңдау

10 кВ ТҚ кешенді ұяшықтарда орындалған және екі жағы да құламалы
шатырмен кірпіш ғимаратта орналасқан. Трансформаторлардың кірісі
полимерлі өтпелі оқшауламалар арқылы жүзеге асады, ЖТҚ ғимараттарының

31

ішкі жағында орнатылған. ТҚ қосылу сұлбасы шинаның екі секциясынан
тұрады, олар қалыпты режимде бөлек жұмыс жасайды.
Секциялы ажыратқыштар тораптың қалыпты жұмыс режимінде
тұйықталмаған, шиналар секциясының жеке жұмысын жүргізеді. Бұл қысқа
тұйықталу тогының мәнін төмендету үшін қажет.
Жеке шкафтардағы резервтің автоматты қосылу құрылғылары секциялы
ажыратқыштарды автоматты басқаруды және 10 кВ шиналарда кернеудің
төмендеуі кезінде - 0,1-30 секунд ішінде секция шиналарының қосылуын іске
асырады, сонымен бірге секцияныңс барлық тұтынушыларын жабдықтау

сенімділігін жоғарлатады. ТҚК
ұяшықтарын шығару және олардың

жабдықтарын (ажыратқыштар, ТТ және т.б) монтаждауды Таврида Электрик
Астана ЖШС кәсіпорны жүзеге асырады. D-12PT сериясының Классика
6(10) кВ кешенді тарату құрылғылары таңдалған.
D-12PT сериясының Классика 6(10) кВ кешенді тарату құрылғылары
кернеуі 6(10) кВ, жиілігі 50 -60 Гц үш фазалы айнымалы токтың электр
энергиясын оқшауланған немесе жерлендірілген доға сөндіруші реактор мен
бейтараптама резисторы арқылы тарату және қабылдау үшін арналған.
D-12PT ТҚК трансформаторлы қосалқы станциялардың кернеуі 6(10) кВ
тарату құрылғылары, соның ішінде кернеуі 110356(10) кВ, 356(10) кВ және
6(10)0,4 кВ жинақты және контейнерлі, сонымен қатар тарату пунктері
ретінде қолданылады.

7.1 кесте - D-12PT сериясындағы КТҚ техникалық сипаттамалары

7.2 кесте - ҚТК қолданылатын D-12PT сериясындағы жабдықтар түрі

32 Параметрлер атауы
Параметр мәні
Номиналды кернеу, кВ
6,0; 10,0
Ең көп жұмыс кернеуі, кВ
7,2; 12,0
Құрама шиналардың номиналды тогы, А
630; 1000; 1250; 1600
Негізгі тізбектердің номиналды тогы, А
630; 1000; 1250; 1600
Электродинамикалық тұрақтылық тогы, (амплитуда), кА
63 дейін
Термиялық тұрақтылық тогы, кА
20; 25
Термиялық тұрақтылық тогының ағу уақыты, с
1
Қосалқы тізбектердің номиналды кернеуі, В
2201 дейін
Шкафтардың габаритті көлемдері, мм:
- ені
6002, 7003, 750
- тереңдігі
1100
- биіктігі
2095, 22454
Салмағы, кг, артық емес
500
Өндіруші: Таврида Электрик Ресейлік компания кешені
Жабдықтың атауы
Түрі, маркасы
Дайындаушы - кәсіпорын
Вакуумды ажыратқыштар
ВВTEL
Таврида Электрик
Контакторлар
V-7, V-12
ABB
Жүктеме ажыратқыштары
ОМ, ОМВ
ZWAE
Жерлендіргіштер
UWEa, UMR
ELEKTROBUDOWA
Кернеу трансформаторлары
Әр түрлі СЗТТ,
АВВ, КВК

Дайындаушы заводпен келісу бойынша D-12PT сериясындағы ТҚК
шкафтарында басқа да дайындаушы-заводтардың жабдықтарын қолдануға
болады.

33 Ток трансформаторлары
Әр түрлі СЗТТ,
АВВ, КВК
Асқын кернеуді шектеуіштер
КРTEL, РТTEL
Таврида Электрик
Қорғаныс және автоматиканың
микропроцессорлы құрылғылары
Әр түрлі
Әр түрлі
Доғалық қорғаныс жүйесі
Әр түрлі
Әр түрлі

8 Қысқа тұйықталу тогын есептеу

8.1 Негізгі мәліметтер

Қысқа тұйықталу (ҚТ) тогын есептеу аппараттарды таңдау мен тексеру,
ҚС ток өткізгіш бөліктерін термиялық және динамикалық тұрақтылыққа
тексеру, сонымен қатар РҚжА құрылғыларын бағалау және таңдау үшін
қажет. ҚТ кезінде зақымдалған орында ток көбейеді, яғни өткізгіш пен
оқшаулама қатты қызады, бұл ҚТ термиялық бұзу әрекетін түсіндіреді.
Сонымен бірге, ҚТ токтары термиялық бұзу әрекетімен (мысалы - жеке
фазалардың құрама шиналары) қауіпті. Аппараттарды таңдау үшін үш фазалы
ҚТ есептік ҚТ болып табылады, себебі бұл жағдайда ток максималды мәнге
жетеді, демек максималды бұзу әрекеті болады.
ҚТ токтарын есептеу кезінде келесі жорамалдар қабылданады:
- электрмен жабдықтау сұлбасының әр сатысындағы есептік кернеу
номиналды мәннен 5% жоғары алынады;
- ҚТ соққы тогы үлкен мәнге жеткен кездегі уақыт моментінде ҚТ пайда
болады;
- ҚТ орнының кедергісі нөлге тең деп есептелінеді (металлды ҚТ);
- есептік сұлбаға кіретін әр түрлі қорек көздерінің ЭҚК фазасы бойынша
қоғзалысты ескермейміз;
- қорек көзін біріңғай жүйе ретінде аллламыз, үлкен толық қуаты SСИС =
infinity шексіз;
- сыйымдылықты, яғни әуе және кабельді желілердегі сыйымдылық
токты есепке алмаймыз;
- трансформаторлардың магниттелу тогын есепке алмаймыз;
- жүйенің (БЭЖ) кернеуі өзгеріссіз қалады;
- электр қозғалтқыштар жағындағы ҚТ тогының жоғарлауын
ескермейміз.
Релелік қорғаныс құрылғыларын сезімталдыққа тексеру үшін қорғаныс
тез әсер ететін қысқа тұйықталудың минималды тогы есептеледі.
ҚТ тогын есептеу үшін қарастырылатын тораптың алмастыру сұлбасын
тұрғызу қажет, яғни электрмен жабдықтау торабының барлық элементтері
және барлық электрлік пен магнитті байланыстар енгізілетін есептік сұлбаны
тұрғызамыз. Генерациялаушы көздер (бұл жағдайда - жүйе) сәйкес ЭҚК ал
ҚТ тогы өтетін пассивті элементтер индуктивті және қажет жағдайда (ЭБЖ
ұзындығы үлкен болғанда) активті кедергілермен алмастыру сұлбасына
енгізіледі.

34

8.2 Үш фазалы қысқа тұйықталу тогын есептеу

Қысқа тұйықталу тогын есептеу келесі мақсатта жүргізіледі:
- электрлік жабдықтарды таңдау;
- РҚжА құрылғыларын есептеу және таңдау.
8.2.1 суретте ҚТ тогын табудың есептік сұлбасы, ал 8.2.2 суретте -
алмастыру сұлбасы көрсетілген.
К1 нүктесі - 35 кВ жағы үшін ҚТ есептік нүктесі. К2 нүктесі - 10 кВ
жағы үшін ҚТ есептік нүктесі.

8.2.1 сурет - Есептік сұлба

8.2.2 сурет - Алмастыру сұлбасы

35

Жабдықтардың параметрлері және жүйенің эквиваленті:
- жүйе: жүйенің кедергісі X1=15,59 Ом, жүйенің қуатын SC infinity тең деп
аламыз;
- береліс желілері:АС-120 маркасының ВЛ-49И сымдары X0=0,361
Омкм, r0=0,27 Омкм, желі ұзындығы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.