Шу - Талас ауданындағы су ресурстарын пайдалану

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ

МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

«Су ресурстары және мелиорация» кафедрасы

ХАЗРАТЗОЙ А.

Шу-Талас ауданындағы су ресурстарын пайдалану

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

5В080500 - Cу ресурстары және суды пайдалану мамандығы

Алматы 2018

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ауыл шаруашылығы

минисТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

«Гидротехника, мелиорация және бизнес» факультеті

«Су ресурстары және мелиорация» кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

Тақырыбы:

Орындаған

(аты-жөні)

20___ ж. «___» қорғауға жіберілді

Кафедра меңгерушісі

(қолы) (аты-жөні)

Жетекші

(қолы) (аты-жөні)

Арнайы тараулар кеңесшілері:

(тарау) (қолы) (аты-жөні)

(тарау) (қолы) (аты-жөні)

Норма бақылау

(қолы) (аты-жөні)

Сарапшы

(қолы) (аты-жөні)

Алматы 2018

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

«Гидротехника, мелиорация және бизнес» факультеті

«Су ресурстары және мелиорация» кафедрасы

5В080500 - «Су ресурстары және суды пайдалану» мамандығы

Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау

ТАПСЫРМАСЫ

Студент

(аты-жөні)

Жұмыс (жоба) тақырыбы

Университет бойынша 20___ж «» № бұйрығымен бекітілген

Дайын жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі 20___ж «»

Жобаның (жұмыстың) бастапқы деректері

Дипломдық жобаны (жұмысты) өңдеуге арналған мәселелер тізімі

Графикалық материалдардың тізімі (қажетті жағдайда)

Ұсынылатын негізгі әдебиеттер

Жобаның (жұмыстың) арнайы тараулары бойынша кеңесшілері

Кафедра меңгерушісі

(қолы) (аты-жөні)

Жоба жетекшісі

(қолы) (аты-жөні)

Тапсырманы орындауға

қабылдадым, студент

(қолы) (аты-жөні)

Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау

ГРАФИГІ

Кафедра меңгерушісі

(қолы) (аты-жөні)

Жоба жетекшісі

(қолы) (аты-жөні)

Тапсырманы орындауға

қабылдадым, студент

(қолы) (аты-жөні)

МАЗМҰНЫ

СУ АЛҒЫШ ТОРАБЫ ЖОБАСЫНЫҢ ТӨЛҚҰЖАТЫ

КІРІСПЕ

Талас өзеніне Киров су қоймасын салуға байланысты Талас алқабын қосымша суландыруға мүмкіншілік туды. Каналдың жобаға сәйкес су өткізу мүмкіншілігі - 15, 0 м ³ /сек. Үлкен Талас каналымен жерді суландырудың дамуына байланысты каналдың су өткізу мүмкіншілігі - 32, 5 м ³ /сек дейін көбейеді. Су өткізу мүмкіншілігінің өсуі мен каналдың ұзаруына байланысты, оны Үлкен Талас каналы деп атады. Осы жоба бойынша су алғыш торабы жерінде бөгетті бас құрылым салу белгіленді.

Жобаланатын су алғыш торабы Қырғыз Республикасының Талас ауданында Орловка селосынан 2 км аралықта жатыр. Үлкен Талас каналы Талас алқабының батыс бөлігі арқылы Қырғыз Республикасының Талас және Киров аудандарының территориясы бойынша өтеді. Трасса бойында ең ірі мекен-жайлар болып табылады: 4 км жерде Орловка селосы, 40 км - Киров поселкесі, трасса соңында Грозное поселкесі, ПКО-дан 30 км жерде - Талас қаласы, ПК548-ден 30 км жерде - Тараз қаласы.

Осы дипломдық жұмыста Киргизгипроводхоз институты жасаған суалғыш учаскісінің инженерлі - гидрологиялық және геологиялық зерттеулердің есеп беру материалдары қолданылды.

Су алғыш торабы Талас өзенінен 26200га жерді суландыру мақсатымен суды алу үшін тағайындалған.

1. ТАЛАС ӨЗЕНІНІҢ ТАБИҒИ-КЛИМАТТЫҚ ЖАҒДАЙЫ

1. 1 Құрылыс салу ауданынң физика-географиялық сипаттамасы

Қарастырып отырған территория 940-1080м дейінгі белгіде орналасқан. Оның солтүстік бағыттағы орташа еңістігі - 0, 02. Территорияның бөлінуі бірдей емес. Егер ауданның оңтүстік жағы адыр-бұдырлы рельефті болып, ең биік жері 5-15м болса, солтүстік бөлігінің ең биік салыстырмалы жерлері 15-30м, кейде 50-100м. Солтүстік бөлігі Сұлумаймақ поселкесінде, Жуантөбе, Киров, Байшеке, Қарасу совхоздарында дамыған Солтүстік бөлігі жазық терассаланған беттермен сипатталады, еңістігі - 0, 015-0, 01.

Су алғыш торабы учаскесіндегі талас өзені алқабының көлденең профилі ассимметриялы, оң жақ жағасы қысқа және тік, сол жақ жағассы террасалы болып келген. Оң жақ жағасы Талас өзеніне қарай тік болып келген конус тәрізді. Жеке тік жардың биіктігі 3-5м дейін жетеді. Сол жақ жағасы террасаланған, учаскі ішінде І-ІІ жайылма үстіндегі террасалар дамыған. І-терраса биіктігі 0, 80-1, 0м жайылма үстіндегі кертпешпен бөлініп тұр. Террасаның өзенге қарай еңістігі аз ғана (2-3 ^о ), беті тегіс.

Ауа-райы. Талас алқабы кенет континенттік, маусымдық және тәуліктік ауа температурасының едәуір тұрақсыздығымен сипатталады. Талас алқабының шығыс бөлігінде орналасқан Талас қаласының метеорология станциясының көп жылдық бақылауының ауа температурасының мәліметтері 1 - кестеде келтірілген.

Кесте 1 - Орта айлық, максимал және минимал ауа температурасы, ^о С

Алдыңғы кестеде көрсетілгендей, ауа температурасы бір күн ішінде де, жыл ішінде де көп шамаға өзгереді. Аяз қыркүйек айынан басталып, мамыр айында аяқталады, нормативтітаңдану тереңдігі 0, 6м-ден 0, 9м дейін болады. Аязсыз күннің ұзақтығы 11-118 күннен 173-185 күнге дейін болады. Вегетация мезгілінің активті температураларының қосындысы 0 ^о =3255, ал 10 ^о =2731. Орта жылдық ауаның салыстырмалы ылғалдығы 65% құрайды. Ең көп орта айлық ауа ылғалдылығының тапшылығы шілде-тамыз айларында, ал ең азы қаңтар-ақпан айларында байқалады. Салыстырмалы ылғалдылығы 30% кем күндер саны 140 тең. Батыста булану - 1188мм, ал шығыста - 1205мм. Ең көп булану кезеңі чәуірден қазан айларына келеді. Талас қаласының метеостанциясының 1950-1962ж. ж. жауын-шашын мөлшерінің (мм) мәліметтері 2 - кестеде келтірілген.

Кесте 2 - Жауын-шашын мөлшері, мм

Кестеде көрсетілгендей ең көп жауын-шашын сәуір-мамыр айларына келеді. Жыл ішіндегі жаун-шашын мөлшері максимал - 287-394мм, орташа - 244мм. Жылдық мөлшерден жылы мезгілге жауын-шашын мөлшері 50%-тен 63% дейін келеді. Суық мезгілдеқар жауады, қар жамылғының ұзақтығы - 82 күннен 67 күнге дейін болады. Осы көрсеткіштер бойынша талдау жасай келе, Талас алқабын орта-қуаң аудан тобына жатқызуға болады.

Жел. Талас алқабында таулы жел басым, түнде шығыстан 44% және күндіз батыстан 24% жел соғады. Желдің максимал жылдамдығы 25м/сек жетеді. Сонымен қатар, Талас алқабының батыс бөлігінде жылдамдығы 0, 7-2, 8м/сек солтүстік-батыс желдері кең таралған. Орталық және шығыс бөлігінде жылдамдығы 1, 0-3, 2м/сек батыс желдері басым. Ойпат осінің бойымен бағытталған, бұлар таулы-аңғар желдері (1-сурет) .

Сурет 1 - Талас өзенінің ауа райының графикалық көрсеткіштері

1. 2 Халық шаруашылық сипаттамасы

1. 2. 1 Құрылыс ауданының жалпы сипаттамасы

Құрылыс ауданына жақын елді-мекендер: 4км жерде Орловка селосы, 40км Киров поселкесі, ПКО-дан 30км арақашықтықта Талас қаласы және ПК-548 30км арақашықтықта Тараз қаласы. Құрылымды салу үшін осы елді-мекендердін құрылыс техникасын, транспортын пайдалануға және жергілікті жұмысшы күшімен қамтамасыз етугеболады.

1. 1. 2. 2 Байланыс жолдары

Жақын темір жол станциясы Тараз қаласмының станциясы, Жамбыл ГРЭС ауданындағы Киров құрылыс-монтаж басқармасының рельс маңындағы базасы болып табылады. Станция Орловка селосымен асфальтті автомобиль жолымен байланысып жатыр. Орловка селосынан суалғыш торабын салу жеріне дейін топырақ жол бар.

1. 1. 2. 3 Байланыс

Су алғыш торабынан 1км арақашықтықта 35кВт электр сымдары жүреді, оны құрылысты салу және пайдалану негізінде де қолдануға болады. Талас пайдалану техникалық байланыс бөлімімен 1973ж. 28 қараша айында берілген техникалық шарттарға сай суалғыш торабын телефондандыру Орловка селосының байланыс бөлімінде орналасқан автоматты станциямен жүргізіледі.

1. 2. 4 Энергиямен қамсыздандыру шаруашылығы

Үлкен Талас каналындағы гидротехникалық құрылымдыэлектрмен қамсыздандыру техникалық шартқа сай 10кВ кернеулі токпен орындалады. Кернеуді 0, 23 кВ төмендету үшін қуаты 4кВт төмен вольтті кедергісі және электр энергиясын есепке алатын шкафы, ОМ-4/10 түріндегі 1 фазалы 2 трансформаторы бар комплексті қосалқы станция қабылданған. Электр сымының жалпы ұзақтығы - 56, 0км. Су алгышта орнатылатын негізгі электр қондырғылары зауыттан алынған. Жазық түпкі қақпаларды көтеру үшін келс түрдегі қозғалтқыштар алдын-ала қарастырылады: АО-41-6. Р _Н =1, 0кВт, П _Н =840айн/мин.

1. 2. 5 Құрылыс материалдары

Құрылысты келесі құрылыс материалдарымен: құм - 8, 0 мың м ³ , қиыршық тас - 70, 0 мың м ³ , жырым тас- 50, 0 мың м ³ қамтамасыз ету үшін қиыршық тасты-құм қоспасының және жырым-жырым тастың кең орны зерттелген.

Қиыршық тасты құм қоспасының кең орны су торабы учаскісінде орналасқан. Кең орны тік бұрышты формалы, ұзындығы - 500м, ені - 80м, солтүстік-батыстан, оңтүстік-шығысқа созылған және 4м ² ауданды алып жатыр.

Шөгінділі түйіршектер құрамы бойынша әртүрлі, біртекті емес коэффициент 62-92 дейін болады (1. 1-сурет) . 80мм ірі фракциялар мөлшері - 10, 6% (1. 3-кесте) . Қиыршық тасты - құм қоспасының құрамында құмның мөлшері - 30, 17%, қиыршық тастың мөлшері - 59, 23%.

Құм

Құмның фракцилық құрамы 13-ші кестеде көрсетілген, онда 0, 3 тен 1, 25мм дейінгі фракциялар көбірек ( орта құм), олардын қосындысы 22, 9% құрайды. 1, 25-5, 0мм фракциялар (ірі құм аз мөлшерде, тек 6, 9% құрайды. Түйіршіктер құрамы ұшығы штрихталған фигураның құлауында жатыр, яғни құмның түйірімін(12-сурет) құрамы, оған қойылған талаптарды қанағаттандырмайды. Ол үшін оны 0, 63 -2, 5ммфракциялармен 15-20%мөлшерінде байыту қажет.

Құмның басқа көрсеткіштері келесі мәліметтермен сипатталады: үйілген көлемдік салмағы - 1, 43г/см ³ ; меншікті салмағы - 2, 64г/см ² ; ұсақ шан фракциялар мөлшері - 4, 6% салмағы бойынша; саз балшық мөлшері - 0, 07% салмағы бойынша; Гипс және басқа күірт қоспалары жоқ. Калориметриялық сынақ түрі ашық сары - эталоннан ашық, яғни гидротехникалық құрылысым үшін құмның жарамды екендігін дәлелдейді.

Қорыта келе, құмды 15-20% көлемінде ірі фракциялармен байытып және алдын ала жуған соң, оны бетонға ұсақ қоспа ретінде қолдануға болады.

1. 2. 6 Қиыршық тас

Қиыршық тастың түйіршіктер құрамы стандартқа сай келеді. (13-сурет)

Басқа көрсеткіштері келесі мәлеметтермен анықталады: үйілген көлемдік салмағы - 1, 78г/см ³ ; тығыз денедегі көлемдік салмағы - 2, 66г/см ³ ; қуыс көлемі - 34%; шаң фракциялар мөлшері - 0, 1%; ине және табан тәріздес порциадағы түйіршіктер мөлшері - 10%; босаң жыныс түйіршіктер мөлшері - 2, 5%; су сіңіргіштегі - 0, 4%. Гипс және күиірт қоспалары жоқ.

Қиыршық тастың негізгі көрсеткіштерін стандарт талаптарымен салыстарғанда, оны бетонға ірі қоспа ретінде қолдануға болады. Жер асты суының денгейі 1, 5м терендікте жатыр. (21/9 - 72ж) Ұсақ жұмыр тастың жалпы қор көлемі 60 мың. м ³ , яғни қажеттілікті қамтиды. Басмалдау арақашықтығы 1м. Кең орнын кез келген жыл мезгілінде пайдалануға болады. Тасмалдау жолдары қанағаттанарлық жағдайда. Қиыршық тасты құм

кең орнын өндеу Қырғызстан республикасының су шаруашылығы және милиорацмя министрлігімен, Киров ауданының суландыру жүйесінің басқарма әкімшілігімен келісім жүргізілген.

1. 2. 7 Жырым - жырым тастың кең орны

Жырым - жырым тастың кең орны су алғыш торабынан солтүстік шығысқа қарай 6км жерде, Кельд шатқалында жатыр. Жер бетінің абсолюттік белгілері 1000 - 1100м. Кең орны камоген және неоген дәуірлерінде қалыптасқан. Қима арасында тығыз, ашық - сұр құмды ізбес тастары жатыр. Ізбес тастың шамамен қалындығы 15 - 20м. Орловка тұсының мәліметтері бойынша уақытша қысылуға кедергісі 1000н/м ² аспайды. Құрылысқа қажетті тасты қопару әдісімен алдын ала қопсытқан соң алуға болады. Ізбес тас 7 - топқа жатады. Қор шексіз. Кең орнын өндеу Талас ауданының «Красная заря» колхозының басқармасымен келісім жүргізілген.

Қорытынды

1. Учаскінің геоморфологиялық шарттары суалғыш торабын салу үшін жағдайлы.
2. Бас құрылым және ағысты бағыттайтын дамбыларды орналастыратын учаскі 3 -3, 5м тереңдікте амлювкальды ұсақ жұмыр топырағымен, одан ары тереңдікте сулы іріктелмеген, әлсіз цементтелген топырақтарымен қалыптасқан. Шөгіндінің көлемдік салмағы - 2, 15 г/см3; үйілген көлемдік салмағы - 1, 92г/см3; меншікті салмағы - 2, 68 г/см3; табине құлама бұрышы 30 - 350, су астынды - 270; орташа сүзілу коэффициенті - 100м/тәу; Жер асты суы 0, 5 - 1, 0м тереңдікте жатыр.
3. Қолмен өндеу қиындық дәрежесі бойынша 3 - 3, 5м терендіктегі топырақ 4- топқа, ал одан тереңіректегі - 5 топқа жатады.
4. Құрылыс қажетті құрылыс материалдарының түрі және көлемімен қамтамасыз етілген.
5. Ауданның сейсмикалық активтігі 8 балмен бағаланады.

Құмның негізгі сапалы көрсеткіштері, тек түйіршіктер құрамынан басқасы, шаңды фракциялар мөлшері бетонға ұсақ қоспа ретінде қолдануға болатын талаптарды қанағаттандырады. Сондықтанда, қоспаны жуып, оны 0, 3 - 0, 5мм фракциялармен 10 - 15%-тен 20- 30% мөлшерінде байыту қажет. Қиыршық тас стандарт талаптарын қанағаттандырады.

1. 3 Инженерлік - геологиялық сипаттама

1. 3. 1 Геологиялық ізденіс материалдарының жалпы сипаттамасы

Өзеннің жайылымы мен арнасы негізінен аллювиальді шөгінділерімен қалыптасқан. Олар үшін домалақ тастары 26% дейінгі қиыршық - ұсақ тасты шөгінділерден тұрады. Топырақтар ҚНжЕ классификациясы бойынша, өндеу қиындығы (60% ) 3 топқа және құрылыс категориясы (40% ) бойынша 4 топқа жатады. Қиыршық ұсақ шөгінділердегі құмның, қиыршық тастын т. б. проценттік қатынасы 3 - кестеде көрсетілген.

Кесте 3 - Құмның, қиыршық тастың т. б. проценттік қатынасы

Су алғыш торабы учаскісіндегі Талас өзені алқабының көлденен профилі - ассиметрияны, оң жақ жағасы қысқа және тік, сол жақ жағасы террасалы болып келген. Оң жақ жағасы Талас өзеніне қарай тік болып келген конус тәрізді. Жеке тік жардың биіктігі 3 -5м дейін жетеді. Сол жақ жағасы террасаланған, учаскілінде 1 - 2 жайылма үстінде террасалар дамыған. 1 терраса биіктігі 0, 80-1, 0м жайылма үстіндегі кертпешпен бөлініп тұр. Террасаның өзенге қарай еңістігі аз ғана (2-3 ⁰ ), беті тегіс.

Тетрорафиялық кұрамы әртүрлі және құмайт, ізбес тастан, гранит, гранидорий, тақта тас, кангломераттардан тұрады. Шөгінділердің қалыңдығы Орловка тұсы зерттеуінің мәліметтері бойынша 0, 5 м ден 2, 0м дейін болады. ( 21/9-1972 ж ) .

Қазіргі физика-геологиялық құбылыстардан зерттелген учаскіде өзеннің оң жақ жағасы мен баурайының шайылғандығы байқалады.

1. 3. 2 Құрылыс ауданының жалпы геологиялық сипаттамасы

... жалғасы

Ауыл шаруашылығы кәсіпорындары

Оңтүстік Қазақстан облысының каналдарының ерекшелігі

Өзеннің ластану деңгейі

Суару жүйесіндегі жөндеу жұмыстары

Ертіс пен Іле өзендері

Оңтүстік Қазақстан облысының халқы мен оның әлеуметтік жағдайы

Оңтүстік Қазақстан облысының таулы аймақтарының географиясы мен оның рекрациялық маңызы

Қаратау таулы жотасы

ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ МЕРКІ АУДАНЫ ЖАЙЫЛЫМ АЛҚАПТАРЫН ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ

Қазақстанның трансшекаралық өзендері

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс