Шу - Талас ауданындағы су ресурстарын пайдалану

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 74 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ
МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

ХАЗРАТЗОЙ А.

Шу-Талас ауданындағы су ресурстарын пайдалану

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

5В080500 - Cу ресурстары және суды пайдалану мамандығы

Алматы 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ауыл шаруашылығы
минисТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Гидротехника, мелиорация және бизнес факультеті

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

Тақырыбы:__________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ _____________________

Беттер саны _____________
Сызбалар мен көрнекі материалдар_____________
Қосымшалар_____________

Орындаған ___________________________________ ____________________
(аты-жөні)

20___ ж. ______________ қорғауға жіберілді

Кафедра меңгерушісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)
Жетекші ________________ _____________________________
(қолы) (аты-жөні)
Арнайы тараулар кеңесшілері:
_____________________ _______________ ____________________________
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
_____________________ _______________ ____________________________
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
Норма бақылау _______________ ___________________________
(қолы) (аты-жөні)
Сарапшы _______________ ___________________________
(қолы) (аты-жөні)

Алматы 2018
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Гидротехника, мелиорация және бизнес факультеті

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

5В080500 - Су ресурстары және суды пайдалану мамандығы

Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау

ТАПСЫРМАСЫ

Студент ___________________________________ _______________________________
(аты-жөні)
Жұмыс (жоба) тақырыбы
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _____________________________________________________

Университет бойынша 20___ж __________________ №____ бұйрығымен бекітілген

Дайын жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі 20___ж _________________

Жобаның (жұмыстың) бастапқы деректері
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ ________________________________________________________________
___________________________________ _______________________________

Дипломдық жобаны (жұмысты) өңдеуге арналған мәселелер тізімі

___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _____________________________________________________
Графикалық материалдардың тізімі (қажетті жағдайда)
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _____________________________________________________

Ұсынылатын негізгі әдебиеттер
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________

Жобаның (жұмыстың) арнайы тараулары бойынша кеңесшілері

Тарау
Кеңесші
Мерзімі
Қолы

Кафедра меңгерушісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Жоба жетекшісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент ________________ _____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау

ГРАФИГІ

Рет саны
Тараулар және қарастырылатын сұрақтар тізімі
Жетекшіге ұсыну мерзімі
Ескертулер

Кафедра меңгерушісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Жоба жетекшісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент ________________ _____________________________
(қолы) (аты-жөні)

МАЗМҰНЫ

СУ АЛҒЫШ ТОРАБЫ ЖОБАСЫНЫҢ ТӨЛҚҰЖАТЫ
7

КІРІСПЕ
8
1
ТАЛАС ӨЗЕНІНІҢ ТАБИҒИ-КЛИМАТТЫҚ ЖАҒДАЙЛАРЫ
9
1.1
Құрылыс салу ауданының физика-географиялық сипаттамасы
9
1.2
Халық шаруашылық сипаттамасы
11
1.3
Инженерлік-геологиялық сипаттама
14
1.4
Гидрологиялық сипаттама
15
2
СУ ШАРУАШЫЛЫҚ ЕСЕПТЕРІ
23
2.1
Талас өзенінің суландыру жүйесі және тұтыну есебі
23
2.2
Гидрометриялық бақылау мәліметтері бойынша жылдық ағысты анықтау

26
2.3
Максимал шығынды есептеу
32
3
ГИДРОТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМДАРДЫ ЖОБАЛАУ ЖӘНЕ
ЕСЕПТЕУ

35
3.1
Құрылымның бас торабының орналасу жерін, түрін және құрамын таңдау

35
3.2
Жанама суалғыш торабын есептеу және жобалау
37
3.3
Г.В. Соболин схемасы бойынша суалғыш торабын есептеу және жобалау

43
3.4
Құрылымның бьефтерінің түйіндестіру есебі
46
3.5
Флютбеттің сүзілу есебі
48
3.6
Тұндырғышты жобалау және есептеу
51
3.7
Жұмыс көпірінің плитасын есептеу
57
4
ЖҰМЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ЕСЕПТЕУ
61
4.1
Құрылыс жұмысының көлемі және құрылыс материалдары
61
4.2
Бетон жұмысын өндіру
62
4.3
Гидротехникалық құрылыстың сметалық қаражатын есептеу
64
5
ГИДРОТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРЫЛЫСТЫ ЖҮРГІЗУ КЕЗІНДЕГІ
ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ ЖӘНЕ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ

70
5.1
Гидротехникалық құрылыс бөгетін салу кезіндегі техника қауіпсіздігі

70
5.2
Стихиялық апат кезіндегі жұмыс тұрақтылығын бағалау
72
6
ТАБИҒАТТЫ ҚОРҒАУ
74
7
ҚҰРЫЛЫМДЫ ПАЙДАЛАНУ ҚАУІПСІЗДІГІ
77
7.1
Пайдалану сипатының негізгі мақсаты
77
7.2
Тораптың техникалық құжаттары
77
7.3
Пайдалану сипаты және олардың атқару функциялары
77
7.4
Техникалық пайдалану ережелері
77
7.5
Торап құрылымын күту және қызмет ету
79
8
СМЕТАЛЫҚ ҚАРАЖАТ ЕСЕБІ
81
8.1
Құрама сметалық қаражат есебі
81

ҚОРЫТЫНДЫ
86

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
87
СУ АЛҒЫШ ТОРАБЫ ЖОБАСЫНЫҢ ТӨЛҚҰЖАТЫ

Көрсеткіштердің аты

Өлшем бірлігі

Жоба бойынша саны

Ескерту

Техникалық сипаттама

Бас құрылым:
а) Су көзінің есептік шығындары:
- 1%
- 5%
- 10%

б) Бөгетті су алғыш түрі: жанама
- биіктігі
- ұзындығы
құрылым класы -

в) Реттегіш
ашық су қабылдағыш есептің өтімі

г) Құрылыс мерзімі

д) Өтелу мерзімі

188 м3сек
146 м3сек
130 м3сек

4,9 м
36,5 м
ІV

22,5 м3сек

8 ай

10 жыл

1

1

КІРІСПЕ

Талас өзеніне Киров су қоймасын салуға байланысты Талас алқабын қосымша суландыруға мүмкіншілік туды. Каналдың жобаға сәйкес су өткізу мүмкіншілігі - 15,0 м3сек. Үлкен Талас каналымен жерді суландырудың дамуына байланысты каналдың су өткізу мүмкіншілігі - 32,5 м3сек дейін көбейеді. Су өткізу мүмкіншілігінің өсуі мен каналдың ұзаруына байланысты, оны Үлкен Талас каналы деп атады. Осы жоба бойынша су алғыш торабы жерінде бөгетті бас құрылым салу белгіленді.
Жобаланатын су алғыш торабы Қырғыз Республикасының Талас ауданында Орловка селосынан 2 км аралықта жатыр. Үлкен Талас каналы Талас алқабының батыс бөлігі арқылы Қырғыз Республикасының Талас және Киров аудандарының территориясы бойынша өтеді. Трасса бойында ең ірі мекен-жайлар болып табылады: 4 км жерде Орловка селосы, 40 км - Киров поселкесі, трасса соңында Грозное поселкесі, ПКО-дан 30 км жерде - Талас қаласы, ПК548-ден 30 км жерде - Тараз қаласы.
Осы дипломдық жұмыста Киргизгипроводхоз институты жасаған суалғыш учаскісінің инженерлі - гидрологиялық және геологиялық зерттеулердің есеп беру материалдары қолданылды.
Су алғыш торабы Талас өзенінен 26200га жерді суландыру мақсатымен суды алу үшін тағайындалған.

1 ТАЛАС ӨЗЕНІНІҢ ТАБИҒИ-КЛИМАТТЫҚ ЖАҒДАЙЫ

1.1 Құрылыс салу ауданынң физика-географиялық сипаттамасы
Қарастырып отырған территория 940-1080м дейінгі белгіде орналасқан. Оның солтүстік бағыттағы орташа еңістігі - 0,02. Территорияның бөлінуі бірдей емес. Егер ауданның оңтүстік жағы адыр-бұдырлы рельефті болып, ең биік жері 5-15м болса, солтүстік бөлігінің ең биік салыстырмалы жерлері 15-30м, кейде 50-100м. Солтүстік бөлігі Сұлумаймақ поселкесінде, Жуантөбе, Киров, Байшеке, Қарасу совхоздарында дамыған Солтүстік бөлігі жазық терассаланған беттермен сипатталады, еңістігі - 0,015-0,01.
Су алғыш торабы учаскесіндегі талас өзені алқабының көлденең профилі ассимметриялы, оң жақ жағасы қысқа және тік, сол жақ жағассы террасалы болып келген. Оң жақ жағасы Талас өзеніне қарай тік болып келген конус тәрізді. Жеке тік жардың биіктігі 3-5м дейін жетеді. Сол жақ жағасы террасаланған, учаскі ішінде І-ІІ жайылма үстіндегі террасалар дамыған. І-терраса биіктігі 0,80-1,0м жайылма үстіндегі кертпешпен бөлініп тұр. Террасаның өзенге қарай еңістігі аз ғана (2-3о), беті тегіс.
Ауа-райы. Талас алқабы кенет континенттік, маусымдық және тәуліктік ауа температурасының едәуір тұрақсыздығымен сипатталады. Талас алқабының шығыс бөлігінде орналасқан Талас қаласының метеорология станциясының көп жылдық бақылауының ауа температурасының мәліметтері 1 - кестеде келтірілген.

Кесте 1 - Орта айлық, максимал және минимал ауа температурасы, оС

№
Айлар
Көп жылдық орта айлық
күндізгі
Күндізгі амплитуда тербелісі

Орташа
Макси
мал
Мини
мал
Макси
мал
Мини
мал

I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Қаңтар
Ақпан
Наурыз
Сәуір
Мамыр
Маусым
Шілде
Тамыз
Қыркүйек
Қазан
Қараша
Желтоқсан
- 5,7
- 4,9
1,1
8,2
13,8
17,7
20,2
18,7
14,0
7,1
7,1
- 1,1
- 4,9
9,9
11,9
18,1
25,5
28,1
27,6
32,9
31,6
29,4
25,8
25,8
18,6
11,4
- 24,7
- 22,6
- 15,4
- 7,3
- 0,8
6,2
8,2
5,6
- 0,3
- 0,7
- 0,7
- 22,4
- 22,4
12,4
17,9
22,8
29,1
31,0
33,7
35,3
34,6
33,6
30,0
30,0
23,3
19,5
- 31,6
- 37,5
- 25,4
- 19,8
- 5,9
3,5
6,2
3,0
- 5,4
- 13,2
- 13,2
- 32,4
- 29,3
44,0
55,44
48,2
48,9
36,9
37,2
41,2
37,6
39,0
43,2
43,2
55,7
48,8

Алдыңғы кестеде көрсетілгендей, ауа температурасы бір күн ішінде де, жыл ішінде де көп шамаға өзгереді. Аяз қыркүйек айынан басталып, мамыр айында аяқталады, нормативтітаңдану тереңдігі 0,6м-ден 0,9м дейін болады. Аязсыз күннің ұзақтығы 11-118 күннен 173-185 күнге дейін болады. Вегетация мезгілінің активті температураларының қосындысы 0о=3255, ал 10о=2731. Орта жылдық ауаның салыстырмалы ылғалдығы 65% құрайды. Ең көп орта айлық ауа ылғалдылығының тапшылығы шілде-тамыз айларында, ал ең азы қаңтар-ақпан айларында байқалады. Салыстырмалы ылғалдылығы 30% кем күндер саны 140 тең. Батыста булану - 1188мм, ал шығыста - 1205мм. Ең көп булану кезеңі чәуірден қазан айларына келеді. Талас қаласының метеостанциясының 1950-1962ж.ж. жауын-шашын мөлшерінің (мм) мәліметтері 2 - кестеде келтірілген.

Кесте 2 - Жауын-шашын мөлшері, мм

№
Айлар
Көп жылдық ай ішінде
Қай жылдары

орташа
максимал
минимал
максимал
минимал
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Қаңтар
Ақпан
Наурыз
Сәуір
Мамыр
Маусым
Шілде
Тамыз
Қыркүйек
Қазан
Қараша
Желтоқсан
13,2
17,5
30,9
60,2
41,4
42,7
15,6
10,9
12,3
23,9
28,2
13,7
19,2
36,5
66,7
111,7
100
100
45,8
32,0
64,5
72,6
46,4
67,1
0
2,7
13,9
20,9
7,6
9,0
0,6
0,0
0,0
0,4
8,8
4,6
1961
1960
1953
1958
1960
1954
1954
1954
1961
1951
1953
1955
1955
1952
1956
1957
1954
1960
1956
1956
1959
1956
1956
1952
Жыл ішінде:
310,6

Кестеде көрсетілгендей ең көп жауын-шашын сәуір-мамыр айларына келеді. Жыл ішіндегі жаун-шашын мөлшері максимал - 287-394мм, орташа - 244мм. Жылдық мөлшерден жылы мезгілге жауын-шашын мөлшері 50%-тен 63% дейін келеді. Суық мезгілдеқар жауады, қар жамылғының ұзақтығы - 82 күннен 67 күнге дейін болады. Осы көрсеткіштер бойынша талдау жасай келе, Талас алқабын орта-қуаң аудан тобына жатқызуға болады.
Жел. Талас алқабында таулы жел басым, түнде шығыстан 44% және күндіз батыстан 24% жел соғады. Желдің максимал жылдамдығы 25мсек жетеді. Сонымен қатар, Талас алқабының батыс бөлігінде жылдамдығы 0,7-2,8мсек солтүстік-батыс желдері кең таралған. Орталық және шығыс бөлігінде жылдамдығы 1,0-3,2мсек батыс желдері басым. Ойпат осінің бойымен бағытталған, бұлар таулы-аңғар желдері (1-сурет).

Сурет 1 - Талас өзенінің ауа райының графикалық көрсеткіштері

1.2 Халық шаруашылық сипаттамасы
1.2.1 Құрылыс ауданының жалпы сипаттамасы
Құрылыс ауданына жақын елді-мекендер: 4км жерде Орловка селосы, 40км Киров поселкесі, ПКО-дан 30км арақашықтықта Талас қаласы және ПК-548 30км арақашықтықта Тараз қаласы. Құрылымды салу үшін осы елді-мекендердін құрылыс техникасын, транспортын пайдалануға және жергілікті жұмысшы күшімен қамтамасыз етугеболады.

1.2.2 Байланыс жолдары
Жақын темір жол станциясы Тараз қаласмының станциясы, Жамбыл ГРЭС ауданындағы Киров құрылыс-монтаж басқармасының рельс маңындағы базасы болып табылады. Станция Орловка селосымен асфальтті автомобиль жолымен байланысып жатыр. Орловка селосынан суалғыш торабын салу жеріне дейін топырақ жол бар.

1.2.3 Байланыс
Су алғыш торабынан 1км арақашықтықта 35кВт электр сымдары жүреді, оны құрылысты салу және пайдалану негізінде де қолдануға болады. Талас пайдалану техникалық байланыс бөлімімен 1973ж. 28 қараша айында берілген техникалық шарттарға сай суалғыш торабын телефондандыру Орловка селосының байланыс бөлімінде орналасқан автоматты станциямен жүргізіледі.

1.2.4 Энергиямен қамсыздандыру шаруашылығы
Үлкен Талас каналындағы гидротехникалық құрылымдыэлектрмен қамсыздандыру техникалық шартқа сай 10кВ кернеулі токпен орындалады. Кернеуді 0,23 кВ төмендету үшін қуаты 4кВт төмен вольтті кедергісі және электр энергиясын есепке алатын шкафы, ОМ-410 түріндегі 1 фазалы 2 трансформаторы бар комплексті қосалқы станция қабылданған. Электр сымының жалпы ұзақтығы - 56,0км. Су алгышта орнатылатын негізгі электр қондырғылары зауыттан алынған. Жазық түпкі қақпаларды көтеру үшін келс түрдегі қозғалтқыштар алдын-ала қарастырылады: АО-41-6. РН=1,0кВт, ПН=840айнмин.

1.2.5 Құрылыс материалдары
Құрылысты келесі құрылыс материалдарымен: құм - 8,0 мың м3, қиыршық тас - 70,0 мың м3, жырым тас- 50,0 мың м3 қамтамасыз ету үшін қиыршық тасты-құм қоспасының және жырым-жырым тастың кең орны зерттелген.
Қиыршық тасты құм қоспасының кең орны су торабы учаскісінде орналасқан. Кең орны тік бұрышты формалы, ұзындығы - 500м, ені - 80м, солтүстік-батыстан, оңтүстік-шығысқа созылған және 40000м2 ауданды алып жатыр.
Шөгінділі түйіршектер құрамы бойынша әртүрлі, біртекті емес коэффициент 62-92 дейін болады (1.1-сурет). 80мм ірі фракциялар мөлшері - 10,6% (1.3-кесте). Қиыршық тасты - құм қоспасының құрамында құмның мөлшері - 30,17%, қиыршық тастың мөлшері - 59,23%.
Құм
Құмның фракцилық құрамы 13-ші кестеде көрсетілген, онда 0,3 тен 1,25мм дейінгі фракциялар көбірек ( орта құм), олардын қосындысы 22,9% құрайды. 1,25-5,0мм фракциялар (ірі құм аз мөлшерде, тек 6,9% құрайды. Түйіршіктер құрамы ұшығы штрихталған фигураның құлауында жатыр, яғни құмның түйірімін(12-сурет) құрамы, оған қойылған талаптарды қанағаттандырмайды. Ол үшін оны 0,63 -2,5ммфракциялармен 15-20%мөлшерінде байыту қажет.
Құмның басқа көрсеткіштері келесі мәліметтермен сипатталады: үйілген көлемдік салмағы - 1,43гсм3 ; меншікті салмағы - 2,64гсм2 ; ұсақ шан фракциялар мөлшері - 4,6% салмағы бойынша; саз балшық мөлшері - 0,07% салмағы бойынша; Гипс және басқа күірт қоспалары жоқ. Калориметриялық сынақ түрі ашық сары - эталоннан ашық, яғни гидротехникалық құрылысым үшін құмның жарамды екендігін дәлелдейді.
Қорыта келе, құмды 15-20% көлемінде ірі фракциялармен байытып және алдын ала жуған соң, оны бетонға ұсақ қоспа ретінде қолдануға болады.

1.2.6 Қиыршық тас
Қиыршық тастың түйіршіктер құрамы стандартқа сай келеді.(13-сурет)
Басқа көрсеткіштері келесі мәлеметтермен анықталады: үйілген көлемдік салмағы - 1,78гсм3 ; тығыз денедегі көлемдік салмағы - 2,66гсм3; қуыс көлемі - 34%; шаң фракциялар мөлшері - 0,1%; ине және табан тәріздес порциадағы түйіршіктер мөлшері - 10%; босаң жыныс түйіршіктер мөлшері - 2,5%; су сіңіргіштегі - 0,4%. Гипс және күиірт қоспалары жоқ.
Қиыршық тастың негізгі көрсеткіштерін стандарт талаптарымен салыстарғанда, оны бетонға ірі қоспа ретінде қолдануға болады. Жер асты суының денгейі 1,5м терендікте жатыр. (219 - 72ж) Ұсақ жұмыр тастың жалпы қор көлемі 60 мың.м3, яғни қажеттілікті қамтиды. Басмалдау арақашықтығы 1м. Кең орнын кез келген жыл мезгілінде пайдалануға болады. Тасмалдау жолдары қанағаттанарлық жағдайда. Қиыршық тасты құм
кең орнын өндеу Қырғызстан республикасының су шаруашылығы және милиорацмя министрлігімен, Киров ауданының суландыру жүйесінің басқарма әкімшілігімен келісім жүргізілген.

1.2.7 Жырым - жырым тастың кең орны
Жырым - жырым тастың кең орны су алғыш торабынан солтүстік шығысқа қарай 6км жерде, Кельд шатқалында жатыр. Жер бетінің абсолюттік белгілері 1000 - 1100м. Кең орны камоген және неоген дәуірлерінде қалыптасқан. Қима арасында тығыз, ашық - сұр құмды ізбес тастары жатыр. Ізбес тастың шамамен қалындығы 15 - 20м. Орловка тұсының мәліметтері бойынша уақытша қысылуға кедергісі 1000нм2 аспайды. Құрылысқа қажетті тасты қопару әдісімен алдын ала қопсытқан соң алуға болады. Ізбес тас 7 - топқа жатады. Қор шексіз. Кең орнын өндеу Талас ауданының Красная заря колхозының басқармасымен келісім жүргізілген.
Қорытынды
1. Учаскінің геоморфологиялық шарттары суалғыш торабын салу үшін жағдайлы.
2. Бас құрылым және ағысты бағыттайтын дамбыларды орналастыратын учаскі 3 -3,5м тереңдікте амлювкальды ұсақ жұмыр топырағымен, одан ары тереңдікте сулы іріктелмеген, әлсіз цементтелген топырақтарымен қалыптасқан. Шөгіндінің көлемдік салмағы - 2,15 гсм3 ; үйілген көлемдік салмағы - 1,92гсм3; меншікті салмағы - 2,68 гсм3; табине құлама бұрышы 30 - 350 ,су астынды - 270; орташа сүзілу коэффициенті - 100мтәу; Жер асты суы 0,5 - 1,0м тереңдікте жатыр.
3. Қолмен өндеу қиындық дәрежесі бойынша 3 - 3,5м терендіктегі топырақ 4- топқа, ал одан тереңіректегі - 5 топқа жатады.
4. Құрылыс қажетті құрылыс материалдарының түрі және көлемімен қамтамасыз етілген.
5. Ауданның сейсмикалық активтігі 8 балмен бағаланады.
Құмның негізгі сапалы көрсеткіштері, тек түйіршіктер құрамынан басқасы, шаңды фракциялар мөлшері бетонға ұсақ қоспа ретінде қолдануға болатын талаптарды қанағаттандырады. Сондықтанда, қоспаны жуып , оны 0,3 - 0,5мм фракциялармен 10 - 15%-тен 20- 30% мөлшерінде байыту қажет. Қиыршық тас стандарт талаптарын қанағаттандырады.

1.3 Инженерлік - геологиялық сипаттама
1.3.1 Геологиялық ізденіс материалдарының жалпы сипаттамасы
Өзеннің жайылымы мен арнасы негізінен аллювиальді шөгінділерімен қалыптасқан. Олар үшін домалақ тастары 26% дейінгі қиыршық - ұсақ тасты шөгінділерден тұрады. Топырақтар ҚНжЕ классификациясы бойынша, өндеу қиындығы (60% ) 3 топқа және құрылыс категориясы (40% ) бойынша 4 топқа жатады. Қиыршық ұсақ шөгінділердегі құмның , қиыршық тастын т.б. проценттік қатынасы 3 - кестеде көрсетілген.

Кесте 3 - Құмның, қиыршық тастың т.б. проценттік қатынасы

Үлкен домалақ тастар
Ұсақ тастар
Қиыршық тас
Құм
200мм
200 - 400мм
40 - 2,0мм
2,0 - 0,25мм
12 - 18%
42- 62 %
14 - 19 %
11 - 20 %

Су алғыш торабы учаскісіндегі Талас өзені алқабының көлденен профилі - ассиметрияны , оң жақ жағасы қысқа және тік, сол жақ жағасы террасалы болып келген. Оң жақ жағасы Талас өзеніне қарай тік болып келген конус тәрізді. Жеке тік жардың биіктігі 3 -5м дейін жетеді. Сол жақ жағасы террасаланған, учаскілінде 1 - 2 жайылма үстінде террасалар дамыған. 1 терраса биіктігі 0,80-1,0м жайылма үстіндегі кертпешпен бөлініп тұр. Террасаның өзенге қарай еңістігі аз ғана (2-30 ), беті тегіс.
Тетрорафиялық кұрамы әртүрлі және құмайт,ізбес тастан,гранит,гранидорий ,тақта тас ,кангломераттардан тұрады. Шөгінділердің қалыңдығы Орловка тұсы зерттеуінің мәліметтері бойынша 0,5 м ден 2,0м дейін болады.( 219-1972 ж ).
Қазіргі физика-геологиялық құбылыстардан зерттелген учаскіде өзеннің оң жақ жағасы мен баурайының шайылғандығы байқалады.

1.3.2 Құрылыс ауданының жалпы геологиялық сипаттамасы
Жырым-жырым тастың карьері су алғыш торабынан солтүстік шығысқа қарай 4-6 км арақашықтықта Ичкеле-Тау жотасының шығыс шетінің оңтүстік баурайында Талас өзені алқабының оң жақ бүйірінде жатыр. Тастар палегеон және неоген дәуіріндегі күшті ізбес тастардан тұрады және техникалық тапсырма талаптарын қанағаттандырады.( Б қыс 500 кгсм2 ).
Карьер су алғыш торабымен топырақ жолдармен байланысып жатыр.
Конустың еңістігі 5-70. Су алғыш торабын жырым-жырым тастармен қамтамасыз ету үшін карьерге және су алғыш торабы ауданына кірер жолдарын жасау керек .Карьердің абсалюттік биіктік белгілері 1200-1300м.

1.3.3 Топырақтың физика-механикалық қасиеттері
Талас өзені учаскіде және арал иен саяз жерлерді құрап, көптеген сала мен бармақтарға бөлінеді. Ені 30-35м өзен арнасы алқабтың оң жақ бүйіріне қарай жаңасқан. Талас өзенінің оң жақ жағасы өлшемі 1м дейінгі ірі тастары бар, шағал-ұсақ тасты топырақтан тұрады. Қоспа - құм-саз топырақты материал. Шағал және ұсақ тас құшайт, ізбес, тақта тастардан тұрады. Басқа жағдайда шағал, шағал-ұсақ тасты топырақ - тығыз, салмағы 1.9 - 2.0 гсм3, биіктігі 3.0-4.0м тік құламаны ұстап тұра алады. Шөгінділер суландырылған, су өткізгіштігі көп емес, қоспаның түрі мен мөлшеріне байланысты сүзілу коэффициенті 0.4-0.6мтәу аралығында өзгереді. Орташа сүзілу коэффициенті - 1,34 мтәу.
Қиыршық - ұсақ тасты шөгінділердің сүзілу мүмкіншілігі көп және сүзілу коэффициенті 53.6-дан 136 м3тәу шамасымен сипатталады.

1.3.4 Гидрогеологиялық сипаттама
Жер асты суы су алғыш жерде 0.0-0.5м тереңдікте (өзен жайылымы) және 6.0м дейін I террасада ашылған. Сондықтанда, гидротехникалық бетонға олар агрессивті емес. Жер асты суы арынсыз, тығыздық қалдығы 550м2л аспайды. Жер асты суы иондық құрамы бойынша, Талас өзені сияқты, гидролар бонатты-сульфатты-хлоридті, орташа қатты, бетонға және металға агресивті емес.

1.4 Гидрологиялық сипаттама
1.4.1 Ауданның гидрографиясы
Талас өзені солтүстік Қырғызстанның ең ірі өзендерінің бірі болып табылады. Талас өзенінің басы Алатау және Қырғыз жотасы баурайларынан, биік таулардың қары мен мұздарынан басталды, Каракөл және Учкыла өзендерінің қосылғанынан пайды болады.
Талас өзені Каракөл және Учкыла өзендерінің қосылғанынан Киров селосына дейін кең таулы аңғар бойынша (1,5км) ағып жатыр, өзінің бойында тармақтарын қосып алады. Олардың ішінде ең ірілері келесілер: Колба, Бешташ, Урмарал, Карабура, Кенкол және Кельд. Бұл өзендердің бәрі т.с.с Қарасу өзендерінің сулары жерді суландыруға бөлінеді және Талас өзеніне дейін сулары жетпей қалуы да мүмкін. Урмарал өзені ғана 40% дейін суын таудын шыға берісте тастайды. Таулы шұнқырдан шыққан кезде, Тараз қаласы ауданында , Талас өзені тұтасымен жерді суландыруға бөлінеді, ал қалған сулар буланып және Тараз қаласының солтүстігіндегі жазық жерлеріне сіңіп кетеді. Үлкен Талас каналының су алғыш торабы Урмарал өзенінің құйылысынан 7км жоғары, Орловка селосының маңында жатыр. Бұл жерде Талас өзені ені 40м дейін баратын су төкпе сияқты, арнасы үлкен домалақ-ұсақ тасты, тұрақты, кейбір жерлерде тармақтарға бөлініп, аралдар құрайды.

Кесте 4 - Судың химиялық құрамы

№
Қайнар аты
Р қалдық
Na2CO3
HCO3
SO4
Ce
Ca
Mg
Na+K
Қаттылығы, мэкв
Бос мгл
pH

Жалпы
Жою
тұрақты

1
Талас өзені
250
Жоқ
1833,0
511,06
140,39
180,9
100,8
632,75
1,7
1,7
-
4,42
8,13
2
Шурф № 4
550
Жоқ
3,175,2
1713,56
270,76
361,8
242,0
1315,72
3,8
3,8
-
19,8
7,45

Өзеннің суы бассейннің таулы зонасында маусымдық, биік тау қырларынан, мұздардан, еріген сулардан пайда болады. Талас өзенінің суы жерді суландыруға жақсы. Ол мұз, қар және еріген сулармен қоректеніп, өзінің режимін сақтап тұрады. Жазда биік таулардан қар мен мұз еріген кезде, өзен суының шығыны 50-100м3сек болса, ал қыс және көктем кезінде жер асты сулармен қоректенгендіктен, шығыны аз болады. Ең аз су шығыны 10м3сек наурыз-сәуір айларында байқалады, ал ең көп су шығыны 144м3сек (13VI-66ж).Өзеннің гидрографы көптеген жергілікті шыңдармен сипатталады.

1.4.2 Өзеннің гидрологиялық режимі
Талас өзенінің су алғыш торабының тұсындағы ағысы. Орловка су өлшегіш постының мәліметтерімен сипатталады (1961-1995жж). Осы мезгіл ішінде орташа шығын 16.3м3сек (1965ж) 24.7м3сек дейін өзгерді. Ағыстың максимумы маусым-шілде айларында, минимумы наурыз айында байқалады, ал тас-топырақ сағындыларының ағысы жазғы мезгілге келеді. Өзеннің шығыны су алғыш торабынан 1.0 км төмен орналасқан гидромет постының бақылау материалдары бойынша анықталған. Гидропост өзен суының шығынын, денгейін судын лайлылығын және мұздын пайда болуын бақылап тұрады. Орловка селосында гидропост 1960ж құрылды. Максимал шығындары есептеу үшін Орловка су өлшегіш костының бақылау жұмыстары Кировка поселкасындағы Талас өзенінің мәліметтерімен ұзартылған, ол орловка селосынан 33 км төмен жатыр. Орташа максимал шыгын ұзартылған қатар бойынша Орловка селосы тұсында 86,5 м3 с, ал 1-10% қамтамасыздық максимал шығын. 188 м3 с және 130 м3 с тең. Орловка селосы тұсындағы орта айлық, орта жылдық, мксимал және минимал шығындар 5-6-кестеде көрсетілген.

1.4.3 Тасынды ағысы
Орловка селосы тұсындағы Талас өзенінің жүзбе тасындыларының режимін бақылау 1981 жылдан 1986 жылдар аралығында жүргізілген.Бұл мерзім ішінде орташа жүзбе шығын 2.59кгсек тең, ол жылдық максимал шығын - 40кгсек (1984ж) Орта Азия территориясы бойынша лайлылықтың таралу картасына сай Талас өзенінің орташа лайлылығы 100гм3 аспайды. Максимал декада лайлылығы осы жылдардың ішінде 1984 жылы шілде айында байқалды және 568гм3 тең жүзбе тасындының орта декадалық шығыны осы мерзім ішінде 35кгсек жетті.
Жүзбе тасындының көп шығыны су тасқыны кезінде байқалады, кейде бір ай ішінде жылдық көлемінің 50% дейін болуы мүмкін. Су аз кезде (0.20-0.60) кгсек аспайды. Жүзбе тасындының бақылау мерзімі ішіндегі орта декадалық шығыны 7-8-кестеде келтірілген.
Жүзбе тасындының фракциялық құрамы 1.10 кестеде келтірілген. Кестеде көрсетілгендей, жұзбе тасындының 0.1-0.05 және 0.05мм фракциялары көбірек, бұл жалпы көлемнің 55% құрайды. Түбімен домалап ағатын тасынды ағысы 20% және орта жыл үшін 0.520кгсек тең (немесе орта есеппен 6 мың.м3 жылына) Түпкі тасындылармен бақылау жұмыстары жүргізілмеген.

1.4.4 Өзеннің қысқы режимі
Талас өзенінде қыс мезгілінде қабыршақ, түркі мұздар байқалады. Жер асты суының өзен арнасына шығуынабайланысты, бұл құбылыстар едәуір жеңіл өтеді. Қабыршақ мұздың молдығы тек қатты аяздарда ғана байқалады. Мұздың жаңадан пайда болуы қазан айының II декадасына келеді. Мұз құбылысының соңғы мерзімі сәуір айының II декадасына келеді. Мұзды күндер саны 60-80 күнді құрайды.

Кесте 5 - Орловка селосы тұсындағы Талас өзенінің су шығыны

Жыл
Судың орташа шығыны, м3 с
ағынның орта жылд.
модулі, лс км2
ағынның жыл-дық қабаты, мм
Cу шығыны, м3с

I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Жыл

max
min
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
1960

22.0
23.8
29.8
20.7

42.2

1961
17,8
16,7
16,2
11,1
23,2
19,7
23,2
25,2
29,4
20.3
20.5
18.0
19.3
4.81
152

8.20
1962
16,1
16,4
10,1
8,92
16,4
11,9
36,6
24,6
17,7
20.1
19.9
17.9
22.2
5.54
175
141
7.28
1963
16,2
15,9
12,7
10,9
27,5
70,2
39,8
25,6
19,0
18.3
20.8
19.1
24.7
6.16
194
125
9.40
1964
16,4
14,1
13,8
9,12
16,3
43,4
61,7
31,8
18,3
19.9
20.9
16.6
23.5
5.86
185
92.3
7.70
18
1965 15,1
14,7
14,0
6,58
17,8
18,1
23,9
20,6
16,2
14.9
20.5
17.0
16.6
4.14
130
65.7
4.19
1966
16,1
14,7
17,3
20,6
29,6
78,0
41,3
27,7
17,7
19.2
21.9
4.07
26.9
6.71
211
144
10.9
1967
16,2
15,5
15,4
16,0
25,1
47,4
38,8
23,4
18,4
21.4
23.5
18.8
23.4
5.83
182
83.0
4.64
1968
19,4
18,0
9,84
10,7
36,1
50,5
46,2
25,0
16,5
15.2
22.3
22.1
24.3
6.06
191
82.1
2.66
1969
18,7
19,0
28,5
19,7
43,9
64,9
53,8
27,
19,2
23.2
26.7
21.7
30.8
7.68
242
110
13.6
1970
20,5
22,3
21,6
12,8
33,7
47,8
37,2
29,2
19,9
17.6
24.3
24.4
25.9
6.46
203
92.0
3.8
1971
19,6
18,4
19,2
6,99
17,9
32,9
27,1
18,8
14,0
11.9
14.0
23.6
17.6
4.44
140
56
1.2
1972
18,0
16,8
15,7
4,52
13,1
41,1
35,5
30,3
14,7
8.3
19.4
9.73
19.7
4.91
155
198
2.0
1973
18,7
19,2
18,1
9,46
24,8
41,2
26,1
18,3
12,0
9.4
11.8
19.5
18.8
4.69
148
73.8
2.04
1974
16,7
17,7
14.8
4.83
11,9
19,8
20,7
18,8
15,5
10,1
14,1
18,1
15,3
3,82
120
40,8
2,0
1975
18,8
17,4
12.9
5.52
7,30
17,8
21,3
15,5
9,73
6,27
20,3
19,9
14,8
3,69
116
45,6
0,6
1976
18,5
17,0
13.6
1.78
5,54
8,92
19,4
13,0
11,6
11,3
23,3
18,9
13,6

30,4
1,02
1977
17,2
17,1
15.9
1.71
6,05
30,3
12,2
10,2
9,52
13,7
24,2
23,1
15,1
1

48,4
1,10
1978
20,3
18,9
17.8
2.97
6,24
42,8
30,1
4,62
2,36
9,25
25,8
25,7
17,2
4,29
135
86,7
0,92
1979
20,7
20,8
18.4
10.4
4,82
45,1
32,2
13,5
2,53
15,9
26,9
26,9
19,8
4,94
156
82,9
1,16
1980
22,2
21,3
18.2
1.59
4,72
9,05
7,09
3,78
9,57
16,2
26,9
24,6
14,0
3,49
110
66,0
0,65
5 - кестенің жалғасы
19
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
1981
16,4
14,1
13,8
9,12
16,3
43,4
61,7
31,8
18,3
19.9
20.9
16.6
23.5
5.86
185
92.3
7.70
1982
15,1
14,7
14,0
6,58
17,8
18,1
23,9
20,6
16,2
14.9
20.5
17.0
16.6
4.14
130
65.7
4.19
1983
16,1
14,7
17,3
20,6
29,6
78,0
41,3
27,7
17,7
19.2
21.9
4.07
26.9
6.71
211
144
10.9
1984
16,2
15,5
15,4
16,0
25,1
47,4
38,8
23,4
18,4
21.4
23.5
18.8
23.4
5.83
182
83.0
4.64
1985
19,4
18,0
9,84
10,7
36,1
50,5
46,2
25,0
16,5
15.2
22.3
22.1
24.3
6.06
191
82.1
2.66
1986
18,7
19,0
28,5
19,7
43,9
64,9
53,8
27,
19,2
23.2
26.7
21.7
30.8
7.68
242
110
13.6
1987
20,5
22,3
21,6
12,8
33,7
47,8
37,2
29,2
19,9
17.6
24.3
24.4
25.9
6.46
203
92.0
3.8
1988
19,6
18,4
19,2
6,99
17,9
32,9
27,1
18,8
14,0
11.9
14.0
23.6
17.6
4.44
140
56
1.2
1989
18,0
16,8
15,7
4,52
13,1
41,1
35,5
30,3
14,7
8.3
19.4
9.73
19.7
4.91
155
198
2.0
1990
18,7
19,2
18,1
9,46
24,8
41,2
26,1
18,3
12,0
9.4
11.8
19.5
18.8
4.69
148
73.8
2.04
1991
18,0
16,8
15,7
4,52
13,1
41,1
35,5
30,3
14,7
8.3
19.4
9.73
19.7
4.91
155
198
2.0
1992
18,7
19,2
18,1
9,46
24,8
41,2
26,1
18,3
12,0
9.4
11.8
19.5
18.8
4.69
148
73.8
2.04
1993
16,7
17,7
14.8
4.83
11,9
19,8
20,7
18,8
15,5
10,1
14,1
18,1
15,3
3,82
120
40,8
2,0
1994
18,8
17,4
12.9
5.52
7,30
17,8
21,3
15,5
9,73
6,27
20,3
19,9
14,8
3,69
116
45,6
0,6
1995
18,5
17,0
13.6
1.78
5,54
8,92
19,4
13,0
11,6
11,3
23,3
18,9
13,6

30,4
1,02

Кесте 6 - 1981 - 1986 жылдардағы судың орта декадалық лайлылығы, гм3

20
Жыл
Қантар
Ақпан
Наурыз
Сәуір
Мамыр
Маусым
Шілде
Тамыз
Қыркүйек
Қазан
Қараша
Желтоқ-сан
Орта
Жылдық

І
ІІ
ІІІ
І
ІІ
ІІІ
І
ІІ
ІІІ
І
ІІ
ІІІ
І
ІІ
ІІІ
І
ІІ
ІІІ
І
ІІ
ІІІ
І
ІІ
ІІІ
І
ІІ
ІІІ
І
ІІ
ІІІ
І
ІІ
ІІІ
І
ІІ
ІІІ

1981
21
24
43
31
17
25
24
50
28
54
43
61
74
152
152
173
136
71
60
19
90
74
64
43
68
121
108
21
35
22
24
24
22
17
20
26
60
1982
15
22
18
35
31
40
39
55
38
46
76
71
104
101
202
520
370
310
138
270
115
74
104
61
42
70
31
55
22
44
12
28
12
40
27
25
153
1983
24
24
14
18
24
36
68
64
86
51
86
21
161
85
111
365
243
348
101
202
100
84
63
35
56
64
76
46
93
48
55
53
13
32
28
7
134
1984
30
19
21
32
49
26
76
121
35
62
85
107
82
42
67
126
190
167
267
407
570
233
177
131
261
123
64
62
53
29
32
40
46
30
32
8,4
170
1985
20
29
54
29
33
28
82
49
33
96
28
33
101
85
81
68
199
141
76
60
62
64
158
72
102
60
84
47
76
51
18,1
27
19
15
16
24
66
Орта декада
22
24
30
31
31
31
58
68
44
62
62
55
104
93
122
250
227
207
128
192
187
106
114
68
106
88
73
46
56
39
29
34
22
27
25
19

Кесте 7 - Жүзбе тасындының орта декадалық шығыны
21
Жылай
І
ІІ
ІІІ
ІV
V
VІ
VІІ
VІІІ
ІХ
Х
ХІ
ХІІ
Орта жылдық тасынды кг,сек
Сүйретіліп тасынды орта жыл ағысы кгс
1981
І

0,36
0,52
0,4
0,6
1,4
4,9
1,0
2,1
1,4
0,41
0,51
0,32

ІІ

0,45
0,28
0,94
0,49
3,0
2,4
0,49
1,8
2,2
0,72
0,48
0,36

ІІІ

0,76
0,42
0,42
0,66
4,6
0,94
2,4
0,91
2,1
0,46
0,44
0,45
1,16
0,24

Орт

0,52
0,41
0,59
0,58
3,0
2,7
1,9
1,6
1,9
0,53
0,48
0,38

1982
І

0,26
0,57
0,48
0,37
1,4
30
6,3
2,6
0,68
1,1
0,28
0,77

ІІ

0,34
0,52
0,54
0,67
1,4
27
0,3
2,7
1,2
0,42
0,59
0,49

ІІІ

0,28
0,64
0,31
0,7
4,3
17
3,5
1,2
0,61
0,91
0,22
0,42
3,4
0,68

Орта

0,34
0,52
0,54
0,67
1,4
0,94
2,4
0,91
2,1
0,46
0,44
0,45

1983
І

0,36
0,52
0,4
0,6
1,4
4,9
1,0
2,1
1,4
0,41
0,51
0,32

ІІ

0,45
0,28
0,94
0,49
3,0
2,4
0,49
1,8
2,2
0,72
0,48
0,36

ІІІ

0,76
0,42
0,42
0,66
4,6
0,94
2,4
0,77
1,3
0,94
0,26
0,13
3,3
0,66

орта

0,52
0,41
0,59
0,58
3,0
2,7
1,9
1,6
1,9
0,53
0,48
0,38

1984
І

0,26
0,57
0,48
0,37
1,4
21
6,3
2,6
0,68
1,1
0,28
0,77

ІІ

0,34
0,52
0,54
0,67
1,4
25
0,3
2,7
1,2
0,42
0,59
0,49

ІІІ

0,28
0,64
0,31
0,7
4,3
17
3,5
1,2
1,1
0,94
0,86
0,14
4,0
0,8

Орта

0,45
0,28
0,94
0,49
3,0
2,4
0,49
1,8
2,2
0,72
0,48
0,36

1985
І

0,76
0,42
0,42
0,66
4,6
0,74
2,4
0,91
2,1
0,46
0,44
0,45

ІІ

0,52
0,41
0,59
0,58
3,0
2,7
1,9
1,6
1,9
0,53
0,48
0,38

ІІІ

0,26
0,57
0,48
0,37
1,4
30
6,3
2,6
0,68
1,1
0,28
0,46
1,1
0,22

Орта

0,51
0,49
0,82
0,34
1,9
2,6
1,6
2,5
1,3
0,86
0,44
0,33

Ескерту : орта
2,59
0,52

Кесте 8 - Шөгінді мен жүзбе босындының ірілігі

Мерзімі
Жүзбе тасындының диаметрі
ірі түйіршік диаметрі,мм

1.0-0.5
0.5-0.2
0.2-0.1
0.1-0.05
0.05-0.01
0.01

1961
27V
16VI
30VI
9VII
19VII
3VIII
23VIII
29IX

14.9

1.2

0.1

31.3
5.9
9.2
1.8
1.0
0.1
1.6
1.4

11.2
10.5
10.0
5.5
6.0
2.1
3.4
2.4

7.3
28.1
21.3
27.6
15.5
12.5
21.0
27.2

35.3
55.5
58.3
65.1
41.5
48.9
74.0
69.0

36.4
36.4

0.90
0.40
0.60
0.30
0.70
0.40
0.30
0.50
1962
15V
28V
15VI
25VI
22VII
29VII
7VIII
16VIII
24VIII
20IX

3.1
7.6
1.9
0.4

7.6
1.5
14.3
12.3
8.2
6.0
1.7
0.7
0.3

25.4
3.0
26.9
23.4
15.3
11.5
3.3
1.4
2.2
13.6

45.5
41.6
32.7
32.4
22.7
30.7
27.8
21.6
12.2
22.5

21.5
53.9
23.0
24.3
51.9
51.4
67.2
76.3
85.3
63.9

0.50
0.40
0.70
0.60
0.70
0.60
0.40
0.40
0.40
0.30
1963
8VI
28VI
16VII
31VII
20VIII
25VIII

2.5
1.6
0.5
1.0
5.4
1.5

10.3
2.6
31.7
19.6
29.6
21.0

36.8
8.2
53.0
28.1
8.0
27.4

48.6
87.3
14.8
51.8
57.0
50.1

0.40
0.40
0.30
0.30
0.30
0.30
1964
8VI
16VII
23IX
25X

70.6

1.1
15.5
0.4
0.4

20.8
7.8
10.0
2.0

20.8
1.4
14.6
3.6
48.3
2.7
75.0
94.0

0.30
0.20
0.20
0.20
1965
3V
4VI
23VI
30VI
30VII
24VIII

0.2
0.2
0.3

0.5

3.2
2.6
1.4
1.3
0.4

6.8
1.4
3.3
1.7
0.8
3.5

11.6
4.6
7.4
9.0
6.5
16.7

30.7
90.9
50.4
88.0
91.8
79.8

36.5

37.2

0.80
0.60
0.90
0.40
0.40
0.20

2 СУ ШАРУАШЫЛЫҚ ЕСЕПТЕРІ

2.1 Талас өзенінің суландыру жүйесі және тұтыну есебі
Құрылым жобасын жасау кезде Талас суландыру жүйесінің жалпы суландыру ауданы 26 200га тең (2-сурет).
Суландыру ауданы қуақ климаттық зонада орналасқан. Жауын-шашынның ең көп мөлшері сәуір-мамыр айларына келеді. Талас қаласының метеостанция мәліметтері 1950 жылдан 1962 жылдардағы жауын-шашын мөлшері бірінші тарауда көрсетілген.
Қарастырып отырған ауданға келесі ауыл шаруашылық дақылдары қабылданды.

1. картоп.
2. көп жылдық шөптер.
3. күздік бидай.
4. көкөністер.

Ауыл шаруашылық дақылдарының суғару тәртібі вегетация қанша рет және қандай мөлшермен суғару керек екендігі анықталады. Биоклиматтық әдіспен суғару тәртібін анықтаған кезде гидромодуль келесі формуламен анықталады.
(1)

мұнда - ауыспалы егістегі дақылдардан үлестерін ескеріп анықталған тәуліктік су тапшылығының орташа дәні, м3г. Есептеу 9-кесте түрінде жүргізіледі.
Кесте бойынша дақылдардың суғару тәртібі графигі тұрғызылады. Суландыруға қажетті су шығыны анықталады.
(2)

мұнда, - вегетация кезіндегі гидромодуль ординатасы, лс га.
ω - ауыспалы егіс танадының ауданы, га.
q - 0.85 пайдалы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.