Урбандалу процестерін моделдеудің ақпараттық жүйесін құру

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:

Түйіндеме

Дипломдық жұмыс 50 беттен, 38 суреттен, 24 кестеден, 18 пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және 5 қосымшадан тұрады.

Кілттік сөздер: CSS, HTML, PHP, SQL, ДАРБИН-УОТСОН КРИТЕРИЙІ, ДИСПЕРСИЯЛЫҚ АНАЛИЗ, КОРРЕЛЯЦИЯ, РЕГРЕССИЯЛЫҚ АНАЛИЗ, РОБОТ-ПАРСЕР, СТЬЮДЕНТ КРИТЕРИЙІ, УРБАНДАЛУ, ФИШЕР КРИТЕРИЙІ.

Зерттеу нысаны: урбандалу процесі, web-сайт және ақпараттық жүйе құру мүмкіндіктері.

Жұмыс мақсаты: урбандалу процестерін моделдеудің ақпараттық жүйесін құру.

Зерттеу әдістері: ең кіші квадраттар әдісі, регрессиялық анализ, web-технологиялар, робот-парсер технологиясы.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы:

урбандалу процесін модельдеуде ең кіші квадраттар әдісімен регрессиялық анализ жасалынды.
процесті модельдеуге негізделген ақпараттық жүйе құрылды.
модельдің ақпараттық жүйесі web-технологияларының көмегімен жүзеге асырылды.

Жасалған жұмыстар: кестелік процессорда регрессиялық анализ жасалып, урбандалу процестері моделі құрылды. Құрылған модель және сызықты тренд моделі көмегімен алдағы жылға демографиялық көрсеткіш болжамы жасалынды. Урбандалу процестері моделінің ақпараттық жүйесін құруда web-технологиялар, JetBrains PhpStorm мәтіндік өңдеушісі қолданылды. Робот-парсер технологиясы көмегімен факторлар туралы мәліметтерді басқа сайттардан алу функциясы жасалынды.

Зерттеу міндеттері:

эконометрика негізінде урбандалу процестері моделін құрудың критерийлері мен анализдерін қарастыру;
құрылған урбандалу процестері моделінің ақпараттық жүйесін программалау тілінде жасау;
модель негізінде болжам жасау.

Қолдану аясы: әлеуметтік-экономикалық процестерді зерттеу саласында, статистикалық мәліметтер сайтында, қала мен инфраструктураның даму перспективасын анықтауда қолданылады.

Зерттеу объектісі бойынша келешекке жасалатын жұмыстарға болжам: урбандалу процестері моделін бірнеше фактор бойынша жасау, модельді қолдана отырып, болжам жасауды дамытуға ұсыныстар жасау.

Реферат

Дипломная работа состоит из 50 страниц, 38 рисунков, 24 таблиц, 18 источников и 2 приложений.

Ключевые слова: CSS, HTML, PHP, SQL, ДИСПЕРСИОННЫЙ АНАЛИЗ, КОРРЕЛЯЦИЯ, КРИТЕРИЙ ДАРБИНА-УОТСОНА, КРИТЕРИЙ СТЬЮДЕНТА, КРИТЕРИЙ ФИШЕРА, РЕГРЕССИОННЫЙ АНАЛИЗ, РОБОТ-ПАРСЕР, УРБАНИЗАЦИЯ.

Объекты исследования: процесс урбанизации, возможность разработки информационной системы и web-сайта.

Цель работы: разработка информационной системы для моделирования процессов урбанизации.

Методы исследования: метод наименьших квадратов, регрессионный анализ, web-технологии, технология робот-парсер.

Научная новизна:

в моделировании процессов урбанизации сделан регрессионный анализ методом наименьших квадратов.
создана информационная система, основанная на процессе моделирования.
модель информационной системы была реализована с использованием веб-технологий.

Выполненные работы: при разработке регрессионного анализа, создан модель процессов урбанизации в табличном процессоре. С помощью модели и модели линейного тренда сделан прогноз демографического показателя на предстоящий год. При создании информационной системы для моделирования процессов урбанизации использовались web-технологии и текстовый редактор JetBrains PhpStorm. Для извлечения информации с другого сайта разработана функция по технологии робот-парсер.

Задачи исследования:

рассмотрение критериев для создания модели процессов урбанизации и анализа на основе эконометрики;
создание информационной системы модели урбанизации на языке программирования;
сделать анализ на основе модели.

Сфера применения: социально-экономические процессы в области исследований, используется на сайтах статистических данных и для определения перспектив развития города и инфраструктуры.

Дaльнeйшee paзвитиe иccлeдoвaний: создание модели процессов урбанизации при нескольких факторов, предложить рекомендации для анализа.

Abstract

These is consists of 50 pages, 38 pictures, 24 tables, 18 sources and 5 applications.

Keywords: ANALYSIS OF VARIANCE, CORRELATION, CSS, HTML, PHP, REGRESSION ANALYSIS, ROBOT-PARSER, SQL, THE DURBIN-WATSON TEST, THE FISHER TEST, THE STUDENT TEST, URBANIZATION.

The objects of research: urbanization process, the possibility of developing an information system and a web-site.

The purpose of research: Development of information systems for the simulation of the processes of urbanization.

The methods of research: Ordinary least squar, regression analysis, web-technology, robot-parser technology.

Innovation of research:

in modeling the processes of urbanization regression analysis is made by ordinary least squares.
information system is created, that based on process modeling.
model of information system was implemented using web technologies.

The done work: the development of regression analysis, created a model of urbanization in the spreadsheet application. With the model and the linear trend made the forecast of demographic indicators for the coming year. Information systems for the simulation of the processes of urbanization is created by web - technology and a text editor JetBrains PhpStorm. Function is developed by robot-parser technology to extract information from another site.

The tasks of research:

consideration of the criteria for creating a model of urbanization and on the basis of the analysis of Econometrics;
creation of an information system model of urbanization in the programming language;
make an analysis based on models.

Application: socio-economic processes in the field of research, used on the websites of statistical data and to determine the prospects for cities and infrastructure development.

Further research: creating a model of urbanization with several factors, make recommendations for the analysis.

Мазмұны

Кіріспе6

1Урбандалу процесі8

1. 1 Урбандалу процесінің мәні мен мағынасы8

1. 2 Алматы қаласы бойынша урбандалу мәселелері мен даму қарқыны9

1. 3 Урбандалу процесіне әсер ететін факторлар11

2Урбандалу процесінің математикалық моделін құру18

2. 1 Урбандалу процесінің моделін құру талаптары мен этаптары18

2. 2 Урбандалу процесінің математикалық моделі21

2. 3 Регрессия моделінің сапасы мен баламалығын анықтау26

2. 4 Қалдықтар автокорреляциясын тексеру30

2. 5 Урбандалу процесінің есептелу процесінің моделі32

2. 6 Болжам жасау үшін сызықты тренд моделі37

3Урбандалу процестерін моделдеудің ақпараттық жүйесін құруды жүзеге асыру39

3. 1 Урбандалу процестерін моделдеудің ақпараттық жүйесін құрудағы программалық жабдықтар мен программалау тілдері39

3. 2 Ақпараттық жүйенің жұмыс схемасы және жобасы40

3. 3 Ақпараттық жүйенің веб-интерфейсі42

Қорытынды48

Пайдаланылған әдебиеттер49

А қосымшасы50

Ә қосымшасы52

Б қосымшасы70

В қосымшасы77

Г қосымшасы87

Кіріспе

Халық санының өсуі, құрамы және орналастырудың заманауи процестері көптеген қиындықтарға алып келеді. Урбандалу процесі елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды бөлімі болып табылады. Қала санының өсуі адам өмірінің көптеген аспектілеріне және ұлттық экономикалық өсу мен дамудың қалыптасуына әсер етеді. Соңғы кездері бүкіл әлемде урбандалу процесінің дамуына үлкен көңіл бөлінуде. Осыған орай көптеген дамыған елдерде урбандалу процестерін модельдеу амалдары жүргізілуде. Модельдеу негізіне алдағы жылға қала санының өсу деңгейі мен даму көрсеткішін болжау жатады. Процесс моделі урбандалу процесіне әсер ететін факторлар негізінде тұрғызылады. Демографиялық, экономикалық, экологиялық және әлеуметтік факторлар есебінен регрессиялық модель тұрғызылып, алдағы жылдарға урбандалу деңгейін көрсететін цифрлық болжам жасалынады.

Дипломдық жұмыс өзектілігі соңғы жылдары әлемдік маңызды процестердің бірі - урбандалу процесінің моделі негізінде ақпараттық жүйе құрылуымен байланысты.

Ақпараттық жүйелер бұл ақпараттық, техникалық, программалық, математикалық, ұйымдастырушылық, құқықтық, лингвистикалық құрылымдардың өзара жинақтылығы мен қатынасын көрсететін жүйе. Егер жүйе ақпаратты жеткізу, сақтау, өңдеу функцияларын атқарса, онда ол ақпараттық жүйені құрайды. Веб-сайт ақпараттық жүйе бола тұра, субъектің жеке деректері мен кез келген ақпараттық өңдей алады. Сол себептен қазіргі кезде веб-сайт қолданушыларға қажетті мәліметтерді алудың, жеткізудің ең тиімді әрі тез жолдарының бірі болып табылады. Дипломдық жұмыста аталған ақпараттық ресурс жиынтығы урбандалу процестері моделінің ақпараттық жүйесін құруда қарастырылады. Пәндік аймақты жан-жақты зерттеу нәтижесінде веб-сайт жасалынды. Веб-сайтың бизнес-логикасы құрылған урбандалу процестері моделін көрсету, болжам жасау және робот-парсер технологиясының көмегімен болжам жасауды жеңілдетуді қамтиды.

Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаны - урбандалу процесі.

Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні - процеске әсер ететін факторлар негізінде урбандалу процесінің моделін құру және модельдің ақпараттық жүйесін жасау.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - урбандалу процесіне әсер ететін факторлар негізінде көпфакторлы регрессиялық анализ жасау арқылы модель құру, урбандалу процестерін моделдеудің ақпараттық жүйесін құру.

Қойылған мақсатқа жету үшін мынадай есептер қойылды:

пәндік аймақты зерттеу.
көптік регрессиялық анализді зерттеу және оны жүзеге асыру жолдарын қарастыру.

урбандалу процесі модельдеу.
модель негізінде Алматы қаласы бойынша 2016 жылға урбандалу процесінің деңгейіне болжам жасау.

урбандалу процестер моделінің ақпараттық жүйесін жасау.
программа негізін PHP, JavaScript тілдерінде жазу.
программада модельдің жүзеге асырылуын көрсету.
робот-парсер технологиясы арқылы болжам жасауды жеңілдету.

Дипломдық жұмыс тақырыбының жаңашылдығы - эконометрика негіздерін пайдаланып урбандалу процесінің моделі құрылды, робот-парсер технологиясын қолдану. Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы - құрылған урбандалу процестері моделін қолдану арқылы алдағы жылдарға болжам жасау.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен және қорытындыдан тұрады.

Кіріспеде дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі, зерттеу объектісі, зерттеу пәні, мақсаты, мақсатқа жету үшін қойылған есептер, тақырыптың жаңашылдығы және тәжірибелік маңыздылығы сипатталды.

Бірінші бөлімде урбандалу процесінің мәні мен маңызы, Алматы қаласы бойынша урбандалу деңгейі мен процеске жүзеге асырылуына әсер ететін факторлар қарастырылды және дипломдық жұмыс мақсатына жету үшін есеп қойылымы анықталды. Екінші бөлімде урбандалу процесінің моделі құрылды, кестелік процессорде процестің регрессиялық моделін жасалынып, болжам алынды. Үшінші бөлімде дипломдық жұмыстың тәжірибелік жүзеге асырылуы, урбандалу процестер моделінің ақпараттық жүйесінің жұмыс істеу ерекшеліктері қарастырылды.

Қорытындыда қойылған есептердің нәтижелері көрсетіліп, урбандалу процесінің моделін қолдана отырып, болжам жасауды дамытуға ұсыныстар жасалды.

1 Урбандалу процесі

Урбандалу процесінің мәні мен мағынасы

Урбандалу қоғамның қалыптасуына әсер ететін қала санының өсуіне алып келетін бүкіләлемдік тарихи процесс болып табылады. Процесс негізіне елдің демографиялық көрсеткішінің құрылымы, халықтың көшіп-қонуы, өндіріс күшінің өзгерісі, мәдениеттегі өзгеріс пен жаңа мәдениеттің қалыптасуы кіреді. Урбандалу процесі демографиялық, географиялық, әлеуметтік және экономикалық аспектерді қамтиды. Дамыған өнеркәсіп процестің басты шарты болып табылады., сондай-ақ мәдени және саяси функциялар, еңбек көрсеткіші бойынша шекаралық бөліну бұл урбандалу процесінің қосымша шарттары болып табылады [1] .

1. 1-сурет. Урбандалуға алып келетін процестер

Урбандалу процесі қалалық елді-мекенде халық санының қалыптасуы мен қаланың өсу процесімен тығыз байланысты. Өмір сүру шарттары қаланың өмір сүру шарттарына жақын аудандар қалалық агломерацияны құрайды.

Процестің демографиялық аспектері қала халық санының көрсеткіші арқылы анықталады. Бұл көрсеткіш сәйкесінше әр елде әртүрлі. Деректерді біріктіру үшін берілген аймақтағы халық санының белгілі бір көрсеткіші алынады. Мысалы, 2002 жылы Жер тұрғынының 1/3 бөлігі 5000 адамның қалалық аймаққа көшіп-келуін көрсетті. Урбандалу процесінің динамикасы келесі түрде болды: 1800 жылы - Жер шарының қала тұрғыны 3% құраса, 1850 жылы 6, 4%, ал 1900 жылы қала тұрғын саны 19, 6%-ды құрады.

Заманауи урбандалу процесінің негізгі аспектісі қалалық елді-мекендегі халық санының көрсеткішімен анықталады. Австралия, Еуропа және Солтүстік Америка елдері қалалық елді-мекендердегі халық санының жоғары көрсеткішімен алда тұр. Африка мен Азия елдерінде ауылдық елді - мекендер саны басым нәтиже көрсетуде. Еуропада урбандалу процесінің жоғары деңгейін көрсететін елдер: Ұлыбритания - 91%, Бельгия - 72%, ал Америка Құрама Штатындағы қала тұрғын саны - 77%, Канада елі 76%-ды көрсетіп тұр.

1. 2-сурет. Урбандалу деңгейі диаграммасы

Адамның бүкіл өмірі белгілі бір әлеуметтік территориялық қауымдастықтар шаңберінде өтеді [2] . Халық санының өсуі, құрамы және орналастырудың заманауи процестері көптеген қиындықтарға алып келеді. Урбандалу процесі елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды бөлімі болып табылады. Қала санының өсуі адам өмірінің көптеген аспектілеріне және ұлттық экономикалық өсу мен дамудың қалыптасуына әсер етеді. Соңғы кездері бүкіл әлемде урбандалу процесінің дамуына үлкен көңіл бөлінуде. Осыған орай көптеген дамыған елдерде урбандалу процестерін модельдеу амалдары жүргізілуде [3] .

Алматы қаласы бойынша урбандалу мәселелері мен даму қарқыны

Қала өзінің өнеркәсібінің дамуымен, жұмысқа орналасу мүмкіндігінің барымен, жақсы өмір сүру деңгейінің жоғарылығымен әрқашан да өзіне ауыл, кішігірім қала, село тұрғындарын өзіне тартады. Сонымен бірге қаладағы мәдени және коммуналдық қызмет ету жоғарылығымен; ауылшаруашылықтық жерлердегі жұмыс күшінің ауырлығынан бас тарту да әсер етеді. Осының барлығы да ауыл тұрғындарын қалаға ағылуына себеп болып қалыптасты.

Қазақстан қалаларының кейінгі дамуы әлемдік тенденцияларға сәйкес. Басынан бастап-ақ Қазақстан қалалары, бүкіл әлемдік қалалар секілді, әкімшілік, қаржылық, шаруашылық, идеологиялық, әскери-стратегиялық және мәдени аймақтарды басқару қызметтерін мойнына алды. Қалалар қоғамдағы жетістіктер деңгейінің көрсеткіші болды. Қазақстандық өркениеттің дамуы далалық кеңістіктегі және көшпенді тұрғындардың қалаға біртіндеп бейімделуімен байланысты.

Қазақстан бүгінгі күні экономиканың индустриалды даму деңгейінде. Бұл процестерде қалалар айрықша орын алып отыр. Алматы қаласы - елдің қаржылық, мәдени, туристік, білім беру орталығы болып табылатын ірі мегаполис. Алматының экономикасы тұрақты дамуымен ерекшеленеді. Өнеркәсіптің азық-түлік, машина жасау және басқа да салаларындағы, сондай-ақ қызмет көрсету саласындағы жылдам өсу қарқыны өнеркәсіптегі орташа 15%-дық тұрғын үй құрылысындағы - 11%-дық, инвестициядағы - 14%-дық жыл сайынғы өсімді қамтасыз етеді.

Алматы қаласы ірі мегаполис бола тұра, өзіне жақын маңдағы кіші қалалар мен ауылдық жерлерден ғана емес, тұтастай республикадан еңбек ресурстарын тарта отырып, өңірдегі урбанизация процестеріне объективті түрде айтарлықтай ықпал етеді. Статистика органдарының деректері бойынша қалаға көшіп-қонушылардың саны 2014 жылы 38 мың адам болды. Көшіп-қонушы халықтың негізгі құрамы өңіраралық көшіп-қонушылардан тұрады, қалаға келушілердегі олардың үлесі 90%-ды құрайды.

Қазіргі әлеуметтік, инженерлік инфрақұрылым және еңбек нарығының мүмкіндіктері ескерілмей, елдің басқа өңірлерінен халықтың ағыны жүйесіз сипатқа ие болуда. Осыған байланысты қазіргі уақытта Алматы қаласында халықтың шамадан тыс қоныстануы және мүмкіндігінен тыс жүктемесі, қоршаған табиғи орта сапасының төмендеуі, ішкі көшіп-қонушылар ортасында жұмыссыздық деңгейінің жоғары болуы және қалаға стихиялы түрде келушілер үшін тұрғын үйдің қол жетімділігі оның негізгі проблемалы мәселелері болып табылады.

Алматы қаласы мен Алматы облысының жергілікті атқарушы органдарының жер мәселелерін реттеудегі келісілмеген іс-қимылы Алматы қаласының маңына заңсыз жаппай қоныстануға себеп болуда. Алматы қаласының проблемасын шешу үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі Алматы облысының аумағында серіктес қалалар қалыптастыру жолымен Алматы агломерациясын кешенді дамыту, қала мен қала маңы аумақтарын салу бойынша жол берілген заңсыздықтарды жою, Алматы қаласының мемлекеттік қала құрылысы кадастрын құру, ірі инвестициялық жобаларды іске асыру жөніндегі шараларды іске асыруды бастады.

Ұлттық және әлемдік нарықтарда Алматы өңірі көлік, логистика, халықаралық сауда саласындағы, халықаралық оператор және қаржылық қызмет, сауда, туризм, шағын және орта бизнес, жоғары технологиялар, білім беру, медицина саласындағы қазіргі сервистік орталық ретінде ұстанымдануы қажет.

Әлемдік деңгейде өңірдің қазіргі кездегі ұстанымы төмен, себебі Алматы мегополисінің ұстанымдануының әр түрлі бағыттары, қаржы, инновация, сауда, туризм бойынша әлемде кемінде оннан бірнеше жүздеген бәсекелестік өңірлер бар.

Бәсекелестіктің жоғары деңгейі маманданудың таңдалған салаларына неғұрлым нақты бағытталудың қажеттілігін негіздейді - дамудың іріленген саласымен қатар мамандандырудың неғұрлым ықшам науашасы да таңдалуы қажет, себебі біріншіден, Алматы өңірінде қосымша бәсекелестік артықшылықтары бар немесе құрылуы мүмкін және екіншіден, халықаралық нарықтарда бәсекелестіктің төмен деңгейі байқалады. Сонымен бірге Алматы қаласы және Алматы облысының бәсекелестік артықшылығы туризмді дамыту саласында кластерлік бастамашылықты іске асырудан тұрады. Әсіресе, осы жерде қонақ үйлер, демалыс орындары, ойын-сауық объектілері, табиғат қорықтары және саябақтар барынша шоғырланған және туристер үшін өңірдің жалпы тартымдылығын жоғарылатуға жеке бизнес өкілдерінің шынайы дайындығы байқалуда. Өңірлік деңгейде негізгі міндет ретінде Қазақстанның өңірлік көшбасшылығын нығайтуға бағытталған өңірге және елге ресурстар мен іскерлік белсенділікті тарту орталығын қалыптастыру болып табылады. Әлемдік экономика деңгейінде Алматы өңірін ұстанымдандырудың негізгі міндеті өндірістік-коммерциялық қызметтің ауқымы мен тиімділігін ұлғайту, қала кәсіпорындарының, Алматы агломерациясының және тұтастай Қазақстанның мол пайда табуы, сонымен қатар шетелдік ресурстардың көмегімен қала мен облыс экономикасының жоғары технологиялық өндірістерінің озық дамуы мен жаңғыру мүмкіндіктерін іске асыру болып табылады.

Алматы қаласын қаржылық қызмет орталығы ретінде дамыту барлық Алматы өңірін дамытуда инвестицияларды тартуға мүмкіндік береді және оның инвестициялық тартымдылығын жоғарылатады [4] .

Урбандалу процесіне әсер ететін факторлар

Урбандалу процесі, яғни қала санының өсуі, адам өмірінің көптеген аспектілеріне және ұлттық экономикалық өсу мен дамудың қалыптасуына әсер етеді. Қаланың өсуіне алып келетін факторларды үш деңгейге бөліп қарастыруға болады: адам, мәдениет және жаһандану. Адамның қалалық өмірге деген қажеттіліктері мен талаптары бірінші кезекте урбандалу процесінің сапалық қасиетін анықтаса, демографиялық факторлар процестің сандық қасиетін көрсетеді. Адам заманауи урбандалу процесінің сипаттамасын, яғни, қалалық өмірдің сапалық деңгейін анықтайды. Қалалық өмірдің сапалық көрсеткіші табиғи-климаттық талаптар, өмір сүру деңгейі, баспана, денсаулық сақтау талаптары, транспорт, білім беру, мәдениет, шекараның экологиялық көрсеткіші урбандалу процесінің дамуының факторларын көрсетеді [5] .

1. 3-сурет. Урбандалу процесіне әсер ететін факторлар

Демографиялық фактордың ролі халық саны, миграция, яғни, қалалық елді мекенге қоныстану нәтижелерімен анықталады. Урбандалу процестерін моделдеу үшін анықталатын негізгі фактор демографиялық көрсеткіш болып табылады.

1-кесте. Алматы бойынша демографиялық көрсеткіш, мың адам

Жылдар

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Жылдар:

Алматы

қаласы

2005:

1 247, 9

2006:

1 278, 3

2007:

1 324, 7

2008:

1 361, 9

2009:

1 390, 7

2010:

1 413, 5

2011:

1 449, 8

2012:

1 475, 4

2013:

1 507, 5

2014:

1 642, 3

2015:

1 703, 5

1. 4-сурет. Алматы қаласы бойынша демографиялық көрсеткіш

Экономикалық факторға жұмыспен қамтылу құрылымындағы өзгерістер, өндіріс концентраиясы, шекаралық экономикалық даму жатады. Қалалық революция негізінде ауыл шаруашылығынан тыс жұмыспен қамтылу деңгейі ғана көтерілмей, оның құрылымы толықтай өзгереді. Құрылым ретінде қызмет көрсету, ғылым, басқару, ақпараттандыру аймағының кеңейуі қарастырылады. 2-кестеде халықтың өмір сүру деңгейі Алматы қаласы бойынша 2005 жылдан 2015 жылға дейінгі орташа номиналды айлық негізінде, ал 3-кестеде жұмыссыздық деңгейінің және 4-кестеде қала бойынша 10 жыл аралығындағы баға көрсеткіш нәтижесі көрсетілген.

2-кесте. Алматы бойынша халықтың өмір сүру деңгейі, теңге

Жылдар

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Жылдар:

Алматы

қаласы

2005:

39 614

2006:

49 201

2007:

59 240

2008:

78 021

2009:

90 239

2010:

95 139

2011:

106 597

2012:

121 674

2013:

134 378

2014:

142 310

2015:

155 242

1. 5-сурет. Алматы қаласы бойынша өмір сүру деңгей көрсеткіші

3- кесте. Жұмыссыздық деңгейі, пайыз

Жылдар

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Жылдар:

Алматы

қаласы

2005:

8, 8

2006:

8, 4

2007:

8, 2

2008:

7, 8

2009:

7, 4

2010:

7, 7

2011:

6, 3

2012:

5, 6

2013:

5, 6

2014:

5, 6

2015:

5, 5

Жұмыссыз деңгейі көрсеткіші урбандалу процесіне әсер ететін факторлардың бірі болып табылады. Дегенмен демографиялық көрсеткіштің мәні мен жұмыссыздық деңгейінің көрсеткішінің мәні кері пропорионал шамалар болып табылады. Жұмыссыздық деңгейі көрсеткіші кеміген сайын, қала халқы санының өсу шамасы, яғни урбандалу процесінің дамуы көрсеткіші жоғарылайды. 1. 6-суретте Алматы қаласы бойынша жұмыссыздық деңгей көрсеткіші графигі келтірілген.

1. 6-сурет. Алматы қаласы бойынша жұмыссыздық деңгей көрсеткіші

4-кесте. Тұтынушылық баға индексі, пайыз

Жылдар

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Жылдар:

Алматы

қаласы

2005:

109, 6

2006:

112, 0

2007:

127, 1

2008:

110, 7

2009:

107, 5

2010:

108, 0

2011:

106, 8

2012:

106, 1

2013:

104, 4

2014:

107, 0

2015:

114, 8

1. 7-сурет. Алматы қаласы бойынша баға көрсеткіш деңгейі

Экономикалық фактордың қосымша аспектілері ретінде денсаулық сақтау, транспорт және тұрғын үймен қамтамасыз ету факторларын жатқызуға болады. Қалалық өмірдің сапалық көрсеткіші табиғи - климаттық талаптар, өмір сүру деңгейі, баспана, денсаулық сақтау талаптары, транспорт, шекараның экологиялық көрсеткіші урбандалу процесінің дамуының факторларын көрсетеді.