Өстік желдеткіш

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 173 бет
Таңдаулыға:

1

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

МИНИСТРЛІГІ

Коммерциялық емес акционерлік қоғамы

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ

Электр энергетика

Электр энергетикасы

. факультеті

мамандығы

«Өндірістік қондырғылардың электр жетегі және автоматтандырылуы » кафедрасы

жобаны орындауға берілген

ТАПСЫРМА

Студент

Күзембаева Перизат

(аты - жөні)

Жоба тақырыбы Осьті желдеткіштің реттелетін электр жетегі

ректордың « 29 » қыркүйек № 124 бұйрығы бойынша бекітілген.

Аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі: « 18 » мамыр 2015 ж.

Жобаға

бастапқы деректер (талап етілетін жоба нәтижелерінің

параметрлері және нысанның бастапқы деректері)

Pн = 75 кВт, U = 220 В, nH = 1482 айн/мин, R’ 1 = 0, 025, Х’ 1 = 0, 089, R”2 =

0, 014, X”2 = 0, 11, Xµ = 4, 4 .

Диплом жобасындағы

әзірленуі тиіс сұрақтар тізімі

немесе

диплом жобасының қысқаша мазмұны:

Дипломдық жұмыс "Осьті желдеткіштің реттелетін ЭЖ" тақырыбына

жазылды. Ол келесі бөлімдерден тұрады: арнайы бөлім, өмір тіршілік

қауіпсіздігі, экономикалық бөлім. Арнайы бөлімде кондициялау жүйесінде

қолданылатын өсьті желдеткіштің жұмыс істеу ерекшеліктері мен

қолданылулары қарастырылады, таңдалған «жиілікті түрлендіргіш -

асинхронды қозғалтқыш» жүйесінің есептеулері мен реттеу әдістерін

таңдау жасалынады. ЖТ - АҚ жүйесінің басқару сұлбасы көрсетіледі.

Matlab- та ЖТ - АҚ сұлбасын модельдеу арқылы алынған механикалық және

динамикалық сипаттамалар тұрғызылады

2

Сызба

материалдарының (міндетті

түрде

дайындалатын

сызуларды көрсету) тізімі

Осьтік желдеткіш, осьтік желдеткіш сызбасы, осьтік желдеткіштердің

эксплуатациялық сипаттамасы, статор тізбегіндегі кедергі көмегімен АҚ

координаттарын реттеу, статорда кернеу өзгерту арқылы

АҚ

координатын реттеу,

АҚ жүйесінде координатты реттеу,

АҚ

координатының жиіліктік реттеудегі механикалық сипаттамалары, КИМ

бар ЖТ құрылымды сұлбасы, үш фазалы

АҚ қосылу сұлбасы, жылжу

кезіндегі АҚ тәуелділік графигі, қосу сызбасы, эквиваленті ток, тоқтың

үйлесімді спектрі, ЖТ - АҚ жүйесінің күш тібектерінің сызбасы, асинхронды

қысқа тұйықталған қозғалтқыштың координаттың қозғалмайтын

жүйесіндегі үлгісі, сатылы ықпал етудегі кезең мен жылдамдығын

өзгертудің өтпелі процесстері,

қозғалтқышының виртуалдық үлгісі

асинхронды қысқа тұйықталған

.

Негізгі ұсынылатын әдебиеттер

1. С. А. Веселов. Проектирование вентиляционных установок предприятий по

хранению и переработке зерна. - М. : Колос, 1974 ; 2 . В. В. Алешковская и др.

Вентиляционные и аспирационные установки. - М. : Агропромиздат, 1986 ; 3.

А. М. Дзядзио, А. В. Панченко и др. Вентиляционные установки

зерноперерабаты - вающих предприятий. - М. : Колос, 1974 ; 4 . С. А. Веселов.

Практикум по вентиляционным установкам. - М. : Колос, 1982 ; 5 . А. Б.

Демский и др. Оборудование для производства муки и крупы. Справочник.

СПб. «Профессия», 2000 г . ; 6 . В. В. Алешковская. Практическое руководство

по эксплуатации аспирационных и пневмотранспортных систем на

предприятиях перерабатывающей промышленности. - М. : ДеЛи, 2000 г. ; 7.

Бердибеков А. О., Тергемес К. Т. Многодвигательный ЭП синхронного

вращения с повышенной синхронизирующей способностью.

Труды

международной научной конференции «Информационные технологии и

АПП». - Алматы, КазНТУ, 2002 г.

4

АНДАТПА

Дипломдық жұмыс "Осьті желдеткіштің реттелетін ЭЖ" тақырыбына

жазылды. Ол келесі бөлімдерден тұрады: арнайы бөлім, өмір тіршілік

қауіпсіздігі, экономикалық бөлім.

Арнайы бөлімде

кондициялау жүйесінде қолданылатын өсьті

желдеткіштің жұмыс істеу ерекшеліктері мен қолданылулары

қарастырылады, таңдалған «жиілікті түрлендіргіш - асинхронды қозғалтқыш»

жүйесінің есептеулері мен реттеу әдістерін таңдау жасалынады. ЖТ - АҚ

жүйесінің басқару сұлбасы көрсетіледі. Matlab-та ЖТ - АҚ сұлбасын

модельдеу арқылы алынған механикалық және динамикалық сипаттамалар

тұрғызылады.

Экономикалық бөлімде модернизациядан кейінгі осьтік

желдеткіштердің реттелетін электржетегінің, шығын мен тиімділіктің жалпы

есептеулері жүргізілді. Сондай ақ, басқару жүйесіндегі электр жабдықтардың

құны арасындағы айырма мен электроэнергия шығынының жылдық

жұмсалуы анықталды және жобаның финанстық - экономикалық тиімділігінің

көрсеткіштері есептелді.

Өмір тіршілік қауіпсіздігі бөлімінде желдеткіш қондырғысы орналасқан

мекемедегі зиянды және қауіпті факторларға талдау жасалды және жарықтану

жүйесі мен жерге қосу құрылғысына есеп жүргізілді.

5

АННОТАЦИЯ

Дипломная работа выполнена на тему «Регулируемый электропривод

осевого вентилятора». В нее входят следующие разделы: специальная часть,

безопасность жизнедеятельности, экономическая часть.

В специальной части рассматривается назначение и особенности работы

осевого вентилятора применяемого в

системе кондиционирования,

производится выбор способа регулирования и расчет выбранной системы

«преобразователь частоты

асинхронный двигатель» (ПЧ

АД) .

Предоставляется схема управления системой ПЧ - АД. Строятся механические

и динамические характеристики, полученные при моделировании схемы ПЧ -

АД в среде Matlab.

В экономической части был проведен расчет регулируемого

электропривода осевого вентилятора после модернизации, общий расчет

затрат и расчет эффективности. А так же, определены разницы в стоимости

электрооборудования систем управления и годовые затраты на потери

электроэнергии, расчитаны показатели финансово

экономической

эффективности проекта.

В разделе безопасность жизнедеятельности анализированы вредные и

опасные факторы в производстве, где расположено вентиляционное

устройство и сделан расчет системы освещения и обородувания для

заземления.

6

ANNOTATION

The graduate work performed on "regulated electric axial fan. " It includes the

following sections: a special part, life safety, the economic part.

The special part deals with the purpose and features of axial fans which are

used in air-conditioning system, selects a method for controlling and calculation

system selected "frequency converter - induction motor" (IF - AD) . Provided the

control circuit of the motor-BP. Built mechanical and dynamic characteristics

obtained by the simulation circuit IF - AD in the sphere of Matlab.

In the economic part there was calculated regulated electric axial fan after the

modernization, the overall calculation of costs and calculation of efficiency. Also,

the difference in the cost of electrical control systems and the annual cost of

electricity for losses, calculated indicators of financial and economic efficiency of

the project.

The occupational factors in the production, where there are ventilating device

and made the calculation of lighting and equipments of grounding are analyzed in

the part of life safety.

7

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

АҚ - асинхронды қозғалтқыш

КТТ - Кернеудің тиристорлы түрлендіргіші

ЭҚК - электр қозғаушы күш

ПӘК - пайдалы әсер коэффициенті

ЭЕМ - электр есептеуіш машина

ЭЖ - электр жетегі

ЖТ - жиілікті түрлендіргіш

АБЖ - автоматты басқару жүйесі

КИМ - кең импульсті модуляция

8

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

1

1. 1

1. 2

2

2. 1

2. 2

3

3. 1

3. 2

3. 3

4

4. 1

4. 2

5

5. 1

5. 2

5. 3

6

6. 1

6. 2

6. 3

6. 4

6. 5

6. 6

Қуатты өстік желдеткіштерді іске қосу мен жұмыс істеуінің

технологиялық ерекшеліктері

Өстік желдеткіштердің мақсаты мен жұмысы

Салқындатқыштың өстік желдеткіштерін іске қосудың тәсілін

таңдау, негіздеу және реттеу

ЖТ - АҚ жүйесінің статикалық сипатамалары

ЖТ - АҚ жүйесінің механикалық сипаттамалары

U/f = const, U=380В, f= 50Гц кезіндегі, АҚ механикалық табиғи

сипаттамасының есебі

Жиілік өңдегіші мен күш сызбасы элементі мен параметрлерін

есептеу

Инвертор мен түзеткіштің күштік элементтерін таңдау және есептеу

Аналитикалық шолу және сериялы жиілікті түрлендіргішін таңдау

Қоректенетін желіге жиілікті түрлендіргіштің әсер ету бағасы

ЖТ - АҚ жүйесін математикалық үлгілеу

ЖТ - АҚ жүйесінің күшті жағының элементтерін математикалық

сипаттау

MatLab ортасында ЖТ - АҚ жүйесінің үлгісі

Өмір тіршілік қауіпсіздігі бөлімі

Желдеткіш қондырғысы орналасқан мекемедегі зиянды және қауіпті

факторларға талдау жасау

Желдеткіш қондырғысы орналасқан цехта жарықтану жүйесіне есеп

жүргізу

Электр қауіпсідігі бойынша қорғаныстық жерге қосу құрылғысына

есеп жүргізу

Экономикалық бөлім

Техникалық экономикалық есептің мақсаты

Озық жүйенің техникалық экономикалық негіздемесі

Басқару жүйесінің біреуін таңдауға мүскіндік беретін факторлар

Басқару жүйесіндегі электр жабдықтардың құны арасындағы

айырманы анықтау

Электроэнергия шығынының жылдық жұмсалуын анықтау

Жобаның финанстық - экономикалық тиімділігінің көрсеткіштерін

есептеу

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

9

КІРІСПЕ

Өнеркәсіп механизмдерінің жұмысы және өндіріс үрдістері кезінде

бөлменің ауасы әрдайым әр түрлі зиянды заттармен ластанады, адамдардың

денсаулығына, кейде шығарылып жатқан өнімге кері әсерін тигізеді. Сондай

зиянды заттарға әртүрлі түрдегі шаң, бу, газ, сонымен бірге артық жылу мен

ылғал, химиялық бу, жалпы уытты заттектер немесе тітіркенгіштік әсері, улы

және сусыз шаң, зиянды радиоактивті факторлар жатады және оның адам

ағзасына әсері де зор.

Қоршаған ауаның ластануы жалпы жылудың бөлінуі, ылғалдылық пен

көмірқышқыл газы, жылу мен ылғалдың бөліну мөлшеріне байланысты

физикалық дәрежесі адамға артық жүктеме және қоршаған ортаның

температурасына қатысты болғандықтан, қазіргі заман талабына сай адам

өміріне жасанды құрал тиімділігі ауа ортасына қажет.

Техникалық желдету ауадан зиянды заттарды жою жолымен күресу

және соңғы таза өтемақы жүйесін пайдаға асыру мақсатымен қызмет етеді.

Желдету жүйесі ұстаным әсеріне қарай: табиғи және механикалық

болып бөлінеді. Табиғи желдету жүйесі сирек кездеседі, оның ерекшелігі

жалпы ауа алмасу, яғни бөлмені барлық ауамен алмасуды қамсыздандыру.

Механикалық желдету жүйесі жалпы ауа алмасуда, жергілікті де бола

алады. Жергілікті жүйеде құрылғы арқылы зиянның бөлінуіне қарсы әртүрлі

қорғаныс түрін жасайды, ауа жергілікті ауа шығару нұсқауымен, яғни ауа

өтемақысы, жергілікті ауа шығаруды жою, бөлме ішіне жаңа таза ауаның

берілуімен жойылады.

Алматы мақта мата комбинаты шығару кәсіпорындарында негізінен

сорғыш желдеткіш қондырғылары қолданылады. Ауаны сору кезінде

машинаның қаптамасында вакуум пайда болады, ол шаңның бөлмеге

таралмауын қамтамасыз етеді.

10

1 Қуатты өстік желдеткіштерді іске қосу мен жұмыс істеуінің

технологиялық ерекшеліктері

1. 1 Өстік желдеткіштердің мақсаты мен жұмысы

Өстік желдеткіштер өмір тіршілігінің барлық саласында өз қолдауын

тапты. Оларды пайдалану аясы өте кең. Жеңіл өнеркәсіптен бастап, ауыр

машина жасау саласына дейін қолданысқа ие. Мұндай машиналарға деген

сұраныс көлемі де айтарлықтай жоғары.

Қоршаған ортаны қорғау мен өндіріс еңбегі шартына сұраныстың

тұрақты түрде өсуі өстік желдеткіштер қолданысын кеңейтті. Тоқыма өндіріс

комбинаты, химиялық кәсіпорындар, шахталар, металлургиялық комбинаттар

сияқты зиянды өндірістер желдетілуін желдеткіштер қамтамасыз етеді.

Өндіріс көлемінің ұлғаюымен, құрылыс қарқынының өсуімен және

пайдалы қазбаларды игерумен желдеткіштік режимнің аясы кеңейе түсіп,

өстік желдеткіштер маңызы одан әрі арта түседі.

Қазіргі таңда, өстік желдеткіштер кең таралған. Олар құрылыс, ғимарат,

өнеркәсіп орындарында, машина жасау бұйымдарын құрастыруда және

технологиялық қондырғыларды ауамен жылыту, ауа тартқыш және ауа

ағымын қамтамасыз ететін түрлі желдетулер жүйелерінде қолданылады. Өстік

желдеткіштер басқа желдеткіштерден ерекшеленеді. Оның құрылымының

жеңіл болуы ерекшеліктерінің бірі болып саналады.

Өстік

желдеткіштерді мақсаты бойынша жалпы және арнайы

мақсаттағы желдеткіштер деп бөледі. Жалпы мақсаттағы желдеткіштер 40°С

температурада жарылғыш заттар, жабысқақ және талшықты заттар,

цементтейтін тозаң мен басқыншы заттардан тұрмайтын таза немесе аз

шаңдалған ауаны тасымалдауға арналған.

Температура шегінің белгілену

себебі: ауыстырылатын газ ағынындағы электр қозғалтқыш орауының жылу

өткізгіштігі өте жоғарғы температурада нашарлайды.

1- қалақтар; 2- ротор; 3- қаптама.

Сурет 1 - Өстік желдеткіш

Өстік желдеткіштер айналым жазықтығының бұрышының төлкесінде

бекітілген қалақтардан тұратын дөңгелектің цилиндрлік қаптамасында

орналасады. Өстік желдеткіштер жабдықталған қалақтардың орақ тәрізді

болуы, жұмыс барысында шу деңгейін төмендетуге мүмкіндік береді. Өстік

11

дөңгелек айналып бастағанда, ауа қалақтармен қамтылып, айналым бағытына

қарай тасымалданады. Сонымен қатар, өстік желдеткіштер жұмысының бір

ерекшелігі бар: ауа тек өстік бағытта ғана тарайды және мүлдем радиал

бағытта қозғалмайды. Осылайша, өстік желдеткіштер қуатты бағытталған ауа

ағынын жасайды.

1- корпус (қорап) ; 2 - жұмыс жасайтын дөңгелегі; 3- сүйіршілік (обтекатель) .

Сурет 2 - Өстік желдеткіш сызбасы

Реттелетін электр жетектерді пайдалану бірқатар өстік желдеткіштер

үшін ерекше маңызға ие. Себебі, кейбір деректер бойынша өстік

желдеткіштер ПӘК реттелетін электр жетектерде орта есеппен 12 %

реттелетіндіден жоғары болуы тиіс. ПӘК жоғарлатудан басқа, өстік

желдеткіштердің реттелетін электр жетектерін пайдалану кейбір жағдайларда

бағыттаушы аппаратты алып тастап, турбомашина құрылымын жеңілдетуге,

сондай - ақ екі немесе одан да көп желдеткішдердің жұмысын қамтамасыз

етуге мүмкіндік береді. Қазіргі таңда, өстік желдеткіштердің реттелетін электр

жетектеріне көшу үрдісі белең алып тұр.

Өстік желдеткіштер - бұл бір жыл ішінде үлкен жұмыс ұзақтығы мен

ұзақ уақытқа созылатын жүктемелі режим механизмі болып табылады.

Желдеткішдердің үлкен инерция моменттеріне ие. Оны электр жетектердің

іске қосу есептемелерінде ескеру қажет.

Әдетте, желдеткішдердің жылдамдықтарын реттеудің қажетті шегі 2:1

аспайды. Егер айналым жиілігіне пайдаланылатын қуаттың текшелік

тәуелділігін есепке алсақ, тереңірек реттеу сирек қолданылады:

PМЕХ ∗

P  ω

PНОМ  ω МЕХ





(1)

Өстік желдеткішдерді іске қосу босатылған машинада, яғни жабық

бағытталған аппаратта, сонымен қатар толықтай ашық болған жағдайда да

12

орындалады.

Бірінші жағдайда желдеткіш қозғалтқышын іске қосу

барысындағы максималды момент шамамен 0, 4 номинальді, екіншісінде -

номинальды. Қуатты

өстік желдеткішдерді іске қосуда жұмыс жасайтын

дөңгелегінің үлкен диаметрімен, әдетте жұмыс жасайтын дөңгелегінде артық

динамикалық кернеудің пайда болуын болдырмау үшін іске қосуда үдеуді

шектеу талап етіледі.

Өнеркәсіпте өстік желдеткіштердің төрт типі шығарылады: МЦ, У, В

және ВОК.

МЦ типіндегі желдеткіштердің жалпақ диск түрінде жасалған күпшекке

ерітіліп жабыстырылған төрт қалағы болады. Негізінен тұрғын жай желдетуі

үшін пайдаланылады.

У (әмбебап) типіндегі желдеткіштердің алты (У-6) немесе он екі (У-12)

жайылма қалақтары бар. Олар күпшекке бекітіледі. Ал күпшек диаметрі

ротордың 0, 5D диаметрін құрайды. УК-2М типіндегі желдеткіштер пайдалы

әсер коэффицентіне ие, тұрақты профильдегі бұралған қалақтарынан тұрады.

Кептіргіш техникада олар көп таралған. В типіндегі желдеткіштер, он алты

қалақты және үлкен диаметрлі күпшектерімен кептіргіштердің электорлы

орнатуларында қолданылады. Құюлы (жеңіл құймалардан)

бұратылған

қалақтары бар ВОК типіндегі желдеткіштер ең жетілгендері болып табылады.

Оларда ПӘК жоғары және тоттануға аз орын алады.

Әр топтаманың шегінде желдеткіштер дөңгелек диаметрі мен айналым

жазықтығына қалақ бұрылысының бұрышымен ерекшеленеді. Өстік

желдеткіштер көлемі жұмыс дөңгелегінің диаметрінің дециметр санымен

алғандағы нөміріне сәйкес болады. Диаметрі 1000 мм немесе 10 дм болатын

дөңгелек 10 нөмірлі болса, диаметрі 1250 мм, сәйкесінше 12, 5 тең.

Өнеркәсіпте таралған турбомеханизмдер ішінде желдеткіштер

сорғылардан кейін екінші орында тұр. Олардың негізін өндіріс және басқа да

жайларда салқындатқыш ауамен қамтамасыз ететін санитарлы - техникалық

желдеткіштер саны құрайды. Бұл желдеткіштердің азғантай қуатына

қарамастан олар аса көп энергия жұмсайды.

Қуатты желдеткіштер химиялық және металлургиялық комбинаттар

градирняларында суды суыту қарқынын күшейту үшін пайдаланылады.

Әдетте, олардың жұмыс жасайтын дөңгелектерінің айналым жиілігі үлкен

емес, 600 айн/мин жоғары.

Жұмыс жасайтын дөңгелегі қалақтары шетінің мүмкін болатын

жылдамдығын шектеу дөңгелек диаметрінің үлкеюі салдарынан, оның

номиналды айналым жиілігін төмендетуге алып келеді. Желдеткіштердің

үлкен инерция моменті бар. Кейде жетек қозғалтқыштың инерция моменті

артқанда ол іске қосуды қиындатып, кейбір жағдайда жұмыс дөңгелегін тез

тоқтату үшін электрлік тежеуді қолдануды талап етеді.

Желдеткіштер басқа турбомашиналармен салыстырғанда байланысқа

қандай да бір қарсы қысымсыз жұмыс істейді. Нәтижесінде жетек

қозғалтқыштың білігінде статикалық қарсыласу кезінің жылдамдықтан

квадраттық сипатта қажеттілігі бар болса, ал желдеткішке жақындатылған

13

қуат мойынтіректегі үйкелісті есепке алмай, жылдамдықтың үш еселенген

дәрежесіне пропорционал болады. Сол себепті де желдеткіштер жұмысының

режимі есебі үшін ұқсастық заңына өрнектеуді қолдануға болады.

Q * =

Q

Qном

ω

ω ном

;

(2)

H * =

M * =

H

H ном

M

M ном

 ω

 ω ном

 ω

 ω ном

2



2



(3)

(4)

Pмех *

P  ω

Pном  ω мех



(5)

мұнда ωном, Mном, Pном - сәйкесінше номинальды айналым жылдамдығы,

қозғалтқыш қуаты мен моменті.

Желдеткіштер өндірісін реттеудің экономикалық емес тәсілі болып

сорғыларды дроссельді реттеуге ұқсас желдеткіштің шығу каналы қимасын

сұқпажапқышпен реттеу болып табылады. Бұл кезде желдеткіш сипаты

өзгермейді, сорғылы орнатуларда орын алған сияқты магистраль сипаты

өзгереді.

Егер желдеткіш беруін жылдамдық өзгерісімен реттелсе, онда байланыс

сипаты келесі формулаға сәйкес келеді:

H=Hc+RQ2

(6)

Нс = 0, яғни Н= RQ 2, ал желдеткіш реттеудің барлық шегінде тұрақты

болып қала береді.

Желдеткіш қозғалтқышы (желдеткіш ПӘК есебінсіз),

пайдаланатын

қуатты сұқпажапқышпен реттеуде келесі өрнекпен бағалауға болады:

P1* =

1 + aS но м

1 − S ном

Q* ;

(7)

Ал жеке реттеуде:

P1* = Q*3 +

S но м ( 1 + a )

1 − S ном

(8)

Пайдаланылатын қуат (7) және (8) формулаларымен шығады және 3

суретте көрсетілген. Желдеткіш ПӘК есебімен қозғалтқыш қуаты графигі үзік

14

сызықпен берілген. 3 суреттен, желдеткіштің жиілікті реттелетін электр

құрылғысында пайдаланылатын қуат номинальды режим нүктесінен басқа

шығындардың кез келгенінде сұқпажапқышпен реттеуге қарағанда біршама

төмен екендігі көреміз.

Сурет 3 - Сұқпажапқышпен (1) және жиілікті реттеуде (2)

Желдеткіштің электр жетегі торабынан тұтынатын қуат өзгерісінің

тәуелділіктері (желдеткіш ПӘК есебінсіз)

Өстік желдеткіштер 4 суреттегі сипаттамаларға ие ортадан тебуші

машиналар сипаттамасынан пішіні бойынша ерекшеленеді.

Өстік

желдеткіштер сипаттамасында сол жағында ойық бар және сол себепті де

тұрақсыз, сондықтан ол тек шектегі қысым аймағында ғана жұмыс істей

алады. Өстік желдеткіштер сипаттамасының оң (іске жарамды) жағы тік

құлайтын болып табылады.

Жұмыс дөңгелегінің қалақтарының орнату бұрыштарын өзгерту арқылы

өстік желдеткіштердің жұмысы реттеледі. Әдетте, қалақтар бұрылысы

желдіткеш жұмыс істемей тұрғанда орындалып, ұзақ уақытты алады.

Реттеудің бұл тәсілі автоматтық басқару жүйесі үшін жарамсыз әдіс. Қалақтар

бұрылысы үшін құрастырылған құрылымдар жұмыс барысында желдеткіш

құрылымын ауырлатады және сенімділігін төмендетеді.

Қалақтарды бұру арқылы реттеу кезінде өстік желдеткіш ПӘК тең

болатын қисықтар (4 сурет) H = f(Q) сипаттамаларына перпендикуляр

орналасып, қысым азаюынан ПӘК төмендеп, сыртқа тебуші машиналардағы

қисықтар ПӘК тең келіп, H=f(Q) сипаттамаларына параллель орналасады.

15

Сурет 4 - Өстік желдеткіштердің эксплуатациялық сипаттамасы

Қозғалтқыш жылдамдығын өзгерту арқылы өстік желдеткіштер

өндірісін реттеу ортадан тебуші машиналарда болмайтын нақты бір

қиыншылықтармен байланысты. Егер қалақтар бұрылысы бұрышын θн. а=47о

тең деп алсақ, онда тораптағы жұмыс 0А1 (4 сурет) сипаттамасындай болады,

яғни сол жағынан өтетін 0А2 кез келген сипаттама болуы мүмкін емес, себебі

желдеткіш тұрақсыз жұмыс аумағына түседі.

0А2 оң жағынан өтетін сипаттама, мысалы 0А3 к кезінде тораптағы

жұмыс үнемсіз, себебі желдеткіш ПӘК жылдамдығын реттеуге қарамастан

0, 5 аспайды. Сол себепті өстік желдеткіштің тек жылдамдығын реттеу

рационалды жұмыс аумағын кішірейтеді, көп жағдайда бірлескен реттеу талап

етіледі. Осыларды ескере отырып, алдын ала талдау жасай келе мүмкін жұмыс

режимдерді өстік желдеткіштер үшін сәйкестендіріп, реттеу жүргізілу тиіс.

Реттелетін электр жетектерді пайдалану бірқатар өстік желдеткіштер

үшін үлкен маңызға ие. Себебі, кейбір деректер бойынша өстік желдеткіштер

ПӘК-і реттелетін электр жетектерде орта есеппен 12 %