УДО тұндырғышы деп аталатын технологиялық процесті басқарудың автоматтандырылған жүйесі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

5

6

7

8

Аңдатпа

Бұл дипломдық жобада «УДО тұндырғышы» деп аталатын

технологиялық процесті басқарудың автоматтандырылған жүйесі жасалады.

Автоматандырылатын барлық қондырғыларға сипаттама берілген,

мұнайды дайындау және айдау қондырғысына нақты жүйелі-техникалық

талдау жүзеге асырылған, ұсынылған басқару жүйесінің құрылымдық

сұлбалары жасалды, MatLab ортасында реттеу жүйесінің моделі визуалды

көрестілген.

Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімінде табиғи және жасанды

жарықтандырулар есептелінген.

Жасалған автоматтандырылған жүйені тәжірибеде пайдалану мен іске

асыру үшін, технико-экономикалық есептерге негізделген жұмсалатын

қаржылық есептер, экономикалық бөлімде келтірілген.

Аннотация

В данном дипломной проекте произведена разработка системы

автоматизации для автоматизированной системы управления «отстойника

УДО».

Приводится описание всей установки, осуществлён подробный

системно-технический анализ установки подготовки и перекачки нефти,

разработаны структурные схемы предложенных подсистем управления,

произведена визуализация модель регулирования с помощью программного

продукта MatLab.

Рассмотрены вопросы безопасности жизнедеятельности, где был

произведен расчет искусственного и естественного освещение.

Использование и внедрение разработанной системы автоматизации на

практике, а также финансовые расчеты основывается на технико-

экономических расчетах приведенных в экономической части.

Abstract

In this diploma project carried out to develop automation system for the

automated control system of settler “ISD”.

The description of the entire system, systematically carried out detailed

technical analysis of treatment and pumping oil, the structural scheme offers

management subsystems, made visualization control model using the software

MatLab.

The issues of life safety, where we calculated the natural and artificial

lighting.

Use and implementation of automation systems developed in practice, as well

as financial calculations based on technical and economics calculations presents in

the economics part.

Мазмұны

9

Кіріспе . . . 10

І бөлім. Технологиялық бөлім . . . 12

1. 1 Мұнайда эмульсияның түзілу жолдарын талдау . . . 12

1. 1. 1 Мұнайдың құрамы, жіктемесі . . . 12

1. 1. 2 Мұнайдағы судың түзілу жолдары . . . 14

1. 2 Эмульсияларды бұзу әдістерін жіктеу және мұнайды

тұзсыздандыру . . . 16

1. 3 Мұнай эмульсияларын бұзуда қолданылатын деэмульгаторлар . . . 17

1. 4 Деэмульсациялық тұндыру қондырғысына қойылатын талаптар . . . 18

1. 5 Эмульсияларды бұзудың негізгі әдістері . . . 19

1. 6 Мұнайды айдау және дайындау қондырғысының

негізгі жабдықтары . . . 21

1. 7 Мұнайды айдау және дайындау қондырғысының

технологиялық сұлбасына сипаттама . . . 23

1. 8 Мұнайды деэмульсациялық тұндырудың технологиялық

сұлбасы . . . 25

ІІ бөлім. Арнайы бөлім . . . 28

2. 1 Мұнайдың деэмульсациялық тұндыруын

автоматтандыру процесін сипаттау . . . 28

2. 2 Мұнай деңгейін реттеудің функционалдық сұлбасы . . . 31

2. 3 Автоматтандыру жүйесінің құрылымдық сұлбасын сызу . . . 32

2. 4 MatLab ортасында реттеу жүйесінің моделін жасау . . . 35

2. 5 Қондырғыдағы бақылау-өлшеу аспаптары . . . 37

ІII бөлім. Экономикалық бөлім . . . 41

3. 1 Экономикалы бөлімге кіріспе . . . 41

3. 2 Тауарды бейнелеу мен негіздеу . . . 41

3. 3 Нарыққа өткізуін бағалау . . . 42

3. 4 Бәсекелестікті бағалау . . . 42

3. 5 Маркетинг жоспары . . . 43

3. 6 Өтеу мерзімін ессептеу . . . 43

3. 7 Тәуекелділікті бағалау . . . 50

3. 8 Экономикалы бөлімге қорытынды . . . 50

ІV бөлім. Өміртіршілік қауіпсіздігі . . . 51

4. 1 Мұнайды дайындау және айдау цех диспечерінің техникалық

қондырғыларды пайдаланудағы еңбек жағдайын талдау . . . 51

4. 2 Диспетчер отыратын бөлменің табиғи

және жасанды жарықтандыру есебі . . . 53

4. 2. 1Жарықтың адамға әсері . . . 54

4. 2. 2 Табиғи жарықтандыру . . . 54

4. 2. 3 Табиғи жарықтануды есептеу . . . 55

4. 2. 4 Жасанды жарықтандыру . . . 56

4. 2. 5 Жасанды жарықтандыруды есептеу . . 57

4. 3 Қорытынды . . . 58

10

Қорытынды . . . 59

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 60

Кіріспе

11

Республикамыздың халық шаруашылығын дамытудың негізгі

міндеттеріне өндірістік процестерді кешенді автоматтандыру қарқынын жан -

жақты арттыру, әсіресе қосалқы жұмыстарды механикаландыру және

автоматтандыру, қол еңбегінің үлесін барынша азайту жатады. Осы

міндеттерді шешуде автоматты басқару жүйесін өңдеуге, адам денсаулығына

зиянды әрі өзіндік құнын кемітуге мүмкіндік беретін микропроцессорлық

техника мен өндірісті роботтарды кеңінен пайдаланудың үлкен маңызы бар.

«Автоматтандыру» деп, адамды тікелей технологиялық процеске

қатысудан босататын автоматтық құрылғыларды пайдалануды және енгізуді

айтады. Автоматтандырудың теориялық және ғылыми негізін автоматика

құрайды.

Автомат (грек тілінен аударғанда «өздігінен әрекет ететін») өндірістік

процесті адамның қатысуынсыз тек оның бақылауымен жүзеге асыратын

құрылғы (машина, аппарат, аспап, тетік) .

Бүгінгі таңда автоматтандыру бағытында өздерінің келелі еңбектерімен

жер жүзіне таныла бастаған Қазақстан ғылымдары да аз емес.

Басқарудың теориялық мәселелері инженер технологтарға қажетті деген

ауқымда берілді. Автоматтандырудың іс жүзінде қолданылып жүрген және

бүгінгі күнде өндіріске тәжірибелік түрде ғана енгізіліп отырған арнайы

құрал-жабдықтарында әлі зерттеліп жатқан кейбір перспективалық шешімдер

де қарастырылды.

Қазіргі

кезде электр есептеуіш машинасыз, микропроцессорлық

техникасыз жаңа заманғы өндірісті көзге елестету мүмкін емес. Өндірістік

процестерді автоматтандыруды дамыту бағытын талдай келіп, өз күрделілігі

жағынан әр түрлі міндеттер шешімін тапқан үш негізгі сатыны атап кетуге

болады. Жұмыс циклін автоматтандырудың бірінші сатысында негізгі көңіл

автоматтар мен жартылай автоматтарды жасауға бөлінді, ал олар өз кезегінде

жұмыс машиналарының конструкциясын кемелдендірудің және дамытудың

салдары болды. Бұл сатыда технологиялық процестерді автоматтандыру

өңдеудің кейбір операцияларын ғана қамтиды, ал дайын өнімді жинау,

бақылау және қаттау қолмен не механикалық құралдармен жүргізілді.

Автоматтандырудың екінші сатысы өңдеу бақылау, жинау, қаттау тағы

басқалары операцияларды біріктіретін автоматтық машина (автоматтық желі)

жасауға тіреледі. Автоматтандырудың үшінші сатысына өндірістік

процестерді кешенді автоматтандыру, яғни электр есептеуіш машинасын

кеңінен пайдалана отырып, автоматтық учаске, цех пен зауыттар, өндірістік

автоматты басқару жүйесін, икемді роботты кешенін құру жатады.

Тұндырғыштар - оларға толықтай немесе бір бөлігі ғана бұзылған

эмульсиялар түскен кезде мұнайдан суды бөлуге арналған. Тұндырғыштар

қатты суланған мұнайды өндіру кезде оның суын алдын - ала бөліп алу үшін

немесе мұнай эмульсияларын блокты не тұрақты пештерде қыздырған соң

мұнайды толық сусыздандыру үшін қолданылады. Олар (тұндырғыштар)

аппараттан шығар кездегі өнім құрамындағы су мен тұздың мөлшері тауарлық

12

мұнайдың сапасына қойылатын стандаттарға сәйкес болуын қамтамасыз етуі

керек.

Қазіргі кезде үздіксіз және жартылай үздіксіз жұмыс істейтін цилиндр

пішінді саңылаусыз тұндырғыштар көп қолданылады. Тұндырғыштарда

эмульсиялардың бөліну процесі статикалық немесе ламинарлық режим

жағдайында жүреді (Re = 1÷2) .

Эмульсияларды тұндырғыштарға енгізу тәсілі бойынша, бұл

аппараттарды ағыс қозғалысының бағыты тігінен немесе көлденеңінен

жүретін тұндырғыштар деп бөлуге болады. Тұндырғыштарға эмульсиялар үш

түрлі тәсілмен енгізіледі тарату коллекторлары арқылы үстінен немесе

астынан немесе эллипс тәрізді жасалған түбі жағынан. Эмульсияларды енгізу

тәсілі эмульсияның бұзылу дәрежесіне, тұндырғышқа келіп түскен мұнай мен

судың тұтқырлығы мен тығыздығына және мұнайдың сулану дәрежесіне

байланысты:

салыстырмалы түрде тұтқырлық жоғары болса (10 мПа·с), онда төменгі

тарату коллекторы арқылы немесе эллипстік түбі арқылы енгізіледі;

ал, мұнайдың тұтқырлығы төмен болса (1-2 мПа·с) және сулану

дәрежесі жоғары (>10%) болса, жоғарғы тарату коллекторы арқылы енгізіледі.

Эмульсияны аппаратқа жоғарыдан енгізгенде су тамшылары мұнайдың

астына шөгеді, ал төменнен енгізгенде мұнай тамшылары су қабатынан

көтеріледі.

МДҚ-да тұндырғыштарды параллель жалғау олардың мұнаймен және

сумен ретсіз жүктелуіне әкеліп соғады, нәтижесінде МДҚ-ның технологиялық

жұмыс режимі бұзылып, олардың жұмысының тиімділігі азаяды.

1. Технологиялық бөлім

13

1. 1 Мұнайда эмульсияның түзілу жолдарын талдау

1. 1. 1 Мұнайдың құрамы, жіктемесі

Мұнай өзіне тән иісі бар, қара-қоңыр түсті, майлы, жанғыш сұйық

химиялық құрамы бойынша -көміртек (82-87%) пен сутектен (11-14%) тұрады.

Мұнай және газ жанғыш пайдалы қазбалар қатарына жатады. Олар

құрамында көмірсутегі емес қосылыстары бар әртүрлі құрылымдағы

көмірсутектерінің күрделі қоспаларынан тұрады.

Мұнай құрамы өте күрделі және әр түрлі болып келеді. Ол бір кеніштің

өзінде де өзгеріске түсуі мүмкін.

Жер жүзінде 23 мыңнан астам кен орны болса, оның ішінде Қазақстанда

200-ге жуық мұнай кен орны бар. Әр кен орнының мұнай құрамы ерекше және

қасиеті де әр түрлі.

Мұнайдың қасиеті өндіру, мұнайдың қабат бойымен қозғалысында,

скважинада және жинау мен тасымалдау жүйесінде өзгеріп отырады.

Мұнайдың құрамына метанды немесе парафинді, нафтенді және

ароматты көмірсутектер кіреді.

Метанды немесе парафинді көмірсутектері (алкандар) метаннан бастап,

пентанға дейін қалыпты жағдайда, яғни газ күйінде болады. Ал пентаннан

бастап гептадеканға дейін - сұйық түрінде, ал одан да жоғарғысы - қатты

заттар (парафиндер) күйінде кездеседі. Мұнайдың парафинді

көмірсутектерінің жартысы қалыпты құрылымға, ал қалған бөлігі

тармақталған құрылымға ие екені белгілі. Изоалкандар - бензин мен майдың,

олардың пайдалану сапасын жақсартатын бағалы компоненттер болып

табылады.

Нафтенді көмірсутектер (циклоалкандар) . Моноциклді нафтендер

мұнайда циклопентанды және циклогександы көмірсутектермен кең танымал

болып келеді. Нафтенді көмірсутектері - моторлы жанар және жағар

майлардың ең маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Нафтенді

көмірсутектері парафинді көмірсутектеріне қарағанда асфальтендер мен

шайырларды өте жақсы еріту қабілетіне ие.

Ароматты көмірсутектері бензолдық қатардың циклді шексіз

көмірсутектеріне жатады. Мұнайдың тығыздығы, химиялық тұрақтылығы,

улылығы және басқа да сипаттамалары ароматты көмірсутектерінің алатын

үлесіне және құрамына байланысты. Мұнайдың ароматты көмірсутектері

басқа қосылыстармен салыстырғанда асфальтты-шайырлы (смолалы)

заттарды өте жоғары дәрежеде еріте алады.

Мұнайдың құрамы элементтік, фракциялық және топтық деп жіктеледі.

Мұнайдың элементтік құрамы деп, ондағы әртүрлі химиялық

элементтердің бірлік үлестегі немесе пайыздағы массалық құрамын айтамыз.

Мұнайдың негізгі элементі көміртегі мен сутегі болып табылады.

14

Көбінесе мұнайда көміртегінің пайыздық үлесі - 83-87%, ал сутегінің

үлесі - 12-14% құрайды. Ал басқа элементтер - күкірт, азот, оттегі, және тағы

басқалары 3-4% аралығында кездеседі.

Күкіртті қосылыстар (меркаптандар, сульфидтер, күкіртсутектері)

металдарды қатты коррозияға ұшыратады және мұнайдың тауарлық сапасын

төмендетеді. Еркін күкірт мұнайда сирек кездеседі және күрделі күкіртті

қосылыстарға ыдырайды. Зияндық (улы) қасиеті бойынша барлық осы аталған

күкіртті қосылыстардың ішінде күкіртсутегі ең қауіпті болып табылады.

Мұнай құрамына кіретін, оттекті құрамды компоненттерге - нафтенді

және майлы қышқылдар, фенолдар және басқалары жатады. Нафтенді

қышқылдың құрамы бірнеше пайызға дейін жетуі мүмкін. Нафтенді

қышқылдар тез жағымсыз иіс шығаратын аз ұшатын сұйықтар болып келеді,

олар суда ерімейді, бірақ мұнай өнімдеріне жеңіл ериді. Сілтілі металдары бар

қабат суларымен әрекеттескен кезде түзілетін нафтенді қышқылдар тұздары -

эмульгаторлар болып табылады.

Азоттық қосылыстар мұнай құрамында аз мөлшерде кездеседі (0, 5%-ке

дейін) .

Асфальтты-шайырлы заттар жұқа беттегі мұнайдың түсін анықтайды

(сарыдан, қоңырдан бастап қараға дейін) . Олар күрделі қосылыстар болып

келеді. Оларды көміртегі, сутегі және оттегі атомдарымен қатар күкірттің,

темірдің, магнийдің, никельдің және басқа заттардың атомдары

болады. Шайырлар сілтілер мен қышқылдарда ерімейді, бірақ жеңіл мұнай

дистилляттарында толық ериді. Шайырлардың тұтқырлықтары өте жоғары,

тығыздығы шамамен 1, 0-ге тең. Асфальтендер - жеңіл бензиндерде ерімейді,

бірақ бензолда, хлороформда жақсы ериді. Ол морт сынғыш, әдетте қара түсті

болып келетін қатты зат. Олардың тығыздығы 1-ден артық. Мұнайдағы

асфальтендер мен шайырлардың жалпы мөлшері 20-25% дейін жетуі мүмкін.

Бұл заттар - сумұнай эмульсиясының негізгі табиғи тұрақтандырғышы, олар

мұнайдың көбіктенуіне жағдай жасайды.

Мұнайда аз мөлшерде металдар - ванадий, никель, хром, темір, магний

және басқа да элементтер кездеседі.

Мұнайдың фракциялық құрамын, айыру барысындағы әртүрлі қайнау

температурасында олардан шығатын фракциялар арқылы анықтайды. Мұнай

фракцияларының қайнау температурасы:

30-2050С - бензин; 200-3000С - керосин;

120-2400С - лигрион (аралық фракция) ;

3000С-тан астам температурада мазуттар алынады.

Айдау барысында алынған өнімдерді, егер олар 3500С-қа дейін қайнаса

- ашық фракциялар деп, ал егер қайнау шегі 3500С және одан да жоғары

температурада қайнаса - қара фракциялар деп атайды.

Мұнайларды былай бөледі:

Ашық фракциялардың шығуы бойынша түрлерге (қайнау

температурасы 3500С дейін)

І түрі - ашық фракциялардың шығуы 45%-дан жоғары

15

ІІ түрі - 30-45% аралығында

ІІІ түрі - ашық фракциялардың шығуы 30%-дан төмен.

Құрамындағы күкірт мөлшері бойынша кластарға

І класты - аз күкіртті (күкірт 0, 6%-дан көп емес

ІІ класты - күкіртті - 0, 6-1, 8 аралығында

ІІІ класты - жоғары күкіртті - 1, 81-3, 5%

ІV класты - ерекше жоғары күкіртті - 3, 5% жоғары.

Құрамындағы парафиннің мөлшері бойынша

аз парафинді - 1, 5%-дан төмен

парафинді - 1, 5-6% аралығында

жоғары парафинді - 6%-дан жоғары.

Шайыр мөлшері бойынша

аз шайырлы - 18%-дан төмен

шайырлы - 18-35% аралығында

жоғары шайырлы - 35%-дан жоғары.

(200С кезіндегі) тығыздығы бойынша

ерекше жеңіл - 830 кг/м3

жеңіл - 830, 1 - /850 кг/м3

орташа - 850, 1 - 870 кг/м3

ауыр - 870, 1 - 985 кг/м3

битумды - 895 кг/м3 жоғары.

1. 1. 2 Мұнайдағы судың түзілу жолдары

Мұнайда су скважина оқпанына берілетін судан немесе қысымды ұстап

тұру үшін қабатқа айдалған судан пайда болады. Скважина бойымен мұнай

мен қабат суының қозғалысынан олар араласады. Бір сұйықтын екінші

сұйықпен араласуы нәтижесінде эмулъсия түзіледі.

Эмульсия дегенеміз біреуі екіншісінде тамшы ( түйіршік ) түрде

болатын, өзара ерімейтін екі сұйықтықты жүйе. Түйіршіктер таралған

сұйықтық дисперсиялық орта, ал екінші дисперсиялық ортада таралған

сұйықтық - диперсті фаза деп аталады.

Мұнай эмульсияларының екі типі болады:

«Мұнайдағы су» және «судағы мұнай» Мұнай өндіру кезінде кездесетін

барлық эмульсияларда қабат сулары 90% және оданда да көп болады.

Эмульсия түзілу үшін екі араласпайтын сұйықтық араласпауы

жеткіліксіз. Тағыда мұнайда ерекше заттар - табиғи эмульгаторлар болуы

қажет. Мұнай табиғи эмульгаторлар әртүрлі мөлшерде барлық жағдайда қабат

мұнайында кездеседі. Оларға асфальтендер, шайырлар, мұнайда ерігіш

органикалық қышқылдар және ұсақ механикалық қоспалар жатады.

Эмульсиялық түйіршік бетінде адсорбцияланып, олар су

тамшыларының ағуына кедергі болатындай өзіндік қабат түзейді. Су

түйіршігінің бетіндегі қабаттың түзілуі эмульсияның «ескеруі» деп аталады.

16

Ескіру процесі - уақыт өткен сайын эмульгатор қабатының нығаюы.

Белгілі бір уақыт өткен соң түйіршігінің айналасындағы қабат өте мықты

болады да оны бұзу қиындайды.

Сумұнай эмульсиясының тұрақтылығына кейбір факторлар әсер етеді:

температура, парафиннің болуы, эмульсияның түзілу жағдайлары,

эмульденген судың құрамы мен мөлшері.

Эмульсия тұрақтылығы мұнайды тереңдік электорадан тепкіш

сораптармен өндіруге қарағанда, скважиналық штангалық сораптармен өндіру

кезінде төмен болады.

Эмульсия түзілуін төмендету шараларына қоса, түзілген эмульсияларды

бұзу шараларына да көп көңіл бөлінеді. Мұнай эмульсияларын бұзу үшін

әртүрлі химиялық деэмульгатор - реагенттері қолданылады. Олар табиғи

эмульгаторларға мұнай эмульсияларының тұрақтылығын төмендетуге әсер

етеді.

Деэмульгаторлар - реагенттер ретінде беттік актив қатар (БАЗ)

қолданылады. Деэмульгаторлар келесі негізгі талаптарға сай болуы тиіс:

Эмульсияның бір фазасында жақсы еруі тиіс (мұнайда немесе суда)

Жеткілікті активті заттары болуы тиіс

Металдарға қарағанда инертті болуы

Сонымен бірге деэмульгаторлар арзан, тасымалданғыш, температура

өзгергенде өз қасиетін өзгертпеуі, өңдеуден соң мұнайдың сапасын бүлдірмеуі

керек.

Деэмульгатор «мұнай - су» фазалар бөлінуі бетінде адсорбцияланып

беттік активті табиғи эмульгаторын орнықтырады.

Деэмульгатор су ерітіндідегі әрекетіне байланысты ионогенді емес

болып бөлінеді.

Ионогенді болса ерітіндідегі катиондар мен аниондар диссоциаланады,

ол ионогенді емес болса иондар түзбейді.

Қазіргі кезде ионогенді емес беттік актив заттар сусыздандыру және

тұзсыздандыру процесінде кеңінен қолданылады. Ионогенді емес беттік актив

заттар қабат суындағы тұздармен реакцияға түспейді және түзілуін

болдырмайды.

Ионогенді емес деэмульгаторлардың ішінде мұнайды дайындау кезінде

импорттық деэмульгаторлар - дисолвандар 4411 және 4490, сепералдар 25, 29,

5084, прохинор, доуфакс реагент - R - 11, прогалиттер, прогалиндер.

Деэмульгаторлар төменгі температурада қоюланып қалмауы үшін оларға 35%

метил спиртін қосады. Метил спирті жоғарытоксинді сұйық болып табылады.

Сондықтан деэмульгатормен жұмыс жасаған кезде қажетті шараларды сақтау

қажет.

17

1. 2

Эмульсияларды

бұзу

әдістерін

жіктеу

және

мұнайды

тұзсыздандыру

Кен орындарындағы мұнай дайындау қондырғыларында мұнайды

тауарлық дәрежеге дейін дайындаудың негізгі процестеріне мұнайды

сусыздандыру және тұзсыздандыру процестері жатады. Сусыздандыру

технологиясының негізіне су-мұнай эмульсияларын бұзу процесі жатады.

Бұл процесс негізінде эмульсиялар тұрақты ұсақ дисперісті күйде

кинетикалық тұрғыдан тұрақсыз дисперісті жуйеге ауысады.

Мұнайды деэмульгациялау ( эмульсиясыздандыру ) тәсілдерінің

шартты жүктемелері бар:

механикалық ( сүзу, центрифугалау )

термиялық ( тұндырып қыздыру, ыстық сумен жуу )

электрлік ( электромагниттік өрісте өңдеу )

химиялық ( реагент - деэмульгаторлармен емдеу )

Сонымен қатар, эмульсияларды бұзу үшін ультрадыбыстық және

акустикалық тербелістермен өңдеу әдісін де қолданады. Әр түрлі

әдістерді біріктіріп те пайдаланады.

Деэмульсация процесінің негізгі үш кезеңін былай көрсетуге :

1- сыртқы “ бронды ” қабықшаларды бұзу

2- тамшыларды ірілендіру

3- фазаларды айыру

Бірінші кезеңде, эмульсияны бұзудың негізгі және ең әмбебап түрі

химиялық - реагент - деэмульгатордың әсері болып табылады. Кейбір

жағдайларда қыздыру немесе қарқынды араластыру әсерінен сыртқы

қабықшаларды әлсіретуге немесе бір бөлігін бұзуға болады.

Қабықшалардың бір бөлігін электростатикалық және электромагниттік

өрістерді қолданып бұзуға болады. Жоғары және аса жоғары жиіліктегі

тербелістерді қолдану күрделі қондырғыларды қажет етеді және ол

қазіргі кезде әлі қолданыс тапқан жоқ.

Екінші кезеңде, маңызды және болашағы бар тәсіл - электр өрісін

пайдалану арқылы су тамшыларын ірілендіру болып табылады. Сондай-ақ,

эмульсияларды су қабатында шаю әдісі де кең тараған, бұл процестің

жақсы жүруіне көбінесе тесілген құбырлар - маточниктер арқылы сұйық

ағынның біркелкі таралуымен анықталады. Магниттік өрісті қолдану

шарасы қондырғыларды күрделігіне байланысты тежеліп тұр.

Үшінші кезеңде негізгі процесс - бұл гравитациялық тұндыру болып

табылады. Соңғы жылдары тұндырғыштардың жоғары өнімді

конструкциялары шықты, олар сыйымдылықтардың тиімді көлемін толық

пайдалануға және эмульсиялық

жүйелердің физикалық - химиялық

қасиеттерін ескеруге мүмкіндік береді. Құрамында механикалық қоспалары

едәуір мөлшерде көп болатын эмульсияларды өңдеу үшін центрифуга

әдісін қолдану тиімді болып табылады.

18

Қазіргі кезде М/С түріндегі мұнай эмульсияларын бұзудың негізгі

әдістеріне: гравитациялық суық бөлу, құбыр ішіндегі деэмульсация,

центрифугалау, сүзгіден өткізу, сондай - ақ осы әдістердің үйлесімді

біріккен түрі жатады.

Сусыздандырудың қазіргі кездегі әдістері сулылығы 0, 2 % - дан

төмен тауарлы мұнайды алуға мүмкіндік бермейді, сондықтан қабат

суларының минерализациясы жоғары мұнайларды дайындауда, оны

тереңірек сусыздандыру сатысынан өткізгеннен кейін сусыздандырылған

мұнайды тұщы сумен шаю арқылы тұзсыздандыру сатысы қарастырылған.

Тұзсыздандыру кезінде келесі процестерді бөліп көрсетуге болады:

Қыздырылған мұнаймен тұщы суды эмульсиялау;

Экстракция немесе тұздарды тең бөлу;

Тамшыларды ірілендіру;

Фазаларды бөлу;

Тұзсыздандыру кезінде химиялық реагенттер де қолданылады.

Тұзсыздандыру процесін сусыздандырумен бірге жүргізеді.

Дайындаудың қажетті тереңдігіне байланысты келесі қондырғылар

қолданылады:

мұнайды термохимиялық сусыздандыру (ТХҚ) ;

мұнайды электрлік тұзсыздандыру (ЭТҚ) ;

мұнайды кешенді дайындау (МКДҚ) - сусыздандыру, тұзсыздандыру

және тұрақтандыру.

Термохимиялық қондырғыларда және МКДҚ -да мұнайды

сусыздандыру процестері ұқсас. МКДҚ - да тұзсыздандыру кезінде

сусызданған мұнайға тұщы су қосып, қарқынды түрде араластырады . Осы

кезде түзілген эмульсия тұндырғыштарға түсіп, бұл жерде су бөлінеді.

Судың бөліну процесін жеделдету үшін эмульсияны

электродегидраторлар ( ЭТҚ ) арқылы өткізеді.

МКДҚ - да мұнайды тұрақтандыру арнайы колонналардағы

ректификация әдісіне негізделген, мұнда қысым мен жоғары температура

әсерінен мұнайдан жеңіл пропан-бутанды және шамалап бензинді

фракциялар бөлі ніп шығады. Жеңіл фракцияларды тереңірек өңдеу үшін

ГӨЗ -на өңдеуге айдайды, ал тұрақты мұнай МӨЗ - на шығынсыз

тасымалданады.

1. 3 Мұнай эмульсияларын бұзуда қолданылатын деэмульгаторлар

Мұнай эмульсияларын бұзу, сонымен қатар, олардың түзілуін

болдырмау үшін деэмульгаторлар - беттік әрекетті заттар ( БӘЗ ) -

қолданылады, олардың әрекеттілігі - эмульгаторларға қарағанда жоғары.

Деэмульгаторлардың негізгі міндеті