ТҚК және автомобиль жөндеу
Мазмұны
Аннотация
5
Кіріспе
6
1
Ұйымдастыру бөлімі
8
1.1
Автомобиль көліктеріне техникалық қызмет көрсету
8
1.2
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету жай-күйлері
11
1.3
Дипломдық жұмыс мақсатын негіздеу
13
2
Іздестіру бөлімі
14
2.1
Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жалпы сипаттамасы
14
2.2
Меркур ЖШС-нің техникалық қызмет көрсету орталығы жұмыс кестесі және жалпы құрылыс жобасы
15
2.3
Жөндеу және техникалық қызмет көрсету орнының өндірістік базас
18
3
Есептеу технологиялық бөлімі
20
3.1
Есептеуге қажетті автомобиль құрамын негіздеу
20
3.2
ТҚК орталығының өндірістік бағдарламасын есептеу
21
3.3
ТҚК орталығының постар санын есептеу
23
3.4
ТҚК орталығындағы жұмысшылар санын анықтау
24
3.5
Өндірістік цехтардың жұмыс алаңын есептеу
26
3.6
Жұмыс постарында ағымды жөндеу жұмыстарын жобалау
29
3.7
ТҚК орталығының жұмыс режимін есептеу
31
4
Конструкторлық бөлім
32
4.1
Қондырғының жұмысы
32
4.2
Қондырғының құрылысы, жұмысы және қолданылуы
32
4.3
Бұрағыш (винт) бөлшегін төзімділікке есептеу
34
5
Техникалық экономикалық бөлім
37
5.1
Жалпы мәліметтер
37
5.2
Орталық жөндеу шеберханасының техника-экономикалық көрсеткіштері
37
6
Еңбек қауіпсіздігі
43
6.1
ТҚК орталығындағы негізгі қауіпсіздік шаралары
43
6.2
Электр қондырғыларымен жұмыс істейтін адамдарға қауіпсіздік талаптары
48
Қорытынды
50
Қолданылған әдебиет тізімі
51
Көлік пен байланыс тәуелсіз Қазақстаның тыныс тіршілігіне аса маңызды рөл атқарады. Бір жағынан бұл еліміздің орасан үлкен аумағымен (2725 мың км), оның халқының сирек орналасуымен (орта есеппен 6 адамкм), шикі зат және өндіріс ресурстарының шашыраңқылығымен сабақтасады. Онда көлік коммуникациялар кешені (ККК) еліміздің әкономикалық қана емес, бірге саяси тұтастығын да қамтамасыз етеді.
ТҚ-1 және ТҚ-2 міндеттері - автомобильдің механизмдері мен агрегаттарының техникалық қалпының жұмыс барысында өзгеруін азайту, ақауларды анықтау мен алдын алу шаралары, тиімді жұмысын, қозғалыс қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғауды өз уақытында бақылау, майлау, бекіту, реттеу және басқа жұмыстарды атқару жолымен қамтамасыз ету. Диагностикалық жұмыс (диагностикалау үдерісі) автомобильдерге ТҚ және жөндеу технологиялық элементі болып табылады және сәйкес жұмыстарды орындағанда оның техникалық жағдайынан хабар береді.
Қызметі мен мерзімділігіне, диагностикалық жүмыстардың тізбегі мен орнына байланысты екіге бөлінеді: (Д-1) жалпы және (Д-2) бөлшекті тереңдетілген диагностикалау. ТҚ автомобильдердің агрегаттары мен буындарын, жүйелерінің қауіпсіз жұмыс атқаруын, тізбектегі үдерістерді бақылағанда, қалпына келтіргенде белгіленген мерзім аралығында қамтамасыз етілуі тиіс.
Көлік қандай да бір мемлекет болмасын оның экономикасында өте маңызды орын алады. Көліктік жүйе мемлекеттің денесіндегі қан жүретін тамырлары іспетті, оның дамуынан, ұйымдастыру деңгейінен, сол мемлекеттің жүк айналымы, жолаушылар тасымалдау қабілеттілігін анықтайды. Дүние жүзіндегі дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырған, ел экономикасының дамуына бірден бір себепші болатын осы көліктік жүйе. Сол себепті елімізде үлкен мән беріліп, экономиканың көлік жүйесінің дамуына арнаулы бағдарлама қабылданып, бірнеше миллиардтаған теңге қаржы бөлініп отыр.
Мемлекеттің көлік жүйесінің дамуы - оның технологиялық үдерісінің және өркениетінің маңызды белгілерінің бірі. Жоғары дамыған көлік жүйесіне деген сұраныс еуропалық және әлемдік экономикаға бет бұрған сайын одан да күштірек қарқын алуда, көлік жүйесі Қазақстанның әлемдік қоғамдастыққа тиімді кіруі үшін және жоғары дамыған мемлекет ретінде орын алуы үшін негіз болады.
Кіріспе
Автомобильдер паркі автокөлік жүйесінің бірлік жүйесі болып саналады. Оның қызмет етуі үшін белгілі материалдық және еңбек ресурстарын қажет етеді. Басқа жүйе бірліктері сияқты оның өзіне тән ерекшеліктері бар. Осы ерекшеліктері автомобильді пайдалану кезінде айқындалып, техникалық қамтамасыз ету кезінде сұраныс құрылуына әсер етеді, осы құрылымын және өндірістік-техникалық базасының сипаттамасын шарттандырады.
Автомобиль көліктерінің барлық жылжымалы құрамның жұмысын жақсарту үшін ең маңыздысы техникалық күтімнің, жөндеуін технологиясын ұйымдастыруды жетілдіру, сондай-ақ еңбекте ғылыми ұйымдастыру және орындаушыларды осы ұйымдастыру-техникалық шараларды іс-жүзіне асыру серіктестіктің жылжымалы құрамын пайдаланудың техникалық аймағында ғылым мен техниканың осы заманғы жетістіктерінің негізінде атқаруға болады.
Осыған байланысты техникалық күтім және жөндеу барысында автомобиль көліктерінің жүйесіндегі және механизмдеріндегі ақауды анықтауда және оның жұмыс қабілетін болжауда, яғни автомобиль көлігінің техникалық күйін басқаруда техникалық күйін диагностау жылдан-жылға кең қолдау табуда
Автокөлік мекемелерінің техникалық қызметін бір-біріне ұқсас факторлар кешен ретінде қарастыруға болады. Бұл нақты бір критерий бойынша мекеменің техникалық қызметінің тиімділігін артыруға байланысты жалпы ұсыныстар құруға мүмкіндік береді. Осы жағдайда түрлі қызметтердің жеке міндеттерін,сонымен бірге міндеттердің өзін ресурстық мүмкіншіліктерге сәйкес келістіріп алу қажет.
Осы жағдайда өндірісті басқару міндеті келесі іс-шаралардан тұрады:
oo ресурс түріне және оны тұтынушылығына әсер ететін негізгі арнайы факторларды ескере отырып, ресурстардың оңтайлы мөлшерлемесін анықтау;
oo қажетті ресурс түрлерімен мекеменің қамтамазсыздығын анықтау;
oo мекеменің ресурстық қамтамасыз деңгейін нормативтікке дейін жеткізу немесе жетпей тұрған ресурс түрін оның орнына ауыстырып өндірісте қолдануға болатын түрімен қамтамасыз ету.
Біздің республиканың жағдайында ең көп жүк тасымалдаушы транспорт автомобиль көліктері болып саналады.
Еліміз нарықтық эконимикаға бет алған тұста машинаны пайдалану кәсіпорындары түрлі иелік формасында құрылуда.
Жаңа қосалқы бөлшектер шығару оған жұмсалатын шығындарға байланысты. Осыған байланысты күрделі жөндеу барысында жарамсыздандырылған бөлшектердің шамамен 63%-ы жөндеуге жарамды болып табылады немесе оларды шамалы жөндеп пайдалануға болады.
Міне, сондықтан қосалқы бөлшектер өндірісін өркендетудің бір жолы автомобильдерді және олардың агрегаттарын жөндеу үдерісінде тозған бөлшектерді жаңартып қайтадан пайдалану. Тозуына байланысты істен шыққан бөлшектердің массасының кемуі 2-3%-дан аспайтынын жөндеу тәжірибесі көрсетті Бірақ бөлшектердің беріктігі іс жүзінде сол қалпында қалады. Мысалы: іштен жану моторының 30% бөлшектерінің істен шыққан тозығы 0,3мм аспайды және олардың көпшілігі жаңартқаннан соң қайтадан пайдалануға жарамды.
Облыста жүргізілген реформалау және жекешелендіру барысында, бұрынғы ірі автокөлік мекемелері акционерлік қоғамдарға, шағын кәсіпорындарға бөлініп кетті. Осының салдарынан өз қуатында жұмыс істеп тұрған жөндеу шеберханалары, машина сақтау аулалары, мұнай сақтайтын қоймаларда бөлініске түсті. Қазіргі күннің талабы- осы кәсіпорындардың жұмысын жандандыру, яғни тұтынушыға сапалы қызмет көрсету.
Аталған мәселелерді шешу барысында менің дипломдық жұмысымда Меркур ЖШС автомобильдерге ТҚК және мойынтіректің сыртқы сақинасын шығару қондырғысын жобалау тақырыбы бойынша автокөліктерге техникалық қызмет көрсету, олардың ақауларын анықтау жұмыстары нақтыланып келтірілген.
Аталған дипломдық жұмыс мақсаты:
oo Меркур ЖШС автомобильдерге ТҚК көрсету;
oo Меркур ЖШС автомобильдерге жөндеу жұмыстарын жүргізу;
- күрделі жөндеу кезінде мойынтіректің сыртқы сақинасын шығару қондырғысын жобалау.
1 Ұйымдастыру бөлімі
1.1 Автомобиль көліктеріне техникалық қызмет көрсету
Көлік құралдарын қолдану проблемалары Қазақстан Президенті Н.Ә.Назарбаевтың халыққа арналған жолдауында мақұлданған Қазақстан - 2030 ұзақ мерзімді стратегиясында көрсетіледі. Осы құжатта инфрақұрылым, ең алдымен, көлік пен байланыс елдің әкономикалық дамуындағы басымдық ретінде белгіленеді.
Көлік пен байланыс тәуелсіз Қазақстаның тыныс тіршілігіне аса маңызды рөл атқарады. Бір жағынан, бұл еліміздің орасан үлкен аумағымен (2725 мың км), оның халқының сирек орналасуымен (орта есеппен 6 адамкм), шикізат және өндіріс ресурстарының шашыраңқылығымен сабақтасады. Ондай ахуалда көлік коммуникациялар кешені (ККК) еліміздің әкономикалық қана емес, бірге саяси тұтастығын да қамтамасыз етеді [1,4].
Екінші жағынан, Еуразия континентінің дәл кіндік ортасында, негізгі еңбек рыноктары мен капиталдан шалғай геогрфиялық орналасуы, экспорттық-импорттық операциялардағы көлік құрастырушысының сөзсіз өсуіне жетелейді және соның салдары ретінде әлемдік экономикалық жүйеге осал интеграция жасауына себеп болады. Дегенмен, Еуропаның, Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Азияның сыйымтал және қарқынды дамып келе жатқан нарықтары арасындығы Қазақстанның геосаясаттық жағдайы осы қолайсыздықты өтеу үшін, мәселен еле аумағына трансконтиненталды транзиттер тарту жолымен мүмкіндіктер береді.
Нарықтық қатынастардың қалыптасуы мен меншік құқығын жаппай қайта бөлу Қазақстан Республикасының әлеуметтік-әкономикалық тыныс-тіршілігіне жахандық өзгерістер әкелді.
Көлік қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге багытталған жалпы бақылау (кестені қараңыз); автомобильдің қалыпты сыртқы қалпын сақтау; автомобильге жанар май құю, жағармай және салқындату сұйығын құю, ал қозғалыс құрамының кейбір түріне кузовын санитарлық өңдеуден өткізу күнделікті техникалық қызметтің міндеті болып табылады. ТҚ қозғалыс құрамының жұмысынан соң және жолға шығар алдында орындалады. Автомобильдің техникалық жағдайын жолға шықпас бұрын және ауысым кезінде жүргізушінің өзі бақылайды.
Автомобильді ақаусыз күйде және жақсы жағдайда ұстап тұру елімізде қабылданған жоспарлы-алдын алу жүйесінің негіздерінде атқарылатын техникалық қызмет және жөндеу жұмыстарының арқасында орындалып жатыр. Бұл жүйенің мәні автомобильдердің техникалық қызметі профилактикалық, іс-шараларды жүйелі түрде белгілі бір жүрілген жолдың нәтижесінде міндетті жағдайда атқарылып отырады.
Мұндай жүйенің ұстанымдары мыналар: белгіленген мерзімде міндетті түрде техникалық қызмет барысында атқарылатын жұмыстарды атқару.
Белгіленген жөндеу аралық жүрістен кейін техникалық байқаудың арасында немесе техникалық қызмет үдерісі кезінде анықталса, онда автомобильді жөндеу жүргізіледі.
Автомобильдерді жөндеу және техникалық қызмет негізгі жоспарларын алдын-алу жүйесінің негізгі ұстанымдары автомобиль көлігінің жылжымалы құрамын жөндеу және қызмет көрсету ережесімен белгіленеді.
Техникалық қызметке келесі жұмыстар түрлері кіреді: тазалау-жуу, бақылау-диагностау бекіту, майлау, жанармай құю, реттеу, электротехникалық және басқада жұмыстар, бұл жұмыстардың барлығы механизмдерді және тораптарды бөлшектемей атқарылады.
Егерде техникалық қызмет барысына көз жеткізілмесе, онда ол бөлшектер автомобильден алынып арнайы бақылау стендтерінде және приборларында тексеріледі.
Автомобильдің техникалық қызметке бейімделгендігінің алғы шарты пайдалану технологиялылығы, ол дегеніміз техникалық қызмет көрсетілген нысанға, агрегат, торап және агрегаттарға жақындау ыңғайлылығы.
Техникалық қызмет нысанына жақындау ыңғайлылығы дегеніміз - ол автомобильдің бос тұру уақытын және еңбек шығынын қысқарту, мұның барысында қосымша операциялардың күрделілік дәрежесі және саны ескеріледі, бұл дегеніміз шаршауды азайтады, уақыт шығынын төмендетеді және техникалық қызмет ақысының жоғарлауына әсер етеді.
ТҚ-1 және ТҚ-2 міндеттері - автомобильдің механизмдері мен агрегаттарының техникалық қалпының жұмыс барысында өзгеруін азайту, ақауларды анықтау мен алдын алу шаралары, тиімді жұмысын, қозғалыс қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғауды өз уақытында бақылау, майлау, бекіту, реттеу және басқа жұмыстарды атқару жолымен қамтамасыз ету. Диагностикалың жұмыс (диагностикалау үдерісі) автомобильдерге ТҚ және жөндеу технологиялық элементі болып табылады және сәйкес жұмыстарды орындағанда оның техникалық жағдайынан хабар береді.
Қызметі мен мерзімділігіне, диагностикалық жүмыстардың тізбегі мен орнына байланысты екіге бөлінеді: (Д-1) жалпы және (Д-2) бөлшекті тереңдетілген диагностикалау. ТҚ автомобильдердің агрегаттары мен буындарын, жүйелерінің қауіпсіз жұмыс атқаруын, тізбектегі процестерді бақылағанда, қалпына келтіргенде белгіленген мерзім аралығында қамтамасыз етілуі тиіс.
Мерзімдік қызметтің (МҚ) міндеті жылжымалы құрамды қозғалыс қүрамын пайдаланудың жыл мезгілі ауысымына жылына 2 рет дайындау болып табылады.
Агрегаттарды күрделі жөндеу оны толық бөлшектеу, ақауын анықтау, қалпына келтіру немесе бөлшектерін ауыстыру, ретімен қайта жинау, реттеу және сынау жұмыстарын қарастырады. Агрегаттың негізгі және негізгі бөлшектері оны толық шешіп қалпына келтіруді қажет еткенде, сондай-ақ агрегаттың жұмыс қабілеті ағымдағы жөндеумен қалпына келтіруге болмайтын жағдайда күрделі жөндеуге жіберіледі.
Ағымдағы жөндеу пайда болған ақауларды жөндеу, қалпына келтіру, сондай-ақ автомобильдер мен агрегаттарда қалыптасқан ереже бойынша күрделі жөндеуге дейінгі жүрісін қамтамасыз ету үшін қызмет жасайды
Автокөлік кәсіпорындарында атқарылатын ағымды жөндеу (АЖ) және арнайы кәсіпорындарда атқарылатын күрделі жөндеу (КЖ).
Жоғарыда көрсетілген техникалық қызмет түрлеріне автомобильдің типіне және пайдалану жиілігіне байланысты мерзімділігі немесе жол жүру нормасы белгіленген, оның ішінде автомобильдің мемлекеттік немесе жеке секторға жататындығы.
Техникалық қызметтің әр түрлі қатаң тағайындалған жұмыс тізімі (номенклатура) бар, олардың орындалуы міндетті.
Бұл жұмыстар (операциялар) екі бөлімге бөлінеді: бақылаулық және орындаушылық.
Техникалық қызмет операциясының бақылау бөлімі (диагностикалық) міндетті, ал орындаушылық бөлімі қасиеттілігі бойынша атқарылуы тиіс. Бұл дегеніміз жылжымалы құрамға техникалық қызмет жүргізудің материалдық және еңбек шығындары әжептәуір қысқарады.
Диагностикалау дегеніміз автомобильдерге техникалық қызмет және ағымды жөндеу технологиялық процесінің бір бөлігі, автомобильдің техникалық күйі туралы бастапқы мәліметті алуды қамтамасыз ету болып табылады.
Автомобильді диагностау техникалық қызмет және жөндеу технологиялық процесіндегі орнын және қызметін сипаттайды.
Күнделікті техникалық қызмет (КК) автомобиль жұмыстан оралғаннан соң күнделікті орындалады және оған мына төмендегі жұмыстар кіреді: қозғалу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін механизмдер және жүйелер бойынша бақылау-қарау жұмыстары, сондай-ақ кузовы және кабинасы, жарықтандыру приборлары, тазалау-жуу және кептіру-сүрту операциялары, сондай-ақ автомобильді жанармаймен жағармаймен, қысылған ауамен және салқындату сұйығымен толықтыру.
Автомобильді жуу ауа райының жағдайына және санитарлық талаптарға сай, сондай-ақ автомобильдердің сыртқы түріне байланысты атқарылады.
Бірінші техникалық қызмет көрсету (1-ТҚК) автомобильді түгелдей сыртқы техникалық қарау және белгіленген көлемде бақылау диагностикалауды бекітулерді, реттеулерді, майлауларды электротехникалық және май құю жұмыстарын, мотор, рульдік басқару, тормоз және басқа механизмдерінің жұмысын тексеру.
(D-1) диагностикалау жұмыстарының кешені бірінші техникалық қызмет барысында немесе оның алдында орындалады, оның қызметі автомобиль жүрісінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, механизмдерді және жүйелерді диагностикалау.
Бірінші техникалық қызмет көрсету. Ауысым аралығында жүргізіледі, жүрілген мерзімділігімен және автомобильдің агрегаттарының механизмдерінің және жүйелерінің белгіленген мерзімділігінің аралығында тоқтаусыздығын қамтамасыз етеді.
Күрделі жөндеу (К.Ж) автомобильдерге, агрегаттарға және тораптарға буындарға арнайы жөндеу кәсіпорындарында, зерттеулерде, шеберханаларда жүргізіледі.
1.2 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету жай-күйлері
Автомобильдердің техникалық жай-күйлері жол қозғалысының қауіпсіздігіне тікелей ықпал етеді. Ірі қалаларда автомобиль көлігі атмосфераға зиянды заттар шығарудың 50-90 % жауапты. Бұл ретте көптеген зерттеулер АКҚ техникалық жай-күйі нашар болғанда немесе көліктің жеке жүйелерін, тораптары мен агрегаттарын дұрыс реттемеген жағдайда зиянды заттарды шығару көлемінің едәуір ұлғаятыны туралы айғақтайды. Ең соңғы, нашар техникалық жай-күйдегі автомобиль, әдетте, көп мөлшердегі пайдалану материалдары (жағармай, май) мен қосалқы бөлшектерді талап етеді. Соның нәтижесінде көлікті пайдаланудың кұны, соның салдарынан көлік қызмет көрсетулерінің құны да жай өсіп кана қоймайды, сонымен бірге едәуір материалдык және еңбек ресурстары босқа жұмсалады.
Сонымен, автомобильдердің техникалық жай-күйлері техникалық мәселе ауқымынан шығып, көліктің осы түрінің кеңінен пайдаланылатыны себебінен әлеуметтік-экономикалық мағына алады. Осы жағдайларға байланысты автомобиль паркін техникалық жетілдіру үшін күрес автомобильдендіру деңгейі жоғары елдерде өзекті мәселеге айналып отыр. Әлемдік тәжірибе нарықтық механизмдердің жалғыз осы жолдары кедергілерді бағындыруға шамасы келмейтінін керсетеді. Мұнда қоғамның барлық мүшелерінің әлеуметтік-экономикалық жағдайының кепілі ретіндегі мемлекеттің реттеуші кызметі талап етіледі [4].
АКҚ техникалық жай-күйі дегенде барлық автомобильдердің жиынтық ерекшеліктері ұғынылады, олар нормативтік кұжаттармен реттеледі және оларды көліктерді пайдалану кезінде әділ анықтауға болады (кұралмен немесе көзбен шолу арқылы). Өкінішке орай, посткеңестік мемлекеттерде, соның ішінде Қазақстанда да автомобильдің техникалык жай-күйіне баға беруді пайдаланушылар көбіне оның жұмыс мүмкіндігіне саяды немесе, басқаша айтқанда, белгіленген максатта пайдалану мүмкіндігімен өлшейді. Бұл ретте бірінші кезекте автомобильдің көлік жұмысын орындау мүмкіндігіне көңіл бөлінеді. Қауіпсіздік мәселелеріне немқұрайды қараса, ол экономикалық және экологиялық сапаларды сипаттайтын параметрлерді көзге де ілмейді.
Жұмыс мүмкіндігі бар автомобиль деген ұғым техникалық ақаусыз дегенге қарағанда анағұрлым маңызды. Техникалық ақаусыз автомобиль әрқашан жұмысқа жарамды, ал жұмысқа жарамды көлік ұдайы техникалық ақаусыз бола бермейді. Мәселен, істен шыққан әйнек тазалауышпен, дұрыс реттелмеген карбюратормен немесе қайсыбір агрегаттан май ағумен автомобиль белгіленген қызметті орындай беруі мүмкін. Бірақ оны пайдалану қауіпсіздігі, қоршаған ортаға әсері мен пайдалану үнемділігі қазіргі заманғы талаптар деңгейін қанағаттандыра алмайды.
Әлемнің дамыған елдеріндегі автомобиль паркінің техникалық деңгейі екі жолмен кұрылады. Біріншісі АКҚ техникалық сипаттамаларын реттеумен байланысты, олар өндіріледі (шығарылады) және немесе елде тіркелуге құқылары бар. Екіншісі жол арқылы пайдаланыстағы желілердің, агрегаттардың, жүйелер мен жалпы автомобильдің техникалық жай-күйін бағалау бойынша бақылау рәсімдерінің жиынтығын аныктайды.
Осы қаралған проблеманы шешуде шет елдердегі кешендік тәсіл сөзсіз қызықтыруы мүмкін. Бұл елде өзінің тиімділігі жағынан бірегей жүйе құрылған, осы жүйе жоғары техникалық деңгеймен автомобильді жасап шығарудан бастап оны пайдаға асыруға дейінгі бүкіл жұмыс сатыларында АКҚ пайдаланудың қауіпсіздігін камтамасыз етеді.
Шет елдердегі көлік туралы Заң кез келген меншіктегі және кез келген жұмыс мақсатындағы автомобильді елде белгіленген барлық талаптарға сай болған жағдайда ғана пайдалануға болатыны туралы кесім жасайды. Автомобильдерге және оның құрамдас бөліктеріне қойылатын техникалық талаптарды оларды шығарушылар әзірлейді және көлік Министрлігімен келісу арқылы жасайды. Қазіргі кезде габариттік-салмақтық параметрлерге, белсенді және бәсең қауіпсіздік сипаттамаларына, автомобильдердің жүргізілулеріне, экономикалық, экологиялық және тағы сондай сапаларына қатысты 90-ға жуық көрсеткіштер реттеуге жатады. Осы талаптарды сақтаудың бүкіл жауапкершілігі көлік Министрлігіне жүктелген, ол автомобильдерді тексерудің үш түрін ұйымдастырады.
Біріншіден, ел аумағында тіркелер алдында әрбір жаңа автомобиль аттестациядан өтеді, соның нәтижесі бойынша автомобильге белгілі бір мерзімге пайдалануға рұқсат ететін паспорт (төлқұжат) беріледі, немесе оны елде пайдалануға тыйым салынады.
Екіншіден, пайдалану барысында әр автомобиль өзінің белгіленген жұмыс істеу мерзімі біткен бойда паспортты жаңалау мақсаттарында мерзімдік инспекция тексеруіне жатады. Шет елдерде мерзімдік инспекцияның мынадай мерзімдері қолданылады: коммерциялық автомобильдер үшін (жүк автомобильдері, таксомоторлар, автобустар және т.б.) - жылына бір рет; жеңіл автомобильдер үшін - аттестациядан (бастапқы инспекциядан) соң 3 жылдан кейін және одан әрі әр 2 жыл сайын бір рет; 11 жыл және одан көп мерзімде пайдаланылған автомобильдер үшін - жылына бір рет.
Үшіншіден, әрбір қайта жабдықталған немесе жаңғыртылған автомобиль техникалық инспекциядан өтуге жатады.
Инспекция жасауға кез келген шаруашылық жүргізуші субъект құқылы, олар мынадай міндетті шарттарды қанағаттандырулары тиіс: субъектінің инспекцияның түрлері мен көлемдеріне толық сәйкес келетін өндірістік қуаттары мен жабдығы болуы тиіс. Ол үшін көлік Министрлігі жабдық табелі (тізімі) (диагностикалық және бақылау-өлшеу стендтері, жарақ, құрал) мен оның өндірушілерін белгілейді және өндірістік алаңдар үшін стандартты орналастыру шешімдерін ұсынады;
арнайы бағдарламалар бойынша оқытылған қызметшілер тиісті емтихандар тапсыруы және олардың көлік Министрлігі немесе соның уәкілетті ұйымы берген тиісті үлгідегі куәліктері болуы тиіс. Автокөлікті кәсіпорындардың өндірісінде ТҚК-1 және жылжымалы құрамды жөндеудің және жылжымалы құрамды жөндеудің және автомобильдердің тоқтауында минималды шығынмен, барлық шараның жоғары тиімділікпен өткізілуі жүктеледі. Автомобильдерді күрделі жөндеу мен негізгі агрегаттар автомобильді зауыттарда жасалады. Көптеген автомобильді көлікті басқармаларда шаруашылық есептен өз автомобильдерін және тораптарды жөндеуге шеберханалар ұйымдастырылған. АКК түгелімен немесе жартылай осы шеберханаларға автомобильден шешілген тораптармен агрегаттарды жөндеуге өткізеді.
ТҚК және жылжымалы құрамның жөндеу өндірісінде жұмыскерлер мен қызмет ететін штат, өндірістік қоймалар, материалдармен және қосалқы бөлшектермен жабдықталған, және осы адамдармен техникаларды біріктіру АКК-ның басты мақсаты болады.
Өндіріс ұйымы еңбекті нәтижелі қолдану, құралдардың, қосалқы бөлшектермен, материалдармен және өндірістік базамен, кәсіпорынның өндірістік ұжыммен қамтамасыз етуі керек.
АКК-ның өндірістік ұйымдастыру және жоғарғы автокөліктік мекемелерінде өндірістік технологиялық үдеріс пен құрылымдар , жалақыны ұйымдастыру және жоғарғы төлеу, есеп, өндірісті жоспарлау және талдау, өндірісті басқару, өндірістің жоғары нәтижелі және сапалы жұмыстардың шараларын ойластырылып және іске асырылып жатыр. Осы барлық бөлімдер өндірісте тығыз байланыста, өндірістік жұмыстардың көлемі және мазмұны орта тәулікті жүрістің жасының және қолдану тәсілінің салдарынан маңыздырақ өзгереді,. Өзгертетін көлемді жұмыстардың істелуіне арнайы резервтер және өндірісті ұйымдастыру қажет. ТКҚ және автомобильдерді жөндеу қойылған мерзімде және сапалы қылып орындалуы үшін ұйымдастыру қажет. Уақытында жасалмағандықтан автомобильдердің тоқтауы, желіге шығатын машина азаяды және жоспарланған тасымал кемиді. АКК-да АЖ саны жоғары сапалы ТКҚ және жүргізушілердің автомобильге қарауынан байланысты болады. Сондықтан өндірістегі барлық шаралар, ең алдымен еңбек сапасын автомобильдің техникалық жағдайына жүргізушілердің жауапкершілігін жоғарлату керек.
ТКҚ өндірісінде мазмұнына және еңбек сыйымдылығына байланысты көптеген жұмыстар атқарылады. Үздіксіз жұмыстың сапасын байқау көп уақытты керек етеді, бірақ нәтижесі болмайды. Сондықтан жылжымалы құрамның жөндеу сапасын үздіксіз байқау арқылы емес, оны дұрыс ұйымдастыру мен сапаны стимулдау арқылы жөнге келтіреміз.
Осы және тағы да басқа ерекшеліктер өндірісті ұйымдастыруды қиындата және жоғары квалификациялы мамандарды талап етеді.
Автомобильге ТКҚ және АЖ өндірісінде елде миллион жұмыскерлер істейді және олар жыл сайын миллиондаған теңгеге шығын келтіреді.
Осы шығындарды 1%-ға төмендетсе, әр жылда ондаған миллионды үнемдеп, 10 мыңдаған адамды шығаруға болатын еді. Олар әр түрлі факторға да байланысты болады.
Қызмет көрсету және жөндеу өндірісі
аймақтар
Бөлімшелер
Күнделікті бақылау
Агрегаттық (автомобильден түсірілген жөндеу)
Слесарлық - механикалық
Электротехникалық
Аккумуляторлық
Қоректендіру жүйесі
1-ТҚК
Таксомоторлы кассалық
Шиномонтаждық
Шина жөндейтін
2-ТҚК-2
Рессорлы темір соғатын
Пісіретін
Мыстық
Ағымдағы жөндеу
Қаңылтырлық
Кузовтық
Бояулық
Ағаш ұсталық
Өндірістің құрылымы және технологиялық процесі
Өндірістің құрылымы
Басында айтқандай, АТК-ларда ТКҚ және жылжымалы құрамды жөндеуде атқарылады. Өндірісте әр түрлі жұмыстарды әр түрлі зоналар және бөлімдер бар.
Олардың саны жылжымалы құрамның конструкциясына, өндірістік программамен және еңбекпен өндірісті өндірісті ұйымдастыруға байланысты. Жөндеу жұмыстарының еңбектерін мамандырылған бригадалардың әдісімен ұйымдастыруда көп тараған құрылым Таблица 1 де көрсетілген. Ол құрылымда барлығы бар ТКҚ-1 және ТКҚ-2, АЖ зоналардың орнына комплексті бригадалар жұмыс зонасы бар. Ал арнайы жылжымалы құрамға және тіркемеге қызмет көрсету және жөндеу үшін арнайы бөлімшелер орналасқан. Ал кішкене және кішілеу кәсіпорындарда кей өндіріс орындары және зоналар бірігіп жатады. Ал өте үлкен кәсіпорындарда ТКҚ-1, ТКҚ-2, КҚК және АЖ арнайы зоналарда жасалады.
Агрегатты - учаскелік еңбекті ұйымдастыру құрылымы көрсетілген. Өте үлкен кәсіпорындарда учаскенің саны 10-12-ге дейін ұлғайып, ал орта және кішілерде 3-4-ке дейін кішірейеді.
Технологиялық жабдықтарды жөндеу және қызмет көрсету, ғимараттар мен салудың үлкен АТК-ларда Бас механик бөлімінде жасалады (ОГМ). Бұл бөлім өндірістікбөлімдерге жатпайды және ол тек бас инженерге байланысты. Линияға шығар алдында және келген автомобильдің техникалақ қалпын тексеретін БТП бар. Ол өндіріске қатысы жоқ, және ол тек бас инженерге немесе кәсіпорынның директорына тікелей байланысты.
Өндірістің технологиялық процесі. Өндірістік технологиялық процесс кезінде АТК-да техникалық көмек көрсету кезектілігі көрсетілген. БТП-да линиядан инвесторлы және техникалық автомобиль қабылданып АТК-да құжаттандырылады. Одан кейін автомобильдер КҚК зонасында тазалау - жуу жұмыстарын жүргізіп және сумен және маймен тамақтанады. Сосын барлық түзулері сақтау зонасына, ал ТҚК және жөндеу керектеріне арнайы өндірістік зонасына барады.
ТҚК және жөнделген аутомобильдерде сақтау зонасына барады. Егер линиядан келген автомобильдер бір уакытта болса, көбі КҚК орында болса, БПТ-дан кейін КҚК зонасына, ал ТҚК және жөндеу керектеріне арнайы өндірістік зонасына барады.
ТҚК және жөнделген автомобильдерде сақтау зонасына барады. Егер линиядан келген автомобильдер бір уақытта болса, көп. КҚК орнында болса, онда БПТ-дан кейін КҚК зонасына емес, сақтау немесе ТҚК және жөндеу күту зонасында болады. Ол автомобильдер, КҚК зонасы бос болған кезде өтеді. Өткізу қабілетігі бәрін бірақ өткізе алмайды, сондықтан кейбір автомобильдер күту зонасында ТҚК және жөндеуді күтуге тура келеді.
Оларға арнайы бөлек зона бөлінген, жылы бөлімде. Осы автомобильдер ТҚК посты босаған кезде келеді.
Егер кәсіпорындарда АЗС болса, онда тазалау - жуу жұмыстарынан кейін жанармай құйып және майлап алады.
Егер кәсіпорындарда мамандандырылған посттер немесе диагностика линиялар болса, КҚК-дан кейін ТҚК мен жөндеудің алдында диагностика линиялар болса, онда КҚК-дан кейін ТҚК-мен жөндеудің алдында диагностика жасалады, сосын жөндеумен ТҚК посттына барады. Автомобильдерді линияға шығару, сақтау зонасынан БПТ-дан шығарады.
Жөндеу жұмысшылырының еңбегін ұйымдастыру әдісі
Мамандырылған бригадалар арқылы ТҚК және жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру әдісі.
Мамандандырылған бригадалар әдісімен ұйымдастыру, бұл жұмысшылар бригадасы арнайы түрін ТҚК немесе автомабиль жөндеуді істейді.
Осындай еңбек ұйымында мамандандырылған бригадалар құрылады, КҚК мен ТҚК-1, ТҚК-2 және АЖ жасау үшін. Әр мамандандырылған бригадаға уақытында және сапалы арнайы бір түрін ТҚК және АЖ барлық автомобильдерге тапсырылады.
Өте үлкен кәсіпорындарда бірнеше мамандандырылған бригадалар болуы мүмкін, әрқайсысында автомобильдерге ТҚК және жөндеу.
Автомобильдерден түсірілген узелдермен және агрегаттар мамандандырылған бригадаларға кірмейтін жұмысшылармен жасалады. Бұл жұмысшылар өзіндік өндірістік басқаруында болады.
Мамандандырылған бригадалар санына байланысты бастықтарын, механиктерін және бригадирлерін сайлайды. Узелдермен агрегатты жөндейтін өндірістік бөлімдерде өніміне байланысты АТК бастықтарды, шеберлерді, бригадирлерді тағайындайды.
Кейбір АТК-ларда барлық мамандандырылған бригадалармен агрегаттарды жөндейтін бөлімдер өндіріс басшысына бағынады. Бұл көп мақсатты шешім болып табылады. Басқаларында - КҚ және ТҚК-1 бригадалары, кейде ТҚК-2 гараж басшысына тек автомобильден түсіріп алынған узелдермен агрегатты жөндейтін бөлімшеге тағайындалады.
Мамандырылған бригада құрамына көптеген маман иесі оның ішінде ТҚК және АЖ жасайтын, жөндейтін жұмысшылар кіреді: слесарьлар, автореттегіштер, автоэлектриктер, кузовщиктер, майлағыштар және таға басқалар кіреді. Мамандандырылған бригадалар ТҚК бойынша мына жұмыстар жүктеледі: қатайтатын, реттейтін, майлап - тазалайтындар, электротехникалық, кузовтық, және таға басқалар кіреді.
Көбінесе нақты жұмысшыларға бөлек операциялар беріледі. Операция тізімін, әрі орындаушылардың орындалатын, нақтылы тәсілмен, яғни жұмыс программасының есебімен, автомобиль конструкциясымен, пост құрылысымен қызмет көрсету ұйымының тәсілімен, постта істейтін жұмысшылар санымен анықталады.
Осындай еңбекті ұйымдастырғанда, автомобильде орындалатын, жұмсшылар арасында әр қилы бөлістіріледі. Бұл ұйымды жобалармен толық жұмысшылармен посттарды толтыра артуға болады. Бірақта бұны іс-жүзінде алып келгенде бұл жұмыстың жүруін қиындатып, нәтижелі көрсеткіштерді алуда оңай болмайды.
Мамандырылған бригаданың бөлек жұмысшыларына АЖ бойынша, кейде оларды бірден немесе бірнеше агрегат жөндеуді талап етеді.
Кей кіші немесе кішкене кәсіпорындарда бір мамандырылған бригада ТКҚ-1, ТКҚ-2, және ТКҚ-2 және АЖ жасайды.
Мамандырылған бригадалар әдісімен ұйымдастыру үшін АТП құрылғаннан бастап, біздің елде қолданыста келеді. ТҚК және жөндеудегі жүйеге сай келеді. Оған қолданатын технологиялық процесс және өндірістік база жобаланып жатыр. Ол тәжірибе жүзінде кез келген 100 автомобиль бар кәсіпорындарға қолдануға болады.
Автомобильге ТҚК және жөндейтін жұмысшылар коллективі
Келесі жұмыстар орындайтын бригадалар немесе жұмысшылар группасы
ТҚК және автомобиль жөндеу
Автомобильдерден түсірілген агрегатқа және узелдерді жөндеу
Күнделікті жөндеу
Агрегаттармен узелдерді, детальдары жөндеу
ТКҚ-1
Слесарлы механикалық
ТКҚ-2
Электрожабдықтарға ТКҚ және жөндеу
Автомобильдерге ағымдағы жөндеу
Аккумулятор ТКҚ және жөндеу
Қоректендіру жүйесінеТКҚ және жөндеу
Шинаға ТКҚ және жөндеу
Кузничті рессорлы жұмыстар
Пісіру жұмыстары
Мысты жұмыстары
Кузовты жұмыстар
Жестянды жұмыстар
Малярлы жұмыстар
Столярлы жұмыстар
ТКҚ және жөндеу бойынша мамандырылған бригада арқылы ұйымдастыру құрылымы
Комплексті бригадалар әдісімен ұйымдастыру
Жұмысшылардың жауапкершгн және қызығушылықтарын шығынды төмендету үшін және автомобильдің тұрып қалуын тоқтату үшін 1949 жылдан бастап көптеген АКК-ларда осы комплексті бригадалар әдісімен қолданады, сондай-ақ осылай еңбек ұйымдастыру, жөндейтін жұмысшылар автоколоннасын, біртектес автомобиль тобы немесе бір маркалы автомобиль тобы бекітіледі. Комплексті бригадаға ТҚК-1, ТҚК-2 және АЖ орындауы жүктеледі. Бригада көлем кіретін ТҚК-1 және ТҚК-2-де, және қолға түскен ағымдағы жөндеуді де жасайды. Барлық жұмыстарды атқаруда әртүрлі мамандар кіреді, онда автореттегіштер, автоэлектриктер, шанақшылар, дөңгелек жөндеушілер және аккумуляторшылар, және олар осы кешендегі бола қалған жұмыстарға араласады. Бірақта олар әрқашан осы бөлімнің штатында қалып отырады.
Тораптарды және агрегаттарды автомобильдерден түсіріп алынған, өзінше жөнделіп және комплексті бригадалар әдісімен ұйымдастыру арқылы іске асырылады. Барлық автомобильдердің КҚК өзіндік жұмысшылар бригадалар жасайды. Бригадаларға 100 автомобиль берілсе, олар оны 2 бөліп істеуге тура келеді. Онда жартылай ТҚК-1 жасаса, ал енді біреулері ТҚК-2, ал үшінші бөлік ағымдағы жөндеуді жасайды. Осылай комплексті бригадада топ құрылып, мамандандырылған шарт бойынша істей береді.
Кешенді бригада автомобильге қатысты барлық жұмыстарды атқарады (агрегатты жөндеуден және автомобильдік түсіруден басқасын). Егер жөндеу жұмысы дұрыс жасалмаса және автомобиль уақытынан бұрын тоқтап қалса оны жасаған бригада қалпына келтіреді. Бригаданың ұжымы жасаған жөндеулердің сапалылығы маңызды роль атқарады және автомобиль токтаусыз жұмыс істейді. Сондықтан оны автомобиль шығыннан және автомобиль тоқтауынан есептейді.
Осы жақсы жақтары бар жағдайлар АКК-ларда кең қолданыс тапты. Сондай-ақ осы еңбек ұйымдары жаман жақтары да бар. Мамандырылған бригада әдісіндегідей, бұнда бөлек жұмысшылардың нәтижелерін бағалайтын көрсеткіш жоқ, шығын мен автомобильдің тоқтауын азайтуға агрегаттарды және тораптарды жөндейтін бөлімшелердің қызығушылық танытпайды.
Комплексті бригадалар өздерінің ТҚК посттарының және өз автомобильдерін жөндейтін, өздерінің жабдықтарын, өз қосалқы бөлшек қорының болуына тырысады. Әр бригада қызмет көрсетуді өз ыңғайларына және мерзімінде істеуге тырысады, бірақ ол өндірістің жұмыс кезінде мүмкін емес болып саналады. Өндірісте тәуелсіз бөлімшелер пайда болып, ол инженер басқаруына қиындай түседі. Бұндай ұйым жоғары өткізгіштіксіз істей алмайды, толассыз өндірісті, мамандандырылған посттар және кәсіпорын материалдарды базаны нәтижелі қолдану мүмкіндігі азаяды.
Агрегатты - учаскелік еңбекті ұйымдастыру. Агрегатты - учаскелік деп еңбекті ұйымдастыру, өндірістік учаскеге ТҚК және бір немесе бірнеше автомобильдердің агрегатын жөндеу, барлық техникалық қызмет және барлық АТК-лардың автомобильдерін жөндеу атқарылады. Өндірістік учаске өндіреді және автомобильдерден тусірілген агрегаттарды жөндейді. Осылай - агрегатты учаскелі өндірістік қатарға бөлінеді, олар нақты агрегаттар мен жұмыс істейді. әр өндірістік учаскенің құрамына мынадай мамандандырылған жұмысшылар мен және дәрежемен кіреді, олардың жұмысы осы учаскеге бекітілген агрегаттарға қызмет көрсету және жөндеу. Үлкен кәсіпорындарда учаске жұмысшысы ТҚК және жөндеу түріне байланысты бөлінеді. Онымен бірге басқа бөлек топтар: ТҚК-1, ТҚК-2 және АЖ, автомобильдерден түсіріп алынған тораптармен агрегаттарды жөндеу және автоморбильдегі. Осындай жұмысшылар тобы әр жағдайда өзіне бекітілген агрегатпен қызмет көрсетеді және жөндейді. Оның үстіне операциялар тізімін жасалады, оны әр жұмысшы өз агрегаттарына қызметті орындау қажет. Өндірістік учаскенің саны, демек, жүйесімен және агрегаттарды бөлістіру жұмыс тәртібімен және автомобиль конструкциясына байланысты. Жұмыс бағдарламасы ең басты автомобильдің санымен, типімен, жасымен, қарқындылығына және пайдалану жағдайына байланысты. Үлкен кәсіпорындарда мақсатқа байланысты лайықты 8 немесе 9 өндірістік учаске құруға болады. Олар негізгі және көмекші болып бөлінеді. Негізгі учаске ол, осы учаскеге бекітілген агрегаттарды жөндеу және қызмет және қызмет көрсетулерді орындайды, ал көмекші учаскелер, уақытындағы және сапалы жұмыстарды орындайды. Суретке қарасаңыз онда көрсетіліп тұр, 1-6 негізгі, 7-9 көмекші. Оның үстіне агрегаттар және тораптар, жүйелер негізгідей бөлінеді.
Таблицадағы АКК-дағы агрегат, торап, құрылғы, бөлшек және жұмыстары ойластырып, әркім қай учаскеге істеленілетіні көрсетілген. Егер өндірістік учаскенің автомобильге және агрегатқа ТҚК-1, ТҚК-2 немесе АЖ кезіндегі міндет сыйымдылығы және осы толық толтыруға жеткіліксіз болса, онда өндірістік учаскені ірілетеді, оларды бір мен екіні, үш пен алтыны, бес пен жетіні бір бірімен қосу арқылы. Тағы да бір мен екіні және төртті қосу арқылы. Сонда АКК-да үш қана негізгі өндірістік учаске болады. Кей үлкен АКК-ларда төрт учаскенің орнына екеу ұйымдастырылады: ТҚК және қоректендіру жүйені жөндеу учаскесі немесе ТҚК және электрожабдықтарды жөндеу учаскесі болып. ТҚК және принцеп жөндеу өзіндік өндірістік учаскеде жасалуы мүмкін.
Бірақта тіркемені жөндеуді мақсатқа лайықты орындау басқада өндірістік учаскелерге берілуі мүмкін: шиналар - алтыншыға; шанақ пен қаңқаны - бесіншіге; жүріс бөлікті және тежеу жүйесін - үшіншіге; тіркеменің электрожабдықтарын - төртінші учаскіге беру және тағы баскалар.
АКК-лардағы автомобильге ТҚК және жөндейтін жұмысшылар ұйымы
Келесі жұмыстар орындайтын бригадалар немесе жұмысшылар тобы
Автомобильге ТҚК және жөндеу
Автомобильдерден түсірілген агрегатқа және тораптарды жөндеу
Кешенді бригада №1
Автомобильдерден түсірілген агрегатқа және тораптарды жөндеу
Бір типті автомобильдерге ТҚК-1, ТҚК-2, АЖ жүргізу
Слесарлық - механикалық жұмыстар
Электрожабдықтарды жөндеу
Кешенді бригада №1
Біртипті автомобильдерге ТҚК-1, ТҚК-2, АЖ жүргізу
Аккумуляторды жөндеу
Қоректендіру жүйесін жөндеу
Дөңгелек жөндеу
Кешенді бригада №1
Ұсталық рессорлы жұмыстар
Пісіру жұмыстары
Біртипті автомобильдерге ТҚК-1, ТҚК-2, АЖ жүргізу
Мысты жұмыстары
Қаңылтырлық жұмыстар
Шанақтық жұмыстар
Ағаш ұсталық жұмыстар
Еңбекті кешенді бригадалар әдістерімен ұйымдастыру
Қызмет көрсету және жөндеу өндірісі
Келесі жұмыстарды атқаратын өндірістік учаскелер
Негізгі учаскелер
Көмекші учаскелер
Қозғалтқышқа ТҚК және жөндеу
Слесарлық - механикалық жұмыстар
Ілініске, беріліс қорабына, кардандық және басты берілістерге, көтергіш механизмге ТҚК және жөндеу
Алдағы және артқы белдіктерге, рульдік басқаруға, тежеу жүйесіне және салпыншаққа ТҚК және жөндеу
Жуу - тазалау жұмыстары
Қоректендіру жүйесімен электр жабдықтарына ТҚК және жөндеу
Қаңқаға, шанаққа, кабинаға ТҚК және жөндеу
Өндірістік дайындау жұмыстары
Дөңгелекке ТҚК және жөндеу
Агрегатты учаскелі еңбекті ұйымдастырудың құрлымы
рс
Өндірістік учаскемен орындалатын жұмыстар
Жұмысшылар санының ТҚК және жөндеу, өндірістік учаскеге бөлістіргендегі қатынасы
КБ
ТҚК-1
ТҚК-2
Агрегатты автомобилдерге АЖ
Учаске бойынша
1
Қозғалтқышқа ТҚК және жөндеу
-
4
5
6
15
2
Ілініс. Б. Қ. кардандық б. қол тежеуіші, редукторға көтергіш механизм ТҚК және жөндеу
-
3
3
5
11
3
Алдыңғы және артқы белдіктерге, рульдік басқаруға, тежеу жүйесіне және салпыншаққа ТҚК және жөндеу
-
6
6
12
24
4
Қоректену жүйесімен электр жабдықтарына ТКҚ және жөндеу
-
5
5
3
13
5
Қаңқаға, шанаққа, кабинаға ТҚК және жөндеу
-
1
2
10
13
6
дөңгелекке ТҚК және жөндеу
-
1
1
2
4
7
Слесарлық - механикалық жұмыстарын орындау
-
-
-
10
10
8
Жуу - тазалау жұмыстарын орындау
10
-
-
-
10
9
Өндірісті дайындау жұмыстары
-
-
-
-
АКК-ның нақты талаптарымен қабылданады
Қорытынды
10
20
22
48
100
1.3 Дипломдық жұмыс мақсатын негіздеу
Автокөлік техникаларына техникалық қызмет көрсету ұйымдастыру үшін жасалынған әдеби шолу-Алматы қаласы Түрксіб ауданы, Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің өндірістік автомобильдерге ТҚК және жөндеу орнының іс-әрекетін зерттеу барысында Алматы - Қорғас тас жолының бойында ТҚК орындары аз мөлшерде екені анықталды. Бұл дегеніміз техника жиі-жиі істен шығып, оларды жөндеу үшін көп материалды шығындарды қажет етеді.
Техникалық бақылау қызметі автомобиль үлгілерін тексеру қызметімен өзара іс-қимыл жасайды, тексеру қызметінің міндетіне жаңа әзірлемелер кезінде дайындаушыларға (сатушыларға) кеңес беру, герман рыногына шығуға және автомобильдерді өткізуге даярлау, ұлттық рұқсаттамалар беру үшін үлгілік қорытындыларды дайындау кіреді. Жұмыстың осы бағытындағы ауқымдарда рынокқа ірі топтамалармен жеткізілетін автомобильдерді пайдалануға рұксат беруге, сондай-ақ рұқсаттама алуға жататын рынокқа ірі топтамалармен жеткізілетін қосалқы бөлшектер, құралдар үшін орындау түріне рұқсат алуға сараптамалар жүргізіледі.
Тірек пункттері ретінде, әдетте, шеберханалар мен ТҚС (СТО) бой көрсетеді, олардың жабдығын мамандары тексеріп, аттестациялайды. Әрбір осындай пунктке аккредитивтелген сарапшы бекітіледі, ол автомобильдерге техникалық байқаулар мен инспекциялар жүргізу үшін шеберхананың (ТҚС) жабдығын мезгіл-мезгіл пайдаланып отырады.
Бүгінгі таңда серіктестікте атқаруға болатын жұмыстар автомобильдерді бөлшектеп құрастыру, күрделі және ағымды жөндеу, пісіру және токарлық жұмыстар. Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жөндеу жұмыстарын орындап және пайда әкелу үшін шеберхана техникалық жағдайын жаңа сапалы деңгейге көтеру қажет.
Іштен жану қозғалтқыштардың пайдаланылған газдары (ІЖҚ ПГ) 200-ден астам улы химиялық қоспалары құрайды, оның үлкен бөлігін әртүрлі көмірсутектер еншілейді.
Автокөліктің шығарындылар адамның денсаулығына тікелей келеңсіз әсер етуден бөлек, едәуір жанама залалдар да келтіреді. Ішкі жану қозғалтқыштарының пайдаланылған газдарымен (ІЖҚ ПГ) бірге күкірт пен азот оксидінің атмосфераға шырарылуы, химиялық өзгерістерге түсіп, әртүрлі қышқылдар мен тұздарды құрайды. Осындай заттар жерге қышқылдық жаңбырлар түрінде қайтып оралады. Қазір қышқылдық жауын-шашындарының су экожүйелеріне елеулі зиян келтіретіні хайуанаттар дүниесіне өз зиянының келтіреді.
Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің автомобильдеріне техникалық қызмет көрсету өндірістік бағдарламасы есептелінуі, бір автомобильге және шеберханадағы барлығына бір жылға техникалық қызмет саны анықталуы, мойынтіректің сыртқы сақинасын шығару қондырғысын жобалау, жылдық жұмыс көлемі және өндірістік жұмысшылар саны анықталуы, жөндеу шеберхана жұмыскерлер саны есептелінуі қажет.
2 Іздестіру бөлімі
2.1 Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жалпы сипаттамасы
Меркур ЖШС Алматы қаласы Түрксіб ауданы Майлин көшесі 79 ғимаратында орналасқан. Мекеме Майлин көшесі мен Бекмаханов көшелерінің қиылысында орналасқан. Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Алматы-Қорғас тас жолына жақын орналасқан. Бұл техникалық қызмет көрсету орталығы жүріс бөліктеріне трансмиссияға ағымды жөндеу жұмыстарымен айналысады.
Меркур техникалық қызмет көрсету орталығы негізгі қызметі - автокөліктерді жөндеу бойынша тәжірибелік дайындығын жақсарту, тәжірибелік өткізу қаражат шығындарын өтеу, техникалық жабдықтарды жұмысшы жағдайында тұрақты ұстау. ТК және жөндеуіне кіретін жұмыстар: баптау, жуу, тазалау, бақылау, диагностикалау, реттеулер жасау, майлау, жанар май құю, қатайту, монтаждау және де машинаны құрама бөлшектерді консервациялау мен консервациядан шығару. ТКЖ түрін, мерзімділігін және жұргізілу шартын машинаны құрастырып жасаушы стандарттар, талап етушілер мен пайдаланушылармен келісе отырып тағайындайды.
Машинаны пайдалану кезінде ТКЖ-дің келесі түрі қарастырылады.
- аусымдық, нөмерлік (1ТК, 2ТК, 3ТК), маусымдық.
Өз мақсатына машинаны пайдалау кезінде ТК жүргізу машинаның техникалық күйін бақылауға және элементтердің тозу жылдамдығын азайту үшін жоспарлы жұмысты орындауға, тоқтап қалуын және ақауын ескертуге мүмкіндік береді.
Машинаның техникалық күйін қадағалау диагностикалау құрал мен тәсілдерінің көмегімен жүзеге асырылады.
Диагностикалау мақсаты машинаның техникалық күйін, ақау себебін анықтау және де қажетті ТК және жөндеу операциясын орындауға сипаттама беру. Диагностикалау кезінде көрсетілген мақсаттар келесі тапсырмалармен шешіледі.
Дұрыс диагностикалаудың тағайындалған ақауларымен машинаның және оның құрама бөлшектерінің ақау және жұмыс істеу мүмкіндігін тексеру.
Меркур техникалық қызмет көрсету орталығы халыққа және мекемелерге ақылы жүк және жеңіл автомобильдерді жөндеу, техникалық қызмет көрсету жұмыстарын орындайды.
Машинаның техникалық күйін анықтау үшін екі түрлі бақылау тәсілі пайдаланады: Сезім мүшелері арқылы және құрал-жабдықпен жұмыс.
Сезім мүшелері тәсілі - қарау, тыңдау, механизмдерді түртіп көру. Техникалық күйіне тұрып қалу себебіне, машинаның жұмыс істеу мүмкіндігін жоғалтуына сапалы баға береді. Бақылаудың стендтері қондырғыларды арнайы аспаптарды пайдалануды қарастыратын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Аннотация
5
Кіріспе
6
1
Ұйымдастыру бөлімі
8
1.1
Автомобиль көліктеріне техникалық қызмет көрсету
8
1.2
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету жай-күйлері
11
1.3
Дипломдық жұмыс мақсатын негіздеу
13
2
Іздестіру бөлімі
14
2.1
Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жалпы сипаттамасы
14
2.2
Меркур ЖШС-нің техникалық қызмет көрсету орталығы жұмыс кестесі және жалпы құрылыс жобасы
15
2.3
Жөндеу және техникалық қызмет көрсету орнының өндірістік базас
18
3
Есептеу технологиялық бөлімі
20
3.1
Есептеуге қажетті автомобиль құрамын негіздеу
20
3.2
ТҚК орталығының өндірістік бағдарламасын есептеу
21
3.3
ТҚК орталығының постар санын есептеу
23
3.4
ТҚК орталығындағы жұмысшылар санын анықтау
24
3.5
Өндірістік цехтардың жұмыс алаңын есептеу
26
3.6
Жұмыс постарында ағымды жөндеу жұмыстарын жобалау
29
3.7
ТҚК орталығының жұмыс режимін есептеу
31
4
Конструкторлық бөлім
32
4.1
Қондырғының жұмысы
32
4.2
Қондырғының құрылысы, жұмысы және қолданылуы
32
4.3
Бұрағыш (винт) бөлшегін төзімділікке есептеу
34
5
Техникалық экономикалық бөлім
37
5.1
Жалпы мәліметтер
37
5.2
Орталық жөндеу шеберханасының техника-экономикалық көрсеткіштері
37
6
Еңбек қауіпсіздігі
43
6.1
ТҚК орталығындағы негізгі қауіпсіздік шаралары
43
6.2
Электр қондырғыларымен жұмыс істейтін адамдарға қауіпсіздік талаптары
48
Қорытынды
50
Қолданылған әдебиет тізімі
51
Көлік пен байланыс тәуелсіз Қазақстаның тыныс тіршілігіне аса маңызды рөл атқарады. Бір жағынан бұл еліміздің орасан үлкен аумағымен (2725 мың км), оның халқының сирек орналасуымен (орта есеппен 6 адамкм), шикі зат және өндіріс ресурстарының шашыраңқылығымен сабақтасады. Онда көлік коммуникациялар кешені (ККК) еліміздің әкономикалық қана емес, бірге саяси тұтастығын да қамтамасыз етеді.
ТҚ-1 және ТҚ-2 міндеттері - автомобильдің механизмдері мен агрегаттарының техникалық қалпының жұмыс барысында өзгеруін азайту, ақауларды анықтау мен алдын алу шаралары, тиімді жұмысын, қозғалыс қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғауды өз уақытында бақылау, майлау, бекіту, реттеу және басқа жұмыстарды атқару жолымен қамтамасыз ету. Диагностикалық жұмыс (диагностикалау үдерісі) автомобильдерге ТҚ және жөндеу технологиялық элементі болып табылады және сәйкес жұмыстарды орындағанда оның техникалық жағдайынан хабар береді.
Қызметі мен мерзімділігіне, диагностикалық жүмыстардың тізбегі мен орнына байланысты екіге бөлінеді: (Д-1) жалпы және (Д-2) бөлшекті тереңдетілген диагностикалау. ТҚ автомобильдердің агрегаттары мен буындарын, жүйелерінің қауіпсіз жұмыс атқаруын, тізбектегі үдерістерді бақылағанда, қалпына келтіргенде белгіленген мерзім аралығында қамтамасыз етілуі тиіс.
Көлік қандай да бір мемлекет болмасын оның экономикасында өте маңызды орын алады. Көліктік жүйе мемлекеттің денесіндегі қан жүретін тамырлары іспетті, оның дамуынан, ұйымдастыру деңгейінен, сол мемлекеттің жүк айналымы, жолаушылар тасымалдау қабілеттілігін анықтайды. Дүние жүзіндегі дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырған, ел экономикасының дамуына бірден бір себепші болатын осы көліктік жүйе. Сол себепті елімізде үлкен мән беріліп, экономиканың көлік жүйесінің дамуына арнаулы бағдарлама қабылданып, бірнеше миллиардтаған теңге қаржы бөлініп отыр.
Мемлекеттің көлік жүйесінің дамуы - оның технологиялық үдерісінің және өркениетінің маңызды белгілерінің бірі. Жоғары дамыған көлік жүйесіне деген сұраныс еуропалық және әлемдік экономикаға бет бұрған сайын одан да күштірек қарқын алуда, көлік жүйесі Қазақстанның әлемдік қоғамдастыққа тиімді кіруі үшін және жоғары дамыған мемлекет ретінде орын алуы үшін негіз болады.
Кіріспе
Автомобильдер паркі автокөлік жүйесінің бірлік жүйесі болып саналады. Оның қызмет етуі үшін белгілі материалдық және еңбек ресурстарын қажет етеді. Басқа жүйе бірліктері сияқты оның өзіне тән ерекшеліктері бар. Осы ерекшеліктері автомобильді пайдалану кезінде айқындалып, техникалық қамтамасыз ету кезінде сұраныс құрылуына әсер етеді, осы құрылымын және өндірістік-техникалық базасының сипаттамасын шарттандырады.
Автомобиль көліктерінің барлық жылжымалы құрамның жұмысын жақсарту үшін ең маңыздысы техникалық күтімнің, жөндеуін технологиясын ұйымдастыруды жетілдіру, сондай-ақ еңбекте ғылыми ұйымдастыру және орындаушыларды осы ұйымдастыру-техникалық шараларды іс-жүзіне асыру серіктестіктің жылжымалы құрамын пайдаланудың техникалық аймағында ғылым мен техниканың осы заманғы жетістіктерінің негізінде атқаруға болады.
Осыған байланысты техникалық күтім және жөндеу барысында автомобиль көліктерінің жүйесіндегі және механизмдеріндегі ақауды анықтауда және оның жұмыс қабілетін болжауда, яғни автомобиль көлігінің техникалық күйін басқаруда техникалық күйін диагностау жылдан-жылға кең қолдау табуда
Автокөлік мекемелерінің техникалық қызметін бір-біріне ұқсас факторлар кешен ретінде қарастыруға болады. Бұл нақты бір критерий бойынша мекеменің техникалық қызметінің тиімділігін артыруға байланысты жалпы ұсыныстар құруға мүмкіндік береді. Осы жағдайда түрлі қызметтердің жеке міндеттерін,сонымен бірге міндеттердің өзін ресурстық мүмкіншіліктерге сәйкес келістіріп алу қажет.
Осы жағдайда өндірісті басқару міндеті келесі іс-шаралардан тұрады:
oo ресурс түріне және оны тұтынушылығына әсер ететін негізгі арнайы факторларды ескере отырып, ресурстардың оңтайлы мөлшерлемесін анықтау;
oo қажетті ресурс түрлерімен мекеменің қамтамазсыздығын анықтау;
oo мекеменің ресурстық қамтамасыз деңгейін нормативтікке дейін жеткізу немесе жетпей тұрған ресурс түрін оның орнына ауыстырып өндірісте қолдануға болатын түрімен қамтамасыз ету.
Біздің республиканың жағдайында ең көп жүк тасымалдаушы транспорт автомобиль көліктері болып саналады.
Еліміз нарықтық эконимикаға бет алған тұста машинаны пайдалану кәсіпорындары түрлі иелік формасында құрылуда.
Жаңа қосалқы бөлшектер шығару оған жұмсалатын шығындарға байланысты. Осыған байланысты күрделі жөндеу барысында жарамсыздандырылған бөлшектердің шамамен 63%-ы жөндеуге жарамды болып табылады немесе оларды шамалы жөндеп пайдалануға болады.
Міне, сондықтан қосалқы бөлшектер өндірісін өркендетудің бір жолы автомобильдерді және олардың агрегаттарын жөндеу үдерісінде тозған бөлшектерді жаңартып қайтадан пайдалану. Тозуына байланысты істен шыққан бөлшектердің массасының кемуі 2-3%-дан аспайтынын жөндеу тәжірибесі көрсетті Бірақ бөлшектердің беріктігі іс жүзінде сол қалпында қалады. Мысалы: іштен жану моторының 30% бөлшектерінің істен шыққан тозығы 0,3мм аспайды және олардың көпшілігі жаңартқаннан соң қайтадан пайдалануға жарамды.
Облыста жүргізілген реформалау және жекешелендіру барысында, бұрынғы ірі автокөлік мекемелері акционерлік қоғамдарға, шағын кәсіпорындарға бөлініп кетті. Осының салдарынан өз қуатында жұмыс істеп тұрған жөндеу шеберханалары, машина сақтау аулалары, мұнай сақтайтын қоймаларда бөлініске түсті. Қазіргі күннің талабы- осы кәсіпорындардың жұмысын жандандыру, яғни тұтынушыға сапалы қызмет көрсету.
Аталған мәселелерді шешу барысында менің дипломдық жұмысымда Меркур ЖШС автомобильдерге ТҚК және мойынтіректің сыртқы сақинасын шығару қондырғысын жобалау тақырыбы бойынша автокөліктерге техникалық қызмет көрсету, олардың ақауларын анықтау жұмыстары нақтыланып келтірілген.
Аталған дипломдық жұмыс мақсаты:
oo Меркур ЖШС автомобильдерге ТҚК көрсету;
oo Меркур ЖШС автомобильдерге жөндеу жұмыстарын жүргізу;
- күрделі жөндеу кезінде мойынтіректің сыртқы сақинасын шығару қондырғысын жобалау.
1 Ұйымдастыру бөлімі
1.1 Автомобиль көліктеріне техникалық қызмет көрсету
Көлік құралдарын қолдану проблемалары Қазақстан Президенті Н.Ә.Назарбаевтың халыққа арналған жолдауында мақұлданған Қазақстан - 2030 ұзақ мерзімді стратегиясында көрсетіледі. Осы құжатта инфрақұрылым, ең алдымен, көлік пен байланыс елдің әкономикалық дамуындағы басымдық ретінде белгіленеді.
Көлік пен байланыс тәуелсіз Қазақстаның тыныс тіршілігіне аса маңызды рөл атқарады. Бір жағынан, бұл еліміздің орасан үлкен аумағымен (2725 мың км), оның халқының сирек орналасуымен (орта есеппен 6 адамкм), шикізат және өндіріс ресурстарының шашыраңқылығымен сабақтасады. Ондай ахуалда көлік коммуникациялар кешені (ККК) еліміздің әкономикалық қана емес, бірге саяси тұтастығын да қамтамасыз етеді [1,4].
Екінші жағынан, Еуразия континентінің дәл кіндік ортасында, негізгі еңбек рыноктары мен капиталдан шалғай геогрфиялық орналасуы, экспорттық-импорттық операциялардағы көлік құрастырушысының сөзсіз өсуіне жетелейді және соның салдары ретінде әлемдік экономикалық жүйеге осал интеграция жасауына себеп болады. Дегенмен, Еуропаның, Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Азияның сыйымтал және қарқынды дамып келе жатқан нарықтары арасындығы Қазақстанның геосаясаттық жағдайы осы қолайсыздықты өтеу үшін, мәселен еле аумағына трансконтиненталды транзиттер тарту жолымен мүмкіндіктер береді.
Нарықтық қатынастардың қалыптасуы мен меншік құқығын жаппай қайта бөлу Қазақстан Республикасының әлеуметтік-әкономикалық тыныс-тіршілігіне жахандық өзгерістер әкелді.
Көлік қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге багытталған жалпы бақылау (кестені қараңыз); автомобильдің қалыпты сыртқы қалпын сақтау; автомобильге жанар май құю, жағармай және салқындату сұйығын құю, ал қозғалыс құрамының кейбір түріне кузовын санитарлық өңдеуден өткізу күнделікті техникалық қызметтің міндеті болып табылады. ТҚ қозғалыс құрамының жұмысынан соң және жолға шығар алдында орындалады. Автомобильдің техникалық жағдайын жолға шықпас бұрын және ауысым кезінде жүргізушінің өзі бақылайды.
Автомобильді ақаусыз күйде және жақсы жағдайда ұстап тұру елімізде қабылданған жоспарлы-алдын алу жүйесінің негіздерінде атқарылатын техникалық қызмет және жөндеу жұмыстарының арқасында орындалып жатыр. Бұл жүйенің мәні автомобильдердің техникалық қызметі профилактикалық, іс-шараларды жүйелі түрде белгілі бір жүрілген жолдың нәтижесінде міндетті жағдайда атқарылып отырады.
Мұндай жүйенің ұстанымдары мыналар: белгіленген мерзімде міндетті түрде техникалық қызмет барысында атқарылатын жұмыстарды атқару.
Белгіленген жөндеу аралық жүрістен кейін техникалық байқаудың арасында немесе техникалық қызмет үдерісі кезінде анықталса, онда автомобильді жөндеу жүргізіледі.
Автомобильдерді жөндеу және техникалық қызмет негізгі жоспарларын алдын-алу жүйесінің негізгі ұстанымдары автомобиль көлігінің жылжымалы құрамын жөндеу және қызмет көрсету ережесімен белгіленеді.
Техникалық қызметке келесі жұмыстар түрлері кіреді: тазалау-жуу, бақылау-диагностау бекіту, майлау, жанармай құю, реттеу, электротехникалық және басқада жұмыстар, бұл жұмыстардың барлығы механизмдерді және тораптарды бөлшектемей атқарылады.
Егерде техникалық қызмет барысына көз жеткізілмесе, онда ол бөлшектер автомобильден алынып арнайы бақылау стендтерінде және приборларында тексеріледі.
Автомобильдің техникалық қызметке бейімделгендігінің алғы шарты пайдалану технологиялылығы, ол дегеніміз техникалық қызмет көрсетілген нысанға, агрегат, торап және агрегаттарға жақындау ыңғайлылығы.
Техникалық қызмет нысанына жақындау ыңғайлылығы дегеніміз - ол автомобильдің бос тұру уақытын және еңбек шығынын қысқарту, мұның барысында қосымша операциялардың күрделілік дәрежесі және саны ескеріледі, бұл дегеніміз шаршауды азайтады, уақыт шығынын төмендетеді және техникалық қызмет ақысының жоғарлауына әсер етеді.
ТҚ-1 және ТҚ-2 міндеттері - автомобильдің механизмдері мен агрегаттарының техникалық қалпының жұмыс барысында өзгеруін азайту, ақауларды анықтау мен алдын алу шаралары, тиімді жұмысын, қозғалыс қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғауды өз уақытында бақылау, майлау, бекіту, реттеу және басқа жұмыстарды атқару жолымен қамтамасыз ету. Диагностикалың жұмыс (диагностикалау үдерісі) автомобильдерге ТҚ және жөндеу технологиялық элементі болып табылады және сәйкес жұмыстарды орындағанда оның техникалық жағдайынан хабар береді.
Қызметі мен мерзімділігіне, диагностикалық жүмыстардың тізбегі мен орнына байланысты екіге бөлінеді: (Д-1) жалпы және (Д-2) бөлшекті тереңдетілген диагностикалау. ТҚ автомобильдердің агрегаттары мен буындарын, жүйелерінің қауіпсіз жұмыс атқаруын, тізбектегі процестерді бақылағанда, қалпына келтіргенде белгіленген мерзім аралығында қамтамасыз етілуі тиіс.
Мерзімдік қызметтің (МҚ) міндеті жылжымалы құрамды қозғалыс қүрамын пайдаланудың жыл мезгілі ауысымына жылына 2 рет дайындау болып табылады.
Агрегаттарды күрделі жөндеу оны толық бөлшектеу, ақауын анықтау, қалпына келтіру немесе бөлшектерін ауыстыру, ретімен қайта жинау, реттеу және сынау жұмыстарын қарастырады. Агрегаттың негізгі және негізгі бөлшектері оны толық шешіп қалпына келтіруді қажет еткенде, сондай-ақ агрегаттың жұмыс қабілеті ағымдағы жөндеумен қалпына келтіруге болмайтын жағдайда күрделі жөндеуге жіберіледі.
Ағымдағы жөндеу пайда болған ақауларды жөндеу, қалпына келтіру, сондай-ақ автомобильдер мен агрегаттарда қалыптасқан ереже бойынша күрделі жөндеуге дейінгі жүрісін қамтамасыз ету үшін қызмет жасайды
Автокөлік кәсіпорындарында атқарылатын ағымды жөндеу (АЖ) және арнайы кәсіпорындарда атқарылатын күрделі жөндеу (КЖ).
Жоғарыда көрсетілген техникалық қызмет түрлеріне автомобильдің типіне және пайдалану жиілігіне байланысты мерзімділігі немесе жол жүру нормасы белгіленген, оның ішінде автомобильдің мемлекеттік немесе жеке секторға жататындығы.
Техникалық қызметтің әр түрлі қатаң тағайындалған жұмыс тізімі (номенклатура) бар, олардың орындалуы міндетті.
Бұл жұмыстар (операциялар) екі бөлімге бөлінеді: бақылаулық және орындаушылық.
Техникалық қызмет операциясының бақылау бөлімі (диагностикалық) міндетті, ал орындаушылық бөлімі қасиеттілігі бойынша атқарылуы тиіс. Бұл дегеніміз жылжымалы құрамға техникалық қызмет жүргізудің материалдық және еңбек шығындары әжептәуір қысқарады.
Диагностикалау дегеніміз автомобильдерге техникалық қызмет және ағымды жөндеу технологиялық процесінің бір бөлігі, автомобильдің техникалық күйі туралы бастапқы мәліметті алуды қамтамасыз ету болып табылады.
Автомобильді диагностау техникалық қызмет және жөндеу технологиялық процесіндегі орнын және қызметін сипаттайды.
Күнделікті техникалық қызмет (КК) автомобиль жұмыстан оралғаннан соң күнделікті орындалады және оған мына төмендегі жұмыстар кіреді: қозғалу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін механизмдер және жүйелер бойынша бақылау-қарау жұмыстары, сондай-ақ кузовы және кабинасы, жарықтандыру приборлары, тазалау-жуу және кептіру-сүрту операциялары, сондай-ақ автомобильді жанармаймен жағармаймен, қысылған ауамен және салқындату сұйығымен толықтыру.
Автомобильді жуу ауа райының жағдайына және санитарлық талаптарға сай, сондай-ақ автомобильдердің сыртқы түріне байланысты атқарылады.
Бірінші техникалық қызмет көрсету (1-ТҚК) автомобильді түгелдей сыртқы техникалық қарау және белгіленген көлемде бақылау диагностикалауды бекітулерді, реттеулерді, майлауларды электротехникалық және май құю жұмыстарын, мотор, рульдік басқару, тормоз және басқа механизмдерінің жұмысын тексеру.
(D-1) диагностикалау жұмыстарының кешені бірінші техникалық қызмет барысында немесе оның алдында орындалады, оның қызметі автомобиль жүрісінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, механизмдерді және жүйелерді диагностикалау.
Бірінші техникалық қызмет көрсету. Ауысым аралығында жүргізіледі, жүрілген мерзімділігімен және автомобильдің агрегаттарының механизмдерінің және жүйелерінің белгіленген мерзімділігінің аралығында тоқтаусыздығын қамтамасыз етеді.
Күрделі жөндеу (К.Ж) автомобильдерге, агрегаттарға және тораптарға буындарға арнайы жөндеу кәсіпорындарында, зерттеулерде, шеберханаларда жүргізіледі.
1.2 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету жай-күйлері
Автомобильдердің техникалық жай-күйлері жол қозғалысының қауіпсіздігіне тікелей ықпал етеді. Ірі қалаларда автомобиль көлігі атмосфераға зиянды заттар шығарудың 50-90 % жауапты. Бұл ретте көптеген зерттеулер АКҚ техникалық жай-күйі нашар болғанда немесе көліктің жеке жүйелерін, тораптары мен агрегаттарын дұрыс реттемеген жағдайда зиянды заттарды шығару көлемінің едәуір ұлғаятыны туралы айғақтайды. Ең соңғы, нашар техникалық жай-күйдегі автомобиль, әдетте, көп мөлшердегі пайдалану материалдары (жағармай, май) мен қосалқы бөлшектерді талап етеді. Соның нәтижесінде көлікті пайдаланудың кұны, соның салдарынан көлік қызмет көрсетулерінің құны да жай өсіп кана қоймайды, сонымен бірге едәуір материалдык және еңбек ресурстары босқа жұмсалады.
Сонымен, автомобильдердің техникалық жай-күйлері техникалық мәселе ауқымынан шығып, көліктің осы түрінің кеңінен пайдаланылатыны себебінен әлеуметтік-экономикалық мағына алады. Осы жағдайларға байланысты автомобиль паркін техникалық жетілдіру үшін күрес автомобильдендіру деңгейі жоғары елдерде өзекті мәселеге айналып отыр. Әлемдік тәжірибе нарықтық механизмдердің жалғыз осы жолдары кедергілерді бағындыруға шамасы келмейтінін керсетеді. Мұнда қоғамның барлық мүшелерінің әлеуметтік-экономикалық жағдайының кепілі ретіндегі мемлекеттің реттеуші кызметі талап етіледі [4].
АКҚ техникалық жай-күйі дегенде барлық автомобильдердің жиынтық ерекшеліктері ұғынылады, олар нормативтік кұжаттармен реттеледі және оларды көліктерді пайдалану кезінде әділ анықтауға болады (кұралмен немесе көзбен шолу арқылы). Өкінішке орай, посткеңестік мемлекеттерде, соның ішінде Қазақстанда да автомобильдің техникалык жай-күйіне баға беруді пайдаланушылар көбіне оның жұмыс мүмкіндігіне саяды немесе, басқаша айтқанда, белгіленген максатта пайдалану мүмкіндігімен өлшейді. Бұл ретте бірінші кезекте автомобильдің көлік жұмысын орындау мүмкіндігіне көңіл бөлінеді. Қауіпсіздік мәселелеріне немқұрайды қараса, ол экономикалық және экологиялық сапаларды сипаттайтын параметрлерді көзге де ілмейді.
Жұмыс мүмкіндігі бар автомобиль деген ұғым техникалық ақаусыз дегенге қарағанда анағұрлым маңызды. Техникалық ақаусыз автомобиль әрқашан жұмысқа жарамды, ал жұмысқа жарамды көлік ұдайы техникалық ақаусыз бола бермейді. Мәселен, істен шыққан әйнек тазалауышпен, дұрыс реттелмеген карбюратормен немесе қайсыбір агрегаттан май ағумен автомобиль белгіленген қызметті орындай беруі мүмкін. Бірақ оны пайдалану қауіпсіздігі, қоршаған ортаға әсері мен пайдалану үнемділігі қазіргі заманғы талаптар деңгейін қанағаттандыра алмайды.
Әлемнің дамыған елдеріндегі автомобиль паркінің техникалық деңгейі екі жолмен кұрылады. Біріншісі АКҚ техникалық сипаттамаларын реттеумен байланысты, олар өндіріледі (шығарылады) және немесе елде тіркелуге құқылары бар. Екіншісі жол арқылы пайдаланыстағы желілердің, агрегаттардың, жүйелер мен жалпы автомобильдің техникалық жай-күйін бағалау бойынша бақылау рәсімдерінің жиынтығын аныктайды.
Осы қаралған проблеманы шешуде шет елдердегі кешендік тәсіл сөзсіз қызықтыруы мүмкін. Бұл елде өзінің тиімділігі жағынан бірегей жүйе құрылған, осы жүйе жоғары техникалық деңгеймен автомобильді жасап шығарудан бастап оны пайдаға асыруға дейінгі бүкіл жұмыс сатыларында АКҚ пайдаланудың қауіпсіздігін камтамасыз етеді.
Шет елдердегі көлік туралы Заң кез келген меншіктегі және кез келген жұмыс мақсатындағы автомобильді елде белгіленген барлық талаптарға сай болған жағдайда ғана пайдалануға болатыны туралы кесім жасайды. Автомобильдерге және оның құрамдас бөліктеріне қойылатын техникалық талаптарды оларды шығарушылар әзірлейді және көлік Министрлігімен келісу арқылы жасайды. Қазіргі кезде габариттік-салмақтық параметрлерге, белсенді және бәсең қауіпсіздік сипаттамаларына, автомобильдердің жүргізілулеріне, экономикалық, экологиялық және тағы сондай сапаларына қатысты 90-ға жуық көрсеткіштер реттеуге жатады. Осы талаптарды сақтаудың бүкіл жауапкершілігі көлік Министрлігіне жүктелген, ол автомобильдерді тексерудің үш түрін ұйымдастырады.
Біріншіден, ел аумағында тіркелер алдында әрбір жаңа автомобиль аттестациядан өтеді, соның нәтижесі бойынша автомобильге белгілі бір мерзімге пайдалануға рұқсат ететін паспорт (төлқұжат) беріледі, немесе оны елде пайдалануға тыйым салынады.
Екіншіден, пайдалану барысында әр автомобиль өзінің белгіленген жұмыс істеу мерзімі біткен бойда паспортты жаңалау мақсаттарында мерзімдік инспекция тексеруіне жатады. Шет елдерде мерзімдік инспекцияның мынадай мерзімдері қолданылады: коммерциялық автомобильдер үшін (жүк автомобильдері, таксомоторлар, автобустар және т.б.) - жылына бір рет; жеңіл автомобильдер үшін - аттестациядан (бастапқы инспекциядан) соң 3 жылдан кейін және одан әрі әр 2 жыл сайын бір рет; 11 жыл және одан көп мерзімде пайдаланылған автомобильдер үшін - жылына бір рет.
Үшіншіден, әрбір қайта жабдықталған немесе жаңғыртылған автомобиль техникалық инспекциядан өтуге жатады.
Инспекция жасауға кез келген шаруашылық жүргізуші субъект құқылы, олар мынадай міндетті шарттарды қанағаттандырулары тиіс: субъектінің инспекцияның түрлері мен көлемдеріне толық сәйкес келетін өндірістік қуаттары мен жабдығы болуы тиіс. Ол үшін көлік Министрлігі жабдық табелі (тізімі) (диагностикалық және бақылау-өлшеу стендтері, жарақ, құрал) мен оның өндірушілерін белгілейді және өндірістік алаңдар үшін стандартты орналастыру шешімдерін ұсынады;
арнайы бағдарламалар бойынша оқытылған қызметшілер тиісті емтихандар тапсыруы және олардың көлік Министрлігі немесе соның уәкілетті ұйымы берген тиісті үлгідегі куәліктері болуы тиіс. Автокөлікті кәсіпорындардың өндірісінде ТҚК-1 және жылжымалы құрамды жөндеудің және жылжымалы құрамды жөндеудің және автомобильдердің тоқтауында минималды шығынмен, барлық шараның жоғары тиімділікпен өткізілуі жүктеледі. Автомобильдерді күрделі жөндеу мен негізгі агрегаттар автомобильді зауыттарда жасалады. Көптеген автомобильді көлікті басқармаларда шаруашылық есептен өз автомобильдерін және тораптарды жөндеуге шеберханалар ұйымдастырылған. АКК түгелімен немесе жартылай осы шеберханаларға автомобильден шешілген тораптармен агрегаттарды жөндеуге өткізеді.
ТҚК және жылжымалы құрамның жөндеу өндірісінде жұмыскерлер мен қызмет ететін штат, өндірістік қоймалар, материалдармен және қосалқы бөлшектермен жабдықталған, және осы адамдармен техникаларды біріктіру АКК-ның басты мақсаты болады.
Өндіріс ұйымы еңбекті нәтижелі қолдану, құралдардың, қосалқы бөлшектермен, материалдармен және өндірістік базамен, кәсіпорынның өндірістік ұжыммен қамтамасыз етуі керек.
АКК-ның өндірістік ұйымдастыру және жоғарғы автокөліктік мекемелерінде өндірістік технологиялық үдеріс пен құрылымдар , жалақыны ұйымдастыру және жоғарғы төлеу, есеп, өндірісті жоспарлау және талдау, өндірісті басқару, өндірістің жоғары нәтижелі және сапалы жұмыстардың шараларын ойластырылып және іске асырылып жатыр. Осы барлық бөлімдер өндірісте тығыз байланыста, өндірістік жұмыстардың көлемі және мазмұны орта тәулікті жүрістің жасының және қолдану тәсілінің салдарынан маңыздырақ өзгереді,. Өзгертетін көлемді жұмыстардың істелуіне арнайы резервтер және өндірісті ұйымдастыру қажет. ТКҚ және автомобильдерді жөндеу қойылған мерзімде және сапалы қылып орындалуы үшін ұйымдастыру қажет. Уақытында жасалмағандықтан автомобильдердің тоқтауы, желіге шығатын машина азаяды және жоспарланған тасымал кемиді. АКК-да АЖ саны жоғары сапалы ТКҚ және жүргізушілердің автомобильге қарауынан байланысты болады. Сондықтан өндірістегі барлық шаралар, ең алдымен еңбек сапасын автомобильдің техникалық жағдайына жүргізушілердің жауапкершілігін жоғарлату керек.
ТКҚ өндірісінде мазмұнына және еңбек сыйымдылығына байланысты көптеген жұмыстар атқарылады. Үздіксіз жұмыстың сапасын байқау көп уақытты керек етеді, бірақ нәтижесі болмайды. Сондықтан жылжымалы құрамның жөндеу сапасын үздіксіз байқау арқылы емес, оны дұрыс ұйымдастыру мен сапаны стимулдау арқылы жөнге келтіреміз.
Осы және тағы да басқа ерекшеліктер өндірісті ұйымдастыруды қиындата және жоғары квалификациялы мамандарды талап етеді.
Автомобильге ТКҚ және АЖ өндірісінде елде миллион жұмыскерлер істейді және олар жыл сайын миллиондаған теңгеге шығын келтіреді.
Осы шығындарды 1%-ға төмендетсе, әр жылда ондаған миллионды үнемдеп, 10 мыңдаған адамды шығаруға болатын еді. Олар әр түрлі факторға да байланысты болады.
Қызмет көрсету және жөндеу өндірісі
аймақтар
Бөлімшелер
Күнделікті бақылау
Агрегаттық (автомобильден түсірілген жөндеу)
Слесарлық - механикалық
Электротехникалық
Аккумуляторлық
Қоректендіру жүйесі
1-ТҚК
Таксомоторлы кассалық
Шиномонтаждық
Шина жөндейтін
2-ТҚК-2
Рессорлы темір соғатын
Пісіретін
Мыстық
Ағымдағы жөндеу
Қаңылтырлық
Кузовтық
Бояулық
Ағаш ұсталық
Өндірістің құрылымы және технологиялық процесі
Өндірістің құрылымы
Басында айтқандай, АТК-ларда ТКҚ және жылжымалы құрамды жөндеуде атқарылады. Өндірісте әр түрлі жұмыстарды әр түрлі зоналар және бөлімдер бар.
Олардың саны жылжымалы құрамның конструкциясына, өндірістік программамен және еңбекпен өндірісті өндірісті ұйымдастыруға байланысты. Жөндеу жұмыстарының еңбектерін мамандырылған бригадалардың әдісімен ұйымдастыруда көп тараған құрылым Таблица 1 де көрсетілген. Ол құрылымда барлығы бар ТКҚ-1 және ТКҚ-2, АЖ зоналардың орнына комплексті бригадалар жұмыс зонасы бар. Ал арнайы жылжымалы құрамға және тіркемеге қызмет көрсету және жөндеу үшін арнайы бөлімшелер орналасқан. Ал кішкене және кішілеу кәсіпорындарда кей өндіріс орындары және зоналар бірігіп жатады. Ал өте үлкен кәсіпорындарда ТКҚ-1, ТКҚ-2, КҚК және АЖ арнайы зоналарда жасалады.
Агрегатты - учаскелік еңбекті ұйымдастыру құрылымы көрсетілген. Өте үлкен кәсіпорындарда учаскенің саны 10-12-ге дейін ұлғайып, ал орта және кішілерде 3-4-ке дейін кішірейеді.
Технологиялық жабдықтарды жөндеу және қызмет көрсету, ғимараттар мен салудың үлкен АТК-ларда Бас механик бөлімінде жасалады (ОГМ). Бұл бөлім өндірістікбөлімдерге жатпайды және ол тек бас инженерге байланысты. Линияға шығар алдында және келген автомобильдің техникалақ қалпын тексеретін БТП бар. Ол өндіріске қатысы жоқ, және ол тек бас инженерге немесе кәсіпорынның директорына тікелей байланысты.
Өндірістің технологиялық процесі. Өндірістік технологиялық процесс кезінде АТК-да техникалық көмек көрсету кезектілігі көрсетілген. БТП-да линиядан инвесторлы және техникалық автомобиль қабылданып АТК-да құжаттандырылады. Одан кейін автомобильдер КҚК зонасында тазалау - жуу жұмыстарын жүргізіп және сумен және маймен тамақтанады. Сосын барлық түзулері сақтау зонасына, ал ТҚК және жөндеу керектеріне арнайы өндірістік зонасына барады.
ТҚК және жөнделген аутомобильдерде сақтау зонасына барады. Егер линиядан келген автомобильдер бір уакытта болса, көбі КҚК орында болса, БПТ-дан кейін КҚК зонасына, ал ТҚК және жөндеу керектеріне арнайы өндірістік зонасына барады.
ТҚК және жөнделген автомобильдерде сақтау зонасына барады. Егер линиядан келген автомобильдер бір уақытта болса, көп. КҚК орнында болса, онда БПТ-дан кейін КҚК зонасына емес, сақтау немесе ТҚК және жөндеу күту зонасында болады. Ол автомобильдер, КҚК зонасы бос болған кезде өтеді. Өткізу қабілетігі бәрін бірақ өткізе алмайды, сондықтан кейбір автомобильдер күту зонасында ТҚК және жөндеуді күтуге тура келеді.
Оларға арнайы бөлек зона бөлінген, жылы бөлімде. Осы автомобильдер ТҚК посты босаған кезде келеді.
Егер кәсіпорындарда АЗС болса, онда тазалау - жуу жұмыстарынан кейін жанармай құйып және майлап алады.
Егер кәсіпорындарда мамандандырылған посттер немесе диагностика линиялар болса, КҚК-дан кейін ТҚК мен жөндеудің алдында диагностика линиялар болса, онда КҚК-дан кейін ТҚК-мен жөндеудің алдында диагностика жасалады, сосын жөндеумен ТҚК посттына барады. Автомобильдерді линияға шығару, сақтау зонасынан БПТ-дан шығарады.
Жөндеу жұмысшылырының еңбегін ұйымдастыру әдісі
Мамандырылған бригадалар арқылы ТҚК және жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру әдісі.
Мамандандырылған бригадалар әдісімен ұйымдастыру, бұл жұмысшылар бригадасы арнайы түрін ТҚК немесе автомабиль жөндеуді істейді.
Осындай еңбек ұйымында мамандандырылған бригадалар құрылады, КҚК мен ТҚК-1, ТҚК-2 және АЖ жасау үшін. Әр мамандандырылған бригадаға уақытында және сапалы арнайы бір түрін ТҚК және АЖ барлық автомобильдерге тапсырылады.
Өте үлкен кәсіпорындарда бірнеше мамандандырылған бригадалар болуы мүмкін, әрқайсысында автомобильдерге ТҚК және жөндеу.
Автомобильдерден түсірілген узелдермен және агрегаттар мамандандырылған бригадаларға кірмейтін жұмысшылармен жасалады. Бұл жұмысшылар өзіндік өндірістік басқаруында болады.
Мамандандырылған бригадалар санына байланысты бастықтарын, механиктерін және бригадирлерін сайлайды. Узелдермен агрегатты жөндейтін өндірістік бөлімдерде өніміне байланысты АТК бастықтарды, шеберлерді, бригадирлерді тағайындайды.
Кейбір АТК-ларда барлық мамандандырылған бригадалармен агрегаттарды жөндейтін бөлімдер өндіріс басшысына бағынады. Бұл көп мақсатты шешім болып табылады. Басқаларында - КҚ және ТҚК-1 бригадалары, кейде ТҚК-2 гараж басшысына тек автомобильден түсіріп алынған узелдермен агрегатты жөндейтін бөлімшеге тағайындалады.
Мамандырылған бригада құрамына көптеген маман иесі оның ішінде ТҚК және АЖ жасайтын, жөндейтін жұмысшылар кіреді: слесарьлар, автореттегіштер, автоэлектриктер, кузовщиктер, майлағыштар және таға басқалар кіреді. Мамандандырылған бригадалар ТҚК бойынша мына жұмыстар жүктеледі: қатайтатын, реттейтін, майлап - тазалайтындар, электротехникалық, кузовтық, және таға басқалар кіреді.
Көбінесе нақты жұмысшыларға бөлек операциялар беріледі. Операция тізімін, әрі орындаушылардың орындалатын, нақтылы тәсілмен, яғни жұмыс программасының есебімен, автомобиль конструкциясымен, пост құрылысымен қызмет көрсету ұйымының тәсілімен, постта істейтін жұмысшылар санымен анықталады.
Осындай еңбекті ұйымдастырғанда, автомобильде орындалатын, жұмсшылар арасында әр қилы бөлістіріледі. Бұл ұйымды жобалармен толық жұмысшылармен посттарды толтыра артуға болады. Бірақта бұны іс-жүзінде алып келгенде бұл жұмыстың жүруін қиындатып, нәтижелі көрсеткіштерді алуда оңай болмайды.
Мамандырылған бригаданың бөлек жұмысшыларына АЖ бойынша, кейде оларды бірден немесе бірнеше агрегат жөндеуді талап етеді.
Кей кіші немесе кішкене кәсіпорындарда бір мамандырылған бригада ТКҚ-1, ТКҚ-2, және ТКҚ-2 және АЖ жасайды.
Мамандырылған бригадалар әдісімен ұйымдастыру үшін АТП құрылғаннан бастап, біздің елде қолданыста келеді. ТҚК және жөндеудегі жүйеге сай келеді. Оған қолданатын технологиялық процесс және өндірістік база жобаланып жатыр. Ол тәжірибе жүзінде кез келген 100 автомобиль бар кәсіпорындарға қолдануға болады.
Автомобильге ТҚК және жөндейтін жұмысшылар коллективі
Келесі жұмыстар орындайтын бригадалар немесе жұмысшылар группасы
ТҚК және автомобиль жөндеу
Автомобильдерден түсірілген агрегатқа және узелдерді жөндеу
Күнделікті жөндеу
Агрегаттармен узелдерді, детальдары жөндеу
ТКҚ-1
Слесарлы механикалық
ТКҚ-2
Электрожабдықтарға ТКҚ және жөндеу
Автомобильдерге ағымдағы жөндеу
Аккумулятор ТКҚ және жөндеу
Қоректендіру жүйесінеТКҚ және жөндеу
Шинаға ТКҚ және жөндеу
Кузничті рессорлы жұмыстар
Пісіру жұмыстары
Мысты жұмыстары
Кузовты жұмыстар
Жестянды жұмыстар
Малярлы жұмыстар
Столярлы жұмыстар
ТКҚ және жөндеу бойынша мамандырылған бригада арқылы ұйымдастыру құрылымы
Комплексті бригадалар әдісімен ұйымдастыру
Жұмысшылардың жауапкершгн және қызығушылықтарын шығынды төмендету үшін және автомобильдің тұрып қалуын тоқтату үшін 1949 жылдан бастап көптеген АКК-ларда осы комплексті бригадалар әдісімен қолданады, сондай-ақ осылай еңбек ұйымдастыру, жөндейтін жұмысшылар автоколоннасын, біртектес автомобиль тобы немесе бір маркалы автомобиль тобы бекітіледі. Комплексті бригадаға ТҚК-1, ТҚК-2 және АЖ орындауы жүктеледі. Бригада көлем кіретін ТҚК-1 және ТҚК-2-де, және қолға түскен ағымдағы жөндеуді де жасайды. Барлық жұмыстарды атқаруда әртүрлі мамандар кіреді, онда автореттегіштер, автоэлектриктер, шанақшылар, дөңгелек жөндеушілер және аккумуляторшылар, және олар осы кешендегі бола қалған жұмыстарға араласады. Бірақта олар әрқашан осы бөлімнің штатында қалып отырады.
Тораптарды және агрегаттарды автомобильдерден түсіріп алынған, өзінше жөнделіп және комплексті бригадалар әдісімен ұйымдастыру арқылы іске асырылады. Барлық автомобильдердің КҚК өзіндік жұмысшылар бригадалар жасайды. Бригадаларға 100 автомобиль берілсе, олар оны 2 бөліп істеуге тура келеді. Онда жартылай ТҚК-1 жасаса, ал енді біреулері ТҚК-2, ал үшінші бөлік ағымдағы жөндеуді жасайды. Осылай комплексті бригадада топ құрылып, мамандандырылған шарт бойынша істей береді.
Кешенді бригада автомобильге қатысты барлық жұмыстарды атқарады (агрегатты жөндеуден және автомобильдік түсіруден басқасын). Егер жөндеу жұмысы дұрыс жасалмаса және автомобиль уақытынан бұрын тоқтап қалса оны жасаған бригада қалпына келтіреді. Бригаданың ұжымы жасаған жөндеулердің сапалылығы маңызды роль атқарады және автомобиль токтаусыз жұмыс істейді. Сондықтан оны автомобиль шығыннан және автомобиль тоқтауынан есептейді.
Осы жақсы жақтары бар жағдайлар АКК-ларда кең қолданыс тапты. Сондай-ақ осы еңбек ұйымдары жаман жақтары да бар. Мамандырылған бригада әдісіндегідей, бұнда бөлек жұмысшылардың нәтижелерін бағалайтын көрсеткіш жоқ, шығын мен автомобильдің тоқтауын азайтуға агрегаттарды және тораптарды жөндейтін бөлімшелердің қызығушылық танытпайды.
Комплексті бригадалар өздерінің ТҚК посттарының және өз автомобильдерін жөндейтін, өздерінің жабдықтарын, өз қосалқы бөлшек қорының болуына тырысады. Әр бригада қызмет көрсетуді өз ыңғайларына және мерзімінде істеуге тырысады, бірақ ол өндірістің жұмыс кезінде мүмкін емес болып саналады. Өндірісте тәуелсіз бөлімшелер пайда болып, ол инженер басқаруына қиындай түседі. Бұндай ұйым жоғары өткізгіштіксіз істей алмайды, толассыз өндірісті, мамандандырылған посттар және кәсіпорын материалдарды базаны нәтижелі қолдану мүмкіндігі азаяды.
Агрегатты - учаскелік еңбекті ұйымдастыру. Агрегатты - учаскелік деп еңбекті ұйымдастыру, өндірістік учаскеге ТҚК және бір немесе бірнеше автомобильдердің агрегатын жөндеу, барлық техникалық қызмет және барлық АТК-лардың автомобильдерін жөндеу атқарылады. Өндірістік учаске өндіреді және автомобильдерден тусірілген агрегаттарды жөндейді. Осылай - агрегатты учаскелі өндірістік қатарға бөлінеді, олар нақты агрегаттар мен жұмыс істейді. әр өндірістік учаскенің құрамына мынадай мамандандырылған жұмысшылар мен және дәрежемен кіреді, олардың жұмысы осы учаскеге бекітілген агрегаттарға қызмет көрсету және жөндеу. Үлкен кәсіпорындарда учаске жұмысшысы ТҚК және жөндеу түріне байланысты бөлінеді. Онымен бірге басқа бөлек топтар: ТҚК-1, ТҚК-2 және АЖ, автомобильдерден түсіріп алынған тораптармен агрегаттарды жөндеу және автоморбильдегі. Осындай жұмысшылар тобы әр жағдайда өзіне бекітілген агрегатпен қызмет көрсетеді және жөндейді. Оның үстіне операциялар тізімін жасалады, оны әр жұмысшы өз агрегаттарына қызметті орындау қажет. Өндірістік учаскенің саны, демек, жүйесімен және агрегаттарды бөлістіру жұмыс тәртібімен және автомобиль конструкциясына байланысты. Жұмыс бағдарламасы ең басты автомобильдің санымен, типімен, жасымен, қарқындылығына және пайдалану жағдайына байланысты. Үлкен кәсіпорындарда мақсатқа байланысты лайықты 8 немесе 9 өндірістік учаске құруға болады. Олар негізгі және көмекші болып бөлінеді. Негізгі учаске ол, осы учаскеге бекітілген агрегаттарды жөндеу және қызмет және қызмет көрсетулерді орындайды, ал көмекші учаскелер, уақытындағы және сапалы жұмыстарды орындайды. Суретке қарасаңыз онда көрсетіліп тұр, 1-6 негізгі, 7-9 көмекші. Оның үстіне агрегаттар және тораптар, жүйелер негізгідей бөлінеді.
Таблицадағы АКК-дағы агрегат, торап, құрылғы, бөлшек және жұмыстары ойластырып, әркім қай учаскеге істеленілетіні көрсетілген. Егер өндірістік учаскенің автомобильге және агрегатқа ТҚК-1, ТҚК-2 немесе АЖ кезіндегі міндет сыйымдылығы және осы толық толтыруға жеткіліксіз болса, онда өндірістік учаскені ірілетеді, оларды бір мен екіні, үш пен алтыны, бес пен жетіні бір бірімен қосу арқылы. Тағы да бір мен екіні және төртті қосу арқылы. Сонда АКК-да үш қана негізгі өндірістік учаске болады. Кей үлкен АКК-ларда төрт учаскенің орнына екеу ұйымдастырылады: ТҚК және қоректендіру жүйені жөндеу учаскесі немесе ТҚК және электрожабдықтарды жөндеу учаскесі болып. ТҚК және принцеп жөндеу өзіндік өндірістік учаскеде жасалуы мүмкін.
Бірақта тіркемені жөндеуді мақсатқа лайықты орындау басқада өндірістік учаскелерге берілуі мүмкін: шиналар - алтыншыға; шанақ пен қаңқаны - бесіншіге; жүріс бөлікті және тежеу жүйесін - үшіншіге; тіркеменің электрожабдықтарын - төртінші учаскіге беру және тағы баскалар.
АКК-лардағы автомобильге ТҚК және жөндейтін жұмысшылар ұйымы
Келесі жұмыстар орындайтын бригадалар немесе жұмысшылар тобы
Автомобильге ТҚК және жөндеу
Автомобильдерден түсірілген агрегатқа және тораптарды жөндеу
Кешенді бригада №1
Автомобильдерден түсірілген агрегатқа және тораптарды жөндеу
Бір типті автомобильдерге ТҚК-1, ТҚК-2, АЖ жүргізу
Слесарлық - механикалық жұмыстар
Электрожабдықтарды жөндеу
Кешенді бригада №1
Біртипті автомобильдерге ТҚК-1, ТҚК-2, АЖ жүргізу
Аккумуляторды жөндеу
Қоректендіру жүйесін жөндеу
Дөңгелек жөндеу
Кешенді бригада №1
Ұсталық рессорлы жұмыстар
Пісіру жұмыстары
Біртипті автомобильдерге ТҚК-1, ТҚК-2, АЖ жүргізу
Мысты жұмыстары
Қаңылтырлық жұмыстар
Шанақтық жұмыстар
Ағаш ұсталық жұмыстар
Еңбекті кешенді бригадалар әдістерімен ұйымдастыру
Қызмет көрсету және жөндеу өндірісі
Келесі жұмыстарды атқаратын өндірістік учаскелер
Негізгі учаскелер
Көмекші учаскелер
Қозғалтқышқа ТҚК және жөндеу
Слесарлық - механикалық жұмыстар
Ілініске, беріліс қорабына, кардандық және басты берілістерге, көтергіш механизмге ТҚК және жөндеу
Алдағы және артқы белдіктерге, рульдік басқаруға, тежеу жүйесіне және салпыншаққа ТҚК және жөндеу
Жуу - тазалау жұмыстары
Қоректендіру жүйесімен электр жабдықтарына ТҚК және жөндеу
Қаңқаға, шанаққа, кабинаға ТҚК және жөндеу
Өндірістік дайындау жұмыстары
Дөңгелекке ТҚК және жөндеу
Агрегатты учаскелі еңбекті ұйымдастырудың құрлымы
рс
Өндірістік учаскемен орындалатын жұмыстар
Жұмысшылар санының ТҚК және жөндеу, өндірістік учаскеге бөлістіргендегі қатынасы
КБ
ТҚК-1
ТҚК-2
Агрегатты автомобилдерге АЖ
Учаске бойынша
1
Қозғалтқышқа ТҚК және жөндеу
-
4
5
6
15
2
Ілініс. Б. Қ. кардандық б. қол тежеуіші, редукторға көтергіш механизм ТҚК және жөндеу
-
3
3
5
11
3
Алдыңғы және артқы белдіктерге, рульдік басқаруға, тежеу жүйесіне және салпыншаққа ТҚК және жөндеу
-
6
6
12
24
4
Қоректену жүйесімен электр жабдықтарына ТКҚ және жөндеу
-
5
5
3
13
5
Қаңқаға, шанаққа, кабинаға ТҚК және жөндеу
-
1
2
10
13
6
дөңгелекке ТҚК және жөндеу
-
1
1
2
4
7
Слесарлық - механикалық жұмыстарын орындау
-
-
-
10
10
8
Жуу - тазалау жұмыстарын орындау
10
-
-
-
10
9
Өндірісті дайындау жұмыстары
-
-
-
-
АКК-ның нақты талаптарымен қабылданады
Қорытынды
10
20
22
48
100
1.3 Дипломдық жұмыс мақсатын негіздеу
Автокөлік техникаларына техникалық қызмет көрсету ұйымдастыру үшін жасалынған әдеби шолу-Алматы қаласы Түрксіб ауданы, Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің өндірістік автомобильдерге ТҚК және жөндеу орнының іс-әрекетін зерттеу барысында Алматы - Қорғас тас жолының бойында ТҚК орындары аз мөлшерде екені анықталды. Бұл дегеніміз техника жиі-жиі істен шығып, оларды жөндеу үшін көп материалды шығындарды қажет етеді.
Техникалық бақылау қызметі автомобиль үлгілерін тексеру қызметімен өзара іс-қимыл жасайды, тексеру қызметінің міндетіне жаңа әзірлемелер кезінде дайындаушыларға (сатушыларға) кеңес беру, герман рыногына шығуға және автомобильдерді өткізуге даярлау, ұлттық рұқсаттамалар беру үшін үлгілік қорытындыларды дайындау кіреді. Жұмыстың осы бағытындағы ауқымдарда рынокқа ірі топтамалармен жеткізілетін автомобильдерді пайдалануға рұксат беруге, сондай-ақ рұқсаттама алуға жататын рынокқа ірі топтамалармен жеткізілетін қосалқы бөлшектер, құралдар үшін орындау түріне рұқсат алуға сараптамалар жүргізіледі.
Тірек пункттері ретінде, әдетте, шеберханалар мен ТҚС (СТО) бой көрсетеді, олардың жабдығын мамандары тексеріп, аттестациялайды. Әрбір осындай пунктке аккредитивтелген сарапшы бекітіледі, ол автомобильдерге техникалық байқаулар мен инспекциялар жүргізу үшін шеберхананың (ТҚС) жабдығын мезгіл-мезгіл пайдаланып отырады.
Бүгінгі таңда серіктестікте атқаруға болатын жұмыстар автомобильдерді бөлшектеп құрастыру, күрделі және ағымды жөндеу, пісіру және токарлық жұмыстар. Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жөндеу жұмыстарын орындап және пайда әкелу үшін шеберхана техникалық жағдайын жаңа сапалы деңгейге көтеру қажет.
Іштен жану қозғалтқыштардың пайдаланылған газдары (ІЖҚ ПГ) 200-ден астам улы химиялық қоспалары құрайды, оның үлкен бөлігін әртүрлі көмірсутектер еншілейді.
Автокөліктің шығарындылар адамның денсаулығына тікелей келеңсіз әсер етуден бөлек, едәуір жанама залалдар да келтіреді. Ішкі жану қозғалтқыштарының пайдаланылған газдарымен (ІЖҚ ПГ) бірге күкірт пен азот оксидінің атмосфераға шырарылуы, химиялық өзгерістерге түсіп, әртүрлі қышқылдар мен тұздарды құрайды. Осындай заттар жерге қышқылдық жаңбырлар түрінде қайтып оралады. Қазір қышқылдық жауын-шашындарының су экожүйелеріне елеулі зиян келтіретіні хайуанаттар дүниесіне өз зиянының келтіреді.
Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің автомобильдеріне техникалық қызмет көрсету өндірістік бағдарламасы есептелінуі, бір автомобильге және шеберханадағы барлығына бір жылға техникалық қызмет саны анықталуы, мойынтіректің сыртқы сақинасын шығару қондырғысын жобалау, жылдық жұмыс көлемі және өндірістік жұмысшылар саны анықталуы, жөндеу шеберхана жұмыскерлер саны есептелінуі қажет.
2 Іздестіру бөлімі
2.1 Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жалпы сипаттамасы
Меркур ЖШС Алматы қаласы Түрксіб ауданы Майлин көшесі 79 ғимаратында орналасқан. Мекеме Майлин көшесі мен Бекмаханов көшелерінің қиылысында орналасқан. Меркур жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Алматы-Қорғас тас жолына жақын орналасқан. Бұл техникалық қызмет көрсету орталығы жүріс бөліктеріне трансмиссияға ағымды жөндеу жұмыстарымен айналысады.
Меркур техникалық қызмет көрсету орталығы негізгі қызметі - автокөліктерді жөндеу бойынша тәжірибелік дайындығын жақсарту, тәжірибелік өткізу қаражат шығындарын өтеу, техникалық жабдықтарды жұмысшы жағдайында тұрақты ұстау. ТК және жөндеуіне кіретін жұмыстар: баптау, жуу, тазалау, бақылау, диагностикалау, реттеулер жасау, майлау, жанар май құю, қатайту, монтаждау және де машинаны құрама бөлшектерді консервациялау мен консервациядан шығару. ТКЖ түрін, мерзімділігін және жұргізілу шартын машинаны құрастырып жасаушы стандарттар, талап етушілер мен пайдаланушылармен келісе отырып тағайындайды.
Машинаны пайдалану кезінде ТКЖ-дің келесі түрі қарастырылады.
- аусымдық, нөмерлік (1ТК, 2ТК, 3ТК), маусымдық.
Өз мақсатына машинаны пайдалау кезінде ТК жүргізу машинаның техникалық күйін бақылауға және элементтердің тозу жылдамдығын азайту үшін жоспарлы жұмысты орындауға, тоқтап қалуын және ақауын ескертуге мүмкіндік береді.
Машинаның техникалық күйін қадағалау диагностикалау құрал мен тәсілдерінің көмегімен жүзеге асырылады.
Диагностикалау мақсаты машинаның техникалық күйін, ақау себебін анықтау және де қажетті ТК және жөндеу операциясын орындауға сипаттама беру. Диагностикалау кезінде көрсетілген мақсаттар келесі тапсырмалармен шешіледі.
Дұрыс диагностикалаудың тағайындалған ақауларымен машинаның және оның құрама бөлшектерінің ақау және жұмыс істеу мүмкіндігін тексеру.
Меркур техникалық қызмет көрсету орталығы халыққа және мекемелерге ақылы жүк және жеңіл автомобильдерді жөндеу, техникалық қызмет көрсету жұмыстарын орындайды.
Машинаның техникалық күйін анықтау үшін екі түрлі бақылау тәсілі пайдаланады: Сезім мүшелері арқылы және құрал-жабдықпен жұмыс.
Сезім мүшелері тәсілі - қарау, тыңдау, механизмдерді түртіп көру. Техникалық күйіне тұрып қалу себебіне, машинаның жұмыс істеу мүмкіндігін жоғалтуына сапалы баға береді. Бақылаудың стендтері қондырғыларды арнайы аспаптарды пайдалануды қарастыратын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz