Қызылорда ЖЭО-ң қоректік суын дайындау сұлбасы
Аннотация
В дипломном проекте рассмотрена существующая схема подготовки
питательной воды на Кызылординской ТЭЦ. Для улучшения качества
питательной воды предложено включить в технологическую схему
коагуляцию, анионирование и декарбонизацию воды, а также заменить
загрузочный материал Na-катионитного фильтра. Проведен сравнительный
расчет существующей и предлагаемой схем.
В разделе Безопасность жизнедеятельности рассмотрена техника
безопасности в химическом цехе и проведен расчет искусственного
освещения в химической лаборатории.
В разделе экономики рассчитаны годовые затраты на очистку
питательной воды, затраты на реагенты, амортизационные отчисления, а
также расчет окупаемости инвестиций.
Аңдатпа
Дипломдық жобада Қызылорда ЖЭО - ң қоректік суын дайындау
сұлбасы қарастырылды. Қоректік судың сапасын жақсарту үшін, су
дайындаудың технологиялық сұлбасына коагуляциялауды, аниондауды және
декарбонизациялауды қосу, сонымен бірге натрий-катионитті сүзгілеріне
жүктелген материалды ауыстыру ұсынылды. Қазіргі және ұсынылатын
сұлбалары салыстырылды.
Өміртіршілік қауіпсіздік бөлімінде химиялық цехтағы техникалық
қауіпсіздік ережелері және химиялық зертхана бөлмесін жасанды
жарықтандыру есебі жүргізілді.
Экономикалық бөлімінде қоректік суды дайындаудағы шығындар;
реагенттердің шығындары; амортизациялық аударымдар және
исвестицияның өтелу мерзімі анықталды.
Abstract
In the degree project the existing scheme of preparation of feedwater at
Kyzylorda combined heat and power plant is considered. For improvement of
quality of feedwater it is offered to include coagulation, anion-exchange process
and water decarbonization in the technological scheme, and also to replace filter
Na-kationitny's loading material. Comparative calculation of existing and offered
schemes is carried out.
In the section "Health and safety" the safety measures in a by-product
recovery department are considered and calculation of artificial lighting in
chemical laboratory is carried out.
In the section of economy annual charges are calculated on cleaning of
feedwater, costs of reagents, depreciation charges, and also return on investment
calculation.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7
1.
2.
3.
4.
5.
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1. 1 Кәсіпорын туралы қысқаша сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. 2 Қызылорда ЖЭО жылулық сұлбасы ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. 3 Химиялық су тазалаудың технологиялық сұлбалары ... ... ... ... ..
1. 4 Қызылорда ЖЭО қазандықтарына қоректік СДҚ-ң есебі ... ...
Қоректік суды дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. 1 Су дайындау қондырғысын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. 2 Су дайындау қондырғысының сұлбасын есептеу ... ... ... ... ...
Дағыралы қазандардың су-химиялық тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ..
3. 1 Қазан суының рН мәнін реттеуде Hydrochem 170 реагентін
қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3. 2 Қоректік және қазандық суын коррекциялық өңдеуде Хеламин
реагентін қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Өміртіршілік қауіпсіздік бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4. 1 Химиялық цехтағы техникалық қауіпсіздік ережесі ... ... ... ... .
4. 2 Жасанды жарықтандыру есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
9
10
12
15
23
23
32
45
45
47
50
50
53
59
5. 1 Қоректік су дайындауға кететін жылдық шығындар ... ... ... ... ..
5. 2 Амортизациялық аударымдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. 3 Инвестицияның өтелу мерзімін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Кіріспе
61
62
63
64
65
Қазіргі бу өндіргіш қондырғыларымен жұмыс істейтін электр
стансаларында су дайындау үлкен жауапкершілікті талап етеді. Себебі,
электр станса қондырғыларының сенімді және үнемді пайдаланылуы су
сапасы көрсеткіштеріне тікелей байланысты. Бу шығырлы энергия
құрамаларының ақауларсыз экранды құбырларда, бу өндіргіштер мен шығыр
бөліктерінің ұзақ мерзімді пайдалану үшін маңызды.
Су жылу электр стансасында бу өндіргіш қазан контурларын
толтыруға, жұмыс істеу барысында бу мен шықтың шығындарын өтеу,
жылулық желілерді қоректендіруге және бу шығырларында істеп шыққан
буды шықтауда қолданылады. Барлық жағдай да бастапқы су сәйкесті
өңделуден өтеді, бірақ су сапасына жоғары талаптар қойылады.
Жылу электр стансаларында әр түрлі суды өңдеу әдістері қолданылады.
Өңдеудің әр түрлі әдістерін қолдану кезінде суды өңдеу әдісін таңдау,
технологиялық құбылыстың жалпы сұлбасын құрастыру бастапқы судың
сапасы мен химиялық құрамына, электр станса түріне, қолданылатын негізгі
қондырғылары бу қазандары мен шығырларына, олардың параметрлеріне,
жылумен қамдау жүйесі мен ыстық су мен қаматамасыздандыру жүйесіне
байланысты болады.
Энергетикалық объектілерде әр түрлі су дайындау сұлбалары
қолданылады. Бастапқы су сапасы мен талап етілетін қоректік су сұлбасында
төмендегілер қарастырылады:
* суды алдын - ала тазалау (қалқыған заттар, темір және органикалық
заттардың құрамын төмендету);
*
Натрий - катиондау, Н - катиондау, жүйелі және бірізді H-Na -
катиондау, бірлескен H-Na - катиондау;
* Кері осмос әдісімен тұзсыздандыру;
*
*
*
*
Термиялық тұзсыздандыру;
Термиялық деаэрациялау және декарбонизациялау;
Кешенді өңдеу;
Корозия құбылысына ұшыратпай және қақтардың түзілуін
болдырмауды коррекциялық өңдеу;
Бұл қатардан ион алмасу технологиясы мен кері осмос ерекше орын
алады, олар қолданыста кең таралған. Ион алмасу технологиясы және
натрий - катиондау, Н - катиондау, жүйелі және бірізді H-Na - катиондау,
бірлескен H-Na - катиондау өздігінен біріңғай әдістердің тобы болып
саналады.
Бұл дипломдық жобада бу қазандарына қоректік су дайындау
сұлбасына судың жоғарғы сапасын алу үшін өзгерістер енгізу ұсынылды.
Судың жоғарғы сапасын алу үшін натрий - катиондау мен қатар ОН -
аниондау процесін және су құрамындағы көмірқышқыл газын жою үшін
декарбонизаторды орнату ұсынылды.
1 - ТАРАУ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. 1 Кәсіпорын туралы қысқаша сипаттама
МКК Қызылорда жылуэлектрорталығы негізгі мақсаты Қызылорда
қаласына қажетті жылу энергиясын және электр энергиясын өндіреді. ЖЭО -
ғын пайдалануға берілген күннен бастап қаланы тұрақты электр
энергиясымен, тұрғын секторларын, өндірістік және басқада шаруашылық
субъектілерін жылумен қамтамасыз етіп келеді.
Қызылорда жылуэлектрорталығының құрылу тарихы бірнеше
кезеңдерден тұрады.
Бірінші кезеңі 1964 жылы Подольск зауытының ПК-20-2 бу
өндірулігі 100 тсағ болатын 2 қазан агрегаты және ПТ-12-90 қуаты 12 МВт
шығыр орнатылып, пайдалануға берілді.
Екінші кезеңде 1965-1968 жылдар аралығында ПК-20-2
өндірулігі
100 тсағ болатын 3 қазан агрегатын, ПТ-25-90 қуаты 25 МВт
шығыр пайдалануға берілді.
Үшінші кезеңде 1978 БКЗ-220-100 бу өндірулігі әр қайсысында
220 тсағ болатын қазан агрегатының 3 данасы және Т-42-90 қуаты 42 МВт
шығырдың 2 данасы пайдалануға енгізілді.
Төртінші кезеңде 1989 жылы БКЗ-220-100 бу өндірулігі 220 тсағ бу
қазандығы пайдалануға берілді.
Электрлік қуат кеңейтілгеннен кейін 146 МВт құрады. моральді және
физикалық тозу салдарынан стандартты № 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 қазан
агрегаттары және № 1, 2, 4, 5 шығырлар толық техникалық айналымнан
алынып тасталды.
1998 жылға дейін қазан агрегатына негізгі отын түрі қазынды жері
Өзбекістан мемлекетінен Ангер қоңыр көмірі қолданылып келді. 1998
жылдан бастап стандартты № 6, 9 қазан агрегаттарының реконструкциясы
жүргізіліп, мазут жағуға ауыстырылды, реконструкциядан кейін 2008-2009
жылдары газ - мазутты жағуға ауыстырылды.
2005 жылдың аяғында Қызылорда ЖЭО-ң аумағында электрлік қуаты
46 МВт және жылулық қуаты 90 Гкал болатын когенерационды газшығырлы
электр стансасы (КОГШЭС) салынды және пайдалануға берілді.
Қызылорда ЖЭО құрылымына келесілер кіреді:
Негізгі цехтарына - қазандық, шығыр, КОГШЭС және шағын
қазандықтардың аумақтары.
Қосалқы цехтарына - электрлік, химиялық, автоматтандырылған және
өлшегіш жылулық цехы, жылулық желі филиалдары.
1. ЖЭО-ң негізгі қондырғыларына:
1.
Қазан агрегаты стандартты № 6 типі Е-220-9,8-540БТ, бу
өндірулігі 220 тсағ (1976 ж.);
2.
Қазанагрегаты стандартты № 9 типі Е-220-9,8-540БТ, бу
өндірулігі 220 тсағ (1989 ж.);
3.
Шығырлы өндіргіш стандартты № 3 типі ПТ-25-9010, электрлік
қуаты 25 МВт (1992ж.);
4.
Шығырлы өндіргіш стандартты № 6 типі Т-42-9010 электрлік
қуаты 42 МВт (1976 ж.);
Қолданылатын отын түрі:
* Негізгі отын түрі - табиғи газ (17 000 м3сағ);
* Қордағы отын түрі - мазут 353,76 ттәул (14,74 тсағ).
2. КОГШЭС негізгі қондырғылары:
1.
Типі ГДТ-15-02
газшығырлы қондырғының 3 данасы және
олардың әрқайсысының электрлік қуаты 15 МВт (2005ж.);
2.
Типі КУВ-30 жылулық қуаттары 30 Гкал су ысытқыш утилизатор
қазандықтың 3 данасы (2005ж.).
МКК Қызылорда ЖЭО барлық қуаты:
--
электрлік энергия - 113,2 МВт, оның ішінде:
ЖЭО - 67 МВт;
КОГШЭС - 46,2 МВт.
--
жылулық энергия - 242 Гкал, оның ішінде:
ЖЭО - 150 Гкал;
КОГШЭС - 60 Гкал [1].
1. 2 Қызылорда ЖЭО жылулық сұлбасы
Жылулық электр стансасында су буға айналып, жұмыстық зат ретінде
шығырда жылу бірінші механикалық энергияға айналып, содан кейін
генераторда электрлік энергияға айналады. Қазан ошағына отын түрінде газ
жағылуға беріледі. Жану процесі отынның оттекпен қосылуы химиялық
реакциясына негізделген. Бұл реакцияда жану өнімдерінің, түтін газдарының
температурасы 1200 - 1800 0C дейін көтерілу барысында жылу бөлінеді.
Жанатын түтін газдары құрамы көпшілігінде көміртектің (ІІ) оксиді және
азоттан тұрады, ол жоғары көтеріліп, қазанның ішкі бөлігінде су өтетін
құбыр жүйесін шаяды. Түтін газдарының жылуы металдық құбыр
қабырғаларына беріліп, соның салдарынан құбыр ішіндегі су ысып қайнау
температурасына дейін жетеді. Су қайнау құбырларында 310-350 0C дейін
қызады. Жоғары қысымды қазандарда қайнау құбырлары ошақ құтысы
қабырғасынан алшақ орналасады. Бұл құбырлар экранды бейнелейді, оның
негізгі тағайындалуы - бу алу, сонымен қатар ошақ қабырғаларын жоғары
температурадан ысып кетпеуінен қорғайды.
Экран құбырларын ыстық түтін газдары әсер ету барысында, бу пайда
болып, су ағытқыш құбырларда бу болмайды. Сондықтан су-булы қоспа су
ағытқыш құбырлармен салыстырғанда, экранды құбырларда аз мөлшерде
болады. Меншікті салмақтарының айырмашылықтарының арқасында судың
табиғи айналмасы туындайды. Оның жүзеге асуы қазан дағырасынан
суағытқыш құбырларына одан кейін біріктірме арқылы экрандық құбырға,
сосын қайтадан дағыраға келеді. Осы су айналмасы бойынша жабық жүйеде
оның буға айналуы жүріп, қазан дағырасына түседі де су деңгейінің жоғарғы
бөлігінде жиналады. Осында бу буқыздырғышқа келіп, қосымша 450-560 0C-
ға дейін қыздырылып, жылудың қажетті мөлшерін алады. Бу қыздырғыштан
шығатын түтін газдары 500 0С температура шамасында болады. Осы
газдардың жылуын қолдану үшін қосалқы жылыту беттерін орнатады, оның
ішінде:
* сулы экономайзер, мұнда қоректік судың қыздырылуы жүреді.
* ауа қыздырғыш, мұнда қазан ошағына желдеткішпен берілетін ауа
кыздырылады.
Түтін газдарының жылуы қоректік су мен ауаға берілуі барысында
оның температурасы 150-200 0C-ге дейін төмендейді. Ол күл ұстағыш
арқылы, түтін сорғышпен мұржа арқылы атмосфераға шығарылады.
Аса қызған бу бу шығырына жіберіледі. Шығыр білікке дискі
кигізілген, дискіге қалақшалар бекітілген. Қалақшалардың жанына
саптамалар орналасқан, бұларға қазаннан бу жіберіледі. Саптамалардан
шыққан бу қалақшаларға үлкен қысым түсіреді де, турбинаның дискісін
жоғары жиілікпен айналдырады. Бу қалақшалардан өткенде, олар будың
энергиясын айналым күшке аударып, дискімен бірге роторды айналдырады.
Ротор айналма тіректер арқылы статорда орнатылады. Бу шығырының
роторы, муфта арқылы, электр генератордың роторымен байланысқан.
Электр генератордың роторы айналғанда - электр энергиясы өндіріледі.
Осыдан генераторда механикалық энергияның электр энергиясына айналуы
жүреді.
Бу шығырында кеңейіп жұмысын атқарған бу шықтағышқа барып
шықтанады да суға айналады. Салқындатқыш су шықтағышқа айналым
сорғылары арқылы акваториядан беріледі. Саңылаулар арқылы шықтағышқа
түсетін будың аз мөлшері ауа ағыншасы арқылы сорылады. 25-30 0C
температурадағы шық шықтағыштың төменгі бөлігіне ағады да, осы жақтан
шықтағыш сорғы арқылы төменгі қысымды қыздырғыштан деаэраторлық
бакка келеді. Төменгі қысымды қыздырғыштарда судың температурасы 70-
140 0C - ге дейін көтеріледі.
Су мен будың әртүрлі тығыздықтарының шығындары және қазандарды
үрлеу кезіндегі шығындары бу қыздырғыштардың дистиллятімен және
химиялық тазартылған сумен толықтырылады.
Қосылатын су деаэраторға беріліп, осы жақтан қоректік сорғылармен
жоғарғы қысымды қыздырғыштар арқылы сулы экономайзерден өтіп,
қайтадан қазан дағырасына келеді.
Шығыр алымдарындағы бу құбыр бойымен өндірістік тұтынушыларға
жылуалмастырғыш беттерінде суды қыздыруға бағытталады. Осылардан
кейін шық жинағыш бакка келіп түсіп одан әрі сорғылар арқылы деаэраторға
барады [2].
1. 3 Химиялық су тазалдаудың технологиялық сұлбалары
Қызылорда жылуэлектр орталығының химиялық су тазалауының
негізгі қызметі: 1 - өндірулігі 300 м3сағ химиялық су тазалау жылу желісін
толықтыруға; 2 - өндірулігі 220 м3сағ химиялық су тазалау қазандар мен бу
қыздырғыштарды қоректендіруге негізделген.
Осыған сәйкес бастапқы су келесі төмендегі сұлба бойынша өңделеді:
1 - химиялық су тазалау - механикалық сүзгіде сүзгілеу және І сатылы
натрий - катиондау.
2 - химиялық су тазалау - механикалық сүзгіде сүзгілеу, екі сатылы
натрий - катиондау.
Су Сырдария өзенінен су қыздырғышқа келіп, осында 40 0С дейін
қыздырылады және бастапқы су сорғыларымен шығыр цехынан екі
химиялық су тазалау қондырғыларына беріледі. Одан кейін су 1, 2 - химиялық
су тазалауларының мөлдірліткіштеріне келіп түседі.
Ішінара мөлдірлету лай мен қалқыған заттардан тұну арқылы өтеді де,
су мөлдірлеткіш багына түседі.
Мөлдірлетілген су сорғылар арқылы механикалық сүзгіге беріледі,
онда судың лай мен қалқыған заттардан толық мөлдірленуі жүріп, натрий -
катионитті сүзгінің І сатысынан, одан кейін натрий - катионитті сүзгінің ІІ
сатысынан өтеді.
Екі сатылы натрий - катионитті сүзгіден өткен су химиялық
тазартылған су багынан химиялық су сорғылары арқылы ЖЭО - ның бас
ғимаратына жіберіледі. 1 - химиялық су тазалауда су бір сатылы натрий
катионитті сүзгіден өтіп, жылулық желі багынан жылулық желінің қоректік
сорғысы арқылы Қызылорда ЖЭО - ның шығыр цехына беріледі.
Натрий - катионитті сүзгілерді қопсыту жуу су багынан натрий -
катионитті сүзгілерге қопсыту сорғысы арқылы жүзеге асасады.
1 - жуу су багы; 2 - натрий - катионитті сүзгіні қопсыту сорғысы; 3 - І
сатылы натрий - катионитті сүзгі; 4 - ІІ сатылы натрий - катионитті сүзгі; 5 -
тұздалған ағындар сорғысы; 6 - дренаждық сорғы.
Сурет 1. 1 - Химиялық су тазалауда натрий - катионитті сүзгіні
қопсыту сұлбасы
Механикалық сүзгілерді қопсыту мөлдірлетілген су багынан
механикалық сүзгіні қопсыту сорғысы арқылы мөлдірлетілген сумен жүзеге
асады. Ауамен қопсыту сығымдағышта сығылған ауа арқылы жүреді.
1 - мөлдірлетілген су багы; 2 - механикалық сүзгіні қопсыту сорғысы;
3 - механикалық сүзгі; 4 - механикалық сүзгіге дренаждың қайту багы
Сурет 1. 2 - Химиялық су тазалауда механикалық сүзгіні қопсыту
сұлбасы
І сатылы және ІІ сатылы натрий - катионитті сүзгілерді регенерациялау
тұздың өлшегіш багынан тұз ерітіндісін айдау сорғысы арқылы жүргізіледі.
Регенерациялық тұз ерітіндісін тасымалдаушы орта ретінде мөлдірлетілген
су қызмет етеді.
1 - регенерациялық тұз ерітінді сорғысы; 2 - тұз мернтгі; 3 - тұз
ілестіргіші; 4 - І сатылы натрий - катионитті сүзгі; 5 - ІІ сатылы натрий -
катионитті сүзгі;
Сурет 1. 3 - Химиялық су тазалауда натрий - катионитті сүзгілерді
регенерациялау ерітіндісі
Мөлдірлеткіштерде урлеу суын тастау мөлдірлеткіштің төменгі
жағындағы дренажды құбыр арқылы жүргізіледі. Сол жерден лай
сорғысымен гидрокүл шығару жүйесіне айдалады. Механикалық сүзгілерде
дренаж суын тастау 1 - химиялық су тазалауында ағынсыз дренаж, ал
2 - химиялық су тазалауында механикалық сүзгілердің дренажды тастау багы
арқылы жүргізіледі.
2 - химиялық су тазалауында лай мен қалқыған заттар механикалық
сүзгілердің дренаж тастау багынан мөлдірлеткішінің тікелей дренаж
құбырына түседі. Осы жерден урлеу суы мөлдірлеткіштен айдалады. Судың
басқа бөлігі дренаждың қайту сорғысымен мөлдірлеткішке бағытталып,
реагентсіз режимде тұнады және лай нығыздалады [3].
1. 4 Қызылорда ЖЭО қазандықтарына қоректік суын дайындау
қондырғысының (СДҚ) есептелуі
Бастапқы су көзі - Сырдария өзені. Сырдария өзенінің химиялық
құрамы 1. 1 - кестеде көрсетілген.
1. 1 - кесте. Бастапқы судың химиялық құрамы
Қызылорда ЖЭО қазандықтарына қоректік суын дайындау
қондырғысының сұлбасы МС - Na (I) - Na (II) бойынша есептеледі.
Na - катионитті сүзгінің ІІ сатысының есептелуі
1. Есептік өндірулік:
2. Сүзгілеу жылдамдығы:
мсағ;
м3сағ;
3. Сүзгілеуге керекті аудан:
;
4. Сүзгілер саны (жұмыс жасайтын + регенерация): 4 +1;
5. Бір сүзгінің ауданы:
;
6. Стандартты сүзгінің сипаттамасы: Химиялық құрамы
3
мг дм
3
мг-эквдм
2+
Са
145,8
7,46
2+
Mg
68,64
6,02
3+
Fe
1,64
0,19
2+
Cu
2,32
0,16
170,8
2,8
312,48
6,51
150
4,2
2,4
0,04
3,5
0,09
2,64
-
Кермектілік
-
13,5
Сілтілік
-
3
Құрғақ қалдық
1326
-
Қалқыған заттар
5
-
⁄
⁄
;
7. Барлық сүзгі жұмыс істеген кездегі сүзгінің нақты жылдамдығы:
м сағ;
8. Жүктелген материал түрі: КУ-2-8;
9. Иониттің жұмыстық сыйымдылығы:
10. Жүктелетін иониттің биіктігі:
11. Сүзу циклының ұзақтығы:
сағ,
⁄
мұнда
⁄
қоспалардың өңделетін
судағы
концентрациясы.
12. Барлық сүзгілерді регенерацилаудың тәуліктік саны:
регтәул;
13. 100%-ды реагенттін жұмсалатын шығыны:
14. Регенерацияға кететін реагент мөлшері:
15. Тәуліктік реагент шығыны:
⁄
16. Сүзгіні қопсытуға қажетті су шығыны:
17. Сүзгіні қопсыту уақыты:
;
⁄
18. Қопсытуға кететін су шығыны:
19. Регенерациялық ерітінді концентрациясы:
20. Регенерация ерітіндісін дайындауға кететін су шығыны:
21. Жууға қажетті судың меншікті шығыны:
⁄
22. Жууға кететін судың шығыны:
23. Регенерацияға қажетті судың қосындысы:
24. Өз мұқтаждығына қажетті судың меншікті шығыны:
м3сағ;
25. Регенерациялық ерітіндіні өткізу жылдамдығы:
26. Регенерациялық ерітіндіні өткізу уақыты:
мсағ;
27. Жуу жылдамдығы:
мсағ;
28. Жуу уақыты:
29. Сүзгіні регенерациялау уақытының қосындысы:
Na - катионитті сүзгінің І сатысының есептелуі
1. Есептік өндірулік:
2. Сүзгілеу жылдамдығы:
мсағ;
м3сағ;
3. Сүзгілеуге қажетті аудан:
4. Сүзгілер саны (жұмыс жасайтын + регенерация): 3 +1;
5. Бір сүзгінің ауданы:
6. Стандартты сүзгінің сипаттамасы:
⁄
⁄
⁄
7. Барлық сүзгі жұмыс істеген кездегі сүзгінің нақты жылдамдығы:
м сағ;
8. Жүктелген материал түрі: КУ-2-8;
9. Иониттің жұмыстық сыйымдылығы:
10. Жүктелетін иониттің биіктігі:
11. Сүзу циклының ұзақтығы:
сағ;
12. Барлық сүзгілерді регенерацилаудың тәуліктік саны:
регтәул;
⁄
13. 100%-ды реагенттін жұмсалатын шығыны:
14. Регенерацияға кететін реагент мөлшері:
15. Тәуліктік реагент шығыны:
16. Сүзгіні қопсытуға қажетті су шығыны:
17. Сүзгіні қопсыту уақыты:
18. Қопсытуға кететін су шығыны:
⁄
⁄
19.
20.
Регенерациялық ерітінді концентрациясы:
Регенерация ерітіндісін дайындауға кететін су шығыны:
21. Жууға қажетті судың меншікті шығыны:
22. Жууға кететін судың шығыны:
⁄
23. Регенерацияға қажетті судың қосындысы:
24. Өз мұқтаждығына қажетті судың меншікті шығыны:
м3сағ;
25. Регенерациялық ерітіндіні өткізу жылдамдығы:
26. Регенерациялық ерітіндіні өткізу уақыты:
мсағ;
27. Жуу жылдамдығы:
мсағ;
28. Жуу уақыты:
29. Сүзгіні регенерациялау уақытының қосындысы:
Механикалық сүзгіні есептеу
1. Есептік өндірулік:
2. Сүзгілеу жылдамдығы:
мсағ;
м3сағ;
3. Сүзгілеуге қажетті аудан:
4. Сүзгілер саны (жұмыс жасайтын + регенерация): 4 +1;
5. Бір сүзгінің ауданы:
м2;
6. Стандартты сүзгінің сипаттамасы:
⁄
⁄
мм2;
7. Барлық сүзгі жұмыс істеген кездегі сүзгінің нақты жылдамдығы:
8. Жүктелген материал түрі: антрацит;
9. Сүзгіш материалдың жұмыстық сыйымдылығы:
10. Жүктелетін материал биіктігі:
11. Сүзу циклының ұзақтығы:
⁄
мұнда
бастапқы судағы қалқыған заттар концентрациясы.
12. Барлық сүзгілерді регенерациялаудың тәуліктік саны:
13. Сүзгіні қопсытуға қажетті су шығыны:
14. Сүзгіні қопсыту уақыты:
15. Қопсытуға кететін су шығыны:
16. Жууға қажетті судың меншікті шығыны:
⁄
⁄
17. Жууға кететін судың шығыны:
18. Регенерацияға қажетті судың қосындысы:
19. Өз мұқтаждығына қажетті судың меншікті шығыны:
20. Жуу жылдамдығы:
21. Жуу уақыты:
мсағ;
22. Сүзгіні регенерациялаудың қосынды уақыты:
Қызылорда ЖЭО СДҚ бойынша өңделген судың сапасы 1. 2-
кестеде көрсетілген.
1. 2 - кесте. Өңделген судың сапасы
Есептеу қорытындысы бойынша қазан агрегатына жіберілетін қоректік
судың сүзгілерден өткізу барысында өңделген сапасы қазан суына
қойылатын талаптарға сәйкес келмейді.
2 - ТАРАУ. ҚОРЕКТІК СУДЫ ДАЙЫНДАУ
2.1 Су дайындау қондырғысын таңдау
Бастапқы сумен қамдаудан келетін су жылуэлектр орталықтарында
өңдеуден кейін келесі мақсаттарда қолданылады:
1) бастапқы зат ретінде - буландырғыштарда, бу түрлендіргіштерде,
қазандықтарда буды алуда; Химиялық құрамы
Na-кат. І
сатысы
Na-кат. ІІ
сатысы
Қазан суы
3
Кермектілік жалпы, мг-эквдм
6,3
0,002
0,001
3
Кальцийлік кермектілік, мг-эквдм
3,3
-
-
3
Магнийлік кермектілік, мг-эквдм
3
-
-
3
Сілтілік, мг-эквдм
3,5
3,6
0,09
3
Қалқыған заттар, мгдм
3
3
3
3
Тотықтырғыш, мгдм
1,2
0,48
0,016
рН
8,5
8,5
9
3+ 3
Fe , мгдм
0,139
0,076
0,105
2+ 3
Cu , мг дм
0,056
0,026
0,02
3
CO3-, мг-эквдм
0,2
0,2
0,6
- 3
Cl , мг дм
170
190
8,8
3
SO42-, мг дм
288
96
345,6
3
SiO32-, мг дм
5
4,8
0,017
3
NO3-, мг дм
1,8
0,9
0,8
3
NO2-, мг дм
0,07
0,09
0,012
3
HCO3-, мг-эквдм
3,3
3,4
-
3
PO43-, мг дм
0,21
0,22
0,16
3
Құрғақ қалдық, мг дм
1384
1417
142
2) бу шығырларында пайдаланылған буды шықтау үшін;
3) ЖЭО - ң әр түрлі агрегаттары мен аппараттарын салқындату үшін;
4) ыстық сумен қамтамасыз ету жүйелері мен жылу тораптарында
жылутасығыш ретінде.
Жылу мен электр энергиясын өндіруде су сапасына қойылатын
талаптарды қанағаттандыру үшін судың арнайы физика - химиялық өңдеуін
жүргізу қажет.
Электр стансаларда су дайындаудың негізгі мақсаты - қондырғы
типіне қатысты қойылатын талаптарға сәйкес келетін өідеу әдістерін таңдап,
стансаның үнемді және сенімді су тәртібін құрастыру.
Су дайындаудың негізгі міндеттері:
1) бу өндіруші және буды аса қыздыратын құбырлардың ішкі
беттерінде темір оксидтері мен кальций қосылыстарының, ал бу
шығырларының ағынды бөлімінде - мыс, темір қосылыстарының, кремниий
қышқылы мен натрий шөгінділерінің түзілуін болдырмау;
2) ЖЭС - дің негізгі және қосымша жабдықтарының құрылма металдары
су және бумен контактілегенде, сонымен қатар қорда болған кезде, оларды
коррозиядан қорғау[4].
Суды технологиялық өңдеу процесінің негізгі сұлбасын құру
бастапқы судың химиялық құрамына, электр станса
түріне мен
көрсеткіштеріне, негізгі қондырғыларына, жылу мен ыстық сумен қамдау
жүйесіне байланысты. Сондықтан да суды өңдеу әдістерін таңдауға өту үшін,
жылуэлектр типі мен сұлбасы туралы жалпы түрдегі түсінік болуы қажет.
Тек қана электр энергиясын өндіріретін жылуэлектр стансалары щық
электр стансалары (ШЭС), ал шығырларда өңделген бу жылумен
қаматамасыз ету жүйесінде қолданылатын болса, онда оны ЖЭС
жылуэлектрорталығы (ЖЭО) деп аталады. ШЭС су трактінде және ЖЭО - ғы
циклындағы су айналымының қағидалы сұлбалары 2. 1, 2. 2 суреттерінде
көрсетілген.
1 - қазан агрегаты; 2 - щық шығыры; 3 - электр энергиясын өндіргіш;
4 - су дайындау қондырғысы (СДҚ); 5 - шығыр шықтағышы; 6 - шықтағыш
сорғысы; 7 - құрама тұзсыздандырғыш қондырғысы; 8 - төменгі қысымдағы
қыздырғыш; 9 - деаэратор; 10 - қоректік сорғы; 11 - жоғарғы қысымды
қыздырғыш
Сурет 2. 1 - ШЭС су трактінде судың айналуының қағидалы сұлбасы
1 - қазан агрегаты; 2 - өндіріске және жылуландыруға қажетті бу
алымдары бар шығыр; 3 - электр энергиясын өндіруші; 4 - шықтағыш;
5 - шық сорғысы; 6 - қайтатын ластанған өндірістік шықты өңдеу
қондырғысы; 7 - деаэратор; 8 - қоректік сорғы; 9 - қосылатын су
қыздырғышы; 10 - СДҚ; 11 - қайтатын щық сорғыштары; 12 - қайтатын шық
күбілері; 13 - буды жылуландыру тұтынушылары; 14 - будың өндірістік
тұтынушысы
Сурет 2. 2 - ЖЭО циклындағы су айналымының қағидалы сұлбасы
ШЭС және ЖЭО айналымдарында пайдаланылатын судың түрлері:
1)
Бастапқы табиғи су - сумен қамдау көздерінен алынған және су
дайындау қондырғысына технологиялық шикі зат ретінде жіберілетін,
сонымен қатар электр энергиясын алуда басқа мақсаттарда қолданылатын су.
2)
Қосылатын су - электр стансасының су-бу айналымындағы бу
мен шықтың шығынын толықтыру үшін қолданылатын су.
3)
Қоректік су - буланып кеткен қазан суының шығынын
толықтыру үшін бу өндіргіштерінде сорғылар арқылы жіберілетін су.
4)
Шығыр шығы - құрамында аз ғана мөлшерде еріген заттары бар
қоректік судың ең бағалы құрастырғышы.
5)
Сыртқы тұтынушылардан будың қайтатын шығы - бөгде
қоспалардан алдын-ала тазартылған қоректік судың құрама бөлігі ретінде
қолданылады.
6)
7)
Қазандық суы - бу өндіргіштерінде буланатын су.
Үрлеу арқылы тазартылған су - ЖЭС циклына үзбей келіп
түсетін қоспалардың концентрациясын берілген деңгейде тұрақты ұстау үшін
бу өндіргіштерден, буландырғыштардан және бу түрлендірушілерден
шығарылатын су.
8)
Салқындататын - істеп шыққан буды шықтау үшін бу
шығырының шықтағыштарында қолданылатын су.
9)
Қосылатын қорекі су - айналып келулік жүйелік судың шығынын
толықтыру үшін жылуландыру жүйесіне жіберілетін су [5].
Жоғарыда көрсетілген ШЭС және ЖЭО қолданылатын сулардың
ішінде біздің жағдайда қарастырылатыны қоректік су, яғни қазанда буланып
кеткен судың орнын толтыру үшін бастапқы суды дайындау болып
табылады.
Қызылорда ЖЭО - н бастапқы сумен қамдау көзі - Сырдария өзені.
Бастапқы су сапасының көрсеткіштері құрғақ қалдық, жалпы тұздылығы,
кермектілік, сілтілік, кремний қышқылының мөлшері, түрлі металл иондары
және коррозия белсенді газдар мөлшерімен сипатталады. Сырдария өзенінің
химиялық құрамы 1 - кестеде көрсетілген.
Құрғақ қалдық деп суда еріген және коллоидты органикалық емес
және органикалық қатты қоспалардың мгкг немесе мкгкг мөлшерін айтады.
Бастапқы судағы құрғақ қалдық мөлшері 1326 мгкг .
Судың жалпы тұздылығы - судағы еріген минералды заттардың
қосындысы.
Жалпы кермектілік жылу электр стансасында пайдаланылатын судың
негізгі көрсеткіші болып табылады. Кермектілік - судағы кальций және
магний иондарының эквиваленттерінің молярлы концетрацияларының
қосындысы. Карбонатты және карбонатсыз кермектіліктері ажыратылады.
Карбонатты кермектілік суда еріген кальций [Ca(HCO3)2] және магний
тұздары [Mg(HCO3)2], ал карбонатсыз кермектілік қалған басқа да кальций
және магний тұздарының (CaSO4, MgSO4, CaCl2, MgCl2 т.б) мөлшері.
Табиғи сулар кермектілігі бойынша бірнеше топтарға жіктеледі:
1. Кіші кермектілік
2. Орташа кермектілік
3. Көтереңкі кермектілік
4. Жоғары кермектілік
5. Аса жоғары кермектілік
1,5 мг-эквкг;
1,5 - 3 мг-эквкг;
3 - 6 мг-эквкг;
6 - 12 мг-эквкг;
12 мг-эквкг;
Сырдария өзенінің жалпы кермектілігі 13,5 мг-эквкг, яғни аса жоғары
кермектілік су болып табылады, ал сілтілігі 3 мг-эвккг құрайды. Судың
жалпы сілтілігі деп судағы гидросил, карбонатты, бикарбонатты және
басқада иондардың қосынды мөлшерін айтады.
Өзен суы құрамындағы кремний қышқылының мөлшері 3,5 мгдм3
шамасына тең. Судағы кремний қышқылы кремний қосылыстарының
молекулалық немесе коллоидтты түрінде кездеседі.
Су құрамындағы маңызды көрсеткіштерінің бірі судағы Н+
иондарының концентрациясымен сипатталытын судың рН көрсеткіші. Суда
су молекуласы Н+ және OH- гидроксил ионына диссосациялану құбылысы
үзіліссіз жүреді. Диссосациялану нәтижесінде Н+ ионы мен OH- гидроксил
ионы суда белгілі тең дәрежеде болады. Таза суда Н+ иондары
концентрациясы үнемі OH- гидроксил иондарына тең.
Өңделуге жіберілетін судың рН көрсеткішінің мәні (8,4) сілтілік
ортаны көрсетеді.
Бастапқы сумен қамдау көзінің сапа көрсеткіштерін талдаудан кейін,
қазанда буланып кеткен су орнын толықтырушы қоректік суға қойылатын
талаптар төмендегі 2. 1 - кестеде келтірілген [6].
2. 1 - кесте. Табиғи айналмасы бар қазандықтарға қоректік судың нормалық
сапа көрсеткіштері
Нормалық көрсеткіш
Қазандықтың номиналды қысымы, МПа
Жалпы кермектілік,
3,9
9,8
13,8
мкг-эквдм3, қазандар үшін:
* сұйық отында
* басқа отын түрлері
5
10
1
3
1
1
Темір қосылыстарының
концентрациясы, мкгдм3,
қазандар үшін:
* сұйық отында
* басқа отын түрлері
50
100
20
30
20
20
2.1 кестенің жалғасы
Қоректік суға қойылатын барлық талаптарды ескере отырып суды
химиялық әдіспен өңдеуді таңдаймыз. Химиялық әдістер арқылы
жұмсартылған және терең тұзсыздандырылған су алынады.
Біздің жағдайда суды тазалау сұлбасы: Коагуляциялау - Механикалық
сүзгілеу - Na-катиондаудың І сатысы - Декарбонизациялау - ОН-аниондау
- Na-катиондаудың ІІ сатысы.
Қаныққан будың органикалық заттармен ластануын төмендету үшін,
қоректік судағы органикалық қоспалар құрамын азайту СДҚ - ң алдын-ала
тазалау сатысында олардың концентрацияларын азайту арқылы жүзеге
асады [7].
Бастапқы суды коагуляциялау суды тазартудың ең алғашқы этапы
алдын- ала тазалауға жатады. Тазалаудың бұл этапында судағы жүзгін және
коллоидті заттары тұндырылып, бикарбонатты сілтілігі төмендейді[8].
Сілтілік ортада коагуляция процесін ізбестеумен қатар жүргізеді,
коагулянт ретінде темір сульфатын (FeSO4) қолданылады.
Коагуляциялаумен бірге ізбестеу кезінде пайда болатын лайдың
мөлшері келесі кейіптемемен анықталады:
⁄
мұнда
В - бастапқы судағы қалқыған заттар мөлшері, гм3;
КСа - кальцийлік кермектілік, мг-эквл;
Діз - ізбестеу дазасы, мг-эквл;
αн - ізбес сүтіндегі қоспалар мөлшері, 20 - 50% аралығында тең деп
алынады;
К - темір сульфатының дозасы, 0,25 - 0,75 мг-эквл;
КMg - магнийлік кермектілік, мг-эквл;
Ізбестеу дозасын анықтау: Мыс қосылыстарының
3
концентрациясы, мкгдм ,
қазандар үшін:
* сұйық отында
* басқа отын түрлері
10
шамаланбайды
5
5
5
5
Оттектің деаэратордан
кейінгі судағы еріген
3
концентрациясы, мкгдм
0,5
0,3
0,3
рН көрсеткіші
8,5 - 9,5
9,1 +- 0,1
9,1 +- 0,1
Кремний қышқылының
3
концентрациясы, мкгдм
-
-
60
Нитрит- пен нитрат-
иондарының
3
концентрациясы, мкгдм
-
-
20
мг-эквл
Qл = 5+50(7,46+2,3)+0,56·0,5·2,3+53·0,25 +29·6,02=681 гм3
Коагулят үшін дозатор көлемі 10 - 12 сағат аралығында қондырғының
үзіліссіз жұмысын қамтамасыз етуге міндетті [9].
2. 2 - кесте. Коагуляциямен ізбестеуді жүргізген кезде өңделетін судың
құрамы
Коагуляциялау нәтижесінде судағы кремний қышқылы мен темір
және мыс қосылыстарының мөлшері азаяды, су механикалық сүзгіштерге
жіберіледі. Онда өтетін құбылыс кеуек материалдардан суды өткізу
барысында материалдың беттік қабаты мен кеуектерінде жүзгін қоспалары
ұсталып қалады, бұл процесті сүзу процесі деп атайды. Сүзудің
эффективтілігі судың физика - химиялық қоспалар сипатына және кеуек
ортасына байланысты болады.
Суды сузгілеу процесімен өндеу технологиясы үйілген тік
мөлдірлеткіштерде (сурет 2. 3) жүзеге асады. Сүзгі сфералық түптермен
пісірілген цилиндрлік корпустан тұрады. Процесстің нәтижесі және
сипаттамасы
Коагуляциялау - ізбестеу
Реагенттер
о
Температура, С
Лайдың құрамы
Пермаганаттық тотығушылығының
төмендеуі, %
pH
Бос көмірқылқылы
-
CO 3 ионы, мг-эквл
-
OH ионы, мг-эквл
Жалпы сілтілік, мг-эквл
Кремний қышқылы
Сульфаттар, мг-эквл
FeSO4, CaO
30 - 40
CaCO3+Mg(OH)2+Fe(OH)3+MgO·SiO2
40 - 60
9,5 - 10,2
Толығымен жойылады
0,4 - 0,7
0,05 - 0,3
0,7 - 1,0
50 %-ға төмендейді
жоғарлайды
1 - жоғарғы тарату қондырғысы; 2 - төменгі дренажды-тарату қондырғысы;
3 - фильтрат; 4 - сығылған ауа, жуу суы; 5 - фильтраттың бірінші бөлігінің
түсуі; 6 - жуу суының түсуі; 7 - бастапқы су; 8 - сүзгіш қабат; 9 - сүзгі
корпусы
Сурет 2. 3 - Бір камералы тік мөлдірлеткіш сүзгі
Сүзгінің ішкі бөлігінде сүзгіш материал қабаты және дренажды-тарату
қондырғысы болады, ол сүзгінің көлденең қима ауданында жиналған судың
біркелкі таралуына қызмет етеді. Жоғарғы дренажды қондырғы су ағыны
түсетін энергияның өшуіндегі щиттің тоқтау түрінде жасалған, ал төменгі
жағы судың кетуі үшін және арнайы қалпақшалы сүзгіленетін материалдың
сапасының шығуы.
Су дайындау қондырғысында механикалық сүзгілердің ауданын
кішірейту үшін сонымен қатар металлды үнемдеуде өндірістерде екі немесе
үш камералы (сурет 2. 4) сүзгілер қолданады. Бұл сүзгілердің камералары
паралельді жұмыс істейді.
Механикалық сүзгілерге жүктелетін сүзгіш материалдар жүзгін
дисперсті заттарды жақсы ұстауға, шаю кезінде ұсақталмау және қажалмау,
сүзілетін судың химиялық әсеріне тұрақты болу және сүзілетін судың өз
құрамына кіретін заттармен ластамау қасиеттеріне ие болуы керек. Осы
аталған қасиеттерге сәйкес келетін өндірісте кең көлемде қолданыс тапқан:
кварц құмы, ұқтақталған антрацит, сульфокөмір және перлит [5].
1 - жоғарғы тарату қондырғысы; 2 - камералар арасындағы қысымдарды
бітеу үшін анкерлі құбыр; 3 - жуу суын жеткізуші; 4 - фильтраттың шығуы;
5 - фильтраттың бірінші бөлігінің түсуі; 6 - жуу суының шығуы;
7 - өңделетін су; 8 - төменгі дренажды-тарату қондырғысы;
Сурет 2. 4 - Екікамералы мөлдірлеткіш сүзгісі
Осы жұмыста СҚД алатын ауданын кішірейту мақсатында және де
металды үнемдеу барысында екікамералы диаметрі 2,6 метр болатын
механикалық сүзгіні аламыз. Сүзгіге жүктелетін сүзгіш материал ұнтақталған
антрацит қолданылады.
Бастапқы суды алдын-ала тазарту арқылы жүзгін дисперсті
қоспалардың мүлдем және колоидты бөлшектердің 50 - 70% жойылады.
Сонымен қатар, су құрамында шын ерітілген қоспалардың да негізгі бөлігі
қалады. Оларды судан жою үшін тазалаудың келесі әдісі - ион алмасу. Ион
алмасу деп ерітінді мен ионит арасында зарядтарының таңбалары бірдей
иондармен эквиваленттік алмасуын айтады. Ион алмасу технологиясының екі
түрін ажыратады: катиондау және аниондау.
Na - катионитті сүзгілерінде жүктелген материал КУ-2-8 катиониті,
оның жұмыстық алмасу сыйымдылығы 800 мг-эквл. Бұл катионитті алмасу
сыйымдылығы жоғары катионитке ауыстыру ұысынылады. КУ-2-8
катионитін пайдаланғанда келесі кемшіліктер орын алды:
* сүзгілерді регенерациялауда тұздың көп мөлшердегі шығыны;
* сүзу циклының ұзақ уакыт жұмыс істей алмауы;
* сүзгілерді регенерацияға жиі тоқтатылуы;
* катиониттің алмасу сыйымдылығын толык пайдаланбау;
* кермектілік иондарының фильтратқа тез өтіп кетуі.
Катионитті ауыстыру барысында кемшіліктер толықтай
қанағаттандырылады. Ұсынылатын катионит Пьюролайт C100, алмасу
сыйымдылығы жоғары сферакалық бөлшек. Құрамындағы натрий иондары
судағы кермектілік иондарына (кальций және магний иондары) алмасады
[10].
2. 3 - кесте. Пьюролайт C100 катионитінің жалпы сипаттамасы
Na - катионитті сүзгіде суды жұмсартуды кермектілік иондарының
өтіп кетуі бойынша тоқтатады. Сүзгідегі жұмыс істеп тозған сүзгіш материал
Пьюролайт C100 катионитті 6 - 10%-ды NaCl тұзымен регенерациялайды.
Na - катионитті сүзгіден кейін өңделетін су декарбонизатор
қондырғысына бағытталады. Декарбонизатор қондырғысында суды ауамен
урлеу арқылы судағы СО2 газын бөліп шығарады.
Ауаның шығыны судың 1 м3 - не 20 м3 құрайды [11]. Декарбонизатор
қондырғысының қағидалық сұлбасы 2. 5 суретінде келтірілген.
Полимерлік матрица құрылымы
Полистирол, дивинилбензол
Сыртқы түрі
Ақ түсті сфералық бөлшек
Бүтін бөлшектерінің мөлшері, %
90
Функционалды тобы
Сульфотоп
Иондық формасы
+
Na
Үймелік салмағы, гл
800
Біркелкілік еселеуіші
1,7
+
Na формасындағы ылғалдылықтың
мөлшері, %
44 - 48
Толық алмасу сыйымдылығы, г-эквл
2,0
1 - цилиндр тәрізді корпус; 2 - саптама; 3 - газ қоспасын әкету;
4 - суды әкету; 5 - саптамаға суды әкелетін таратқыш түтікшелер;
6 - жоғарғы щит; 7 - ауаны әкелу; 8 - газсыздандырылған суды әкету;
9 - саптаманы ұстап тұратын төменгі щит.
Cурет 5 - Декарбонизатор қондырғысының сұлбасы
Na - катиониондалған судың аниондық құрамы өзгермейді. Сол үшін су
құрамындағы аниондарын жоюда ОН - аниондауды жүргіземіз.
ОН - аниондау процесінің негізі: суды химиялық тұзсыздандыру. Әлсіз
негізді аниониттер аниондау кезінде құрамындағы активті алмасу иондарын
тек күшті қышқылдар иондарына алмастырады.
Ұсынылатын сұлбада Na - катионитті сүзгілеудің І сатысынан кейін
хлорид- және сульфат-иондарының мөлшерін азайту үшін әлсіз негізді
Lewatit MonoPlus MP 68 анионитімен тиелген ОН - аниондау процесі
жүргізіледі. Бұл макрокеуекті стирол-дивинилбензол негізіндегі
монодисперсті түйіршіктері бар анионит. Монодисперсті түйіршіктерінің
арқасында анионит аса жоғары химиялық тұрақтылыққа ие.
Lewatit MonoPlus MP 68 аниониті келесідей қасиеттерге ие:
* жүктеме және регенерация кезіндегі ағын жылдамдығы жоғары;
* толық алмасу сыйымдылығын пайдаланудың тиімділігі;
* жуу кезінде судың аз мөлшерінің қажеттілігі [12].
2. 4 - кесте. Lewatit MonoPlus MP 68 анионитінің жалпы сипаттамасы
2. 2 Су дайындау қондырғысының сұлбасын есептеу
Қызылорда ЖЭО су дайындау қондырғысының өндірулігі 220 м3сағ
болатын химиялық су тазалау сұлбасына жаңарту енгізіліп есептеу.
СДҚ өндірулігі қондырғының өз мұқтаждығына қажетті суды ескермей
анықталады. Сондықтан техникалық есептеуде соңынан бастап
жүргізіледі, яғни рет-ретімен, тізбектей кері бағытта әрбір алдыңғы кезеңдегі Матрица құрылымы
Полистирол
Сыртқы түрі
Сары түсті түйіршік
Бүтін бөлшектерінің мөлшері, %
90
Иондық түрі
-
Cl
Үймелік салмағы, гмл
1,04
Біркелкілік еселеуіші
1,1
Судың мөлшері, %
54 - 60
Толық алмасу сыйымдылығы, г-эквл
1,3
технологиялық процесстің өз мұқтаждығына қажетті су келесі кезеңге
қосылып есептелінеді.
Қателіктің пайыздық мөлшері:
∑ ∑
∑
∑
Су дайындауда сұлбаны таңдау бу құрамының нормасы мен қазандық
суының әр түрлі типіне және бастапқы судың құрамына байланысты
анықталады.
Дағыралы қазандықтар үшін қоректік суды дайындауда терең
химиялық тұзсыздандыру сұлбасы K - MФ - RNa - Дк - ROH - RNa, бұл
сұлба карбонатсыз кермектілігі жоғары мөлшерде, судың сілтілігін
төмендету, оның құрамындағы сульфат иондары мен хлор иондарын жою
мақсатында қолданылады.
2. 5 - кесте. Өңделетін судың ионитті сүзгілерден тазалануы бойынша өзгеруі
сапасы [13]
Сүзгі
Сүзгіден кейінгі ... жалғасы
В дипломном проекте рассмотрена существующая схема подготовки
питательной воды на Кызылординской ТЭЦ. Для улучшения качества
питательной воды предложено включить в технологическую схему
коагуляцию, анионирование и декарбонизацию воды, а также заменить
загрузочный материал Na-катионитного фильтра. Проведен сравнительный
расчет существующей и предлагаемой схем.
В разделе Безопасность жизнедеятельности рассмотрена техника
безопасности в химическом цехе и проведен расчет искусственного
освещения в химической лаборатории.
В разделе экономики рассчитаны годовые затраты на очистку
питательной воды, затраты на реагенты, амортизационные отчисления, а
также расчет окупаемости инвестиций.
Аңдатпа
Дипломдық жобада Қызылорда ЖЭО - ң қоректік суын дайындау
сұлбасы қарастырылды. Қоректік судың сапасын жақсарту үшін, су
дайындаудың технологиялық сұлбасына коагуляциялауды, аниондауды және
декарбонизациялауды қосу, сонымен бірге натрий-катионитті сүзгілеріне
жүктелген материалды ауыстыру ұсынылды. Қазіргі және ұсынылатын
сұлбалары салыстырылды.
Өміртіршілік қауіпсіздік бөлімінде химиялық цехтағы техникалық
қауіпсіздік ережелері және химиялық зертхана бөлмесін жасанды
жарықтандыру есебі жүргізілді.
Экономикалық бөлімінде қоректік суды дайындаудағы шығындар;
реагенттердің шығындары; амортизациялық аударымдар және
исвестицияның өтелу мерзімі анықталды.
Abstract
In the degree project the existing scheme of preparation of feedwater at
Kyzylorda combined heat and power plant is considered. For improvement of
quality of feedwater it is offered to include coagulation, anion-exchange process
and water decarbonization in the technological scheme, and also to replace filter
Na-kationitny's loading material. Comparative calculation of existing and offered
schemes is carried out.
In the section "Health and safety" the safety measures in a by-product
recovery department are considered and calculation of artificial lighting in
chemical laboratory is carried out.
In the section of economy annual charges are calculated on cleaning of
feedwater, costs of reagents, depreciation charges, and also return on investment
calculation.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7
1.
2.
3.
4.
5.
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1. 1 Кәсіпорын туралы қысқаша сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. 2 Қызылорда ЖЭО жылулық сұлбасы ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. 3 Химиялық су тазалаудың технологиялық сұлбалары ... ... ... ... ..
1. 4 Қызылорда ЖЭО қазандықтарына қоректік СДҚ-ң есебі ... ...
Қоректік суды дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. 1 Су дайындау қондырғысын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. 2 Су дайындау қондырғысының сұлбасын есептеу ... ... ... ... ...
Дағыралы қазандардың су-химиялық тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ..
3. 1 Қазан суының рН мәнін реттеуде Hydrochem 170 реагентін
қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3. 2 Қоректік және қазандық суын коррекциялық өңдеуде Хеламин
реагентін қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Өміртіршілік қауіпсіздік бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4. 1 Химиялық цехтағы техникалық қауіпсіздік ережесі ... ... ... ... .
4. 2 Жасанды жарықтандыру есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
9
10
12
15
23
23
32
45
45
47
50
50
53
59
5. 1 Қоректік су дайындауға кететін жылдық шығындар ... ... ... ... ..
5. 2 Амортизациялық аударымдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. 3 Инвестицияның өтелу мерзімін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ..
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Кіріспе
61
62
63
64
65
Қазіргі бу өндіргіш қондырғыларымен жұмыс істейтін электр
стансаларында су дайындау үлкен жауапкершілікті талап етеді. Себебі,
электр станса қондырғыларының сенімді және үнемді пайдаланылуы су
сапасы көрсеткіштеріне тікелей байланысты. Бу шығырлы энергия
құрамаларының ақауларсыз экранды құбырларда, бу өндіргіштер мен шығыр
бөліктерінің ұзақ мерзімді пайдалану үшін маңызды.
Су жылу электр стансасында бу өндіргіш қазан контурларын
толтыруға, жұмыс істеу барысында бу мен шықтың шығындарын өтеу,
жылулық желілерді қоректендіруге және бу шығырларында істеп шыққан
буды шықтауда қолданылады. Барлық жағдай да бастапқы су сәйкесті
өңделуден өтеді, бірақ су сапасына жоғары талаптар қойылады.
Жылу электр стансаларында әр түрлі суды өңдеу әдістері қолданылады.
Өңдеудің әр түрлі әдістерін қолдану кезінде суды өңдеу әдісін таңдау,
технологиялық құбылыстың жалпы сұлбасын құрастыру бастапқы судың
сапасы мен химиялық құрамына, электр станса түріне, қолданылатын негізгі
қондырғылары бу қазандары мен шығырларына, олардың параметрлеріне,
жылумен қамдау жүйесі мен ыстық су мен қаматамасыздандыру жүйесіне
байланысты болады.
Энергетикалық объектілерде әр түрлі су дайындау сұлбалары
қолданылады. Бастапқы су сапасы мен талап етілетін қоректік су сұлбасында
төмендегілер қарастырылады:
* суды алдын - ала тазалау (қалқыған заттар, темір және органикалық
заттардың құрамын төмендету);
*
Натрий - катиондау, Н - катиондау, жүйелі және бірізді H-Na -
катиондау, бірлескен H-Na - катиондау;
* Кері осмос әдісімен тұзсыздандыру;
*
*
*
*
Термиялық тұзсыздандыру;
Термиялық деаэрациялау және декарбонизациялау;
Кешенді өңдеу;
Корозия құбылысына ұшыратпай және қақтардың түзілуін
болдырмауды коррекциялық өңдеу;
Бұл қатардан ион алмасу технологиясы мен кері осмос ерекше орын
алады, олар қолданыста кең таралған. Ион алмасу технологиясы және
натрий - катиондау, Н - катиондау, жүйелі және бірізді H-Na - катиондау,
бірлескен H-Na - катиондау өздігінен біріңғай әдістердің тобы болып
саналады.
Бұл дипломдық жобада бу қазандарына қоректік су дайындау
сұлбасына судың жоғарғы сапасын алу үшін өзгерістер енгізу ұсынылды.
Судың жоғарғы сапасын алу үшін натрий - катиондау мен қатар ОН -
аниондау процесін және су құрамындағы көмірқышқыл газын жою үшін
декарбонизаторды орнату ұсынылды.
1 - ТАРАУ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. 1 Кәсіпорын туралы қысқаша сипаттама
МКК Қызылорда жылуэлектрорталығы негізгі мақсаты Қызылорда
қаласына қажетті жылу энергиясын және электр энергиясын өндіреді. ЖЭО -
ғын пайдалануға берілген күннен бастап қаланы тұрақты электр
энергиясымен, тұрғын секторларын, өндірістік және басқада шаруашылық
субъектілерін жылумен қамтамасыз етіп келеді.
Қызылорда жылуэлектрорталығының құрылу тарихы бірнеше
кезеңдерден тұрады.
Бірінші кезеңі 1964 жылы Подольск зауытының ПК-20-2 бу
өндірулігі 100 тсағ болатын 2 қазан агрегаты және ПТ-12-90 қуаты 12 МВт
шығыр орнатылып, пайдалануға берілді.
Екінші кезеңде 1965-1968 жылдар аралығында ПК-20-2
өндірулігі
100 тсағ болатын 3 қазан агрегатын, ПТ-25-90 қуаты 25 МВт
шығыр пайдалануға берілді.
Үшінші кезеңде 1978 БКЗ-220-100 бу өндірулігі әр қайсысында
220 тсағ болатын қазан агрегатының 3 данасы және Т-42-90 қуаты 42 МВт
шығырдың 2 данасы пайдалануға енгізілді.
Төртінші кезеңде 1989 жылы БКЗ-220-100 бу өндірулігі 220 тсағ бу
қазандығы пайдалануға берілді.
Электрлік қуат кеңейтілгеннен кейін 146 МВт құрады. моральді және
физикалық тозу салдарынан стандартты № 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 қазан
агрегаттары және № 1, 2, 4, 5 шығырлар толық техникалық айналымнан
алынып тасталды.
1998 жылға дейін қазан агрегатына негізгі отын түрі қазынды жері
Өзбекістан мемлекетінен Ангер қоңыр көмірі қолданылып келді. 1998
жылдан бастап стандартты № 6, 9 қазан агрегаттарының реконструкциясы
жүргізіліп, мазут жағуға ауыстырылды, реконструкциядан кейін 2008-2009
жылдары газ - мазутты жағуға ауыстырылды.
2005 жылдың аяғында Қызылорда ЖЭО-ң аумағында электрлік қуаты
46 МВт және жылулық қуаты 90 Гкал болатын когенерационды газшығырлы
электр стансасы (КОГШЭС) салынды және пайдалануға берілді.
Қызылорда ЖЭО құрылымына келесілер кіреді:
Негізгі цехтарына - қазандық, шығыр, КОГШЭС және шағын
қазандықтардың аумақтары.
Қосалқы цехтарына - электрлік, химиялық, автоматтандырылған және
өлшегіш жылулық цехы, жылулық желі филиалдары.
1. ЖЭО-ң негізгі қондырғыларына:
1.
Қазан агрегаты стандартты № 6 типі Е-220-9,8-540БТ, бу
өндірулігі 220 тсағ (1976 ж.);
2.
Қазанагрегаты стандартты № 9 типі Е-220-9,8-540БТ, бу
өндірулігі 220 тсағ (1989 ж.);
3.
Шығырлы өндіргіш стандартты № 3 типі ПТ-25-9010, электрлік
қуаты 25 МВт (1992ж.);
4.
Шығырлы өндіргіш стандартты № 6 типі Т-42-9010 электрлік
қуаты 42 МВт (1976 ж.);
Қолданылатын отын түрі:
* Негізгі отын түрі - табиғи газ (17 000 м3сағ);
* Қордағы отын түрі - мазут 353,76 ттәул (14,74 тсағ).
2. КОГШЭС негізгі қондырғылары:
1.
Типі ГДТ-15-02
газшығырлы қондырғының 3 данасы және
олардың әрқайсысының электрлік қуаты 15 МВт (2005ж.);
2.
Типі КУВ-30 жылулық қуаттары 30 Гкал су ысытқыш утилизатор
қазандықтың 3 данасы (2005ж.).
МКК Қызылорда ЖЭО барлық қуаты:
--
электрлік энергия - 113,2 МВт, оның ішінде:
ЖЭО - 67 МВт;
КОГШЭС - 46,2 МВт.
--
жылулық энергия - 242 Гкал, оның ішінде:
ЖЭО - 150 Гкал;
КОГШЭС - 60 Гкал [1].
1. 2 Қызылорда ЖЭО жылулық сұлбасы
Жылулық электр стансасында су буға айналып, жұмыстық зат ретінде
шығырда жылу бірінші механикалық энергияға айналып, содан кейін
генераторда электрлік энергияға айналады. Қазан ошағына отын түрінде газ
жағылуға беріледі. Жану процесі отынның оттекпен қосылуы химиялық
реакциясына негізделген. Бұл реакцияда жану өнімдерінің, түтін газдарының
температурасы 1200 - 1800 0C дейін көтерілу барысында жылу бөлінеді.
Жанатын түтін газдары құрамы көпшілігінде көміртектің (ІІ) оксиді және
азоттан тұрады, ол жоғары көтеріліп, қазанның ішкі бөлігінде су өтетін
құбыр жүйесін шаяды. Түтін газдарының жылуы металдық құбыр
қабырғаларына беріліп, соның салдарынан құбыр ішіндегі су ысып қайнау
температурасына дейін жетеді. Су қайнау құбырларында 310-350 0C дейін
қызады. Жоғары қысымды қазандарда қайнау құбырлары ошақ құтысы
қабырғасынан алшақ орналасады. Бұл құбырлар экранды бейнелейді, оның
негізгі тағайындалуы - бу алу, сонымен қатар ошақ қабырғаларын жоғары
температурадан ысып кетпеуінен қорғайды.
Экран құбырларын ыстық түтін газдары әсер ету барысында, бу пайда
болып, су ағытқыш құбырларда бу болмайды. Сондықтан су-булы қоспа су
ағытқыш құбырлармен салыстырғанда, экранды құбырларда аз мөлшерде
болады. Меншікті салмақтарының айырмашылықтарының арқасында судың
табиғи айналмасы туындайды. Оның жүзеге асуы қазан дағырасынан
суағытқыш құбырларына одан кейін біріктірме арқылы экрандық құбырға,
сосын қайтадан дағыраға келеді. Осы су айналмасы бойынша жабық жүйеде
оның буға айналуы жүріп, қазан дағырасына түседі де су деңгейінің жоғарғы
бөлігінде жиналады. Осында бу буқыздырғышқа келіп, қосымша 450-560 0C-
ға дейін қыздырылып, жылудың қажетті мөлшерін алады. Бу қыздырғыштан
шығатын түтін газдары 500 0С температура шамасында болады. Осы
газдардың жылуын қолдану үшін қосалқы жылыту беттерін орнатады, оның
ішінде:
* сулы экономайзер, мұнда қоректік судың қыздырылуы жүреді.
* ауа қыздырғыш, мұнда қазан ошағына желдеткішпен берілетін ауа
кыздырылады.
Түтін газдарының жылуы қоректік су мен ауаға берілуі барысында
оның температурасы 150-200 0C-ге дейін төмендейді. Ол күл ұстағыш
арқылы, түтін сорғышпен мұржа арқылы атмосфераға шығарылады.
Аса қызған бу бу шығырына жіберіледі. Шығыр білікке дискі
кигізілген, дискіге қалақшалар бекітілген. Қалақшалардың жанына
саптамалар орналасқан, бұларға қазаннан бу жіберіледі. Саптамалардан
шыққан бу қалақшаларға үлкен қысым түсіреді де, турбинаның дискісін
жоғары жиілікпен айналдырады. Бу қалақшалардан өткенде, олар будың
энергиясын айналым күшке аударып, дискімен бірге роторды айналдырады.
Ротор айналма тіректер арқылы статорда орнатылады. Бу шығырының
роторы, муфта арқылы, электр генератордың роторымен байланысқан.
Электр генератордың роторы айналғанда - электр энергиясы өндіріледі.
Осыдан генераторда механикалық энергияның электр энергиясына айналуы
жүреді.
Бу шығырында кеңейіп жұмысын атқарған бу шықтағышқа барып
шықтанады да суға айналады. Салқындатқыш су шықтағышқа айналым
сорғылары арқылы акваториядан беріледі. Саңылаулар арқылы шықтағышқа
түсетін будың аз мөлшері ауа ағыншасы арқылы сорылады. 25-30 0C
температурадағы шық шықтағыштың төменгі бөлігіне ағады да, осы жақтан
шықтағыш сорғы арқылы төменгі қысымды қыздырғыштан деаэраторлық
бакка келеді. Төменгі қысымды қыздырғыштарда судың температурасы 70-
140 0C - ге дейін көтеріледі.
Су мен будың әртүрлі тығыздықтарының шығындары және қазандарды
үрлеу кезіндегі шығындары бу қыздырғыштардың дистиллятімен және
химиялық тазартылған сумен толықтырылады.
Қосылатын су деаэраторға беріліп, осы жақтан қоректік сорғылармен
жоғарғы қысымды қыздырғыштар арқылы сулы экономайзерден өтіп,
қайтадан қазан дағырасына келеді.
Шығыр алымдарындағы бу құбыр бойымен өндірістік тұтынушыларға
жылуалмастырғыш беттерінде суды қыздыруға бағытталады. Осылардан
кейін шық жинағыш бакка келіп түсіп одан әрі сорғылар арқылы деаэраторға
барады [2].
1. 3 Химиялық су тазалдаудың технологиялық сұлбалары
Қызылорда жылуэлектр орталығының химиялық су тазалауының
негізгі қызметі: 1 - өндірулігі 300 м3сағ химиялық су тазалау жылу желісін
толықтыруға; 2 - өндірулігі 220 м3сағ химиялық су тазалау қазандар мен бу
қыздырғыштарды қоректендіруге негізделген.
Осыған сәйкес бастапқы су келесі төмендегі сұлба бойынша өңделеді:
1 - химиялық су тазалау - механикалық сүзгіде сүзгілеу және І сатылы
натрий - катиондау.
2 - химиялық су тазалау - механикалық сүзгіде сүзгілеу, екі сатылы
натрий - катиондау.
Су Сырдария өзенінен су қыздырғышқа келіп, осында 40 0С дейін
қыздырылады және бастапқы су сорғыларымен шығыр цехынан екі
химиялық су тазалау қондырғыларына беріледі. Одан кейін су 1, 2 - химиялық
су тазалауларының мөлдірліткіштеріне келіп түседі.
Ішінара мөлдірлету лай мен қалқыған заттардан тұну арқылы өтеді де,
су мөлдірлеткіш багына түседі.
Мөлдірлетілген су сорғылар арқылы механикалық сүзгіге беріледі,
онда судың лай мен қалқыған заттардан толық мөлдірленуі жүріп, натрий -
катионитті сүзгінің І сатысынан, одан кейін натрий - катионитті сүзгінің ІІ
сатысынан өтеді.
Екі сатылы натрий - катионитті сүзгіден өткен су химиялық
тазартылған су багынан химиялық су сорғылары арқылы ЖЭО - ның бас
ғимаратына жіберіледі. 1 - химиялық су тазалауда су бір сатылы натрий
катионитті сүзгіден өтіп, жылулық желі багынан жылулық желінің қоректік
сорғысы арқылы Қызылорда ЖЭО - ның шығыр цехына беріледі.
Натрий - катионитті сүзгілерді қопсыту жуу су багынан натрий -
катионитті сүзгілерге қопсыту сорғысы арқылы жүзеге асасады.
1 - жуу су багы; 2 - натрий - катионитті сүзгіні қопсыту сорғысы; 3 - І
сатылы натрий - катионитті сүзгі; 4 - ІІ сатылы натрий - катионитті сүзгі; 5 -
тұздалған ағындар сорғысы; 6 - дренаждық сорғы.
Сурет 1. 1 - Химиялық су тазалауда натрий - катионитті сүзгіні
қопсыту сұлбасы
Механикалық сүзгілерді қопсыту мөлдірлетілген су багынан
механикалық сүзгіні қопсыту сорғысы арқылы мөлдірлетілген сумен жүзеге
асады. Ауамен қопсыту сығымдағышта сығылған ауа арқылы жүреді.
1 - мөлдірлетілген су багы; 2 - механикалық сүзгіні қопсыту сорғысы;
3 - механикалық сүзгі; 4 - механикалық сүзгіге дренаждың қайту багы
Сурет 1. 2 - Химиялық су тазалауда механикалық сүзгіні қопсыту
сұлбасы
І сатылы және ІІ сатылы натрий - катионитті сүзгілерді регенерациялау
тұздың өлшегіш багынан тұз ерітіндісін айдау сорғысы арқылы жүргізіледі.
Регенерациялық тұз ерітіндісін тасымалдаушы орта ретінде мөлдірлетілген
су қызмет етеді.
1 - регенерациялық тұз ерітінді сорғысы; 2 - тұз мернтгі; 3 - тұз
ілестіргіші; 4 - І сатылы натрий - катионитті сүзгі; 5 - ІІ сатылы натрий -
катионитті сүзгі;
Сурет 1. 3 - Химиялық су тазалауда натрий - катионитті сүзгілерді
регенерациялау ерітіндісі
Мөлдірлеткіштерде урлеу суын тастау мөлдірлеткіштің төменгі
жағындағы дренажды құбыр арқылы жүргізіледі. Сол жерден лай
сорғысымен гидрокүл шығару жүйесіне айдалады. Механикалық сүзгілерде
дренаж суын тастау 1 - химиялық су тазалауында ағынсыз дренаж, ал
2 - химиялық су тазалауында механикалық сүзгілердің дренажды тастау багы
арқылы жүргізіледі.
2 - химиялық су тазалауында лай мен қалқыған заттар механикалық
сүзгілердің дренаж тастау багынан мөлдірлеткішінің тікелей дренаж
құбырына түседі. Осы жерден урлеу суы мөлдірлеткіштен айдалады. Судың
басқа бөлігі дренаждың қайту сорғысымен мөлдірлеткішке бағытталып,
реагентсіз режимде тұнады және лай нығыздалады [3].
1. 4 Қызылорда ЖЭО қазандықтарына қоректік суын дайындау
қондырғысының (СДҚ) есептелуі
Бастапқы су көзі - Сырдария өзені. Сырдария өзенінің химиялық
құрамы 1. 1 - кестеде көрсетілген.
1. 1 - кесте. Бастапқы судың химиялық құрамы
Қызылорда ЖЭО қазандықтарына қоректік суын дайындау
қондырғысының сұлбасы МС - Na (I) - Na (II) бойынша есептеледі.
Na - катионитті сүзгінің ІІ сатысының есептелуі
1. Есептік өндірулік:
2. Сүзгілеу жылдамдығы:
мсағ;
м3сағ;
3. Сүзгілеуге керекті аудан:
;
4. Сүзгілер саны (жұмыс жасайтын + регенерация): 4 +1;
5. Бір сүзгінің ауданы:
;
6. Стандартты сүзгінің сипаттамасы: Химиялық құрамы
3
мг дм
3
мг-эквдм
2+
Са
145,8
7,46
2+
Mg
68,64
6,02
3+
Fe
1,64
0,19
2+
Cu
2,32
0,16
170,8
2,8
312,48
6,51
150
4,2
2,4
0,04
3,5
0,09
2,64
-
Кермектілік
-
13,5
Сілтілік
-
3
Құрғақ қалдық
1326
-
Қалқыған заттар
5
-
⁄
⁄
;
7. Барлық сүзгі жұмыс істеген кездегі сүзгінің нақты жылдамдығы:
м сағ;
8. Жүктелген материал түрі: КУ-2-8;
9. Иониттің жұмыстық сыйымдылығы:
10. Жүктелетін иониттің биіктігі:
11. Сүзу циклының ұзақтығы:
сағ,
⁄
мұнда
⁄
қоспалардың өңделетін
судағы
концентрациясы.
12. Барлық сүзгілерді регенерацилаудың тәуліктік саны:
регтәул;
13. 100%-ды реагенттін жұмсалатын шығыны:
14. Регенерацияға кететін реагент мөлшері:
15. Тәуліктік реагент шығыны:
⁄
16. Сүзгіні қопсытуға қажетті су шығыны:
17. Сүзгіні қопсыту уақыты:
;
⁄
18. Қопсытуға кететін су шығыны:
19. Регенерациялық ерітінді концентрациясы:
20. Регенерация ерітіндісін дайындауға кететін су шығыны:
21. Жууға қажетті судың меншікті шығыны:
⁄
22. Жууға кететін судың шығыны:
23. Регенерацияға қажетті судың қосындысы:
24. Өз мұқтаждығына қажетті судың меншікті шығыны:
м3сағ;
25. Регенерациялық ерітіндіні өткізу жылдамдығы:
26. Регенерациялық ерітіндіні өткізу уақыты:
мсағ;
27. Жуу жылдамдығы:
мсағ;
28. Жуу уақыты:
29. Сүзгіні регенерациялау уақытының қосындысы:
Na - катионитті сүзгінің І сатысының есептелуі
1. Есептік өндірулік:
2. Сүзгілеу жылдамдығы:
мсағ;
м3сағ;
3. Сүзгілеуге қажетті аудан:
4. Сүзгілер саны (жұмыс жасайтын + регенерация): 3 +1;
5. Бір сүзгінің ауданы:
6. Стандартты сүзгінің сипаттамасы:
⁄
⁄
⁄
7. Барлық сүзгі жұмыс істеген кездегі сүзгінің нақты жылдамдығы:
м сағ;
8. Жүктелген материал түрі: КУ-2-8;
9. Иониттің жұмыстық сыйымдылығы:
10. Жүктелетін иониттің биіктігі:
11. Сүзу циклының ұзақтығы:
сағ;
12. Барлық сүзгілерді регенерацилаудың тәуліктік саны:
регтәул;
⁄
13. 100%-ды реагенттін жұмсалатын шығыны:
14. Регенерацияға кететін реагент мөлшері:
15. Тәуліктік реагент шығыны:
16. Сүзгіні қопсытуға қажетті су шығыны:
17. Сүзгіні қопсыту уақыты:
18. Қопсытуға кететін су шығыны:
⁄
⁄
19.
20.
Регенерациялық ерітінді концентрациясы:
Регенерация ерітіндісін дайындауға кететін су шығыны:
21. Жууға қажетті судың меншікті шығыны:
22. Жууға кететін судың шығыны:
⁄
23. Регенерацияға қажетті судың қосындысы:
24. Өз мұқтаждығына қажетті судың меншікті шығыны:
м3сағ;
25. Регенерациялық ерітіндіні өткізу жылдамдығы:
26. Регенерациялық ерітіндіні өткізу уақыты:
мсағ;
27. Жуу жылдамдығы:
мсағ;
28. Жуу уақыты:
29. Сүзгіні регенерациялау уақытының қосындысы:
Механикалық сүзгіні есептеу
1. Есептік өндірулік:
2. Сүзгілеу жылдамдығы:
мсағ;
м3сағ;
3. Сүзгілеуге қажетті аудан:
4. Сүзгілер саны (жұмыс жасайтын + регенерация): 4 +1;
5. Бір сүзгінің ауданы:
м2;
6. Стандартты сүзгінің сипаттамасы:
⁄
⁄
мм2;
7. Барлық сүзгі жұмыс істеген кездегі сүзгінің нақты жылдамдығы:
8. Жүктелген материал түрі: антрацит;
9. Сүзгіш материалдың жұмыстық сыйымдылығы:
10. Жүктелетін материал биіктігі:
11. Сүзу циклының ұзақтығы:
⁄
мұнда
бастапқы судағы қалқыған заттар концентрациясы.
12. Барлық сүзгілерді регенерациялаудың тәуліктік саны:
13. Сүзгіні қопсытуға қажетті су шығыны:
14. Сүзгіні қопсыту уақыты:
15. Қопсытуға кететін су шығыны:
16. Жууға қажетті судың меншікті шығыны:
⁄
⁄
17. Жууға кететін судың шығыны:
18. Регенерацияға қажетті судың қосындысы:
19. Өз мұқтаждығына қажетті судың меншікті шығыны:
20. Жуу жылдамдығы:
21. Жуу уақыты:
мсағ;
22. Сүзгіні регенерациялаудың қосынды уақыты:
Қызылорда ЖЭО СДҚ бойынша өңделген судың сапасы 1. 2-
кестеде көрсетілген.
1. 2 - кесте. Өңделген судың сапасы
Есептеу қорытындысы бойынша қазан агрегатына жіберілетін қоректік
судың сүзгілерден өткізу барысында өңделген сапасы қазан суына
қойылатын талаптарға сәйкес келмейді.
2 - ТАРАУ. ҚОРЕКТІК СУДЫ ДАЙЫНДАУ
2.1 Су дайындау қондырғысын таңдау
Бастапқы сумен қамдаудан келетін су жылуэлектр орталықтарында
өңдеуден кейін келесі мақсаттарда қолданылады:
1) бастапқы зат ретінде - буландырғыштарда, бу түрлендіргіштерде,
қазандықтарда буды алуда; Химиялық құрамы
Na-кат. І
сатысы
Na-кат. ІІ
сатысы
Қазан суы
3
Кермектілік жалпы, мг-эквдм
6,3
0,002
0,001
3
Кальцийлік кермектілік, мг-эквдм
3,3
-
-
3
Магнийлік кермектілік, мг-эквдм
3
-
-
3
Сілтілік, мг-эквдм
3,5
3,6
0,09
3
Қалқыған заттар, мгдм
3
3
3
3
Тотықтырғыш, мгдм
1,2
0,48
0,016
рН
8,5
8,5
9
3+ 3
Fe , мгдм
0,139
0,076
0,105
2+ 3
Cu , мг дм
0,056
0,026
0,02
3
CO3-, мг-эквдм
0,2
0,2
0,6
- 3
Cl , мг дм
170
190
8,8
3
SO42-, мг дм
288
96
345,6
3
SiO32-, мг дм
5
4,8
0,017
3
NO3-, мг дм
1,8
0,9
0,8
3
NO2-, мг дм
0,07
0,09
0,012
3
HCO3-, мг-эквдм
3,3
3,4
-
3
PO43-, мг дм
0,21
0,22
0,16
3
Құрғақ қалдық, мг дм
1384
1417
142
2) бу шығырларында пайдаланылған буды шықтау үшін;
3) ЖЭО - ң әр түрлі агрегаттары мен аппараттарын салқындату үшін;
4) ыстық сумен қамтамасыз ету жүйелері мен жылу тораптарында
жылутасығыш ретінде.
Жылу мен электр энергиясын өндіруде су сапасына қойылатын
талаптарды қанағаттандыру үшін судың арнайы физика - химиялық өңдеуін
жүргізу қажет.
Электр стансаларда су дайындаудың негізгі мақсаты - қондырғы
типіне қатысты қойылатын талаптарға сәйкес келетін өідеу әдістерін таңдап,
стансаның үнемді және сенімді су тәртібін құрастыру.
Су дайындаудың негізгі міндеттері:
1) бу өндіруші және буды аса қыздыратын құбырлардың ішкі
беттерінде темір оксидтері мен кальций қосылыстарының, ал бу
шығырларының ағынды бөлімінде - мыс, темір қосылыстарының, кремниий
қышқылы мен натрий шөгінділерінің түзілуін болдырмау;
2) ЖЭС - дің негізгі және қосымша жабдықтарының құрылма металдары
су және бумен контактілегенде, сонымен қатар қорда болған кезде, оларды
коррозиядан қорғау[4].
Суды технологиялық өңдеу процесінің негізгі сұлбасын құру
бастапқы судың химиялық құрамына, электр станса
түріне мен
көрсеткіштеріне, негізгі қондырғыларына, жылу мен ыстық сумен қамдау
жүйесіне байланысты. Сондықтан да суды өңдеу әдістерін таңдауға өту үшін,
жылуэлектр типі мен сұлбасы туралы жалпы түрдегі түсінік болуы қажет.
Тек қана электр энергиясын өндіріретін жылуэлектр стансалары щық
электр стансалары (ШЭС), ал шығырларда өңделген бу жылумен
қаматамасыз ету жүйесінде қолданылатын болса, онда оны ЖЭС
жылуэлектрорталығы (ЖЭО) деп аталады. ШЭС су трактінде және ЖЭО - ғы
циклындағы су айналымының қағидалы сұлбалары 2. 1, 2. 2 суреттерінде
көрсетілген.
1 - қазан агрегаты; 2 - щық шығыры; 3 - электр энергиясын өндіргіш;
4 - су дайындау қондырғысы (СДҚ); 5 - шығыр шықтағышы; 6 - шықтағыш
сорғысы; 7 - құрама тұзсыздандырғыш қондырғысы; 8 - төменгі қысымдағы
қыздырғыш; 9 - деаэратор; 10 - қоректік сорғы; 11 - жоғарғы қысымды
қыздырғыш
Сурет 2. 1 - ШЭС су трактінде судың айналуының қағидалы сұлбасы
1 - қазан агрегаты; 2 - өндіріске және жылуландыруға қажетті бу
алымдары бар шығыр; 3 - электр энергиясын өндіруші; 4 - шықтағыш;
5 - шық сорғысы; 6 - қайтатын ластанған өндірістік шықты өңдеу
қондырғысы; 7 - деаэратор; 8 - қоректік сорғы; 9 - қосылатын су
қыздырғышы; 10 - СДҚ; 11 - қайтатын щық сорғыштары; 12 - қайтатын шық
күбілері; 13 - буды жылуландыру тұтынушылары; 14 - будың өндірістік
тұтынушысы
Сурет 2. 2 - ЖЭО циклындағы су айналымының қағидалы сұлбасы
ШЭС және ЖЭО айналымдарында пайдаланылатын судың түрлері:
1)
Бастапқы табиғи су - сумен қамдау көздерінен алынған және су
дайындау қондырғысына технологиялық шикі зат ретінде жіберілетін,
сонымен қатар электр энергиясын алуда басқа мақсаттарда қолданылатын су.
2)
Қосылатын су - электр стансасының су-бу айналымындағы бу
мен шықтың шығынын толықтыру үшін қолданылатын су.
3)
Қоректік су - буланып кеткен қазан суының шығынын
толықтыру үшін бу өндіргіштерінде сорғылар арқылы жіберілетін су.
4)
Шығыр шығы - құрамында аз ғана мөлшерде еріген заттары бар
қоректік судың ең бағалы құрастырғышы.
5)
Сыртқы тұтынушылардан будың қайтатын шығы - бөгде
қоспалардан алдын-ала тазартылған қоректік судың құрама бөлігі ретінде
қолданылады.
6)
7)
Қазандық суы - бу өндіргіштерінде буланатын су.
Үрлеу арқылы тазартылған су - ЖЭС циклына үзбей келіп
түсетін қоспалардың концентрациясын берілген деңгейде тұрақты ұстау үшін
бу өндіргіштерден, буландырғыштардан және бу түрлендірушілерден
шығарылатын су.
8)
Салқындататын - істеп шыққан буды шықтау үшін бу
шығырының шықтағыштарында қолданылатын су.
9)
Қосылатын қорекі су - айналып келулік жүйелік судың шығынын
толықтыру үшін жылуландыру жүйесіне жіберілетін су [5].
Жоғарыда көрсетілген ШЭС және ЖЭО қолданылатын сулардың
ішінде біздің жағдайда қарастырылатыны қоректік су, яғни қазанда буланып
кеткен судың орнын толтыру үшін бастапқы суды дайындау болып
табылады.
Қызылорда ЖЭО - н бастапқы сумен қамдау көзі - Сырдария өзені.
Бастапқы су сапасының көрсеткіштері құрғақ қалдық, жалпы тұздылығы,
кермектілік, сілтілік, кремний қышқылының мөлшері, түрлі металл иондары
және коррозия белсенді газдар мөлшерімен сипатталады. Сырдария өзенінің
химиялық құрамы 1 - кестеде көрсетілген.
Құрғақ қалдық деп суда еріген және коллоидты органикалық емес
және органикалық қатты қоспалардың мгкг немесе мкгкг мөлшерін айтады.
Бастапқы судағы құрғақ қалдық мөлшері 1326 мгкг .
Судың жалпы тұздылығы - судағы еріген минералды заттардың
қосындысы.
Жалпы кермектілік жылу электр стансасында пайдаланылатын судың
негізгі көрсеткіші болып табылады. Кермектілік - судағы кальций және
магний иондарының эквиваленттерінің молярлы концетрацияларының
қосындысы. Карбонатты және карбонатсыз кермектіліктері ажыратылады.
Карбонатты кермектілік суда еріген кальций [Ca(HCO3)2] және магний
тұздары [Mg(HCO3)2], ал карбонатсыз кермектілік қалған басқа да кальций
және магний тұздарының (CaSO4, MgSO4, CaCl2, MgCl2 т.б) мөлшері.
Табиғи сулар кермектілігі бойынша бірнеше топтарға жіктеледі:
1. Кіші кермектілік
2. Орташа кермектілік
3. Көтереңкі кермектілік
4. Жоғары кермектілік
5. Аса жоғары кермектілік
1,5 мг-эквкг;
1,5 - 3 мг-эквкг;
3 - 6 мг-эквкг;
6 - 12 мг-эквкг;
12 мг-эквкг;
Сырдария өзенінің жалпы кермектілігі 13,5 мг-эквкг, яғни аса жоғары
кермектілік су болып табылады, ал сілтілігі 3 мг-эвккг құрайды. Судың
жалпы сілтілігі деп судағы гидросил, карбонатты, бикарбонатты және
басқада иондардың қосынды мөлшерін айтады.
Өзен суы құрамындағы кремний қышқылының мөлшері 3,5 мгдм3
шамасына тең. Судағы кремний қышқылы кремний қосылыстарының
молекулалық немесе коллоидтты түрінде кездеседі.
Су құрамындағы маңызды көрсеткіштерінің бірі судағы Н+
иондарының концентрациясымен сипатталытын судың рН көрсеткіші. Суда
су молекуласы Н+ және OH- гидроксил ионына диссосациялану құбылысы
үзіліссіз жүреді. Диссосациялану нәтижесінде Н+ ионы мен OH- гидроксил
ионы суда белгілі тең дәрежеде болады. Таза суда Н+ иондары
концентрациясы үнемі OH- гидроксил иондарына тең.
Өңделуге жіберілетін судың рН көрсеткішінің мәні (8,4) сілтілік
ортаны көрсетеді.
Бастапқы сумен қамдау көзінің сапа көрсеткіштерін талдаудан кейін,
қазанда буланып кеткен су орнын толықтырушы қоректік суға қойылатын
талаптар төмендегі 2. 1 - кестеде келтірілген [6].
2. 1 - кесте. Табиғи айналмасы бар қазандықтарға қоректік судың нормалық
сапа көрсеткіштері
Нормалық көрсеткіш
Қазандықтың номиналды қысымы, МПа
Жалпы кермектілік,
3,9
9,8
13,8
мкг-эквдм3, қазандар үшін:
* сұйық отында
* басқа отын түрлері
5
10
1
3
1
1
Темір қосылыстарының
концентрациясы, мкгдм3,
қазандар үшін:
* сұйық отында
* басқа отын түрлері
50
100
20
30
20
20
2.1 кестенің жалғасы
Қоректік суға қойылатын барлық талаптарды ескере отырып суды
химиялық әдіспен өңдеуді таңдаймыз. Химиялық әдістер арқылы
жұмсартылған және терең тұзсыздандырылған су алынады.
Біздің жағдайда суды тазалау сұлбасы: Коагуляциялау - Механикалық
сүзгілеу - Na-катиондаудың І сатысы - Декарбонизациялау - ОН-аниондау
- Na-катиондаудың ІІ сатысы.
Қаныққан будың органикалық заттармен ластануын төмендету үшін,
қоректік судағы органикалық қоспалар құрамын азайту СДҚ - ң алдын-ала
тазалау сатысында олардың концентрацияларын азайту арқылы жүзеге
асады [7].
Бастапқы суды коагуляциялау суды тазартудың ең алғашқы этапы
алдын- ала тазалауға жатады. Тазалаудың бұл этапында судағы жүзгін және
коллоидті заттары тұндырылып, бикарбонатты сілтілігі төмендейді[8].
Сілтілік ортада коагуляция процесін ізбестеумен қатар жүргізеді,
коагулянт ретінде темір сульфатын (FeSO4) қолданылады.
Коагуляциялаумен бірге ізбестеу кезінде пайда болатын лайдың
мөлшері келесі кейіптемемен анықталады:
⁄
мұнда
В - бастапқы судағы қалқыған заттар мөлшері, гм3;
КСа - кальцийлік кермектілік, мг-эквл;
Діз - ізбестеу дазасы, мг-эквл;
αн - ізбес сүтіндегі қоспалар мөлшері, 20 - 50% аралығында тең деп
алынады;
К - темір сульфатының дозасы, 0,25 - 0,75 мг-эквл;
КMg - магнийлік кермектілік, мг-эквл;
Ізбестеу дозасын анықтау: Мыс қосылыстарының
3
концентрациясы, мкгдм ,
қазандар үшін:
* сұйық отында
* басқа отын түрлері
10
шамаланбайды
5
5
5
5
Оттектің деаэратордан
кейінгі судағы еріген
3
концентрациясы, мкгдм
0,5
0,3
0,3
рН көрсеткіші
8,5 - 9,5
9,1 +- 0,1
9,1 +- 0,1
Кремний қышқылының
3
концентрациясы, мкгдм
-
-
60
Нитрит- пен нитрат-
иондарының
3
концентрациясы, мкгдм
-
-
20
мг-эквл
Qл = 5+50(7,46+2,3)+0,56·0,5·2,3+53·0,25 +29·6,02=681 гм3
Коагулят үшін дозатор көлемі 10 - 12 сағат аралығында қондырғының
үзіліссіз жұмысын қамтамасыз етуге міндетті [9].
2. 2 - кесте. Коагуляциямен ізбестеуді жүргізген кезде өңделетін судың
құрамы
Коагуляциялау нәтижесінде судағы кремний қышқылы мен темір
және мыс қосылыстарының мөлшері азаяды, су механикалық сүзгіштерге
жіберіледі. Онда өтетін құбылыс кеуек материалдардан суды өткізу
барысында материалдың беттік қабаты мен кеуектерінде жүзгін қоспалары
ұсталып қалады, бұл процесті сүзу процесі деп атайды. Сүзудің
эффективтілігі судың физика - химиялық қоспалар сипатына және кеуек
ортасына байланысты болады.
Суды сузгілеу процесімен өндеу технологиясы үйілген тік
мөлдірлеткіштерде (сурет 2. 3) жүзеге асады. Сүзгі сфералық түптермен
пісірілген цилиндрлік корпустан тұрады. Процесстің нәтижесі және
сипаттамасы
Коагуляциялау - ізбестеу
Реагенттер
о
Температура, С
Лайдың құрамы
Пермаганаттық тотығушылығының
төмендеуі, %
pH
Бос көмірқылқылы
-
CO 3 ионы, мг-эквл
-
OH ионы, мг-эквл
Жалпы сілтілік, мг-эквл
Кремний қышқылы
Сульфаттар, мг-эквл
FeSO4, CaO
30 - 40
CaCO3+Mg(OH)2+Fe(OH)3+MgO·SiO2
40 - 60
9,5 - 10,2
Толығымен жойылады
0,4 - 0,7
0,05 - 0,3
0,7 - 1,0
50 %-ға төмендейді
жоғарлайды
1 - жоғарғы тарату қондырғысы; 2 - төменгі дренажды-тарату қондырғысы;
3 - фильтрат; 4 - сығылған ауа, жуу суы; 5 - фильтраттың бірінші бөлігінің
түсуі; 6 - жуу суының түсуі; 7 - бастапқы су; 8 - сүзгіш қабат; 9 - сүзгі
корпусы
Сурет 2. 3 - Бір камералы тік мөлдірлеткіш сүзгі
Сүзгінің ішкі бөлігінде сүзгіш материал қабаты және дренажды-тарату
қондырғысы болады, ол сүзгінің көлденең қима ауданында жиналған судың
біркелкі таралуына қызмет етеді. Жоғарғы дренажды қондырғы су ағыны
түсетін энергияның өшуіндегі щиттің тоқтау түрінде жасалған, ал төменгі
жағы судың кетуі үшін және арнайы қалпақшалы сүзгіленетін материалдың
сапасының шығуы.
Су дайындау қондырғысында механикалық сүзгілердің ауданын
кішірейту үшін сонымен қатар металлды үнемдеуде өндірістерде екі немесе
үш камералы (сурет 2. 4) сүзгілер қолданады. Бұл сүзгілердің камералары
паралельді жұмыс істейді.
Механикалық сүзгілерге жүктелетін сүзгіш материалдар жүзгін
дисперсті заттарды жақсы ұстауға, шаю кезінде ұсақталмау және қажалмау,
сүзілетін судың химиялық әсеріне тұрақты болу және сүзілетін судың өз
құрамына кіретін заттармен ластамау қасиеттеріне ие болуы керек. Осы
аталған қасиеттерге сәйкес келетін өндірісте кең көлемде қолданыс тапқан:
кварц құмы, ұқтақталған антрацит, сульфокөмір және перлит [5].
1 - жоғарғы тарату қондырғысы; 2 - камералар арасындағы қысымдарды
бітеу үшін анкерлі құбыр; 3 - жуу суын жеткізуші; 4 - фильтраттың шығуы;
5 - фильтраттың бірінші бөлігінің түсуі; 6 - жуу суының шығуы;
7 - өңделетін су; 8 - төменгі дренажды-тарату қондырғысы;
Сурет 2. 4 - Екікамералы мөлдірлеткіш сүзгісі
Осы жұмыста СҚД алатын ауданын кішірейту мақсатында және де
металды үнемдеу барысында екікамералы диаметрі 2,6 метр болатын
механикалық сүзгіні аламыз. Сүзгіге жүктелетін сүзгіш материал ұнтақталған
антрацит қолданылады.
Бастапқы суды алдын-ала тазарту арқылы жүзгін дисперсті
қоспалардың мүлдем және колоидты бөлшектердің 50 - 70% жойылады.
Сонымен қатар, су құрамында шын ерітілген қоспалардың да негізгі бөлігі
қалады. Оларды судан жою үшін тазалаудың келесі әдісі - ион алмасу. Ион
алмасу деп ерітінді мен ионит арасында зарядтарының таңбалары бірдей
иондармен эквиваленттік алмасуын айтады. Ион алмасу технологиясының екі
түрін ажыратады: катиондау және аниондау.
Na - катионитті сүзгілерінде жүктелген материал КУ-2-8 катиониті,
оның жұмыстық алмасу сыйымдылығы 800 мг-эквл. Бұл катионитті алмасу
сыйымдылығы жоғары катионитке ауыстыру ұысынылады. КУ-2-8
катионитін пайдаланғанда келесі кемшіліктер орын алды:
* сүзгілерді регенерациялауда тұздың көп мөлшердегі шығыны;
* сүзу циклының ұзақ уакыт жұмыс істей алмауы;
* сүзгілерді регенерацияға жиі тоқтатылуы;
* катиониттің алмасу сыйымдылығын толык пайдаланбау;
* кермектілік иондарының фильтратқа тез өтіп кетуі.
Катионитті ауыстыру барысында кемшіліктер толықтай
қанағаттандырылады. Ұсынылатын катионит Пьюролайт C100, алмасу
сыйымдылығы жоғары сферакалық бөлшек. Құрамындағы натрий иондары
судағы кермектілік иондарына (кальций және магний иондары) алмасады
[10].
2. 3 - кесте. Пьюролайт C100 катионитінің жалпы сипаттамасы
Na - катионитті сүзгіде суды жұмсартуды кермектілік иондарының
өтіп кетуі бойынша тоқтатады. Сүзгідегі жұмыс істеп тозған сүзгіш материал
Пьюролайт C100 катионитті 6 - 10%-ды NaCl тұзымен регенерациялайды.
Na - катионитті сүзгіден кейін өңделетін су декарбонизатор
қондырғысына бағытталады. Декарбонизатор қондырғысында суды ауамен
урлеу арқылы судағы СО2 газын бөліп шығарады.
Ауаның шығыны судың 1 м3 - не 20 м3 құрайды [11]. Декарбонизатор
қондырғысының қағидалық сұлбасы 2. 5 суретінде келтірілген.
Полимерлік матрица құрылымы
Полистирол, дивинилбензол
Сыртқы түрі
Ақ түсті сфералық бөлшек
Бүтін бөлшектерінің мөлшері, %
90
Функционалды тобы
Сульфотоп
Иондық формасы
+
Na
Үймелік салмағы, гл
800
Біркелкілік еселеуіші
1,7
+
Na формасындағы ылғалдылықтың
мөлшері, %
44 - 48
Толық алмасу сыйымдылығы, г-эквл
2,0
1 - цилиндр тәрізді корпус; 2 - саптама; 3 - газ қоспасын әкету;
4 - суды әкету; 5 - саптамаға суды әкелетін таратқыш түтікшелер;
6 - жоғарғы щит; 7 - ауаны әкелу; 8 - газсыздандырылған суды әкету;
9 - саптаманы ұстап тұратын төменгі щит.
Cурет 5 - Декарбонизатор қондырғысының сұлбасы
Na - катиониондалған судың аниондық құрамы өзгермейді. Сол үшін су
құрамындағы аниондарын жоюда ОН - аниондауды жүргіземіз.
ОН - аниондау процесінің негізі: суды химиялық тұзсыздандыру. Әлсіз
негізді аниониттер аниондау кезінде құрамындағы активті алмасу иондарын
тек күшті қышқылдар иондарына алмастырады.
Ұсынылатын сұлбада Na - катионитті сүзгілеудің І сатысынан кейін
хлорид- және сульфат-иондарының мөлшерін азайту үшін әлсіз негізді
Lewatit MonoPlus MP 68 анионитімен тиелген ОН - аниондау процесі
жүргізіледі. Бұл макрокеуекті стирол-дивинилбензол негізіндегі
монодисперсті түйіршіктері бар анионит. Монодисперсті түйіршіктерінің
арқасында анионит аса жоғары химиялық тұрақтылыққа ие.
Lewatit MonoPlus MP 68 аниониті келесідей қасиеттерге ие:
* жүктеме және регенерация кезіндегі ағын жылдамдығы жоғары;
* толық алмасу сыйымдылығын пайдаланудың тиімділігі;
* жуу кезінде судың аз мөлшерінің қажеттілігі [12].
2. 4 - кесте. Lewatit MonoPlus MP 68 анионитінің жалпы сипаттамасы
2. 2 Су дайындау қондырғысының сұлбасын есептеу
Қызылорда ЖЭО су дайындау қондырғысының өндірулігі 220 м3сағ
болатын химиялық су тазалау сұлбасына жаңарту енгізіліп есептеу.
СДҚ өндірулігі қондырғының өз мұқтаждығына қажетті суды ескермей
анықталады. Сондықтан техникалық есептеуде соңынан бастап
жүргізіледі, яғни рет-ретімен, тізбектей кері бағытта әрбір алдыңғы кезеңдегі Матрица құрылымы
Полистирол
Сыртқы түрі
Сары түсті түйіршік
Бүтін бөлшектерінің мөлшері, %
90
Иондық түрі
-
Cl
Үймелік салмағы, гмл
1,04
Біркелкілік еселеуіші
1,1
Судың мөлшері, %
54 - 60
Толық алмасу сыйымдылығы, г-эквл
1,3
технологиялық процесстің өз мұқтаждығына қажетті су келесі кезеңге
қосылып есептелінеді.
Қателіктің пайыздық мөлшері:
∑ ∑
∑
∑
Су дайындауда сұлбаны таңдау бу құрамының нормасы мен қазандық
суының әр түрлі типіне және бастапқы судың құрамына байланысты
анықталады.
Дағыралы қазандықтар үшін қоректік суды дайындауда терең
химиялық тұзсыздандыру сұлбасы K - MФ - RNa - Дк - ROH - RNa, бұл
сұлба карбонатсыз кермектілігі жоғары мөлшерде, судың сілтілігін
төмендету, оның құрамындағы сульфат иондары мен хлор иондарын жою
мақсатында қолданылады.
2. 5 - кесте. Өңделетін судың ионитті сүзгілерден тазалануы бойынша өзгеруі
сапасы [13]
Сүзгі
Сүзгіден кейінгі ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz