Құқықтық мәдениеттің табиғаты

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

: 1

КІРІСПЕ: ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘДЕНИЕТТІҢ ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ЕРЕКШЕЛІК- ТЕРІ

6: 8

: 1. 1

КІРІСПЕ: Құқықтық мәдениеттің табиғаты

6: 8

: 1. 2

КІРІСПЕ: Құқықтық сана-құқықтық мәдениеттің қалыптасуына ықпал етуші фактор.

6: 16

КІРІСПЕ:

: 2

КІРІСПЕ: ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ ТӘРБИЕ

6: 25

: 2. 1

КІРІСПЕ: Құқықтық тәрбие құқықтық мәдениетті қалыптастырудың негізгі жолы ретінде

6: 25

: 2. 2

КІРІСПЕ: Құқықтық тәрбие берудің нысандары мен әдістері

6: 35

: 2. 3

КІРІСПЕ: Девианттық жүріс-тұрыс және құқықтық мәдениет

6: 45

КІРІСПЕ:

КІРІСПЕ: ҚОРЫТЫНДЫ

6: 58

КІРІСПЕ:

КІРІСПЕ: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

6: 61

КІРІСПЕ:

КІРІСПЕ

Таңдалған тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасын демократиялық, зайырлы, құқықтық, әлеуметтік мемлекет деп жариялаған Конституция оның ең жоғарғы құндылығы адам, адам өмірі, құқығы мен бостандығы деп ерекше атап өтті. Мұның өзі қоғамдағы көп жақты, көп сатылы қарым-қатынастарды реттеудің негізгі құралы ретінде құқықтық сана мен құқықтық мәдениеттің маңызының арта түсуіне жол ашты. Қоғамдық шындықтың объективті қисыны тек зиялы, білімді қоғамда ғана демократияның барлық мүкіншіліктері жан-жақты ашыла түсетінін дәлелдеп отыр. Демократияның қанат жайып көркеюінің басты кепілі -құқықтық мәдениеттің жан-жақты дами түсуі. Демократия дегеніміз шетсіз де шексіз кеңістік немесе әркімнің ойына келгенін істеушілік емес. Ол белгілі дәрежеде заңмен, тәртіппен реттеліп отыратын қоғамдық белсенділік.

Мемлекетіміз өзінің алдына ұзақ мерзімге үлкен жоспарлар қойып отырғанын біз жақсы білеміз. Еліміз 2030 жылдары Орта Азияның барысына айналғалы отыр.

Бұл дегеніміз еліміздің көркейіп, дамитындығын көрсетеді. Отанымыздың осындай дәрежеге жеткізетін, оның болашағына ие болып, гүлдендіре түсетін жастар болып табылады.

Қазіргі заманның басты талабы мемлекеттік және халықаралық стандартқа сай, бәсекеге икемді түрлі саладағы жас мамандарды даярлап шығару. Бұл өте күрделі іс. Оның негізіне жалпы адамзаттық құндылықтар жүйесінде даярлығы мол, өзіне қойылатын әлеуметтік-адамгершілік талаптар мен этикалық нормаларды меңгерген кәсіпқой маман тұлғасын қалыптастыру, отансүйгіш, интернационалдық сезімде тәрбиеленген жастарды қалыптастыру, дүниежүзілік құқықтық дамудың тәжірибесін меңгеріп қана қоймай, өмірде кәсіптік мүддесіне сай өз көзқарасын қалыптастырып, пайдалана білуге дағдыланған азаматтарды тәрбиелеу жатады. Нарықтық экономикаға өтуге байланысты жаңа заман қажеттілігіне сай қазіргі ақпараттық және жаңа технологиялық жаңалықтарды өз бойына жинаған, жоғары білікті маман иелерін даярлау құқықтық білім беру және құқықтық тәрбиемен ұштасып жатыр.

Құқықтық мәдениеті көптеген ғалымдар тарапынан жалпы құқықтық мәдениеттің мәселелерін қарастыру барысында сөз болады. Жалпы құқықтық мәдениеті кешенді мәселе болғандықтан кейін оның әрбір қыры жеке-жеке зерттеудің пәніне айналып отырған.

Тақырыптың зерттелген дәрежесі.

Құқықтық мәдениетін зерттеуде оны көбінесе құқықтық тәрбиесімен астастыра орын алған. Құқықтық тәрбиесі А. И. Долгованың, В. М. Фокиннің, В. И. Новоселовтің, К. Х. Наймановтың, А. П. Чугуновтың, В. В. Альхиминконың, А. Б. Козловскийдің, В. В. Бородиннің, Е. С. Кубанковтың, З. А. Бренчевтің, Г. Б. Елемисовтың, К. А. Бегалиевтің, А:И. Ибраеваның еңбектерінде кеңінен қарастырылып, арнайы зерттеу объектісіне айналады.

Диплом жұмысының объектісі. Объектісін негізінен құқықтық мәдениеттің жалпы теориясының мәселелері және құқықтық тәрбиенің құқықтық мәдениеті көтеру жолындағы орны мен ролі.

Диплом жұмысының пәні. Диплом жұмысының нақты пәнін құқықтық мәдениеттің негізі мәселелері және құқықтық мәдениетті көтерудегі көтеру бағытында атқарылып жатқан іс-шаралардың мәні мен маңызын саралау құрайды.

Диплом жұмысының жұмысының мақсаты мен міндеттері. Негізгі мақсаты құқықтық мәдениетінің табиғатын ашу, құқықтық мәдениетке әсер ететін факторларды саралау. Құқықтық мәдениетті қалыптастыру мен орнықтырудың негізгі мәселелерін зерттеу болып табылады. Аталған мақсатқа жету үшін зерттеу барысында төмендегідей міндеттерді шешу көзделеді: - Құқықтық мәдениеттің ұғымын беру; - Құқықтық мәдениеттің сипатын көрсету; - Құқықтық мәдениеттің құқықтық санамен қарым-қатынсын көрсету; - Құқықтық мәдениеттің құқықтық тәрбиемен өзара қатынасын байыптау

Диплом жұмысының әдісі және әдістемесі. Зерттеу жұмысының әдістемелік негізін әлеуметтік құбылыстарды жалпы философиялық бастаманың жүйесін зерттеуде қолданылатын диалектикалық фундаменталды ережелер құрайды.

Диплом жұмысының тәжірибелік маңызы. Қ ұқықтық мәдениетті, құқықтық тәрбиесі және мемлекеттің саясатына қатысты ізденістерді тереңдетуге негіз бола алады. Зерттеудің нәтижелерін елімізде жүргізіліп жатқан реформаларда жастардың әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз етудің құқықтық базасын қандай басымдықтар мен қағидаларға сүйене отырып қалыптастырудың ғылыми негіздерін жасау барысында пайдаланылануға да болады.

Диплом жұмысының құрылымы мен көлемі. Диплом жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, бес тараудан тұрады.

1 ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘДЕНИЕТТІҢ ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

1. 1 Құқықтық мәдениеттің табиғаты

Жалпы құқық теориясында құқықтық мәдениет мәселесі әртүрлі аспектілерде, ракурстарда қарастырылып жүрген өте ауқымды мәселенің бірінен саналады. Әрине құқықтық мәдениет қана емес жалпы «мәдениеттің мәселесі ғылымда осы күнге дейін өзінің бір ізді шешімін таба қоймаған, сан түрлі концептуалдық ғылыми ұғымдар мен теориялық бағыттарды өмірге әкелген күрделі түсінікке айналып отыр.

Мәдениет ұғымы да қоғам дамыған сайын толығып, әр қырынан байи түсетін ұғымдық жүйе. «Мәдениеттің ұғымының ғылыми мазмұндалуы қоғам дамуының әрбір кезеңі тудырған ұстанымдар деңгейінде кемелденіп отыратын дамушы құбылыс. Мысалы: оны мына деректен көруге болатындай: «По подсчетом зарубежных специалистов до 1919 года существовало семь определений кульуры, к 1950 году было 164, а к началу 70-х годов уже 250 [1, c 5] . Американдық ғылымдар А. Кребер мен К. Клохон 1950 жылдардың басында-ақ: “мәдениет” ұғымының 257 түрлі дефинициясын санап көрсеткен болатын [2, c 11] . Қазіргі кезеңде әлемдік әдебиетте 500 - ден астам мәдениеттің ғылыми дефинициясы бар [3, c 18] . Құқықтық мәдениет мәселесімен айналысқан көптеген ғылымдар өздерінің еңбектерінде “мәдениет” ұғымының әртүлі ғылыми түсініктерінің астарына терең бойлап, оны ашып талдауға және өзіндік байламдар жасауға ұмтылған болатын. Бұл мәдениетке қатысты айтылғандар бізден құқықтық мәдениет ұғымын, оның табиғатын ашу барысында үлкен жауапкершілік пен зеректікті, нәзік сезімталдықты қажет екендігі белгілі.

Құқықтық мәдениет жалпы мәдениет ұғымы секілді құқық теориясында бір жақты қаралып бағаланбайды. Бұны әрине түсінуге де болады. Себебі, құқықтық мәдениетті бір ұғыммен түсініктің аясында толығымен ашып көрсету мүмкін емес. Құқықтық мәдениет әлеуметтік феномен ретінде күрделі құбылыс. Ол өзінің бойына әртүлі маңызды белгілер мен критерилерді топтастыра алған өте ауқымды жүйелік құрылым. Сондықтан да құқықтық мәдениет ұғымы мен оның табиғатын ашуға қатысты сан түрлі көзқарастар мен пікірлердің жүйесі қалыптасқан болатын.

Құқықтық мәдениеттің теориялық және методологиялық мәселелермен терең айналысқан ғалымдардың бірі В. П. Сальников құқықтық мәдениет табиғатын ашуға байланысты көзқарастардың дамуының кейбір қырларына тоқтала келе: «60 жылдардың аяғы 70 жылдардың басында құқықтық мәдениет ұғымын беруде екі бағыт тұрғысынан: қоғам дамуының белгілі кезеңіндегі идеялық құқықтық жағдай тұрғысынан және құқық туралы білім жиынтығы, заңдарды қолдана білу және оған деген құрметке қатысты көзқарас қырынан келгендігін” сөз етеді. Сонымен қатар 70 жылдардың аяғы мен 80 жылдардың басында құқықтық мәдениеттің теориялық мәселелер зерттеушілердің көптеп көңіл бөлген тақырыбына айналғанын және оны әр қырынан: “как качественное идейное состояние правовой жизни общества на определенном этапе его развития, и как совокупность всех элементов юридической надстройки в их реальном функционировании, и как знание закона, умение принять его, и как разновидность общественного сознания” түсінігі, дамытқан тілге шек етеді.

Құқықтық мәдениеттің ұғымын беруде әртүрлі ғалымдар құқықтық мәдениеттің табиғатын сипаттайтын белгілерінің біріне ғана басымдық беріп, оны құқықтық мәдениеттің “приматы” ретінде сипаттауға тырысады. Сонымен бірге сол құқықтық мәдениетті сипаттайтын белгілердің ішінен бөліп алған, өздері өте маңызды деп санайтын белгінің төңірегіне қалған белгілерін жинастыруға тырысады. Құқықтық мәдениеттің анықтамасын беруде қалыптасқан бұл әдіс бүгінгі күні құқықтық мәдениеттің сан түрлі түсініктері мен ұғымдарын өмірге әкелді. Әйтсе де бұл көзқарастарды топтастырып көрсетуге де болады. Қазіргі кезеңде құқықтық мәдениет ұғымына қатысты түсініктер мен ұғымдарды топтастыруда белсенді- қызметтік, пәндік-құндылық құқықтық сананың аясында; қоғамдағы құқықтық өмірдің жақсы жақтарының көрінісі тұрғысынан тұжырымдау т. б. негіздер бойынша топтастыру орын алуда.

Енді осыларға жеке-жеке кіші-гірім талдау жасайтын болсақ, бірінші белсенді - қызыметтік бағыт бойынша құқықтық мәдениет адамның белсенді қызмет аясында қаралып, осыны негізге ала отырып құқықтық мәдениет ұғымын тұжырымдауға ұмтылыстар жасалады. Бұл бағыттың бір түріне құқықтық мәдениет ұғымын беруде негізге субъектінің әлеуметтік қызметінің әдістерін жатқызатын «технологиялық” деген атпен белгілі түрін жатқызуға да болады. Бұл бағыт туралы Г. И. Балюк былай дейді: «В последнее время в юридической литературе появились также «технологические определения правовой культуры (В. П. Казимирчук, Е. А. Лукашева, В. П. Сальников и. др) . Они аккумулировали теоретический опыт изучения правовой культуры и раскрыли ее целевое назначение состоящее прежде всего в формировании, развитии и становлении личности, ее направленности на активное поведение во всех сферах государственной и общественной жизни, урегулированной правом. Әрине сонымен қатар бұл көзқараста мәдениеттің құндылық қыры да көзден таса қалмайды. Сонымен қатар бұл бағытты сот әділдігі мен сот ісін жүргізудің мәдениетіне қатысты еңбектерінде Ликас А. Л. мен Волкодаев Н. Ф ”Сот әділдігінің мәдениетін қызметік әдіс ретінде” өрбіте отырып дамытады.

Құқықтық мәдениеттің ұғымын ашып көрсетуге қатысты екінші бір көзқарастардың легін құқықтық сананың аясында өрбітуді жатқызуға болады. Бұл бағыт құқықтық тәрбие мәселесінде құқықтық сананың атқаратын ролін және құқықтық тәрбие мен құқықтық сананың арақатынасын ашуға қатысты арнайы еңбектерде негізінен орын алған болатын. Сонымен бірге біз бұл бағыттан құқықтық мәдениеттің түсінігін беруге қатысты алдын-ала мақсаттың айқындығын да аңғарамыз. Себебі, бұл бағытты қолдаушылар негізінен акцентті құқықтық мәдениеттің психологиялық өлшемдері мен көріністеріне жасайды. Бұл бағытты қолданушылар мен әрмен қарай дамытушыларға: Моралев К. А., Могилевский Р. С., Орехов В. В., Каминская В. И., Ратинов А. Р. т. б. жатқызуымызға болады. Белгілі ғалым А. Б. Венгеровтың құқықтық мәдениеті «более высокая и әмкая форма правосознанияң деуі бізге оны да осы бағыттың қолдаушылары қатарына жатқызуға мүмкіндік береді деп есептейміз.

Ендігі құқықтық мәдениеттің ұғымын беруге қатысты бағыты пәндік-құндылық бағыты ретінде топтастыруға болады. Мұнда құқықтық мәдениет ұғымының екі аспектісі: “пәндік (құқық, құқықтық құрылымдар т. б) және рухани қыры (құқықтық сана, құқықтық білім т. б) бірін-бірі толықтыратын бір нәрсенің екі қырындай сабақтастықта қаралады. Ол туралы осы бағытты теориялық негіздеушілердің бірі Т. В. Синюкова құқықтық мәдениет түсінігінің негізіне мыналарды: “Совокупности норм, ценностей, юридических институтов, процессов и форм выполняющих функцию социоправовой ориентации людей в конкретном обществе (цивилизации) . Әрине бұл бағыттың бір ұтатын қырына біз оның бағалаушылық позициядан келетіндігін жатқызуымызға болады. Бірақта біз бұл, бағыттан құқықтық мәдениетті қандай критерилердің жүйесіне сәйкес бағалауға болатындығын көре алмаймыз. Құндылықтың өзіне көп жағдайларда қоғамда қалыптасқан ұстанымдар жүйесі өте күшті әсерін тигізіп жатады. Оны біз кеңестік жетпіс жылғы тарихымыздан өте жақсы білеміз.

Жоғарыдағы құқықтық мәдениетке қатысты пайымдаулар мен қатар заң әдебиеттерінде оны құқықтық өміріміздің жақсы жақтарының көрсеткіші ретінде де бағалауды кездестіреміз. Аталған бағыттың негізгі ойын Р. К. Русиновтың құқықтық мәдениетке берген мына төмендегі мінездемесі толық ашып көрсетеді: «Под правовой культурой понимается обусловленное всем социальным, духовным, политическим и экономическим строем качественное состояние правовой жизни общества, выражающееся в достигнутом уровне развития правовой деятельности, юридических актов, правосознания в целом, в уровне правового развития субъекта (человека различных групп, всего населения), а также степени гарантированности государством и гражданским обществом свобод и прав человека [4, С. 179-180] . Осымен астасатын пікірді құқықтық мәдениет теориясы бойынша белгілі ізденістер жүргізіп, қомақты нәтижелерге қол жеткізген осы саланың білгірлерінің бірі А. П. Семитконың еңбектерінен де кездестіреміз [5, С 1] .

Біздің ойымызша құқықтық мәдениеттің табиғатын тануға, оның ұғымы мен негізгі белгілерін ашып көрсетуге қатысты жоғары да сөз еткен бағыттармен қатар тағы бір бағыттың қалыптаса бастағанын аңғарамыз. Бұл бағыттың ерекшелігі ол осы уақытқа дейін құқықтық мәдениет ұғымын ашып көрсетуге қатысты әр түрлі пікірлер мен көзқарастардың тұрақты, негізділеу қырларын бойына топтастыра білген синтезді жүйе десе де болатындай. Оны біз құқықтық мәдениет ұғымын берудегі кешенді кең мағыналы бағыт ретіде қарастырамыз. Себебі, мұнда осы уақытқа дейін құқықтық мәдениеттің анықтамасын беруде негізгі рольге ие болып келген белгілердің барлығы жинақтала отырып, жалпылама бір анықтаманың негізіне енгізіледі. Сөз етіп отырған әдісті құқықтық мәдениеттің мәнін ашуда Г. И. Балюк өте жақсы, орайлы ұштастырып былай дейді: “На основе высшеизложенного определение понятия правовой культуры можно сформулировать как качественное состояние правовой жизнедеятельности общества, определяемое способом материального производства и характеризуемое уровнем развития регулятивных свойств права в обществе, накопленных правовых ценностей, а также мерой освоения людьми и их объединениями права, степенью раскрытия и реализации на этой основе творческих возможностей трудящихся и доступа их ко всем областям жизнедеятельности государства и общества”.

Негізі осы бағыттағы оймен әуедес пікір білдіре отырып, құқықтық мәдениетті құқықтық құрылымы, оның қызмет етуі, құқықтық ықпал ету механизмдерімен біртұтастықта қарай келе В. П. Федорин ”В основе указанной трактовки лежит наиболее широкий подход к правовой культуре как особому социальному механизму, представляющему собой систему взаимодействующих элементов, направленных на развитие способностей, навыков субъектов права в процессе регулирования общественных отношений”. деп оның аясының кеңдігіне көңіл бөледі.

Отандық заң ғылымында осы саламен 16-17 жыл бойы айналысып жүрген ғалым А. С. Ибраеваның да құқықтық мәдениетке қатысты қалыптасқан көзқарастар мен пікірлерді саралай келе берген өзіндік анықтамасын да осы сипатқа жатқызуға болады.

Құқықтық мәдениет қоғам дамуымен ілгері жылжып отыратын, тарихи сабақтастықта, ұрпақтан-ұрпаққа өтіп отыратын құқықтық өмірдің шындығы іріктеп алып отырған құндылықтар мен тұлғаның құқықтық қызметін қалыптастырған озық мәдени маңызды өлшемдер жүйесі болып табылады.

Құқықтық мәдениетке оның негізгі мәнін көрсететін ерекше белгілер тән болып келеді. Оған біздің ойымызша А. С. Ибраеваның бөліп көрсеткен негізгі мына белгілері жатады:

«это особое социальное образование, выражающее оценку правовых явлений как культурологических ценностей с точки зрения того, как и насколько они способны обеспечить наследование социальных форм жизнедеятельности, функционирование и продолжительность существования конкретных общественных систем;
это показатель использование правовой практике общества наиболее прогрессивных идей и ценностей, созданных в ходе исторического развития, что находит свое выражение:

а) В стабильности правовой системы общества, позволяющей человеку уверенно смотреть в завтрашний день;

б) В демократичности всех правовых институтов общества, гарантирующей человеку социальную защищенность от произвола в любой его форме и предоставляющей личности право участвовать в работе органов государства;

- это достаточно высокая степень правового развития личности,

выражающаяся в отношении ее к правовой действительности через индивидуальное правосознание и правовую деятельность» [11, 25 б] . Көрсетілген құқықтық мәдениетті сипаттайтын белгілер шын мәнінде құқықтық мәдениеттің негізгі мәнін ашатын және оған тән белгілерді жалпылап көрсететін әмбебаптық сипаттағы белгілер десекте болатындай.

Құқықтық мәдениет теориясындағы тағы да бір маңызды мәселенің біріне құқықтық мәдениеттің құрылымы және оның элементтері жатады. Құқықтық мәдениеттің құрылымы теорияда әртүрлі компоненттер жүйесінен тұратын құрылым ретінде, көптеген авторлар тарапынан қарастырылуда. Былайша айтқанда құқықтық мәдениеттің құрылымдық сипатын құрайтын элементтерді ажыратып көрсету әлі болса теорияда өзінің біркелкі шешімін таба қойған жоқ. Соған қарамастан құқықтық мәдениетпен айналысушы ғалымдар бұл мәселені терең талдауға ұмтылған сайын, шешуі қиын шиыршықталған ойдың қармауында қалып отырады. Мұның өзі құқықтық мәдениеттің сан қырлы сипаты бар құбылыс екендігін тағы бір рет дәлелдейтіндей. Қанша дегенмен құқықтық мәдениеттің мәнін түсінуде, оның құрылымдық жүйесіне кіретін элементтерді ашып көрсету өте қажет. Әйтпесе құқықтық мәдениеттің мәнін толық ашып, бағалау мүмкін емес. Құқықтық мәдениеттің құрылымы арқылы біз жалпы құқықтық мәдениеттің тұтас құрылым ретінде қызмет етумен даму бағыттарын, ерекшеліктері мен оған тән негізгі белгілердің қырларын толық түсінуге мүмкіндік аламыз.

Заң әдебиеттерінде құрылым жалпы былай түсіндіріледі: “Внутреняя организация целостной системы, представляющая его компонентов” [12, С 21] . Құрылым әрқашанда жүйенің ұйымдасқан, белгілі тәртіпке енгізілген, элементтерінің өзара байланыстағы жиынтығы ретінде көрінеді.

Құқықтық мәдениеттің құрамына көңіл бөліп, талдау құқықтық мәдениетті құрайтын негізгі элементтерді ажыратуға, осы элементтердің маңызды өзара байланыстарын көрсетуге, сонымен қатар құқықтық мәдениеттің ең соңында біртұтас құбылыс екендігін сипаттауға жол ашатын дұрыс жол болып табылады. Құқықтық мәдениеттің құрамын бір жақты бағалауға болатын құбылыс емес, ол күрделі, қатпарлы феномендік сипаты бар жүйе. Сонымен қатар құқықтық мәдениеттің құрылымын зерттеуде тағы бір ескеретін жағдай қоғамдағы объективті және субъективті факторлардың ықпалымен оның өзгеріп отыратындығын ескеруіміз қажет. Құқықтық мәдениеттің өзгерісті тез қабылдап түрленуге бейім элементтерінің қатарына құқықтық сананы жатқызуға болады.

Заң ғылымында құқықтық мәдениеттің құрылымы мен оның элементтеріне қатысты әр түрлі көзқарастардың бар екендігін көругу болады. Енді оларға шолу жасап көретін болсақ, Е. В. Аграновская оған: “право, права, свободы, обязанности граждан, правовые явления в которых право непосредственно реализуется - правоотношения, законность, правопорядок, правовое поведение” жатқызады. Ал В. А. Бурмистров болса, құқықтық мәдениеттің құрылымын сөз ете отырып оның құрылымын:” такие социальные ценности, как право, его нормы и принципы, законность, правопорядок. провоотношения, субъективные право, свободы и обязанности, правомерное поведение, правосознание, правовые процедуры, правовые формы функционирования государства и общественных организаций, их органов” деп оны толықтыра түскендей болады. Бірақта біздің ойымызша екі авторда құқықтық мәдениеттің элементтерін бөліп көрсетуде құқықтық болмыстың жеке жақтарын құрайтын құбылыстарды алға тартады. Оның орнына аталған құқықтық мәдениеттің элементтерін жалпылама сипаттамалардың аясына кіргізіп көрсеткенде ойлары жүйелі және жинақы, әрі дәлірек болатын еді. Белгілі құқықтанушы ғалым С. С Алексеев құқықтық мәдениеттің құрылымын төмендегі төрт элементтен: “уровни правосознания, законности, совершенства законодательства, юридидческой практики” тұрады деп санайды. В. И. Каминской мен А. Р. Ратиновтың көзқарастары боынша құқықтық мәдениеттің құрылымы мынандай элементтерден құралады:

“-право как система норм, выражающих государственные веления;

-правоотношения, т. е. система общественных отношений, регулируемых правом;

-правовые учреждения как система государственных органов и общественных организаций, обеспечивающих правовой контроль, реализацию и исполнение права;

-правосознание, т. е. система духовного отражения всей правовой действительности;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.