Жел электр қондырғысы қуатының жел жылдамдығына тәуелділігі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 57 бет
Таңдаулыға:

9

10

11

Аңдатпа

Берілген дипломдық жобаның тақырыбы қуаты 50 МВт - қа дейінгі

ЖЭС жобалау болып табылады. Жазба қысқаша кіріспеден, жел электр

қондырғысының негізгі бөліктерінен, олардың түрлерінен, техникалық

параметрлерінен, энергетикалық негізгі параметрлерін есептеуден, тиімді жел

электр қондырғысын таңдаудан және де оларды техника экономикалық

тұрғыдан салыстырудан, түзеткіштерді (выпрямитель) таңдаудан,

инверторларды таңдаудан, электртехникалық бөлімдердің есебінен тұрады,

онда жобаланушы электр

станциясының бас электр сұлбасы және

электртехникалық құралдарды таңдау, экология және өміртіршілік қауіпсіздігі

тақырыбына арналған бөлім, жобаның экономикалық тиімділігінің есебі

берілген.

Аннотация

Темой данного дипломного проекта является ВЭС мощностью до 50

МВт. Письменная работа содержит введение, в котором кратко формируется

предпосылки к выполнению данного проекта,

электротехническую часть,

содержающую выбор основных электрических схем, типы ветровых

электрических оборудовании, выбор основных

оборудовании, выбор

выпрямителей, выбор инверторов, проектирование станции и, раздел

затрагивающий вопросы экологии и безопасности жизнедеятельности, расчет

экономической эффективности проектируемой станций.

Abstract

The subject of this diploma project is wind power up to 50 MW. Written

work contains an introduction which briefly formed the preconditions for the

implementation of this project, electrical parts, containing the selection of the main

electrical circuits, types of wind power equipment, choice of main equipment, the

choice of rectifiers, inverters selection, plant design, and section involves questions

of ecology and life, cost efficiency projected stations.

Мазмұны

12

Кіріспе

1

1. 1

1. 2

1. 3

1. 4

1. 5

1. 6

2

2. 1

2. 2

2. 3

3

3. 1

3. 2

3. 3

4

4. 1

4. 2

4. 3

4. 4

4. 5

4. 6

4. 7

4. 8

4. 9

5

5. 1

5. 2

5. 3

6

6. 1

6. 2

6. 3

Электрлік бөлім.

Бастапқы берілгендері

Жел энергиясын пайдалану

Жел қондырғысының электр энергиясын өндіру технологиясы

Жел қондырғыларының негізгі бөліктері

Жел қозғалтқыштың түрлері

Жел энергетикасының негізгі параметрлерін есептеу

Жел электр қондырғысын таңдау

І нұсқа

ІІ нұсқа

ІІІ нұсқа

Жел электр қондырғыларының тиімділігін анықтау

ЖЭҚ - ң қолданылуы және күтпеген кемшіліктері

Түзеткіштерді (выпрямитель) таңдау

Инверторды таңдау

ЖЭС - электрлік қосылыс қағидалық сұлбаларын таңдау бойынша

техникалық экономикалық есептеулер

Құрылымдық сұлбаның нұсқаларын таңдау

Блок трансформаторын таңдау

Т5 және Т6 трансформаторының таңдау тәртібі

Блоктық трансформатордағы электр энергиясының жылдық

шығынын есептеу

Қысқа тұйықталу токтарын есептеу

К-1 нүктесі бойынша қысқа тұйықталу тогын есептеу

Токтың периодикалық және апериодикалық мәні есептеу

Ажыратқыштарды және айырғыштарды G1, G2, G3, G4

генераторына таңдау

К - 2 нүктесі бойынша қысқа тұйықталу тогын есептеу

Токтың периодикалық және апериодикалық мәнін есептеу

Ажыратқыштарды және айырғыштарды G1 - G4 генераторын

таңдау

Қысқа тұйықталу тогын ТОК КZ - 3000 ақпараты бойынша

шығарылу

Өміртіршілік қауіпсіздігі

Жобаланып отырған ЭС - ң экологиялық паспорты. Мекеме

туралы жалпы мағлұматтар.

Атмосфераға зиянды заттардың таралуын азайту шаралары

Күл аулау (золооулавливания) жүйесіне есеп

Өрт қауіпсіздігі. Автоматты өрт сөндіру жүйесін есептеу.

Экономикалық бөлім

Жобаның мақсаты

Жобаның экономикалық негізделуі

Маркетинг жоспары

13

7

7

7

8

9

6. 4 Станция салуға кететін ақша құйылымдарын анықтау

6. 5 Шығындарды есептеу

6. 6 Жобаның экономикалық көрсеткіштерін есептеу

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

14

Еліміздің нарықтық экономикаға өтіп жаңа реформалардың келуі электр

энергетика саласына өзінің әсерін тигізді. Бұл сала бойынша ТМД елдері

бойынша Қазақстан Ресей Федерациясы және Украина Республикасынан

кейінгі үшінші орынды алады. Қазақстан Республикасының энергетикалық

дамуының негізгі болып электр тәуелділігін жою, тұтынушыларды сапалы

электр энергиямен қамтамасыз ету болып табылады.

Дипломдық жобаны қарастыру барысында жоғарыда айтылған

мәселелерге көңіл бөлінген. Бұл дипломдық жобада қуаты 50 МВт - қа дейінгі

ЖЭС - ның орнатылған қуатын есептеу жобаланады. Бұл ЖЭС - ны есептеуде

электрлік қондырғыларды таңдау көрсетілген және құрылымдық сұлбалар,

электрлік қосылудың мақсатқа сай нұсқаға сай таңдау, қарастырылған

электростанцияның өзіндік мұқтаждық қоректену жүйесін таңдау, қысқа

тұйықталу тоғын есептеу көрсетілген.

Жобада пайдаланылған мәліметтерді салыстырмалы және шартты түрде

аламыз. Сонымен қатар уақыт өтуіне байланысты кейбіреулерінің өзгеруіде

ықтимал.

Жел энергетикасы - жел энергиясын механикалық, жылу немесе электр

энергиясына түрлендірудің теориялық негіздерін, әдістері мен техникалық

құралдарын жасаумен айналысатын жаңартылатын энергетиканың саласы.

Қазақстанның 50 %

аумағының орташа жел жылдамдығы 5-6 м/с

құрайды ал қалған аумағы 8 м/с және одан жоғары, ол жел энергетиканың

дамуына жақсы көрсеткіш. Жел энергияның техникалық пайдалану мүмкіндігі

3 млрд. кВт/сағ тең.

Жел энергиясына қызығушылық келесі факторлармен аңықталады:

- сарқылмайтын энергия көзі, отын турлері пайдаланбайды;

- алыс қашықтықтағы аймақтарды электр энергиясымен қамтамассыз

етуі;

- қысқа мерзімде ЖЭС - ның салынуы;

- атмосфераны ластамайды және зиянды қалдықтардың болмауы;

Қазақстандық Жел энергиясының дамуы бірітіндеп бүкіләлемдік

процесстің бөлігі ретінде қалыптасуда. Қазақстанда бұл саланың дамуы

мемлекеттiң жағынан нақты қаржы және техникалық қолдауының жанында

болады. 2011 және 2014 жылдар аралығында Жел электр станциясын көптеп

салу күтілуде және қазіргі таңда Қазақстанда бұл жобалар іске алып жатыр.

Жаңғыртылатын энергия көздерінің электр энергия өңдірісі 0, 5 %, ал 2014

жылы бұл көрсеткіш 1% болады және 2020 жылы 3% болады деп күтілуде.

Қазіргі уақытта электрэнергиясының жетіспеушілігінен және

экологиялық ақуалды жақсарту мақсатымен ғалымдардың алдында дәстүрлі

емес энергия көздерін дамыту мәселесі туындап отыр.

1 Электрлік бөлім

15

1. 1 Бастапқы берілгендер

1. Генераторлар саны -4;

2. Генераторлардың бірлік қуаты - 4х 11 МВт;

3. Қуаты 50 МВт ЖЭС- да 6кВ, 35 кВ ТҚ бар. ЖЭС - сы

энерго жүйемен 35 кВ кернеуде байланыс орнатылған. Энергетикалық

жүйемен байланыстыратын желі саны және ұзындығы - 2х20 км;

4. Өзіндік мұқтаждыққа кететін қуат мөлшері = 1%;

5. Жүйенің резервті қуаты - Ррез=13 МВт;

6. Жүйенің ҚТ қуаты - 5 МВ·А.

7. кернеуі 6 кВ-қ ТҚ-ғы жүктеме -11 МВт;

8. 10. Жүктеменің ұзақтығы қыс/жаз - 200/165 тәулік

9. Тұтынушылардың сипаттамасы : құрылыс комбинаты, комуналды -

тұрмыстық жүктеме.

1. 1 к е с т е- Жел генераторлардың қуат өндіруі және 6 кВ ТҚ-ғы

жүктемелердін жұмыс істеу кестесі

1. 2 Жел энергиясын пайдалану

Барлық жел қозғалтқыштарының жұмыс істеу принципі бірдей: жел

өзінің қысымы арқылы жер дөңгелегі қалақшаларымен бірге айналады,

сосын айналу моментін білік арқылы генераторға береді. Жел

дөңгелегінің диаметрі үлкен болған сайын, ол үлкен ауа ағынын қамтиды

және де агрегат үлкен энергия бөледі.

Бұл жерде жел қозғалқыштың принциптік қарапайымдылығы, тіпті

тәжірибесіз конструктордың фантазиясына кең өріс береді.

Жел қозғалтқыштың дәстүрлі-көлдене түрде орналасқан айналу өсі

кіші өлшемді агрегаттармен қуаттар үшін жаман шешім емес. Қалақшалар

ұзын болған сайын, нәтижесіз болады, себебі жел әртүрлі биіктікте

әртүрлі бағытта соғады. Бұл жағдайда оларды желдің бағытына қарай

тиімді орналастыру мүмкін емес, оның есесіне агрегаттың қалақшаларын

қиратып алу қаупі туады. Және ірі қозғалтқыштардың қалақшалары үлкен

жылдамдықпен қозғалған сайын олардан туатын шуыл да өседі. Қалай

айтқанмен де жел энергиясын пайдалану жолындағы ең үлкен кедергі

экономикалық тиімсіздігі агрегаттың қуаты аз, ал оған жұмсалатын

пайдалану қаржысы көп. Соңында жел қозғалқыштарының беретін

энергиясының өзімдік құнны дәстүрлі энергия көздеріне бәсеке туғыза

алмайды.

16

Қалпына келтіретін дәстүрлі емес жел энергиясының келешегі зор,

экологиялық таза, қоры ешуақытта сарқылмайды, әрі арзан, тиімді. Бұларды

пайдалану табиғат баланстарын бұзбайды. Жел энергиясын қолдану таулы

аймақтардың жоғары бөктерінде толқынды теңіз жағалауларында ыңғайлы

екені бәрімізге танымал. Жел энергетикасын дамытуға қолайлы аймақтар өте

көптеп табылады. Жел күші жер бетінің ойлы - қырлы болуына тікелей

байланысты. Мысалы, таулы аймақтың екі бөлігін қарастырайық, Күн көзінің

екі бөлікке түскен энергиясы бірдей болғанымен, жердің кедір -бұдыры әр

қилы болғандықтан, жел күшінің ықпалы, бағыты да әр түрлі болады. Жел

күшінің ықпалы жыл мезгілінің ауысуына, ауа райының өзгеруіне байланысты

өзгеріп отырады. Жел күшінен өндірілетін энергия мөлшері желдің

тығыздығына, жел

турбинасының қалақшаларының ауданына, жел

жылдамдығының кубына тәуелді болады .

1. 3 Жел қондырғысының электр энергиясын өндіру технологиясы.

Жел қондырғыларда жел ағынының кинетикалық энергиясы генератор

роторларының айналу процесі кезінде электр энергиясына айналады.

Конструкциясы жағынан желқондырғылардың генераторлары

электростанция -дағы отын жаққанда ток өндіретін генераторларға ұқсайды.

XX ғасырдың басында Н. Е. Жуковский жел двигателі теориясының негізін

қалады, осы теорияны негіздей отырып әлсіз желдің ырғағынан жұмыс

істелетін жоғары өнімді жетілдірілген желагрегаттардың конструкциялары

жасалынды, барлық елдің ғалымдары мен самолет жасаушы конструктор

мамандары өз үлестерін қосты. Барлық жел двигателінің жұмыс істеу

принципі біреу- ақ, онда желдің әсерінен қозғалатын жел қалақшаларының

қозғалысы әсерінен электр энергиясын өндіретін генераторының айналып

тұратын білігіне беріледі. Желдоңғалағының диаматрі үлкен болған сайын

соққан желдің үлкен ағысын қамтиды және агрегат түрлеріне қарап н еғұрлым

үлкен энергия өндіреді. Жел двигателін екі топқа бөледі:

1) тік осьпен айналатын жел двигателі, оларға карусель типтес, қалақшалы,

ортогональді.

2) горизонталь осьпен айналатын жел двигателі (қанатты деп аталады -

қанаттарының санына байланысты) .

Қалақшалы жел двигателінің айналу жылдамдығы олардың қалақшалар

санына кері пропорционал, сондықтан агрегаттың қалақшаларын үштен артық

жасамайды.

Горизонталь айналдыру осі бар екі немесе үш қалақшадан тұратын

мұнараның басына бекітілген қондырғылар - желқондырғылардың ең көп

тараған түрі болып табылады. Горизонталь айналдыру осі бар турбинаның

роторының басқарушы білігі де көлденең орналасқан. Ал көп қалақшалардан

тұратын горизонталь осі бар моделін монолиттік деп атайды. Бұл

қондырғылар төменгі жылдамдықта жұмыс істейтіндіктен, су тарту насосында

пайдаланады.

17

Тік осьпен айналатын жел двигателінің (Н - типтес) роторының жетекші

білігі вертикаль орналасқан. Турбиналарының қалақшалары өте ұзын, пішіні

доға тәрізді, мұнараның үстіңгі және астыңғы жағына берік орнатылған.

Осындай жел қондырғыларын әлемнің бірнеше компаниясы ғана жасайды.

H - типтес турбинасы роторының ерекшелігі басқарушы білік вертикаль

орналасқандықтан, кез келген бағытта соққан желдің үлкен ағысын қамтиды.

Француз инженері Дарриус тік осьпен айналатын жел двигателінің теория

негізін қалай отырып, конструкциясын жасады. Сыртқы түрлерінің

айырмашылығына қарамастан горизонталь және вертикаль айналу осі бар

желқондырғылардың жұмыс істеу принциптері бірдей.

1. 4 Жел қондырғыларының негізгі бөліктері

Турбинаның қалақшалары арқылы соққан желдің үлкен ағысын

қамтиды. Қалақшалар шыны талшығынан, полистролдан немесе

көмірпластиктен жасалынады. Турбинананың қалақшалары жұмыс істегенде

сол маңайдағы телевизияға кері әсерін тигізеді, өзі қуатты дыбыс

тербелістерін тудырады.

Желқондырғылары мынандай негізгі бөліктерден тұрады :

1. қалақшалар; 2. Ротор; 3. Қалақшалардың айналу бағыты; 4. Демпфер;

5. Тік ось; 6. Қалақшалардың айналу механизмі; 7. Желгенератор;

8. Контроллер; 9. 10. Анемоскоп және желдің датчигі; 11. Гондолла;

12. Жел генераторының осьі; 13. Турбинаның айналу механизмі; айналу

двигателі; 14. мачта;

1. 1 сурет - Жел генераторының құрылысы

Ротор орталық білікпен жалғанған қалақшалардан тұрады. Орталық

білік басқарушы білікке трансмиссия арқылы жалғанған. Трансмиссия -

белдік арқылы кинетикалық энергияны генератордың басқарушы білігіне

18

беріп, электр энергиясын өндіретін механизмдер жиыны. Желқондырғының

бақылау жүйелері алыстан компьютер арқылы басқарып және бақылап

отырады. Бақылау жүйелері қандай да бір бұрышпен көлбеу орнатылған және

айнымалы, әр бағытта қозғалып тұрады. Сонымен қатар электрондық бақылау

жүйелері жел жылдамдығы өзгерген кезде, өндірілген кернеу шамасының

шамадан асып кетпеуін реттеп отырады.

1. 5 Жел қозғалтқыштың түрлері

Қондырғылардың әлемдік тәжірибеде екі типі қолданылып келеді -

көлбеу (қанатты - 2-сурет) және тік (қалақшалы - 3-сурет) айналу осі бар

қондырғы.

1. 2 сурет - тік ості жел қозғалтқыштары (қалақшалы)

Əлемдік нарықта 95 % пайыз көлденең айналу осі бар

желқондырғыларының сұлбасы қолданылады. Екі сұлбада да бірқатар

артықшылықтар бар - олар ауаны ластамайды, салқындатуға суды қажет

етпейді, жылулық ластау тудырмайды және отынды қолданбайды. Барлық

айтылып кеткен жел қозғалтқыштары жұмыс органының айналымы түзілген

кезде пайдаболатын, алдыңғы жағы мен артқы жағындағы қысымның

айырмашылығы нәтижесінде жұмысістейді. Олардың қуаттары желдің

энергиясын қаншалықты түрлендіруі-не байланысты. Сәйкесінше, түрлендіру

мүмкіндігі жел қозғалтқышының түрлеріне байланысты желкеннің немесе

қалақшаның жұмыс аймағының ауданына тура пропорционал. Бұл

желқозғалтқыштар құрылысыәр түрлі болғанымен жұмыс істеу принципі

бірдей - жел энергиясын механикалық энергияғатүрлендіреді. Кейбір жел

қозғалтқыштар орнатылуы кезінде ауданның жағрафиялық қасиеттері

ескерілуі тиіс. Көптеген желқондырғылары құрылымы өте қарапайым болса

да, өздерінің жел энергиясын қолдану коэффициенті мәні аз болғандықтан көп

таралымға ие болмады.

Көлбеу айналу осі бар жел қозғалтқышы жел бағыты өзгермеген

жағдайда кішкентай және

аз қуатты қондырғыға тиімді. Олардың

қанаттарының құлашы үлкейген сайын тиімділігі төмендейтүсті, яғни әр түрлі

биіктікте желдің бағыты әр түрлі бағытта соғады. Бұндай жағдайда

қондырғыжел бағытына қарсы басқарылуы қиынға соғып, қанаттарының

бұзылуына қауіп төнеді. Егер де желқондырғыға жалпы сипаттама беретін

19

болсақ, жел жылдамдығы 8 м/с болғанда тиімділігі азболғандықтан

экономикалық пайдасыз, ал 20-25 м/с болғанда апаттан, ақаудан сақтау үшін

оларды

автоматты немесе қолмен тоқтату керек. Қолданылып

-ның қуаты негізінен қанат санына, қанаттың

ұзындығына және желдің сапасына тәуелді. Сол себепті неғұрлым қанаттары

ұзын болып және жел жылдамдығы жоғары, тұрақты болса,

соғұрлым, пайдаланылатын энергия мөлшері және сапасы жоғары. Осыдан

шығатыны, биіктігі 100 м және одан да биік мачта немесе арнайы

мұнара тұрғызу, диаметрі 90 м, әр қанаттың салмағы 10 т болатын жұмыс

дөңгелегін жасау, осындай биіктікте генераторды, беріліс қорабын (кейбір

үлкен және орташа желқозғалтқыштары үшін), электр сымдарын, контактілік

сақинаны, қауіпсіздік жүйесін және қозғалтқышты тоқтату жүйесін (немесе

дауыл соққанда қанаттарды желге қарсы бұратын бағыттауышын), автоматика-

сын орнату қажет. Бұл деген өте қиын, күрделі, қымбат және қауіпті құрылыс.

1. 3 сурет - тік ості жел қозғалтқыштары а) қалақшалы, б) ортогоналды

Тік айналу осі бар желқондырғыларына келсек, қанатты

жеқозғалтқыштарымен салыстырғанда бірқатар тиімді жақтары бар. Мысалы,

солардың кейбіреулері айналу моменті жоғары, желдің барлық бағыттарында

да жұмыс істейді, қоршаған ортаға әсері аз, пайдалану шығыны аз. Бірақ та,

өзінің бірқатар кемшіліктерімен жел энергетикалық нарықта 5 %- ды қамтиды.

Мысалы, номиналды жұмыс режимінде салыстырмалы түрде тиімділігі аз,

айналу моментінің лүпілдеуінің болу генератор -дың шығыс параметрлерінің

қажетсіз лүпілдеуінің пайда болуын тудырады.

Тік ості жел қозғалтқыштарының, ортогональді, желкенді, карусельді

және виндроторлы айналу осі бар қондырғы тәжіриебеде қолданылады.

Мұндай қондырғылардың жетіспушілігіне мыналар жатады:

1. автотербеліс процестері әсерәнен туындайтын жоғары бүлінушілігі;

2. айналу процесінің тоұымасынан (пульцациясынан) туындайтын

өңдіргіштің көрсеткішінің

(генереторлар параметрі)

шығысының

пульцасиясы.

Осы себептерден көптеген жел генераторлары көлденең өсьті схемамен

жасалған, алайда тік осьті қондырғылар әлі де зерттеліде.

1. 6 Жел энергетикасының негізгі параметрлерін есептеу

20

Жел - бағытталған ауа массаларының қозғалысы. Жел энергиясын күн

энергиясының бір бөлігі ретінде қарастыруға болады, себебі күн жердегі ауа

райына әсер етеді. Күн жер бетін әр түрлі қыздыруынан жел пайда болады.

Судың беті және бұлтпен жабылған аумақта жай қызады; ал күннің жарығы

тікелей түсетін аумақтар тезірек қызады.

Қалпына келтірілетін дәстүрлі емес жел энергиясының келешегі зор,

экологиялық таза, қоры ешуақытта сарқылмайды, әрі арзан, тиімді. Бұларды

пайдалану табиғат баланстарын бұзбайды. Жел энергиясын қолдану таулы

аймақтардың жоғары бөктерінде толқынды теңіз жағалауларында ыңғайлы

екені бәрімізге белгілі. Жел энергетикасын дамытуға қолайлы аймақтар өте

көптеп табылады. Желдің күші жер бетінің ойлы - қырлы болуына тікелей

байланысты. Мысалы, таулы аймақтың екі бөлігін қарастырайық, Күн көзінің

екі бөлікке түскен энергиясы бірдей болғанымен, жердің кедір - бұдыры әр

қилы болғандықтан, жел күшінің ықпалы, бағыты да әр түрлі болады. Жел

күшінің ықпалы жыл мезгілінің ауысуына, ауа райының өзгеруі не байланысты

өзгеріп отырады. Жел күшінен өндірілетін энергия мөлшері желдің

тығыздығына, жел турбинасының қалақшаларының ауданына, жел

жылдамдығының кубына тәуелді болады.

1 м2 көлденең қимасы арқылы өтетін жел ағынының Nудi(Vi) меншікті

қуаты келесі формула арқылы анықталады :

Pмi ( Vi ) = 0, 5 ⋅ ρ ⋅ V 3 ( Вт / м 2 )

(3. 1)

мұндағы

ρ=1, 225

кг/м3

нормальді жағдайдағы

ауаның

берілген

тығыздығы,

V - жел жылдамдығы, м/с.

Осыған орай желдің қуаты оның үш дәрежелі жылдамдығына

пропорционал болады, және де бұл қуатты бағалау үшін желдің жылдамдығы

жөнінде мағлұматтың болуы жеткілікті.

Меншікті энергия желдің жылдамдығының ықтималдық сипатын ескере

отырып, келесі формуламен анықталады:

WУД = PУД ⋅ Vi ⋅ t ( V ) ⋅ 8760,

(3. 2)

мұндағы Руд - желдің меншікті қуаты, Вт/м2;

Vi - желдің i-ші жылдамдығы, м/с;

ti(Vi) - t уақытындағы i-ші жел жылдамдығының әсер ету

ықтималдығы.

Жылдамдық артқан сайын, ауа ағысының сипаты өзгере түседі. Ауа

қабаттары бірімен-бірі ретсіз араласып кетеді, үйірім пайда болады. Мұндай

ағысты турбулентті деп атайды. Турбулентті ағыс жел энергиясын тиімді

пайдалану мүмкіндігін азайтады, сонымен қатар машинаның тозуын тездетеді.

21

Сондықтан турбина мұнарасының биіктігін барынша биік етіп қалайды,

біріншіден жер бетіндегі пайда болатын турбулентті ағысты болдырмау үшін,

екіншіден жел жылдамдығын арттыру үшін. Жел қуаты оның

жылдамдығының кубына тура пропроционал. Анемометр жел бағытын

анықтайтын аспап, флюгермен жабдықталған. Жел бағытын анықтаудың тағы

бір тәсілі, сол аймақтың өсімдік ағаштарын бақылау. Жалғыз және өсіп тұрған

ағашты алып қарасақ, жел соққан жағының жапырағы сирек, қураған,

бұтақтары ұзын және горизонталь болып келеді. Өз аймағымыздың климаттық

жағдайы, бізге керекті энергия мөлшері, орташа жел жылдамдығы, орнын

тағайындаған соң, жел қондырғысының керекті моделін таңдауға болады.

Жел қондырғысы дегеніміз - жел энергиясын механикалық энергияға

түрлендіретін қондырғы. Бұны жел қозғалтқыш деп те атауға болады. Жел

қондырғысына негізгі әсер етуші күш - ауа ағыны (жел) . Ауа ағыны барлық

қозғалатын заттар сияқты қозғалыс энергиясы немесе кинетикалық

энергияның қоры болады. Ауа ағынының кинетикалық энергиясын жел

дөңгелегі немесе басқадай жұмыс органы арқылы механикалық энергияға

түрлендіреді. Қондырғының міндетіне байланысты механикалық энергия

орындаушы механизмдердің көмегімен электр

энергия, жылулық,

механикалық және де қысылған ауа энергиясына айналдыруы мүмкін.

1 - Жел ағыны 2 - Жел ағыны ротор, (А) мен (В) қалақшасы іске қосылады 3

- ротор мен қалақ бас білікті (С) қозғалысқа әкеледі, ол өз кезегінде

редукторды (D) айналдырады. Генератордың (G) айналу себебінен шығысында

электр энергиясын аламыз.

1. 4 сурет - Жел электр қондырғысының жұмыс істеу принципі

Жел двигателін екі топқа бөледі:

1) тік осьпен айналатын жел двигателі, оларға карусель типтес,

қалақшалы, ортогональді.

22

2) горизонталь осьпен айналатын жел двигателі (қанатты деп аталады -

қанаттарының санына байланысты) .

Жел доңғалағының диаматрі үлкен болған сайын соққан желдің үлкен

ағысын қамтиды және агрегат түрлеріне қарап неғұрлым үлкен энергия

өндіреді.

1. 5 сурет - Жел электр қондырғысымен жабдықтаудың графикалық

сұлбасы

2. Жел электр қондырғысын таңдау

І - нұсқа

Қуаты 30 кВт болатын Муссон жел электр қондырғысын таңдаймыз. Бұл

қондырғының негізгі сипаттамаларын 2. 1 кестеге енгіземіз.

2. 1 к е с т е - Муссон 44 МВт жел қондырғысының техникалық сипаттамасы

23

2. 1 сурет - Жел қондырғысы қуатының жел жылдамдығына тәуелділігі

2. 2 сурет - Муссон 44 MВт жел қондырғысының сипаты

Жел агрегатының ауданы:

S =