Қапшағай СЭС технологиялық сипаттамасы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 87 бет
Таңдаулыға:

7

8

9

10

АҢДАТПА

Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қапшағай СЭС-ның электр бөлiгiн

таңдау.

Дипломдық жұмыстың технологиялық бөлiгiнде электр станциясының су

техникалық және электр жабдығының параметрлерi қарастырылған.

Қысқа тұйықталу тоқтары есептелiнген.

Экономикалық бөлiмінде Қапшағай СЭС-дағы құрылыс инвестиция

тиiмдiлiгiнiң сұрақтары қарастырылған.

Еңбектi қорғау бөлiмінде су электр станцияның қоршаған ортаға әсері,

станциядағы диспетчерлік жұмыс бөлмесінің жалпылама механикалық ауа

алмасуын есептеу, станцияның өрт қауіпсіздігі сұрақтары берілген.

АННОТАЦИЯ

Цель дипломной работы

обоснование электрической части

Капчагайской ГЭС.

В технологической части дипломной работы рассмотрены параметры

гидротехнического и электрического оборудования электростанции.

Рассчитаны токи короткого замыкания.

В экономической части разработаны вопросы эффективности

инвестиций в строительство Капчагайской ГЭС.

11

Мазмұны

Кіріспе

1 Қапшағай СЭС технологиялық сипаттамасы

1. 1

Қапшағай су электр станциясы туралы жалпы

мағлұматтар

1. 2

Нысананың гидро және электр энергетикалық

параметрлері

1. 3 Су қойманы қолдану тәртібі

2 Негізгі су күштік қондырғылары

2. 1 Су агрегатының параметрлері

2. 2 Генератор құрылымының параметрлерін таңдау

2. 3 Гидротурбинаның негізгі жүйелері және оның бөліктері

2. 4 Турбина құрылымының сұлбалары, ағындық күші және

қуаты

3 220 кВ Қапшағай СЭС - ның АТҚ қайта жаңарту

3. 1 Қапшағай СЭС - ның 220кВ АТҚ жағдайына талдау жасау

3. 2 Негізгі электрлік құрылымдық сұлбаның кемшіліктері мен

артықшылықтары

3. 3 Қапшағай СЭС-нің 220 кВ - ті АТҚ сұлбасының күшейту әдісі

4 Қапшағай СЭС-н қайта жобалау үшін қоздыру жүйесіне

қойылатын талаптар

4. 1 Қоздыру жүйесінің негізгі техникалық параметрлері

4. 2 Қоздыру жүйесінің негізгі техникалық сипаттамалары

4. 3 Қорғаныс құрылғылары

4. 4 Қоздыруды реттеуіш

4. 5 Қоздыруды басқару жүйесі

5 Қапшағай СЭС-ның сейсмикалық және эксплуатациялық

сенімділігін бағалау

6 CЭС электрлік қосылыс қағидалық сұлбаларын таңдау

бойынша техникалық - экономикалық есептер

6. 1 Құрылымдық (қағидалық) сұлбаны таңдау

6. 2 Қысқа тұйықталу тоғын есептеу (шартты бірлік)

6. 3 Коммутациялық аппараттарды таңдау

6. 4 Дифференциал қорғаныстың негізгі жағдайлары

6. 5 Газдық қорғаныс

7 Экономикалық бөлім

7. 1 Жалпы бөлім

7. 2 Капитал салымдары

7. 3 Жобаның жылдық пайдалану шығындар

7. 4 Қауiп-қатердi бағалау және сақтандыру

7. 5 Инвестициялық жоспар

12

70

71

8 Өмірлік тіршілігінің қауіпсіздігі

8. 1 Су электр станциясын пайдалануда қоршаған ортаға

әсеріне талдау жасау

8. 2 Станциядағы диспетчерлік жұмыс бөлмесінің жалпылама

механикалық ауа алмасуын есептеу

8. 3 Өрт қауіпсіздігі. Трансформаторда өрттің алдын алу

шаралары

Қорытынды

Әдебиеттер тізімі

13

КІРІСПЕ

Бұл диплoмдық жұмыстa Қaпшағай СЭС-ның элeктp бөлігін eceптeу

жәнe жoбaлaу мәceлeлepі қapacтырылғaн. Гидpoaгрегaттap және oлaрдың

қocымша қoндырғылapы тaңдaлғaн.

Энepгетикaлық жүйeлeрдe

электр

станцияларының электр жабдықтарында, электр тораптарында және электр

энергия тұтынушыларының электр қондырғыларында зақымдалу мен

қалыпты емес режимдердің пайда болуы мүмкін.

Энергетикалық жүйенің

және электр энергия тұтынушыларының қалыпты жұмысын қамтамасыз ету

үшін зақымдалу орнын мүмкіндікше тез анықтап оны зақымдалмаған

тораптан ажырату қажет, осылайша энерго жүйенің және тұтынушылардың

қалыпты жұмыс шарттарын қалпына келтіру.

Ол энергожүйенің барлық элементтерінің жұмыс режимінің және

қалпының үнемі бақылауын атқарып және зақымдалу мен қалыпты емес

режимдердің пайда болуын қадағалайды.

Электрмен қамтудың ең тиімді сұлбасы түсіндірілген. Релелік қорғаныс

бөлімінде трансформатордың қорғаныс түрлері есептеліп таңдалған.

Дипломдық жобада қысқа тұйықталу тоқтарын есептеп, алынған тоқтар

бойынша негізгі электр құрылғыларын таңдалған.

Жалпы

бұл дипломдық

жұмыста алдымен Қапшағай СЭС-ң

технологгиялық сипаттамасын бердік, мұнда негізінен СЭС-ң

гидроэнергетикалық және электр энергетикалық параметрлерін қарастырдық.

Тасқын кезеңдегі жоғарғы бьефтның есептік деңгейлері. Қапшағай СЭС-ң

орнатылған қуаты, су қойманы қолдану тәртібі, СЭС-ті көпжылдық қолдану

тәртібінің көрсеткіштері СЭС-ң жұмыс тәртібін қарастырдық. Келесі кезеңде

негізгі су күштік

қондырғылары

су агрегатының параметрлері,

су

турбинасының түрін генератор құрылымының түрін таңдадық. CЭС-ң

электрлік қосылыс қағидалық сұлбаларын таңдау бойынша техникалық -

экономикалық есептеуілер жүргізіп ең тиімді деген электрлік сұлбаны

қарастырдық. Қысқа тұйықталу тоқтарын есептеп

негізгі электр

қондырғыларын басты трансформаторды ажыратқышты су генераторын

өзіндік қажеттілік қондырғысын таңдадық. Жалпы CЭС-ң электр бөлімін

жобаладық.

14

1 Қапшағай СЭС технологиялық сипаттамасы

1. 1 Қапшағай су электр станциясы туралы жалпы мағлұматтар

Қапшағай су электр станциясы Алматының шығысында Іле өзенінің тау

аңғарынан өтер тұсында орналасқан.

Электр өндірісі және орташа қуат бүгінгі күні екі себептен едәуір

шектелген. Біріншісі судың тапшы болуына байланысты және станциядан

төменгісу деңгейін балықты қорғау үшін реттеуге байланысты су қоймасы

әрдайым толығымен толтырылмайды. Осының нәтижесінде су қоймасының ең

жоғарғы тегеуріні 35 м, яғни жобаланғаннан 9 м төмен. Қыстағы мұз жүру

теріс ықпалын тигізеді. Осылардың бәрі электр станциясының шыңдық

қуатын 280 МВт - қа дейін шектей түседі.

Қапшағай станциясынан 36 шақырым төмен, екінші су қоймасын және

шағын станция салу жоспары бар. Бұл өзендерді реттеуді жақсартып

Қапшағай станциясының шыңдық қуатын 120 МВт - қа өсіруге мүмкіндік

береді.

Барлық негізгі су станциялардың күйі жақсы, қажетті жөндеу

жұмыстары жүйелі түрде жүргізіліп келеді.

Қапшағай ГЭС-ін жобалауды 1959 жылы, жобаны 1961-1964 жж. аяғына

дейін өңдей отырып, С. Я. Жуков атындағы Жалпы кеңестік жобалау-іздестіру

«Гидропроект» институтының Қазақ филиалы жүзеге асырды.

1965 ж. Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің 25. 02. 65ж. №266-Р өкімімен

құрылып жатқан Қапшағай ГЭС-нің дирекциясы құрылды және оның

құрылысы басталған еді.

1970 ж. 1 қазанда Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің өкімімен

«Қапшағай ГЭС»-і «Алматыэнерго» құрамына кірді.

1980 ж. Қапшағай ГЭС-нің құрылысы аяқталды және құрылыспен

аяқталған Қапшағай ГЭС-ін мемкомиссиямен қабылдау актісіне қол қойылды.

Қазақстан Республикасының Министрлер кабинеті 12. 05. 92ж. барынша

жоғары деңгейдегі су қоймасының шегі 479 м. Болатыны туралы № 423

қаулысын қабылданды.

Қапшағай ГЭС-нің машзалы. 1996 жылы Қапшағай ГЭС-і «Алматы

пауэр Консалидэйтед» ЖТАҚ («Трактебель» бельгиялық компанияының

еншілес ұйымы) құрамына кірді. АПК АҚ-ны құрағаннан кейін Қапшағай

ГЭС-і 2007 ж. 15 ақпаннан бастап «Алматы электр станциялары» АҚ

құрамында жұмыс істей бастады.

Қапшағай ГЭС-і 40 жыл пайдаланғанда тұтынушыларға 42, 5 кВт/сағ-тан

астам электр қуатын берді. Бұл туралы электр станциясының мерейтойын

тойлауға арналған шара барысында «Алматы электр станциялары» АҚ

баспасөз қызметі хабарлады. Бүгіндері ГЭС қуаты 364 МВт-ты құрайды,

15

жылдық орташа өндірісі - 972 млн кВт/сағ. ГЭС ғимаратында қуаты 91 МВт

болатын төрт гидроагрегат орнатылған. ГЭС бөгеті көпжылдық реттелетін

Қапшағай ГЭС-ін құрайды.

Электр қуатының бағасы ең төмен Қапшағай ГЭС-і ел электр жүйесі

үшін апаттық жағдайларда қуат өндірісімен қол ұшын берерлік мобильді

таптырмас тетігі болды.

2007-ші жылғы 14-ші ақпаннан бастап Қапшағай ГЭС-і «Алматы электр

станциялары» АҚ құрамына енді.

Қапшағай ГЭС-інің құрылысы 1963-ші жылы қаңтарда, Іле өзеніндегі

шатқалға құрылысшылардың алғашқы легі келгенде басталған болатын.

Құрылыс барысындағы жеті жылда 236 мың текше метр жартастық жыныстар

мен 2, 35 млн текше метр топырақ алынды. 229 мың текше метр бетон мен

темір бетон, 11, 5 мың арматура салынды. Топырақтан жасалған төсеніштің

көлемі 2, 8 млн текше метр болды.

Қапшағай

ГЭС-інің жобасын С. Жук атындағы Бүкілодақтық

«Гидропроект» ҒЗИ-дің Қазақ филиалы жасады. Қапшағай ГЭС-інің бас

мердігері ретінде «ИртышГЭССтрой»тресті қатысты.

1969-шы жылдың мамырында Қапшағай су қоймасына су толтыру

басталды. 1970-ші жылы 1-ші қазанда Қазақ ССР-інің министрлер кеңесінің

нұсқауының негізінде Қапшағай ГЭС-ін пайдалану кәсіпорны құрылды.

№ 1 ГЭС агрегаты желіге 1970-ші жылы 20-шы желтоқсанда қосылды.

№4-ші агрегат - 1971-ші жылы 22-ші желтоқсанда қосылды. Бұл аралықта

ГЭС пайдаланушы-инженерлері көптеген техникалық шешімдерді қайта

қарады. Тек 1971-72-ші жылдары 164 ұсыныс тапсырылып, олардың 120-сы

өнертапқыштық деп танылды. ГЭС-ті пайдалану жылдары барлығы 550-дей

ұсыныс енгізілді.

1. 2 Нысананың гидро және электр энергетикалық параметрлері

Су ресурстарын кемелді қолдану шарттары . Қапшағай су қоймасының

негізгі мақсаты Іле өзенінің төменгі ағысында ауданы 430 мың га суармалы

жерлерді дамытуға және аймақты қажетті электрэнергиямен қамтамасыз етуге

арналған.

Су қоймадан жіберіліп егістікке қолданылады, жіберілімнің негізгі

мақсаты Қапшағай СЭС-да электр энергиясын өндіру және Қазақстан

Республикасының оңтүстік аймақтарда электр желісі тәуліктік жүктемесінің

қажеттлігін қамтамасыздандыруы.

Су қоймадағы су деңгейі. Қапшағай СЭС су қоймасының

жалпы

3

енді жері 23 км, орташа тереңдігі 15 м, ең терең жері 46 м. Шарасының

жоспарлы сыйымдылығы 28 км3. Су жиналатын алабы 113 мың км²,

жағасының ұзындығы 430 км. Бөгеннің солтүстік жағасы құмды - малтатасты,

едәуір бөлігі биік және тік жарлы, оңтүстік жағасы аласа, жайпақ, қ ұмды,

саздақты келеді.

16

Тасқын кезеңдегі жоғарғы бьефтның есептік деңгейлері . Технологиялық

экономикалық негіздерінде (ТЭН) тіреулерді жіберу аймақтарында тасқын

шамамен 0, 1%, 1%, 10% және 50% болғанда деңгейлер 1775; 1774, 85; 1773, 30

және 1772, 60м болады. Су қоймадағы суды жүргізу 20, 0 - 19, 5 км тарайды.

Қапшағай СЭС-ң орнатылған қуаты. Қапшағай СЭС-ның орнатылған

қуаты және негізгі энергетикалық сипаттамалар техникалық-экономикалық

негізінде анықталған және төмендегідей 1. 1-кестеде көрсетілген.

1. 1 кесте - Қапшағай СЭС-ның орнатылған қуаты және негізгі

сипаттамалары

1. 3 Су қойманы қолдану тәртібі

Жіберілімдер тәртібі

Іле өзенінің ағысын реттеудің негізгі шарты ауылшаруашлығы (егістік)

және экономикалық жіберлімдер ескергендегі энергетика мақсаттарына су

ресурстарын кешенды қолдануы болып табылады.

Гидро тұйіннің жұмыс тәртібі иррогациялық шығынды (вегетатция

кезінде аумақта компенсацияны ескергенде) қамтамасыздандыру мәселесін

шешеді. Табиғатты қорғау жіберлімдері қарастырылған қысқа уақытта электр

энергиясын өндіру үшін қосымша ағысты бір қалыпты тарату іске асырылуда.

Есептеу әдісі

Есеп балансты әдіспен жұргізледі. Есеп 75 жылдық ағыс қатарындағы

айлық шығындармен егін өндіру мерзімі мен экологиялық жіберілімдер

уақытында суды жіберудің берілген су қоймасының жұмыс тәртібі негізінде

орындалады. Су қойманын пайдалы көлемін ескеру арқылы қысқы уақытта

қамтамасыздандырылған шығын анықталады. Иррогациялық жіберілімдер

қамтамасыздандырлуы -90%, ал экологиялық жіберілімдер.

17

Қамтамасыздандырлуы

-95%

электр энергиясын өндіруге қажет

жіберілімдермен қамтамасыздандыру - 90%. Әрбір есептік қуат аралығы (ай)

үшін орташа қуат келесі формула бойынша есептеледі:

N=A. ×Q×H

(1. 1)

мұндағы N-Қапшағай СЭС-нің орташа қуаты, МВт;

A-коэффициент; А=9. 81ηа×(1. 0-0. 002) ;

ηа-турбиналық агрегаттың пайдалы әсер коэффициенті

[ηа= η×тηт×ηтр] ;

ηт-жұмыс аумағындағы орташа пайдалығының әсер

коэффициенті (ПӘК) ;

ηг-генератор пайдалы әсер коэффициенті;

ηтр-трансформатордың пайдалы әсер коэффициенті (1. 0-0. 2)

коэффициенті СЭС-нің өзіндік қажеттлгін -2%;

Q-уақыттың бір аралығында СЭС-нің орташа қолданатын

орташа қуат шығыны, м3/с;

H-уақыттын бір аралығында СЭС-ң суының орташа таза

қысымы, м;

СЭС-нің орташа қысымы есептік уақыт аралығында СЭС-ң жоғарғы

және төменгі бьефінде судын орташа денгейлері арасындағы айырым болады.

Қалақшалы гидротурбина үшін төменгі бьеф су денгейнің орнына жұмыс

дөнгелегінің өсі қолданылады.

Гидротурбиналық есептеулерде СЭС=1298м3/с есептік шығыны кезінде

деривациялық жолда су қысымның ең жоғарғы шығындары анықталады

(сәйкес қуат 364МВт) нетто қысымды жоғары мен төменгі бьеф сымнан

қысым шығынын алып тастау арқылы табылады.

Есептелуілерден алынған нәтижелер бойынша СЭС-ң қолданылуындағы

келесі сипаттамалар алынады:

- СЭС-ң жоғарғы бьефіндегі су денгейі;

- СЭС-ң төменгі бьефіндегі су шығыны;

- СЭС-ң су қысымы;

- СЭС-ң орнатылған қуаты;

- Энергияның жылдық өндірілуі

СЭС-нің орнатылған қуаты. СЭС-ның орнықты қуаты су ағысының

қуатынан да, электр энергия жүйесіндегі жұмыс шарттарынан да тәуелді.

СЭС-тің орнықты қуат шамасы үш бөліктен тұрады.

С С С

(1. 2)

Қапшағай СЭС-ң орнатылған қуаты 364 МВт-та анықталған,

қамтамасыздандыру 90% болғанда орташа айлық кепілдеген қуат 81, 9 МВт-ті

құрайды. Желтоқсан, қаңтар және ақпан орташа айлық қуат 91 МВт-ты

құрайды, ал ақпан және наурызда 95МВт .

18

1. 2 кесте - Қапшағай су қоймасы салынғанға дейінгі және кейінгі Іле

өзенінің сұйық және қатты ағындысының негізгі сипаттамалары

Қапшағай су қоймасынан төмен орналасқан, Іле өзені - Үшжарма бекеті

бойынша судың өтімі 472 м3/с-тан 382 м3/с-қа дейін, ал тасындылар өтімі 442

кг/с-тан 81, 3 кг-қа дейін азайған. Яғни, сұйық ағынды 1, 24%, ал қатты ағынды

18, 4% дейін төмендеген. Бұл көрсеткіштерді 1. 2 - кестеден көруге болады.

1. 2 - кесте деректері бойынша Қапшағай су қоймасы салынғаннан

кейінгі кезеңдерді қарастырсақ, тасындылардың ағындысының күрт азайып,

төмендегені байқалып отыр. Бұның басты себебі, олар ұзындығы бойыншы

ұзаққа созылған, ал тереңдігі 70 м болып келетін су қойма арқылы ағып өтеді.

Сондықтан, бірінші кезекте, тасындылардың Қапшағай су қоймасының

қазаншұңқырында қанша тұнатынын білу маңызды. Осы мақсатты шешу үшін

Қапшағай су қоймасынан жоғары орналасқан бекеттің, су қоймаға әкелетін

тасындылар көлемі анықталды (1. 3 - кесте) .

Тасындылардың режимі мен олардың жыл ішіндегі үлестірімін зерттеу

кезінде негізгі әсер етуші фактор ретінде Қапшағай су қоймасы алынды.

Себебі, аталған су қойма салынғанға дейінгі кезеңдерде тасындылар мен су

ағындысының арасында жақсы байланыс болған. Тасындылар ағындысы

қатарын қалпына келтіру мақсатында, су өтімімен байланыс қисығы

пайдаланылды (1 - сурет) .

1. 3

кесте мәліметтері арқылы Қапшағай су қоймасының

қазаншұқырында тұнатын тасындылардың көлемі анықталды (1. 4 - кесте) .

Анықталған шамаларға назар аударатын болсақ, су қоймаға келіп түсетін

тасындылардың 99% су қойманың қазаншұңқырда тұнатын белгілі болды .

Қапшағай су қойма-сында тасындылардың шөгу көлемі жыл сайын орта

есеппен 5-15 млн. тоннаға дейін жетеді.

Жүргізілген есептеулер бойын-ша мынандай қорытындылар жасауға

болады:

1) Іле өзенінің тасындылар ағындысының режимі өзінің бірқалыпты

еместігімен ерекшеленеді;

2) Қапшағай су қоймасының салынуы тасындылар ағындысының

айтарлықтай төмендеуіне әкеліп соқты;

3) Жыл сайын Қапшағай су қоймасында 5-15 млн. т дейін, ал орта

есеппен 10 млн. т тасындылар тұнады, яғни су қоймаға келіп түсетін

тасындылардың барлық көлемінің 99% оның қазаңшұңқырында тұнады.

19

1-сурет. Іле өзені -Қапшағай су қоймасынан 171 км жоғары

бекетінің су мен тасындылар ағындысының байланыс қисығы

1. 3 кесте - Іле өзені-Қапшағай су қоймасынан 171 км жоғары бекетінің

тасындылар ағындысының көлемі

1. 4 кесте - Қапшағай су қоймасының қазаншұңқырында тұнатын

тасындылардың көлемі

20

2 Негізгі су күштік қондырғылары

2. 1 Су агрегатының параметрлері

Қапшағай СЭС-ң су энергетикалық берілістері бойынша мында негізгі

параметрлер есептеледі және қабылданады: агрегаттың қалыпты айналу

жылдамдығы 107, 1 айналым/мин, және су турбинаның жұмыс дөңгелегінің

диаметрі 6500 мм. Турбиналарға таратушыда 6 бағыттағыштар, жұмыс

дөңгелегінде 21 қалақ қолданылады. Турбина мен тік білігі бар шатыр

түріндегі үш фазалы су генераторы қолданылады.

2. 2 Генератор құрылымының параметрлерін таңдау

Су генераторының негізгі техникалық берілістері.

Қапшағайлық СЭС-да тұрақты эксплуатацияда ПЛ2-50/642-В-650 типті

әрқайсысы 91 МВт қуатқа ие 4 гидротурбина бар.

- ПЛ - айналмалы калакты;

- 2 - екі қанатты;

- 50-максималды қысым;

- 642-инвентарлық нөмірі және турбинаның жалпы салмағы;

- В-тік белдік;

- 650-жұмыс дөңгелегінің сантиметрдегі диаметрі.

2. 1 кестесінде Қапшағай СЭС-нің гидротурбиналық жабдығының

сипаттамалары келтірілген.

2. 1 кесте -

Қапшағайлық СЭС-нің гидротурбиналық жабдықтың

сипаттамасы

21

2. 1 кесте - Соңы

8

9

10

11

12

13

Агрегаттық генератордың максималді өсті

күшейткіші

Р. К. пускті ашу бұрышы

Бағытталған аппараттың пусктік ашылуы

Турбинаның жалпы салмағы

Тарту биіктігі

ПӘК

1 100 т

+6°

25%

642, 8 т

-5 м

90, 1%

Турбина келесі негізгі түйіншіктерден тұрады: спиралды камералардан,

ірге тас бөлшектерінен, турбина статорынан, сервомоторлармен және

қалақшамен

бағытталған аппараттар, жұмысшы дөңгелегінен, белдіктен,

бағытталған подшипниктен, штанг және май қабылдағыштардан тұрады.

Қапшағайлық CЭС-нің ПЛ, 642 типті екі қанатты гидротурбина орнатылған,

оның бірлікті есептеу қуаты Nт=111 МВт, қысымды есептеу кезінде Np=36, 1м

және тарту биіктігі Ns=-5 м.

Су генераторының құрылымы

Су генераторы, негізінен, келесі бөліктерден тұрады: статор, ротор,

білік, қилыстырғыш мойынтіректер, суыту жүйесі, майлау жүйесі, тежеу және

тоқтату жүйесі, роторды көтеру жүйесі.

Статор

Статор бөлігі тірек, өзекше және орамдардан тұрады.

Статор тірегі бөлшектеп тасымалданады және монтажды дәнекерлеу

әдісімен жиналады. Жұмыстық монтаждау орнында бар өзекшелер жиналады,

содан кейін статор жинақталған күйі шартты орынға тасымалданады және

орамалар монтажы орындалады.

Ротор

Ротор балқыма, айналдырып бекіткіш және полюстерден тұрады.

Роторды жинау монтаж кезінде жасалады. Ротор құрылымы жеткілікті

беріктілікте, қаттылыққа ие және жақсы электромагниттік пен желдету

сипаттарына ие (суыту үшін желдеткіш орнату қажет емес) .

Су генераторының білігі

Су генераторының білік жүйесі ротордың ортаңғы бөлігі, басты білік

және біліктің бүтіндігін құруға қолданылатын басқа бөліктерден де тұрады.

Білік жүйесі жеткілікті қаттылық пен беріктілікке ие; біліктің майы су

мен дірілі айналудың үдемелі жылдамдық шартына есептелген. Білік

термиялық шынықтырылған соғылған сапалы болаттан дайындалған. Дайын

білікте бұзбайтын әдістермен кемшілікті іздеу жүргізіледі, майда сынықтар

мен кемшіліктер жіберілмейді.

Тіреу мойынтірегі және бағыттаушы мойынтірек

Тіреу мойынтірегі агрегаттық барлық айналатын бөліктерінің салмағы

мен өстік гидравликалық күшке есептеледі. Бағыттау мойынтірек агрегаттық

айналатын бөліктерінен бірдей емес радиаль механикалық жүктеме мен

электромагниттік бірдей емес жүктемеге есептеледі.

Осы екеуінде де ішкі айналымы бар суыту мен майлауы қолданылады.

22

Тіреу мойынтірегінде қатты металл пластмассасынан немесе вольфрам

құймасынан жасалған қалташалар қолданылады. Қатты металл пластмасса

қалташалар қолданғанда қысыммен майлауы қондырғысы болмайды;

вольфрам құймасы қолданғанда агрегат қосылғанда және тоқтауындағы

қысыммен майлайтын қондырғымен бірге орнатылады. Мойынтіректе

апаттық жағдайда агрегат тоқтауындағы қысыммен майлайтын құрылғы

қосылмағандағы шартты қанағаттандырады.

Қиылыстырғыш

Жоғарғы және төменгі қиылыстырғыштар жеткілікті қаттылық пен

беріктілікке ие болуы қажет және термиялық майысуға қарсы төтеп беруі

керек.

Төменгі қиылыстырғыш бөлігі статордың ішкі диаметрі арқылы

өтетіндей етіп және тіреу мойынтірегі коллекторды алмай шығатындай етіп

жобаланды. Осыдан басқа, қиылыстырғыш құрылымы статордағы орамаларды

және ротордағы магнитті полюстерді аустыруы роторды және жоғарғы

қилыстырғышты қайта монтаждаумыз, сонымен қатар статор орамасы мен

өзекшелерін алдын-ала қорғаныс тексеруін жүргізуге мүмкіндік береді.

Жоғарғы және төменгі қилыстырғыштың құрылымы жеткілікті кеңістік

пен мойынтіректерді жөндеуге ынғайлы ету жолын қамтамасыздандырады.

Суыту жүйесі

Су генераторында өзіндік ішкі айналымы бар ауалық тұйық суыту

жүйесі қолданылады. Суыту жүйесі суытқыштан және оның бекіткіштерінің

ішкі құбырларынан, клапондарынан, реттеу өлшеу құрылғыларынан, бөліктер

арасындағы байланыстырғыш сымдар мен кабельдерден тұрады.

Суытқыштарға су берілуі тоқтағанда, агрегат 10 минут қауіпсыз жұмыс

істей алады.

Агрегатты тежеу және тоқтату жүйесі

Су генераторында электрілік және механикалық тежеу жүйесінің бүтін

кешені орнатылған. Тежеудің екі түрі комбинерленіп немесе бөлек

қолданылады. Егер агрегаттың қалыпты жұмысында тежеу жүйесі істемей

қалса, онда жүйеде қорғау мен блоктау құрлғысы қолданылады.

Екі кешен бірге істегенде, келесі шарттар орындалуы керек:

Агрегат айналу жылдамдығы 80% ға дейін төмендегенде, электр тежеу

қондырғысы қосылады.

Агрегат айналу жылдамдығы қалыпты жылдамдығынан 10%-ға дейін

төмендегенде, механикалық тежеу қондырғысы қосылады.

Агрегат тежеу және тоқтаудың уақыты 5-6 минутты құрайды

Электр тежеу қондырғысы жеке қолданылғанда, қалыпты

жылдамдықтан агрегаттың айналу жылдамдығы 80%-ға дейін төмендегенде,

қондырғы іске қосылады және тежеу мен тоқтаудың уақыты 6 -7 минутты

құрайды.

23

2. 3 Гидротурбинаның негізгі жүйелері және оның бөліктері

Гидравикалық турбина (гидротурбина) - су қозғалысының энергиясын,

механикалық айналым энергиясына түрлендіретін қозғалтқыш.