Қапшағай суқоймасының қоректік қоры

«Қапшағай суқоймасының ихтиоценозындағы кең таралған түрлердің қоректенуі мен қоректік қарым-қатынасы»

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСЫ

5В080400 - «Балық шаруашылығы және өнеркәсіптік балық аулау» мамандығы бойынша

АЛМАТЫ 2018

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ

«ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ

Технология және биоресурстар факультетi

Ара, құс және балық шаруашылығы кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

«Қапшағай суқоймасының ихтиоценозындағы кең таралған түрлердің қоректенуі мен қоректік қарым-қатынасы»

Беттер саны

Сызбалар мен көрнектi материалдар саны

Орындаған : Ақылбеков Сағадат Ақылбекұлы

2018 ж. «» қорғауға жiберiлдi

Кафедра меңгерушiсi, Лукбанов В. М.

Жетекшiсi: Мустафин Е. Г.

Сарапшы Көбейгенова С. С.

Норма контроль Токсабаева Б. С.

АЛМАТЫ 2018

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ

«ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ

Технология және биоресурстар факультетi

Мамандығы 5В080400 - «Балық шаруашылығы және өнеркәсіптік балық аулау»

Ара, құс және балық шаруашылығы кафедрасы

Дипломдық жұмысты орындау

ТАПСЫРМАСЫ

Студент: Ақылбеков Сағадат Ақылбекұлы

Жұмыс тақырыбы: «Қапшағай суқоймасының ихтиоценозындағы кең таралған түрлердің қоректенуі мен қоректік қарым-қатынасы»

Университет бойынша 2018 ж "" № бұйрығымен бекiтiлген

Дайын жұмысты тапсыру мерзiмi 2018 ж ""

Дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтардың тізімі:

1. Қапшағай суқоймасының гидрологиялық және гидрометриялық режимі

2. Балықтартың коректік спектірін зерттеу нәтижелері

3. Тұқытәрізді балықтарының биологиялық және қоректену ерекшеліктерінің нәтижелері

4. Көксерке және жыланбас балықтарының биологиялық және қоректену ерекшеліктерінің нәтижелері

5. Балықтардың қоректік қарым-қатынасы

Ұсынылатын негізгі әдебиет

1. Г. М. Дукравец «Некоторые итоги формирования ихтиофауны Капшагайского водохранилища на р. Или» Биологические основы рыбного хозяйства водоемов средней Азии и Казахстана, Ашхабат 1986. Тез. докл. XIX конф. (9-11 октября 1986 г. ) 207-208 с.
2. Мажибаева Ж. О. Особенности питания и пищевые взаимоотношения леща и плотвы Капшагайского водохранилища (р. Или) // Сб. матер. XIII межд. конф. - Уланбаатар: «Аграрная Наука - сельскохозяйственному производству Монголии, Сибири и Казахстана», 2010. С. 145-148
3. Китаев С. П. О соотношении некоторых трофических уровней и «шкалах трофности» озёр разных природных зон. - Тез. докл. V съезда ВГБО. - Ч. 2 - Куйбышев, 1986. - С. 254-255.
4. Митрофанов В. П., Дукравец Г. М. Состав ихтиофауны среднего течения р. Или и ее распределение по обследованным водоемам /Биологические науки. В 9., - Алма-Ата, 1975. С. 52 - 54.
5. Дукравец Г. М., Баимбетов А. А. Систематика и биология плотвы Капчагайского водохранилища / Биологические науки. В 9., - Алма-Ата, 1975. С. 54-58.
6. Баимбетов А. А. Систематика и биология сазана Капчагайского водохранилища / Биологические науки. В 9., - Алма-Ата, 1975. С. 66-71.
7. Баимбетов А. А., Митрофанов В. П., Сулейманов Н. Систематика и биология леща Капчагайского водохранилища / Биологические науки. В 9., - Алма-Ата, 1975. С. 71-82
8. Митрофанов В. П., Дукравец Г. М., Баимбетов А. А. Систематика и биология судака Капчагайского водохранилища / Биологические науки. В 9., - Алма-Ата, 1975. С. 82-98.
9. Баимбетов А. А., Сидоров А. Ф., Кульбаева Б. Ж. Систематика и биология жереха Капчагайского водохранилища / Биологические науки. В 9., - Алма-Ата, 1975. С. 98-104.
10. В. Е. Карпов, Н. Н Краснуля «Питание и пищевые взаимоотношения ранней молоди промысловых рыб Капшагайского водохранилища в мае 1994 г. »Экосистема водоемов Казахстана и их рыбные ресурсы, Алматы 1997. сборник. науч. трудов . 85 - 96 с.

Жұмыстың тараулары бойынша кеңесшілері

Кафедра меңгерушісі Лукбанов В. М.

Дипломдық жұмыс жетекшісі Мустафин Е. Г

Тапсырманы орындауға қабылдадым, студент Ақылбеков С. А.

Дипломдық жобаны орындау

ГРАФИГІ

Кафедра меңгерушісі Лукбанов В. М.

Дипломдық жұмыс жетекшісі Мустафин Е. Г.

Тапсырманы орындауға қабылдадым, студент Ақылбеков С. А.

МАЗМҰНЫ

беті

НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР

ГОСТ 7. 1 - 2003. «Библиография запись. Библиографическое описание документа. Общие требования и правила составления».

ГОСТ 7. 32 - 2001. «Отчет о научно - исследовательской работе. Структура и правила оформления».

ГОСТ 25706-83 Лупалар немесе үлкейткіш шынылар. Негізгі типтері мен параметрлері.

ГОСТ 25336-82 Зертханалық шыны жабдықтар мен ыдыстар. Негізгі типтері мен параметрлері.

ГОСТ 1625-89 Техникалық формалин. Техникалық жағдайлар.

ГОСТ 17. 1. 1. 01. -77. Суды пайдалану мен қорғау. Негізгі терминдер мен анықтамалар.

АНЫҚТАМАЛАР

Ареал - таралу аймағы;

Биоценоз - суқойманың бір жерінде орналасқан тірі организмдер жиынтығының өзара байланысы;

Жерсіндірілген түрлер-экожүйеге арнайы мақсатпен жіберілген түрлер;

Ихтиофауна - қандай да бір болмасын суқойма мен оның жеріндегі балық түрлері мен дөңгелекауыздылардың жиынтығы;

Гидробионттар - суда тіршілік ететіндер;

Қоректік ресурсы - ол барлық организмдердің жиындығы, гидробионтарға қорек болып табылатын, олардың шіріген немесе ыдыраған өнімдері және басқада органикалық заттар;

Қоректік қор- қоректік компонентердің жиынтығын айтады, яғни белгілі топтар организмдерін өзге топ организмерінің тұтынуы

Зоопланктон - су қабатында тіршілік ететін жануарлар;

Макрозообентос - су түбінде тіршілік ететін ірі жануарлар;

Нектобентос - судың төменгі қабатында тіршілік ететін омыртқасыздар;

Кездесу жиілігі - жалпы алынған сынақтардың қаншасында белгілі бір түрдің кездескен өлшемі, пайызын анықтау арқылы;

Тұтыну индексі -балықтардың тоқ екенін көрсететін көрсеткіш, қоректенген азықтың салмағын арнайы формулалар арқылы қайта қалыптастыру арқылы жүзеге асырылады

Толықсу индескі - балықтардың тоқ екенін көрсететін көрсеткіш, балық ішек қарнында кездестірілген компоненттердің салмағын балық салмағына көбейту арқылы алынатын бірлік

Балықтың орташа ұзындығы - аулауда немесе суқоймада, балықтың жастық тобында балықтың ұзындық өлшемін сипаттайтын көрсеткіш;

Орташа салмақ - аулауда немесе жастық тобында балықтың салмағын сипаттайтын көрсеткіш;

Фитофильдер - уылдырығын өсіп тұрған немесе ақырын ағып бара жатқан су өсімдіктеріне шашатын балықтар.

Уылдырық шашу - балықтардың жыныс өнімдерін, яғни, жетілген уылдырық пен ұрықтандыратын шәуетін шашуы;

Балықтардың жартылай өткінші түрлері - тұздылығы аз суларда жайылым жасап (тұщы суда) уылдырық шашу үшін өзеннің төменгі ағысына көтеріледі;

Толысу - балықтар популяциясының өсуі, яғни кіші жастағы топтардың өсу нәтижесінде популяцияның кәсіптік бөлігін құрауы;

Балықтың орташа ұзындығы - аулауда немесе суқоймада, балықтың жастық тобында балықтың ұзындық өлшемін сипаттайтын көрсеткіш;

Орташа салмақ - аулауда немесе жастық тобында балықтың салмағын сипаттайтын көрсеткіш;

БЕЛГІЛІР ЖӘНЕ ҚЫСҚАРТУЛАР

ҚР - Қазақстан республикасы

Экз. /м ³ , экз. /м ² - белгілі ауданға көбейтілген бірліктер;

Мг/м ³ , г/м ² - жануарлар салмағы белгілі ауданға көбейтілген бірліктер;

⁰ / ₀₀₀ - продецимиллдер, балықтардық асқорту жүйесінің толықсу индексі;

См - сантимерт

М - метр

Га - гектер

КІРІСПЕ

Қапшағай суқоймасы Алматы қаласынан 60 км қашықтықта орналасқаны мәлім және де көлемі бойынша республикамыздағы ең ірі суқойманың бірі болып табылады, ол Іле өзенін бөгеттеу нәтижесінде құрылғаны мәлім (1970ж) .

Іле өзенін Қапшағай суқоймасын толтыруға бөгеттеу жұмыстарының алдында, 1969 ж. күзінде, суқойманың орында 30 жуық балық түрлері мекендегені мәлім, оның ішінде 5-6 түрі аборигенді болатын. Осыдан кейін 1985 ж. суқоймада тек 20 балық түрі кездестірілген, оның ішінде үш түрі: бір түсті және алақұба губач және полиморфты қарабалығы - аборигенді, ал басқалары акклиматизанттар болды[1] .

Суқойманың ихтиоценозының құрылуының кезеңдерін үшке бөлуге болады:

- біріншісі 4-5 жылдары - биологиялық жағдайы жақсы көптеген акклиматизантты түрлердің санының көбеюі және аборигенді түрлердің санының төмендеуіне әкелді;

- келесісі 5-6 жылдары - жаңа жерсіндірілген түрлердің санының және биологиялық көрсеткіштерінің айтарлықтай ауытқуы (ақ амур, өтірік шабақ, чебачек, білеу балығы, көксерке, элеотрис және тағы басқаларының), ихтиоценоздан аборигенді түрлер мен алдында бассейінге жерсіндірген түрлерді ығыстыруы (торпақ, талма, оңғақ қара балығы, қаяз, алабұға), сазан мен пілмай санының төмендеп кетуіне әкелді;

- соңғысы 5-6 жылдар - барынша ихтиоценоздың құрамының қалыптасуы және көптеген балықтардың санының артуы деп бөліп атап кетуге болады.

Осыдан бастап суқойманың ихтиоценозында саны бойынша доминантылық көрсеткіштерге акклиматизантты түрлер ие болды. Кәсіби маңызы бар түрлер ішінде: тыран, көксерке, ақмарқа, қаракөз және жайын балықтары. Сазан балығы осы кезде кейбір кәсіптік деңгейін сақтап отыр. Кәсіби маңызы жоқ балықтардың арасынан: амур бұзаубас балығы, чебачек, медака, элеотрис түрлері. Бұл түрлердің көбінің саны судың гидрорежимімен шектелмейді, яғни олардың көбейуіне әсерін су деңгейі тигізе қоймады. Керісінше судың деңгейіне ақ амур, оңғақ балығы, сазан және күміс мөңке түрлері тәуелді болып табылды. Өткінші балықтардың саны Іле өзенінің жоғарғы ағысында көбейетін - пілмай, арал қаязы және қара балықтар жағдайы қалыпты деңгейге орналаса алмады.

Жастыққұрамының және аулау динамикасының анализіне негізделген жыныстық жетілген кәсіби маңызы бар популяцияның негізгі бес балық түрлерінің жалпы саны есептер бойынша, соңғы жылдары 15 млн. экз. аралығында ауытқуын көрсетеді, бұл дегеніміз орта шамамен 12 мың. экз/кв. км тығыздығына сәйкес деп табылады.

Қазақстан Республикасының балық шаруашылығы ғылымында ең басты мақсат кәсіптік аудандардағы балық өнімділігін және балық жағдайына тұрақты мониторинг беру негізінде жалпы рұқсат етілген аулау мүмкіндігін анықтау болып табылады. Балықшаруашылық суқоймалардағы шикізат қорының жағдайын бағалау, балық өндірісінде маңызы жоғары, балық өнімін өндірудегі жоспарлардың қоры болып табылады, өндірістің дамуына дем береді, және керек кезде уақытылы күш жинақтайды.

Жалпыға рұқсат етілген аулау мүмкіндігі кәсіпте объектіні игеру мүмкіндігінің сандық көрсеткіші және балық қорын тиімді пайдалану және сақтау мақсатында құрылған. Балық қорының кәсіптік қоры - кәсіпте пайдаланатын жалпы қордың бір бөлігі.

Кәсіптік балық қорын шаруашылықтық пайдалануда жыл сайын лимит орнату үшін биоқорларға сақтық принципін ескере отырып барлық ихтиоценоз популяциясы құрылымының жағдайына әрқашанда мониторинг жүргізіп тұру қажет. Сонымен қатар балық үйірінің өзгерістерінің себебін анықтау үшін тіршілік ортасының әсері болатын барлық факторларды зерттеу қажет. Балық үйірінің флуктуациясының себептерін анықтау үшін қоршаған ортаға әсер ететін барлық факторларды қарастыру қажет. Қапшағай суқоймасы экожүйесінің қызметіне көптеген факторлардың ішінде негізгі айтарлықтай әсер ететін фактор ретінде гидрологиялық режимді айтуға болады. Суқойманың қоректік қорының көрсеткіштері алғаш құрылған жылдары келесідей болған /Минсаринова Б. К. /1975, 1978, 1981//: бірінші жылы 960 экз. /м ² болса, ал биосалмағы - 2, 78 г/м ² , бұл көрсеткіштің негізін 95 % салмақ бойыша хирономидтер құрады, ал бес жылдан кейін сан көрсеткіші бентос организмдер 5 есе дейін төмендеді, ал салмағын да аса айырмашылық байқалмады. Бірақ доминант түрлердің құрамы өзгергені байқалды, жиі өткен сайын сан көрсеткішін олигохеттер құрттары құрай бастады, олар 1975 ж. 67 % сан көрсеткішін кұрады. Келесі 5 жылдықта олардың көрсеткіштері тағы ары қарай өсе бастады. 1976 ж. саны көрсеткішін 92 ден 98 пайыз аралығында құрап отырды. Осылайша суқойманың балық қорек қорының кедейленуіне байланысты суқоймада 1970 ж. бастап 1978 ж. дейін акклиматизациялық жұмыстар жүргізілген. Олар атап өтсек шаянтәрізділер ішінен - мизидалар (3 түр), бокоплавтар (1), шаяндар (1), сонымен қатар кездейсоқ амур комплексімен келген креветка түрі (1), және моллюскалар (1) . Осы топтардың ішінен мизидалар мен моллюскалар суқойманың барлық аудандарында кездесе бастаған. Соңғы жылдары (1990 ж. бастап) Қапшағай суқоймасында 80% балықтардың қорегі болып саналатын зообентос құрылымының сан және салмақ көрсеткішінің жоғарлап кетуі байқалалы. Оның себебі қосжақтаулы моллюска - монодакна колората түрінің көрсеткіштері 2010 жылнан бастап өсуімен тығыз байлынысты болып отыр[2] .

Әрине зообентос құрамындағы басқа омыртқасыздар топтарының маңызы балықтар қорегінде айтарлықтай орын алады. Тақырыбтың өзектілігі - суқойманың сутүбі организмдерінің қоректік деңгейі осыдан 4 - 5 жыл бұрын қалыпты класс трофтылығымен сипатталса, Китаевтың трофтылық шкаласы бойынша, кәзіргі таңда гипертрофты - ең жоғары қоректік деңгейге өскені мәлім (КазНИИРХ мәліметтері бойынша) [3] . Оның себебі осы монодакна моллюскасымен қоректенетін үлкен жастағы кең таралған балық түрлерінің саны азаюында.

Сол себептен әртүрлі топ организмдерімен қоректенетін балық түрлері қамтылған.

Кәзіргі таңда мемлекет тарабынан «Қапшағай уылдырықтар өсіру шаруашылығы» балықтардың қорын көбейту барысында жылсайын 3-4 млн. шабақтар Қапшағай суқоймасына жіберді.

Сол себептен суқоймадағы балықтардың 80 пайыз қоректік базасын құрайтын зообентос организмдерін зерттеу өзекті болып табылады.

Жаңалығы. Қапшағай су қоймасында соңғы жылдары балықтардың қоректік базасының көрсеткіштері жоғарлауына байланысты кең таралған балық түрлерінің қоректік спектрі және түр аралық қоректік қарым-қатынасы жаңадан зерттеледі.

Дипломдық жұмыстың мақсаты және негізгі міндеттері.

Мақсаты: Кәзіргі таңдағыҚапшағай суқоймасының ихтиофауна негізін құрайтын балықтардың қоректену ерекшеліктерін және олардың түр аралық қоректік қарым-қатынас жағдайын анықтау.

Мінтеттер:

1. Зерттелетін балықтардың систематикалық және биологиялық көрсеткіштерін анықтау (ұзындығы, жынысы, жасы, салмақтық және сандық көрсеткіштер) ;
2. Балықтардыңқоректік спектрін, оның ішіндегі доминанты топтарды немесе түрлерді, таксондардың балық ішегінде кездесу жиілігін анықтау;
3. Балық қорегіндегі зерттелінген гидробионттардың суқойманың гидрофаунасындағы орнын анықтау;
4. Жасына және жынысына байланысты балықтардың қоректену ерекшеліктерін анықтау;
5. Балықтар түрлерінің арасындағы қорекке деген бәсекейлесу қарым қатынасын анықтау.

1 ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ

1. Кәсіптік маңызы бар тұқытәрізді балықтардың биологиясы

Іле - Қапшағай бассейінінде мекендейтін балықтардың тізімі 1975 ж. дейін 30 түрден құралған болатын, олардың 8 аборигенді түрлер болған(27 %), 14 - бағалы кәсіби түрлер (47 %), 5 түрі (17 %) аса кәсіби маңызы жоқ түрлерге жатқызылған болатын [4, 5, 6, 7, 8, 9] .

Тыран әртүрлі экологиялық жағдайларға тез бейімделуінің арқасында барлық су алаптарында саны жағынан көп болып табылады. Тауарлық және құндылығы мен сапасы бойынша сазан, көксерке, жайын және тағы басқа балықтарға қарағанда төменгі сатыда. Бірақ та, саны жоғары, көптеп кездесетін балық болғандықтан кәсіптік тұрғыдан кәзіргі кезде негізі болып табылады. Тыран балығының аталық-аналықтарынан ең алғаш 1949 жылы Арал бассейнінен 598 данасын әкеліп, Балқаш-Іле бассейніне енгізген [5] . Суқойма салына бастаған уақытта, тыранның кәсіптік қорын арттыру мақсатында 1970-73 жылдары 51, 5 мың әртүрлі жастағы балықтарды әкелген. Соңғы жылдардағы көрсеткіштер бойынша оның аулану көлемі 600-760 тоннаға дейін жетіп жүр.

Балықтардың алғашқы сатыдағы жағдайын анықтай отыра, дернәсіл және шабақ кезеңін, олардың қосатын сандық көрсеткішін болжауға болады[10] . Бірақта, Қапшағай суқоймасы бойынша бұл сұрақ толық шешілген деп айтуға болады. Осыған дейін белгілі жұмыстар тек бөлек сұрақтарды шешуге тырысады, бұл жұмыстар ихтиоланктонның тіршілігі жайлы толық мінездеме бере алмайды.

Балықтардың қоректік спектрі қоректік қордың құрамына сай болды. Суқойма құрылған алғаш жылдары қоректік организмдердің құрамы алуантүрлі болған. Бұл балықтың қорегі болып табылатын организмдердің кең жиынтығын қамтамас етуі еді, және бірнешеге төмендеген, бұл құбылыс қоректің тізімі қысқаруына әкелді, сонымен қатар негізгі қоректік компоненттердің сандық көрсеткішінің төмендеуіне әкелді. Егерде бұрынғы кезде бұл организмдер бір топты жануарлардың ірі өкілдері болса, кейінірек басқа топтардың майда организмдері орнын басты, ол дегеніміз шабақтардың қоректену жағдайы нашарлағанын көрсетеді. Біржылдық кәсіби балықтар шабақтарының қорегін зерттеудегі көпжылдық мәліметтерге сүйене отыра, соңғы 10 жылдық қоректік қордың жағдайы орта деңгейде қалыптасқанын көруге болады.

Толық биологиялық анализ материалдары 1986-1990 жж. әртүрлі мезгілдерінде жиналды, сонымен қатар балықтардың асқорту трактілерінің 1476 экз. бойынша сандық және сапалық зерттеулері жүргізілді, бұл матералдар әр сағат сайын бірнеше күн арасында әртүрлі көлемді тормен жүзеге асырылған [11] .

Тыранның қорегінде әртүрлі жылдар мен мезгілдер арасында 8 ден 24 компонентер кездестірілді, барын қосқанда - 30 жуық. 1987 - 1988 жж., планктонды, нектобентосты және бентосты балықтардың асқорту трактілерінде балықтардың дернәсілдері де кездестірілген, соның ішінде бұзаубас балықтары да бар. Қоректің негізін жануар тектестердің ішінен дафниялар құрады, оларды мизидалар мен олигохеттер толықтырған. 1990 ж. жазында балықтардың қорегінде түрлі-түсті монодакнаның рөлі жоғарлады (89, 7 % дейін жалпы салмақ көрсеткішінен) . Бөлек жылдары (1988 ж. ) балықтардың қоректенуінде айтарлықтай орын макрофиттер (68, 3 % дейін) алды. Тұтыну индексі 0, 5 (көктемде) құрады, ал1986 ж. - 15, 9% ₀₀ (жазда 1990 ж. ) .

Мамыр айының 15 мен 25 аралығында 1994 ж. бірінші рет ихтиопланктонның және зоопланктонның бір уықытта таралуы зерттелінді, олжағалауға перпендикулярлы орналасқан бір линиядағы 10 нүктеден алынды. Осындай дарақтарды алу әдісі ихтиопланктон мен зоопланктонның құрамының өзгеруін қадағалуға мүмкіндік береді. Зерттеу жұмыстары суқойманың жоғарғы бөлінінен шектеп кетпеді, ол жерлер кәсіби балықтардың негізгі таралатын орындары болып саналады.

Зоопланктон орта шамамен бұл аудандарда төмен сандық көрсеткіштермен сипатталды, сан және салмақ көрсеткіштері бойынша онда ескекаяқтылардың жыныстық жетілмеген сатысынағы органимздері кездестірілді. Зоопланктонның құрамы жағалаудан алшақтаған сайын өсе бастады 6 дан 20 мг/м ³ бірінші жарты бөлігінде, 30 дан 22 мг/г ³ екіншісінде. Осылайша, жиналған мәліметтер шабақтардың ерте сатыдағы қоректік обектілердің әртүрлі сандақ көрсеткіштерінде және балықтардың қоректенуінде пайдалануын қадағалауға мүмкіндік берді.

Тыран дернәсілі С1-С2 (7, 2 - 10, 5 мм) даму сатысында қоректену деңгейі төмен болды және аз ғана компонентер санынан құралды: жыныстық жетілмеген ескекаяқты шаяндар сатысынан, коловраткалар мен олардың жұмыртқаларынан, және де басқа шаяндардың жұмыртқаларынан құралды. Бұтақмұрттылардың шабағы тыранның қорегінде тек суқойманың ашық бөлігінде кездесті. Тыранның қорегінде күнделікті компонент ескекаяқтылардың науплияльді сатысындағылары болып табылды.

Осылайша, 1994 ж. мамырда тыранның алғаш сатыдағы шабағының қорекпен қамтамасыздығын анықтайтын 3 деңгейі анықталды :

... жалғасы

Іле өзені мен Қапшағай суқоймасының ихтиофаунасы

Қапшағай суқоймасындағы кейбір бөгде балықтардың таралуы

Іле өзені мен Қапшағай суқоймасында кәсіптік балық шабақтарының таралуы

Қапшағай суқоймасының аборигендік ихтиофаунасына сипаттама

Кәдімгі тарақ балық

Қапшағай суқоймасының ихтиофаунасы

Қапшағай су қоймасында мекендейтін тыран балығының биологиялық сипаттамасы және кәсіпшілік маңызы

Көксеркенің өсуі және көбеюі

Шардара суқоймасындағы сазан (Сyprinus carpio aralensis) балығының морфологиясы

Күміс мөнке балығының таралуы

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс