Қапшағай су қоймасында мекендейтін тыран балығының биологиялық сипаттамасы және кәсіпшілік маңызы
«Қапшағай су қоймасында мекендейтін тыран балығының биологиялық сипаттамасы және кәсіпшілік маңызы»
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСЫ
5В080400 - «Балық шаруашылығы және өнеркәсіптік балық аулау» мамандығы бойынша
АЛМАТЫ 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
«ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ
Технология және биоресурстар факультетi
Ара, құс және балық шаруашылығы кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
«Қапшағай су қоймасында мекендейтін тыран балығының биологиялық сипаттамасы және кәсіпшілік маңызы»
Беттер саны
Сызбалар мен көрнектi
материалдар саны
Орындаған : Естенқұлов Тоқтар Қартабайұлы
2018 ж. «» қорғауға жiберiлдi
Кафедра меңгерушiсi, Лукбанов В. М.
Жетекшiсi: Лукбанов В. М.
Сарапшы: Есжанов Б. Е.
Нормабақылаушы: Токсабаева Б. С.
АЛМАТЫ 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
«ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ
Технология және биоресурстар факультетi
Мамандығы 5В080400 - «Балық шаруашылығы және өнеркәсіптік балық аулау»
Ара, құс және балық шаруашылығы кафедрасы
Дипломдық жұмысты орындау
ТАПСЫРМАСЫ
Студент: Естенқұлов Тоқтар Қартабайұлы
Жұмыс тақырыбы: «Қапшағай су қоймасында мекендейтін тыран балығының биологиялық сипаттамасы және кәсіпшілік маңызы»
Университет бойынша 2018 ж "" № бұйрығымен бекiтiлген
Дайын жұмысты тапсыру мерзiмi 2018 ж ""
Дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтардың тізімі:
1. Қапшағай суқоймасының физико - географиялық сипаттамасы
2. Қапшағай суқоймасының ихтиофаунасының биология алуан түрлілігі
3. Тыран балығының зерттеу нәтижелері
Ұсынылатын негізгі әдебиет
1. Определение рыбопродуктивности рыбохозяйственных водоёмов и/или их участков, разработка биологичексих обоснований ОДУ (общих допустимых уловов) и выдача рекомендаций по режиму и регулированию рыболовства на водоёмах Балхаш-Алакольского бассейна. Раздел: Капшагайское водохранилище: Отчёт о НИР/ КазНИИРХ. - Алматы, 2009. - 72 с.
2. Энциклопедия / Гл. ред. Козыбаев М. К. . - Алма-Ата: Гл. ред. Казахской советской энциклопедии, 1983. - С. 291-292. - 608 с.
3. Унифицированные методы анализа вод/ Под ред. Ю. Ю. Лурье. -М. : Химия, 1973. -376с.
4. Веселов В. В. Экология - мелиоративные проблемы использования водных ресурсов бассейна оз. Балхаш. МН АН. РК, Ин-т гидрогеологий и гидрофизики им. А. М. Ахмедсафин. Алматы: 1996, - 688 с.
5. Анциферова Т. И., Язева Н. С. О процесе аклиматизации воблы в Балхаш - Илийском бассейне // Рыбные ресурсы водоемов Казахстана и их пользование. Алма-Ата: Кайнар, 1974. Вып. 8. - С. 95-97.
6. Бурмакин Е. В. Перспективы улучшения балхашской ихтиофауны // Изв. ВНИОРХ. 1956. Т. 37. - С. 21-30.
7. Методические рекомендации по сбору и обработке материалов при гидробиологических исследованиях на пресноводных водоемах: Зообентос и его продукция. - Л., 1983. - 50 с.
8. Методические рекомендации по применению современных методов изучения питания рыб и расчета продукции по кормовой базе в естественных водоемах. - Л., 1982. -27с.
9. Экологический мониторинг, разработка путей сохранения биоразнообразия и устойчивого использования ресурсов рыбопромысловых водоёмов трансграничных бассейнов. Раздел: Капшагайское водохранилище: Отчет о НИР (промежуточный) / КазНИИРХ - Алматы, 2002. - 67 с.
Жұмыстың тараулары бойынша кеңесшілері
Кафедра меңгерушісі Лукбанов В. М.
Дипломдық жұмыс жетекшісі Лукбанов В. М.
Тапсырманы орындауға қабылдадым, студент Естенқұлов Т. Б.
Дипломдық жобаны орындау
ГРАФИГІ
Кафедра меңгерушісі Лукбанов В. М.
Дипломдық жұмыс жетекшісі Лукбанов В. М.
Тапсырманы орындауға қабылдадым, студент Естенқұлов Т. Б.
МАЗМҰНЫ
ГОСТ 7. 1 - 2003. «Библиографическая запись. Библиографическое описание документа. Общие требования и правила составления».
ГОСТ 7. 32 - 2001. «Отчет о научно - исследовательской работе. Структура и правила оформления»
ГОСТ 50 380 -92 Рыбы и рыбопродукты. Термины и определения
ГОСТ 1368-91 Рыбы всех видов обработки. Длина и масса.
ГОСТ Р 51497-89 Рыба, ракообразные и каракатица. Размерные категории
АНЫҚТАМАЛАР
Осы диплом жұмысында қолданған терминдердің төмендегідей анықтамалары бар:
Фитофильдер - уылдырығын су өсімдіктеріне шашатын балықтар.
Фитофаг - өсімдіктермен қөректенетін организм.
Кәсіптік аулау - белгіленген бір уақыт кезеңінде қолданылатын аулау құралдарының жалпы саны.
Уылдырық шашу - балықтардың қоректену немесе қыстау аймағынан уылдырық шашатын жерге көшуі.
Шабақ - барлық денесі қабыршақпен қапталған, сыртқы пішін бойынша балыққа ұқсас.
Абиотикалық фактор - судың физико-химиялық қасиеті.
Екі жылдық - екі вегетациялық кезең өмір сүрген балық.
Порционды - уылдырықтарын бөліп-бөліп шашуы.
Балық питомниктер - балық өсіретін материалдарды өсіру.
Ихтиофауна - суқоймадағы гидробионттардың түрлік құрамы.
Популяция - белгілі бір аймақта мекендейтін, белгілі аймақта уылдырық шашып, қыстайтын, бір түрге жататын түрлі балық топтарын белгілейтин термин.
Фитопланктон - су қабатының төменгі сатысындағы бір клеткалы балдырлар мен бактериялар.
Фультон бойынша қондылық - толық салмағы бойынша қондылық коэффициенті.
Кларк бойынша қондылық - іш құрлыссыз салмағы бойынша қондылық коэффициенті.
Планктон - су қабатын мекен ететін гидробионттар.
Дернәсіл - аралас қорекке көшу уақытына қабыршақтың бастамасы салынғанға дейінгі уақыт.
Ихтиология - балықтар жайындағы ілім.
Бентофаг - бентоспен қоректенетін организм.
Биологиялық мелиорация - ихтиофаунадағы түрлік құрамының жоғарлауы үшін жүргізілетін шаралар; маңызссыз балықтарды аулау; кәсіптік және бағалы балықтардың тіршілік жағдайына қолайлы орта туғызу; жыртқыш және өсімдікқоректі балықтарды суқоймаға жерсіндіру.
Аккилиматизация - белгілі бір түрмен олардын ұрпақтарын жаңа бір ортаға жерсіндіру.
БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАРmin - минимум;
maх - максимум;
м - метр
n - балық саны;
мм - миллиметр
см - сантиметр
кг - килограмм
г - грамм
т - тонна
км 2 - 1 шаршы шақырым
км 3 - 1 куб шақырым
га - гектар
ж. - жыл
% - пайыз
т. б - тағы басқа
L - денесінің толық ұзындығы.
l - денесінің құйрық қалақшасысыз ұзындығы.
aD - антедорсальды арақашықтығы.
pD - посдорсальды арақашықтығы.
Lca - А қанатының соңынан құйрық қанатының басталған жеріне дейінгі арақашықтығы.
aP - антепектральды арақашықтық.
aV - антевентральды арақашықтық
aA - антенальды арақашықтық.
lc - басының ұзындығы.
ao - тұмсығының ұзындығы.
o - көзінің диометрі.
ap - көзінің артынан желбезек қақпағының соңына дейінгі арақашықтық.
lmx - жоғарғы жағының ұзындығы.
lmd - төменгі жағының ұзындығы.
io - екі көзінің арақашықтығы.
hCs - көзінің алдынан басының биіктігі.
hZa - көзінің артынан басының биіктігі
H - денесінің ең биік жері
h - денесінің ең аласа жері
ID - арқа қанатының ұзындығы.
hD - арқа қанатының биіктігі.
lA - аналь қанатының ұзындығы.
hA - аналь қанатының биіктігі.
IP - кеуде қанатының ұзындығы.
lV - құсақ қанатының ұзындығы.
lcs - үстіңгі құйрық қабақшасының ұзындығы.
lcm - құйрық қабақшасының ортасы .
lci - астыңғы құйрық қабақшасының ұзындығы.
ll - бүйір сызығының қабыршақтар саны.
над - бүйір сызығының үстіңгі қабыршақтар саны.
под - бүйір сызығының астыңғы қабыршақтар саны.
llca - құйрық қалақшаларының басталатын жеріндегі қабыршақтар саны.
D - арқа қанатының сәулелер саны.
A - аналь қанатының сәулелер саны.
P - кеуде қанатының сәулелер саны
V - құрсақ қанатының сәулелер саны.
Spbr - 1 - ші желбезек доғасының өсінділер саны.
Vert - омыртқасының саны.
Q - денесінің толық салмағы.
q - денесінің іш құрылыссыз салмағы.
пол - жынысы.
стад - стадиясы
тамақ - ішектегі тмақ мөлшері.
АИП - уылдырығының саны [16] .
КІРІСПЕ
Қапшағай суқоймасын жобалау кезінде жылына 2, 8 мың т балық аулауды жоспарлаған, оның үштен бірін сазан, ал қалғанын басқа бағалы балық түрлері құрау керек болған. Бірақта суқойманың пайда болғаннан бергі барлық кезеңіне іс - жүзінде аулау 1, 574 мың т (1977 ж. ) аспаған және оның негізгі бөлігін тыран құраған. Суқойма қалыптасқаннан кейін оның өзіндік ихтиофаунасы балықтардың уылдырық шашатын, жайылым және өрістейтін аудандары пайда болды.
Тыран балығы тіршілік ортасының алуан түрлі ауытқуына бейімделгіш болғандықтан республикамыздың барлық суқоймаларында кең таралған. Бүгінде оның кәсіптік қоры өзге де кәсіптік балықтармен салыстырғанда тұрақты сақталған. Кәсіптік құндылығы жоғары бекіре, көксерке, сазан және т. б. балықтардың қорының әртүрлі факторлардың салдарынан азаюына байланысты тыран балығы бүгінгі таңда негізгі қол жетімді кәсіптік нысан ретінде қала беруде және оған деген сұраныс жыл санап артуда.
Биологиялық алуан түрлілік пен биологиялық ресурстардың тұрақтылығын сақтау қазіргі қоғам алдында тұрған басты актуалды проблемалардың бірі.
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Дипломдық жұмыс Қапшағай суқоймасындағы тыран популяциясының қазіргі жағдайы мен кәсіптік маңызын зерттеуге арналған. Дипломдық жұмысқа зерттеу объектісі ретінде тыран (Abramis brama) балығы алынды. Зерттеуге тыранды таңдаған себебіміз: тыран балығы Қазақстан суқоймаларында кең таралған, басқа балықтардан сырт көрінісімен айқын ажаратылады, кәсіптік маңызы бар, қазіргі уақытта саны көп және кең таралған балық.
Тақырыптың өзектілігі. Еліміздің ең үлкен қалаларының бірі Алматы қаласы мен Қапшағай қаласына жақын орналасқан балық шаруашылықтық маңызы жоғары суқойма - Қапшағай суқоймасы болып табылады. Жыл санап қаладағы адам санының артуымен және де өзге ет өнімдерінің нарықтағы бағасының қымбаттауына байланысты қол жетімді балық өніміне деген сұраныс пен тұтынушылардың да санының артқанын көруге болады. Сондықтан, Қапшағай суқоймасындағы тыран балығының популяциялық құрылымын, көбеюін, қазіргі жағдайы мен кәсіптік маңызын және суқойма ихтиофаунасындағы орны мен басқа түрлермен қарым қатынасын анықтау зерттеуді қажет етеді. Тыран балығының табиғи қорын сақтап, тиімді пайдалану және өнімділігін арттыру, отандық тұтыну мөлшері мен экспорттық дәрежесін көтеру.
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. «Қапшағай суқоймасында мекендейтін тыран балығының биологиялық сипаттамасы және кәсіпшілік маңызы»-тақырыбына сәйкес дипломдық зерттеу жұмысының мақсаты Қапшағай суқоймасындағы тыран балығының популяциясының қазіргі жағдайына сипаттама беру. Осыған орай төмендегідей міндеттер қойылады:
1. Қапшағай суқоймасы ихтиофаунасының қалыптасу тарихына әдебиттік шолу жасау.
2. Қапшағай суқоймасының ихтиоценозында тыран балығының қалыптасуына шолу жасау.
3. Қапшағай суқоймасындағы тыран балығына биологиялық талдау жасау.
4. Алынған зерттеу нәтижелерін әдебиет көздерімен салыстыра отырып бағалау.
Ғылыми жаңалығы: 2017 ж. зерттеу барысында автор Қапшағай суқоймасы ихтиофаунасындағы тыран популяциясының кәсіптік маңызы мен қазіргі жағдайын анықтады.
Дипломдық жұмыстың құрылымы және көлемі. Дипломдық жұмыс көлемі компьютермен терілген 52 бет. Онда кіріспе, 5 тарау, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі бар. Жұмыста 15 кесте, 7 сурет және 43 әдебиеттер атауы берілген.
Дипломдық зерттеу жұмысыма қажетті сынамаларды «Қазақ балық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының» Ихтиология лабораториясымен бірге өткізілген Іле өзені мен Қапшағай суқоймасынан далалық практика барысында жиналды.
1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ 1. 1 Тыран балығының систематикасы мен биологиялық сипаттамасы Тыран балығының систематикасы Тип: Сhordata - Хордалылар
Тип тармағы: Vertebrata (Craniata) - Омыртқалылар (басқалқандылар)
Бөлім: Gnathostomata - Жақтылар
Класс үсті: Pisces - Балықтар
Класс: Ostichthyes - Сүйекті балықтар
Класс тармағы: Actinopterygii - Сәуле қанаттылар
Отряд: Cypriniformes - Тұқытәрізділер
Отряд тармағы: Cyprinoidei - Тұқытектестер
Тұқымдас:Cyprinidae - Тұқылар
Туыс: Abramis - Тырандар
Түр: Abramis brama (L) - тыран
Түрше: Abramis brama orientalis - шығыс тыраны
Биологиялық сипаттамасыТаралуы. Тыранның табиғи таралған аймағы өте көлемдi: ол түгелдей дерлiк Еуропа өзен алаптары қосады және Арал су алаптарына дейiн шығыста созылып жатады. Жерсіндіру жұмыстарының нәтижесінде Қазақстанның барлық суқоймаларында дерлік оның саны басқа кәсіптік балықтарға қарағанда үстем болып отыр.
Понто - каспийлік фаунистикалық комплекске жатады. Тыран - Қазақстанның каспий және Арал теңіздерінің аборигенді түрі болып табылады. 1949 жылы тыранды Балқаш - Іле бассейніне, 1959-1964 жж. Зайсан көліне, Ертіс бассейнінің Бұхтырма және Өскемен суқоймаларына 1958 ж. Талас бассейнінің көлдеріне, 1959-1965 жж. Көкшетау көлдеріне, 1962-1966 жж. Солтүстік Қазақстан және 1965-1966 жж. Целиноград облыстарына жерсіндірілді. Бүгінгі таңда тыран еліміздің барлық балықшаруашылық маңызы бар суқоймалардың барлығында таралған [28, 29, 30, 31] .
Сипаттамасы. D III 9-12, жиі 9-10; A III 22-30, жиі 24-26; бүйір сызығындағы қабыршақ саны 47-58; бірінші желбезек доғасындағы желбезек жапырақшаларының саны 19-32, жиі 22-28; омыртқа саны 38-46, жиі 41-44; жұтқыншақ тістерінің формуласы 5-5, жиі 6-5 немесе 5-6. Антедорсальді аралығы пайыз бойынша дене ұзындығына қатысты (С есептемегенде) 50, 2-64, 5, постдорсальді 28, 6-40, 7, пектовентральді 17, 5-27, 0, вентроанальді 13, 6-26, 5; құйрық жүзбеқанатының ұзындығы 7, 3-18, 1, денесінің ең биік жері 30, 0-44, 6, денесінің ең кіжі жері 7, 4-18, 1, кеуде жүзбеқанаттарының ұзындығы 16, 3-28, 9, құрсақ жүзбеқанаттарының ұзындығы 13, 6-26, 5, арқа жүзбеқанаттарының негізінің ұзындығы 9, 9-19, 8, оның биіктігі 19, 8-34, 9; аналь жүзбеқанаттарының негізінің ұзындығы 19, 3-33, 1; оның биіктігі 13, 8-24, 7; басының ұзындығы 16, 0-27, 6, биіктігі 14, 5-24, 6; көзінің диаметрі 3, 6-7, 4, тұмсығының ені 4, 2-10, 0.
Денесінің түсі күміс түсті, арқа жағы қарайып құрсақ және ішкі бөлігі ашық түске боялған. Денесі биік, екі бүйірінен сығылған.
Сыртқы көрінісі бойынша аталықтары мен аналықтарында айқын өзгешелік жок, тек уылдырық шашу алдындағы кезеңде ғана байқалады. Аналықтарында құрсақ бөлігі және уылдырық шашу мүшесі үлкен болып ісініп тұрады және уылдырық шашып болған соң қызыл түске боялады, ал аталықтарында «неке сәні» байқалады олардың басының дорсальді және латериальді бөлігінде, кеудесінде және жүзбеқанаттарында інжу тәріздес көзге байқалатын нүктелер пайда болады.
1. 2 Тыран балығының көбеюі, тұқымдылығы және дамуыКөбею. Тыран таралған ареалына қарай біруақытты және порциялы уылдырық шашатын балық. Негізінен солтүстіктен оңтүстікке қарай ығысқанға қарай оның уылдырық шашу порциясы артқан. Қазақстан суқоймаларында тыран негізінен порциялы уылдырық шашады. Негізгі суқоймалардың басым бөлігінде тыранның уылдырық шашуы сәуір айының соңы мен мамыр айының басында су температурасы 11-14 0 С жеткенде сәйкес келген [32, 33, 34, 35, 36, 37, 38] .
Уылдырық шашу кезеңінің жалпы созылуы әртүрлі суқоймаларды ерекше болады және ол 1 айдан 2-3 айға дейін созылуы мүмкін. Тыранның уылдырық шашуының мұншалықты созылуы уылдырық шашушы үйірдегі дарақтардың әркелкі жетілуі мен оның порциялы уылдырық шашуымен байланысты.
Әдебиет көздеріне сүйенсек Қапшағай суқоймасындағы тыран 1971-1972 жж. екі порциялы уылдырық шашу типі байқалса, ал 1973-1974 жж. негізінен үш порциялы уылдырық шашу типі анықталған. 1979 ж. және кейінгі жылдарда алғаш уылдырық шашқан дарақтар негізінен бір порциялы болған, ал екінші немесе оданда астам уылдырық шашқан ересек дарықтар екі порциялы уылдырық шашқаны байқалған, тек кейбір дарақтарда ғана үш порциялы уылдырық шашу анықталған [38] . Уылдырық шашу порциясының саны негізінен үйірдегі балық саны мен қоректік базаға байланысты ауытқып тұрады. Бұндай заңдылық Арал тыранында да анықталған [39] .
Тыран уылдырық шашу орнына қарай кез келген жерге тез бейімделгіш. Ол уылдырығын судағы өсімдіктерге және судағы кез келген заттарға шаша береді, шашылған уылдырық судағы нысандарға жабысып дамиды. Уылдырықтың дамуы эмбрионның жарып шығуына 3-7 күн уақыт кетеді. Жарып шыққан эмбрионның ұзындығы 5, 6-6, 4 мм болады. Дернәсілдік кезеңі шамамен 30-35 күнге созылады және дене ұзындығы 24 мм жетеді [40] .
Қоректенуі2017 жылы мамыр айында Қошқаркөл көлінде тыран балығына азықтық ресурстардың қолданылу деңгейіне зерттеу жүргізгізілген.
Ерекше мөлшердегі, ұзындығы 10, 5-21, 2 см, массасы 20-160 г, жасы 3+8+ зерттелген. Рационында омыртқасыз жануарлардың 11 тобы тіркелген, сонымен қатар омыртқасыздардың жұмыртқасы, балық, балықтардың уылдырығы, макрофиттер, диатомды, жасыл және көк-жасыл балдырлар, детрит және минералды бөлшектер кездескен.
Сурет 1 - Тыран балығы
Тыран балығының жартылай жетілген популяциясы бөлігінің рационының негізгі массасын 2017 ж мамыр айында, бентосты организмдер: әртүрлі даму сатысындағы хирономидтер 48%, басқа да қосқанаттылардың дернәсілдері-29, 2 % тағамдық азықтың массалары. Шаянтәрізділердің үлесі азық массасынан 10, 8 %-дан аса алмады, олардың 8, 4%-ын планктонды шаяндар құрады. Өсу компонентінің мәні үлкен болмады 2, 7%-ға дейін. Жануар азығының рөлі насекомдардың және шаянтәрізділердің дернәсілі ересек тыран балығының рационында 1993-мен салыстырғанда 2003ж айтарлықтай өсті. Сондай-ақ хирономид массасын қолдану дәрежесі сол деңгейінде қалды: 2017 ж - 47, 8 %, 1993ж - 43, 0 %-дың айырмашылығы байқалмады. Қоректенуде әржастағы және жыныстағы особьтардың айырмашылығы байқалады. Аталықтарында (ұзындығыы- 10, 7-13, 7 см, массасы-20-45 мг, жасы 3+, 5+) шығу тегі-жануар, 7 компонент тіркелген, сонымен қатар макрофиттер, балдырлар және минералды бөлшектер. Рационның сандық негізін күрделі компоненттер хирономид дернәсілдері құрайды, өсімдіктің минимальды дозасында шаянтәрізділердің рөлі 6 есе кем болған еді. Қоректену интенсивтілігі төмен-11, 0 %, бос ішекте особьтар барлық қоспаның 70 %-ын құрайды. Ересек аналықтар қоректену спектрінде (ұзындығы 19, 0-21, 2 см, масса 125-160 г жасы 6+, 7+), жоғары өсімдіктер немесе минералды қосындылар байқалмады. Шаянтәрізділер доминанттылық танытты, олардан ескекаяқтылар тағамдық азықтың 50 % массасын құрады.
Сондай жастағы тыран аталығы рационының өлшемі (-19, 5-20, 3 см, маса 130-150 г) құрамында шығу тегі-жануар 7 компонент болды: 6- омыртқасыз организмдер, сонымен қатар балық, одан басқа, балықтар уылдырығы, макрофиттер және балдырлар, детрит және минералды бөлшектер. Сандық қатынаста негізгі қоректенуді насекомдар құрайды: хирономид имагосы-40, 7%, дернәсілдер-38, 0%.
Көктемде осындай климаттық зоналарда, тыран балығының тәуліктік рационы мына шамада тербеліп тұратыны анықталған, дене массасынан 0, 14-тен 0, 98 %-ға дейін осы қатынасқа байланысты, азықтық организмдердің көлемі есептеледі, осы маусымдағы қолданылатын ересек тыран балығының, 2003 ж мамыр айында Қошқаркөліне ортақ мөлшердің бір особінің 94 г тәуліктік рационы 0, 13 г-нан 0, 92 г-ға дейінгі мәнімен анықталады [15] .
Жоғары тәнділік, бірінші өмір сүру жылындағы тез сызықтық өсу, әртүрлі субстратта өспеу қабілеттілігі, жоғары экологиялық жатағандық оның популяциясына негативті факторлардың бүтін кешенінің астынан шығуы мүмкіндік береді. Қабілетті реакциялардың мұндай кең спектрінде ол басқа түрлердің алдында көп үлес алады [17] . Барлық биотоптарда кездеседі, бірақ аулау кезеңдерінде (мамырдың I және II жартысы) өте жоғары тұрақты сан мен жағалаудың ашық аудандарында биомассаға ие. Мамырдың басында массасы бойынша да, саны бойынша да едәуір концентрацияға жетеді.
Тұқымдылығы. Тыранның абсолютті тұқымдылығы әртүрлі суқоймаларда ауытқып тұрады. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей тыранның абсолютті тұқымдылығы тек қана үйірдің өлшемді-жастық құрамымен емес қоректік қамтамассыздығымен және тіршілік ортасының қолайлығымен де байланысты.
Тыранның абсолютті тұқымдылығы ұзындығы мен салмағының артуына байланысты екені анықталған.
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz