ҚЫЗЫЛОРДА ОБЛЫСЫ ЖАҢАҚОРҒАН АУДАНЫ БЕСАРЫҚ АУЫЛЫН СУМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖОБАСЫ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 88 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ
МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

АЙТУАР А.Ж.

ҚЫЗЫЛОРДА ОБЛЫСЫ ЖАҢАҚОРҒАН АУДАНЫ БЕСАРЫҚ АУЫЛЫН СУМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖОБАСЫ

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

5В080500 - Cу ресурстары және суды пайдалану мамандығы

Алматы 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ауыл шаруашылығы
минисТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Гидротехника, мелиорация және бизнес факультеті

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

Тақырыбы:__________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ _____________________

Беттер саны _____________
Сызбалар мен көрнекі материалдар_____________
Қосымшалар_____________

Орындаған ___________________________________ ____________________
(аты-жөні)

20___ ж. ______________ қорғауға жіберілді

Кафедра меңгерушісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)
Жетекші ________________ _____________________________
(қолы) (аты-жөні)
Арнайы тараулар кеңесшілері:
_____________________ _______________ ____________________________
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
_____________________ _______________ ____________________________
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
Норма бақылау _______________ ___________________________
(қолы) (аты-жөні)
Сарапшы _______________ ___________________________
(қолы) (аты-жөні)

Алматы 2018
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Гидротехника, мелиорация және бизнес факультеті

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

5В080500 - Су ресурстары және суды пайдалану мамандығы

Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау

ТАПСЫРМАСЫ

Студент ___________________________________ _______________________________
(аты-жөні)
Жұмыс (жоба) тақырыбы
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _____________________________________________________

Университет бойынша 20___ж __________________ №____ бұйрығымен бекітілген

Дайын жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі 20___ж _________________

Жобаның (жұмыстың) бастапқы деректері
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ ________________________________________________________________
___________________________________ _______________________________

Дипломдық жобаны (жұмысты) өңдеуге арналған мәселелер тізімі

___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _____________________________________________________
Графикалық материалдардың тізімі (қажетті жағдайда)
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _____________________________________________________

Ұсынылатын негізгі әдебиеттер
___________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________

Жобаның (жұмыстың) арнайы тараулары бойынша кеңесшілері

Тарау
Кеңесші
Мерзімі
Қолы

Кафедра меңгерушісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Жоба жетекшісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент ________________ _____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау

ГРАФИГІ

Рет саны
Тараулар және қарастырылатын сұрақтар тізімі
Жетекшіге ұсыну мерзімі
Ескертулер

Кафедра меңгерушісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Жоба жетекшісі ________________ ____________________________
(қолы) (аты-жөні)

Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент ________________ _____________________________
(қолы) (аты-жөні)

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7
1.
Жалпы бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8

1.1 Табиғи климаттық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8

1.2 Су тұтынушылар құрамы және саны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
2.
Технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
19

2.1 Табиғи су көзін таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
19

2.2 Сумен жабдықтау жүйесін және схемасын таңдау ... ... ... ... ... ...
19

2.3 Ұңғыманың есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
19

2.4 Су құбыры желісі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
25

2.5 Желінің бөлшектенуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
48

2.6 Арын реттеуіш сыйымдылықтар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
48
3.
Құрылыс монтаж жұмыстарын ұйымдастыру және технологиясы ...
56

3.1 Негізгі жұмыстардың құрамын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
56

3.2 Траншеяның көлденең қимасының өлшемдерін анықтау ... ... ...
56

3.3 Жер жұмыстарының көлемін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
57

3.4 Машиналар мен механизмдерді таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .
59
4.
Техника экономикалық есептеулер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
65

4.1 Объектінің құрылыстық құнын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
65

4.2 Пайдалану шығындарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
65

4.3 Техника экономикалық көрсеткіштер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
82
5.
Сумен жабдықтау жүйесіндегі құрылыстарды пайдалану ... ... ... ... ..
85

5.1 Ұңғымаларды пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
85

5.2 Сорап станцияларын пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...
85

5.3 Су құбыры желісін пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..
85

5.4 Арын реттеуіш сыйымдылықтарды пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ...
85
6.
Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
87

6.1 Ұңғымаларды пайдаланудағы қауіпсіздік техникасы ... ... ... ... ...
87

6.2 Сорап станцияларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасы
87

6.3 Су құбыры желісін пайдаланудағы қауіпсіздік техникасы ... ... ...
87

6.4 Хлораторда жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік техникасы ... ... ...
87

6.5 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
88

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
90

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
91

КІРІСПЕ

Қазіргі өркениеттің жылдам дамып келе жатқан шағында кез-келген мемлекеттің ойлайтыны келешек ұрпақтың саулығы, барлық жағдайы жасалған экологиялық таза қоғамда өмір сүруі. Ал сондай қоғамда өмір сүріп, салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін ең алдымен кез-келген тұтынушыға қажетті мөлшерде таза да сапалы ауыз су қажет. Үй-жай тұрмыстық шаруашылығы күрделі қазіргі таңда қалаларда су көп мөлшерде тұрғындарының мұқтаждары мен жасыл желектерді суарып баптау және де басқа мақсаттар үшін қолданылады.
Өнеркәсіп орындарында суды өте көп мөлшерде пайдаланылады. Судың сапасы мен оның дұрыс жеткізілуі өндіріс өнімдерінің сапасы мен құнына едәуір әсер етеді.
Елбасымыздың 2020 жылға дейін ауылдық елді мекендердің 90% таза, сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесін алға қойып отыр. Мұндағы басты мақсат ауылдың мәдениетін, тұрмысын, шаруашылығын дамыту. Елді мекендердің қаладан кемшілігі, қазіргі заманға сай жарақталған үйлердің болмауы, медициналық қызмет көрсетудің төмендігі және де ең қиыны кейбір елді мекендерде ауыз судың сырттан тасымалданатындығы. Шешімін таппай жатқан осы мәселелер, айналып келгенде жақсы жарақталған, білімді, қазіргі заман талабына сай сапалы, әрі арзан да тиімді жобалар жасай білетін мамандарды қажет етеді.
Биологиялық өмірде су - зат алмасу мен ағзалардың дамуын қамтамасыз ететін бірден-бір негізгі орта болып табылады. Мысалы, су өсімдіктерге топырақтан қоректік заттар жеткізеді, температурасын реттеп тұрады. Өсімдіктер өздерінің биологиялық тіршілігінде топырақ арқылы бойларына өте көп мөлшерде су сіңіреді. Жергілікті тұрғындарды кәсіпорындарды сумен қамтамасыз ету, судың ағын күшін пайдалану су көлігін дамыту, жерді суару және де басқа маңызды мәселелерді шешу әрқандай өлке аумақтардың су қорларын пайдаланумен тығыз байланысты.
Дипломдық жобаның мақсаты: елді мекендегі тұрғындар санын, қоғамдық нысандар, өрт сөндіру мәселесі, өнеркәсіп және суғару нысандарын ескере отырып, ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесін шешу.
Шешілетін міндеттер: табиғи климаттық жағдайлары, нысанның орналасуы; су тұтынушылар құрамы және саны; есептік су шығындары; қамтамасыз етуші табиғи су көзін таңдау; сумен жабдықтау жүйесін және схемасын жасау; суды залалсыздандыру әдістерін жасау; тұтынушылардың су пайдалану шығындарын есептеу; құрылыс монтаж жұмыстарын ұйымдастыру және технологиясы; нысан құрылысының құнын анықтау; еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы; қоршаған ортаны қорғау және т.б.
Дипломдық жобада Қызылорда облысы Жаңақорған ауданы аумағында орналасқан Бесарық елді мекенін ауыз сумен қамтамасыз ету мәселесі қарастырылған.

1. ЖАЛПЫ БӨЛІМ

1.1 Табиғи-климаттық жағдайы

Нысанның орналасқан жері. Жобада қарастырылып отырған Бесарық ауылы аудан орталығы Жаңақорған кентінен 47 шақырым, облыс орталығы Қызылорда қаласынан темір жол бойымен есептегенде 185 шақырым, ал автомобиль жолымен есептегенде 201 шақырым қашықтықта орналасқан. Іргесі 1930 жылдары қаланып, алғашында колхоз орталығы, кейіннен Талап совхозының орталығы болды. Ауылдың алып тұрған жер аумағы 361 га құрайды. Ауылда 2700 адам тұрады. Мектеп, аурухана, балалар бақшасы, машина, трактор және басқа механизмдер тұратын тұрақ, монша, мешіт т.б. қоғамдық нысандар бар [1].
Жер бедері ауылдың солтүстік шығыс жағында 7 шақырымнан ары Қаратау жоталары орналасқан. Тау бөктерінен Бесарық өзені ағып шығады. Ондағы жылдық орташа су өтімі 5,4 м3с құрайды және толығымен егістік мақсатқа пайдаланылады. Бесарық өзені көктемдегі еріген қар суымен және өте сирек жауатын жаңбыр суымен қоректенеді. Су тұздылығы аз болғанымен ауыз суға пайдалануға жетпейді (1.1 - сурет).

Сурет 1.1 Бесарық ауылының топографиялық картасы

Климаты. Аумақтың орналасқан жері Еуразия континентінің дәл ортасында болғандықтан, бұл жерде континентті климат қалыптасқан, яғни қысы өте суық, ал жазы тым ыстық болады. Қыс көбіне желді, аязда ауа қысымы 25-30-қа төмендеп, кейде 40С - қа дейін барады. Қыс кезінде әлсін-әлсін ауа райы жылып, кейде оң температураға ауысып отырады Сібір және Арктиканың салқын желінің де соғып өтетін, сондай-ақ аяз 25 градусқа дейін барады. Бірақ, ұзаққа созылмайды, артынша температураны 10 градусқа дейін жылытып жіберетін Орталық Азияның антициклоны келіп орнығады. Көктем наурызда келеді. Дала жұмыстары суландыру жүйелерін дайындаумен және екпе дақылдарды суғарумен қатар ұштастырылып атқарылады. Бұл жылдық жауынның аздығына (120-130 миллиметрден аспайды) және буланудың тым күштілігіне (булану жауын шашын ылғалынан 12 есе асып түседі) байланысты.
Арал теңізінің тартылуына және экологиялық ортаның нашарлауына байланысты соңғы жылдары қышқыл жаңбыр жауатын болды. Жауын өткеннен кейін ауыл-шаруашылық дақылдары, әсіресе, бақшалық өскіндер солып қалады. Ауаның жылдық орташа ылғылдылығы өте төмен, 52-62 пайыз аралығында ауытқып, өзгеріске ұшырап тұрады. Өсімдіктердің өсу дәуірінде ылғалдың 32%, ал тәуліктің жекелеген сағаттарында 4-7 пайызға дейін төмендеуі байқалады. Көктемде осы өлкеде Арктиканың суық ауасы жиілейді, ол бауды, бақшалықты, жалпы ауыл шаруашылығы өндірісін зиянға ұшыратады. Көктемге қарай жел-құз, тіпті шаңды боран басталады [2].
Жаз мамырда басталып, құрғақ әрі ыстық болады, қыркүйек-қазан айларында аяқталады. Маусымдағы орташа ауа температурасы +29,+35 градусқа дейін көтеріледі. Маусымның аяғына қарай шағын суаттар құрғап қалады.
Жауын-шашынның аз болуы бұл аймақтағы кең алқаптарды жайқалтып өсіруге, мол азықтық қорын молайтуды қиындатады. Егіншілік қолдан суару (оазис) арқылы ғана дамуда. Қаратау бөктері өңірінің топырақ-өсімдік әлемі шөл мен шөлейтті аймаққа тән және аратұра қара топырақ та кездеседі.
Инжинерлік гидрогеологиялық жағдайлар. Сыр өңірі Жаңақорған ауданындағы Қаратау бөктері бөлігінің жерінің бедері көбіне төбе-төбе болып келеді. Жазық жерлер мен төбешік сілемдер алмасып отырады. Жер беті деңгейінің абсолюттік белгісі Қаратау сілемдерінде 1500 м абс көрсетсе, Бесарық ауылының оңтүстігінде 305 м абс дейін төмендейді. Жалпы планетарлық климаттық өзгерістер бұл өңірге де өз әсерін тигізуде. 10 жылдықтың бір-екеуінде таудан ағатын судың мөлшері өте азайып, таудан ағатын судың егістікке жетпей қалу фактылары көптеп кездесуде.
Жалпы Арал теңізі деңгейін одан әрі төмендетуі бұл аймаққа да өз әсерін тигізуде. Егісті жерлер тұзданып, алынатын өнім мөлшері кеміді. Облыс жерінде жер қыртысы тұздануда, теңіз биологиялық өзгеріске ұшырауда.
Геологиялық құрылымы жағынан облыстың негізгі бөлігі ғылыми әдебиеттерде Сырдария ойпаты мен аса зор сопақша шұңқыр сияқты болып келеді. Осынау ойпат бірнеше жылдар бойына Сырдария арнасы мен оның айнала таулы қыраттардан қосылатын тармақтары арқылы ағып келетін қатты шөгінділермен толыққан.
Өлкеде аккумулятивті біртегіс, жұмсақ қабатты жазық жерлер мен Тұранның шоқырлары, сондай-ақ жаңадан пайда болған төбешіктер мен сілемі бұрыннан сақталып қалған үстірттер кездеседі. Жобадағы аймақта жер бетінен 150 метр тереңдікте жер асты сулары бар. Шаруашылық-тұрмыстық ауыз суға өзен суын тазартпай-ақ, әрі тиімді, әрі арзан жер асты суын таңдаған қолайлы. Өйткені өзен суымен салыстырғанда, жер асты суы әлдеқайда таза болады, және қарастырылып отырған жобада жер асты суы аса тереңде емес. Бұл таңдауымыз өзен суын тазартып алатын тазарту станцияларына кететін шығынды жояды [3].

1.2 Су тұтынушылар құрамы және саны

Сумен жабдықтау жүйелерін жобалағанда су мекен жайдың қандай қажеттеріне және оны қандай көлемде және қандай сапада тұтынатынын анықтап алған жөн. Ол үшін суды тұтынушылардың түрлерін толық қамтып, олардың судың көлеміне және сапасына қоятын талаптарын анықтау керек.
Су, әрине әртүрлі қажеттіктерге жұмсалады, бірақ соның бәрін қамти келе оны төрт топқа жіктеуге болады:
1. Тұрғындардың шаруашылық- ауыз су қажеттеріне жұмсалатын су шығыны;
2. Жасыл алқаптар мен көшелерді жуып себуге кететін су шығыны;
3. Өндіріс, шаруашылық мұқтаждарына қажетті су шығыны;
4. Өрт сөндіруге кететін су шығыны.
Халықтың ауыз су қажеттілігіне, шаруашылығына жұмсалатын су таза және мөлдір болуы тиіс. Оның құрамында жұқпалы аурулар тудыратын бактериялар, зиянды заттар және дәмі мен иісі жағымсыз болмауы тиіс. Жоба бойынша мемлекеттік маңызы бар объектілер темір жолдың сол жақ бетінде. Оның ішінде 1 мектеп, балабақша, аурухана, қонақ үй, монша және әкімшілік ғимараты бар. Негізгі жобадағы аймақта халық саны 2700, оның ішінде оқушы саны 670, негізінен жоғарыдағы объектілер суды көп пайдаланатын тұтынушылар болып табылады. Ірі қара мал фермасы мен Жөндеу шеберханасы бар [2].
Есепті тәуліктік шығындар. Әдетте, тұрғындардың ауыз су шаруашылығына жұмсалатын су шығынының көлемі тұрғындарының санына байланысты. Сондықтан, тәуліктік су шығынын анықтау үшін бір адамға бір тәулікте кететін су мөлшерін білсе жеткілікті. Бұл су мөлшері мекен-жайдың ауа-райына және үй құрылысының санитарлық жабдықталу дәрежесіне байланысты болады. Ыстық аймақтарда және санитарлық жабдықталу дәрежесі жоғары үйлерде су шығынының мөлшері көбірек болады.
Тәуліктік су мөлшерін жобаланып жатқан мекенжайға (қалаға, елді мекенге, өнеркәсіпке) ауа-райы мен өнеркәсібінің өсу дәрежесі ұқсас болған сумен жабдықтау жүйелері бар қалалардың су тұтыну тәжірбиесінен алынған мәліметтер құрылыс қағидаларында жинақталып берілген. Көрсетілген су тұтыну мөлшеріне тұрғындардың шаруашылық ауыз су және үй-жай тұрмыстың мұқтаждарына кететін су шығындары енген. Демалыс орындары, аурухана және санаториялар үшін су мөлшері қосымша қабылданады [3].
Бесарық ауылдық окургінің ресми мәліметтері бойынша, қарастырып отырған ауылдың тұрғын халқы 2700 адам, 25 адамдық монша, 40 орындық балабақша, 670 орындық мектеп, 15 адамдық қонақ үй, 20 адамға арналған ауылдық әкімшілік ғимараты, сондай-ақ ауылда 5000 сиыр, 1600 жылқы, 15000 қой, ешкі, 16000 тауық, бір машина-трактор тұрағы-шеберханасы бар.
Сонымен, орташа тәуліктік шаруашылық - ауыз су шығыны тұрғындардың санына және су тұтыну мөлшеріне байланысты мынадай формула бойынша анықталады:

(1.1)

мұнда:
-қала тұрғындарының саны;
- бір адамға мөлшерленген тәуліктік су шығыны, лтәул.

Жыл бойы тәуліктік шығын өзгеріп тұратындықтан, жобалағанда ең жоғарғы және ең төменгі тәуліктік шығындарды да білген жөн. Оларды былай анықтаймыз:

Qжоғ.мәу=Qорт.мән* Kжоғ.тәул
(1.2)

Qтөм.мәу=Qорт.тау* Kтөм.тәул
(1.3)

мұнда: Kжоғ.тәул-1,1...1,3, ал Kтөм.тәул-0,7...0,9 [8]

Бұлар максимал және минимал су тұтынудың біркелкі емес коэффициенттері. Олар тұрғындардың тұрмыс ерекшіліктеріне, өнеркәсіптердің тұрмыс кестесіне, үйлердің жабдықталу дәрежесіне және су тұтынудың мезгілмен апталап өзгеріп тұруына байланысты (1.1 - кесте).
Есепті сағаттық шығындар. Басқа инженерлік құрылыстар белгілі, нақты және аз өзгеретін ауырлықтарға есептелетін болса, сумен жабдықтау жүйелерінің ғимараттары адамдардың тұрмысы мен жұмыс істеу режимі қалай өзгеретін болса, соған қарай өзгеріп тұратын, алдын ала белгісіз су көлеміне есептелуі тиіс. Сондықтан, қабылданған судың шығындалу кестесі су құбырларын, сыйымдылықтарды және басқа қондырғыларды есептеуде негіз бола отырып, олардың құрылыстағы құнына және қызметтегі шығындарына үлкен әсер етеді [2].

Кесте 1.1
Ауылдағы тұтынушылардың тәуліктік су пайдалануын есептеу

Тұтынушылар
Тұрғын саны
Сутұтыну мөлшері, q
лтәу
Орт. тәул шығын
лтәу
Kmax
Qmax тәу
м3тәу
Kmin
Qmin. тәул
м3тәу
Тұрғын халык
2700
50
135000
1,3
175,5
0,8
108
Монша
25
180
4500
1,3
5,85
0,8
3,6
12
12
Балабақша 40
100
4000
1,3
5,2
0,8
3,2
Мектеп
670
20
13400
1,3
17,42
0,8
10,72
Қонақ үй
15
140
2100
1,3
2,73
0,8
1,68
Аурухана
50
250
12500
1,3
16,25
0,8
10
Әкімшілік
20
15
300
1,3
0,39
0,8
0,24
Жиынтығы

171800

223,34

137,44
Сиыр
5000
100
500000
1,3
650
0,8
400
Жылқы
1600
60
96000
1,3
124,8
0,8
76,8
Қой, ешкі
15000
10
150000
1,3
195
0,8
120
Тауық
16000
1
16000
1,3
20,8
0,8
12,8
Жиынтығы

Шеберхана

50

50
Барлығы

Кейбір тұтынушылар үшін судың шығындалу кестесін анықтау қиын емес. Мәселен, өнеркәсіп орындарында ол өндіріс бұйымдарының технологиялық шығару процестеріне тәуелді болып алдын-ала белгіленген болады.
Елді мекендерде мұны шешу қиын, себебі судың шығындалу кестесі адамдардың тұрмыс жағдайына байланысты жиі-жиі өзгеріп отырады. Қалаларда ол мерекелердің өту және жолаушылардың келіп кету кестесіне де байланысты болады.
Жаңа елді мекендердің су жүйесін жобалағанда судың шығындалу кестесін сол мекен жай үшін ауа-райы, тұрмыс жағдайы және өнеркәсіп өсуінің дәрежесі жағынан ұқсас келетін және бұрыннан сумен жабдықтау жүйесі бар қалалардың суды пайдалану режимінің мәліметтері негізінде анықтауға болады. Осындай мәліметтерге сүйене отырып, құрылыс ережелері мен қағидалары қала тұрғындары үшін сағаттың жоғарғы және төменгі шығындарды табу формулаларын ұсынған (1.2 - кесте, 1.2 - сурет):

(1.4)

(1.5)
мұндағы: Kжоғ, Kтөм -тәулік бойындағы сағаттық біркелкі еместік коэффициенттері. Коэфициенттердің мәндері

Kжоғ =αжоғ* βжоғ Kтөм= αтөм* βтөм
(1.6)

формулаларымен анықталады. Мұндағы -үйлердің жабдықталу дәрежесіне және басқа жергілікті жағдайларға тәуелді коэффциент; - елді мекендегі тұрғындар санын есепке алатын сан.
Көрсетілген жолдармен сумен жабдықтау ғимараттарының тиімді жұмысын анықтау үшін бізге тәулік бойы су құбыр торабынан алынатын судың шығындалу кестесін жасау керек. Осындай есептеулермен тұтынушылардың барлық таптарына сағат сайын берілетін су көлемін анықтаған соң мекенжай бойынша, кейін сумен жабдықтау ғимараттарын есептеуге негіз болатын жинақталған судың шығындалу 1.3 - кестеде түзілді (1.3-сурет) [4].

Есепті секундтық шығындар. Егер бір сағат ішіндегі су шығыны тұрақты деп есептесек, онда максимал су тұтыну сағаттарындағы секундтық шығынды табуға болады, 3 кестеде осыған байланысты есептеулер келтірілген:

(1.7)

Кесте 1.2
Бесарық ауылын сумен қамтамасыз ету кезіндегі сағаттық су шығындарын анықтау
14
14

Тәулік сағаты
Коммунал. сектор
Монша
Бала бақша
Мектеп
Қонақ үй
Аурухана
Әкімшілік
Ферма
Шеберхана
Барлығы
Интег. Қисық сызық орди-ы

%
м3сағ
%
м3сағ
%
м3сағ
%
м3сағ
%
м3сағ
%
м3сағ
%
м3сағ
%
м3сағ
%
м3сағ
%
м3сағ

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
0-1
1,5
2,63

0,2
0,01
0,75
0,12

2
19,81

1,79
22,56
1,79
1-2
1,5
2,63

0,2
0,01
0,75
0,12

2
19,81

1,79
22,56
3,57
2-3
1,5
2,63

0,2
0,01
1
0,16

2
19,81

1,79
22,60
5,36
3-4
1,5
2,63

0,2
0,01
1
0,16

2
19,81

1,79
22,60
7,15
4-5
2,5
4,38

0,5
0,01
3
0,49

2
19,81

1,95
24,69
9,10
5-6
3,5
6,13

0,5
0,01
3,5
0,57

2
19,81
5
2,50
2,30
29,02
11,40
6-7
4,5
7,88

5
0,26

3
0,08
5,5
0,89

3
29,72
5
2,50
3,27
41,33
14,67
7-8
5,5
9,63

3
0,16
8,33
1,45
5
0,14
5,5
0,89

3,5
34,67
5
2,50
3,91
49,43
18,58
8-9
6,25
10,94
6,25
0,37
15
0,78
8,33
1,45
8
0,22
3,5
0,57

6,5
64,39
6
3,00
6,47
81,71
25,05
9-10
6,25
10,94
6,25
0,37
5,5
0,29
8,33
1,45
9
0,25
3,5
0,57
11,11
0,04
9
89,15
6
3,00
8,39
106,05
33,45
10-11
6,25
10,94
6,25
0,37
3,4
0,18
8,34
1,45
6
0,16
6
0,98
11,11
0,04
8,5
84,20
6
3,00
8,02
101,32
41,47
11-12
6,25
10,94
6,25
0,37
6,4
0,33
8,34
1,45
9
0,25
8,5
1,38
11,12
0,04
3
29,72
8
4,00
3,84
48,48
45,30
12-13
5
8,75
6,25
0,37
15
0,78
8,34
1,45
9
0,25
8,5
1,38
11,11
0,04
3,5
34,67
9
4,50
4,13
52,19
49,43
13-14
5
8,75
6,25
0,37
8,1
0,42
8,34
1,45
6
0,16
6
0,98
11,11
0,04
4
39,62
7
3,50
4,38
55,30
53,81
14-15
5,5
9,63
6,25
0,37
5,6
0,29
8,33
1,45
5
0,14
5
0,81
11,11
0,04
5
49,53
6
3,00
5,16
65,26
58,97
1.2 - кестенің жалғасы
15
15
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
15-16
6
10,50
6,25
0,37
4
0,21
8,33
1,45
8,5
0,23
5
0,81
11,11
0,04
3
29,72
6
3,00
3,67
46,33
62,64
16-17
6
10,50
6,25
0,37
4
0,21
8,33
1,45
5,5
0,15
4
0,65
11,11
0,04
10
99,06
6
3,00
9,14
115,43
71,78
17-18
5,5
9,63
6,25
0,37
15
0,78
8,33
1,45
5
0,14
4
0,65
11,11
0,04
6
59,44
6
3,00
5,97
75,49
77,75
18-19
5
8,75
6,25
0,37
3
0,16
8,33
1,45
5
0,14
6
0,98

3
29,72
6
3,00
3,53
44,55
81,28
19-20
4,5
7,88
6,25
0,37
2
0,10

5
0,14
6
0,98

3
29,72
6
3,00
3,34
42,17
84,62
20-21
4
7,00
6,25
0,37
2
0,10

2
0,05
6
0,98

2,5
24,77
7
3,50
2,91
36,76
87,53
21-22
3
5,25
6,25
0,37
3
0,16

0,7
0,02
3
0,49

6
59,44

5,20
65,71
92,73
22-23
2
3,50
6,25
0,37

3
0,08
2
0,33

5,5
54,48

4,65
58,76
97,38
23-24
1,5
2,63
6,25
0,37

3,5
0,10
2
0,33

3
29,72

2,62
33,13
100,00

100
175
100
5,85
100
5,2
100
17,42
100
2,73
100
16,25
100
0,39
100
990,6
100
50
100
1263,44

16
16

Сурет 1.2 Сағаттық су шығындарының сатылы графигі

Сурет 1.3 Сағаттық су өтімінің интегральдық қисығы

Кесте 1.3
Сағаттық су тұтынуды есептеу
18
18
Тұтынушы
Qmax.тәул м3тәул
Qmin.тәул м3тәул
Максимал сутұтыну шығындары
Минимал сутұтыну шығындары
Секундтық шығындар

%
м3сағ
%
м3сағ
Qmax.c, лсек
Qmin.c, лсек
Тұрғын халық
175,5
108
78,58
7,31
78,58
4,50
21,83
1,25
Монша
5,85
3,6
2,62
0,24
2,62
0,15
0,73
0,04
Балабақша
5,2
3,2
2,33
0,22
2,33
0,13
0,65
0,04
Мектеп
17,42
10,72
7,80
0,73
7,80
0,45
2,17
0,12
Қонақ үй
2,73
1,68
1,22
0,11
1,22
0,07
0,34
0,02
Аурухана
16,25
10
7,28
0,68
7,28
0,42
2,02
0,12
Әкімшілік
0,39
0,24
0,17
0,02
0,17
0,01
0,05
0,00
Барлығы
233,34
137,44
100,00
9,30
100
5,73
27,78
1,59

2 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ

2.1 Табиғи су көзін таңдау

Елді мекендерде және өнеркәсіп орындарын сумен қамтамасыз ету мәселесін шешуде табиғи су көздерін дұрыс таңдай білу өте жауапты және күрделі мәселе. Өйткені, ол тек сумен жабдықтау жүйесі жұмысының сипаты мен сапасына ғана емес, сонымен қатар жүйе құрамындағы ғимараттар санына да әсерін тигізіп, олардың құрылыс және пайдалану құнына себепкер болады.
Сумен қамтамасыз етуде пайдалануға болатын табиғи су көздерін екі топқа жіктеуге болады: жер бетікөздері- өзендер, көлдер, теңіздер; жер асты көздері- артезиан сулары, бұлақтар. Су көздерін таңдағанда алдын ала су кімдердің қажетіне жұмсалатынын білген жөн. Тұрғындардың тұрмыстық шаруашылығына арналған жүйелерде жер асты су көздерін пайдаланған дұрыс. Олар сапасы жағынан көптеген артықшылықтарға ие болады [3].
Қабылданған су көздері мынадай талаптарға сәйкес алынуы тиіс:
- мекенжайдың болашақта кеңейе түскен кезіне де жетерліктей мөлшерде су беру қабілетіне ие болуы тиіс;
- суды үзіліссіз сенімді түрде бере алуы тиіс;
- суды тұтынушылар талабына сай қанағаттандыру мүмкіншілігіне ие болуы тиіс;
- мекенжайға суды арзан жолдармен жеткізе алу.
Қарастырылып отырған мекен жайда жер асты суы 80 м тереңдікте бар. Жобалуға барлық жағынан тиімді болғандықтан жер асты су көзін қабылдадым (2.1 - сурет).

2.2 Сумен жабдықтау жүйесін және схемасын таңдау

Сумен жабдықтау жүйелері кез келген мекенжайды сумен қамтамасыз ететін құрылыстардан тұрады және олардың мақсаты суды табиғи су көздерінен қабылдап, оны тазалап және тиісті жерлерге жеткізіп беру болып табылады.
Сумен жабдықтау жүйелерінің құрамына мына ғимараттар кіреді:
а) табиғи су көздерінен суды қабылдау ғимараттары;
б) суды белгілі қысыммен тиісті биіктікке немесе белгілі бір жерге жеткізіп беретін сорғыш станциялар;
в) тазарту ғимараттары;
г) су өткізгіш құбырлар;
д) суды сақтаушы және реттеуші сыйымдылықтар.
Жобада жер асты суын пайдаланғандықтан тазарту ғимараттарын салып жатудың қажеті жоқ. Жергілікті жағдайда сәйкестендіріп қабылдадым (2.2 - сурет).

20
20

Сурет 2.1 Бас жоспар
2.3 Ұңғыманың есебі

Су тұтыну мөлшерін бір ұңғыма қанағаттандыра алмаса, бір уақытта жұмыс істейтін бірнеше топтық ұңғыманы қажет етеді. Жоспарда олардың орналасуы әртүрлі болады. Жер асты суын көп мөлшерде алу үшін бір түзу бойына, жер асты суының ағу бағытына перпендикуляр орналастырады. Ең алдымен, қарасытырып отырған аймақта жер асты суы келесі тереңдікте кездеседі. Осы тереңдіктегі жер асты суын қарастырамыз. Сумен қамтамасыз ету көзі есебінде 150 метр тереңдікте жатқан сулы қатпарды қабылдаймыз [5].
Бір ұңғыманың дебитін анықтап аламыз:
, м3тәул
(2.1)
мұндағы: R-ықпал ету радиусы, м
м
мұндағы: а - қатардың пъезоөткізгіштік коэффициенті:

мұндағы: - сүзілу коффциенті
m - су тұрақтаушы қабаттың қалыңдығы, m = 15 м.
- топырақтың су өткізу коэффициенті [10] =0,2
t - ұңғыма эксплутациясының нормативтік уақыты.
t=25 жыл, сонда t=25*365=9125.
, м3тәул
(2.2)

Бір ұңғыманың дебиті қажетті шығындарға жеткілікті.
Осы формулалар арқылы топтық ұңғыма арқылы алынатын тәуліктік су көлемін табамыз:
әр факт
әр факт
q = Q = 1177,2 м3тәул Сүзгінің диаметрін анықтаймыз:
, м
(2.3)
мұнда:-сүзгінің жұмысшы бөлігінің ұзындығы, м
м.
- сүзгіге су кіру жылдамдығы, мтәул
тәул
тәул
=3,4 мтәул.
сонда сүзгі диаматрі:

Енді табылған сандар бойынша сүзгі маркасын таңдаймыз [5]. Сүзгі маркасы - ТП6Ф2В болады. Сыртқы және ішкі диаметрлері:

3
3
Сораптың су беру сағатын ұңғыманың су беру сағатымен тең деп қабылдаймыз.Факт.сағ
Факт.сағ
нас
нас
q =q =30,6м сағ Сорап арынын биіктік схемасы арқылы анықтаймыз:

Геодезиялық орналасу белгісі Z=330 м жер белгісінде орналасқан резервуарға ұңғымадағы сорап арқылы алынады.
Жер бетінен 19 м тереңдікті ұңғымадағы статикалық су деңгейі болып саналады. Осы мәліметтермен ұңғымадағы судың динамикалық деңгейін табуға болады.
, м
(2.4)

Геодезиялық көтерілу биіктігі:

Ұңғымадағы сорап орыны:

Есептік параметрлер бойынша сағ; Н=80,75м. Таңдалған сорап маркасы ЭЦВ8-40-200.
Ұңғыны бұрғылау әдісі. Сумен қамтамасыз ету жобасының ең негізі - ұңғыма болып табылады. Ұңғыма бұрғылау инженердің ең қиын жер асты жұмысы. Сумен қамтамасыз ету жобасының ең жауапты элементі ұңғыма. Сондықтан оны жобалау техника, технологиялық қатаң талаптарды қажет етеді. Оған берілетін судың өзіндік құны және су желісінің сенімділігі тәуелді.
Жобада бұрғылау әдісін ұңғыма диаметрі, тереңдігі, гидрогеологиялық жағдайы бойынша таңдаймын. Жобадағы жер асты топырағының категориясына байланысты сумен қайта шайылатын роторлы бұрғылау әдісі тиімді. Жалпы әрбір бұрғылау әдісінің пайдалы және тиімсіз жағы болады. Айналмалы роторлы бұрғылау әдісі кең тараған. Бұл әдістің тиімдісі бұрғылау жылдамдығы жоғары және ұңғыма конструкциясы жеңіл. Бұрғылау құбырымен жүретін сумен шаю арқылы тереңдігі 1000 метрге дейін ұңғыма бұрғылауға болады. Кемшілігі, аса үлкен тереңдікті бұрғылауда ұңғыма дебиті төмендейді. Бірақ алдын алу мақсатында арнайы шаю сұйықтығын қолдану арқылы ұңғыма дебитін төмендетуге болады (2.3 - сурет) [5].
Суды залалсыздандыру. Суды залалсыздандыру деген түсінік, ондағы ауру тудыратын бактериялардың және микроорганизмдердің санын төмендету не толық жойып
23
23

Сурет 2.2 Ұңғыманың және су алудың сұлбасы
24
24

Сурет 2.3 Ұңғыманың сипаттамасы
жіберу дегенді білдіреді. Заласыздандыру - суды тазарту. ҚНжЕ бойынша көптеген тазарту әдістері қарастырылған. Оларды физикалық және химиялық деп бөлуге болады. Таңдау әдісін су сапасына, сақталу уақытына және т.б. байланысты қабылдайды.
Жоба бойынша хлорлау әдісін таңдаймыз, өйткені жер асты суы жер бетіндегі сулардан әлдеқайда таза болады. Хлордың су ішіндегі заттарды қышқылдандыра отырып, олардағы бактерияларға әсер ететінін білеміз. Әдетте, хлорлау, газ тәрізді немесе сұйық хлормен жүргізіледі. Өнімділігі аз, тәулігіне 3000тәул дейінгі станциялардан хлорлы әкті (CaOCl) пайдалануға болады. Хлордың қажетті дозасын ҚНжЕ бойынша жер асты су көздеріне 0,7...1 мгл қабылдаймыз. Хлорлы әкпен заласыздандыру үшін арнайы дозатор, ерітінді бактер жасалады. Бірақ қазіргі дамыған цивилизацияда хлорлы әкті ерітіп жатуға уақыт жұмсамай дайын, ерітілген сұйық хлор арнайы баллондарға құйылып станцияға жеткізіледі. Активті хлор дозасын (мгл) технологиялық шешімдермен анықтайды. Жер асты суы екі рет хлорлауды қажет етпейді [6].

, кгтәул
(2.5)

тәул

Станцияға келетін хлор сыйымдылығы 100 кг, болаттан жасалған арнайы балондармен жеткізіледі. Станцияға қажетті баллон саны:

Осылай станцияға қажетті бір айлық хлор баллондарының санын табуға болады:

Станцияға 50 кг сыйымдылықты баллонмен тасымалдауға да болады. Бірақ, біз 100 кг болатын бір баллонның, бір айлық тазарту қабілетіне не екендігін көреміз.

2.4 Су құбыры желісі

Сумен қамтамасыз ету жүйесі су алу ғимараттарынан тұтынушыға дейін суды тасымалдайды. Сумен қамтамасыз ету жүйесінің өзіндік құнының 70%-ы осы тасымалдау құрылыстарына шығындалады. Су тасымалдау құрылысының өзі сыртқы және ішкі су су жеткізу желілерінен құралады. Су құбыр желісі елді мекенге, мал өсіру фермаларына, өндіріс мекемелеріне таратады. Ішкі су құбыр желісі сыртқы желіден ғимарат ішіне, яғни тұтынушыға жеткізеді [4].
Су құбыры желісін трассалау. Су құбыр желісі келесі негізгі талаптарды қанағаттандыруы тиіс, яғни тұтынушыларды қажетті сумен, қажетті арынмен және үзіліссіз қамтамасыз етуі керек. Су құбыр желісін жобалағанда құбырдың материалын, диаметрін таңдайды және соған сәйкес техника-экономикалық есептеуді негізге ала отырып, гидравликалық арын жоғалуын анықтайды. Трассалау белгілі геометриялық сызумен аяқталады. Оған жер бедері, ғимараттарының орналасуы, құбыр жалғануындағы кедергілер (өзен, канал, темір жол т.б.) тәуелді болады. Трассалау түріне байланысты сақиналы және тармақталған не тұйықталған болып екіге бөлінеді [6].
Сақиналы желі тұйықталған желіге қарағанда тиімді. Өйткені ол айналмалы сумен қамтамасыз етеді; гидравликалық соққылардың әсерін жеңілдетеді сондай-ақ тұтынушыларды сумен сенімді және үзіліссіз қамтамасыз ете алады. Осы көрсеткіштермен қоса диаметрі де аз болады. Ал пайдасыз жағы құрылысы қиын және өзіндік құны жоғары. Көптеген объектілерде сумен қамтамасыз ету жүйесін жобалағанда, әсіресе өртке қажетті сумен біріктіріп жасағанда сақиналы желіні жобалайды. Ондағы негізгі сызықты- магистральды сызық деп атайды. Барлық магистралды сызықтар қосылып жеке бір участок құрайды. Учаскелер толық бір желіні құрайды. Әрбір есепті учаскенің бастапқы және соңғы нүктесін - түйін деп атайды және оларды номерлермен белгілейді.
Трассалау ережесі бойынша су, тұтынушыға ең жақын жолмен жетуі тиіс. Жобадағы жер бедері біркелкі болғандықтан арынды мұнараны ІІ көтеру сорап станциясынан кейін орналастырамыз. Сорап станциясы мен арынды мұнарадан желіге дейін сенімді болуы үшін құбырды, судың жүру бағытымен екі сызық етіп қабылдаймыз (2.4 - сурет) [4].
Жолай және түйіндік шығындарды анықтау. Егер судың таралу нүктесі көп болған жағдайда, есеп қиындап кетеді. Ол кезде әр түйінге қажетті су шығынын дәл табу мүмкін емес. Сондықтан есепті схемадағы су таралуын жеңілдеті мақсатында әр учаскеге берілетін су көлемі оның ұзындығына пропорционал деп қабылдаймыз (2.1 - кесте).

, лс
(2.6)

мұндағы: - желідегі таралатын су шығындары;

- жалпы су шығыны. лс;
-ірі су тұтынушылар шығыны, лс;
- желінің жалпы ұзындығы;

27
27

Сурет 2.4 Су құбырлар желісі

=27,79 - 5,91=21,88 лсек

= 21,8817700 = 0,00124

Әрбір учаскеге берілетін су шығыны (лс)- жолай шығын деп аталады және мына формула бойынша есептейді:

, лс
(2.7)

мұнда: l- участок ұзындығы, м.

Барлық ірі тұтынушылар мен жолай шығындардың қосындысы, желіге берілетін толық шығынды көрсетеді:

Жалпы жағдайда түйіндік шығындар, сол учаскедегі түйін түйіп тұрған жолай шығындардың жартылай қосындысына тең:

Егер сол түйінде ірі тұтынушы шығыны бар болса. Оны түйінге қосып есептейді. Толық есепті түйіндік шығын:

Су ағынын алдын ала бағыттау. Сақиналы желіні есептеу учаскедегі арын жоғалу мен сол учаскедегі құбырлардың экономикалық тиімді диаметрін табумен аяқталады. Жоғарыдағы жолдармен барлық шығындарды тапқаннан кейін есептеуді былай жүргізеді (2.2-кесте):
1. Әрбір нүктеге су ең жақын жолмен жеткізілетіндей етіп, әрбір учаскедегі судың жүру бағытын белгілеп аламыз;
2. Жемдегі құбырлардың біреуі, істен шықса, яғни апат жағдайында тұрып қалса, су басқа құбур арқылы тоқтамай жұмыс істеуі тиіс;
3. Желідегі әрбір учаскеге қажетті су көлеміне байланысты құбыр диаметрін табамыз;
4. Сақинадағы арын жоғалудың жиынтығын табамыз. Ол Кирхгофтың екінші заңына сәйкес болуы керек.

Кесте 2.1
Жолай шығындарды анықтаудың мәндері

Участок
Участок ұзындағы, м
Бөлінген шығын qуд.лсм
Жолай шығын qпут, лс
1-2
800
0,0012362
0,99
2-3
800
0,0012362
0,99
3-4
850
0,0012362
1,05
4-5
850
0,0012362
1,05
1-6
750
0,0012362
0,93
6-7
900
0,0012362
1,11
7-8
900
0,0012362
1,11
6-3
700
0,0012362
0,87
7-4
650
0,0012362
0,80
8-5
700
0,0012362
0,87
1-9
350
0,0012362
0,43
9-10
900
0,0012362
1,11
10-11
800
0,0012362
0,99
11-12
750
0,0012362
0,93
6-10
600
0,0012362
0,74
7-11
800
0,0012362
0,99
8-12
800
0,0012362
0,99
9-13
600
0,0012362
0,74
13-14
850
0,0012362
1,05
14-15
900
0,0012362
1,11
10-14
600
0,0012362
0,74
11-15
600
0,0012362
0,74
12-16
450
0,0012362
0,56
15-16
800
0,0012362
0,99

l=17700 м

qпут=21,88 лсек

Кесте 2.2
Түйіндегі су өтімдерін анықтаудың мәндері

Түйін номері
Түйін түйіп тұрған участок
Түйіндегі жолай шығындар qпут, лс
0,5 qпут, лс
Түйіндегі ірі су шығыны Qсоср, лс
Толық жолай шығын Qузл, лс
1
2
3
4
5
6
1
1-2
2,35
1,17

1,17

1-6

1-9

2
2-1
1,98
0,99

0,99

2-3

3
2-3
2,90
1,45

1,45

3-6

3-4

4
3-4
2,90
1,45

1,45

4-5

4-7

5
4-5
1,92
0,96

0,96

5-8

6
1-6
3,65
1,82
0,65
2,47

3-6

6-10

6-7

7
6-7
4,02
2,01
2,02
4,03

4-7

7-11

7-8

8
7-8
2,97
1,48

1,48

5-8

8-12

9
1-9
2,29
1,14

1,14

9-13

9-10

10
9-10
3,58
1,79
0,73
2,86

6-10

0,34

10-14

10-11

2.2 - кестенің жалғасы

1
2
3
4
5
6
11
10-11
3,65
1,82

3,99

7-11

11-15

11-12

12
11-12
2,47
1,24

1,24

8-12

12-16

13
9-13
1,79
0,90

0,90

13-14

14
13-14
2,90
1,45

1,45

10-14

14-15

15
11-15
2,84
1,42

1,42

15-14

15-16

16
12-16
1,55
0,77

0,77

16-15

Барлығы
21,88
5,91
27,79

Экономикалық тиімді диаметрді анықтау. Ауыл шаруашылығын сумен қамтамсыз ету жағдайында құбыр диаметрін Н.А.Карамбиров формуласын негізге ала отырып анықтайды:

, мм
(2.8)

мұнда: Э - экономикалық фактор;
Э = mσγ (m - құбырдың материалына, ауданға және құбыр салу әдісіне байланысты коэффициент, пласмассалық құбырлар үшін m = 0,3;
σ - 1 кВтсағ энергияның құны;
γ - электр энергиясын пайдаланудың бірқалыпсыздық коэффициенті, γ = 0,6.
Орташа экономикалық жылдамдықты жуықтап - vор.эк. = 0,6 ... 1,2 мс қабылдайды.Сонда бастапқы учаскедегі су өтімі q мынаған тең.

qбас = 24,2 лс = 0,0242 м3с,

Э = 0,3 ∙ 2 ∙ 0,6 = 0,36

Dгол = 0,360,15 ∙ 0,02420,43 = 0,152 = 152 мм.

D = Dгол ∙ Cі0,28, Сі = qiqгол

Диаметрлерді стандартты мәндеріне дейін жуықтаймыз. ҚНжЕ 2.04.02 - 84 бойынша. Есептеулерді төмендегі 2.3 - кестеде жүргіземіз [8].

Кесте 2.3
Тұйықталған жүйенің диаметрлерін анықтау

Участок
Келетін су өтімі, лс
Сі = qiqгол
Сі0,28
Есептелінген диаметр d, мм
Стандартты диаметр, d, мм
V, мс
1-2
6,02
0,22
0,65
99,05
100
0,77
1-6
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.