Коммерциялық банк

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . …… . . .

: 1.

КІРІСПЕ . . . …… . . .: ДЕПОЗИТ НАРЫҒЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ . . .

6: 9

: 1. 1

КІРІСПЕ . . . …… . . .: Депозит нарығының экономикалық мәні, құрылымы және ерекшелігі . . . …… . . . …. .

6: 9

: 1. 2

КІРІСПЕ . . . …… . . .: Депозит нарығының және банк депозиттерінің жіктелімі . . .

6: 14

: 1. 3

КІРІСПЕ . . . …… . . .: Депозит нарығындағы депозиттік саясаттың қалыптасу негіздері . . . . . . . .

6: 22

: 2.

КІРІСПЕ . . . …… . . .: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕПОЗИТ НАРЫҒЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ . . .

6: 28

: 2. 1

КІРІСПЕ . . . …… . . .: Қазақстан Республикасының депозит нарығын талдау . . .

6: 28

: 2. 2

КІРІСПЕ . . . …… . . .: «БанкХоумКредит» АҚ-ның депозиттік операцияларын талдау . . .

6: 42

: 2. 3

КІРІСПЕ . . . …… . . .: Депозиттерді сақтандыру қорының қызметін талдау … . . .

6: 46

: 3.

КІРІСПЕ . . . …… . . .: Қазақстан Республикасының Депозит нарығыН ЖӘНЕ ДЕПОЗИТТЕРДІ САҚТАНДЫРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ . . .

6: 59

: 3. 1

КІРІСПЕ . . . …… . . .: Коммерциялық банктердiң депозиттiк саясаты және оның депозиттердi жетiлдiрудегi маңызы …… . . .

6: 59

: 3. 2

КІРІСПЕ . . . …… . . .: Банктік депозиттерді сақтандыруды жетілдіру жолдары . . .

6: 65

КІРІСПЕ . . . …… . . .: ҚОРЫТЫНДЫ. . ……… . . .

6: 70

КІРІСПЕ . . . …… . . .: ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

6: 73

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Депозит нарығының тиімді қызмет етуі жалпы қаржы жүйесінің нәтижелі дамуына өз үлесін қосады. Сондықтан коммерциялық банктердің базалық қызметтерінің бірі болып табылатын депозиттік операцияларды тиімді ұйымдастыра білу тек банк жүйесі ғана емес, сонымен қатар жалпы мемлекеттің қаржы нарығының дамуында маңызды рөл атқарады. Қазақстан Республикасының банк жүйесі экономиканың өсуіне ықпалын тигізетін және макроэкономикалық тұрақтылыққа жету мақсатына негізделген мемлекеттің, экономиканың негізгі бір құрамдас бөлігі. Банктік жүйенің экономикалық мәні қайта өндіру процесінің үздіксіздігін қамтамасыз ету үшін оларды несиелер мен инвестицияларға айналдыру жолымен - артық капиталды қайта бөлу болып табылады. Сонымен қатар, нарықтың бір секторына көшу арқасында экономика артық ақша қаражаттарды қайта бөлу проблемасын шешуде тұрақты және сенімді банктік жүйені талап етеді.

Қазіргі уақытта қаржылық нарықтың дамуы мен тұрақтылық шарттарында, банктік жүйенің құрылымы да тез өзгереді. Қаржылық ұйымдардың жаңа түрлері, несие құралдарының жаңа түрлерін, заңды және жеке тұлғаларға қызмет көрсету бойынша жаңа операциялар пайда болуда. Банк жүйесінде заңды және жеке тұлғалардың маңызы өте зор. Өйткені, заңды және жеке тұлғалардың бос ақша қаражаттары арқылы банктер өздерінің ресурстарын жинақтайды.

Банктік ресурстар - белгілі бір коммерциялық банктің заңды қызметтерін жүзеге асыратын ресурстар жиынтығы. Банктік ресурстар әртүрлі көздерден құралады және әртүрлі мақсаттарға жұмсалады. Ресурстарды орналастырудағы банк мақсаттарының бір ғана шарты бар - ол табыс көзін молайту арқылы банктің өтімділігін өте жоғары деңгейде ұстау .

Өз мақсаттарын жүзеге асыру үшін банктер бір қатар іс әрекетті жүзеге асыру керек, олар - банктік операциялар деп аталады. Бұл депозиттік операциялар тек банктің жұмысының жүзеге асуында ғана емес, өнеркәсіп салаларының, ауыл шаруашылығының және экономиканың басқа да салаларының дамуында үлкен рөл атқарады.

Коммерциялық кәсіпорын түрлерінің бірі ретінде банктік мекеменің өзіндік ерекшелігі оның ресурстарының басым бөлігі меншікті құралдардан емес, тартылған құралдардан құрылуында. Қаражаттарды тартуда банктердің мүмкіндіктері шектеулі және кез келген елде Орталық Банк тарапынан реттеледі. Банк капиталының мөлшері мен тартылған қаражаттар көлемі арасындағы ара қатынасты Қазақстан Республикасының ұлттық Банкі міндетті экономикалық нормативтер арқылы реттейді.

Коммерциялық банк кәсіпорындардың, ұйымдар мен мекемелердің, халық және басқа банктердің құралдарын салым (депозит) нысанында және осы салымға сәйкес шоттарды ашу арқылы тарту мүмкіндігін иеленеді. Банкпен тартылатын қаражаттар құрамы бойынша әртүрлі болып келеді. Олардың басты түрлері - клиенттермен жұмыс істеу үрдісінде банкпен тартылған құралдар (депозиттер), меншікті борышқорлық міндеттемелерді (депозиттік және жинақ сертификаттарын) шығару жолымен шоғырландырылған құралдар.

Барлық банктік саясаттың маңызды құрамдас бөлігі - бұл ресурстық базаның қалыптасу саясаты. Банк әрқашан пассивті операцияларын жүзеге асыру үрдісіндегі ресурстық базаның қалыптасуы банктің активті операцияларына қатысты бірінші әрі анықтаушы рөлді атқарады. Банктік ресурстардың негізгі бөлігі бәрімізге белгілі депозиттік операцияларды жүргізу есебінен құрылады, осы операцияларды дұрыс әрі тиімді ұйымдастыруға кез келген несиелік ұйымның қызмет етуінің тұрақтылығы тәуелді. Осыған байланысты пассивтерді тиімді басқару арқылы ресурстар әлуетін өсіру және оның тұрақтылығын қамтамасыз ету өзгеше өзектілік пен маңыздылықты иеленуде.

Біздің мемлекетімізде депозиттік саясаттың қалыптасу мәселелеріне қажетті көңіл аударылмай келді. Бұл жоғары инфляция және арзан ресурстардың қолда бар болған кезде банктік операцияларға сүраныс ұсынысқа қарағанда елеулі асты, ал осы шарттар банктік операциялар тәуекелінің табиғатын өзгерте отырып, жоғары пайда нормасын қамтамасыз етумен байланысты болды. Пайда нормасының төмендеуі, банкаралық несиелер және мерзімді валюталық нарықтағы операциялар сияқты табыстың дәстүрлі көздерінің жоғалуы өздерімен тартылған қаражаттың құрылымын оңтайландыру және олар бойынша пайыздық шығындарды қысқартуда коммерциялық банктер депозиттік саясаттың қалыптасуын бірінші орынға шығарды. Жалпы, 1998 жылы және 2008 жылдары болған банктік дағдарыс және одан кейінгі Қазақстан Республикасының банк жүйесінің дамуы коммерциялық банктердің депозиттік саясатының рөлін көтерудің, сонымен қатар жетілдірудің қажеттілігін растады.

Тақырыптың өзектілік дәрежесі мынадан шығады: депозиттік қатынастар көптеген мектептердің экономикалық зерттеулерінде және шетелдік ғалымдардың еңбектерінде басты орын алуда, атап айтсақ, Е. Ф Жуков, З. С. Каценеленбаум, В. И. Колесникова, Г. Г. Коробова, О. И. Лаврушин, Г. С. Панова. Депозиттерге, салымдар мен оның жіктелуіне басты назар отандық ғалымдардың еңбектерінде де бөлінген. Мынадай авторлардың еңбектерінде қарастырылған: А. А Адамбекова, Д. Т. Бохаев, У. М. Искаков, Э. А. Рузиева, Н. Н. Хамитов, С. Б. Мақыш.

Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Зерттеудің мақсаты - Қазақстанның депозиттік нарығын жетілдіру жолдарын оның тұрақты қызмет етуін қамтамасыз ету мақсатында, депозиттік қатынастардың теориялық және тәжірибелік аспектілерін дайындау, депозиттерді сақтандыру жүйесінің қызметін талдау, депозиттерді сақтандыру жүйесін жетілдіру болып табылады.

Қойылған мақсатқа жету мынадай міндеттерді шешуді көздейді:

депозиттiң экономикалық мәнi және оның жiктелуiнiң теориялық негіздерін ашып көрсету;
депозит нарығының теориялық негізін және дамуының міндеттерін ашып көрсету;

депозит нарығындағы алдыңғы қатарлы банктердің депозиттік операцияларын талдап, жіктеу;
халық қолындағы салымдарды коммерциялық банкке тартудағы бағыттарды жетілдіру жолдарын анықтау;
коммерциялық банктің тұрақтылығын күшейту мақсатында оның депозиттік саясатын оңтайландырудың перспективалы бағыттарын анықтау;

Қазақстандық депозиттерді сақтандыру қорының қызметіне талдау жүргізу арқылы оның дамуындағы мәселелерді анықтау, депозиттерді кепілдендіру жүйесін жетілдіру жолдары қарастыру;
Қазақстанның депозит нарығын дамытуды жетілдірудің нақты бағыттарын ұсыну.

Зерттеу объектісі - Қазақстан Республикасының депозит нарығы, екінші деңгейдегі банктердің депозит нарығында ұсынатын депозиттері.

Зерттеу пәні - Қазақстан Республикасындағы депозит нарығының дамуы мен қызмет ету үдерісінде қалыптасатын экономикалық қатынастар жиынтығы.

Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі. Дипломның құрылымы кіріспеден, 3 тараудан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. ДЕПОЗИТ НАРЫҒЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Депозит нарығының экономикалық мәні, құрылымы және ерекшелігі

Қаржылық институттар өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қосымша ресурс көздерін қажет етеді. Бұл ресурс көзінің негізгі бөлігін жеке және заңды тұлғалардың салым ақшалары немесе депозиттері құрайды. Қазіргі жағдайда банктердегі резидент депозиттерінің көлемі - заңды тұлғалар және халықтың салымдары ұлттық депозит нарығын құрайды. Депозит нарығы ұғымы және термині бұрыннан бері пайдаланылады және әртүрлі мектептер тұрғысынан кең қолданысқа ие. Алайда, бұл түсінік ғалымдармен кеңінен қолданылғанына қарамастан, депозит нарығы түсінігіне нақты анықтама берілмеген. Ең алдымен депозит нарығы түсінігі А. Адамбекованың «Қазақстанның қаржы нарығының құрылуы және дамуына» арналған монографиясында берілген. Оның зерттеуінде депозит нарығы қаржы нарығы құрылымындағы құрамдас негізгі элемент ретінде анықталған. Сонымен, монографияда депозит нарығына келесідей анықтама берілген:

Депозит нарығы - қоғамның экономикалық агенттерінің уақытша бос ақша қаражаттарын аккумуляциялау үрдісінде депозиттік инструменттер айналысымен байланысты экономикалық қатынастар жиынтығы.

Депозит нарығы - инвестициялық ресурстар құрауда негіз болатын депозиттік қатынастар қатысушылары арасында депозиттік инструменттерді сату-сатып алу үрдісі өтетін экономикалық орта.

Сонымен қатар қаржы нарығы құрылымының қазіргі кездегі талдауындағы анықтамасын Искаков Ұ. М., Бохаев Д. Т. және Рузиева Э. А. ұсынған болатын. Олардың еңбектерінде депозит нарығына нақты анықтама берілмеген, бірақ нарықтық механизм құрамы депозит нарығының қатысушылары арасында қалыптасатын депозиттік қатынастар тұрғысынан қарастырылған [2, 2 б. ] .

Жоғарыда депозит нарығы туралы ғалымдардың еңбектеріндегі берген анықтамаларын талдай келе, депозит нарығына жаңа баламалы анықтама беріп өтсем:

Депозит нарығы - депозиттік мекемелермен халықтың қолындағы бос ақша қаражаттарды (салымдар) тартуға байланысты депозиттік мекемелер мен салымшылар арасындағы туындайтын депозиттік қатынастар жиынтығы.

Депозиттік нарықта депозиттік қатынастар депозиттік ұйымдардың қызмет етуі мен депозиттік құралдардың айналысы үрдісінде пайда болады. Депозиттік құралдар негізіне банктік өнім - депозит жатқызылады.

Жалпы, депозит нарығы қаржы нарығының құрамдас бөлігі болып табылады. Қазақстан Республикасының мемлекеттік реттеу органдарының қаржылық есеп беру тәртібіне сәйкес қаржы нарығының құрылымы келесілерден тұрады: ақша нарығы, депозит нарығы, несие нарығы, валюта нарығы, бағалы қағаздар нарығы, зейнетақы нарығы, сақтандыру нарығы (1-сурет) .

Қаржы нарығы

Зейнетақы нарығы

Депозит нарығы

Несие нарығы

Ақша нарығы

Бағалы қағаздар нарығы

Валюта нарығы

Сақтандыру нарығы

Сурет 1. Қазақстан қаржы нарығының құрылымы

Ескертпе - Искаков Ұ. М., Бохаев Д. Т., Рузиева Э. А. Қаржы нарығы және делдалдары: Оқулық. Алматы: Экономика, 2007 ж.

Депозит нарығында халықтың табысы екі негізгі бөліктен: тұтынуға арналған табыс пен жинақтауға арналған табыстан тұрады. Уақытша бос ақша қаражаттары (жинақ ақша) әр түрлі салым негізінде банкке және қаржы несие мекемелеріне (тартылған ресурстар) тартылады. Осылайша, ақшалар депозиттерде трансформацияланады, банктер ақшаны пайдаланғаны үшін иелеріне тиісті ақшалай сыйақы пайыздар төлейді [3, 16 б. ] .

Нарықтық қатынастар жағдайында депозиттік банк мекемелерінің ролі өсе түседі. Бұл операциялардың есебін және ұйымдастырылуын дұрыс және тиімді жүргізу банк қызметінің коммерциялық мақсатпен пайда табуын қамтамасыз ету үшін қажет. Уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтау -коммерциялық банктердің алғашқы дәстүрлі-базалық қызметі. Бұл банктің пассиві меншікті капиталымен тартылған қаражаттардан тұрады. Меншікті капитал - ол банктің несиелік ресурстарының маңызды және ажырамас бөлігі, бірақ ол оның барлық ресурстарының тек 10%-ын құрайды. Басқа кәсіпорындармен салыстырғанда қаржылық ресурстар құрамында меншікті капиталдың төменгі деңгейі болуы мынандай жағдайлармен түсіндіріледі: біріншіден, банктер қаржылық нарықтарда қаржы делдалы ретінде басқа кәсіпорындардың, мекемелердің және халықтың уақытша бос қаражат сомасын депозит түрінде жинақтайды, осы жағдайда оларды тиімді басқарады, сондай-ақ олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етеді және пайдалық негізде қарызды қарыз алушыға ұсынады. Екіншіден, депозиттерді мемлекеттік сақтандыру жүйесі болады, бұл салымдарды жаппай кері алу тәуекелін төмендетеді. Үшіншіден банктерге тартылатын депозиттер басқа кәсіпорындардың материялдық объектілерінде орналастырылған активтеріне қарағанда қондырғы ғимараты ыңғайлы, өтімді және нарықта оңай өткізіледі. Басқа кәсіпорындармен салыстырғанда осы барлық міндеттемелер коммерциялық банктарге меншікті капиталдың тартылған өзара қатынасында өз міндеттерін жүзеге асыруға және дұрыс қызмет етуіне мүмкіндік береді. Ең алдымен меншікті капитал банк кызметін бастау үшін қажет.

Жоғарыда айтылып өткендей, банктер өздерінің активтік операцияларын жүзеге асыру үшін тартылған қаражаттардың 90%-нан жоғары бөлігін пайдаланады, сондай-ақ банктер өз клиенттерінің уақытша бос ақшалай қаражаттарын жинақтайды. Дәстүрлі түрде осы қаражаттардың негізгі бөлігін депозиттер құрайды.

Экономист-ғалымдар банктік депозиттің мәнін зерттей отырып оның қос табиғатында тұжырымдалатын ерекшеліктерін атап көрсетеді: «Депозиттер салымшы үшін әлеуетті ақша болып табылады. Салымшы үшін олар екі рөлде шығады: бір жағынан ақша рөлінде, екінші жағынан пайыз әкелетін капитал рөлінде, бірақ капитал әкелетін пайызға қарағанда депозит аз пайыз әкеледі. Бұл төменделген пайыз - кездейсоқ құбылыс емес, банк табиғатының маңызды мезеті. Өйткені банк табиғатының бүкіл мәні мынада: депозит бойынша төленетін пайыз банк әртүрлі кәсіпорындарға салған капитал үшін алатын пайызға қарағанда төмен. Пайыздардағы бұл айырма активті операциялар бойынша алатын пайыздардың 1/4 бөлігін құрайды» [4, 5 б. ] .

Сонымен, депозит тек қана салымшы үшін ғана емес, және банк үшін тиімді. Көптеген депозиттер банкке несие капиталды құруға ықпалын тигізеді, банк кейін бұл несие капиталын тиімді шарттарда шаруашылықтың кез келген аясына орналастырады. Депозиттер бойынша пайыздармен және қарызгерлер төлейтін пайыздар арасындағы айырма - банк атқарған бос ақша қаражатты тарту және несие капиталын орналастыру жұмыстары үшін сыйақы болып табылады.

Банк үшін пассивті операциялар маңызды орын алады. Пассивті операцияларға пассивті шоттағы ақша қаражаттардың ұлғаюына әсер ететін банк операциялары жатады. Осылардың көмегімен банктер ақша нарығында несие ресурстарын таба алады.

Коммерциялық банктердің 4 түрлі пассивті операциялары бар:

бағалы қағаздардың алғашқы әмиссиясы;
қор құруға немесе ұлғайтуға банк табысынан аударым;
басқада заңды тұлғалардан алынған несиелер мен борыштар;
депозиттік операциялар.

Пассивті операциялар айналымда бола отырып банкке ақша қаражаттар тартуға мүмкіншілік тудырады. Жаңа ресурстар банк жүйесінде активті операциялар нәтижесінде құрылады. Алғашқы екі пассивті операциялар (1, 2) түрімен бірінші ірі несиелік ресурстар тобының меншікті ресурстары құрылады. Келесі екі пассивті операциялар (3, 4) түрі екінші ірі ресурстар тобын - қарыздық немесе тартылған несиелік ресурстарды құрайды. Банктің меншікті ресурстары банк капиталы мен оған теңестірілген баптарын көрсетеді. Коммерциялық банктердің меншікті капиталының рөлі мен көлемі түрлі басқа қызметтермен айналысатын кәсіпорындар мен ұйымдардан ерекшеленетін айрықша өзгешелікке ие. Банктер меншікті капиталы арқылы қаражаттарының жалпы қажеттілігінің 10%-дайын жабады. Жалпы мемлекет банктердің меншікті ресурстары мен тартылған ресурстарының арасындағы қатынастың шекті мөлшерін белгілейді. Қазақстанда банк ресурстарының арақатынасы белгіленген.

Банктің меншікті капиталы банктің тұрақтылығын қамтамасыз етуде маңызды. Банктің бастапқы құрылуы барысында меншікті капитал көмегімен банк қызметіне байланысты алғашқы шығындар: жер, ғимарат, құрал-жабдық, жалақыға жұмсалатын және т. б. шығындар жабылады. Меншікті капитал есебінен банкте қажетті резервтер құрады. Нәтижесінде, меншікті капитал ұзақ мерізімді активтерге салынатын салымның негізгі қаражат көзі болып табылады.

Банктің төртінші пассивті операциялар тобы банктік тәжірибеде негізгі болып табылатын - депозиттік операциялар. Бұл коммерциялық банк қызметіне еркін нарықтағы несиелік ресурстарды сатып алуына делдал ретінде қатысады.

Депозит экономикалық категория ретінде жинақ ақшаның құрамдас бөлігі болып табылады. Бірақ егер жинақ ақша табыстары бөлу және қайта бөлумен тығыз байланысты болса, депозит қайта бөлу қатынастары аясын қамтиды.

Депозиттер - бұл клиенттердің (жеке және заңды тұлғалардың) банктегі белгілі бір шотқа салған және өздері пайдалана алатын каражаттары [1] .

Егер Қазақстан Республикасының нарықтық экономикасының дамуы жағдайындағы депозиттік нарықтың даму ерекшелігін ескеретін болсақ, онда депозит анықтамасы келесідей болып түсіндірілуі керек:

Депозит дегеніміз - коммерциялық банктерге белгілі бір мерзімге және мерзімсіз, қайтарылу шартыменен, пайызы төленуі тиіс, сақтандырыла отырып салынған кәсіпорындардың ақша қаражаттары.

Банктердің ақшалай қаражаттарды салымдарға тарту және оларды пайда табу мақсатында орналастыру жұмыстары депозиттік операциялар деп аталады. Депозиттік операциялар банктік ресурстардың бос ақша нарығында ресурстарды иемденуде инвесторлармен құралдарды пайдаланушылар арасындағы делдал ретіндегі банк қарекетін көрсетеді. Депозиттерді тарту арқылы банк клиенттерге, басқа банктерге несие беру мүмкіндігін арттырады, ал бұл табыс алуға негіз жасайды. Депозиттік операциялардың барысында коммерциялық банктердің несиелік ресурстарының негізгі бөлігі құралады. Депозиттік операциялар заңды және жеке тұлғалардың уақытша бос ақшаларын жұмылдыру бойынша маңызды дәстүрлі банк операцияларының біріне жатады.

Банк өтімділігін анықтайтын фактор - банктің депозиттік базасының сапалылығы. Депозиттік базаны мерзімді депозиттік және жинақ салымдары, есеп айырысу және ағымдағы шоттардағы қаражаттары ретінде банкте жинақталған заңды және жеке тұлғалардың қаражаттары құрайы. Депозиттердің сапалылығының басты критерийі олардың тұрақтылығын сипаттайды. Депозиттердың тұрақты бөлігі неғұрлым көп болса, банктің өтімділігі соғұрлым жоғары болады. Депозиттердің тұрақты бөлігінің көбеюі банктің өтімді активтерге мұқтаждығын азайтады. Талап етілгенге дейінгі депозиттер жоғарғы тұрақтылыққа ие, өйткені бұл депозиттердің түрі сыйақы мөлшерлемесіне байланыссыз. Банкте осы депозит түрінің көп болуы банктің қызмет етуінің сапалылығы мен жылдамдылығы, банктің клиентке жақын орналасуы сияқты факторларға байланысты. Ал, мерзімді және жинақ депозиттеріндегі қалдықтары тұрақтылықтың төлем дәрежесіне ие, себебі оған банктің сыйақы мөлшерлемесі ықпал етеді.

Депозиттік операциялар мынадай қағидалармен ұйымдастырылады:

банктік пайда алуға немесе болашақта пайда алу үшін жағдайжасауға;

депозиттік операциялар әрекет ету керек;

банк балансының жедел өтімділігін демеу мақсатында икемдідепозиттік саясат жүргізілуі керек;

банк балансының өтімділігін жоғары дәрежеде демеп отыратынмерзімді салымдарға депозиттік операцияларды ұйымдастыру процесіндеерекше назар аударылуы қажет;

депозиттік операциялармен қарыздарды беру бойынша операциялардың арасында мерзім және сомалар бойынша өзара байланыс пен сабақтастылықты қамтамасыз ету қажет;
депозиттерді тартуға әрекет ететін банктік қызметтерді дамытуғашаралар қолдану.

Депозиттердің келесідей қызметтерін атап айтуға болады:

1) Коммерциялық қызмет − жеке және заңды тұлғалардан ақша
қаражаттарын депозитке белгілі бір мүдде төлеу шартымен тарта отырып
оны осы қаражаттар қажет болып отырған тұлғаларға өзінің белгілі үстеме
ақысын қолдана отырып сатады. Банктің осы қатынасы оның коммерциялық
банк деген атына негіз болады.

2) Ынталандыру қызметі − депозиттік салымдардың әр түрлі
шартпен құрылуы, салымдардың белгілі бір шарттағы салым түріне ақша
қаражаттарын сала отырып табыс алуға деген қызығушылығын тудырады. Ол
табыс ақша қаражаты, несие алу мүмкіндігі және белгілі бір сыйлық есебінде
алу түрінде болады.

Қорлану қызметі − депозитке тартылатын қаражаттар ақшатүрінде болғандықтан, ол банктің белгілі бір қорларын құруға негіз болады. Олар банктің өсімділігін жоғары деңгейде ұстап тұруға негізделген қорлар. Бұл қорларды коммерциялық банк реттеуші орғандардың талап етуімен жәнеөз қызметін тиімді атқару үшін өз еркімен құрады.
Банк ресурстарын құру қызметі - депозиттік салымдар тарихиқалыптасуы бойынша олар банктік ресурстарды құрудың негізгі көзі болыптабылады. Өйткені бұл ресурстар банк − үшін арзан және әр уақытта барболып тұра тын қаражаттар. Депозиттік қаражаттар банктің пассивтерінің 70-80% құрайтын ресурс болғандықтан, олар активтік операцияларды жүргізугеқажетті банк ресурстарының негізін құрайды. Коммерциялық банктердің несиелік ресурстары дегеніміз - бұл оның жарғылық капиталы мен басқа да пассивті операциялары нәтижесінде құралған және уақытша бос тұрған ақшалай қаражаттарының жиынтығы. Банктің несиелік ресурстары − бұл меншікті капиталдың және тартылған қаражаттардың ақшалай түрдегі активті-несиелік операцияларға бағытталатын бір бөлігі. Несиелік ресурстар несиеге берілген уақытында олар банкке ресурс болудан қалады және олар қор емес (клиент қайтарымдылығы тәуекелді операция), ол орналастырылған несиелік ресурстарға айналады. Депозиттік есепшоттар әртүрлі болуы мүмкін, және олардың жіктелуінің негізінде салымдар көздері, оларды мақсатты пайдалану, табыс табу дәрежесі және т. б. критерийлер жатыр [5, 124 б. ] .

1. 2 Депозит нарығының және банк депозиттерінің жіктелімі

Әрбір мемлекеттің депозит нарығының олардың қызмет ету тәжірибелері мен шарттарына қарай өз ерекшеліктері болады. Қазақстанның депозит нарығының құрылымын нарықтық интситуттардың тұрғысынан және нарықтың қаржы құралдары тұрғысынан көрсетуге болады.

ҚР депозит нарығы күрделі динамикалық жүйе болып табыла отырып, ішкі және сыртқы факторлардың әсерін ұдайы сезінеді. Әрбіреуі өз мүддесін жүзеге асыруға ұмтылатын көптеген субъектілермен көрінсе де, ол Қазақстан экономикасында қалыптасқан негізгі ағымдардың арнасынан табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.