Газтурбиналық қондырғының сипаттамасы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

8

9

10

11

Аңдатпа

Бітіру жұмысында Қазақстанда Қызылорда облысының ГТЭС салудың

тұралы мәселелер қаралған. Мәселенің өзектілігі бірнеше факторларға - іліспе

газды пайдалану қажеттілігіне және осы аудандағы электр энергиясының

тапшылығына байланысты. ГТЭС ерекшеліктері қаралған, экономиқалық

және стратегиялық қисындылығы дәлелденген. Мұнай кен орындарында

іліспе газды жинақтау және пайдаға асыру мәселесіне ерекше көңіл бөлінген.

Аннотация

В выпускной работе рассмотрены вопросы строительства ГТЭС в

Казахстане, в регионе Кызылординской области. Актуальность вопроса

обусловлена несколькими факторами: необходимостью использования

попутного газа и дефицитом электроэнергии в данном районе. Рассмотрены

особенности ГТЭС, доказаны экономическая и стратегическая

целесообразность, особое внимание было уделено вопросу о сборе и

утилизации попутного газа на нефтяных месторождениях.

Annotation

In the graduating work there are considered the issues of construction of a

power plant in Kazakhstan, in the Kyzylorda region. This issue is due to several

factors: the necessity of use of associated gas and the shortage of electric energy in

the area. Peculiarities of GTES are considered, economic and strategic expediency

are proved and special attention was paid to the collection and utilization of

associated gas at oil fields.

12

Мазмұны

Кіріспе

1 Газтурбиналық электрстанциялары

1. 1 Газтурбиналық қондырғының сипаттамасы

1. 2 ГТҚ жұмыс істеу принципі. Жылулық сұлбасы

1. 3 Қазақстанда газтурбиналық электр станцияларын салудың

маңыздылығы

1. 4 Мұнайлы елді мекендердегі газды жинақтаудың қиыншылықтары

2 Электрлік бөлігі

2. 1 Шығыс деректер

2. 2 Турбогенераторларды таңдау және жүктеме кестесін құру

2. 3 Құрылымдық сызбаның нұсқаларын таңдау

2. 3. 1 Байланыс трансформаторларын таңдау

2. 3. 2 Өзіндік мұқтаждық қажеттілігінің трансформаторларын таңдау

2. 3. 3 Трансформаторлардағы электр қуатының жылдық шығынын

есептеу

2. 4 Нұсқаларды техника-экономикалық салыстыру

2. 4. 1 Толық шығындар

2. 4. 2 Өндірістің жылдық алымдары

2. 4. 3 Есептік шығындар мен нұсқаларды таңдау

2. 5 Қысқа тұйықталу тоғын есептеу

2. 5. 1 Салыстырмалы бірліктердегі қысқа тұйықталу токтарын есептеу

2. 5. 2 GUFAULTS бағдарламасында қысқа тұйықталу тоқтарын

есептеу

2. 6 Коммутационных аппараттар мен генератор тізбегіндегі тоқ

жүргізуші бөліктерді таңдау

2. 7 ТҚ 110 кВ үшін коммутаиялық аппаратураны таңдау

2. 8 Өлшеу құралдарын таңдау

2. 8. 1 Тоқ трансформаторларын таңдау

2. 8. 2 Кернеу трансформаторларын таңдау

3 ГТЭС қызметінің техника-экономикалық талдауы

3. 1 Жобаның экономикалық тиімділігінің негіздемесі

3. 2 ГТЭС-ке толық салымдар

3. 3 Капиталдық салымдардың тиімділігінің көрсеткіштерін еептеу

4 Өмірлік тіршілігінің қауіпсіздігі

4. 1 ЭС да электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

4. 2 Адам арқылы өтетін ток

4. 3 Табиғи және жасанды жарықтандыру

4. 4 ЖЭО өрт қауіпсіздік ережелеріне, қорғану шараларына талдау

жүргізу

Қорытынды

Әдебиеттер тізімі

13

7

8

9

Кіріспе

Бұл жұмыста қуаты 4х32 Мвт Қызылорда ГТЭС мысалында ГТЭС

сипаттамалық ерекшеліктері қарастырылған. Аймақтағы отын-энергетикалық

жағдай дәл осы станция түрлерін қолданудың пайдасын арттырады және

оларды анағұрлым өзекті етеді, себебі бұл төңіректе электр қуатының жоғары

тапшылығы байқалады және оған қоса ілеспе газдың үлкен мөлшері бар.

Ілеспе газды пайдаланумен байланысты мәселе ілеспе мұнай газын

қайта өңдеу бойынша ірі зауыдты салу жолымен айтарлықтай жақын арада

шешілді, яғни енді аймақтың инфрақұрылымы мүнай алу объектілерін электр

қуатымен қамтамасыз ететін және тұрғын аймақтарда электр қуатының

тапшылығымен күресетін осыған ұқсас бірнеше жаңа станциялардың

құрылысы үшін жақсы дайындалған.

Экономикалық көзқарас жағынан ондай станциялар айтарлықтай тиімді,

себебі бұрын мұнай алатын орындарда факелдарда жанған ілеспе мұнай газы

енді қолданылып, минералды ресурстарды жоғалту азаяды.

Отын ретінде газ жақында орналасқан тұрғын аймақтарындағы

экология мен онда тұратын және жұмыс істетін адамдардың денсаулығына

кері әсер ететін ластаушы заттарды айтарлықтай аз көлемде шығарады.

14

1 Газтурбиналық электрстанциялары

Қуатына

байланысты газтурбиналық электр станциялар, электр

энергиясын кешенді өндіретін және жылу энергиясын өндіретін болып

бөлінеді. Сәйкесінше бұл станциялар қала, ауыл және шағын елдімекендердегі

жарықтандыру және жылумен қамтамассыз ету жүйелерінде, сонымен қоса

өндіріс орындарын электр энергиясымен қамту үшін қолданылады.

Қазіргі кезде қуаты 10-нан 100 МВт дейінгі газтурбиналық электр

станциялар (ГТЭС) жұмыс істейді. Электр станцияның жұмысы

орталықтандырылған, автономды немесе басқа қорек көзіне қосымша энергия

өндіруші есебінде жүзеге асады.

Газтурбиналық құрылым кез келген ауа райында негізгі және қосымша

қорек көзі ретінде қолданылады. Өндірілген электр энергия және жылу

өндірістік нысандарды немесе тұрмыстық қажеттілікті қамтамассыз ету

мақсатында пайдаланылады. Газтурбиналық электр станцияларды жекеленген

аудандарда салу, үлкен қашықтықтағы электр беріліс желілеріндегі шығынды

және құрылысқа кеткен қаражатты үнемдеуге мүмкіндік береді. Осының

есебінен орталықтандырылған аудандарда электр энергиясының сапасы

жоғарылап, жалпылама аймақты және жекеленген кәсіп орындарды жылумен

қамту ыңғайылана түседі.

Өз ретінде аз қуатты газтурбиналық электр станциялар, блокты

контейнер принципіне негізделіп салынған, шағын көлемдегі станциялық

құрылым. Басқаша айтқанда, ГТЭС тің құрама бөліктері біріккен қалыпта

жұмыс істеу арқылы, тек электр энергиясын өндіріп қана қоймай,

қолданылған газдың есебінен жылумен қамту мүмкіндігіне ие.

Газтурбиналық электр станциясының негізгі блогы ол әрине басты

энергоблог, бірақ ол компрессор, сонымен қоса екіншілік энергияны

қолдануға және жылу өндіруге мүмкіндік беретін, жылуалмастырғыш және

отын газын дайындайтын құрылымдармен және т. б. бірігіп жұмыс істейді.

Газтурбиналық электр станциялар жиі дизельді қозғалтқыштармен

толықтырылады. Дизельді қозғалтқыштар станцияның істе қосылуына қажет

құрылым.

ГТЭС тің энергоблогы жекеленген газтурбинасынан және электр

энергиясын өндіретін генератордан тұрады. Станцияның энергоблогы бақылау

жүйелерімен, барлық блогтарды автоматты басқару жүйелерімен,

фильтрлармен, блогтарды қажетті маймен қамтамассыздандыратын және

басқа да құраушылармен тығыз байланыста қамдалып жасалған.

15

1. 1 Газтурбиналық қондырғының сипаттамасы

Газтурбиналық электр станциясының негізігі ұтымды жақтары:

- ГТЭС айтарлықтай сенімді құрылым. Орта есеппен алғанда,

жалпылама жөндеу жұмыстарынсыз, негізгі түйіндердің жұмыс істеу

ұзақтығы 100-130 мың. сағат шамасында. Газ турбинасын жеткізетін көп

тасымалдаушылар, айтылған құрылымның орналасқан жерінде, жеке

түйіндердегі толық жөндеу жұмыстарын жүргізе берді. Бұл әрине жөндеу

жұмыстарына кететін шығынды айтарлықтай азайтады. Қазіргі кездегі

газтурбиналық құрылымның ұтымды жері, оның мотор ресурстарының

қанағаттандырарлықтай жұмысы және жағылым майларының шығының

аздығы (шамамен тәулігіне бір литр) . Сонымен қоса 0 ден 100% қуат

диапазонында ешбір оқыс оқиғасыз жұмыс істеу қабілеті, сумен салқындату

жүйесінің жоқтығы, құрамында күкірті бар газды қолдану, аз қуатты және

қуаты 30 МВт тан жоғары газтурбиналық қондырғылардын тиімділігін

арттырады;

- Газтурбиналық құрылымның жеке пайдалы әсер коэффициенті

шамамен 40% құрайды. Ал өтпелі газдардың қайта өңделуін ескерсек, ПӘК

айтарлықтай жоғары болатыны анық. Осы жерде бугаздық құрылымдардың

электрлік ПӘК і шамамен 50% дан асатының ескеру керек. Салыстырып

қарасақ, қарапайым бу айдағыш құрылымның ПӘК і 33-40% аралығында деп

есептейік, ал газтурбиналық құрылымда 28-42% аралығында;

-

Жоғарыда айтылғандай, газтурбиналық электр станциялардың

аумақтық көлемі қарапайым. Сол себепті станцияны салу уақыты мен оның

өзіндік құнының өтелуі көңіл толтыратын көрсеткіштерді береді. Қарапайым

циклде жұмыс істейтін газ турбиналарының электр энергиясымен қоректенуі,

көмір мен атомдық электр қондырғыларына қарағанда, аз болғандықтан,

оларды аз және үлкен қуатты қондырғыларға арнап та жасай береді.

Монтаждық жұмысына шамамен бір жыл кететін, базалық қуат өндіретін бу

электр станцияларына қарағанда, газтурбиналық станцияларда монтаждау

жұмысы шамамен бірнеше аптаны немесе бірнеше айды құрайды.

Станцияның басқа ұтымды жағы, оның бірнеше минутта қосып, ажырай алуы

және асқын жүктеме кезіндегі қосымша энергияның қамтамассыз етілуі;

- Дәл осы құрылым, яғни газтурбиналық электр станциялары басқа

электр станцияларымен салыстырғанда айтарлықтай экологиялық таза энергия

көзі. Осы мәселеге соңғы кездері көп көңіл бөлінгені жөнінде де айта кету

керек. Тағы бір көңіл толтыратын жайт, газтурбиналық қондырғының қолдану

нәтижесінде қоршаған ортаға зияндылық көрсеткіші 9-25 ppm (англ. Parts per

million) аспағанында. Яғни салыстырмалы түрде, станция қоршаған адамзатқа

зиянсыз. Бұндай тамаша көрсеткіштер станцияны кез келген қолайлы жерге

орналастыруға болатының көрсетеді.

- ГТЭС толықтай дерлік автоматты режимде жұмыс істей алады. Бұл

дегеніміз станцияны басқару жүйесінің жеңілдігі, айтарлықтай аз

16

жұмысшыларды қажет ететіндігінде. Ал бұл көрсеткіш станцияның жағымды

жақтарын толықтырады.

Негізінде газтурбиналық қондырғылар бу қондырғыларына қарағанда,

кейініректе пайда болған. Ең алғашқы қуаты 4 МВт болатын газтурбиналық

қондырғы 1939ж.

қолданысқа

берілген болатын. Газтурбиналық

қозғалтқыштардың кейінгі жылдардағы дамуы тікелей авиациямен тығыз

байланысты. Ал 1980 жылы жекеленген қуаты 100 МВт тан асатын

қондырғылардың пайда болуымен және газдардың бастапқа

температурасының көтерілуінен, біріккен бугаздық қондырғылардың ПӘК і

айтарлықтай жоғарылауымен, газтурбиналық қондырғылар электр

энергетикасында тең өріс ала бастады.

Қазіргі кезде газтурбиналық қондырғылардың өзектілігі артып келеді.

1. 1 кестеде қарапайым термодинамикалық циклде жұмыс істейтін

газтурбиналық қондырғының көрсеткіштері көрсетілген. [9] Қондырғы бір

валға орналасқан екі тіректі турбиналар тобының роторларынан тұрады. Ал

оларды айнала блокты сақиналы жану камерасы орналасқан. Жану

камерасында отынның таза түрі, яғни көп жағдайда табиғи газ және сұйық

дизельді отындар қолнанылады.

Дәстүрлі энергетиканың осы типті қондырғылары өзінің сенімділігі мен

ұзақ мерзімді жұмысымен ерекшелінеді. Рационды конструкциялау және

технологиялық дайындау арқасында, газдар белгіленген жоғары

температураға дейін өңделеді. Ал технологиялық дайындау эффективті

салқындану жүйесі бар турбинадан және отқа төзімді құймалар мен

жабындардан тұратын, циклді ауа жүйесі бар жану камерасынан тұрады.

ПӘК тің жоғары технико экономикалық және экологиялық

көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін, меншікті өзіндік құнды азайту үшін,

жөндеу шығындары мен атмосфераға таралатын азот оксидінің мөлшенрін

азайту үшін газдың бастапқы температурасын оңтайландырады. Сонымен

қатар, автономды және гибритті жұмыс істейтін, энектр энергиясы мен

жылуды өндірушілердің жұмысын жақсарту мақсатында аэродинамиканың ең

дамыған бағыттарын қолданады.

Өткен

ғасырдың

90-ы жылдары қаржыландыру бағдарламасына

қатысты, дәлірек айтқанда, АҚШ пен Жапония үкіметтері арасында,

турбинаның бірінші және екінші ауысымының арасындағы жұмыстық бөлікке

құйықталған булы салқындату жүйесі еңгізілген қуатты газтурбиналық

қондырғының жобасы жасалып, салынған болатын. Ауамен салыстырғанда,

бу ұтымды жылу тасығыш. Будың жылу сыйымдылығы және жылу беру

коэффициенті салыстырмалы түрде жоғыры екенін майындау керек. Сонымен

қоса булы термодинамикалық жүйе, ауалы жүйеге қарағанда тиімдірек. Себебі

екеуінде де қолданылатын жылу тікелей бу циклде бар. Көптеген техникалық

қиындықтарға қарамастан, бу арқылы салқындатылатын газтурбиналық

қондырғылардың негізгі түрлерінің жұмыстық көрсеткіштері жоғары.

"Mitsubishi" фирмасы жиілігі 60 Гц болатын энергожүйе үшін, газ

жинақтағын жану камерасы және бумен салқындатылатын бөлігі бар

17

газтурбиналық қондырғыны тұрғызды. Бұл элект станция тәжірбиелік екі жыл

жұмысында үнемі жүктеме қажеттілігін өтеп, тікелей осы фирманың басқада

қондырғыларымен қоса тиімді жұмыс істеді.

1. 1 кесте - Салыстырмалы түрде қуатты газтурбиналық қондырғының

параметрлері мен көрсеткіштері

"General Electric" фирмасы Ұлыбританиядағы Уэльстегі электр

станцияда бір валды бугазотурбиналық қондырғыға (қалақшалары автономды

жұмыс істей алмайтын, бу салқындатқыш жүйесіне негізделген

газтурбиналық қондырғы) басты агрегат ретінде 9Н орнатты. Айтылған

газтурбиналық қондырғы 1997 жылы құрастырылған болатын, бірақ тек 12

жыл өткеннен кейін ғана, 2003 жылдың қыркүйегінде станция жоспарлы

түрде салынды. Ал станцияның жалпы қуаты жоспарланған қуаттан әлде

қайда жоғары көрсеткішті көрсетті (480 МВт тың орнына 520 МВт), бірақ

есептік пайдалы әсер коэффициенті ойлағандай нәтиже берген жоқ (ПӘК >

18

60%) . 2008 жылдың ортасына қарай аталмыш газтурбмналық қондырғы

шамамен 25 мың. сағ. жұмыс істеген болатын.

Қазіргі кезде жиілігі 50 және 60 Гц болатын энергожүйелеріне, жұмыс

істеу жүйесі бір біріне ұқсайтын бірнеше газтурбиналық қондырғылар

жосылған.

Бумен салқындатуға негізделген салқындатқыш жүйесі өте күрделі және

қымбат болып шықты. Осы себептен "General Electric" фирмасы осы жылдар

аралығында, салқындату жүйесі қарапайым, ауалық салқындатқышы бар

газтурбиналық қондырғыларды көптеп шығарған болатын.

Ал осы кезде, Жапония ондаған өте қуатты газтурбиналық

қондырғыларды жасаған болатын. Қондырғы қуаты 260 - 335 МВт

аралығында. Бұл газтурбиналық қондырғылар, турбина кірісіне ыстық газды

жеткізетін, бу құбырларынан және жану камерасындағы жалынды

құбырларды салқындататын, тұйықталған бу салқындату жүйесінен тұрады.

Мұндай күрделі жүйелерді біріктіру, өндірістік жетілген және

қалыптасқан жүйе ретінде жоғары бағаланған болатын. Бірақ бұл

қондырғылар, ауалық салқындату жүйесі бар газтурбиналық қондырғылардан

айырмашылығына қарамастан, тек жатылай жүктелген, үзілісті жұмыс

істейтін трубиналарда қолданылып келеді. Ал дәл осындай қалыпсыз жұмыс

істейтін жүйелер жылдан жылға артып келеді.

Сонғы жылдарда "Mitsubishi" фирмасы заманауи J кезеңіне негізделген

газтурбиналық қондырғыны дайындап жатыр. Бұл қондырғы 2004 жылдан

бері зерттеліп келе жатқан, 1700°С температурада жұмыс істейтін газ

турбинасын жасауға негізделген, жапониялық программаның нәтижелеріне

сүйене отырып жасалатын болады.

Жиілігі 60 Гц болатын энергожүйе үшін алғашқы газтурбиналық

қондырғыны 2011 жылы жасалған. Қондырығының бастапқы температурасы

1600°С, ал қысымның көтерілу деңгейі -23. Газтурбиналық қондырғының

жалпы қуаты 320 МВт, ал бугазотурбинаның жалпы қуаты 460 МВт, пайдалы

әсер коэффциенті 62 - 65% аралығында.

Егер айналу жиілігі 3000 айн/мин болатын, турбомашинаны қайта

құрамдастырса, газтурбиналық қондырғының жалпы қуаты 385 МВт дейін, ал

бугазтурбиналық қондырғының қуаты 550 МВт дейін жоғарлайтын еді.

1. 2 Газтурбиналық қондырғының жұмыс істеу принципі. Жылулық

сұлбасы

Газтурбиналық қондырғыда көп құрамды компрессор (К) белгілі

деңгейге дейін атмосфералық ауаны сығып, оны өте жоғары қысымда жану

камерасына (КС) жібереді. Ал газтурбиналық қондырғының жану камерасына

келген, нақты салмақты отын түрі, жоғары температуралы ортаға келгеннен

кейін, үлкен мөлшердегі энергияны бөліп, жана бастайды. Газ типтес отын

түрінің жану нәтижесінде алынған энергия, трубинаның (Т) үлкен айналым

19

қабақшаларының механикалық жұмысына түрленеді. Сәйкесінше, жасалынып

отырған механикалық энергия генераторда электр энергиясына түрленеді[11] .

Өндірілген энергияның кей бөлігі компрессордағы ауаны сығу

үшін жұмсалады. Жұмыстың қалған бөлігі электрлік генераторға жүктеледі.

Электрлік генератордың жұмысы, газтурбиналық қондырғы үшін пайдалы

жұмыс саналады. Қолданылып болған газ, жылу энергиясын алу үшін

утилизаторға жіберіледі.

1. 1 сурет - Газтурбиналық қондырғының біріккен күштік агрегаты.

Газтурбиналық қозғалтқыштар, қуатты қозғалтқыштардың ішінде, ең

үлкен меншікті қуатқа ие, шамамен 6 кВт/кг.

Отын түрі ретінде ыстық керосин, дизельді отын түрі немесе газ

қолданылады.

Қуатты газтурбиналарының түрлері және олардың жұмыс реттілініне

тоқталайық.

Газ турбиналары термодинамикалық Брайтонның циклімен

сипатталады. Бұл циклде ең алдымен ауаның адиабаталық сығылу процессі

байқалады, содан кейін тұрақты қысымда жану процесі, ал соңында бастапқы

қысымға қайта келу үшін адиабаталық кеңею орын алады[2] .

1-2 Изоэнтропикалық сығылу, 2-3 Изобаралық жылу келтіру,

3-4 Изоэнтропикалық кеңею, 4-1 Изобаралық қорыту.

1. 2 сурет - Брайтон Циклі

20

Іс жүзінде қажалу және турболенттік құбылыс төмендегі салдарларды

туғызады:

- адиабаталық емес сығылу: берілген жалпы қысым коэффициентінің

компрессордың температуралық келтірілімі идеальдыдан жоғарылауына алып

келеді;

- адиабаталық емес кеңею: турбинаның температурасы жұмысқа қажетті

деңгейге дейін төмендесе де, ол компрессорға ешқандай әсер етпейді,

нәтижесінде қысым кэффициенті жоғарылап, кеңею пайдалы жұмысты

қанағаттандыратын мәнге жетпейді;

- ауақалғанындағы, жану камерасындағы және шығыстағы қысым

шығыны: нәтижесінде кеңею пайдалы жұмысты қанағаттандыратын мәнге

жетпейді;

Газтурбиналық қондырғының меншікті пайдалы жұмысы деп кеңею мен

сығылу жұмысының айырмашылығын айтады.

(

1. 1)

мұндағы Н т - турбинадағы 1 кг газдың кеңею жұмысы;

Н к - компрессордағы 1 кг ауаны сығуға қажетті жұмыс.

Барлық циклдік жылу қозғалтқыштарындағы реттілікке сай, жану

температурасы жоғарылаған сайын, пайдалы әсер коэффициенті көп болады.

Нақты фактор ретінде қозғалтқыш жасалған болаттың, керамиканың,

никельдің несеме басқа материалдардың жоғары температура мен қысымға

төзу факторы саналады. Инженерлік зерттеулердің көп бөлігі, турбинаның

бөліктерінен жылу бөліп алу процесіне негізделген. Сонымен қоса көптеген

турбиналар, қолданыссыз босқа кететін, шығыстағы газдың жылуын қайта

түрлендіруге ұмтылуда. Қайта түрлендіргіштер (регенераторлар) - шығыс

газының жылуын, жануға берілетін сұйытылған ауаға беретін,

жылуалмастырғыш.

Гибритті немессе біріккен циклді жұмыстың нәтижесінде жылу, бу

турбинасының жүйесіне беріледі. Бұл беріліс процесі 1. 3 суреттегі сұлбада

көрсетілген. Нәтижесінде жылу мен электр энергиясы өндірілетін гибритті

жұмыс циклінің соңында, өнделіп болған жылу, ары қарай ыстық су өндіруге

қолданылады.

21

1. 3 сурет - Қайтарым тогы бар регенератор сұлбасы.

1. 4 сурет- Регенераторы бар газтурбиналық қондырғының сұлбасы.

Сонымен қатар аралықты жылу жеткізе жүйесі мен аралық ауа

салқындату жүесі бар, қарапайым газтурбиналық қондырғыдан салыстырмалы

экономикалық тұрғыда тиімді газтурбиналық қондырғы түрі бар.

Газтурбиналық қондырғының жалпы сұлбасын айтарлықтай

күрделілендірсек, оның басқа маңызды сипаттамаларын жақсартуға болады.

Мысалы: пайдалы әсер коэффициенті мен пайдалы жұмыс коэффициентін

жоғарлату, газдың меншікті шығынын азайту, қондырғының бірлікті

қуаттылығын арттыру. Осыған орай қарапайым газтурбиналық қондырғылар,

жоғары айтылған, жылу регенерациясы бар газтурбиналық қондырғылармен

қатар өте күрделі сұлбалы қондырғыларда жасалады. Олардың күрделілігі

аралық салқындату жүйесі мен аралық газ қыздыру жүйесінің болғанында.

Сонымен қоса мұндай газтурбиналық қондырғыларда қосымша элементтерде

кездеседі: ауа салқындатушы және аралық жылу қыздырушы жану камерасы.

Қондырғы қосымша бірнеше компрессормен қатар әр түрлі валда орналасқан

турбинадан тұрады.

Ауа төменгі қысымды компрессорда (КНД) сығылып, салқындатушыға

беріледі (О) . Салқындатушыда температура Tb1 ден Ta2 ге дейін төмендетіліп,

22

жоғарғы қысымды компрессорға (КВД) жеткізіледі. Ауаны салқындату, әдетте

салқындатушының жоғарғы бөлігіне нассотармен жеткізілген, су арқылы

жүзеге асырылады. Регенераторға (Р) жоғарғы қысымды компрессордан

(КВД) келген ауа ары қарай жоғарғы қысымды жану камерасыда (КСВД)

бағытталады. Бұл камерада газ температурасы Тс1 ге дейін жоғарылайды.

Содан кейін газ жоғары қысымды камерада (ТВД) кеңейіп, жану

камерасының төменгі қысымды бөлігіне (КСНД) бағыт алады. Бұл бөлікке

газбен қатар отын түріде жеткізіледі. Жану камерасының төменгі қысымды

бөлігіне қосымшы отын түрінің жеткізілуі, турбинаның жоғарғы қысымды

бөлігіндегі газдың ауалы шығынының артуына еш әсерін тигізбейді. Енді

температурсы Тс2 болатын газ турбинаның төменгі қысымды бөлігіне сосын

регенераторға жеткізіледі[11] .

1. 5 сурет - Аралық жылу жеткізгішті және ауа қыздырғышы бар, бір

валда орналасқан регенерациясы бар газтурбиналақ қондырғының сұлбасы.

Өндірістік