Модульдік оқыту технологиясының жалпы сипаттамасы
Кіріспе
Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаев ХХІ ғасырда білімді дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық. Біздің болашақтың жоғарғы технологиялық және ғылыми қамтылған өндірістері үшін кадрлар қорын жасауымыз қажет. Осы заманғы білім беру жүйесінсіз әрі алысты барлап, кең ауқымды ойлай білетін осы заманғы басқарушыларсыз біз инновациялық экономика құра алмаймыз деп атап көрсетті. Бұл талаптар білім саласы қызметкерлеріне үлкен міндеттер жүктейді. Себебі әрбір мемлекеттің болашағы мектебінде шыңдалады [1].
Қазіргі білім парадигмасы мен философиясының өзгеруі білім беру жүйесі қызметкерлерін оқытудың ақпараттық және компьютерлік технологияларға негізделген сапасымен қарқындылығын қамтамасыз ету қажеттілігін талап етуде. Білім беру ұйымдары іс -- әрекетінің негізгі нәтижесі тек білім , іскерлік және дағды жүйесі ғана емес, керісінше зиялы саяси қоғамдық, коммуникациялық, ақпараттық және басқа салаларындағы мемлекет тапсырыс беріп отырған негізгі құзыреттіліктердің жиынтығы.
Әлемдік оқу үрдісінің өзегі -- жаңа технологиялар екені мәлім. Әрбір технология өзіндік жаңа әдіс-тәсілдермен ерекшеленеді.Әдіс-тәсілдерді мұғалім ізденісі арқылы оқушы қабілетіне, қабылдау деңгейіне қарай іріктеп қолданады.
Мектептегі білім мен тәрбие беру жүйесінің міндеті -- оқушылардың жан-жақты танымдылық белсенділігін көтеруге мүмкіндік жасай алатын әр оқушыны жеке тұлға ретінде дамыту. Әр мектеп білім беруді жоғары деңгейге көтеру мәселесін қолға алып, білім беру үрдісін басқару мәселесін жүзеге асыруда. Білім беру үрдісін басқару жүйесінің құрылымы жеке тұлғаның қайталанбас даралығының дамуына, шығармашылық бастама алуына бағыт беріп, жағымды орта қалыптастырудан тұрады.
Білім беру жүйесі -- әр елдің даму болашағын айқындайтын, әлемдік өркениетке жетудің негізгі бағыттарын көрсететін біртұтас құрылым.
Қазіргі таңдағы егеменді еліміздің болашағы дарынды, білімді, ізденімпаз жастарға байланысты. Осыған орай бүгінгі күн мектеп алдында тұрған басты міндет -- өзіндік айтар ой-пікірі бар, жоғары сапалы, белсенді азамат тәрбиелеп шығару. Қоғамдағы түбегейлі өзгерістер білім беру жүйесінің алдына жаңа адамды қалыптастыру, дамыту мақсаттарын қойып отыр. Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту, ой-пікірінің дербестігі мен еркіндігін кеңейту, олардың өз бетімен білім алуға деген ынтасын арттыру, оны өз тәжірибелерінде жаңа жағдайларға байланысты қолдана алу, яғни біліктіліктерін қалыптастыру және дамыту болып табылады. Педагогикалық үрдістің тиімділігінің артуына мүмкіндік беретін білім беру мен тәрбие бірлігін сақтай отырып, оқушыға берілетін білімнің үйлесімділігімен қатар, әрбір жеке тұлғаның ерекшелігін ескере отырып, білімділігіне сәйкес бағдар беру, танымдық ізденімпаздығын дамытудағы оқытудың прогрессивтік қадамының бірі - модульдік оқыту.
Еліміздегі әлеуметтік-экономикалық және саяси өзгерістер, республиканың әлемдік деңгейде білім беру жүйесіне жетуде жасаған қадамдары осы кезге дейін педагогика теориясы мен практикасында бекітілген білім беру парадигмаларын, жүйелерін, әдістерін, формаларын жетілдіру талабын қойды. Білім берудегі жаңа басымдықтар - ізгіліктік педагогика, студенттердің тұлғалық әлеуетін анықтау және дамыту, әлеуметтік үдерістер мен тұлғааралық қарым-қатынастарды ұйымдастырудың ерекше формасы ретінде танылатын оқыту үдерісінің тиімділігін арттыру болып отыр.
Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіндегі білім беру мен тәрбие жұмыстарының талапқа сай жетілдірілуі студенттердің болашақ кәсіби құзыретті маман болып қалыптасуына зор ықпал етеді.
Қазіргі таңда білікті маман даярлаушы техникалық және кәсіптік білім жүйесінде бәсекеге қабілетті маман қалыптастыру үшін, алдымен маманның кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру керек деген әр түрлі пікірлер жиі айтылуда.
Болашақ кәсіби құзіретті маман осы ақпараттық қоғамнан қалыспай, жедел ойлаушы, жедел шешім қабылдаушы, ерекше ұйымдастырушылық қабілетті, нақты бағыт - бағдар беруші болып шығуы - бұл қазіргі заманның талабы.
Зерттеу мақсаты: Колледж студенттерінің заманауи оқыту технологияларын қолдану арқылы кәсіби дағдыларын қалыптастыру мәселелерін ашу.
Зерттеу міндеті:
1. Колледждің оқу құжаттарына талдау жасау
2. Заманауи оқыту технологияларын қолдану арқылы кәсіби дағдыларын қалыптастыру жолдарын анқтау.
3. Модульдік оқыту технологиясын пайдалана отырып сабақ өткізу әдістемесін жасау.
4. Зерттеу нәтижелерін шығару.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: Колледж оқушыларының кәсіби дағдыларын модульдік оқыту технологиясы негізінде сабақ жоспары жасалып практикаға ендірілді.
Зерттеу нысаны: жаңа педагогикалық технологиялар негізінде жүргізілетін колледждің арнайы пәндерді оқыту үрдісі.
.
1 Алматы облысы, Талғар ауданы М.Бейсебаев атындағы агробизнес колледжінің оқу-өндірістік жұмысына қысқаша сипаттама
1.1 Алматы облысы, Талғар ауданы М.Бейсебаев атындағы агробизнес колледжінің оқу мекемесі туралы жалпы мәлімет
Жетісу жұмысшы және солдат депутаттарының 1918 жылғы 12-қыркүйектегі Қаулысымен Верный төменгі ауылшаруашылығы мектебінің негізінде жетісу ауылшаруашылығы училищесі құрылды.
1936 жылдан бері Талғар ауылшаруашылығы техникумы деп аталды. Казақстан Республикасының білім министрлігінің 1995 жылғы 11-желтоқсандағы бұйрығымен Талғар ауылшаруашылығы техникумы Талғар ауылшаруашылығы колледжі деп аталды. Казақстан Республикасы білім және мәдениет Министрлігінің 1997 жылғы 3-маусымдағы №200 бұйрығымен Талғар ауылшаруашылығы колледжі Талғар ауылшаруашылығын механикаландыру және электрлендіру колледжімен біріктіріліп, Талғар агробизнес және менеджмент колледжі деп аталды. Казақстан Республикасы Үкіметінің 1997 жылғы 3-қарашадағы №1485 бұйрығымен Талғар агробизнес және менеджмент колледжіне М. Бейсебаевтың есімі берілді. Алматы облыстық білім басқармасының 1999 жылғы 24-наурыздағы бұйрығымен Талғар агробизнес және менеджмент колледжі Мемлекеттік қазыналық білім кәсіпорыны болып қайта құрылды.
Уақытша Мемлекеттік лицензияны білім министрлігінің БМ №0000432 сериясымен 1998 жылдың 22-мамырында Казақстан Республикасы білім және ғылым Министрлігі берген. Лицензияның күші бүгінгі күнге дейін ұзартылып келеді және жарамды.
Құрылғаннан бергі уақытта колледж Казақстан Республикасының 108047 мыңдай ауылшаруашылығына орта мамандарын даярлады.
Колледж Түркия мемлекетімен байланыс қатынастар жасап отырады. Колледж директоры Ж.Сатылғанов Түркияда өткен Түркия мемлекетінің білім және мәдениет жүйесімен танысу деп аталатын семинарға қатысып қайтты.
Жастарды бастауыш және орта кәсіптік білім негізінде кәсіпкерліікке оқыту; олардың еңбек нарығына енуі атты жоба шеңберінде өткен Кәсіптік мектеп және колледж оқушыларының жұмыс іздеуі, орналасуы және кәсіптік бейімделуі семинарында колледж директоры Ж.Сатылғанов өте жақсы оқығандығы үшін сертификатқа ие болды. Ол сертификат арқылы басқа мамандарды оқыту құқығына ие болды.
Нарық талабына сай мамандықтар толықтырылды. Атап айтсақ, Ауыл шаруашылығының есепші және ЭВМ операторы, Ауыл шаруашылығы электромонтеры мамандықтары өз деңгейінде жүргізілуде.
Жастарға білім беруді жетілдіре түсуді мұрат тұтқан колледж ұжымы алдағы уақытта ұжым мүшелеріне жемісті еңбек етіп, шығармашылық табыс тілей отырып, табыс шыңына көтеріле беруіне тілектестік білдіреді.
Қазіргі уақытта колледжде Қазақстан Республикасына қажетті мамандар даярланады. Төмендегі кестеде колледжде дайындалатын мамандықтар тізімі ұсынылып отыр (1.1кестеге сәйкес).
Кесте 1.1
Колледжде дайындалатын мамандықтар тізімі
Мамандық аты
Оқу түрі
Негізгібілімі
Оқу мерзімі
1айлық оқу құны(теңге)
1511000 - Жерді орналыстыру
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж 6 ай
15000
1226000 - Тамақөнеркәсіп-теріндегіөндеутехнол огиясы
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж 6 ай
15000
1510000Ауылшаруашылығынмеханикаланд ыру
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж 6 ай
15000
Сырттай
11 кл
2 ж. 6 ай.
10000
1502000Электр қуатыменқамтамасызету
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж 6 ай
Бюджет
1502000Агрономия
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж.6 ай
15000
1201000 Автокөліктергетехникалыққызметкөрсе ту, жөндеужәнепайдалану
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж 6 ай
15000
Сырттай
11 кл
2 ж. 6 ай.
10000
1304000Есептеутехникасыжәнебағдарла маменқамтамасызету
Күндізгі
9 кл
3 ж. 10 ай
15000
Күндізгі
11кл
2 ж. 10 ай
Бюджет
0518000Есепжәне аудит
Күндізгі
9 кл
2 ж. 10ай
Бюджет
Сырттай
11 кл
1 ж 10 ай
10000
0201000Құқықтану
Күндізгі
9 кл
2 ж. 10 ай
15000
Сырттай
11 кл
1 ж 10 ай.
10000
Колледжде штат бойынша 118 мұғалім жұмыс істейді, яғна сабақ берушілердің 100 пайызы.
Мұғалімдердің 90 пайызы бірінші және екінші категориялы ұстаздар. Барлық мұғалімдер жоғарғы білімді, педагогикалық стажы 3 жылдан 39 жыл. Мұғалімдердің негізгі бөлігі колледжде 15 жыл істеген.
1998 жылы колледждің жанынан жоғарыдағы мамандықтарға сәйкестендіріліп лицей ашылды. Колледжде бітіруші мамандарға негізінен жұмыс шаруа фермерлік қожалықтары, ауылшаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу цехтары, аудандық электр жүйесі, жеміс көкөніс базалары, сауда базалары, өсімдіктерді қорғау станциялары, облыстық немесе аудандық жер комитеттері, пестицидтер мен тыңайтқыштарды қолданатын арнайы фирмалар, техникалық қызмет көрсету станциялары, бухгалтерлік және аудиторлық қызмет саласы, салық инспекциясы т.б. табылады. Сонымен бірге, өз істерімен шағын және орта бизнеспен, яғни автомобиль электр жүйесін жөндейтін цехтар, тұрмыс электротехникасын жөндеу, ауылшаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу цехтарын ашу және тағы басқалармен айналысуына болады.
Колледжде оқушыларға білім беру үшін жалпы білімдік пәндер, құқықтану және компьютерлік техеика пәндерінен Талғар қаласының мектептерінен мұғалімдер келіп дәріс береді.
Колледжде мұғалімдердің білім деңгейін көтеруге үлкен көңіл бөлініп отырады. Соңғы бес жылда мұғалімдердің сексен бес пайызы, ал оның алдындағы жылдарда жиырма жеті пайызы білімдерін көтерген болатын. Мұғалімдер Алматы қаласының жоғары оқу орындарында, өндірістерде, шет елдерде қазіргі озық техника мен технологияны игеріп оқу процесіне қолданып жүр.
Колледж шетелдік орталықтармен және ауылшаруашылығы ұйымдарымен мұғалімдердің білімін көтеру мақсатында байланыстар жасап тұрады.
Колледжде Жас педагог мектебі жұмыс істейді, мұнда жас мұғалімдерге тәжірибелі ұстаздар сабақ оқыту әдістерін үйретеді.
Колледждің материалдық-техникалық және әлеуметтік базасы
Оқу корпусы 1951 жылы салынған. Колледждің ғимараты мен құрылыстарының жалпы көлемі 20647 мың куб. Онын пайдалысы 19223мың метр квадрат көлемінде620 адамға бөлінген. Оқу корпусы санитарлық гигиеналық жағдайларға сәйкестендірілген. Оқушылардың сабақ оқуына барлық жағдайлар бар. 18 лаборатория, 35 кабинеттері бар. Оның ішінде теориялық, өндірістік оқуға арналған. 1971 жылы қызыл кірпіштен тұратын оқу бөлмелері соғылды.
Барлық лабораториялар мен кабинеттер қажетті құралдармен жабдықталған, сабақ өтуге барлық мүмкіндіктер бар. Оқу белгіленген бағдарламалар мен жоспарлар арқылы өткізіледі. Колледжде Pentium процессорларымен жабдықталған 44 орындық 4 компьютер сыныбы бар.
360 орындық клубта үйірмелер, хор, ұлт - аспаптар оркестрі, вокальды ансамбль жұмыс істейді. Спорт залда (көлемі 901 кв.м) барлық спорт құрал - жабдықтары бар. Екі жазғы спорт алаңдары, футбол алаңы оқушылардың бос уақытында және сабақ өтуге сәйкес жасалған. 300 кв.м. гүлдер, өлемі 2840 га оқу - тәжірибе шаруашылығы, машина - шаруашылық алаңдары бар.
Колледждегі автокөліктер:
5 - жеңіл автомобиль;
8 - жүкмашинасы;
2 - автобус бар.
Оқу белгіленген бағдарламалар мен жоспарлар арқылы өткізіледі. Оқу-тәжірибе шаруашылығы, машина шаруашылық алаңдары300 2840 гектар көлемді жерді алып жатыр.
2011-2012 жылдарда колледж кітапханасы барлық мамандықтар үшін 225 дана (180940 тг) әртүрлі оқу кітаптары және көрнекі оқу құралдарына толтырылды. Жыл сайын Республикалық басылымдарға 100 000 теңгеге жазылу жүргізіледі.
Колледждің педагогикалық ұжымы оқу процесінде жаңа оқу технологиясын енгізу мәселелерімен айналысады. Бұл жаңа оқу технологиялары оқудың интерактивті түрінде оқытушыға тән, оқу процесінің активті әдісін қолданады.
Оның сапалық түрлері негізінде төмендегі әдістер қолданылады: іскерлік ойындар, шаруашылық жағдай әдісі, практикалық жұмыстарды орындау, бақылау тесттері әдістері.
Колледж мұғалімдер ұжымының барлық жұмысы жоғары сапалы білім мен тәрбие беруге және оқушылардың оқу үлгерімінің жоғары болуына бағытталған.
Мұғалімдер өздерінің пәндерін жоғары әдістемемен кәсіптік дәрежеде өткізеді, сонымен қатар пәндер оқу бағдарламасына сәйкес жаңа оқу технологиясымен жүргізіледі.
Колледж мұғалімдері оқу жоспарларын күрделендіру, кітапханада оқу құралдары мен әдебиеттердің көбеюіне көп көңіл беліп келеді.
Колледж бітірушілердің жұмысқа орналасуы
Соңғы үш жылда колледжді бітірушілерді жұмыспен қамтамасыз ету келісім шарт бойынша және бітірушілердің өздігінен жұмысқа орналасуы бойынша іске асып келеді.
Колледж өзімен сабактас жоғарғы оқу орындарымен, ғылыми-зерттеу мекемелерімен және өндірістік кәсіпорындарымен тығыз байланыста бола отырып, дипломға рецензия жазу кезінде жоғарғы оқу орындарының тәжірибелі оқытушылары, мықты мамандармен байланыс жасайды.
Оқушылар негізгі мамандықтар мен қатар қосымша, сабақтан тыс 14 мамандық бойынша қысқа курстарда оқи алады. Олар:
В жәнеВ, С категориялыжүргізушілер
Тракторшы-машинашы
Газ-электр дәнекерлеушісі
Телевизоржөндеуші
Бухгалтерлік есеп
Компютерде іс кағаздарын жүргізу
1 С - компьютерлік бухгалтері
Массаж жасаушы
Шаштараз
10.Косметолог
1 1. Киім пішу мен тігу
Стол тағамдарын әзірлеу
Автомобиль электржүйесін жөндеуші
Ағылшын тілі
Бұл мамандықтардың барлығы облыстық еңбек биржасы мен халықтыәлеуметтік жағынан қорғау мекемелерімен келісіліп, бүгінгі еңбек нарығының, қажеттілігіне қарай бағытталған.
Оқу талапқа сай жабдықталған лабораториялар мен шеберханаларда өтеді. Онда білікті мамандар сабақ жүргізеді.
Оқуды бітірген соң арнайы куәліктер беріледі.
1.2 Талғар ауданы М.Бейсебаев атындағы агробизнес колледжінің құжаттарын талдау
Колледжде 1504062-Ауылшаруашылығы өндірісінің тракторист-машинисі мамандығының оқу үрдісінің жоспарында жалпы пәндері бірнеше циклдарға бөлінген:
1) жалпы білім беру пәндері;
2) жалпы гуманитарлық пәндер;
3) жалпы кәсіптік пәндер;
4) арнайы пәндер;
5) білім беру ұйымы анықтайтын пәндер.
Циклдер және сағаттар саны 1.2-кестеде көрсетілген.
Кесте 1.2
Циклдер және сағаттар саны
Циклдер
Циклдер
аталуы
Оқу уақытының көлемі (сағ)
Барлығы
оның ішінде
Теориялық
сабақтар
Практикалық
(зертханалық сабақтар)
1
2
3
4
5
ЖБП
Жалпы білім беру пәндері
1448
1198
250
ЖГП
Жалпы гуманитарлық пәндер
208
0
208
ЖКП
Жалпы кәсіптік пәндер
374
246
128
АП
Арнайы пәндер
426
244
182
БҰАП
Білім беру ұйымы анықтайтын
пәндер
72
72
0
Барлығы
2526
1756
770
1504062-Ауылшаруашылығы өндірісінің тракторист-машинисі мамандығы бойынша арнайы пәндердің циклдері және пәндердің атаулары:
Автомобиль құрылысы, Автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсету және жөндеу, Тракорлар және автомобильдер, Ауылшаруашылық машиналары
Жалпы арнайы пәндер циклына 426 сағат берілген: соның ішінде 244 сағаты - теориялық сабақтар, 182 сағат - практикалық (зертханалық) сабақтарға бөлінген (1.3-кестеге сәйкес).
Кесте 1.3
Арнайы пәндердің циклдері және пәндердің атаулары
Циклдер
және
пәндердің
индексі
Циклдер және пәндердің атауы
(біліктілігі: Автокөлікті жөндеу
слесары)
Оқу уақытының көлемі (сағ)
Барлығы
оның ішінде
Теориялық
сабақтар
Практикалық
(зертханалық сабақтар)
АП. 01
Автомобиль құрылысы
60
30
30
АП. 02
Автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсету және жөндеу
36
24
12
АП. 03
Тракорлар және автомобильдер
180
120
60
АП. 04
Ауылшаруашылық машиналары
150
70
80
Барлығы
426
244
182
2 Модульдік оқыту технологияларын қолдану арқылы кәсіби дағдыларын қалыптастыру
2.1 Студенттің кәсіби құзіреттілігін қалыптастыру мәселелері
Елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан-2050 стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Жолдауында Білім және кәсіби машық - заманауи білім беру жүйесінің, кадр даярлау мен қайта даярлаудың негізгі бағдары. Бәсекеге қабілетті дамыған мемлекет болу үшін біз сауаттылығы жоғары елге айналуымыз керек. Барлық жеткіншек ұрпақтың функционалдық сауаттылығына да зор көңіл бөлу қажет, - деп атап көрсетті [1].
Қазіргі замандағы білім берудің негізгі мақсаты: еңбек нарығында бәсекеге қабілетті, құзыретті, өз жұмысын жақсы білетін, жан-жағына бағыт-бағдармен қарайтын, әлемдік стандарт деңгейінде нәтижелі жұмысқа, кәсіби өсуге, әлеуметтік-саяси оңтайлы тез әрекет жасауға, болып жатқан өзгерістерге тез бейімделуге қабілетті білікті маман, индустриалды-инновациялық жағдайды шешуге лайық, өз қалауы мен қоғам талабына сай өзін көрсете білуге бейім, өз ойын еркін айта алатын, жоғары білімді, ұлттық тілді, тарихты жетік меңгерген, отандық және әлемдік мәдениетті бойына қалыптастырған, шығармашыл, оңтайлы кәсіби маман дайындау.
Бұл мақсатты жүзеге асыруда еліміздегі білім беру саласының бағыт-бағдарын айқындайтын Білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы қабылданғаны бәрімізге белгілі.
Бағдарлама бірнеше мақсаттар мен міндеттерден туындап отыр,
соның ішінде техникалық және кәсіптік білім берудің мақсаты: қоғамның және экономиканың индустриялық-инновациялық даму сұраныстарына сәйкес техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін жаңғырту, әлемдік білім беру кеңістігіне кірігу, педагог мамандығының беделін көтеру, білімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру.
Білім беру жүйесіндегі жаңа білім парадигмасы білім, білік, дағды жиынтығын толық меңгерген, қоғам өміріне белсене араласатын, шығармашылықпен ойлайтын, өзін-өзі көрсете алатын, өздігінен ақпаратты іздеп, талдайтын және оны дамытуға қабілетті, кәсіби құзыретті, функционалды сауатты жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталған.
Мемлекетіміздің тек саясат пен экономика емес, білім беру жүйесіне де үнемі назар аударуы еліміздің болашағы жайындағы кемел ойлардан туындап отырғаны түсінікті. Өйткені, ел байлығы тек мұнай мен газ емес, адам екені белгілі. Қай қоғамда болмасын шешуші фактор - адам және жеке тұлға болып қала бермек.
Еліміздегі әлеуметтік-экономикалық және саяси өзгерістер, республиканың әлемдік деңгейде білім беру жүйесіне жетуде жасаған қадамдары осы кезге дейін педагогика теориясы мен практикасында бекітілген білім беру парадигмаларын, жүйелерін, әдістерін, формаларын жетілдіру талабын қойды. Білім берудегі жаңа басымдықтар - ізгіліктік педагогика, студенттердің тұлғалық әлеуетін анықтау және дамыту, әлеуметтік үдерістер мен тұлғааралық қарым-қатынастарды ұйымдастырудың ерекше формасы ретінде танылатын оқыту үдерісінің тиімділігін арттыру болып отыр.
Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіндегі білім беру мен тәрбие жұмыстарының талапқа сай жетілдірілуі студенттердің болашақ кәсіби құзыретті маман болып қалыптасуына зор ықпал етеді.
Қазіргі таңда білікті маман даярлаушы техникалық және кәсіптік білім жүйесінде бәсекеге қабілетті маман қалыптастыру үшін, алдымен маманның кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру керек деген әр түрлі пікірлер жиі айтылуда.
Болашақ кәсіби құзіретті маман осы ақпараттық қоғамнан қалыспай, жедел ойлаушы, жедел шешім қабылдаушы, ерекше ұйымдастырушылық қабілетті, нақты бағыт - бағдар беруші болып шығуы - бұл қазіргі заманның талабы.
Құзыреттілік қалыптастыру дегеніміздің өзі болашақ кәсіби маманның - қазіргі студенттердің шығармашылық қабілеттерін дамыта отырып ойлаудың, интеллектуалдық белсенділіктің жоғары деңгейіне шығу, жаңаны түсіне білуге, білімнің жетіспеушілігін сезінуге үйрету арқылы ізденуге бағыттауды қалыптастырудағы күтілетін нәтижелер болып табылмақ.
Студенттердің кәсіби құзыреттілік мәселелері туралы пікірлер кәсіби маман даярлау мәселелерімен айналысып жүрген отандық және шетелдік ғалымдар, педагогтар, психологтар еңбектерінде көрініс табуда.
"Құзыреттілік" түсінігі білім беру саласында 1960-1970 жылдардағы шетел әдебиеттерінде, ал 1980 жылдардың соңында отандық әдебиеттерде кездесті. "Кәсіби құзыреттілік, жете білушілік" ұғымын енгізудің қажеттілігі оның мазмұнының кеңдігімен, интегративтік сипатымен, "кәсіптілік", "біліктілік", "кәсіби мүмкіндіктер" және т.б. түсініктерді біріктіреді. [2].
Д.И.Ушаковтың редакциясымен жарық көрген түсіндірме сөздіктің авторлары "құзыреттілік" және "құзырет" сөздерінің арасындағы айырмашылықтарды дәлелдеуге тырысқан. "Құзыреттілік" - хабардар болушылық, абыройлық; "құзырет" - жеке тұлғаның кәсіби қасиеті және қызметтік сипаттардың нақты жиынтығы.
Ғалым С.М.Вешниякованың Кәсіптік білім беру сөздігінде: Кәсіби құзыреттілік competenens - қабілетті, белгілі бір саланың тұлғаларының білімінің, білігінің, тәжірибесінің сәйкестігінің мөлшері,- деген анықтама берілген.
Ғалым Дж. Равеннің Қазіргі заманға қоғамдағы құзыреттілік атты еңбегінде кәсіби құзыреттілік терминіне жеке тұлғаның көп қасиеттерін топтайтын ұғым деген анықтама беріледі. [3].
Л. М. Митина құзыреттілік ұғымына білім, дағды, білік, сонымен қатар практикада, тілдесімде, жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуда қолданатын тәсілдері,- деген анықтама береді. [4].
Г.Ж. Ниязова зерттеу жұмысында құзыреттілік ұғымына Білім беру құзырлары - бұл студенттің мағыналық бағдарлары, білімдері, біліктіліктері мен тұлғалық және әлеуметтік іс-әрекетін жүзеге асыруына қажетті нақты анықталған объектілер шеңберіне қатысты тәжірибелерінің жиынтығы,- деп анықтама береді.
Б. Т. Кенжебеков құзыреттілік жөнінде: Құзыреттіліктің бар-жоғын адам еңбегiнiң нәтижесiне қарап пайымдау кажет. Кез - келген қызметкер, өз әрекетiмен кәсiби iс-әрекеттiң түпкi нәтижесiне сай талаптарға жауап беретiн жұмыстарды орындаса ғана, кәсiби кұзыреттi болып саналады-, деп анықтама береді. [5].
Ғалымдардың пікірлерін басшылыққа ала отырып, біз құзыреттілік ұғымына - студенттердің жеке тұлғалық психологиялық ерекшеліктеріне байланысты меңгерген білімдерін, дағдылары мен біліктерін, танымдық және тәжірибелік іскерлігін өмірде дұрыс қолдануы деген анықтама бере аламыз.
Сонымен педагог-психолог, ғалымдардың пікірі бойынша еңбек нарығында бәсекеге қабілетті, кәсіби оңтайлы маманнның бойында белгілі бір құзіреттіліктер қалыптасуы қажет:
:: бағдарлы құзіреттілік (азаматтық белсенділік, саяси жүйені түсіну, баға бере білу, елжандылық, т.б);
:: мәдениеттанымдылық құзіреттілік (ұлттық ерекшеліктерді тани білу, өз халқының мәдениеті мен өзге ұлттар, әлем мәдениетін салыстыру, саралай білу қабілеті);
:: оқу-танымдық құзіреттілік (өзінің білімділік қабілетін ұйымдастыра білу, жоспарлай білу, ізденушілік-зерттеушілік әрекет дағдыларын игеру, талдау, қорытынды жасай білу);
:: коммуникативтік құзіреттілік (адамдармен өзара қарым-қатынас тәсілдерін білу, мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілінде, халықаралық қатынаста шетел тілінде қатынас дағдылары болуы);
:: ақпараттық-технологиялық құзіреттілік (ақпараттық технологиялармен, техникалық обьектілер көмегімен бағдарлай білу, өз бетінше іздей білу, таңдай, талдай білу, өзгерте білуді жүзеге асыра білу қабілеті);
:: әлеуметтік- еңбек құзіреттілігі (әлеуметтік-қоғамдық жағдайларға талдау жасай білу, шешім қабылдай білу, түрлі өмірлік жағдайларда жеке басына және қоғам мүддесіне сәйкес ықпал ете білу қабілеті);
:: тұлғалық өзін-өзі дамыту құзіреттілігі (отбасылық еңбек, экономикалық және саяси қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді білімі мен тәжірибесінің болу қабілеті). [6].
Сонымен, кәсіби құзыреттілік дегеніміз ең алдымен студенттің функционалдық сауаттылығы мен кез-келген мәселені дұрыс шеше білу қасиетінен көрініс табады. Студент қоғам талабына сай өзін-өзі үздіксіз жетілдіріп отыратын, кәсіби білімді, жаңа технологияларды меңгерген, ортамен қарым-қатынасқа тез бейімделе алатын, ұйымдастырушылық қабілеті жоғары, тәжірибесі мол, т.б. қасиеттерді жинақтағанда ғана кәсіби құзыретті маман бола алады.
Студенттің кәсіби құзыреттілігі кәсіби және жеке сапалардан құралады. Кәсіби құзыретті маман деп өзінің педагогикалық әрекетін жоғары дәрежеде жүргізе алатын, қарым-қатынасқа әрдайым дайын, педагогикалық үдерісте үнемі оң нәтижелерге қол жеткізіп отыратын маманды атауға болады.
2.2 Модульдік оқыту технологиясының жалпы сипаттамасы
Модульдік оқыту технологиясы
Қазіргі уақытта Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптастасуда. Бұл сының процесс білім парадигмасының өзгеруімен қатар жүреді. Білім берудегі ескі мазмұнның орнына жаңасы келуде. Я.А.Каменскийдің, И.Гербарттың дәстүрлі объект - субъектілері педагогикасының орнын басқасы басты, ол бала оқу қызметінің субъектісі ретінде , өзін өзі өзектілендірудге, өзін танығуға және өзін-өзі жүзеге асыруға ұмтылатын жазушы тұлға ретінде бағытталған. Мұндай жағдайда педагогикалық процестің манызды құрамы оқу ісіндегі субъектілер-оқытушы мен оқушының тұлғалық - бағытталған өзара әрекеті болып табылады.
Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін , білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын, білім алу арқылы, дамуын қойып отыр
Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшілігі- баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылуы.
Педагогикалық технологиялар - бұл білімнің басымды мақсаттарымен біріктірілген пәндер мен әдістемелердің: оқу - тәрбие процессін ұйымдастырудың өзара ортақ тұжырымдамамен байланысқан міндеттерінің , мазмұнынң, формалары мен әдістерінің күрделі және ашық жүйелері ,мұнда әр позиция басқаларына әсер етіп, ақыр аяғында баланың дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын құрайды.
Бүгінгі таңда М.Чошановтың проблемалық модульді оқыту технологиясы, П.И.Третьяковтың, К.Вазинаның модульды оқыту технологиясы, В.М.Монаховтың, В.П.Беспальконың және басқа көптеген ғалымдарың технологиялары кеңінен танымал.
Қазақстанда Ж.А.Караевтің, Ә.Жүнісбектің және т.б.ғалымдардың оқыту технологиялары белсенді түрде қолданылуда.
Модуль дегеніміз - қандайда бір жүйенің,ұйымның нықталатын, біршама дербес бөлігі.
Оқу модулі қайта жаңғыртушы оқу циклі ретінде үш құрылымды бөліктен тұрады: кіріспеден , сөйлесу бөлімінен және қорытынды бөлімнен тұрады.
Кіріспе бөлімінде тәрбиеші балалармен оқу модулінің жалпы құрылымымен, оның мақсат-міндеттерімен таныстырады. Сонан соң мұғалім осы модулінің барлық уақытында есептелген оқу материалын қысқаша (10-20 минут ішінде ), сызба, кесте және т.б. белгілік үлгілерге сүйене отырып түсіндіреді. Тақырып мазмұнына (тұтас тақырып немесе тарау бойынша) өсу бағытымен - қарапайымнан күрделіге, репродуктивтік тапсырмалардан шығармашылық сипаттағы тапсырмаларға, зерттеушілік қызмет элементтеріне қарай бірнеше мәрте қайта оралып отыру әр балаға оқу материалымен жұмыс істей отырып, өз қабілеттерін, жадын, ынтасын, ойлауын, тілін дамытады.
Психологтардың пайымдауынша, әрбір дербес тарауды оқып-үйрену үш негізгі кезеңне тұрады:
· кіріспе - қызықтырушылық
· опериационалдық-танымдық
· рефлексиялық-бағалау
Психологтар дәлелгендей, білімді неғұрлым тиянақты меңгеру үшін балалардың мақсаты түсінуі аса маңызды. Ол үшін мақсат оның мағынасы нақты айқын белгіленіп, мақсатқа жету тәсілдері көрсетілуі керек.
Объектілердің нақты қасиеттері жайлы білімді қалыптастыруға түсіндіруді сызба және белгілік үлгілер түрінде көрініс тапқан әрекетін бастаған тиімдірік.
Қандай да бір құбылысты тану барысында адамда оны түсінгендік, меңгергендік сезімі пайда болуы тиіс.
Оқу модулінің сөйлесу бөлімі тарауды тұтас оқып үйренудің екінші -- операциялық- танымдық кезеңін іске асыру болып табылады.
Бұл бөлімді қарастыру үшін біз Л.Фридманның төмендегідей ережелеріне негізделген тұжырымдамасына сүйенейік:
1. Бала жеке, топтық, ұжымдық жұмыс барысындағы түрлі қызмет жүйесі ретінде қаралады. Олар баланың қисынды ойлауын,қабілеттерін көзге елестету қабілетін, жадын, шығармашлық және тағы да басқа дамытуға , яғни білім берудің мақсаттары болып табылатын тұлғалық қасиеттерін дамытуға бағытталған.
2. Оқытуды басқарудың психологиялық сенімді түрі-ең алдымен баланың қажеттіліктерін, қызығушылығын және қызмет мақсаттарындамытуға жағдай жасау.
3.Басқару икемді болуы тиіс. Балалардың іштей өсуі жүргенде ғана білім дәрежесінің артылуына мүмкіндік болады.
4. Балалар нақты оқу қызметінің мақсаттарын анықтауға тікелей қатысуы керек, яғни басқару тұлғалыққабағытталған болуы тиіс.
5. Оқу процесін басқару балалардың ішкі қуатына және мүмкіндіктеріне негізделіп жүруі тиіс.
Оқу модулінің сөйлесу білімін даярлағанда тәрбиеші оқу материалынның негізгі мазмұның бөліп,құрастырады.
Мұнда балалар оқу материалына қайта оралып, пысықтап, бекітуі үшін оның әр сабақта жеке бөліктермен берілетіні есепке алу керек, бұл бөліктерде қызқаша сыйымды түрде тұтас тараудың мазмұны беріледі.
Пысықтауды қажет ететін материалды тәрбиеші үш күрделілік деңгейінде дайындайды. Үш деңгейдің қайсысын тандайтынын әр оқушының өзі шешеді. Бұның бір маңызы- күрделі , ізденушілік , шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды кез келген күрделілік деңгейіндегі бағдарламалық материал тапсырмаларын орындаған балаға , яғни іс жүзінде бәріне де беруге болады.
Бұл бөлімнің сабақтарын жоспарлағанда тәрбиеші балалардың өзара сөйлесуін қамтамасыз етуге баса көңіл аударады.
Тәрбиешінің сөйлесу бөлімін дайындаудағы бес әрекет-қадамнан тұратын даярлық құрылмы қалыптасады.
1. Модульдің сөйлесу бөліміндегі материалдың негзгі мазмұның белгілеу.
2. Оқу материалын біртұтас, жинақы, өсу бағытымен беру.
3. Тақырып бойынша жеңілдететін деңгейдегі және білім стандартының талаптарын қамтамасыз ететін деңгейдегі тапсырмалар дайындау.
4. Осы бөліктің сабақтарында өзара сөйлесуді қамтамасыз ету.
5. Балалардың пәнге қызығушылығын және креативтігін дамытуға арналған шығармашылық сипаттағы материал дайындау.
Модульдік оқыту технологиясы - білім мазмұны, білімді игеру қарқыны, өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігі, оқудың әдістері мен тәсілдері бойынша оқытудың дербестігін қамтамасыз етеді.
Ал модуль дегеніміз - іс-әрекеттің мақсатты бағдарламасы белгілеген деңгейіне (жоспарланған алдағы нәтиже) жету үшін сұрыпталған, дидактикалық өңделген білім, білік, дағдының белгілі мазмұнының бірлігі және оның әдістемелік нұсқауы немесе аяқталған оқу ақпараты болып табылатын модульдік бағдарламаның негізгі құралы. Басқаша айтқанда, адамның өзіндік дамуының шамасы. Жалпы модуль сөзі оқытудың мазмұны мен технологиясын білдіреді. Модуль мазмұны өзіндік мағына беретін оқу материалының көлемі ретінде ұсынылады.
Модуль - оқу мазмұны мен технологияны біріктіріп тұрған мақсатты функционалды байланыстырушы.
Оқу модулі, негізінен, үш құрылымды бөліктен: кіріспе, сөйлесу бөлімі және қорытынды бөлімнен тұрады.
Әр оқу модулінде сағат саны әртүрлі болады. бұл оқу бағдарламасы бойынша сол тақырыпқа, тақырыптар тобына немесе тарауға бөлінген сағат санына байланысты. Зерттеулер нәтижесі 7-12 сағаттан тұратын оқу модулінің неғұрлым тиімді екенін көрсетті.
Оқу модулінің өзгешілігі - жалпы сағат санына қарамастан, кіріспе және қорытынды бөлімдерге 1-2 сағат беріледі. Барлық қалған уақыт сөйлесу бөлімініңменшігінде болады.
Кіріспе бөлімінде мұғалім оқушыларды оқу модулінің жалпы құрылымымен, оның мақсат-міндеттерімен таныстырады. Содан соң мұғалім осы оқу модулінің барлық уақытына есептелген оқу материалын қысқаша (10-20 минут ішінде) сызба, кесте және т.б. белгілік үлгілерге сүйене отырып түсіндіреді.
Оқушылардың оқу материалын қайта жаңғырту деңгейін, қарапайым білік пен дағдыларды және білімін іс жүзінде бірнеше рет қайта қолдануы сөйлесу бөлімі сабақтарында жүзеге асырылады.
Сөйлесу бөлімінде танымдық процесс сыныпты 2-6 адамнан шағын топтарға бөлу арқылы, негізінен, оқушылардың өзара әрекет етуіне құрылған. Оқушылар қандай да бір деңгейдегі тапсырмаларды өздері таңдайды. Тапсырмаларды қарапайымнан кұрделіге қарай кезең-кезеңімен орындау міндетті емес. Оқушы тапсырманы өзінің орындау мүмкіндігіне қарай таңдауға ерікті.
Оқу модулінің сөйлесу бөлімінің тағы бір ерекшелігі бар. Зерттеу көрсеткеніндей, оқытудың белсенді және ойын формаларын кеңінен қолдану оқушылардың оқу материалына бірнеше мәрте 13-тен 24 ретке дейін қайта оралып, жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Оқу бөлімінің қорытынды бөлімі - бақылау. Егер сөйлесу бөлімінің барлық сабақтарында оқушылардың бір-біріне көмегі, бірін-бірі оқытуы, түрлі ғылыми көздерді пайдалануы құпталынып келсе, енді қорытынды бөлімде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін, білгі мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс.
Оқушы білімін бақылаудың формалары ретінде тестілік тапсырмалар, бақылау жұмыстары, сынақ, зертханалық жұмыстар немесе эксперименттік есептер оқу пәнінің ерекшелігіне орай, оқу модулінің қорытынды бөлімінде беріледі.
Модульдік оқыту технологиясының жеке тұлғаның өз-өзін дамытуға, шығармашылық қабілеттерін арттыруға қажетті іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыратын бірден-бір технология.
Модульдік оқыту технологиясының тиімділігі:
1) қысқаша сызбалар арқылы түсіндірілуі;
2) оқушылардың әрбір сабақта іс-әрекетін бағалау үшін диалогтық қарым-қатынас негізінде танымдық іс-әрекетін ұйымдастыру,
3) барлық тақырыптар бойынша тест, сынақ жүргізу.
Оқушыларға:
1) өз ойларын толқы жеткізе алмауы;
2) материалды мұғалімнің жеңілдетіп түсіндіруін қалауы;
3) нақты фактілерге мән бермеуі;
4) білімді жинақтауға мән бермеуі.
С.И.Ожеговтың пайымдауынша Модуль дегеніміз - белгілі бір тақырып ішіндегі бөліктердің өзара топтастырылған жүйесі. Ал технология гректің шеберлік деген сөзі.
Яғни, модуль -- тұтас жүйенің бір бөлшегі, пәннің негізгі заңдылықтарын ашатын ұғымдардың бір-біріне байланысты элементтердің жиынтығы.
Модульдік технология дегеніміз-білім алушының ішкі мүмкіншілігіне, қабілетіне қарай өз бетімен ізденуіне, әрекет етуіне лайықталған дидактикалық құрылым, адамның өзін-өзі дамуының амалы, жолы.
Оқыту технологиясының біз әзірлеген нұсқасының бір ерекшелігі - оның білімді меңгеруге емес, жеке тұлғаның танымдық қабілеттерін және танымдық процестерін, яғни жадының алуан түрін (есту, көру, қимыл-қозғалыс және т.б.), ойлау, ынта, қабылдау қабілеттерін арнайы жасалған оқу және танымдық жағдайлар арқылы дамытуға, сондай-ақ жеке тұлғаның қауіпсіздігін, өзін-өзі дамыту, өзін-өзі бекіту, қарым-қатынас жасау, ойын, танымдық және шығармашылық қажеттіліктерін қанағаттандыруға, белсенді сөздік қорын (ауызша және жазбаша тілде) дамытуға бағытталуында.
М.М.Жанпейісованың технологиясында модуль 3 құрамды бөліктен тұрады:
1.Кіріспе
2.Сөйлесу
3.Қорытынды.
Әр оқу модулінің сағаты әр түрлі болады. Жүргізілген зерттеулердің нәтижесі 7-12 сағаттан тұратын оқу модулінің неғұрлым тиімді екенін көрсеткен. Осы оқу модулінің ерекшелігі жалпы сағат санына қарамастан кіріспе және қорытынды бөліміне 1 немесе 2 сабақ саны бөлінеді, ал қалған сағаты сөйлесу сағаты болады.
Кіріспе бөлімде мұғалім оқушыларды оқу модулінің жалпы құрылымымен, оның мақсат-міндеттеріментаныстырады. Сонан соң осы оқу модулінің барлық уақытына есептелгеноқу материалын қысқаша (10-20 минут ішінде) сызба, кесте, және т.б. белгілік үлгілерге сүйене отырып түсіндіреді. Оқушылар бұл кезеңде бағдарламаның аталған тарауын неге және не үшін оқып үйренулері керектігін, өздері нақты нені меңгеріп, үйренулері тиіс, алдағы жұмыстың негізгі оқу міндеті қандай екенін түсінуі қажет.
Сөйлесу бөлімінде оқушылардың оқу материалын қайта жаңғырту деңгейі, қарапайым білік пен дағдыларын және білімін іс жүзінде бірнеше рет қайта қолдануы жүзеге асырылады.
Тақырып мазмұнына өсу бағытымен -- қарапайымнан күрделіге, репродуктивтік тапсырмалардан шығармашылық сипаттағы тапсырмалар мен зерттеушілік қызмет элементтеріне қарай бірнеше мәрте қайта оралып отыру әр оқушыға оқу материалымен жұмыс істей отырып, өз қабілеттерін, жадын, ынтасын, ойлауын, жазбаша және ауызша тілін дамытуға мүмкіндік береді.
Оқушылардың танымдық қызметі әрбір оқушының әрбір берілген оқу материалын сабақта үш күрделілік деңгейінде тыңдау, жазу, көру және айтуға мүмкіндігі болатындай етіп құрылған.
3,4-сабақтардан бастап оқушыларға стандарт талаптарына сай тапсырмалар беріледі (ІІІ және ІІ деңгейлер)
І деңгей тапсырмалары дарындылықтың екі түріне, яғни интеллектуалдық және креативтік дарынды балаларға арналған.
Оқушылар қандай да бір деңгейдегі тапсырмаларды өздері таңдайды. Тапсырмалар қарапайымнан күрделіге қарай кезең-кезеңімен орындалу міндетті емес. Оқушы тапсырманы өзінің орындау мүкіндігіне қарай таңдауға ерікті.
Оқу модулінің қорытынды бөлімі - бақылау. Бұл бөлімде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін, білігі мен дағдыларынешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс.
Егер сөйлесу бөлімінде оқушыларға үш деңгейлік (жеңілдетілген стандарт, стандартты, стандарттан жоғары) тапсырмалар берілсе, қорытынды бөлімде барлық оқушыларға мемлекеттік білім стандартына сай бірдей тапсырмалар беріледі.
Зерттеушілік сипаттағы тапсырмалар бөлек есептеледі. Олар баяндама, хабарлама, реферат түрінде болуы және оқушыллардың ғылыми қоғамына (ОҚҒ), конкурстарға ұсынылуы мүмкін.
Модульдік оқытудың құрылымы
Оның мазмұнына:
1. Оқытудың жалпы мақсатын қою;
2. Жалпы құрылған мақсатты нақтыландыруға көшу;
3. Балалардың білім деңгейін алдын ала бағалау:
4. Оқу әрекетінің жиынтығы;
5. Нәтижені бағалау:
Осының арқасынды оқу процессі модульдік сипат алып, құрылымы ортақ, бірақ мазмұны әр түрлі жеке блокттардан жасалады. Қайта жаңғыртатын оқу циклі ретінде оқумодулі үш құрылымдық бөлімнен тұрады: кіріспеден, сөйлесу бөлімінен және қорытынды:
· Кіріспе бөлім(модульге, тақырыпқа енгізу)
· Сөйлесу бөлімі(оқушылардың танымдық қызметін өзара сөйлесу негізінде ұйымдастыру)
· Қорытынды бөлім(бақылау)
Оқу модулін құрудың тағы бір ерекшілігі- тәрбиешінің даярлық жүйесі. Тәрбиеші бір оқу модуліне бөлінетін сағат санын анықтап алғаннан соң, оның мақсатын, мазмұның және нәтижелерін, сондай-ақ осы модуль сабақтарын ұйымдастырудың формасын ойластырып, оқу модулін құрайды.
Бұл технология
-баланың тұлғасының танымдық қабілеттерін дамытуға:
-танымдық поцестерін дамытуға
-- жағымды қызығушылық қалыптастыруға;
-белсенді сөздік қорын, ауызша және жазбаша тілін дамытуға:
-тұлғаны қиындықтарға даяр болу және білу, қарым-қатынас, ойын, танымдық, қауіпсіздік,сыйласу, шығармашылық, өзін-өзі өзектілендіру, өзін-өзі бекіту қажеттіліктерін қанағаттандыруа ықпал етеді.
Ол оқушылардың оқу материалын меңгеру деңгейін 4 түрге бөледі.
1. Репродуктивтік деңгей. Жалпыға бірдей стандартты білім негізіндегі тапсырмалар беріледі.
Мұнда тапсырмалар оқушылардың алдыңғы сабақтарда алған білімдеріне және оқулықта бар мәселелерге байланысты құрылады.
2. Алгормитмдік деңгей. Мұнда оқушы мұғалімнің түсіндіруімен қабылдаған жаңа ақпаратты пайдалана отырып, тапсырманы орындайды.
3. Эвристикалық деңгей. Оқушы өзі ізденіп, қосымша әдеибеттерді пайдалана отырып, жауап береді. Бұл тапсырмаларды орындауда оқушының ой белсенділігі негізгі қызмет атқарады.
4. Шығармашылық деңгей. Оқушы таза өзіндік дағдысын, білім сапасының дамуын қамтамасыз етеді.
Сөз соңында бүгінгі күн талабына сай нақты, терең білім беруде жаңа технологиялар бірден-бір ұстаз сүйенер тұтқа дегім келеді.
Модульдік оқыту технологиясы - баланың белсенді оқу қызметін ұйымдастырады, бала өз әрекетін жоспарлай, талдай, өз бақылай білуге үйренеді.
Оқу процесінде жеке тұлғаға бағытталған оқыту технологияларын қолдану мен оны озық тәжірибемен сабақтастыра зерттеу - бүгінгі күн талабынан туындап отырған педагогика ғылымының маңызды міндеттерінің бірі.
Соңғы он жылдықта оқу-тәрбие процесіне жеке тұлғаны дамытуға бағытталған оқыту технологияларын енгізу мен жеке тұлғаның шығармашылығын дамытуға үлкен мән берудің өзі Қазақстанда болып жатқан өзгерістерді жаңаша тұрғыдан қарастыруды талап етуде.
Осы уақытқа дейін арнаулы оқу орындарында оқу процесі жаңаша педагогикалық ойлауға орай ұйымдастырылмады, оқу процесінде субъект - субъектілік қатынас жүзеге аспады. Өйткені, оқу процесі дәстүрлі оқытуға негізделді.
Атап айтсақ, білімді толық меңгерту әдістемесінде оқытушының жұмысы мынадай жүйеде құрылады (М.М.Жанпейісова бойынша):
Оқушыларды оқытудың мақсатымен таныстыру;
Топта берілген блок (мазмұны бойынша жақын) тарау бойынша жалпы оқыту модулінің мазмұнымен таныстыру;
Оқытушының материалды қысқаша түсіндіруі (сызба, график, кесте және т.б.);
Оқушыларға оқу материалын зерттеу жұмысы негізінде беру;
Оқушылардың әрбір сабақта іс-әрекетін бағалау үшін диалогтық қарым-қатынас негізінде оқушының танымдық іс-әрекетін ұйымдастыру;
Жалпы тарауды, тақырыпты 4-7 рет қайталау негізінде оқу материалын меңгерту;
Барлық тақырып бойынша тест (сынақ, сынақхат, бақылау жұмысы, т.б.) жүргізу.
Бұл технологияның ерекшелігі дарынды балалармен тұрақты және жүйелі жұмыс жасауға мүмкіндік туғызады. Оқу модулінің құрылымы кіріспеден, диалог (сөйлесу) және қорытынды бөлімнен тұрады.
Модульдік оқытудың өзегі - оқу модулі. Оқу моделі ақпараттардың аяқталған блогынан, бағдарламаны табысты жүзеге асыру үшін берілген оқытушының нұсқауларынан және оқушы іс-әрекетінің мақсатты бағдарламасынан тұрады.
Модульдік оқыту білім мазмұны , білімді игеру қарқыны, өз бетінше жұмыс істеу алу мүмкіндігі, оқудың әдістері мен тәсілдері бойынша оқытудың дербестігін қамтамасыз етеді.
Бұл технология, біріншіден, дамыта оқыту идеясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді, сондай-ақ оқушылардың ойлау, елестету мен есте сақтау қабілетінің, ынтасының, белсенділігінің, білім сапасының дамуына көмектеседі. Әр оқушының кемінде мемлекеттік (стандарттық) деңгейде білім алуына кепілдік береді.
Модельде 3 деңгейлік тапсырмалар: тест сұрағы, сынақ тапсырмасы, шығармашылық жұмыс бойынша жұмыс жүргізіледі.
3 деңгей - мемлекеттік стандарт деңгейі, бұны барлық оқушылар орындауы, білуі міндетті. 2 деңгей - бұған қарағанда күрделірек, ал 1 деңгейді - өзіндік пікірін жеткізе алатын, өз ойын шығармашылықпен дәлелдей алатын қабілетті, озат оқушылар ғана орындай алады.
Модульдік оқыту білім мазмұны, білімді игеру қарқыны, өз бетінше жұмыс істеу алу мүмкіндігі, оқудың әдістері мен тәсілдері бойынша оқытудың дербестігін қамтамасыз етеді.
Модульдік оқыту технологиясының жеке тұлғаның өз-өзін дамытуға, шығармашылық қабілеттерін арттыруға қажетті іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыратын бірден-бір технология.
Қорыта айтқанда, оқушыларға тілдік коммуникативтік білім беруде М.М.Жанпейісованың модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде өте жоғары деңгейде. М.М.Жанпейісованың модульдік оқыту жүйесі арқылы тіл дамыту іске асады.
Модульдік оқыту технологиясын қолдану арқылы мынадай жетістіктерге қол жеткізуге болады:
1. Уақыт үнемделеді.
2. Сабақтың сапасын көтереді.
3. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаев ХХІ ғасырда білімді дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық. Біздің болашақтың жоғарғы технологиялық және ғылыми қамтылған өндірістері үшін кадрлар қорын жасауымыз қажет. Осы заманғы білім беру жүйесінсіз әрі алысты барлап, кең ауқымды ойлай білетін осы заманғы басқарушыларсыз біз инновациялық экономика құра алмаймыз деп атап көрсетті. Бұл талаптар білім саласы қызметкерлеріне үлкен міндеттер жүктейді. Себебі әрбір мемлекеттің болашағы мектебінде шыңдалады [1].
Қазіргі білім парадигмасы мен философиясының өзгеруі білім беру жүйесі қызметкерлерін оқытудың ақпараттық және компьютерлік технологияларға негізделген сапасымен қарқындылығын қамтамасыз ету қажеттілігін талап етуде. Білім беру ұйымдары іс -- әрекетінің негізгі нәтижесі тек білім , іскерлік және дағды жүйесі ғана емес, керісінше зиялы саяси қоғамдық, коммуникациялық, ақпараттық және басқа салаларындағы мемлекет тапсырыс беріп отырған негізгі құзыреттіліктердің жиынтығы.
Әлемдік оқу үрдісінің өзегі -- жаңа технологиялар екені мәлім. Әрбір технология өзіндік жаңа әдіс-тәсілдермен ерекшеленеді.Әдіс-тәсілдерді мұғалім ізденісі арқылы оқушы қабілетіне, қабылдау деңгейіне қарай іріктеп қолданады.
Мектептегі білім мен тәрбие беру жүйесінің міндеті -- оқушылардың жан-жақты танымдылық белсенділігін көтеруге мүмкіндік жасай алатын әр оқушыны жеке тұлға ретінде дамыту. Әр мектеп білім беруді жоғары деңгейге көтеру мәселесін қолға алып, білім беру үрдісін басқару мәселесін жүзеге асыруда. Білім беру үрдісін басқару жүйесінің құрылымы жеке тұлғаның қайталанбас даралығының дамуына, шығармашылық бастама алуына бағыт беріп, жағымды орта қалыптастырудан тұрады.
Білім беру жүйесі -- әр елдің даму болашағын айқындайтын, әлемдік өркениетке жетудің негізгі бағыттарын көрсететін біртұтас құрылым.
Қазіргі таңдағы егеменді еліміздің болашағы дарынды, білімді, ізденімпаз жастарға байланысты. Осыған орай бүгінгі күн мектеп алдында тұрған басты міндет -- өзіндік айтар ой-пікірі бар, жоғары сапалы, белсенді азамат тәрбиелеп шығару. Қоғамдағы түбегейлі өзгерістер білім беру жүйесінің алдына жаңа адамды қалыптастыру, дамыту мақсаттарын қойып отыр. Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту, ой-пікірінің дербестігі мен еркіндігін кеңейту, олардың өз бетімен білім алуға деген ынтасын арттыру, оны өз тәжірибелерінде жаңа жағдайларға байланысты қолдана алу, яғни біліктіліктерін қалыптастыру және дамыту болып табылады. Педагогикалық үрдістің тиімділігінің артуына мүмкіндік беретін білім беру мен тәрбие бірлігін сақтай отырып, оқушыға берілетін білімнің үйлесімділігімен қатар, әрбір жеке тұлғаның ерекшелігін ескере отырып, білімділігіне сәйкес бағдар беру, танымдық ізденімпаздығын дамытудағы оқытудың прогрессивтік қадамының бірі - модульдік оқыту.
Еліміздегі әлеуметтік-экономикалық және саяси өзгерістер, республиканың әлемдік деңгейде білім беру жүйесіне жетуде жасаған қадамдары осы кезге дейін педагогика теориясы мен практикасында бекітілген білім беру парадигмаларын, жүйелерін, әдістерін, формаларын жетілдіру талабын қойды. Білім берудегі жаңа басымдықтар - ізгіліктік педагогика, студенттердің тұлғалық әлеуетін анықтау және дамыту, әлеуметтік үдерістер мен тұлғааралық қарым-қатынастарды ұйымдастырудың ерекше формасы ретінде танылатын оқыту үдерісінің тиімділігін арттыру болып отыр.
Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіндегі білім беру мен тәрбие жұмыстарының талапқа сай жетілдірілуі студенттердің болашақ кәсіби құзыретті маман болып қалыптасуына зор ықпал етеді.
Қазіргі таңда білікті маман даярлаушы техникалық және кәсіптік білім жүйесінде бәсекеге қабілетті маман қалыптастыру үшін, алдымен маманның кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру керек деген әр түрлі пікірлер жиі айтылуда.
Болашақ кәсіби құзіретті маман осы ақпараттық қоғамнан қалыспай, жедел ойлаушы, жедел шешім қабылдаушы, ерекше ұйымдастырушылық қабілетті, нақты бағыт - бағдар беруші болып шығуы - бұл қазіргі заманның талабы.
Зерттеу мақсаты: Колледж студенттерінің заманауи оқыту технологияларын қолдану арқылы кәсіби дағдыларын қалыптастыру мәселелерін ашу.
Зерттеу міндеті:
1. Колледждің оқу құжаттарына талдау жасау
2. Заманауи оқыту технологияларын қолдану арқылы кәсіби дағдыларын қалыптастыру жолдарын анқтау.
3. Модульдік оқыту технологиясын пайдалана отырып сабақ өткізу әдістемесін жасау.
4. Зерттеу нәтижелерін шығару.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: Колледж оқушыларының кәсіби дағдыларын модульдік оқыту технологиясы негізінде сабақ жоспары жасалып практикаға ендірілді.
Зерттеу нысаны: жаңа педагогикалық технологиялар негізінде жүргізілетін колледждің арнайы пәндерді оқыту үрдісі.
.
1 Алматы облысы, Талғар ауданы М.Бейсебаев атындағы агробизнес колледжінің оқу-өндірістік жұмысына қысқаша сипаттама
1.1 Алматы облысы, Талғар ауданы М.Бейсебаев атындағы агробизнес колледжінің оқу мекемесі туралы жалпы мәлімет
Жетісу жұмысшы және солдат депутаттарының 1918 жылғы 12-қыркүйектегі Қаулысымен Верный төменгі ауылшаруашылығы мектебінің негізінде жетісу ауылшаруашылығы училищесі құрылды.
1936 жылдан бері Талғар ауылшаруашылығы техникумы деп аталды. Казақстан Республикасының білім министрлігінің 1995 жылғы 11-желтоқсандағы бұйрығымен Талғар ауылшаруашылығы техникумы Талғар ауылшаруашылығы колледжі деп аталды. Казақстан Республикасы білім және мәдениет Министрлігінің 1997 жылғы 3-маусымдағы №200 бұйрығымен Талғар ауылшаруашылығы колледжі Талғар ауылшаруашылығын механикаландыру және электрлендіру колледжімен біріктіріліп, Талғар агробизнес және менеджмент колледжі деп аталды. Казақстан Республикасы Үкіметінің 1997 жылғы 3-қарашадағы №1485 бұйрығымен Талғар агробизнес және менеджмент колледжіне М. Бейсебаевтың есімі берілді. Алматы облыстық білім басқармасының 1999 жылғы 24-наурыздағы бұйрығымен Талғар агробизнес және менеджмент колледжі Мемлекеттік қазыналық білім кәсіпорыны болып қайта құрылды.
Уақытша Мемлекеттік лицензияны білім министрлігінің БМ №0000432 сериясымен 1998 жылдың 22-мамырында Казақстан Республикасы білім және ғылым Министрлігі берген. Лицензияның күші бүгінгі күнге дейін ұзартылып келеді және жарамды.
Құрылғаннан бергі уақытта колледж Казақстан Республикасының 108047 мыңдай ауылшаруашылығына орта мамандарын даярлады.
Колледж Түркия мемлекетімен байланыс қатынастар жасап отырады. Колледж директоры Ж.Сатылғанов Түркияда өткен Түркия мемлекетінің білім және мәдениет жүйесімен танысу деп аталатын семинарға қатысып қайтты.
Жастарды бастауыш және орта кәсіптік білім негізінде кәсіпкерліікке оқыту; олардың еңбек нарығына енуі атты жоба шеңберінде өткен Кәсіптік мектеп және колледж оқушыларының жұмыс іздеуі, орналасуы және кәсіптік бейімделуі семинарында колледж директоры Ж.Сатылғанов өте жақсы оқығандығы үшін сертификатқа ие болды. Ол сертификат арқылы басқа мамандарды оқыту құқығына ие болды.
Нарық талабына сай мамандықтар толықтырылды. Атап айтсақ, Ауыл шаруашылығының есепші және ЭВМ операторы, Ауыл шаруашылығы электромонтеры мамандықтары өз деңгейінде жүргізілуде.
Жастарға білім беруді жетілдіре түсуді мұрат тұтқан колледж ұжымы алдағы уақытта ұжым мүшелеріне жемісті еңбек етіп, шығармашылық табыс тілей отырып, табыс шыңына көтеріле беруіне тілектестік білдіреді.
Қазіргі уақытта колледжде Қазақстан Республикасына қажетті мамандар даярланады. Төмендегі кестеде колледжде дайындалатын мамандықтар тізімі ұсынылып отыр (1.1кестеге сәйкес).
Кесте 1.1
Колледжде дайындалатын мамандықтар тізімі
Мамандық аты
Оқу түрі
Негізгібілімі
Оқу мерзімі
1айлық оқу құны(теңге)
1511000 - Жерді орналыстыру
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж 6 ай
15000
1226000 - Тамақөнеркәсіп-теріндегіөндеутехнол огиясы
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж 6 ай
15000
1510000Ауылшаруашылығынмеханикаланд ыру
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж 6 ай
15000
Сырттай
11 кл
2 ж. 6 ай.
10000
1502000Электр қуатыменқамтамасызету
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж 6 ай
Бюджет
1502000Агрономия
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж.6 ай
15000
1201000 Автокөліктергетехникалыққызметкөрсе ту, жөндеужәнепайдалану
Күндізгі
9 кл
3 ж. 6 ай
Бюджет
Күндізгі
11 кл
2 ж 6 ай
15000
Сырттай
11 кл
2 ж. 6 ай.
10000
1304000Есептеутехникасыжәнебағдарла маменқамтамасызету
Күндізгі
9 кл
3 ж. 10 ай
15000
Күндізгі
11кл
2 ж. 10 ай
Бюджет
0518000Есепжәне аудит
Күндізгі
9 кл
2 ж. 10ай
Бюджет
Сырттай
11 кл
1 ж 10 ай
10000
0201000Құқықтану
Күндізгі
9 кл
2 ж. 10 ай
15000
Сырттай
11 кл
1 ж 10 ай.
10000
Колледжде штат бойынша 118 мұғалім жұмыс істейді, яғна сабақ берушілердің 100 пайызы.
Мұғалімдердің 90 пайызы бірінші және екінші категориялы ұстаздар. Барлық мұғалімдер жоғарғы білімді, педагогикалық стажы 3 жылдан 39 жыл. Мұғалімдердің негізгі бөлігі колледжде 15 жыл істеген.
1998 жылы колледждің жанынан жоғарыдағы мамандықтарға сәйкестендіріліп лицей ашылды. Колледжде бітіруші мамандарға негізінен жұмыс шаруа фермерлік қожалықтары, ауылшаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу цехтары, аудандық электр жүйесі, жеміс көкөніс базалары, сауда базалары, өсімдіктерді қорғау станциялары, облыстық немесе аудандық жер комитеттері, пестицидтер мен тыңайтқыштарды қолданатын арнайы фирмалар, техникалық қызмет көрсету станциялары, бухгалтерлік және аудиторлық қызмет саласы, салық инспекциясы т.б. табылады. Сонымен бірге, өз істерімен шағын және орта бизнеспен, яғни автомобиль электр жүйесін жөндейтін цехтар, тұрмыс электротехникасын жөндеу, ауылшаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу цехтарын ашу және тағы басқалармен айналысуына болады.
Колледжде оқушыларға білім беру үшін жалпы білімдік пәндер, құқықтану және компьютерлік техеика пәндерінен Талғар қаласының мектептерінен мұғалімдер келіп дәріс береді.
Колледжде мұғалімдердің білім деңгейін көтеруге үлкен көңіл бөлініп отырады. Соңғы бес жылда мұғалімдердің сексен бес пайызы, ал оның алдындағы жылдарда жиырма жеті пайызы білімдерін көтерген болатын. Мұғалімдер Алматы қаласының жоғары оқу орындарында, өндірістерде, шет елдерде қазіргі озық техника мен технологияны игеріп оқу процесіне қолданып жүр.
Колледж шетелдік орталықтармен және ауылшаруашылығы ұйымдарымен мұғалімдердің білімін көтеру мақсатында байланыстар жасап тұрады.
Колледжде Жас педагог мектебі жұмыс істейді, мұнда жас мұғалімдерге тәжірибелі ұстаздар сабақ оқыту әдістерін үйретеді.
Колледждің материалдық-техникалық және әлеуметтік базасы
Оқу корпусы 1951 жылы салынған. Колледждің ғимараты мен құрылыстарының жалпы көлемі 20647 мың куб. Онын пайдалысы 19223мың метр квадрат көлемінде620 адамға бөлінген. Оқу корпусы санитарлық гигиеналық жағдайларға сәйкестендірілген. Оқушылардың сабақ оқуына барлық жағдайлар бар. 18 лаборатория, 35 кабинеттері бар. Оның ішінде теориялық, өндірістік оқуға арналған. 1971 жылы қызыл кірпіштен тұратын оқу бөлмелері соғылды.
Барлық лабораториялар мен кабинеттер қажетті құралдармен жабдықталған, сабақ өтуге барлық мүмкіндіктер бар. Оқу белгіленген бағдарламалар мен жоспарлар арқылы өткізіледі. Колледжде Pentium процессорларымен жабдықталған 44 орындық 4 компьютер сыныбы бар.
360 орындық клубта үйірмелер, хор, ұлт - аспаптар оркестрі, вокальды ансамбль жұмыс істейді. Спорт залда (көлемі 901 кв.м) барлық спорт құрал - жабдықтары бар. Екі жазғы спорт алаңдары, футбол алаңы оқушылардың бос уақытында және сабақ өтуге сәйкес жасалған. 300 кв.м. гүлдер, өлемі 2840 га оқу - тәжірибе шаруашылығы, машина - шаруашылық алаңдары бар.
Колледждегі автокөліктер:
5 - жеңіл автомобиль;
8 - жүкмашинасы;
2 - автобус бар.
Оқу белгіленген бағдарламалар мен жоспарлар арқылы өткізіледі. Оқу-тәжірибе шаруашылығы, машина шаруашылық алаңдары300 2840 гектар көлемді жерді алып жатыр.
2011-2012 жылдарда колледж кітапханасы барлық мамандықтар үшін 225 дана (180940 тг) әртүрлі оқу кітаптары және көрнекі оқу құралдарына толтырылды. Жыл сайын Республикалық басылымдарға 100 000 теңгеге жазылу жүргізіледі.
Колледждің педагогикалық ұжымы оқу процесінде жаңа оқу технологиясын енгізу мәселелерімен айналысады. Бұл жаңа оқу технологиялары оқудың интерактивті түрінде оқытушыға тән, оқу процесінің активті әдісін қолданады.
Оның сапалық түрлері негізінде төмендегі әдістер қолданылады: іскерлік ойындар, шаруашылық жағдай әдісі, практикалық жұмыстарды орындау, бақылау тесттері әдістері.
Колледж мұғалімдер ұжымының барлық жұмысы жоғары сапалы білім мен тәрбие беруге және оқушылардың оқу үлгерімінің жоғары болуына бағытталған.
Мұғалімдер өздерінің пәндерін жоғары әдістемемен кәсіптік дәрежеде өткізеді, сонымен қатар пәндер оқу бағдарламасына сәйкес жаңа оқу технологиясымен жүргізіледі.
Колледж мұғалімдері оқу жоспарларын күрделендіру, кітапханада оқу құралдары мен әдебиеттердің көбеюіне көп көңіл беліп келеді.
Колледж бітірушілердің жұмысқа орналасуы
Соңғы үш жылда колледжді бітірушілерді жұмыспен қамтамасыз ету келісім шарт бойынша және бітірушілердің өздігінен жұмысқа орналасуы бойынша іске асып келеді.
Колледж өзімен сабактас жоғарғы оқу орындарымен, ғылыми-зерттеу мекемелерімен және өндірістік кәсіпорындарымен тығыз байланыста бола отырып, дипломға рецензия жазу кезінде жоғарғы оқу орындарының тәжірибелі оқытушылары, мықты мамандармен байланыс жасайды.
Оқушылар негізгі мамандықтар мен қатар қосымша, сабақтан тыс 14 мамандық бойынша қысқа курстарда оқи алады. Олар:
В жәнеВ, С категориялыжүргізушілер
Тракторшы-машинашы
Газ-электр дәнекерлеушісі
Телевизоржөндеуші
Бухгалтерлік есеп
Компютерде іс кағаздарын жүргізу
1 С - компьютерлік бухгалтері
Массаж жасаушы
Шаштараз
10.Косметолог
1 1. Киім пішу мен тігу
Стол тағамдарын әзірлеу
Автомобиль электржүйесін жөндеуші
Ағылшын тілі
Бұл мамандықтардың барлығы облыстық еңбек биржасы мен халықтыәлеуметтік жағынан қорғау мекемелерімен келісіліп, бүгінгі еңбек нарығының, қажеттілігіне қарай бағытталған.
Оқу талапқа сай жабдықталған лабораториялар мен шеберханаларда өтеді. Онда білікті мамандар сабақ жүргізеді.
Оқуды бітірген соң арнайы куәліктер беріледі.
1.2 Талғар ауданы М.Бейсебаев атындағы агробизнес колледжінің құжаттарын талдау
Колледжде 1504062-Ауылшаруашылығы өндірісінің тракторист-машинисі мамандығының оқу үрдісінің жоспарында жалпы пәндері бірнеше циклдарға бөлінген:
1) жалпы білім беру пәндері;
2) жалпы гуманитарлық пәндер;
3) жалпы кәсіптік пәндер;
4) арнайы пәндер;
5) білім беру ұйымы анықтайтын пәндер.
Циклдер және сағаттар саны 1.2-кестеде көрсетілген.
Кесте 1.2
Циклдер және сағаттар саны
Циклдер
Циклдер
аталуы
Оқу уақытының көлемі (сағ)
Барлығы
оның ішінде
Теориялық
сабақтар
Практикалық
(зертханалық сабақтар)
1
2
3
4
5
ЖБП
Жалпы білім беру пәндері
1448
1198
250
ЖГП
Жалпы гуманитарлық пәндер
208
0
208
ЖКП
Жалпы кәсіптік пәндер
374
246
128
АП
Арнайы пәндер
426
244
182
БҰАП
Білім беру ұйымы анықтайтын
пәндер
72
72
0
Барлығы
2526
1756
770
1504062-Ауылшаруашылығы өндірісінің тракторист-машинисі мамандығы бойынша арнайы пәндердің циклдері және пәндердің атаулары:
Автомобиль құрылысы, Автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсету және жөндеу, Тракорлар және автомобильдер, Ауылшаруашылық машиналары
Жалпы арнайы пәндер циклына 426 сағат берілген: соның ішінде 244 сағаты - теориялық сабақтар, 182 сағат - практикалық (зертханалық) сабақтарға бөлінген (1.3-кестеге сәйкес).
Кесте 1.3
Арнайы пәндердің циклдері және пәндердің атаулары
Циклдер
және
пәндердің
индексі
Циклдер және пәндердің атауы
(біліктілігі: Автокөлікті жөндеу
слесары)
Оқу уақытының көлемі (сағ)
Барлығы
оның ішінде
Теориялық
сабақтар
Практикалық
(зертханалық сабақтар)
АП. 01
Автомобиль құрылысы
60
30
30
АП. 02
Автокөлік құралдарына техникалық қызмет көрсету және жөндеу
36
24
12
АП. 03
Тракорлар және автомобильдер
180
120
60
АП. 04
Ауылшаруашылық машиналары
150
70
80
Барлығы
426
244
182
2 Модульдік оқыту технологияларын қолдану арқылы кәсіби дағдыларын қалыптастыру
2.1 Студенттің кәсіби құзіреттілігін қалыптастыру мәселелері
Елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан-2050 стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Жолдауында Білім және кәсіби машық - заманауи білім беру жүйесінің, кадр даярлау мен қайта даярлаудың негізгі бағдары. Бәсекеге қабілетті дамыған мемлекет болу үшін біз сауаттылығы жоғары елге айналуымыз керек. Барлық жеткіншек ұрпақтың функционалдық сауаттылығына да зор көңіл бөлу қажет, - деп атап көрсетті [1].
Қазіргі замандағы білім берудің негізгі мақсаты: еңбек нарығында бәсекеге қабілетті, құзыретті, өз жұмысын жақсы білетін, жан-жағына бағыт-бағдармен қарайтын, әлемдік стандарт деңгейінде нәтижелі жұмысқа, кәсіби өсуге, әлеуметтік-саяси оңтайлы тез әрекет жасауға, болып жатқан өзгерістерге тез бейімделуге қабілетті білікті маман, индустриалды-инновациялық жағдайды шешуге лайық, өз қалауы мен қоғам талабына сай өзін көрсете білуге бейім, өз ойын еркін айта алатын, жоғары білімді, ұлттық тілді, тарихты жетік меңгерген, отандық және әлемдік мәдениетті бойына қалыптастырған, шығармашыл, оңтайлы кәсіби маман дайындау.
Бұл мақсатты жүзеге асыруда еліміздегі білім беру саласының бағыт-бағдарын айқындайтын Білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы қабылданғаны бәрімізге белгілі.
Бағдарлама бірнеше мақсаттар мен міндеттерден туындап отыр,
соның ішінде техникалық және кәсіптік білім берудің мақсаты: қоғамның және экономиканың индустриялық-инновациялық даму сұраныстарына сәйкес техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін жаңғырту, әлемдік білім беру кеңістігіне кірігу, педагог мамандығының беделін көтеру, білімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру.
Білім беру жүйесіндегі жаңа білім парадигмасы білім, білік, дағды жиынтығын толық меңгерген, қоғам өміріне белсене араласатын, шығармашылықпен ойлайтын, өзін-өзі көрсете алатын, өздігінен ақпаратты іздеп, талдайтын және оны дамытуға қабілетті, кәсіби құзыретті, функционалды сауатты жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталған.
Мемлекетіміздің тек саясат пен экономика емес, білім беру жүйесіне де үнемі назар аударуы еліміздің болашағы жайындағы кемел ойлардан туындап отырғаны түсінікті. Өйткені, ел байлығы тек мұнай мен газ емес, адам екені белгілі. Қай қоғамда болмасын шешуші фактор - адам және жеке тұлға болып қала бермек.
Еліміздегі әлеуметтік-экономикалық және саяси өзгерістер, республиканың әлемдік деңгейде білім беру жүйесіне жетуде жасаған қадамдары осы кезге дейін педагогика теориясы мен практикасында бекітілген білім беру парадигмаларын, жүйелерін, әдістерін, формаларын жетілдіру талабын қойды. Білім берудегі жаңа басымдықтар - ізгіліктік педагогика, студенттердің тұлғалық әлеуетін анықтау және дамыту, әлеуметтік үдерістер мен тұлғааралық қарым-қатынастарды ұйымдастырудың ерекше формасы ретінде танылатын оқыту үдерісінің тиімділігін арттыру болып отыр.
Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіндегі білім беру мен тәрбие жұмыстарының талапқа сай жетілдірілуі студенттердің болашақ кәсіби құзыретті маман болып қалыптасуына зор ықпал етеді.
Қазіргі таңда білікті маман даярлаушы техникалық және кәсіптік білім жүйесінде бәсекеге қабілетті маман қалыптастыру үшін, алдымен маманның кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру керек деген әр түрлі пікірлер жиі айтылуда.
Болашақ кәсіби құзіретті маман осы ақпараттық қоғамнан қалыспай, жедел ойлаушы, жедел шешім қабылдаушы, ерекше ұйымдастырушылық қабілетті, нақты бағыт - бағдар беруші болып шығуы - бұл қазіргі заманның талабы.
Құзыреттілік қалыптастыру дегеніміздің өзі болашақ кәсіби маманның - қазіргі студенттердің шығармашылық қабілеттерін дамыта отырып ойлаудың, интеллектуалдық белсенділіктің жоғары деңгейіне шығу, жаңаны түсіне білуге, білімнің жетіспеушілігін сезінуге үйрету арқылы ізденуге бағыттауды қалыптастырудағы күтілетін нәтижелер болып табылмақ.
Студенттердің кәсіби құзыреттілік мәселелері туралы пікірлер кәсіби маман даярлау мәселелерімен айналысып жүрген отандық және шетелдік ғалымдар, педагогтар, психологтар еңбектерінде көрініс табуда.
"Құзыреттілік" түсінігі білім беру саласында 1960-1970 жылдардағы шетел әдебиеттерінде, ал 1980 жылдардың соңында отандық әдебиеттерде кездесті. "Кәсіби құзыреттілік, жете білушілік" ұғымын енгізудің қажеттілігі оның мазмұнының кеңдігімен, интегративтік сипатымен, "кәсіптілік", "біліктілік", "кәсіби мүмкіндіктер" және т.б. түсініктерді біріктіреді. [2].
Д.И.Ушаковтың редакциясымен жарық көрген түсіндірме сөздіктің авторлары "құзыреттілік" және "құзырет" сөздерінің арасындағы айырмашылықтарды дәлелдеуге тырысқан. "Құзыреттілік" - хабардар болушылық, абыройлық; "құзырет" - жеке тұлғаның кәсіби қасиеті және қызметтік сипаттардың нақты жиынтығы.
Ғалым С.М.Вешниякованың Кәсіптік білім беру сөздігінде: Кәсіби құзыреттілік competenens - қабілетті, белгілі бір саланың тұлғаларының білімінің, білігінің, тәжірибесінің сәйкестігінің мөлшері,- деген анықтама берілген.
Ғалым Дж. Равеннің Қазіргі заманға қоғамдағы құзыреттілік атты еңбегінде кәсіби құзыреттілік терминіне жеке тұлғаның көп қасиеттерін топтайтын ұғым деген анықтама беріледі. [3].
Л. М. Митина құзыреттілік ұғымына білім, дағды, білік, сонымен қатар практикада, тілдесімде, жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуда қолданатын тәсілдері,- деген анықтама береді. [4].
Г.Ж. Ниязова зерттеу жұмысында құзыреттілік ұғымына Білім беру құзырлары - бұл студенттің мағыналық бағдарлары, білімдері, біліктіліктері мен тұлғалық және әлеуметтік іс-әрекетін жүзеге асыруына қажетті нақты анықталған объектілер шеңберіне қатысты тәжірибелерінің жиынтығы,- деп анықтама береді.
Б. Т. Кенжебеков құзыреттілік жөнінде: Құзыреттіліктің бар-жоғын адам еңбегiнiң нәтижесiне қарап пайымдау кажет. Кез - келген қызметкер, өз әрекетiмен кәсiби iс-әрекеттiң түпкi нәтижесiне сай талаптарға жауап беретiн жұмыстарды орындаса ғана, кәсiби кұзыреттi болып саналады-, деп анықтама береді. [5].
Ғалымдардың пікірлерін басшылыққа ала отырып, біз құзыреттілік ұғымына - студенттердің жеке тұлғалық психологиялық ерекшеліктеріне байланысты меңгерген білімдерін, дағдылары мен біліктерін, танымдық және тәжірибелік іскерлігін өмірде дұрыс қолдануы деген анықтама бере аламыз.
Сонымен педагог-психолог, ғалымдардың пікірі бойынша еңбек нарығында бәсекеге қабілетті, кәсіби оңтайлы маманнның бойында белгілі бір құзіреттіліктер қалыптасуы қажет:
:: бағдарлы құзіреттілік (азаматтық белсенділік, саяси жүйені түсіну, баға бере білу, елжандылық, т.б);
:: мәдениеттанымдылық құзіреттілік (ұлттық ерекшеліктерді тани білу, өз халқының мәдениеті мен өзге ұлттар, әлем мәдениетін салыстыру, саралай білу қабілеті);
:: оқу-танымдық құзіреттілік (өзінің білімділік қабілетін ұйымдастыра білу, жоспарлай білу, ізденушілік-зерттеушілік әрекет дағдыларын игеру, талдау, қорытынды жасай білу);
:: коммуникативтік құзіреттілік (адамдармен өзара қарым-қатынас тәсілдерін білу, мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілінде, халықаралық қатынаста шетел тілінде қатынас дағдылары болуы);
:: ақпараттық-технологиялық құзіреттілік (ақпараттық технологиялармен, техникалық обьектілер көмегімен бағдарлай білу, өз бетінше іздей білу, таңдай, талдай білу, өзгерте білуді жүзеге асыра білу қабілеті);
:: әлеуметтік- еңбек құзіреттілігі (әлеуметтік-қоғамдық жағдайларға талдау жасай білу, шешім қабылдай білу, түрлі өмірлік жағдайларда жеке басына және қоғам мүддесіне сәйкес ықпал ете білу қабілеті);
:: тұлғалық өзін-өзі дамыту құзіреттілігі (отбасылық еңбек, экономикалық және саяси қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді білімі мен тәжірибесінің болу қабілеті). [6].
Сонымен, кәсіби құзыреттілік дегеніміз ең алдымен студенттің функционалдық сауаттылығы мен кез-келген мәселені дұрыс шеше білу қасиетінен көрініс табады. Студент қоғам талабына сай өзін-өзі үздіксіз жетілдіріп отыратын, кәсіби білімді, жаңа технологияларды меңгерген, ортамен қарым-қатынасқа тез бейімделе алатын, ұйымдастырушылық қабілеті жоғары, тәжірибесі мол, т.б. қасиеттерді жинақтағанда ғана кәсіби құзыретті маман бола алады.
Студенттің кәсіби құзыреттілігі кәсіби және жеке сапалардан құралады. Кәсіби құзыретті маман деп өзінің педагогикалық әрекетін жоғары дәрежеде жүргізе алатын, қарым-қатынасқа әрдайым дайын, педагогикалық үдерісте үнемі оң нәтижелерге қол жеткізіп отыратын маманды атауға болады.
2.2 Модульдік оқыту технологиясының жалпы сипаттамасы
Модульдік оқыту технологиясы
Қазіргі уақытта Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптастасуда. Бұл сының процесс білім парадигмасының өзгеруімен қатар жүреді. Білім берудегі ескі мазмұнның орнына жаңасы келуде. Я.А.Каменскийдің, И.Гербарттың дәстүрлі объект - субъектілері педагогикасының орнын басқасы басты, ол бала оқу қызметінің субъектісі ретінде , өзін өзі өзектілендірудге, өзін танығуға және өзін-өзі жүзеге асыруға ұмтылатын жазушы тұлға ретінде бағытталған. Мұндай жағдайда педагогикалық процестің манызды құрамы оқу ісіндегі субъектілер-оқытушы мен оқушының тұлғалық - бағытталған өзара әрекеті болып табылады.
Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін , білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын, білім алу арқылы, дамуын қойып отыр
Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшілігі- баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылуы.
Педагогикалық технологиялар - бұл білімнің басымды мақсаттарымен біріктірілген пәндер мен әдістемелердің: оқу - тәрбие процессін ұйымдастырудың өзара ортақ тұжырымдамамен байланысқан міндеттерінің , мазмұнынң, формалары мен әдістерінің күрделі және ашық жүйелері ,мұнда әр позиция басқаларына әсер етіп, ақыр аяғында баланың дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын құрайды.
Бүгінгі таңда М.Чошановтың проблемалық модульді оқыту технологиясы, П.И.Третьяковтың, К.Вазинаның модульды оқыту технологиясы, В.М.Монаховтың, В.П.Беспальконың және басқа көптеген ғалымдарың технологиялары кеңінен танымал.
Қазақстанда Ж.А.Караевтің, Ә.Жүнісбектің және т.б.ғалымдардың оқыту технологиялары белсенді түрде қолданылуда.
Модуль дегеніміз - қандайда бір жүйенің,ұйымның нықталатын, біршама дербес бөлігі.
Оқу модулі қайта жаңғыртушы оқу циклі ретінде үш құрылымды бөліктен тұрады: кіріспеден , сөйлесу бөлімінен және қорытынды бөлімнен тұрады.
Кіріспе бөлімінде тәрбиеші балалармен оқу модулінің жалпы құрылымымен, оның мақсат-міндеттерімен таныстырады. Сонан соң мұғалім осы модулінің барлық уақытында есептелген оқу материалын қысқаша (10-20 минут ішінде ), сызба, кесте және т.б. белгілік үлгілерге сүйене отырып түсіндіреді. Тақырып мазмұнына (тұтас тақырып немесе тарау бойынша) өсу бағытымен - қарапайымнан күрделіге, репродуктивтік тапсырмалардан шығармашылық сипаттағы тапсырмаларға, зерттеушілік қызмет элементтеріне қарай бірнеше мәрте қайта оралып отыру әр балаға оқу материалымен жұмыс істей отырып, өз қабілеттерін, жадын, ынтасын, ойлауын, тілін дамытады.
Психологтардың пайымдауынша, әрбір дербес тарауды оқып-үйрену үш негізгі кезеңне тұрады:
· кіріспе - қызықтырушылық
· опериационалдық-танымдық
· рефлексиялық-бағалау
Психологтар дәлелгендей, білімді неғұрлым тиянақты меңгеру үшін балалардың мақсаты түсінуі аса маңызды. Ол үшін мақсат оның мағынасы нақты айқын белгіленіп, мақсатқа жету тәсілдері көрсетілуі керек.
Объектілердің нақты қасиеттері жайлы білімді қалыптастыруға түсіндіруді сызба және белгілік үлгілер түрінде көрініс тапқан әрекетін бастаған тиімдірік.
Қандай да бір құбылысты тану барысында адамда оны түсінгендік, меңгергендік сезімі пайда болуы тиіс.
Оқу модулінің сөйлесу бөлімі тарауды тұтас оқып үйренудің екінші -- операциялық- танымдық кезеңін іске асыру болып табылады.
Бұл бөлімді қарастыру үшін біз Л.Фридманның төмендегідей ережелеріне негізделген тұжырымдамасына сүйенейік:
1. Бала жеке, топтық, ұжымдық жұмыс барысындағы түрлі қызмет жүйесі ретінде қаралады. Олар баланың қисынды ойлауын,қабілеттерін көзге елестету қабілетін, жадын, шығармашлық және тағы да басқа дамытуға , яғни білім берудің мақсаттары болып табылатын тұлғалық қасиеттерін дамытуға бағытталған.
2. Оқытуды басқарудың психологиялық сенімді түрі-ең алдымен баланың қажеттіліктерін, қызығушылығын және қызмет мақсаттарындамытуға жағдай жасау.
3.Басқару икемді болуы тиіс. Балалардың іштей өсуі жүргенде ғана білім дәрежесінің артылуына мүмкіндік болады.
4. Балалар нақты оқу қызметінің мақсаттарын анықтауға тікелей қатысуы керек, яғни басқару тұлғалыққабағытталған болуы тиіс.
5. Оқу процесін басқару балалардың ішкі қуатына және мүмкіндіктеріне негізделіп жүруі тиіс.
Оқу модулінің сөйлесу білімін даярлағанда тәрбиеші оқу материалынның негізгі мазмұның бөліп,құрастырады.
Мұнда балалар оқу материалына қайта оралып, пысықтап, бекітуі үшін оның әр сабақта жеке бөліктермен берілетіні есепке алу керек, бұл бөліктерде қызқаша сыйымды түрде тұтас тараудың мазмұны беріледі.
Пысықтауды қажет ететін материалды тәрбиеші үш күрделілік деңгейінде дайындайды. Үш деңгейдің қайсысын тандайтынын әр оқушының өзі шешеді. Бұның бір маңызы- күрделі , ізденушілік , шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды кез келген күрделілік деңгейіндегі бағдарламалық материал тапсырмаларын орындаған балаға , яғни іс жүзінде бәріне де беруге болады.
Бұл бөлімнің сабақтарын жоспарлағанда тәрбиеші балалардың өзара сөйлесуін қамтамасыз етуге баса көңіл аударады.
Тәрбиешінің сөйлесу бөлімін дайындаудағы бес әрекет-қадамнан тұратын даярлық құрылмы қалыптасады.
1. Модульдің сөйлесу бөліміндегі материалдың негзгі мазмұның белгілеу.
2. Оқу материалын біртұтас, жинақы, өсу бағытымен беру.
3. Тақырып бойынша жеңілдететін деңгейдегі және білім стандартының талаптарын қамтамасыз ететін деңгейдегі тапсырмалар дайындау.
4. Осы бөліктің сабақтарында өзара сөйлесуді қамтамасыз ету.
5. Балалардың пәнге қызығушылығын және креативтігін дамытуға арналған шығармашылық сипаттағы материал дайындау.
Модульдік оқыту технологиясы - білім мазмұны, білімді игеру қарқыны, өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігі, оқудың әдістері мен тәсілдері бойынша оқытудың дербестігін қамтамасыз етеді.
Ал модуль дегеніміз - іс-әрекеттің мақсатты бағдарламасы белгілеген деңгейіне (жоспарланған алдағы нәтиже) жету үшін сұрыпталған, дидактикалық өңделген білім, білік, дағдының белгілі мазмұнының бірлігі және оның әдістемелік нұсқауы немесе аяқталған оқу ақпараты болып табылатын модульдік бағдарламаның негізгі құралы. Басқаша айтқанда, адамның өзіндік дамуының шамасы. Жалпы модуль сөзі оқытудың мазмұны мен технологиясын білдіреді. Модуль мазмұны өзіндік мағына беретін оқу материалының көлемі ретінде ұсынылады.
Модуль - оқу мазмұны мен технологияны біріктіріп тұрған мақсатты функционалды байланыстырушы.
Оқу модулі, негізінен, үш құрылымды бөліктен: кіріспе, сөйлесу бөлімі және қорытынды бөлімнен тұрады.
Әр оқу модулінде сағат саны әртүрлі болады. бұл оқу бағдарламасы бойынша сол тақырыпқа, тақырыптар тобына немесе тарауға бөлінген сағат санына байланысты. Зерттеулер нәтижесі 7-12 сағаттан тұратын оқу модулінің неғұрлым тиімді екенін көрсетті.
Оқу модулінің өзгешілігі - жалпы сағат санына қарамастан, кіріспе және қорытынды бөлімдерге 1-2 сағат беріледі. Барлық қалған уақыт сөйлесу бөлімініңменшігінде болады.
Кіріспе бөлімінде мұғалім оқушыларды оқу модулінің жалпы құрылымымен, оның мақсат-міндеттерімен таныстырады. Содан соң мұғалім осы оқу модулінің барлық уақытына есептелген оқу материалын қысқаша (10-20 минут ішінде) сызба, кесте және т.б. белгілік үлгілерге сүйене отырып түсіндіреді.
Оқушылардың оқу материалын қайта жаңғырту деңгейін, қарапайым білік пен дағдыларды және білімін іс жүзінде бірнеше рет қайта қолдануы сөйлесу бөлімі сабақтарында жүзеге асырылады.
Сөйлесу бөлімінде танымдық процесс сыныпты 2-6 адамнан шағын топтарға бөлу арқылы, негізінен, оқушылардың өзара әрекет етуіне құрылған. Оқушылар қандай да бір деңгейдегі тапсырмаларды өздері таңдайды. Тапсырмаларды қарапайымнан кұрделіге қарай кезең-кезеңімен орындау міндетті емес. Оқушы тапсырманы өзінің орындау мүмкіндігіне қарай таңдауға ерікті.
Оқу модулінің сөйлесу бөлімінің тағы бір ерекшелігі бар. Зерттеу көрсеткеніндей, оқытудың белсенді және ойын формаларын кеңінен қолдану оқушылардың оқу материалына бірнеше мәрте 13-тен 24 ретке дейін қайта оралып, жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Оқу бөлімінің қорытынды бөлімі - бақылау. Егер сөйлесу бөлімінің барлық сабақтарында оқушылардың бір-біріне көмегі, бірін-бірі оқытуы, түрлі ғылыми көздерді пайдалануы құпталынып келсе, енді қорытынды бөлімде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін, білгі мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс.
Оқушы білімін бақылаудың формалары ретінде тестілік тапсырмалар, бақылау жұмыстары, сынақ, зертханалық жұмыстар немесе эксперименттік есептер оқу пәнінің ерекшелігіне орай, оқу модулінің қорытынды бөлімінде беріледі.
Модульдік оқыту технологиясының жеке тұлғаның өз-өзін дамытуға, шығармашылық қабілеттерін арттыруға қажетті іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыратын бірден-бір технология.
Модульдік оқыту технологиясының тиімділігі:
1) қысқаша сызбалар арқылы түсіндірілуі;
2) оқушылардың әрбір сабақта іс-әрекетін бағалау үшін диалогтық қарым-қатынас негізінде танымдық іс-әрекетін ұйымдастыру,
3) барлық тақырыптар бойынша тест, сынақ жүргізу.
Оқушыларға:
1) өз ойларын толқы жеткізе алмауы;
2) материалды мұғалімнің жеңілдетіп түсіндіруін қалауы;
3) нақты фактілерге мән бермеуі;
4) білімді жинақтауға мән бермеуі.
С.И.Ожеговтың пайымдауынша Модуль дегеніміз - белгілі бір тақырып ішіндегі бөліктердің өзара топтастырылған жүйесі. Ал технология гректің шеберлік деген сөзі.
Яғни, модуль -- тұтас жүйенің бір бөлшегі, пәннің негізгі заңдылықтарын ашатын ұғымдардың бір-біріне байланысты элементтердің жиынтығы.
Модульдік технология дегеніміз-білім алушының ішкі мүмкіншілігіне, қабілетіне қарай өз бетімен ізденуіне, әрекет етуіне лайықталған дидактикалық құрылым, адамның өзін-өзі дамуының амалы, жолы.
Оқыту технологиясының біз әзірлеген нұсқасының бір ерекшелігі - оның білімді меңгеруге емес, жеке тұлғаның танымдық қабілеттерін және танымдық процестерін, яғни жадының алуан түрін (есту, көру, қимыл-қозғалыс және т.б.), ойлау, ынта, қабылдау қабілеттерін арнайы жасалған оқу және танымдық жағдайлар арқылы дамытуға, сондай-ақ жеке тұлғаның қауіпсіздігін, өзін-өзі дамыту, өзін-өзі бекіту, қарым-қатынас жасау, ойын, танымдық және шығармашылық қажеттіліктерін қанағаттандыруға, белсенді сөздік қорын (ауызша және жазбаша тілде) дамытуға бағытталуында.
М.М.Жанпейісованың технологиясында модуль 3 құрамды бөліктен тұрады:
1.Кіріспе
2.Сөйлесу
3.Қорытынды.
Әр оқу модулінің сағаты әр түрлі болады. Жүргізілген зерттеулердің нәтижесі 7-12 сағаттан тұратын оқу модулінің неғұрлым тиімді екенін көрсеткен. Осы оқу модулінің ерекшелігі жалпы сағат санына қарамастан кіріспе және қорытынды бөліміне 1 немесе 2 сабақ саны бөлінеді, ал қалған сағаты сөйлесу сағаты болады.
Кіріспе бөлімде мұғалім оқушыларды оқу модулінің жалпы құрылымымен, оның мақсат-міндеттеріментаныстырады. Сонан соң осы оқу модулінің барлық уақытына есептелгеноқу материалын қысқаша (10-20 минут ішінде) сызба, кесте, және т.б. белгілік үлгілерге сүйене отырып түсіндіреді. Оқушылар бұл кезеңде бағдарламаның аталған тарауын неге және не үшін оқып үйренулері керектігін, өздері нақты нені меңгеріп, үйренулері тиіс, алдағы жұмыстың негізгі оқу міндеті қандай екенін түсінуі қажет.
Сөйлесу бөлімінде оқушылардың оқу материалын қайта жаңғырту деңгейі, қарапайым білік пен дағдыларын және білімін іс жүзінде бірнеше рет қайта қолдануы жүзеге асырылады.
Тақырып мазмұнына өсу бағытымен -- қарапайымнан күрделіге, репродуктивтік тапсырмалардан шығармашылық сипаттағы тапсырмалар мен зерттеушілік қызмет элементтеріне қарай бірнеше мәрте қайта оралып отыру әр оқушыға оқу материалымен жұмыс істей отырып, өз қабілеттерін, жадын, ынтасын, ойлауын, жазбаша және ауызша тілін дамытуға мүмкіндік береді.
Оқушылардың танымдық қызметі әрбір оқушының әрбір берілген оқу материалын сабақта үш күрделілік деңгейінде тыңдау, жазу, көру және айтуға мүмкіндігі болатындай етіп құрылған.
3,4-сабақтардан бастап оқушыларға стандарт талаптарына сай тапсырмалар беріледі (ІІІ және ІІ деңгейлер)
І деңгей тапсырмалары дарындылықтың екі түріне, яғни интеллектуалдық және креативтік дарынды балаларға арналған.
Оқушылар қандай да бір деңгейдегі тапсырмаларды өздері таңдайды. Тапсырмалар қарапайымнан күрделіге қарай кезең-кезеңімен орындалу міндетті емес. Оқушы тапсырманы өзінің орындау мүкіндігіне қарай таңдауға ерікті.
Оқу модулінің қорытынды бөлімі - бақылау. Бұл бөлімде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін, білігі мен дағдыларынешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс.
Егер сөйлесу бөлімінде оқушыларға үш деңгейлік (жеңілдетілген стандарт, стандартты, стандарттан жоғары) тапсырмалар берілсе, қорытынды бөлімде барлық оқушыларға мемлекеттік білім стандартына сай бірдей тапсырмалар беріледі.
Зерттеушілік сипаттағы тапсырмалар бөлек есептеледі. Олар баяндама, хабарлама, реферат түрінде болуы және оқушыллардың ғылыми қоғамына (ОҚҒ), конкурстарға ұсынылуы мүмкін.
Модульдік оқытудың құрылымы
Оның мазмұнына:
1. Оқытудың жалпы мақсатын қою;
2. Жалпы құрылған мақсатты нақтыландыруға көшу;
3. Балалардың білім деңгейін алдын ала бағалау:
4. Оқу әрекетінің жиынтығы;
5. Нәтижені бағалау:
Осының арқасынды оқу процессі модульдік сипат алып, құрылымы ортақ, бірақ мазмұны әр түрлі жеке блокттардан жасалады. Қайта жаңғыртатын оқу циклі ретінде оқумодулі үш құрылымдық бөлімнен тұрады: кіріспеден, сөйлесу бөлімінен және қорытынды:
· Кіріспе бөлім(модульге, тақырыпқа енгізу)
· Сөйлесу бөлімі(оқушылардың танымдық қызметін өзара сөйлесу негізінде ұйымдастыру)
· Қорытынды бөлім(бақылау)
Оқу модулін құрудың тағы бір ерекшілігі- тәрбиешінің даярлық жүйесі. Тәрбиеші бір оқу модуліне бөлінетін сағат санын анықтап алғаннан соң, оның мақсатын, мазмұның және нәтижелерін, сондай-ақ осы модуль сабақтарын ұйымдастырудың формасын ойластырып, оқу модулін құрайды.
Бұл технология
-баланың тұлғасының танымдық қабілеттерін дамытуға:
-танымдық поцестерін дамытуға
-- жағымды қызығушылық қалыптастыруға;
-белсенді сөздік қорын, ауызша және жазбаша тілін дамытуға:
-тұлғаны қиындықтарға даяр болу және білу, қарым-қатынас, ойын, танымдық, қауіпсіздік,сыйласу, шығармашылық, өзін-өзі өзектілендіру, өзін-өзі бекіту қажеттіліктерін қанағаттандыруа ықпал етеді.
Ол оқушылардың оқу материалын меңгеру деңгейін 4 түрге бөледі.
1. Репродуктивтік деңгей. Жалпыға бірдей стандартты білім негізіндегі тапсырмалар беріледі.
Мұнда тапсырмалар оқушылардың алдыңғы сабақтарда алған білімдеріне және оқулықта бар мәселелерге байланысты құрылады.
2. Алгормитмдік деңгей. Мұнда оқушы мұғалімнің түсіндіруімен қабылдаған жаңа ақпаратты пайдалана отырып, тапсырманы орындайды.
3. Эвристикалық деңгей. Оқушы өзі ізденіп, қосымша әдеибеттерді пайдалана отырып, жауап береді. Бұл тапсырмаларды орындауда оқушының ой белсенділігі негізгі қызмет атқарады.
4. Шығармашылық деңгей. Оқушы таза өзіндік дағдысын, білім сапасының дамуын қамтамасыз етеді.
Сөз соңында бүгінгі күн талабына сай нақты, терең білім беруде жаңа технологиялар бірден-бір ұстаз сүйенер тұтқа дегім келеді.
Модульдік оқыту технологиясы - баланың белсенді оқу қызметін ұйымдастырады, бала өз әрекетін жоспарлай, талдай, өз бақылай білуге үйренеді.
Оқу процесінде жеке тұлғаға бағытталған оқыту технологияларын қолдану мен оны озық тәжірибемен сабақтастыра зерттеу - бүгінгі күн талабынан туындап отырған педагогика ғылымының маңызды міндеттерінің бірі.
Соңғы он жылдықта оқу-тәрбие процесіне жеке тұлғаны дамытуға бағытталған оқыту технологияларын енгізу мен жеке тұлғаның шығармашылығын дамытуға үлкен мән берудің өзі Қазақстанда болып жатқан өзгерістерді жаңаша тұрғыдан қарастыруды талап етуде.
Осы уақытқа дейін арнаулы оқу орындарында оқу процесі жаңаша педагогикалық ойлауға орай ұйымдастырылмады, оқу процесінде субъект - субъектілік қатынас жүзеге аспады. Өйткені, оқу процесі дәстүрлі оқытуға негізделді.
Атап айтсақ, білімді толық меңгерту әдістемесінде оқытушының жұмысы мынадай жүйеде құрылады (М.М.Жанпейісова бойынша):
Оқушыларды оқытудың мақсатымен таныстыру;
Топта берілген блок (мазмұны бойынша жақын) тарау бойынша жалпы оқыту модулінің мазмұнымен таныстыру;
Оқытушының материалды қысқаша түсіндіруі (сызба, график, кесте және т.б.);
Оқушыларға оқу материалын зерттеу жұмысы негізінде беру;
Оқушылардың әрбір сабақта іс-әрекетін бағалау үшін диалогтық қарым-қатынас негізінде оқушының танымдық іс-әрекетін ұйымдастыру;
Жалпы тарауды, тақырыпты 4-7 рет қайталау негізінде оқу материалын меңгерту;
Барлық тақырып бойынша тест (сынақ, сынақхат, бақылау жұмысы, т.б.) жүргізу.
Бұл технологияның ерекшелігі дарынды балалармен тұрақты және жүйелі жұмыс жасауға мүмкіндік туғызады. Оқу модулінің құрылымы кіріспеден, диалог (сөйлесу) және қорытынды бөлімнен тұрады.
Модульдік оқытудың өзегі - оқу модулі. Оқу моделі ақпараттардың аяқталған блогынан, бағдарламаны табысты жүзеге асыру үшін берілген оқытушының нұсқауларынан және оқушы іс-әрекетінің мақсатты бағдарламасынан тұрады.
Модульдік оқыту білім мазмұны , білімді игеру қарқыны, өз бетінше жұмыс істеу алу мүмкіндігі, оқудың әдістері мен тәсілдері бойынша оқытудың дербестігін қамтамасыз етеді.
Бұл технология, біріншіден, дамыта оқыту идеясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді, сондай-ақ оқушылардың ойлау, елестету мен есте сақтау қабілетінің, ынтасының, белсенділігінің, білім сапасының дамуына көмектеседі. Әр оқушының кемінде мемлекеттік (стандарттық) деңгейде білім алуына кепілдік береді.
Модельде 3 деңгейлік тапсырмалар: тест сұрағы, сынақ тапсырмасы, шығармашылық жұмыс бойынша жұмыс жүргізіледі.
3 деңгей - мемлекеттік стандарт деңгейі, бұны барлық оқушылар орындауы, білуі міндетті. 2 деңгей - бұған қарағанда күрделірек, ал 1 деңгейді - өзіндік пікірін жеткізе алатын, өз ойын шығармашылықпен дәлелдей алатын қабілетті, озат оқушылар ғана орындай алады.
Модульдік оқыту білім мазмұны, білімді игеру қарқыны, өз бетінше жұмыс істеу алу мүмкіндігі, оқудың әдістері мен тәсілдері бойынша оқытудың дербестігін қамтамасыз етеді.
Модульдік оқыту технологиясының жеке тұлғаның өз-өзін дамытуға, шығармашылық қабілеттерін арттыруға қажетті іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыратын бірден-бір технология.
Қорыта айтқанда, оқушыларға тілдік коммуникативтік білім беруде М.М.Жанпейісованың модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде өте жоғары деңгейде. М.М.Жанпейісованың модульдік оқыту жүйесі арқылы тіл дамыту іске асады.
Модульдік оқыту технологиясын қолдану арқылы мынадай жетістіктерге қол жеткізуге болады:
1. Уақыт үнемделеді.
2. Сабақтың сапасын көтереді.
3. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz