Құрылымдық кәбілдік жүйеге шолу
5
6
7
8
АҢДАТПА
Бұл дипломдық жобада Казфильтр ЖШС құрылымдық кәбілдік жүйе
технологиясының көмегімен жергілікті байланыс жүйесін жобалау мәселелері
қарастырылады. Жасалынған кәбілдік жүйеде ғимараттың ішкі мекемелік
телефон, жоғарғы жылдамдықты жергілікті есептеуіш, бейнебақылау желілерін
жобалау мәселелері қарастырылды. Осы кәбілдік жүйені жобалау үшін
Legrand компаниясының құрылғылары қолданылады.
Бизнес - жоспарда бітіру жұмысының экономикалық тиімділігінің негізгі
көрсеткіштері есептеледі.
Төртінші бөлімде жобаланып отырған кәбілдік жүйеге қызмет көрсету
және пайдалану кезіндегі өміртіршілік қауіпсіздігі мәселелері қарастырылады.
АННОТАЦИЯ
В данной дипломном проекте рассматривается проектирования местной
системы связи с помощью технологии СКС в ТОО Казфильтр. В
разработанной кабельной системе рассматривались вопросы проектирования
офисной телефонной сети, проектирования высокоскоростной ЛВС и сети
видеонаблюдения. Для данной кабельной системы используется оборудование
компании Legrand.
В бизнес - плане рассчитывается основные показатели экономической
эффективности выпускной работы.
В четвертом главе рассматривается вопросы безопасности
жизнедеятельности при обслуживании и эксплуатации проектируемой
кабельной системы.
ABSTRACT
In this diploma project considered designing local network with structured
cabling system technology at LLP Kazfilter. In constructed cabling system
investigated problems such as, designing public branch exchange telephone network,
designing high - speed LAN network and designing CCTV network. Equipments
which are used for this project are products of Legrand company.
In the business - plan calculated basic indicators of economic efficiency of the
research paper.
In 4the chapter consider the issues of life safety for maintenance and operation
of the designing cabling system.
9
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ҚҰРЫЛЫМДЫҚ КӘБІЛДІК ЖҮЙЕСІНЕ ТАЛДАУ ЖАСАУ
1.1 Жұмыстың мақсаты мен орындалатын міндеттерді анықтау
1.2 Құрылымдық кәбілдік жүйеге шолу
1.3 Құрылымдық кәбілдік жүйелерге анықтама
1.4 Құрылымдық кәбілдік жүйенің артықшылығы
1.5 Құрылымдық кәбілдік жүйенің дамуы мен стандартталуы
1.6 ҚКЖ құрылымы және жүйеастыларын жобалау принциптері
1.7 Желілік құрылғылардың кәбілдік жүйеге қосылу әдістері
1.8 ҚКЖ топологиясы
1.9 Таратушы тармақтардың орналасуы
1.10 Кәбілдік жүйенің интерфейсі
1.11 Кәбілдік жүйені жүзеге асыру
1.12 Қолданбалы жүйелермен кәбілдік жүйелердің жіктелуі
1.13 Құрылымдық кәбілдік жүйеге керек құрылғыларды таңдау
1.14 Жұмыс орнының жүйеастында қолданылатын құрылғыларды таңдау
1.15 Горизонталды жүйеасты құрылғылардың түрі мен категориясын
таңдау
1.16 Тіктелген жүйеастына қажет құрылғыларды таңдау
2 ҚҰРЫЛЫМДЫҚ КӘБІЛДІК ЖҮЙЕНІ ЕСЕПТЕУ
2.1 Бөлмелерде ақпараттық розеткалардың (АР) санын есептеу
2.2 Шеткі баулардың ұзындығы мен санын есептеу
2.3 АР - ға жұмыс үстеліндегі телефонды қосу үшін қолданылатын шеткі
бауға қажет вилка санын есептеу
2.4 Горизонталды жүйеастына жұмсалатын кәбіл ұзындығын есептеу
2.5 Горизонталь жүйеастындағы кәбілдерді коммутациялық панелдерге
қосуға қажет вилкалардың санын анықтау
2.6 Горизонталды жүйеастындағы коммутациялық панелдер санын
есептеу
2.7 Телекоммуникациялық шкафтың биіктігін есептеу
2.8 Кәбілдердің сыйымдылығын және ұзындығын есептеу
2.9 Жергілікті есептегіш желі (ЖЕЖ) абоненттерінің жүктеме есебі
2.10 Жүйе өлшемдерін есептеу
2.11 Жүйенің пайдалы өту қабілетін есептеу
2.12 ҚКЖ құрылғыларының сенімділігін есептеу
3 БИЗНЕС ЖОСПАР
3.1 Түйін
3.2 Компания және сала
3.3 Қызметтерді (өнімдерді) бейнелеп жазу
3.4 Маркетингті стратегия (бағдарлама)
10
8
9
9
9
10
10
11
13
17
18
20
20
22
24
26
26
27
29
32
32
33
34
34
38
39
40
40
42
45
46
48
49
49
49
50
50
3.5 Қаражат жоспар
3.6 Табысты есептеу
3.7 Пайдалану шығындарын есептеу
3.8 Таза табысты есептеу
3.9 Экономикалық тиімділіктің көрсеткіштерін есептеу
4. ӨМІРТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ
4.1 Еңбек жағдайының талдауы
4.2 Операторлық бөлмедегі ауа алмасу процесі
4.3 Операторлық бөлмедегі желдету процесі
4.4 Ауа алмасу жүйесін есептеу
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
А ҚОСЫМШАСЫ
Ә ҚОСЫМШАСЫ
Б ҚОСЫМШАСЫ
В ҚОСЫМШАСЫ
Г ҚОСЫМШАСЫ
11
50
52
54
59
58
60
60
61
62
64
72
73
74
75
76
77
78
79
КIРІСПЕ
80 - ші жылдың ортасынан бастап жергілікті есептегіш желінің (ЖЕЖ)
даму кезеңі болып келеді. Олар мекемелердің, ұйымдардың
және
кәсіпорындардың қатесіз, жасырын түрде және үздіксіз ағынмен ақпараттың
жіберілуін қамтамасыз ететін стратегиялық ресурстардың бірі болып келеді.
Егерде қазіргі таңда ақпарат - "экономикалық өмірдің өзегі" болса, онда кәбіл -
" сол өзектің түйіні" яғни ақпараттың таралу жолының түйіні болып келеді.
90 жылдың басында жаңа өндірістік өнім, яғни құрылымдық кәбілдік
жүйе (ҚКЖ) дами бастады. Оларды көптеген электронды, электротехникалық
және коммутациялық компаниялар шығара бастады. Жалғағыштар, кәбілдер,
конструкциялық құрылғылар мен керек - жарақтар шығаратын фирмалар пайда
бола бастады. Кәбілдік жүйенің пайда болу кезеңін 1984 - 1986 жылдарға
жатқызады. Бұл аймақтағы айтарлықтай өзгеріс 1991 жылда EIATIA-568
стандарт пен оған керек құжаттарды қабылданғаннан кейін басталды. Осы
өзгерістердің нәтижесінде көптеген ҚКЖ мүмкіндіктері көрсетіледі. Сонымен
қатар стандарттардың келесі дамуы мысты жұппен талшықты - оптикалық
кәбілдердің номенклатураларын кеңейтуге, интелектуалды
құрылымның
басқарулуын және мультимедиялық қосымшаларға 1 Гбитс жылдамдыққа
дейін қажетті өткізу жолағындығы сигналды тарату ортасын алуға бағытталды.
Құрылымдық кәбілдік жүйе - әртүрлі желілік, ақпараттық сервистердің
әртүрлі тағайындалуларын біріңғай жүйеге біріктіре алатын ғимарат
құрылымының физикалық негізі. Ол дегеніміз: жергілікті есептегіш және
телефондық желілер, қауіпсіздік жүйесі, бейнебаян және тағы басқалар. Бұл
сервистер белгілі мекеменің қызмет шеңберінде қаралады.
ҚКЖ міндеті - кәбілдік желінің кеңейтілуі немесе ғимараттың өзгеріссіз
сол мерзіміндегі құрылымдық кәбілдік жүйесінің барлық потенциалды
қолданушыларының қажеттіліктерін қанағаттандыру.
ҚКЖ - бұл жай кәбілдер немесе бір жерге біріктірілген жүйе
құрамдастарынан анағұрлым артық. Түрлі - түрлі технологиялар, қосымшалар
мен архитектуралары, дауыстық, ақпараттық мәліметтер, бейне көріністер және
бақылау сигналдар - бұлардың бәрі бірлесіп, тұтастай біркелкі әрекет етуі
керек.
Үш негізгі капиталды инженерлік жүйелерден басқа (су, энергиямен
жабдықталған, вентеляция) қазіргі ғимараттар төртінші капиталды - кәбілді
жүйенің құрылуын талап етеді.
Бұл дипломдық жобада құрылымдық кәбілдік жүйесінің мекеме
ғимаратында ішкі мекемелік телефон, жоғарғы жылдамдықты жергілікті
есептеуіш, бейнебақылау желілерін жобалау мәселелері қаралады.
12
1 ҚҰРЫЛЫМДЫҚ КӘБІЛДІК ЖҮЙЕСІНЕ ТАЛДАУ ЖАСАУ
1.1 Жұмыстың мақсаты мен орындалатын міндеттерді анықтау
Бұл дипломдық жобаның басты мақсаты құрылымдық кәбілдік жүйе
технологиясын қолдана отырып, Казфильтр ЖШС құрылымдық кәбілдік
жүйе технологиясының көмегімен жергілікті байланыс жүйесін жобалау. ҚКЖ
жобасы қабылданған Халықаралық стандартқа (ANSITIAEIA - 568 - A және
ISOIEC11801) сай болуы керек. Сонымен қатар барлық ақпарат көздерінің
таралуын қамтамасыз етілуі қажет ( мәліметтер, дауыс, бейнебаян және т.б.).
Бұл фирма екі қабаттан тұрады, оның ұзындығы мен ені сәйкесінше
6.6x6м. Әрбір қабаттың биіктігі 3 м тең. Қабаттар арасында 20 см - лік бетонды
конструкция бар.
Берілген бітіру жұмысында келесі сұрақтарды қарастыру қажет:
- құрылымдық кәбілдік жүйеге қажет құрылғыларды таңдау;
- құрылымдық кәбілдік жүйені жүйеастыларға бөліп есептеу;
- жүктемелерді анықтау;
- экономикалық есептеу;
- тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау.
1.2 Құрылымдық кәбілдік жүйеге шолу
Қазіргі өндірістік ғимараттардың интеллектуалды
болып келе
жатқанын айта кету керек. Үш негізгі инженерлік жүйелерден (энергиямен,
желдетумен, сумен қамтамасыз етуден) бөлек құрылымдық кәбілдік жүйе
төртінші күрделі жүйені құруды қажет етеді [2].
Қазіргі таңда ғимарат ішінде жүйелер келесі кабілді төсеулерді қажет
етеді:
- компьютерлік (жергілікті есептегіш желі);
- телефондық (қалалық және жергілікті);
- теледидарлық (қалалық және офистік);
- күзет дабылы және бақылауы;
- өрт дабылы және өрт сөндіру;
- климаттық бақылау шарттары және оларды басқару.
Қазіргі кезде көпшілік жүйелік интеграторлар қолданатын құрылымдық
тәсіл құрылымдық кабілдік желінің (ҚКЖ) негізінде интеллекті ғимарат
инфрақұрылымын құру болып табылады. Сондықтан да, ең әуеліалғашқы
кезеңде ғимараттың ҚКЖ - сы жобаланып, құрылады. Одан кейінгі, яғни келесі
кезең тапсырыс берушінің қалауы бойынша құрылымдық кабілдік жүйеге
қажетті функционалды жүйелер қосылады. Мұнда тапсырыс берушінің қалауы
немесе қажеттіліктер тізімі болады. Осы жүйелерді білгілі бір "организмге"
біріктіру жобалаушының міндеті.
13
Ғимараттың ҚКЖ жүйесін жобалаған кезде, оның барлық қызметтері
азғана шығынмен (қаржылық, уақыт және еңбек қиындылығы жағынан) бір
бірімен қосыла алу керек, ал олардың қызмет ету уақыты ыңғайлы түрде
ұйымдастырылуы қажет. Сонымен қатар, өзгерту кезінде жаңа қызметтер пайда
болғанда оларды қосуда қарастырылады.
Біріктіру принципін қолдану елеулі технологиялық артықшылықтырға ие
болуға мүмкіндік береді:
- өзгерістерге жылдам, әрі анық әрекеті;
- автономды жүйелерді қолдану жағдайында мүмкін болмаған жаңа
қызметтерді енгізу;
- қазіргі жәйтті толығымен баяндау, бұл өз кезегінде өте сапалы түрде
бақылау жасауға көмектеседі;
- қауіп - қатер, яғни қателіктер немесе қызметкерлердің қаскүнемдік
әрекеттерімен байланысты азайтылады.
1.3 Құрылымдық кәбілдік жүйелерге анықтама
Құрылымдық кәбілдік жүйе (ҚКЖ) деп келесі кәбілдік жүйені айтамыз:
- стандартталған құрылымы мен топологиясы бар;
- стандартталған элементтерді қолданатын (кәбілдер, коммутациалық
құрылғылар мен қосқыштар және т.б.);
- стандартталған түрде басқару;
- стандартталған параметрлерді қамтамасыз ететін (ақпарат тарату
жылдамдығы, өшулік және т.б.).
Айта кететін жайт мұндағы стандартталған термині бірдей деген
мағынаны білдірмейді, тек қана әртүрлі ҚКЖ ұлттық және халықаралық
стандарттарға сәйкес келетін бірдей принциптер мен ережелермен құрылады
дегенді білдіреді [1].
Кәбілдік жүйенің жоғарыда айтылып өткен қасиеттерінің біреуі болмаса
ерекше кәбілдік жүйе (ЕКЖ) деп атаймыз. Ағылшын тіліндегі әдебиеттерд е
ҚКЖ үшін "generic" (әмбебаптығы) және "structured" (құрылымдық) термині, ал
ЕКЖ үшін "proprietary" (жеке) термині қолданылады [5].
1.4 Құрылымдық кәбілдік жүйенің артықшылығы
Құрылымдық кәбілдік жүйенің (ҚКЖ) ерекше кәбілдік жүйеге (ЕКЖ)
қарағанда келесі артықшылықтары бар, олар:
- Әмбебаптығы: бір кәбілдік жүйе ғимараттағы барлық қажетті жүйелерге
қызмет етеді: телефондарға, компьютерлерге, күзет, өртке және т.б;
- Сыртқы шарттардың өзгеруіне жоғарғы икемділік
қабілеттілігі
("иілгіштігі"):
мекеменің ұйымдық құрылымының өзгерістеріне (жаңа
бөлімшелерді ұйымдастыру және ескісін тарату);
қызметкерлер мен
бөлімшелерді көшіруге; құрылғылардың түрлерін аустыруға, сонымен қатар
14
оның жеткізушісін ауыстыруға да, ал белгілі бір жеткізушіге тәуелсіз болу -
әрқашанда пайдалы;
- ҚКЖ қызмет ететін қызметкерлердің санының аздығы (өрт, күзет,
телефон және басқада жүйелерді өткізу үшін арнайы жеке маманды қажет
етпейтіндігі, тек қана ҚКЖ - ның администраторы болса жеткілікті);
- Жоғары тиімділігі. Құрылымдық кәбілдік жүйелердегі барлық кәбілдік
желілер стандарттар талабына сай келеді және сапалы компонеттерді қолдануы
арқасында техникалық сипаттамаларға сай беріктік запасы болады. Бұл өз
кезегінде түпкілікті қолданушыларға 10 жылдан аса ҚКЖ - ді пайдалануға
болады. ҚКЖ - ге кеткен шығынның орнын жабу мерзімі 3 - 5 жыл[3].
1.5 Құрылымдық кәбілдік жүйенің дамуы мен стандартталуы
Жергілікті есептегіш желі (ЖЕЖ)
қарқынды дамуы кезінде
компьютерлерді бір - бірімен біріктіру қажеттілігі , түрі және сипаттамалары әр
түрлі элементтерді қолданып, белгілі бір қасиеттерімен кәбілдік жүйелер
компьютерлік компанияларды құра бастады. Мұндай жағдайдың бұлайша
жалғасуы мүмкін болмады. Осыған байланысты
кәбілдік жүйелерді
стандарттауға деген қажеттілік туындады.
1986 жылдан 1991 жылдар аралығында IBM стандарыт жасалынды және
қолданыла бастады. Бұл стандарт кәбілдердің электромагниттік сипаттамалары
бойынша бес деңгейінен тұрды.
Стандарттың болмауына байланысты телекоммуникациялық және
компьютерлік компаниялардың проблемалары көбейе берді. Сонда Computer
Co mmunication Industry Association (CCIA) америкалық ассоциация Electronic
Industry Association (EIA) ассоциациясынан негіз болатын бір стандарт жасауын
өтінді.
1991 жылы шілде айында АҚШ және дүние жүзіндегі ең алғашқы
коммерциялық ғимараттардағы телекоммуникациондық өткізгіштерге арналған
стандарт "Commercial Building Telecommunication Standard EIATIA - 568"
пайда болды. Осы типті құжаттарды жетілдіру жалғаса берді, сонымен бірге
жаңалары пайда бола бастады.
Қазіргі таңдағы ҚКЖ жүйесін құруды регламенттейтін құжаттар 1.1
кестеде көрсетілген. Өкінішке орай Қазақстанда жоғарыда
айтылып
өтілгендерге ұқсайтын стандарт жоқ, сондықтан ҚКЖ жобалау кезінде ISO
стандарттарына, дәлірек айтсақ ISOEEC 11801:1995 (Е) стандартына сүйенетін
боламыз.
1995 жылы Халықаралық стандарттау ұйымымен (ISO) Халықаралық
электротехникалық комиссияның (IEC) біріккен техникалық комитетінің #1
(JTC 1) ішінде шағын комитетінің 25 (SC 25) жұмыс тобы #3 (WG 3) стандарт
жасап шығарды. Бұл стандарттың толық аталуы: International Standard I SOIEC
JTC1SC25WG311801 "Information Technology - Generic Cabling for Customer
Premises" [6].
15
Бұл стандарттың дұрыс аталуына: ISOIEC 11801 Стандарты, ал
жаргондық аталуына - 11801 Стандарты деген сілтеме беруге де болады.
Стандарттың атын қазақ тіліне келесі, яғни "Ақпараттық технология -
тапсырыс берушінің ғимараты мен территориясына арналған әмбебап кәбілдік
жүйе" стандарты деп аударуға болады.
Бұл стандарт 105 бетті мәтіннен, 38 кестеден , 35 суреттен тұрады және
Алғы сөз, Кіріспе, 11 бөлім және 9 қосымшадан құрылған, ондағы алтауы тек
қана ақпарат үшін арналған.
1.1 К е с т е - ҚКЖ жасау кезінде ұсынылатын құжаттар
Стандартты жасаушылардың айтуы бойынша әмбебап кәбілдік жүйе 10
жыл көлемінде өз күшінде болады.
16№
Құжаттың аты
Қысқартыл
ған аты
Шыққын
жылы
Мемлекет
Қосымша
1.
Commercial Building
Telecommunications
Wiring Standard
EIATIA -
568
1991
шілде
США
Қазірге таңға
қайта
қарастырылған
2.
Administration
Standard for the
Telecommunication of
Commercial Buildings
TIAEIA -
606
1993ақпа
н
АҚШ
3.
Commercial Building
Grounding and
Bonding Requirements
for
Telecommunications
TIAEIA -
607
1994
тамыз
АҚШ
4.
Information
technology - Generic
cabling for customer
premises
ISOIEC
11801
1995
мамыр
Халықара-
лық
стандарт
5.
Information
Technology: Generic
Cabling Systems
EN 50173
1995
тамыз
Еуропалық
стандарт
6.
Transmission
Performance
Specifications for Field
Testing of Unshielded
Twisted - Pair Cabling
Systems
TSB67
1995
қазан
АҚШ
Ресми
стандартқа
жатпайды
7.
Commercial Building
Telecommunications
Cabling Standard
TIAEIA -
568 - A
1995
қазан
АҚШ
Бұл стандарт төмендегілерді қамтамасыз етеді:
- тұтынушылыр - иілімді кәбілдік үлгіге ие, сондықтан оны өзгерту оңай
және тиімді;
- тұтынушылыр - әмбебап кәбілдік жүйені қолданудан және оның
компоненттерінің ашық нарығынан тәуелсіз;
- құрылысшы - профессионалдар - ерекше талаптар белгілі болардан
алдын ғимаратты кәбілдерге икемдейтін басқарушы;
- қолданыстағы және өндірістегі стандарттаушылар - шығарылатын
өнімдерді қолдайтын кәбілдік жүйе.
ISOIEC 11801:1995 (Е) стандарты аумақтың бір немесе бірнеше
құрылыстан тұратын коммерциялық аумақ ішінде қолдануға арналған әмбебап
кәбілдік жүйені анықтайды. Бұл стандарт географиялық кеңдігі 3000 метрге
дейін, офистік ауданы 1 000 000 шаршы метрге дейін және "адамдар саны" 50
ден 50 000 адамға дейінгі көлемде тиімді. Бұл стандарттардың прициптері осы
стандарт шегінен шықпайтын қондыруларға қолдану ұсынылады.
Осы стандарт арқылы анықталған құрылымдық кәбілдік жүйе дыбысты,
сандық ақпараттарды, мәтіндерді , кескінді және бейнеақпаратты өңдейтін кең
көлемді жүйені қолдайды [6].
Бұл стандар ҚКЖ - ға келесі негізгі үлкен талаптар тобын анықтайды:
- ҚКЖ - ның құрылымдық және минималдық кескін үйлесімі;
- ҚКЖ - ның іске асырылуына (жасалуына) деген талап;
- Аранайы кәбілдік желілердің сипаттамаларына деген талаптар;
- Бақылау (қадағалау) рәсімі және ҚКЖ - ның берілген стандарт
талаптарына сәйкестілігі. Төменде кейбір талаптар толығырақ қарастырылған.
1.6 ҚКЖ құрылымы және жүйеастыларын жобалау принциптері
Жалпыланған кәбілдік жүйе келесі қызметтік элементтерден тұрады [4]:
- Басты таратушы пункт (БТП);
- Аумақтың магистралдық кәбілі;
- Ғимараттың таратушы пункті (ҒТП);
- Ғимараттың магистралдық кәбілі;
- Қабаттың таратушы пункті (ҚТП);
- Горизонталды кәбіл;
- Өту нүктесі (ӨН);
- Телекоммуникациалық қосқыш (ТҚ).
Бұл элементтердің топтары бірнеше жүйеасты кәбілдерден тұрады.
Жалпыланған жүйеасты кәбілі төрт негізгі жүйеастыларға бөлінеді:
- сыртқы магистралды жүйеастына;
- ішкі магистралды жүйеастына немесе тіктелген жүйеастына;
- горизонатлды жүйеастына;
- жұмыс орнының жүйеасты.
Осы төрт жүйеастылырадың бірігуі жалпыланған құрылымдық кәбіл
жүйесінің құрылымын қалыптастырады.
17
1.1 Cурет - Жалпыланған құрылымдық кәбіл жүйесі
Мұндағы қарастырылып отырған ҚКЖ - ғы жеке жүйеасты бөлінділері
желінің жасалу пішіні немесе түріне қарамай қолданыла береді, яғни ол
дегеніміз ол біркелкі болады, мысалы, кеңсе және өндірістік желілерге. Кей
кездерде жобаланудың ыңғайлылығы және пайдаланылудың қызметі үшін
ҚКЖ құрылғыларының жеке жүйелерге бөлінуі қолданылады. Мысалға,
желілік қурылғылардың ҚКЖ - ға қосылу элементтері, кросстықтар жеке
администаративтік жүйеастысына бөлінеді, ал баулар , адаптер мен жұмыс
орнына керек басқа элементтері жұмыс орнында жеке жүйеастыны
қалыптастырады және т.б.
ҚКЖ жалпы жағдайда Халықаралық нормаланған - техникалық
құжаттарға сай өзінің құрамына сегіз құрамдас бөліктерден тұрады:
- сыртқы магистарлды жүйеастының сызықты - кәбілді құрылғысы;
- сыртқы магистарлды жүйеастының коммутациялық құрылғысы;
- ішкі магистарлды жүйеастының сызықты - кәбілді құрылғысы;
- ішкі магистарлды жүйеастының коммутациялық құрылғысы;
- горизонталь жүйеастының сызықты - кәбілді құрылғысы;
- горизонталды жүйеастының коммутациялық құрылғысы;
- бірігу нүктелері;
- ақпараттық розеткалар.
Бұл құрамдастар қолданылу аймағына және жасалып жатқан жобаның
ерекшелігіне байланысты нақты конструкциялық орындалу кең ауқымды түрде
өзгере алады. ҚКЖ барлық үш жүйеастысы бірдей құрылымға ие және
төмендегі бөлінділерден тұрады:
- сызықты кәбіл: мұндағы барлық өткізгіштер мен жарық өткізгіштер екі
жағынан да міндетті түрде коммутациялық құрылғыға қосылады;
- жоғарғы деңгейлі техникалық бөлмеде орналасқан, әртүрлі жасалған
баулар.
18
Сыртқы магистралды жүйеастыны (campus backbone cabling) немесе
кейбір европалық өндірушілердің ҚКЖ терминологиясы бойынша бастапқы
жүйесі БТП мен ҒТП арасындағы сыртқы магистралды кәбілдерінен, БТП мен
ҒТП - ғы коммутациялық құрылғылардан тұрады. Бұларға сыртқы магистралды
кәбілдер мен коммутациялық бау немесе БТП - ғы қосқыштар қосылады.
Сыртқы магистралды жүйеастыны ғимарат аумағындағы
біркелкі
орналасқан байланыс желісін жобалауының негізгі түйіні болып келеді
(campus). Тәжірибеде бұл жүйеасты физикалы сақина топологиясына ие, бұл
дегеніміз қосалқы кәбілдік жолдар арқылы жоғарға сенімділікті қамтамасыз
етеді. Осы түйіндеуден сыртқы магистрал жүйеастыны кейде екі еселік сақина
топологиясымен орындалады.
Егер ҚКЖ автономды түрде бір ғимараттта орналастырылатын болса,
онда сыртқы магистралды
жүйеастысы болмайды.
Яғни,
бұлай
деп
отырғанымыз, қарастырылып отырған жоба жұмысында сыртқы магистарлды
жүйеастысы қарастырылмайды [7].
1.2 К е с т е
-
ҚКЖ - ның магистралды жүйеастын құру үшін
ұсынылатын кәбілдің түрлері
Ішкі магистралды жүйеастыны (building backbone cabling), кейбір ҚКЖ -
да тіктелген немесе екіншілік жүйеасты деп аталады. Бұл жүйеасты ҒТП мен
ҚТП - ға коммутациялық құрылғылар қосылған және де ҒТП - ға
19 Магистралды
жүйеастының
трактісінің
ұзындығы, м
Субгигабиттік және
гигабиттік
қосымшалар
Жоғары
жылдамдықты
қосымшалар
Төмен
жылдамдықты
қосымшалар
0 - 90
Категориясы 5е - ден
кем емес
горизонталды кәбіл
немесе көпмодалы
оптикалық кәбіл
5 категориялы
көпжұпты электрлік
кәбіл
3 категориялы
көпжұпты
электрлік кәбіл
0 - 300
Дәстүрлі құрылымдағы талшықты
көпмодалы оптикалық кәбіл
3 категориялы
көпжұпты
электрлік кәбіл
300 - 500
Кең жолақты жарық
өткізгішті
көпмодалы
оптикалық кәбіл
Дәстүрлі
құрылымдағы
талшықты
көпмодалы
оптикалық кәбіл
3 категориялы
көпжұпты
электрлік кәбіл
500 - 1500
Бірмодалы
талшықты
оптикалық кәбіл
Дәстүрлі
құрылымдағы
талшықты
көпмодалы
оптикалық кәбіл
3 категориялы
көпжұпты
электрлік кәбіл
1500 - 3000
Бірмодалы талшықты оптикалық кәбіл
3 категориялы
көпжұпты
электрлік кәбіл
коммутациалық бау немесе қосқыштаға қосылған ҒТП мен ҚТП арасындағы
жүргізілген ішкі магистарлды кәбілдерден тұрады.
Бұл жүйеастыдағы қарастырылып отырған кәбілдер бір ғимарат ішіндегі
әрбір бөлек қабаттар немесе әртүрлі көлемді бөлмелерді бір - бірімен
байланыстырады. Егер де ҚКЖ бір қабатқа қызмет жасаса, онда ішкі
магистарлды жүйеастысы болмауы да мүмкін.
Магистралды кәбілдік жүйеастын жобалау кезінде келесі мәселелер
шешілуі керек:
- магистралдық жүйеастының құрамын нақтылау, сызықты кәбілдің түрін
және категориясын анықтау;
- магистралды кәбілдердің сыйымдылығын анықтау, сонымен қатар
жалпы ұзындық бойынша шығынын анықтау.
Магисталды кәбілдік жүйе үшін кәбілдің категориясы мен түрін таңдау
таратылатын сигналдың түріне байланысты таңдалады. ISOIEC 11801
стандарты бойынша магистралды жүйеасты симметриялық электрлік немесе
талшықты - оптикалық кәбілдер арқылы құрылуы мүмкін. Симметриялық
электрлік кәбілдердің есілген жұпты, көпжұпты FTP,
STP кәбілдері
қолданылуы мүмкін [7].
Горизонталды жүйеастыны (horizontal cabling), кейде үшіншілік жүйеасты
деп те аталады. Бұл жүйеастыны ҚТП арасындағы ішкі горизонталды кәбілдері
және жұмыс орнының ақпараттық розеткаларынан, ақпараттық розеткалардың
өзінен, ҚТП - ғы коммутациялық құрылғыларға қосылатын горизонталды
кәбілдер және коммутациалық баулар немесе ҚТП - ғы қосқыштардан
құралады. Горизонталды өткізгіш құрамына бір өткізу нүктесін қолданылуына
болады, яғни қойылып жатқан кәбілдің түрі өзгеруі мүмкін (мысалы, жалпақ
кәбілге ауысуы, эквиваленттік баламалы сипаттамаларына байланысты).
ҚКЖ жүйесін жасау кезінде осы горизонталды жүйеастын жобалау ең
маңызды болып табылады. Осы жұмыстарды жасау барысында жасалынған
шешімдер мен қабылданған қаулылар, құрылатын құрылымдық кәбілдік
жүйенің техникалық - экономикалық тиімділігін айқындап береді. Бұл
тұжырым ҚКЖ - ның номенклатурасы, саны, сонымен қатар бағасы бойынша
да көпшілік телекоммуникациялық құрылғылары осы горизонталды
жүйеастында орналасқандығына байланысты түсіндіріледі. Горизонталды
жүйеасты екі түрлі талшықты - оптикалық және есілген жұптық кәбілдер
негізінде іске асырылады. Біз горизонталды жүйеастын жобалау кезінде есілген
жұпты кәбілді қолданамыз. Өйткені біріншіден оптикалық талшық
құрылғылары мен кәбілдері есілген жұпты мыс кәбілдерге қарағанда
қымбатырақ, екіншіден біздің ғимараттың ҚКЖ жүйесінде жоғарғы
жылдамдықты қажет ететін құрылғылар көп емес. Горизонталды жүйеастын
жобалау үрдісі арнайы жұмыс орындарын кростық бөлмемен қосудан
басталады. Кростық бөлмелердің орналасу орны мен саны жобалаудың
архитектуралық кезеңінде анықталады. Кростық қабат қызмет ететін жұмыс
бөлмесінің ауданы ISOIEC 11801 және EN 50173 стандарттары бойынша
1000м2 аспауы тиіс. Жалпы бір кростық қабат тек ең көп 167 - 250 жұмыс
20
орнына қызмет жасайды. Біздің ғимаратта екі қабат болғандықтан, бізде бірінші
қабатта аппараттық және кростық қабат бір бөлмеге біріктірілген, ал екінші
қабатта тек қана екінші қабаттағы жұмыс орындарына қызмет көрсететін
кростық бөлме бар [7].
Жұмыс орнының жүйеастысы жұмыс орнындағы телекоммуникациялық
ажырауларды терминалды құрылғылармен қосады. Стандарт бойынша шекті
ұзындығы мен жұмыс сипаттамасынның өзгешіліктеріне анықтама берсе де,
бұл жүйенің кәбілдері стандарт міндеттер қатарына кірмейді.
Жұмыс орнының жүйеастын жобалау барысында қарастырылатын
мәселелер:
- Ақпараттық розеткалардағы электрлік розеткалық модульдің
категориясын және оптикалық қосылыстардың типін анықтау;
- Тұтынушылардың жұмыс орындарында орнытылатын ақпараттық
розетканың пішінін беру;
- Ақпараттық розеткалардың түрін таңдау;
- Ақпараттық розеткалардың санын анықтау;
- Бекіту механизмін таңдау.
Тұтынушылардың жұмыс орындарына АР орнату жоғары ұқыптылықпен
жүзеге асырылуы тиіс. Өйткені, егер АР дұрыс орнатылмаған болса, бұл
кәбілдік жүйені пайдалануға берген сәттен бастапа кері нәтижелерге алып келуі
мүмкін. Бұл мәселені шешу үшін аудан бойынша үлестіру әдісі қолданылады.
Санитарлық (СанПиН) қағидаларға сай жұмыс станциясын орнататын жұмыс
үстелінің ені 0,8, 1, 1,2 және 1,4 м. Ал әр адамға келетін минималді
орындықтың ауданы 0,4x0,4 м құрайды. Осыған байланысты әрбір жұмысшыға
келетін аудан 3,96 м2 [7].
1.7 Желілік құрылғылардың кәбелдік жүйеге қосылу әдістері
Электірлік портты активті желілік құрылғыларды кәбілдік жүйеге
қосудының үш негізгі әдісі бар (төменде 1.2 суретте көрсетілген):
- коммутациялық қосылыс арқылы (interconnect);
- коммутациялық байлыныс арқылы (cross - connect);
- кростар арасында байланыс сызбасын қолдану арқылы.
Коммутациялық қосылыс кезінде активті желілік және коммутациялық
құрылғылар бір - біріне жақын орналасуы керек. Коммутациялық құрылғылар
және желілік корпус розеткалық бөлімдерінің ажыруларына сәйкес ақпаратты
тарату жолдары ажыратқыш пен баулардың қосылысы арқылы пайда болады
(төменде 1.2б суретте көрсетілген ).
Желілік құрылғылардың коммутациялық байлыныс сызбас арқылы (cross
- connect) ҚКЖ қосылуы коммутациялық панельдердің санын көбейтуді қажет
етеді. Ал кросс аралық байланысының қосылу сызбасы симметриялық кәбіл
арқылы жүзеге асады, мұнда бір соңы кәбілдік жүйенің кросстық немесе
коммутациялық панеліне қосылады, ал екіншісі активті құрылғының көрсету
порттарының шығу панелінде орналасады. Ақпаратты жіберу жолдары осы
21
әрбір коммутациялық құрылғылардағы бау немесе қосқыштардың қосылуы
арқылы пайда болады (төменде 1.2в суретте көрсетілген). Оптикалық - талшық
жүйеасты аймағында ҚКЖ активті желілік құрылғылардың қосылуы
коммутациялық қосылыс сызбас арқылы (interconnect) жүзеге асады.
1.2 Сурет - Желілік құрылғылардың ҚКЖ қосылу әдістері
мұндағы: а) коммутациялық байлыныс арқылы (cross - connect);
б) коммутациялық қосылыс арқылы (interconnect);
в) кростар арасында байланыс.
1.8 ҚКЖ топологиясы
ҚКЖ жалпы құрылымы иерархиялық жұлдыз топологисына ие. Оны
төмендегі 1.3 суреттен байқауға болады:
Жүйеге қосылатын жүйеастылардың саны мен түрі мекеме, ұйымның
аумағының таралуына және өлшеміне, сонымен қатар пайдаланушының
стратегиясына да байланысты. Мысалы бір ғана ғимараттан тұратын аумақ
үшін орталық нүкте ғимараттың таратушы тармағы болып табылады, ал
аумақтың магистралдық жүйеастына деген қажеттілік болмай қалады. Екінші
жақтан, үлкен ғимарат басты таратушы тармағынан және ғимараттық таратушы
тармағынан тұратын аумақ ретінде қарастыруға болады.
Кейбір қолданбалы жүйелер үшін ғимараттың және қабаттың таратушы
тармақтарының өзара қосымша байланыстыруға рұқсат немесе кей жағдайларда
міндетті болып табылады. Магистралды жүйеастының кәбілдері мұндай
байланыстарды қамтамасыз ете алады. Бірақ бұл қосылыстар ұсынылған негізгі
құрылымға қатысты артық болады.
22
Аумақтың магистралдық
кәбілдері
Ғимараттың магистралдық
кәбілдері
Горизонталь
кәбілдері
1.3 Сурет - Құрылымдық кәбілдік жүйенің топологиясы
Әр түрлі таратушы тармақтардың қызметтері бір таратушы тармаққа
біріктірілуі мүмкін. Төмендегі 1.4 суретте мысал келтірілген.
1.4 Сурет - ҚКЖ жүйесінің таратушы тармақтары
23
Алдынғы сызбада тұрған ғимаратта әр таратушы тармақтар жеке
көрсетілген. Ал, артында тұрған сызбада өзіне ғимараттың және қабаттың
таратушы тармағының қызметін байланыстыратын таратушы тармақ
көрсетілген.
1.9 Таратушы тармақтардың орналасуы
Таратушы тармақтар құрылғыға арналған бөлмеде немесе құрылғыға
арналған шкафтарда орналасады. Төменде көрсетілген 1.5
суретте
функационалды элементтерінің орналасуы көрсетілген. Кәбілдерді төсеу үшін
ғимараттың ауа енгізу, тоннелдер, кәбілдік лотоктар және т.б. сияқты
құрылымдар қолданылады.
1.5 Сурет - ҚКЖ жүйесінің функционалды элементтерінің орналасуы
Сыртқы қызметтермен байланыс кәбілі таратушы тармақтарға қосылуы
мүмкін. Құрылғыларды қосу үшін кросс арқылы байланыспен қоса, тікелей
қосылыстар қолданылуы мүмкін. Сыртқы қызметтен басты таратушы тармаққа
дейінгі аралық мағызды рөл атқарады. Осы екі нүкте аралығындағы кәбілдердің
сипаттамалары пайдаланушы қосымшалары тарапынан ұқыпты түрде
ойластырылуы және іске асырылуы тиіс.
1.10 Кәбілдік жүйенің интерфейсі
Жалпыланған кәбілдік жүйенің интерфейс орны әрбір жүйеастының
соңында орналасады. Бұл нүктелерде қолданбалы жүйеасты құрылғылары
қосылуы мүмкін. Төменде көрсетілген 1.6 суретте таратушы тармақтардың
құрылғыларға қосылуларының тұрақты орны көрсетілген.
24
1.6 Сурет - Таратушы тармақтардың құрылғыға қосылу орны
мұндағы: КЖИ - кәбілдік жүйенің интерфейсі;
ҚК - құрылғының коннекторы;
АҚ - активті құылғы.
Таратушы тармақтар сыртқы қызметтермен байланысатын кәбіл желісіне
қосылуы мүмкін, құрылғының қосылуы үшін кросс арқылы қосылу немесе
үздіксіз қосылу қолданылуы мүмкін. Сыртқы қызметтерден бастапқы таратушы
тармаққа дейінгі аралық маңызды қызмет көрсетеді. Екі нүкте арасындығы
кәбілдің сипаттамасы тиянақты ойластырылған болуы керек [7].
Ғаламдық желілердің интерфейсі ғаламдық телекоммуникациялық
қызметтерінің қосылу нүктесі болып келеді. Бұл нүктенің орналасуы мен керек
құрылғыларға қойылатын талаптар дәстүрлік, аймақтық және де жергілікті
нормативтік құжаттардың талқылануларының басты себебі болуы мүмкін.
Егер ғаламдық желілердің интерфейсі жалпыланған желінің интерфейсіне
қосылмаған болса, онда сол аралықтағы кәбіл сипаттамасы назарға алынуы
керек. Аралық кәбіл мен кросстық жалғанудың түрі дәстүрлі қағидалармен
реттелуі мүмкін. Бұл қағидаларды желінің жобалануы кезінде ескеру керек.
Әр 1000 шаршы метр қызмет көрсетілетін кеңістік үшін ең кемінде бір
таратушы тармақ болуы қажет және әр қабатта ең кемінде таратушы тармақ
болуы тиіс. Егер қабатта жұмыс орындары аз болса, ол көршілес орналасқан
қабаттың таратушы тармағымен қызмет көрсетілуі мүмкін.
Телекоммуникациялық ажыратқыштар жұмыс орнының жартысы немесе
кез - келген аймағында, қабырғада орналасады. Барлығы ғимараттың
құрылымына байланысты.
Кәбілдік жүйені жобалау кезінде телекоммуникациялық разъемдар қол
жетімді орындарда орналастырылуы керек. Ажыратқыштардың жоғарғы
тығыздлығы өзгерістерге қатысты жүйенің икемділігін арттырады. Көптеген
елдерде жұмыс орны ауданының 10 шаршы метрге ең көп екі ажыратқышын
қою ережесі арқылы орнатылады. Ажыратқыштар жеке немесе топта
орналастырылуы мүмкін, бірақ әрбір жұмыс орны ең
ажыратқышпен қамтамасыз етілуі тиіс.
25
кемінде екі
Әрбір телекоммуникациялық ажыратқыш қалыпты, пайдаланушыға
жақсы байқалатын этикеткамен маркалануы керек. Әрбір өзгертілген маркалау
міндетті түрде құжаттарда тіркелуі қажет.
Құрылғыларға арналған шкафтар (кеңістік, ток көзі, қоршаған орта
жағдайы және т.б.), оларда орнатылған пассивтік элементтерге және активті
құрылғыларға қажет барлық қажеттіліктерімен қамтамасыз етуі керек. Әрбір
шкафтың магистралдық кәбілдерге тікелей шығысы болуы қажет.
Телекоммуникациялық құрылғылар орналасқан құрылғылар бөлмесі
ғимараттың ішкі бір бөлігі болып табылады. Бөлмелерде таратушы тармақ
орналасуыда, орналаспауыда мүмкін. Құрылғылар бөлмесі шкафтардан
біріншіден түрімен және орналастырылатын құрылғылардың күрделілігімен
ерекшеленеді. Бөлмелерде бірден көп таратушы тармақтар орналасуы мүмкін.
Бірден көп таратушы тармақтан тұратын, телекоммуникациялық құрылғылар
орналассқан кеңістік құрылғылар бөлмесі ретінде қарастырылуы тиіс.
Кәбілдік кіріс ғимаратқа магистралдық кәбілді, ғаламдық кәбілді және
жергілікті желілірдің кәбілдерін кіргізу үшін жабдықталады. Бұл кәбілдік кіріс
басты таратушы тармаққа немесе қабат тармағына алып баратын трассадан
және қабырғадағы кіріс нүктесінен тұрады. Сыртқы кәбілдің шеттерін
орналастыру жергілікті техникалық нормаларға жауап беретін талаптарға сай
арнайы құрылғыларды орнатуды талап етуі мүмкін [19].
1.11 Кәбілдік жүйені жүзеге асыру
Құрылған магистарлды мен
горизонатлды жүйеасты кәбілдер
ұзындықтары өздерінің белгіленген мәндерінен аспауы керек. Бұл мәндер
төмендегі 1.7 суретте көрсетілген.
1.7 Сурет - Кәбілдік жүйенің жүзеге асырылуы
26
мұндағы: А+В+Е - жұмыс орнының кәбіл ұзындығының жиынтығы,
құрылғы мен қосқыш кәбілдерінің ұзындығы 10 м аспауы керек;
C(D) ұзындығы - 20 м аспауы керек;
F(G) ұзындығы - 30 м аспауы керек;
АҚ - қолданбалы жүйенің активті құрылғысы.
Кәбілдік жүйені жузеге асыратын құрамдастарына жеке - жеке
тоқталатын болсақ:
Горизонталь жүйеасты кәбілінің ұзындығы 90 метрден аспауы керек. Бұл
ұзындықтар дабылмен өтетін механикалық аяқталу кәбілден таратушы қабат
орны
арқылы жұмыс орнының телекоммуникациялық ажырауының
аяктылуына дейінгі арақашықтықты білдіреді. Жұмыс орнының кәбілі
ұзындығының жиынтығы, құрылғы мен қосқыш кәбілдердің ұзындығы 10 м
аспауы керек. Әрбір кәбілдің ұзындығы нақты қажеттілік бойынша тандалады,
бірақ қосқыш кәбілдің ұзындығы 5 м аспауы керек. Төменде 1.8 суретте
горизонталды желінің құрылғылар кәбілімен корреляциялық сипаттамасының
жобасы көрсетілген.
1.8 Сурет - Горизонталды желінің құрылғылар кәбілімен корреляциялық
сипаттамасының жобасы
мұндағы: Құр - ҚТП - ғы құрылғы;
К - коммутация;
Т - тұтастыру;
ЖК - желілік құрылғы.
Магистралды кәбілдердің топологиясы екіден артық емес иерархиялық
деңгейге ие бола алады. Бұл талапты сақтау пассивті элемент жүйесіндегі
сигнал сапасының төмендеуін қамтамасыз ете алады және жүйенің басқаруын
жеңілдете алады. Таратушы қабат тармағынан шыққан дабыл, кем дегенде бір
кросстық түйіннен өтіп, бастапқы таратушы тармағына жетуі керек. Бір ғана
кросстық орны бар магистарлды жүйеастысының құрылымына ғана рұқсат
етіледі. Магистарлды кросстық орындар құрылғылар шкафында немесе
27
құрылғылар бөлмесінде орналасуы керек. Төмендегі 1.9 суретте магистарлды
жүйеасты кәбілінің ұзындықтарының арасы көрсетілген. Бастапқы таратушы
тармақ мен таратушы қабаттың арасындағы арақашықтық 2000 метрден аспауы
керек. Ғимараттың таратушы тармағы мен таратушы қабаттың тармағы
арасындағы арақашықтық 500 метрден аспауы керек. Бірмодалы кәбілдің
қолдануы кезінде ең жоғарғы арақашықтық 2000 метрден жоғарлауы мүмкін.
Бірмодалы кәбілдің сипаттамсы 60 км арақашықтықта дабылды өткізе алатыны
белгілі. Бірақ басты таратушы тармақ пен қабаттың таратушы тармағының
аралығы 3000 метрден артық болса онда стандарттың қолданылу аймағынан
сыртта болып есептеледі.
1.9 Сурет - Магистарлды жүйеасты кәбілінің ұзындықтарының арасы
Бастапқы таратушы тармақта және ғимараттың таратушы тармақтарында
қолданылатын қосқыш кәбіл ұзындығы 20 метрден аспауы керек. Ауыстырып
қосқыш кәбілдердің артық ұзындығы магистралды кәбілдердің ұзындығынан
алынып тасталуы керек [8].
1.12 Қолданбалы жүйелермен кәбілдік жүйелердің жіктелуі
Қолданбалы жүйелердің 5 тобына жеке - жеке тоқталатын болсақ:
- А тобы - дыбыстық диапазонда және төмен жиіліктегі сигналды тарату
үшін қолданылатын жүйе. Бұл топтың құрылғыларын демейтін мыс кәбілдер, А
топты кәбілдік жүйеге жатады;
- В тобы - орташа жиіліктегі дабылды тарату үшін қолданылатын жүйе.
Бұл топтың құрылғыларын демейтін мыс кәбілдер, В топты кәбілдік жүйеге
жатады;
- С тобы - жоғары жиіліктегі дабылды тарату үшін қолданылатын жүйе.
Бұл топтың құрылғыларын демейтін мыс кәбілдер, С топты кәбілдік жүйеге
жатады;
- D тобы - аса жоғары жиіліктегі дабылды тарату үшін қолданылатын
жүйе. Бұл топтың құрылғыларын демейтін мыс кәбілдер, D топты кәбілдік
жүйеге жатады;
28
- Оптика тобы - жоғары және аса жоғары жиілікті дабылды тарату үшін
қолданылады. Бұл топтың құрылғыларын демейтін талшықты оптикалық
кәбілдер, талшықты оптикалық кәбілдік тобына жатады. Бұл жүйелердің тарату
жолағаның кеңдігі шектеуші фактор болып табылмайды.
Кәбілдік жүйелердің топталуы горизонталды жүйеастының базалық
желісінің өткізу жолағысынан құралады. Бұл топтардың дабыл тарату жиілігі
келесідей:
- A тобы - 100 КГц - ке дейін дабыл өткізеді;
- B тобы - 1 МГц - ке дейінгі дабылды өткізеді;
- С тобы - 16 МГц - ке дейінгі дабылды өткізеді;
- D тобы - 100 МГц - ке дейінгі дабылды өткізеді;
- Оптикалық талшықты кәбілдік тобы - 10 МГц және одан жоғары
дабылды өткізеді.
A, B, C, және D топтарына жататын мыс кәбілдердің сипаттамалары сол
топтың құрылғыларының минималды талаптарына сай анықталады. Белгілі бір
топ кәбілі өзінен төмен құрылғылардың топтарын қолдайды. А тобы ең төменгі
топ болып табылады.
Бірмодалы және көпмодалы оптикалық талшықты кәбілдердің
параметрлері жеке - жеке көрсетіледі. C және D топтары горизонталды
жүйеастынның сипаттамаларын іске асыруға толығымен сәйкес келеді,
сәйкесінше 3 және 5 категориялы мыс кәбілдерінде. Әртүрлі ортадағы және
әртүрлі топтағы кәбілдерге арналған рұқсат етілген арналардың ұзындығы 1.3
кестеде көрсетілген.
1.3 К е с т е
- Әртүрлі ортадағы және әртүрлі топтағы кәбілдерге
арналған рұқсат етілген арналардың ұзындығы
29 Дабылдың таралу ортасы
Арнаның максималды ұзындығы, м
Дабылдың таралу ортасы
A
B
C
D
Оптика
3 категориялы есілген жұпты кәбіл
2000
200
100
(1)
5 категориялы есілген жұпты кәбіл
3000
260
160
(2)
100 (1)
Eсілген жұпты кәбіл, 150 Ом
3000
400
250
(2)
150 (2)
Көпмодалы оптикалық талшық
2000
Бірмодалы оптикалық талшық
3000 (3)
1. Кросстық жалғастырғыштарға ұзындығы 100 метрлік болатын жұмыс
орны мен құрылғыны жалғастыратын баламалы кәбіл ұзындығы қосылады.
2. Горизонталды жүйеастысына ұзындығы 100 метрден асатын кәбіл
қажет болғанда, қолданбалы жүйенің стандарт талаптары қаралуы керек.
3. 3000 м - бұл шектеу болып саналады, кәбілдің сипаттамасына
байланысты емес, яғни стандарт талабының орындалу аймағына сай.
1.13 Құрылымдық кәбілдік жүйеге керек құрылғыларды таңдау
Құрылымдық кәбілдік жүйелері екі негізгі құрылғылар тобына бөлінеді,
олар:
- Активті құрылғылар;
- Пассивті құрылғылар.
Бұл құрылғылар тобы құрылымдық кәбілдік жүйені құру үшін
қолданылады.
Активті құралғыларға: желілік адаптерлер, коммутаторлар, трансиверлер,
маршрутизаторлар, қайталағыштар және т.б. құрылғылар жатады.
Пассивті элементтерге:
кәбілдер, жалғағыш құрылғылардан
(орналастырушы құрылғылар және телекоммуникациялық розеткалар), баулар
мен ажыратқыштар жатады. Пассивті элементтер өз жұмысына электр қорегін
қажет етпейді және сигналдарды тарату үшін қолданылады.
Құрылымдық кәбілдік жүйесіне белгілі бір құрылғыны таңдау оның
құрылымына байланысты таңдалады. Құрылымдық кәбілдік жүйені дұрыс
таңдау мекеменің дамуына әсер етеді.
Ғимараттың құрылымыдық кәбілдік жүйесін (ҚКЖ) жобалауды және
құрылғыларды таңдауды білгілі бір қалыпқа келтіру үшін ҚКЖ жүйесін
бірнеше жүйеастына бөліп қарастырамыз:
- Жұмыс орнының жүйеастына;
- Горизонталь жүйеастына;
- Тіктелген жүйеастына;
- Техникалық бөлмелердегі әкімшілік жүйеастындағы коммутациялық
құрылғыларына;
Жоғарыдағы көрсетілген жүйеастыларға, яғни оларда қолданылатын
әрбір құрылғы мен кәбілді жеке - жеке таңдаймыз.
Таңдалған жүйенің сенімді, сапалы және тұрақты жұмыс жасауы үшін
жетекші өндірушілерден ҚКЖ - ға қажет өнімдерді таңдаған абзал. Мысалы
Legrand, MAXYS, Quintela, Eurolan, Efapel, Ecoplast, Neomax, Hypeline, ZPAS,
Siemon Systems, AMP және тағыда басқалары. Бұл аталған компаниялар
жоғарғы дәрежелі, жоғарғы сапалы құрылғыларды ұсынады.
Осы жұмыста ҚКЖ жүйесін жобалау кезінде Legrand компаниясының
өнімдерін қолданатын боламын.
Бұл компанияның ҚКЖ құрылғыларын өндіру бойынша көпжылдық
тәжірибесі бар. Сонымен қатар құрылғыларының орнатылуының
қарапайымдылығы, сапалылығы, қызметтілігі бойынша ҚКЖ құрылғыларын
өндіруден алдыңғы қатардағы компания. Бұл компания өз құрылғыларына 20 -
жылдық кепілдік береді.
1.14 Жұмыс орнының жүйеастында қолданылатын құрылғыларды таңдау
Ақпараттық розеткаларды таңдау. Жұмыс орындарында ақпараттық
розеткаларға телефон және копьютер қосылады. Телефон желісімен төменгі
30
жылдамдықты сигнал тарайды, яғни 1.3 кестеде көрсетілгендей телефон
желісінің ақпараттық модулді розеткасының категориясы 3 - ке тең. Ал,
компьютер желісінде жоғарғы жылдамдықты қосымшалар жұмыс жасайтын
болғандықтан, 5e категориялы розеткалар таңдаймыз. Legrand каталогынан екі
модулді RJ11RJ45 портынан тұратын, 6 категориялы (774080) артикулді
розеткасын қолданамыз. Бұл копьютерді және телефонды қосуға арналған.
Legrand (774080) артикулді розеткасының сипаттамасы:
- Түсі ақ, Valena;
- Қабырғалық кәбілдік арнада орнатылады;
- Орнатылған модулдер саны 1xRJ45, 8 контактілі (5е кат.) + 1xRJ11, 4
контактілі( 3 кат.) ;
- Орнатылған модулдердің категориясы 5е және 3;
- Кәбілге арналған кіріс екі жақты, 8 және 4 контактілі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
6
7
8
АҢДАТПА
Бұл дипломдық жобада Казфильтр ЖШС құрылымдық кәбілдік жүйе
технологиясының көмегімен жергілікті байланыс жүйесін жобалау мәселелері
қарастырылады. Жасалынған кәбілдік жүйеде ғимараттың ішкі мекемелік
телефон, жоғарғы жылдамдықты жергілікті есептеуіш, бейнебақылау желілерін
жобалау мәселелері қарастырылды. Осы кәбілдік жүйені жобалау үшін
Legrand компаниясының құрылғылары қолданылады.
Бизнес - жоспарда бітіру жұмысының экономикалық тиімділігінің негізгі
көрсеткіштері есептеледі.
Төртінші бөлімде жобаланып отырған кәбілдік жүйеге қызмет көрсету
және пайдалану кезіндегі өміртіршілік қауіпсіздігі мәселелері қарастырылады.
АННОТАЦИЯ
В данной дипломном проекте рассматривается проектирования местной
системы связи с помощью технологии СКС в ТОО Казфильтр. В
разработанной кабельной системе рассматривались вопросы проектирования
офисной телефонной сети, проектирования высокоскоростной ЛВС и сети
видеонаблюдения. Для данной кабельной системы используется оборудование
компании Legrand.
В бизнес - плане рассчитывается основные показатели экономической
эффективности выпускной работы.
В четвертом главе рассматривается вопросы безопасности
жизнедеятельности при обслуживании и эксплуатации проектируемой
кабельной системы.
ABSTRACT
In this diploma project considered designing local network with structured
cabling system technology at LLP Kazfilter. In constructed cabling system
investigated problems such as, designing public branch exchange telephone network,
designing high - speed LAN network and designing CCTV network. Equipments
which are used for this project are products of Legrand company.
In the business - plan calculated basic indicators of economic efficiency of the
research paper.
In 4the chapter consider the issues of life safety for maintenance and operation
of the designing cabling system.
9
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ҚҰРЫЛЫМДЫҚ КӘБІЛДІК ЖҮЙЕСІНЕ ТАЛДАУ ЖАСАУ
1.1 Жұмыстың мақсаты мен орындалатын міндеттерді анықтау
1.2 Құрылымдық кәбілдік жүйеге шолу
1.3 Құрылымдық кәбілдік жүйелерге анықтама
1.4 Құрылымдық кәбілдік жүйенің артықшылығы
1.5 Құрылымдық кәбілдік жүйенің дамуы мен стандартталуы
1.6 ҚКЖ құрылымы және жүйеастыларын жобалау принциптері
1.7 Желілік құрылғылардың кәбілдік жүйеге қосылу әдістері
1.8 ҚКЖ топологиясы
1.9 Таратушы тармақтардың орналасуы
1.10 Кәбілдік жүйенің интерфейсі
1.11 Кәбілдік жүйені жүзеге асыру
1.12 Қолданбалы жүйелермен кәбілдік жүйелердің жіктелуі
1.13 Құрылымдық кәбілдік жүйеге керек құрылғыларды таңдау
1.14 Жұмыс орнының жүйеастында қолданылатын құрылғыларды таңдау
1.15 Горизонталды жүйеасты құрылғылардың түрі мен категориясын
таңдау
1.16 Тіктелген жүйеастына қажет құрылғыларды таңдау
2 ҚҰРЫЛЫМДЫҚ КӘБІЛДІК ЖҮЙЕНІ ЕСЕПТЕУ
2.1 Бөлмелерде ақпараттық розеткалардың (АР) санын есептеу
2.2 Шеткі баулардың ұзындығы мен санын есептеу
2.3 АР - ға жұмыс үстеліндегі телефонды қосу үшін қолданылатын шеткі
бауға қажет вилка санын есептеу
2.4 Горизонталды жүйеастына жұмсалатын кәбіл ұзындығын есептеу
2.5 Горизонталь жүйеастындағы кәбілдерді коммутациялық панелдерге
қосуға қажет вилкалардың санын анықтау
2.6 Горизонталды жүйеастындағы коммутациялық панелдер санын
есептеу
2.7 Телекоммуникациялық шкафтың биіктігін есептеу
2.8 Кәбілдердің сыйымдылығын және ұзындығын есептеу
2.9 Жергілікті есептегіш желі (ЖЕЖ) абоненттерінің жүктеме есебі
2.10 Жүйе өлшемдерін есептеу
2.11 Жүйенің пайдалы өту қабілетін есептеу
2.12 ҚКЖ құрылғыларының сенімділігін есептеу
3 БИЗНЕС ЖОСПАР
3.1 Түйін
3.2 Компания және сала
3.3 Қызметтерді (өнімдерді) бейнелеп жазу
3.4 Маркетингті стратегия (бағдарлама)
10
8
9
9
9
10
10
11
13
17
18
20
20
22
24
26
26
27
29
32
32
33
34
34
38
39
40
40
42
45
46
48
49
49
49
50
50
3.5 Қаражат жоспар
3.6 Табысты есептеу
3.7 Пайдалану шығындарын есептеу
3.8 Таза табысты есептеу
3.9 Экономикалық тиімділіктің көрсеткіштерін есептеу
4. ӨМІРТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ
4.1 Еңбек жағдайының талдауы
4.2 Операторлық бөлмедегі ауа алмасу процесі
4.3 Операторлық бөлмедегі желдету процесі
4.4 Ауа алмасу жүйесін есептеу
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
А ҚОСЫМШАСЫ
Ә ҚОСЫМШАСЫ
Б ҚОСЫМШАСЫ
В ҚОСЫМШАСЫ
Г ҚОСЫМШАСЫ
11
50
52
54
59
58
60
60
61
62
64
72
73
74
75
76
77
78
79
КIРІСПЕ
80 - ші жылдың ортасынан бастап жергілікті есептегіш желінің (ЖЕЖ)
даму кезеңі болып келеді. Олар мекемелердің, ұйымдардың
және
кәсіпорындардың қатесіз, жасырын түрде және үздіксіз ағынмен ақпараттың
жіберілуін қамтамасыз ететін стратегиялық ресурстардың бірі болып келеді.
Егерде қазіргі таңда ақпарат - "экономикалық өмірдің өзегі" болса, онда кәбіл -
" сол өзектің түйіні" яғни ақпараттың таралу жолының түйіні болып келеді.
90 жылдың басында жаңа өндірістік өнім, яғни құрылымдық кәбілдік
жүйе (ҚКЖ) дами бастады. Оларды көптеген электронды, электротехникалық
және коммутациялық компаниялар шығара бастады. Жалғағыштар, кәбілдер,
конструкциялық құрылғылар мен керек - жарақтар шығаратын фирмалар пайда
бола бастады. Кәбілдік жүйенің пайда болу кезеңін 1984 - 1986 жылдарға
жатқызады. Бұл аймақтағы айтарлықтай өзгеріс 1991 жылда EIATIA-568
стандарт пен оған керек құжаттарды қабылданғаннан кейін басталды. Осы
өзгерістердің нәтижесінде көптеген ҚКЖ мүмкіндіктері көрсетіледі. Сонымен
қатар стандарттардың келесі дамуы мысты жұппен талшықты - оптикалық
кәбілдердің номенклатураларын кеңейтуге, интелектуалды
құрылымның
басқарулуын және мультимедиялық қосымшаларға 1 Гбитс жылдамдыққа
дейін қажетті өткізу жолағындығы сигналды тарату ортасын алуға бағытталды.
Құрылымдық кәбілдік жүйе - әртүрлі желілік, ақпараттық сервистердің
әртүрлі тағайындалуларын біріңғай жүйеге біріктіре алатын ғимарат
құрылымының физикалық негізі. Ол дегеніміз: жергілікті есептегіш және
телефондық желілер, қауіпсіздік жүйесі, бейнебаян және тағы басқалар. Бұл
сервистер белгілі мекеменің қызмет шеңберінде қаралады.
ҚКЖ міндеті - кәбілдік желінің кеңейтілуі немесе ғимараттың өзгеріссіз
сол мерзіміндегі құрылымдық кәбілдік жүйесінің барлық потенциалды
қолданушыларының қажеттіліктерін қанағаттандыру.
ҚКЖ - бұл жай кәбілдер немесе бір жерге біріктірілген жүйе
құрамдастарынан анағұрлым артық. Түрлі - түрлі технологиялар, қосымшалар
мен архитектуралары, дауыстық, ақпараттық мәліметтер, бейне көріністер және
бақылау сигналдар - бұлардың бәрі бірлесіп, тұтастай біркелкі әрекет етуі
керек.
Үш негізгі капиталды инженерлік жүйелерден басқа (су, энергиямен
жабдықталған, вентеляция) қазіргі ғимараттар төртінші капиталды - кәбілді
жүйенің құрылуын талап етеді.
Бұл дипломдық жобада құрылымдық кәбілдік жүйесінің мекеме
ғимаратында ішкі мекемелік телефон, жоғарғы жылдамдықты жергілікті
есептеуіш, бейнебақылау желілерін жобалау мәселелері қаралады.
12
1 ҚҰРЫЛЫМДЫҚ КӘБІЛДІК ЖҮЙЕСІНЕ ТАЛДАУ ЖАСАУ
1.1 Жұмыстың мақсаты мен орындалатын міндеттерді анықтау
Бұл дипломдық жобаның басты мақсаты құрылымдық кәбілдік жүйе
технологиясын қолдана отырып, Казфильтр ЖШС құрылымдық кәбілдік
жүйе технологиясының көмегімен жергілікті байланыс жүйесін жобалау. ҚКЖ
жобасы қабылданған Халықаралық стандартқа (ANSITIAEIA - 568 - A және
ISOIEC11801) сай болуы керек. Сонымен қатар барлық ақпарат көздерінің
таралуын қамтамасыз етілуі қажет ( мәліметтер, дауыс, бейнебаян және т.б.).
Бұл фирма екі қабаттан тұрады, оның ұзындығы мен ені сәйкесінше
6.6x6м. Әрбір қабаттың биіктігі 3 м тең. Қабаттар арасында 20 см - лік бетонды
конструкция бар.
Берілген бітіру жұмысында келесі сұрақтарды қарастыру қажет:
- құрылымдық кәбілдік жүйеге қажет құрылғыларды таңдау;
- құрылымдық кәбілдік жүйені жүйеастыларға бөліп есептеу;
- жүктемелерді анықтау;
- экономикалық есептеу;
- тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау.
1.2 Құрылымдық кәбілдік жүйеге шолу
Қазіргі өндірістік ғимараттардың интеллектуалды
болып келе
жатқанын айта кету керек. Үш негізгі инженерлік жүйелерден (энергиямен,
желдетумен, сумен қамтамасыз етуден) бөлек құрылымдық кәбілдік жүйе
төртінші күрделі жүйені құруды қажет етеді [2].
Қазіргі таңда ғимарат ішінде жүйелер келесі кабілді төсеулерді қажет
етеді:
- компьютерлік (жергілікті есептегіш желі);
- телефондық (қалалық және жергілікті);
- теледидарлық (қалалық және офистік);
- күзет дабылы және бақылауы;
- өрт дабылы және өрт сөндіру;
- климаттық бақылау шарттары және оларды басқару.
Қазіргі кезде көпшілік жүйелік интеграторлар қолданатын құрылымдық
тәсіл құрылымдық кабілдік желінің (ҚКЖ) негізінде интеллекті ғимарат
инфрақұрылымын құру болып табылады. Сондықтан да, ең әуеліалғашқы
кезеңде ғимараттың ҚКЖ - сы жобаланып, құрылады. Одан кейінгі, яғни келесі
кезең тапсырыс берушінің қалауы бойынша құрылымдық кабілдік жүйеге
қажетті функционалды жүйелер қосылады. Мұнда тапсырыс берушінің қалауы
немесе қажеттіліктер тізімі болады. Осы жүйелерді білгілі бір "организмге"
біріктіру жобалаушының міндеті.
13
Ғимараттың ҚКЖ жүйесін жобалаған кезде, оның барлық қызметтері
азғана шығынмен (қаржылық, уақыт және еңбек қиындылығы жағынан) бір
бірімен қосыла алу керек, ал олардың қызмет ету уақыты ыңғайлы түрде
ұйымдастырылуы қажет. Сонымен қатар, өзгерту кезінде жаңа қызметтер пайда
болғанда оларды қосуда қарастырылады.
Біріктіру принципін қолдану елеулі технологиялық артықшылықтырға ие
болуға мүмкіндік береді:
- өзгерістерге жылдам, әрі анық әрекеті;
- автономды жүйелерді қолдану жағдайында мүмкін болмаған жаңа
қызметтерді енгізу;
- қазіргі жәйтті толығымен баяндау, бұл өз кезегінде өте сапалы түрде
бақылау жасауға көмектеседі;
- қауіп - қатер, яғни қателіктер немесе қызметкерлердің қаскүнемдік
әрекеттерімен байланысты азайтылады.
1.3 Құрылымдық кәбілдік жүйелерге анықтама
Құрылымдық кәбілдік жүйе (ҚКЖ) деп келесі кәбілдік жүйені айтамыз:
- стандартталған құрылымы мен топологиясы бар;
- стандартталған элементтерді қолданатын (кәбілдер, коммутациалық
құрылғылар мен қосқыштар және т.б.);
- стандартталған түрде басқару;
- стандартталған параметрлерді қамтамасыз ететін (ақпарат тарату
жылдамдығы, өшулік және т.б.).
Айта кететін жайт мұндағы стандартталған термині бірдей деген
мағынаны білдірмейді, тек қана әртүрлі ҚКЖ ұлттық және халықаралық
стандарттарға сәйкес келетін бірдей принциптер мен ережелермен құрылады
дегенді білдіреді [1].
Кәбілдік жүйенің жоғарыда айтылып өткен қасиеттерінің біреуі болмаса
ерекше кәбілдік жүйе (ЕКЖ) деп атаймыз. Ағылшын тіліндегі әдебиеттерд е
ҚКЖ үшін "generic" (әмбебаптығы) және "structured" (құрылымдық) термині, ал
ЕКЖ үшін "proprietary" (жеке) термині қолданылады [5].
1.4 Құрылымдық кәбілдік жүйенің артықшылығы
Құрылымдық кәбілдік жүйенің (ҚКЖ) ерекше кәбілдік жүйеге (ЕКЖ)
қарағанда келесі артықшылықтары бар, олар:
- Әмбебаптығы: бір кәбілдік жүйе ғимараттағы барлық қажетті жүйелерге
қызмет етеді: телефондарға, компьютерлерге, күзет, өртке және т.б;
- Сыртқы шарттардың өзгеруіне жоғарғы икемділік
қабілеттілігі
("иілгіштігі"):
мекеменің ұйымдық құрылымының өзгерістеріне (жаңа
бөлімшелерді ұйымдастыру және ескісін тарату);
қызметкерлер мен
бөлімшелерді көшіруге; құрылғылардың түрлерін аустыруға, сонымен қатар
14
оның жеткізушісін ауыстыруға да, ал белгілі бір жеткізушіге тәуелсіз болу -
әрқашанда пайдалы;
- ҚКЖ қызмет ететін қызметкерлердің санының аздығы (өрт, күзет,
телефон және басқада жүйелерді өткізу үшін арнайы жеке маманды қажет
етпейтіндігі, тек қана ҚКЖ - ның администраторы болса жеткілікті);
- Жоғары тиімділігі. Құрылымдық кәбілдік жүйелердегі барлық кәбілдік
желілер стандарттар талабына сай келеді және сапалы компонеттерді қолдануы
арқасында техникалық сипаттамаларға сай беріктік запасы болады. Бұл өз
кезегінде түпкілікті қолданушыларға 10 жылдан аса ҚКЖ - ді пайдалануға
болады. ҚКЖ - ге кеткен шығынның орнын жабу мерзімі 3 - 5 жыл[3].
1.5 Құрылымдық кәбілдік жүйенің дамуы мен стандартталуы
Жергілікті есептегіш желі (ЖЕЖ)
қарқынды дамуы кезінде
компьютерлерді бір - бірімен біріктіру қажеттілігі , түрі және сипаттамалары әр
түрлі элементтерді қолданып, белгілі бір қасиеттерімен кәбілдік жүйелер
компьютерлік компанияларды құра бастады. Мұндай жағдайдың бұлайша
жалғасуы мүмкін болмады. Осыған байланысты
кәбілдік жүйелерді
стандарттауға деген қажеттілік туындады.
1986 жылдан 1991 жылдар аралығында IBM стандарыт жасалынды және
қолданыла бастады. Бұл стандарт кәбілдердің электромагниттік сипаттамалары
бойынша бес деңгейінен тұрды.
Стандарттың болмауына байланысты телекоммуникациялық және
компьютерлік компаниялардың проблемалары көбейе берді. Сонда Computer
Co mmunication Industry Association (CCIA) америкалық ассоциация Electronic
Industry Association (EIA) ассоциациясынан негіз болатын бір стандарт жасауын
өтінді.
1991 жылы шілде айында АҚШ және дүние жүзіндегі ең алғашқы
коммерциялық ғимараттардағы телекоммуникациондық өткізгіштерге арналған
стандарт "Commercial Building Telecommunication Standard EIATIA - 568"
пайда болды. Осы типті құжаттарды жетілдіру жалғаса берді, сонымен бірге
жаңалары пайда бола бастады.
Қазіргі таңдағы ҚКЖ жүйесін құруды регламенттейтін құжаттар 1.1
кестеде көрсетілген. Өкінішке орай Қазақстанда жоғарыда
айтылып
өтілгендерге ұқсайтын стандарт жоқ, сондықтан ҚКЖ жобалау кезінде ISO
стандарттарына, дәлірек айтсақ ISOEEC 11801:1995 (Е) стандартына сүйенетін
боламыз.
1995 жылы Халықаралық стандарттау ұйымымен (ISO) Халықаралық
электротехникалық комиссияның (IEC) біріккен техникалық комитетінің #1
(JTC 1) ішінде шағын комитетінің 25 (SC 25) жұмыс тобы #3 (WG 3) стандарт
жасап шығарды. Бұл стандарттың толық аталуы: International Standard I SOIEC
JTC1SC25WG311801 "Information Technology - Generic Cabling for Customer
Premises" [6].
15
Бұл стандарттың дұрыс аталуына: ISOIEC 11801 Стандарты, ал
жаргондық аталуына - 11801 Стандарты деген сілтеме беруге де болады.
Стандарттың атын қазақ тіліне келесі, яғни "Ақпараттық технология -
тапсырыс берушінің ғимараты мен территориясына арналған әмбебап кәбілдік
жүйе" стандарты деп аударуға болады.
Бұл стандарт 105 бетті мәтіннен, 38 кестеден , 35 суреттен тұрады және
Алғы сөз, Кіріспе, 11 бөлім және 9 қосымшадан құрылған, ондағы алтауы тек
қана ақпарат үшін арналған.
1.1 К е с т е - ҚКЖ жасау кезінде ұсынылатын құжаттар
Стандартты жасаушылардың айтуы бойынша әмбебап кәбілдік жүйе 10
жыл көлемінде өз күшінде болады.
16№
Құжаттың аты
Қысқартыл
ған аты
Шыққын
жылы
Мемлекет
Қосымша
1.
Commercial Building
Telecommunications
Wiring Standard
EIATIA -
568
1991
шілде
США
Қазірге таңға
қайта
қарастырылған
2.
Administration
Standard for the
Telecommunication of
Commercial Buildings
TIAEIA -
606
1993ақпа
н
АҚШ
3.
Commercial Building
Grounding and
Bonding Requirements
for
Telecommunications
TIAEIA -
607
1994
тамыз
АҚШ
4.
Information
technology - Generic
cabling for customer
premises
ISOIEC
11801
1995
мамыр
Халықара-
лық
стандарт
5.
Information
Technology: Generic
Cabling Systems
EN 50173
1995
тамыз
Еуропалық
стандарт
6.
Transmission
Performance
Specifications for Field
Testing of Unshielded
Twisted - Pair Cabling
Systems
TSB67
1995
қазан
АҚШ
Ресми
стандартқа
жатпайды
7.
Commercial Building
Telecommunications
Cabling Standard
TIAEIA -
568 - A
1995
қазан
АҚШ
Бұл стандарт төмендегілерді қамтамасыз етеді:
- тұтынушылыр - иілімді кәбілдік үлгіге ие, сондықтан оны өзгерту оңай
және тиімді;
- тұтынушылыр - әмбебап кәбілдік жүйені қолданудан және оның
компоненттерінің ашық нарығынан тәуелсіз;
- құрылысшы - профессионалдар - ерекше талаптар белгілі болардан
алдын ғимаратты кәбілдерге икемдейтін басқарушы;
- қолданыстағы және өндірістегі стандарттаушылар - шығарылатын
өнімдерді қолдайтын кәбілдік жүйе.
ISOIEC 11801:1995 (Е) стандарты аумақтың бір немесе бірнеше
құрылыстан тұратын коммерциялық аумақ ішінде қолдануға арналған әмбебап
кәбілдік жүйені анықтайды. Бұл стандарт географиялық кеңдігі 3000 метрге
дейін, офистік ауданы 1 000 000 шаршы метрге дейін және "адамдар саны" 50
ден 50 000 адамға дейінгі көлемде тиімді. Бұл стандарттардың прициптері осы
стандарт шегінен шықпайтын қондыруларға қолдану ұсынылады.
Осы стандарт арқылы анықталған құрылымдық кәбілдік жүйе дыбысты,
сандық ақпараттарды, мәтіндерді , кескінді және бейнеақпаратты өңдейтін кең
көлемді жүйені қолдайды [6].
Бұл стандар ҚКЖ - ға келесі негізгі үлкен талаптар тобын анықтайды:
- ҚКЖ - ның құрылымдық және минималдық кескін үйлесімі;
- ҚКЖ - ның іске асырылуына (жасалуына) деген талап;
- Аранайы кәбілдік желілердің сипаттамаларына деген талаптар;
- Бақылау (қадағалау) рәсімі және ҚКЖ - ның берілген стандарт
талаптарына сәйкестілігі. Төменде кейбір талаптар толығырақ қарастырылған.
1.6 ҚКЖ құрылымы және жүйеастыларын жобалау принциптері
Жалпыланған кәбілдік жүйе келесі қызметтік элементтерден тұрады [4]:
- Басты таратушы пункт (БТП);
- Аумақтың магистралдық кәбілі;
- Ғимараттың таратушы пункті (ҒТП);
- Ғимараттың магистралдық кәбілі;
- Қабаттың таратушы пункті (ҚТП);
- Горизонталды кәбіл;
- Өту нүктесі (ӨН);
- Телекоммуникациалық қосқыш (ТҚ).
Бұл элементтердің топтары бірнеше жүйеасты кәбілдерден тұрады.
Жалпыланған жүйеасты кәбілі төрт негізгі жүйеастыларға бөлінеді:
- сыртқы магистралды жүйеастына;
- ішкі магистралды жүйеастына немесе тіктелген жүйеастына;
- горизонатлды жүйеастына;
- жұмыс орнының жүйеасты.
Осы төрт жүйеастылырадың бірігуі жалпыланған құрылымдық кәбіл
жүйесінің құрылымын қалыптастырады.
17
1.1 Cурет - Жалпыланған құрылымдық кәбіл жүйесі
Мұндағы қарастырылып отырған ҚКЖ - ғы жеке жүйеасты бөлінділері
желінің жасалу пішіні немесе түріне қарамай қолданыла береді, яғни ол
дегеніміз ол біркелкі болады, мысалы, кеңсе және өндірістік желілерге. Кей
кездерде жобаланудың ыңғайлылығы және пайдаланылудың қызметі үшін
ҚКЖ құрылғыларының жеке жүйелерге бөлінуі қолданылады. Мысалға,
желілік қурылғылардың ҚКЖ - ға қосылу элементтері, кросстықтар жеке
администаративтік жүйеастысына бөлінеді, ал баулар , адаптер мен жұмыс
орнына керек басқа элементтері жұмыс орнында жеке жүйеастыны
қалыптастырады және т.б.
ҚКЖ жалпы жағдайда Халықаралық нормаланған - техникалық
құжаттарға сай өзінің құрамына сегіз құрамдас бөліктерден тұрады:
- сыртқы магистарлды жүйеастының сызықты - кәбілді құрылғысы;
- сыртқы магистарлды жүйеастының коммутациялық құрылғысы;
- ішкі магистарлды жүйеастының сызықты - кәбілді құрылғысы;
- ішкі магистарлды жүйеастының коммутациялық құрылғысы;
- горизонталь жүйеастының сызықты - кәбілді құрылғысы;
- горизонталды жүйеастының коммутациялық құрылғысы;
- бірігу нүктелері;
- ақпараттық розеткалар.
Бұл құрамдастар қолданылу аймағына және жасалып жатқан жобаның
ерекшелігіне байланысты нақты конструкциялық орындалу кең ауқымды түрде
өзгере алады. ҚКЖ барлық үш жүйеастысы бірдей құрылымға ие және
төмендегі бөлінділерден тұрады:
- сызықты кәбіл: мұндағы барлық өткізгіштер мен жарық өткізгіштер екі
жағынан да міндетті түрде коммутациялық құрылғыға қосылады;
- жоғарғы деңгейлі техникалық бөлмеде орналасқан, әртүрлі жасалған
баулар.
18
Сыртқы магистралды жүйеастыны (campus backbone cabling) немесе
кейбір европалық өндірушілердің ҚКЖ терминологиясы бойынша бастапқы
жүйесі БТП мен ҒТП арасындағы сыртқы магистралды кәбілдерінен, БТП мен
ҒТП - ғы коммутациялық құрылғылардан тұрады. Бұларға сыртқы магистралды
кәбілдер мен коммутациялық бау немесе БТП - ғы қосқыштар қосылады.
Сыртқы магистралды жүйеастыны ғимарат аумағындағы
біркелкі
орналасқан байланыс желісін жобалауының негізгі түйіні болып келеді
(campus). Тәжірибеде бұл жүйеасты физикалы сақина топологиясына ие, бұл
дегеніміз қосалқы кәбілдік жолдар арқылы жоғарға сенімділікті қамтамасыз
етеді. Осы түйіндеуден сыртқы магистрал жүйеастыны кейде екі еселік сақина
топологиясымен орындалады.
Егер ҚКЖ автономды түрде бір ғимараттта орналастырылатын болса,
онда сыртқы магистралды
жүйеастысы болмайды.
Яғни,
бұлай
деп
отырғанымыз, қарастырылып отырған жоба жұмысында сыртқы магистарлды
жүйеастысы қарастырылмайды [7].
1.2 К е с т е
-
ҚКЖ - ның магистралды жүйеастын құру үшін
ұсынылатын кәбілдің түрлері
Ішкі магистралды жүйеастыны (building backbone cabling), кейбір ҚКЖ -
да тіктелген немесе екіншілік жүйеасты деп аталады. Бұл жүйеасты ҒТП мен
ҚТП - ға коммутациялық құрылғылар қосылған және де ҒТП - ға
19 Магистралды
жүйеастының
трактісінің
ұзындығы, м
Субгигабиттік және
гигабиттік
қосымшалар
Жоғары
жылдамдықты
қосымшалар
Төмен
жылдамдықты
қосымшалар
0 - 90
Категориясы 5е - ден
кем емес
горизонталды кәбіл
немесе көпмодалы
оптикалық кәбіл
5 категориялы
көпжұпты электрлік
кәбіл
3 категориялы
көпжұпты
электрлік кәбіл
0 - 300
Дәстүрлі құрылымдағы талшықты
көпмодалы оптикалық кәбіл
3 категориялы
көпжұпты
электрлік кәбіл
300 - 500
Кең жолақты жарық
өткізгішті
көпмодалы
оптикалық кәбіл
Дәстүрлі
құрылымдағы
талшықты
көпмодалы
оптикалық кәбіл
3 категориялы
көпжұпты
электрлік кәбіл
500 - 1500
Бірмодалы
талшықты
оптикалық кәбіл
Дәстүрлі
құрылымдағы
талшықты
көпмодалы
оптикалық кәбіл
3 категориялы
көпжұпты
электрлік кәбіл
1500 - 3000
Бірмодалы талшықты оптикалық кәбіл
3 категориялы
көпжұпты
электрлік кәбіл
коммутациалық бау немесе қосқыштаға қосылған ҒТП мен ҚТП арасындағы
жүргізілген ішкі магистарлды кәбілдерден тұрады.
Бұл жүйеастыдағы қарастырылып отырған кәбілдер бір ғимарат ішіндегі
әрбір бөлек қабаттар немесе әртүрлі көлемді бөлмелерді бір - бірімен
байланыстырады. Егер де ҚКЖ бір қабатқа қызмет жасаса, онда ішкі
магистарлды жүйеастысы болмауы да мүмкін.
Магистралды кәбілдік жүйеастын жобалау кезінде келесі мәселелер
шешілуі керек:
- магистралдық жүйеастының құрамын нақтылау, сызықты кәбілдің түрін
және категориясын анықтау;
- магистралды кәбілдердің сыйымдылығын анықтау, сонымен қатар
жалпы ұзындық бойынша шығынын анықтау.
Магисталды кәбілдік жүйе үшін кәбілдің категориясы мен түрін таңдау
таратылатын сигналдың түріне байланысты таңдалады. ISOIEC 11801
стандарты бойынша магистралды жүйеасты симметриялық электрлік немесе
талшықты - оптикалық кәбілдер арқылы құрылуы мүмкін. Симметриялық
электрлік кәбілдердің есілген жұпты, көпжұпты FTP,
STP кәбілдері
қолданылуы мүмкін [7].
Горизонталды жүйеастыны (horizontal cabling), кейде үшіншілік жүйеасты
деп те аталады. Бұл жүйеастыны ҚТП арасындағы ішкі горизонталды кәбілдері
және жұмыс орнының ақпараттық розеткаларынан, ақпараттық розеткалардың
өзінен, ҚТП - ғы коммутациялық құрылғыларға қосылатын горизонталды
кәбілдер және коммутациалық баулар немесе ҚТП - ғы қосқыштардан
құралады. Горизонталды өткізгіш құрамына бір өткізу нүктесін қолданылуына
болады, яғни қойылып жатқан кәбілдің түрі өзгеруі мүмкін (мысалы, жалпақ
кәбілге ауысуы, эквиваленттік баламалы сипаттамаларына байланысты).
ҚКЖ жүйесін жасау кезінде осы горизонталды жүйеастын жобалау ең
маңызды болып табылады. Осы жұмыстарды жасау барысында жасалынған
шешімдер мен қабылданған қаулылар, құрылатын құрылымдық кәбілдік
жүйенің техникалық - экономикалық тиімділігін айқындап береді. Бұл
тұжырым ҚКЖ - ның номенклатурасы, саны, сонымен қатар бағасы бойынша
да көпшілік телекоммуникациялық құрылғылары осы горизонталды
жүйеастында орналасқандығына байланысты түсіндіріледі. Горизонталды
жүйеасты екі түрлі талшықты - оптикалық және есілген жұптық кәбілдер
негізінде іске асырылады. Біз горизонталды жүйеастын жобалау кезінде есілген
жұпты кәбілді қолданамыз. Өйткені біріншіден оптикалық талшық
құрылғылары мен кәбілдері есілген жұпты мыс кәбілдерге қарағанда
қымбатырақ, екіншіден біздің ғимараттың ҚКЖ жүйесінде жоғарғы
жылдамдықты қажет ететін құрылғылар көп емес. Горизонталды жүйеастын
жобалау үрдісі арнайы жұмыс орындарын кростық бөлмемен қосудан
басталады. Кростық бөлмелердің орналасу орны мен саны жобалаудың
архитектуралық кезеңінде анықталады. Кростық қабат қызмет ететін жұмыс
бөлмесінің ауданы ISOIEC 11801 және EN 50173 стандарттары бойынша
1000м2 аспауы тиіс. Жалпы бір кростық қабат тек ең көп 167 - 250 жұмыс
20
орнына қызмет жасайды. Біздің ғимаратта екі қабат болғандықтан, бізде бірінші
қабатта аппараттық және кростық қабат бір бөлмеге біріктірілген, ал екінші
қабатта тек қана екінші қабаттағы жұмыс орындарына қызмет көрсететін
кростық бөлме бар [7].
Жұмыс орнының жүйеастысы жұмыс орнындағы телекоммуникациялық
ажырауларды терминалды құрылғылармен қосады. Стандарт бойынша шекті
ұзындығы мен жұмыс сипаттамасынның өзгешіліктеріне анықтама берсе де,
бұл жүйенің кәбілдері стандарт міндеттер қатарына кірмейді.
Жұмыс орнының жүйеастын жобалау барысында қарастырылатын
мәселелер:
- Ақпараттық розеткалардағы электрлік розеткалық модульдің
категориясын және оптикалық қосылыстардың типін анықтау;
- Тұтынушылардың жұмыс орындарында орнытылатын ақпараттық
розетканың пішінін беру;
- Ақпараттық розеткалардың түрін таңдау;
- Ақпараттық розеткалардың санын анықтау;
- Бекіту механизмін таңдау.
Тұтынушылардың жұмыс орындарына АР орнату жоғары ұқыптылықпен
жүзеге асырылуы тиіс. Өйткені, егер АР дұрыс орнатылмаған болса, бұл
кәбілдік жүйені пайдалануға берген сәттен бастапа кері нәтижелерге алып келуі
мүмкін. Бұл мәселені шешу үшін аудан бойынша үлестіру әдісі қолданылады.
Санитарлық (СанПиН) қағидаларға сай жұмыс станциясын орнататын жұмыс
үстелінің ені 0,8, 1, 1,2 және 1,4 м. Ал әр адамға келетін минималді
орындықтың ауданы 0,4x0,4 м құрайды. Осыған байланысты әрбір жұмысшыға
келетін аудан 3,96 м2 [7].
1.7 Желілік құрылғылардың кәбелдік жүйеге қосылу әдістері
Электірлік портты активті желілік құрылғыларды кәбілдік жүйеге
қосудының үш негізгі әдісі бар (төменде 1.2 суретте көрсетілген):
- коммутациялық қосылыс арқылы (interconnect);
- коммутациялық байлыныс арқылы (cross - connect);
- кростар арасында байланыс сызбасын қолдану арқылы.
Коммутациялық қосылыс кезінде активті желілік және коммутациялық
құрылғылар бір - біріне жақын орналасуы керек. Коммутациялық құрылғылар
және желілік корпус розеткалық бөлімдерінің ажыруларына сәйкес ақпаратты
тарату жолдары ажыратқыш пен баулардың қосылысы арқылы пайда болады
(төменде 1.2б суретте көрсетілген ).
Желілік құрылғылардың коммутациялық байлыныс сызбас арқылы (cross
- connect) ҚКЖ қосылуы коммутациялық панельдердің санын көбейтуді қажет
етеді. Ал кросс аралық байланысының қосылу сызбасы симметриялық кәбіл
арқылы жүзеге асады, мұнда бір соңы кәбілдік жүйенің кросстық немесе
коммутациялық панеліне қосылады, ал екіншісі активті құрылғының көрсету
порттарының шығу панелінде орналасады. Ақпаратты жіберу жолдары осы
21
әрбір коммутациялық құрылғылардағы бау немесе қосқыштардың қосылуы
арқылы пайда болады (төменде 1.2в суретте көрсетілген). Оптикалық - талшық
жүйеасты аймағында ҚКЖ активті желілік құрылғылардың қосылуы
коммутациялық қосылыс сызбас арқылы (interconnect) жүзеге асады.
1.2 Сурет - Желілік құрылғылардың ҚКЖ қосылу әдістері
мұндағы: а) коммутациялық байлыныс арқылы (cross - connect);
б) коммутациялық қосылыс арқылы (interconnect);
в) кростар арасында байланыс.
1.8 ҚКЖ топологиясы
ҚКЖ жалпы құрылымы иерархиялық жұлдыз топологисына ие. Оны
төмендегі 1.3 суреттен байқауға болады:
Жүйеге қосылатын жүйеастылардың саны мен түрі мекеме, ұйымның
аумағының таралуына және өлшеміне, сонымен қатар пайдаланушының
стратегиясына да байланысты. Мысалы бір ғана ғимараттан тұратын аумақ
үшін орталық нүкте ғимараттың таратушы тармағы болып табылады, ал
аумақтың магистралдық жүйеастына деген қажеттілік болмай қалады. Екінші
жақтан, үлкен ғимарат басты таратушы тармағынан және ғимараттық таратушы
тармағынан тұратын аумақ ретінде қарастыруға болады.
Кейбір қолданбалы жүйелер үшін ғимараттың және қабаттың таратушы
тармақтарының өзара қосымша байланыстыруға рұқсат немесе кей жағдайларда
міндетті болып табылады. Магистралды жүйеастының кәбілдері мұндай
байланыстарды қамтамасыз ете алады. Бірақ бұл қосылыстар ұсынылған негізгі
құрылымға қатысты артық болады.
22
Аумақтың магистралдық
кәбілдері
Ғимараттың магистралдық
кәбілдері
Горизонталь
кәбілдері
1.3 Сурет - Құрылымдық кәбілдік жүйенің топологиясы
Әр түрлі таратушы тармақтардың қызметтері бір таратушы тармаққа
біріктірілуі мүмкін. Төмендегі 1.4 суретте мысал келтірілген.
1.4 Сурет - ҚКЖ жүйесінің таратушы тармақтары
23
Алдынғы сызбада тұрған ғимаратта әр таратушы тармақтар жеке
көрсетілген. Ал, артында тұрған сызбада өзіне ғимараттың және қабаттың
таратушы тармағының қызметін байланыстыратын таратушы тармақ
көрсетілген.
1.9 Таратушы тармақтардың орналасуы
Таратушы тармақтар құрылғыға арналған бөлмеде немесе құрылғыға
арналған шкафтарда орналасады. Төменде көрсетілген 1.5
суретте
функационалды элементтерінің орналасуы көрсетілген. Кәбілдерді төсеу үшін
ғимараттың ауа енгізу, тоннелдер, кәбілдік лотоктар және т.б. сияқты
құрылымдар қолданылады.
1.5 Сурет - ҚКЖ жүйесінің функционалды элементтерінің орналасуы
Сыртқы қызметтермен байланыс кәбілі таратушы тармақтарға қосылуы
мүмкін. Құрылғыларды қосу үшін кросс арқылы байланыспен қоса, тікелей
қосылыстар қолданылуы мүмкін. Сыртқы қызметтен басты таратушы тармаққа
дейінгі аралық мағызды рөл атқарады. Осы екі нүкте аралығындағы кәбілдердің
сипаттамалары пайдаланушы қосымшалары тарапынан ұқыпты түрде
ойластырылуы және іске асырылуы тиіс.
1.10 Кәбілдік жүйенің интерфейсі
Жалпыланған кәбілдік жүйенің интерфейс орны әрбір жүйеастының
соңында орналасады. Бұл нүктелерде қолданбалы жүйеасты құрылғылары
қосылуы мүмкін. Төменде көрсетілген 1.6 суретте таратушы тармақтардың
құрылғыларға қосылуларының тұрақты орны көрсетілген.
24
1.6 Сурет - Таратушы тармақтардың құрылғыға қосылу орны
мұндағы: КЖИ - кәбілдік жүйенің интерфейсі;
ҚК - құрылғының коннекторы;
АҚ - активті құылғы.
Таратушы тармақтар сыртқы қызметтермен байланысатын кәбіл желісіне
қосылуы мүмкін, құрылғының қосылуы үшін кросс арқылы қосылу немесе
үздіксіз қосылу қолданылуы мүмкін. Сыртқы қызметтерден бастапқы таратушы
тармаққа дейінгі аралық маңызды қызмет көрсетеді. Екі нүкте арасындығы
кәбілдің сипаттамасы тиянақты ойластырылған болуы керек [7].
Ғаламдық желілердің интерфейсі ғаламдық телекоммуникациялық
қызметтерінің қосылу нүктесі болып келеді. Бұл нүктенің орналасуы мен керек
құрылғыларға қойылатын талаптар дәстүрлік, аймақтық және де жергілікті
нормативтік құжаттардың талқылануларының басты себебі болуы мүмкін.
Егер ғаламдық желілердің интерфейсі жалпыланған желінің интерфейсіне
қосылмаған болса, онда сол аралықтағы кәбіл сипаттамасы назарға алынуы
керек. Аралық кәбіл мен кросстық жалғанудың түрі дәстүрлі қағидалармен
реттелуі мүмкін. Бұл қағидаларды желінің жобалануы кезінде ескеру керек.
Әр 1000 шаршы метр қызмет көрсетілетін кеңістік үшін ең кемінде бір
таратушы тармақ болуы қажет және әр қабатта ең кемінде таратушы тармақ
болуы тиіс. Егер қабатта жұмыс орындары аз болса, ол көршілес орналасқан
қабаттың таратушы тармағымен қызмет көрсетілуі мүмкін.
Телекоммуникациялық ажыратқыштар жұмыс орнының жартысы немесе
кез - келген аймағында, қабырғада орналасады. Барлығы ғимараттың
құрылымына байланысты.
Кәбілдік жүйені жобалау кезінде телекоммуникациялық разъемдар қол
жетімді орындарда орналастырылуы керек. Ажыратқыштардың жоғарғы
тығыздлығы өзгерістерге қатысты жүйенің икемділігін арттырады. Көптеген
елдерде жұмыс орны ауданының 10 шаршы метрге ең көп екі ажыратқышын
қою ережесі арқылы орнатылады. Ажыратқыштар жеке немесе топта
орналастырылуы мүмкін, бірақ әрбір жұмыс орны ең
ажыратқышпен қамтамасыз етілуі тиіс.
25
кемінде екі
Әрбір телекоммуникациялық ажыратқыш қалыпты, пайдаланушыға
жақсы байқалатын этикеткамен маркалануы керек. Әрбір өзгертілген маркалау
міндетті түрде құжаттарда тіркелуі қажет.
Құрылғыларға арналған шкафтар (кеңістік, ток көзі, қоршаған орта
жағдайы және т.б.), оларда орнатылған пассивтік элементтерге және активті
құрылғыларға қажет барлық қажеттіліктерімен қамтамасыз етуі керек. Әрбір
шкафтың магистралдық кәбілдерге тікелей шығысы болуы қажет.
Телекоммуникациялық құрылғылар орналасқан құрылғылар бөлмесі
ғимараттың ішкі бір бөлігі болып табылады. Бөлмелерде таратушы тармақ
орналасуыда, орналаспауыда мүмкін. Құрылғылар бөлмесі шкафтардан
біріншіден түрімен және орналастырылатын құрылғылардың күрделілігімен
ерекшеленеді. Бөлмелерде бірден көп таратушы тармақтар орналасуы мүмкін.
Бірден көп таратушы тармақтан тұратын, телекоммуникациялық құрылғылар
орналассқан кеңістік құрылғылар бөлмесі ретінде қарастырылуы тиіс.
Кәбілдік кіріс ғимаратқа магистралдық кәбілді, ғаламдық кәбілді және
жергілікті желілірдің кәбілдерін кіргізу үшін жабдықталады. Бұл кәбілдік кіріс
басты таратушы тармаққа немесе қабат тармағына алып баратын трассадан
және қабырғадағы кіріс нүктесінен тұрады. Сыртқы кәбілдің шеттерін
орналастыру жергілікті техникалық нормаларға жауап беретін талаптарға сай
арнайы құрылғыларды орнатуды талап етуі мүмкін [19].
1.11 Кәбілдік жүйені жүзеге асыру
Құрылған магистарлды мен
горизонатлды жүйеасты кәбілдер
ұзындықтары өздерінің белгіленген мәндерінен аспауы керек. Бұл мәндер
төмендегі 1.7 суретте көрсетілген.
1.7 Сурет - Кәбілдік жүйенің жүзеге асырылуы
26
мұндағы: А+В+Е - жұмыс орнының кәбіл ұзындығының жиынтығы,
құрылғы мен қосқыш кәбілдерінің ұзындығы 10 м аспауы керек;
C(D) ұзындығы - 20 м аспауы керек;
F(G) ұзындығы - 30 м аспауы керек;
АҚ - қолданбалы жүйенің активті құрылғысы.
Кәбілдік жүйені жузеге асыратын құрамдастарына жеке - жеке
тоқталатын болсақ:
Горизонталь жүйеасты кәбілінің ұзындығы 90 метрден аспауы керек. Бұл
ұзындықтар дабылмен өтетін механикалық аяқталу кәбілден таратушы қабат
орны
арқылы жұмыс орнының телекоммуникациялық ажырауының
аяктылуына дейінгі арақашықтықты білдіреді. Жұмыс орнының кәбілі
ұзындығының жиынтығы, құрылғы мен қосқыш кәбілдердің ұзындығы 10 м
аспауы керек. Әрбір кәбілдің ұзындығы нақты қажеттілік бойынша тандалады,
бірақ қосқыш кәбілдің ұзындығы 5 м аспауы керек. Төменде 1.8 суретте
горизонталды желінің құрылғылар кәбілімен корреляциялық сипаттамасының
жобасы көрсетілген.
1.8 Сурет - Горизонталды желінің құрылғылар кәбілімен корреляциялық
сипаттамасының жобасы
мұндағы: Құр - ҚТП - ғы құрылғы;
К - коммутация;
Т - тұтастыру;
ЖК - желілік құрылғы.
Магистралды кәбілдердің топологиясы екіден артық емес иерархиялық
деңгейге ие бола алады. Бұл талапты сақтау пассивті элемент жүйесіндегі
сигнал сапасының төмендеуін қамтамасыз ете алады және жүйенің басқаруын
жеңілдете алады. Таратушы қабат тармағынан шыққан дабыл, кем дегенде бір
кросстық түйіннен өтіп, бастапқы таратушы тармағына жетуі керек. Бір ғана
кросстық орны бар магистарлды жүйеастысының құрылымына ғана рұқсат
етіледі. Магистарлды кросстық орындар құрылғылар шкафында немесе
27
құрылғылар бөлмесінде орналасуы керек. Төмендегі 1.9 суретте магистарлды
жүйеасты кәбілінің ұзындықтарының арасы көрсетілген. Бастапқы таратушы
тармақ мен таратушы қабаттың арасындағы арақашықтық 2000 метрден аспауы
керек. Ғимараттың таратушы тармағы мен таратушы қабаттың тармағы
арасындағы арақашықтық 500 метрден аспауы керек. Бірмодалы кәбілдің
қолдануы кезінде ең жоғарғы арақашықтық 2000 метрден жоғарлауы мүмкін.
Бірмодалы кәбілдің сипаттамсы 60 км арақашықтықта дабылды өткізе алатыны
белгілі. Бірақ басты таратушы тармақ пен қабаттың таратушы тармағының
аралығы 3000 метрден артық болса онда стандарттың қолданылу аймағынан
сыртта болып есептеледі.
1.9 Сурет - Магистарлды жүйеасты кәбілінің ұзындықтарының арасы
Бастапқы таратушы тармақта және ғимараттың таратушы тармақтарында
қолданылатын қосқыш кәбіл ұзындығы 20 метрден аспауы керек. Ауыстырып
қосқыш кәбілдердің артық ұзындығы магистралды кәбілдердің ұзындығынан
алынып тасталуы керек [8].
1.12 Қолданбалы жүйелермен кәбілдік жүйелердің жіктелуі
Қолданбалы жүйелердің 5 тобына жеке - жеке тоқталатын болсақ:
- А тобы - дыбыстық диапазонда және төмен жиіліктегі сигналды тарату
үшін қолданылатын жүйе. Бұл топтың құрылғыларын демейтін мыс кәбілдер, А
топты кәбілдік жүйеге жатады;
- В тобы - орташа жиіліктегі дабылды тарату үшін қолданылатын жүйе.
Бұл топтың құрылғыларын демейтін мыс кәбілдер, В топты кәбілдік жүйеге
жатады;
- С тобы - жоғары жиіліктегі дабылды тарату үшін қолданылатын жүйе.
Бұл топтың құрылғыларын демейтін мыс кәбілдер, С топты кәбілдік жүйеге
жатады;
- D тобы - аса жоғары жиіліктегі дабылды тарату үшін қолданылатын
жүйе. Бұл топтың құрылғыларын демейтін мыс кәбілдер, D топты кәбілдік
жүйеге жатады;
28
- Оптика тобы - жоғары және аса жоғары жиілікті дабылды тарату үшін
қолданылады. Бұл топтың құрылғыларын демейтін талшықты оптикалық
кәбілдер, талшықты оптикалық кәбілдік тобына жатады. Бұл жүйелердің тарату
жолағаның кеңдігі шектеуші фактор болып табылмайды.
Кәбілдік жүйелердің топталуы горизонталды жүйеастының базалық
желісінің өткізу жолағысынан құралады. Бұл топтардың дабыл тарату жиілігі
келесідей:
- A тобы - 100 КГц - ке дейін дабыл өткізеді;
- B тобы - 1 МГц - ке дейінгі дабылды өткізеді;
- С тобы - 16 МГц - ке дейінгі дабылды өткізеді;
- D тобы - 100 МГц - ке дейінгі дабылды өткізеді;
- Оптикалық талшықты кәбілдік тобы - 10 МГц және одан жоғары
дабылды өткізеді.
A, B, C, және D топтарына жататын мыс кәбілдердің сипаттамалары сол
топтың құрылғыларының минималды талаптарына сай анықталады. Белгілі бір
топ кәбілі өзінен төмен құрылғылардың топтарын қолдайды. А тобы ең төменгі
топ болып табылады.
Бірмодалы және көпмодалы оптикалық талшықты кәбілдердің
параметрлері жеке - жеке көрсетіледі. C және D топтары горизонталды
жүйеастынның сипаттамаларын іске асыруға толығымен сәйкес келеді,
сәйкесінше 3 және 5 категориялы мыс кәбілдерінде. Әртүрлі ортадағы және
әртүрлі топтағы кәбілдерге арналған рұқсат етілген арналардың ұзындығы 1.3
кестеде көрсетілген.
1.3 К е с т е
- Әртүрлі ортадағы және әртүрлі топтағы кәбілдерге
арналған рұқсат етілген арналардың ұзындығы
29 Дабылдың таралу ортасы
Арнаның максималды ұзындығы, м
Дабылдың таралу ортасы
A
B
C
D
Оптика
3 категориялы есілген жұпты кәбіл
2000
200
100
(1)
5 категориялы есілген жұпты кәбіл
3000
260
160
(2)
100 (1)
Eсілген жұпты кәбіл, 150 Ом
3000
400
250
(2)
150 (2)
Көпмодалы оптикалық талшық
2000
Бірмодалы оптикалық талшық
3000 (3)
1. Кросстық жалғастырғыштарға ұзындығы 100 метрлік болатын жұмыс
орны мен құрылғыны жалғастыратын баламалы кәбіл ұзындығы қосылады.
2. Горизонталды жүйеастысына ұзындығы 100 метрден асатын кәбіл
қажет болғанда, қолданбалы жүйенің стандарт талаптары қаралуы керек.
3. 3000 м - бұл шектеу болып саналады, кәбілдің сипаттамасына
байланысты емес, яғни стандарт талабының орындалу аймағына сай.
1.13 Құрылымдық кәбілдік жүйеге керек құрылғыларды таңдау
Құрылымдық кәбілдік жүйелері екі негізгі құрылғылар тобына бөлінеді,
олар:
- Активті құрылғылар;
- Пассивті құрылғылар.
Бұл құрылғылар тобы құрылымдық кәбілдік жүйені құру үшін
қолданылады.
Активті құралғыларға: желілік адаптерлер, коммутаторлар, трансиверлер,
маршрутизаторлар, қайталағыштар және т.б. құрылғылар жатады.
Пассивті элементтерге:
кәбілдер, жалғағыш құрылғылардан
(орналастырушы құрылғылар және телекоммуникациялық розеткалар), баулар
мен ажыратқыштар жатады. Пассивті элементтер өз жұмысына электр қорегін
қажет етпейді және сигналдарды тарату үшін қолданылады.
Құрылымдық кәбілдік жүйесіне белгілі бір құрылғыны таңдау оның
құрылымына байланысты таңдалады. Құрылымдық кәбілдік жүйені дұрыс
таңдау мекеменің дамуына әсер етеді.
Ғимараттың құрылымыдық кәбілдік жүйесін (ҚКЖ) жобалауды және
құрылғыларды таңдауды білгілі бір қалыпқа келтіру үшін ҚКЖ жүйесін
бірнеше жүйеастына бөліп қарастырамыз:
- Жұмыс орнының жүйеастына;
- Горизонталь жүйеастына;
- Тіктелген жүйеастына;
- Техникалық бөлмелердегі әкімшілік жүйеастындағы коммутациялық
құрылғыларына;
Жоғарыдағы көрсетілген жүйеастыларға, яғни оларда қолданылатын
әрбір құрылғы мен кәбілді жеке - жеке таңдаймыз.
Таңдалған жүйенің сенімді, сапалы және тұрақты жұмыс жасауы үшін
жетекші өндірушілерден ҚКЖ - ға қажет өнімдерді таңдаған абзал. Мысалы
Legrand, MAXYS, Quintela, Eurolan, Efapel, Ecoplast, Neomax, Hypeline, ZPAS,
Siemon Systems, AMP және тағыда басқалары. Бұл аталған компаниялар
жоғарғы дәрежелі, жоғарғы сапалы құрылғыларды ұсынады.
Осы жұмыста ҚКЖ жүйесін жобалау кезінде Legrand компаниясының
өнімдерін қолданатын боламын.
Бұл компанияның ҚКЖ құрылғыларын өндіру бойынша көпжылдық
тәжірибесі бар. Сонымен қатар құрылғыларының орнатылуының
қарапайымдылығы, сапалылығы, қызметтілігі бойынша ҚКЖ құрылғыларын
өндіруден алдыңғы қатардағы компания. Бұл компания өз құрылғыларына 20 -
жылдық кепілдік береді.
1.14 Жұмыс орнының жүйеастында қолданылатын құрылғыларды таңдау
Ақпараттық розеткаларды таңдау. Жұмыс орындарында ақпараттық
розеткаларға телефон және копьютер қосылады. Телефон желісімен төменгі
30
жылдамдықты сигнал тарайды, яғни 1.3 кестеде көрсетілгендей телефон
желісінің ақпараттық модулді розеткасының категориясы 3 - ке тең. Ал,
компьютер желісінде жоғарғы жылдамдықты қосымшалар жұмыс жасайтын
болғандықтан, 5e категориялы розеткалар таңдаймыз. Legrand каталогынан екі
модулді RJ11RJ45 портынан тұратын, 6 категориялы (774080) артикулді
розеткасын қолданамыз. Бұл копьютерді және телефонды қосуға арналған.
Legrand (774080) артикулді розеткасының сипаттамасы:
- Түсі ақ, Valena;
- Қабырғалық кәбілдік арнада орнатылады;
- Орнатылған модулдер саны 1xRJ45, 8 контактілі (5е кат.) + 1xRJ11, 4
контактілі( 3 кат.) ;
- Орнатылған модулдердің категориясы 5е және 3;
- Кәбілге арналған кіріс екі жақты, 8 және 4 контактілі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz