Жеделсаты электр қозғалтқышының қуатын таңдау

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

Аңдатпа

Дипломдық жобада жолаушы лифтінің автоматтандырыдған электр
жетегі жасалынған. Лифттерде қолданылатын әртүрлі электр жетектерге
талдау жасалынып, ең тиімді электр жетегі ретінде жиілікті түрлендіргіш -
асинхронды қозғалтқышы жүйесі таңдалды. Жетектің ЖТ - АҚ элементтері

есептеулері орындалған.
Негізгі бөлімде лифт жетегінің электр

қондырғыларының таңдауы және есептеулері келтірілген, статикалық және
динамикалық сипаттамалары есептелген.
Өміртіршілік бөлімінде еңбек шарттары талданып,
электрқұрылғылардың шу денгейі анықталып, ауа алмасуға есеп жүргізіліп,
жұмыс өндірісіндегі қауіпсіздік техникасының мәселелері қарастырылған.
Экономикалық бөлімде жылдам жолаушы лифтінің автоматты электр
жетегінің аса маңызды экономикалық көрсеткіштерінің жұмысын анықтау
есептеулері келтірілген.

Аннотация

В дипломном проекте разрабатывается автоматизированный
электропривод пассажирского лифта. В специальной части произведен расчет
и выбор основного электрооборудования привода лифта, расчет механических
и динамических характеристик. Выполнен расчет элементов системы привода
преобразователь частоты - асинхронный двигатель (ПЧ - АД).
В разделе безопасности жизнедеятельности производится анализ
условий труда, определяется шум электроприборов, расчитывается задача
воздухообмена и техника безопасности в производственной работе.
В экономической части проекта произведен расчет по определению
наиболее важных экономических показателей АЭП скоростного
пассажирского лифта.

Мазмұны

Кіріспе
1 Жобалау нысанының технологиялық сұлбасы және жылдам жеделсаты
жұмысының технологиясы
1.1 Жеделсаты қондырғыларының сипаттамасы
1.2 Электр жетектер жүйесіне қойылатын талаптар
1.3 Электр жетектер жүйесін сапалы таңдау
2 Жеделсаты қондырғыларының күштік жабдықтарын таңдау
2.1 Жеделсатының электр қозғалтқыштарының қуатын таңдау
2.2 Жүктеме диаграмасын және тахограмманы тұрғызу
2.3 Жиілікті түрлендіргішті таңдау
2.4 Жылдам жеделсатының тежеу құрылғылары
3 Жылдам жеделсаты жұмысының динамикалық режимін талдау
3.1 Іске қосылу кезіндегі алшақ салынған жүйенің өтпелі процестерін зерттеу
3.2 Тежеу кезіндегі электр жетектегі алшақ салынған жүйенің өтпелі
процестерін зерттеу
3.3 Тежеу және іске қосудағы электр жетектің тұйықталған жүйесінің өтпелі
процестерін зерттеу
4. Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімі
4.1 Лифт жүйесін басқару мекемесіндегі құрылғылардың адамға физикалық
және психологиялық жүктемесін бағалау
4.2 Лифт жүйесін басқару мекемесіндегі жұмыс бөлмесінде ауа алмасу
жүйесіне есеп жүргізу
4.3 Электр құрылғысының шу деңгейін бағалау және есептеу
5 Экономикалық тиімділікті есептеу
5.1 Есептеуге қажетті бастапқы деректер
5.2 Жалақыға кететін шығындарды есептеу
5.3 Электр энергиясына шығынды есептеу
5.4 Капиталды салымдарды есептеу
5.5 Жобаның экономикалық тиімділігі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Қазақстанда тұрғын үй, әкімшілік және мәдени-тұрмыстық ғимараттар
саны жылдан жылға көбеюде. Заманауи құрылыс компанияларының негізгі
мақсаты тұрғызылатын ғимараттың шаршы метрін ұлғайту ғана емес,
сонымен қатар сапасын, жайлылығын және баспана шарттарын жақсарту
болып табылады.
Өндірістік және әкімшілік ғимараттарында, тұрғын үйлерде
қолданылатын барлық көтергіштердің ішіндегі ең кең тарағаны бұл -
жеделсаты.
Жеделсатылар электр жетектерімен жабдықталады, ол қажет жүрістің
жүк көтерілімділігімен және қабат деңгейіндегі аялдаманың дәлдігімен
қамтамасыз етеді. Қолайлылық өтпелі режимдерде пайда болатын
жылдамдықтың шамаларына және жеделсаты кабинансының ақырындауына
байланысты.
Жеделсатылар өзінің мақсаттары бойынша жиі тоқтаулармен іске
қосылулар сипаттамасы тән, циклді әрекеттегі механизмдер қатарына жатады.
Жеделсатылардың электр жетектері сенімді, тиімді және дыбыссыз болу
керек.
Жеделсатылар үшін тоқтау және жүру кезінде қажет бір
қалыптылығына, дайындалу құнына және электр жетектерінң
пайдаланылуына байланысты электр жетектерінің әр түрлі жүйелері
қолданылады. Жеделсатылар үшін қысқа тұйықталған роторы бар асинхронды
электр қозғалтқыштармен айнымалы токтың электр жетектері кеңінен
таралған. АҚ кеңінен таралуы электр қозғалтқыштардың басқа түрлерімен
салыстырғанда құрылымының қарапайымдылығымен, сенімділігімен және
құнының арзандығымен түсіндіріледі.
Жеделсатылар үшін бір жақты және екі жақты қысқа тұйықталған
асинхронды қозғалтқыштары бар айнымалы токтың элетр жетектері мен
кернеуді басқарылатын тиристорлы түрлендіргіштері бар тұрақты токтың
электр жетектері қолданылады. Ақырын жүретін жеделсатылар үшін қысқа
тұйықталған асинхронды қозғалтқышы бар элекр жетектерінің қарапайым
сұлбасы қолданылады. Бұл жағдайда жылдамдықты шектеу қозғалтқыштың
білігінде орнтылатын қосымша маховиктер мен иненрция моментімен арнайы
жеделсаталы қозғалтқыштарды қолдану есебімен, жеделсаты жүк арбасының
электр жетегінің инерция моментін әдейі жоғарылату жолымен орындалады.
Тез жүретін жеделсатылар үшін қозғалтқыштардың төмен жылдамдықта
жұмыс істеу мүмкіндігін қамтамасыз ететін қосымша механикалық сипаттама
қажет. Бұл сипаттама қажет аялдаманың дәлдігін қамтамасыз ету жән
кабинаның жылдамдығын қозғалту үшін қажет. Жылдамдығы 1,4 мс
жеделсатылары үшін кең таралған екі жылдамдықты асинхронды
қозғалтқыштары және контактілі басқаруы бар электр жетектері болып
табылады.

Тиристорлы түрлендіргіштерден басқарылатын тәуелсіз орамалары бар
екі жылдамдықты асинхронды қозғалтқыштарды қолдану жеделсатылы
кабинаның қозғалыс жылдамдығын 2 мс дейін жоғарылатуға мүмкіндік
береді. Электр жетектер жүйесіндегі тездету мен жұлқынуды шектеу
оптималды тахограмма қозғалысын қалыптастыру жолымен жылдамдықты
реттеудің бір контурлы тұйықталған жүйесімен жүзеге асады.
Қазіргі уақытта жеделсаты қондырғыларының электр жетектері қысқа
тұйықталған роторы бар екі жақты асинронды қозғалтқыштан, редуктордан,
тежеу құрылғыларынын және басқарудың релелік-контакторлі сұлбасынан
тұрады.
Бұрын жылдамдықты жделсатыларды жобалау кезінде Г - Қ жүйесі
немесе ТТ - Қ жүйесі қолданылған. Электр жетектің Г - Қ жүйесін
пайдалану кезінде үш қозғалтқышқа қызмет көрсетілген, оладың екеуі трақты
токта жұмыс жасайды. Тұрақты ток машиналарын таңдау кезіндегі
кемшіліктер - бұл щеткалы-коллекторлы аппарат, жетектің бұл түрін қолдану
кезінде ұиыншылықтар туындайды. ТТ - Қ жүйесінің артықшылығы іске
қосылу мен тежеудің бір қалыптылығнда. ТТ - Қ жүйесінде іске асатын
электр жетектері жеделсатылардың әр түрі үшін қолданылады: ақырын
жүретіннен бастап тез жүретіндерге дейін. Жеделсатыны жобалау кезінде
аялдаманың жоғары дәлдігі қажет емес. Бірақ кемшілігі Г - Қ жүйесіндегі
сияқты щеткалы - коллекторлы аппаратта. Сондықтан бұл жобада ЖТ - АҚ
жүйесі қарастырылады.
Қазіргі уақытта электр жетектің жиілікті түрлендіргіш - асинхронды
қозғалтқыш (ЖТ - АҚ) жүйесіне көп көңіл өлінуде.
Жиілікті түрлендіргішті қолдану тежеудің және екпіннің бір қалыпты
іске қосылуына мүмкіндік береді. Қысқа тұйықталған роторы бар асинхронды
қозғалтқышты қолдану коммутация түйіндерінің болуын жояды, бұл
жеделсатының электр жетегін пайдалану мерзімін жоғарылатыды.
Бұл дипломдық жобаның мақсаты жылдамдықты жеделсатылардың
жиілікті - реттеуіш лектр жетектерін ЖТ - АҚ жүйесімен есептеу және өңдеу
болып табылады. Жобада элек жетектерінің динамикалық және статикалық
сипаттамалары, электр жетектерінің математикалық моделі қарастырылған.

1 Жобалау нысанының технологиялық сұлбасы және жылдам
жеделсаты жұмысының технологиясы

1.1.

Жеделсаты қондырғыларының сипаттамасы

Жеделсаты бағыттаушы бойынша тік қозғалыстағы көтергіштен тұрады.
Есіктері жабылатын, жабдықталған шахтада орнатылады.
Жеделсатылар орындалу мақсаты бойынша жолаушы, жүк жолаушы,
сырқаттық және жүк тасымалдайтын болып бөлінеді. Жолаушы жеделсатысы
ғимараттағы жолаушыларды бір деңгейден екіншіге тасу үшін арналған.
Жеделсатыларды кабиналардың қозғалыс жылдамдығына қарай келесі
түрге бөледі:
- ақырын жүретін;
- тез жүретін;
- жылдамдықты;
- жоғары жылдамдықты.
Жеделсатылардың негізгі жабдықтарына келесілер жатады:
- кабина;
- ауырлық (қарсы салмақ);
- жүкарба,
- қозғалтқыш;
- электромехникалық тежеу құрылғылары;
- шахта есіктері;
- басқару аппараттары.
Жабдықтар.
Жеделсатының барлық жабдықтары шахтада, оның үстіндегі және
астындағы ғимараттарда орнатылады.
Шахтаның алдыңғы керегесінде биіктігі бойынша қабаттар деңгейінде
шахтаның есіктерімен жабылған есіктер қатары болады. Шахтаның есіктері
екіашпалы және жылжымалы болады. Жабық күйінде әр жарма шахтаның
сыртынан жылжыуға мүмкіндік бермейтіндей, автоматты құлпымен
жабылады. Автоматты құлыптар жұмысы
Автоматты құлпылардың жұмысы электрлік блоктаушы
ажыратқыштармен бақыланады. Шахтадағы есіктердің саны жеделсаты
аялдамаларының санына сәйкес болады. Шахтада барлық биіктік бойында
кабиналардың қозғалысы үшін табалы бағыттаушылар және ауырлықтың
қозғалысы үшін бұрыштық бғыттаушылар орнатылған. Шұңқыр шахтаның
төменгі бөлігінде болады. Шұңқыр шахтаның жалғасы болып табылады.
Шахтаның шұңқыр кабинаның астында буферлі құрылғлар, ауырлық және
жылдамдықты шектеуіш арқанының тарту құрылғылары орнатылған.
Серіппелі буферлер қатты соққыдан қорғайды. Егер кабина қандай да бір
себеппен шеткі биіктік деңгейінен немесе шеткі төменгі аялдамалардан өтсе.

1.1 сурет - Жолаушы жеделсатысының сұлбасы

Жолаушылар мен жүкті тасу шахтадағы бағыттаушы бойынша
қозғлатын жеделсатының кабинасында орындалады. Шахтадағы кабинаның
белгіленген жағдайы төрт сырғымалы тоспалардың көмегімен сақталады,

кабина қозғалыс
кезінде бағыттаушы бойынша жылжиды. Тоспалар

майланатын аппараттармен жабдықталған. Кабинада жылжымалы еден
болады. Кабинада салмағы 15 кг аса жүк немесе жолаушы болғанда еденнің
жылжымалы бөлігі түсіріледі, ол еден астында орнатылған контактті жүйеге
әсер етеді, ол арқылы кабинадағы жүктің немесе жолаушыны бақылауға қол
жеткізіледі. Сонымен қатар, кабина еденінің астында кабинаның жүктелуін
және артық жүктелу деңгейін бақылайтын құрылғы орнатылған. Кабина
қысқыш ұстағыштармен жабдықталған. Ұстағыштардың мақсаты - егер
кандай да бір себептермен кабинаның қозғалыс жылдамдығы рұқсат
етілгеннен асып кетсе, шахтаның бағыттаушыларында кабинаны сенімді ұстау
және тоқтату үшін арналған. Ұстағыштар жылдамдықы шектеуішті және
ұстағыштың қосылу механизімінің тұтқышын қосатын, арқан құралдары

бойынша жылдамдықты шектеумен іске қосылады. Кабинада екі жарма есік
болады. Олар кабинаның қозғалысы кезінде пайдалану қауіпсіздігінен
кепілдік береді.
Дәл осылай басқару қалқанындағы кабинадан тыс жатқан басқару
аппараттары және құрылғысы бар сигнализациялар байланысы жүзеге асады.
Жеделсатыларға әртүрлі зақымдану мен апаттар кездерінде арнайы
механикалық құрылғыларды қолдануды міндеттейтін қауіпсіздікке қатысты
жоғары талаптар қойылады:
- қозғалтқыш білігінде қалыпты жұмыс кезінде немесе апатты режимде
қозғалтқыштан кернеуді түсіру кезіндегі жетекті тежейтін
электромеханикалық жабдықтар;
- кабина шахтасының еденіндегі соққыдан және қарсы салмақтан
сақтандыру үшін ақырғы сөндіргіштертің қарсыласуында кабина мен қарсы
салмақ отыратын майлы буферлер;

-
арқан үзілгенде немесе қабина қозғалысы рұқсат етілген

жылдамдықтан асқан кезде іске қосылатын ұстағышар. Кабина рұқсат етілген
жылдамдықтан асқанда шектеуіш сыналанады, арқанды тоқтатады, бұл
ұстағыштардың іске қосылуына әкеледі, ол кабинаны бағыттаушыға қысады.
Жеделсаты қозғалтқышы жұмысының ерекшелігі оның білігіндегі
жүктемені өзгерту болып табылады. Жүйе жұмысының келесі шекті
нұсқалары мүмкін: толық жүктелген кабинаны көтеру - бұл кезде жетекті
қозғалтқыш қозғалтқышты режимде жұмыс істейді, толық жүктелген
кабинаны түсіру - жұмыс тежеу кезінде түсіру режимінде орындалады, бос
кабинаны көтру - қарсы салмақтың пекуперотивті тежелуі, бос кабинаны
үсіру - кабинаның күштік түсуі (қарсы салмақтың көтерілуі). Бұл режимдер
жетектен төрт шаршыдағы жұмысты қамтамасыз етеді.
Есіктердің ашылуы кабинаның төбесінде орнатылған есік жетектерімен,
жабылу - серіппемен іске асады. Кабина аялдама деңгейінде болған кезде
кабинаның есігі шахта есіктерімен әрекетеседі. Мұнымен кабина және шахта
есіктерінің жұмысы бірге орындалады. Қақпа есіктері жабылған кезде шахта
есіктері қақпалардың салмағының әсерінен қиғаш сызықтар бойынша
қозғалады.
Ауырлық (қарсы салмақ) құрастырма жүкермен толтырылан металл
рамадан тұрады. Шахтада қарсы салмақ өзінің бағыттаушысы бойынша
қозғалады. Қарсы салмақтың белгіленген жағдайы төрт сырғымалы
топалардың көмегімен сақталады, қрсы салмақ қозғалуы кезінде бағыттаушы
бойынша сырғиды. Тоспалар майлау аппараттарымен жабдықталған. Қарсы
салмақтың қозғалысы кабина қозғалысына қарама-қайшы болады.
Қарсы салмақты қолдану жүкарба электр қозғалтқышының қуатын
төмендетуге мүмкіндік береді.
Заманауи жоғары жылдамдықты жеделсатыларда қарсы салмағы және
теңдестірілген арқандары бар көтеру жүйесі бар. Заманауи жоғары
жылдамдықты жеделсатыларда көтеру биіктігі 200-300 м кезде арқан
жүргізгіш тегершіктердің қоршау бұрышы 360° тең кинематикалы сұлбалар

қолданылады (1.2,

а,б суретті қара). Алдағы жылдарда жеделсаты

техникасының даму үрдісі келесідей: көтерудің жоғары биіктігі үшін жоғары
жылдамдықты жеделатыларда қарсы салмақ, арқан жүргізгіш тегершіктердің
қоршау бұрышы 360° тең теңестірілген арқандар болмақ.

а - тік ілмесі және қоршау бұрышы 180° кем емес тарту арқандарының арқан
өткізуші тегершіктері бар сұлба; б - тік ілмесі және қоршау бұрышы 360°
тарту арқандарының арқан өткізуші тегершіктері бар(екі қабат қоршау) сұлба;
1-арқан өткізуші тегершік; 2-бұрып апаратын оқшаулағыш; 3-кабина; 4-тарту
арқаны;5-теңестіретін арқан; 6-қарсы салмақ; 7-керіп кигізілетін оқшаулағыш
1.2 Сурет - Жоғары жылдамдықты жеделсатыларды сипаттаушы
кинематикалық сұлбалар

Жеделсатылы қондырғылар іске қосылу-тежеу режимдерінде жұмыс
жасайтын элекр жетектердің динамикалық сипаттамасына жоғары талаптар
қоятын механизмдердің типті мысалы болып табылады.
Жолаушы жеделсатылардың электр жабдықтарын келесі талаптар
қойылады:
- жұмыстағы сенімділік;

- жолаушыларға қызмет көрсету қауіпсіздігімен қамтамасыз ету;
- - белгіленген өнімділікпен қамтамасыз ету;
- қабат деңгейіндегі белгіленген аялдаманың дәлдігімен қамтамасыз
ету;
- ұйғарынды шуыл мен дірілдің деңгейін қамтамасыз ету;
- жеделсаты тоқтау немесе іске қосылу кезінде кабинаның ұйғарынды
жеделдетілуі;
- жылдамдықтың рұқсат етілген жұлқынысы;
- пайдалану мен қызмет көретудің қолайлылығы және
қарапайымдылығы;
- тежеу және іске қосылу процестерінің бір қалыпты ауысуын
қамтамасыз ету;
- жылдамдықты ревизиялы төмендеуінің болуы;
- жеделсатылы жүкарба қалыпты тұйықталған түрдегі автоматты
әрекет ететін тежеумен жабдықталуы керек.
.
1.2 Электр жетектер жүйесіне жұмыс механизмінің технологиялық
шартары бойынша қойылатын талаптар

Жеделсатының электр жетегіне қойылытын негізгі талаптар:
- қауіпсіздік, сенімділік;
- қозғалыстың, тежеудің, екпіннің бір қалыптылығы;
- кабина аялдамасының дәлдігі;
- минималды және тұрақты шығындар;
- реверсивтелу мүмкіндігі;
- өтпелі процестердің минималды уақыты кезінде механизмнің
максималды өнімділігі.
Жеделсатының жұмысында шу деңгейі жоғары болмау керек және теле -
радиоқабылдағыштарға бөгет тудырмауы қажет.
Жеделсаты электр жетегінің жұмыс режимі қайталама-қысқа уақытты
болып табылады, іске қосылу ұзаққтығы 40-50%. Сонымен бірге орнатылған
жылдамдықпен қозғалу кезеңінің болмауын ескеру қажет (қабат арасындағы
қозғалыста).
Электр жетектерінң құрылымына және оның басқару жүйесіне
байланысты іске асатын негізгі талаптардың бірі - кабинаның ақырындауын
және жылдмдауын шектеу болып табылады. Жұмыстың қалыпты режимі
кезіндегі жылдамдатудың (ақырындаудың) максималды шамасы 2 мс2 аспау
керек.
Жолаушы жеделсатылары үшін бір сағаттағы қосылу жиілігі 100-240рет
болу керек.
Машина ғимаратындағы күштік электр тізбектерінің кернеуі 660 В
жоғары болмау керек, бұл үлкен номиналды кернеуі бар қозғалтқыштарды
қолдану мүмкіндігін жояды.

Қозғалтқышқа қорек кернеуін жіберу және тежеудің электромагниті бір
уақытта болу керек.
Кабина тоқтаған кезде электр қозғалтқыштың ажырауы тежеуден кейін
болу керек.

Сақтандырғыштарды,
қосқыштарды және тағы басқа түрлі

құрылғыларды қозғалтқышпен оның қоректенуші түрлендіргішінің
арасындағы якорь тізбегімен қосуға рұқсат етілмейді.
Электр қозғалтқыштарды қайта жүктеу және КЗ жағдайында жеделсаты
электр қозғалтқыш жетегіндегі кернеудің түсуі мен механикалық тежеудің
салынуы қамтамасыз етілуі керек.

Жеделсатылы жолаушы
орнатуының параметрлері 1.1. кестеде

келтірілген.

Кесте 1.1 - Жеделсаты қондырғыларының параметрлері

1.3 Жүйенің электр жетегін сапалы таңдау

Қазіргі уақытта берілген жүйе үшін келесі жетек түрлері кең таралған:
- жиілікті түрлендіргіш - қысқа тұйықталған роторы бар асинхронды
қозғалтқыш;
- басқарылатын түзеткіш - тұрақты токтың қозғалтқышы;
- жылдамдықты реостатты реттеуі бар жетек.
Қысқа тұйықталған роторы бар асинхронды қозғалтқыштарда реостатты
реттеу статорлы тізбекке активті қосымша кедергіні енгізу арқылы орындалуы
мүмкін. Бұл жағдайда механикалық сипаттамалар R1 әр түрлі мәндерде
тұрғызылады. Осындау реттеу әдісі кезінде сипаттаманың қатаңдығы мен
критикалық моменттің төмендеуі болады. Қазіргі уақытта реттеудің бұл әдісі
қолданылмайды.
Мехникалық сипаттамалардың теңдеуіне сәйкес реосттатты
сипаттамалар келесідей болады (1.2 суретті қара). Жүк көтергіштік, кг
800
Жеделсаты кабинасының массасы, кг
500
Көтеру биіктігі, м
75
Қабаттар саны (аялдамалар)
15
2
Кабинаның максималды жылдамдық шегі, мс
1,8
3
Кабинаның максималды жұлқыныс шегі, мс
4,0
Кабина қозғалысының орнатылған максималды
жылдамдығы, мс
2,5

R1 R2 R3
1.3 сурет - Асинхронды қозғалтқыштар үшін реостатты сипаттамалар

Реттеудің бұл әдісі келесі көрсеткіштермен сипатталады:
- жылдамдықты реттеу тек негізгіден төмен ғана болуы мүмкін;
- тораптан қолданыс алатын қуат идеалды бос жүрістің жылдамдығы
өзгермегендіктен, тұрақты болып қалады;
Қосымша кедергінің ұлғаюында біліктегі қуат жылдамдықтың түсуі
нәтижесінде азаяды;
Сипаттамалардың қатаңдығы қосымша кедергінің өсуімен түседі:
Күштік тізбектердегі шығындар жылдамдықтың статикалық
төмендеуіне пропорционал және ол сипаттама қатаңдығының төмендеуінде
ұлғаяды;
Сипаттама қатаңдығының төмендеуіне орай реттеу диапазоны көп емес;
Ауыстыру машинаның күштік тізбегінде жасалғандықтан және сырғу
контактілері бар реостаттардың қолданысы мүмкін болмағандықтан реттеу
бірқалыпты болмайды;
Керек жабдықтардың төмен бағасына байланысты күрделі шығындар
көп емес.
Қазіргі кезде жылдамдықты реттеудің бұл әдісі қолданылмайды.
Жеделсатылық қондыруға қойылатын шарттар электр жетекті жүйемен
қамтамасыз етуді, минималды энергетикалық және материалдық шығын
кезінде максималды өндірістегі барлық керек операциялардың орындалуын
талап етеді.
Технологиялық шарттардан 0,4 кВ кернеуіндегі қысқа тұйықталған
роторы бар асинхронды қозғалтқыш нұсқасын тңдаймыз.
Қоректік торапқа қосылуы және олардың кең таралуы кезіндегі (барлық
тұрғын үйлерде) аз материалды шығындар;
Электр қозғалтқыштың ысқыланатын бөлшектері болмағандықтан,
механикалық айырулар аз;

Адамдарды тасу кезінде маңызды фактор болып табылатын қатардан
анда-санда шығады.
Басқарушы электроника қолданысы электр жетек мүмкіндіктерін
кеңейтуге мүмкіндік береді:
- Іске қосу моментін жоғарылату;
- Тоқтарды шектеу;
- Реттеудің бірқалыптылығын қамтамасыз ету;
- Электр жетек жүйесін таңдауға тоқталайық-асинхронды электр
қозғалтқыш - жиілік түрлендіргіш.
Жолаушыларды тез тасудың міндеті,яғни жолаушылық
жеделсатыларды жобалау көп қабатты ғимараттар, әсіресе әкімшілікте уақыт
бойынша ауытқымалы жолаушылар ағынының орны байқалады.1.5. суреттте
жеделсатының қызу жұмыс уақытындағы тұрғын үй жолаушыларының
қозғалу кестесі көрсетілген.

1.4 сурет - Тұрғын үйдегі жолаушылардың қозғалу кестесі

Әртүрлі жеделсатыларда әр түрлі жүктелу болады және
жеделсатыларды жобалау түрлі амалдарды талап етеді. Сондықтан биік және
әкімшілік ғимараттарында жүктелу шыңы уақытында жеткілікті өтпелі тік
тасу мүмкіншілігін қамтамасыз ететін жоғары қозғалыс жылдамдықтары және
жүк көтергішті бар жеделсатыларды қолдану қажет.
Тасылатын жолаушылардың максималды саны-9 адам, яғни максималды
рұқсат етілетін салмақ-800кг.

2. Жеделсатылық қондырудың күштік жабдығын таңдау

2.1 Жеделсаты электр қозғалтқышының қуатын таңдау

Тұрғын және әкімшілік ғимараттарындағы жолаушылық көтермелеу
қарсы салмақпен орындалады. Кабина биіктігі 50м жоғары болған кезде
арқандарды теңестіруші негізгі жүргізетін арқандардан басқа, қарсы салмақ
пен кабина қосылады. Шамамен бірдей тығыздықтағы тұрғындарымен
қабаттардағы мүмкін аялдамалардың саны 2.1. сурет бойынша анықталуы
мүмкін.

2.1 сурет - Жеделсаты кабинасындағы мүмкін аялдамалар санын анықтау
кестесі

Берілген кестеден аялдамалар санын 7 тең деп қабылдауға болады.
Көтермелер үшін қарсы салмақ оның бос кабинадағы ауырлық күшін және
көтерілетін номиналды жүкті теңгеруі бойынша таңдалады.

Gпр G0 Gн 0,5 G у.к. H,

(2.1)

мұндағы G0 -кабинаның ауырлық күші Н;
-теңгеру коэффициенті, әдетте 0,4 тең деп қабылданады;
Gн -номиналды көтерілетін жүктің ауырлық күші Н;
G у.к. -теңестірілетін арқандардың ауырлық күші Н.

Аз қабатты ғимараттарға қызмет көрсету кезінде жүргізуші
арқандардың массасы аз шаманы құрайды және жетектің жұмысында аз
білінеді. Көтерме биіктігін 50м және одан жоғары ұлғайту кезінде кабинаның
теңгерілуі байқалатын арқан массасы бірнеше бірнеше мың килограммға
жетуі мүмкін. Сондықтан үлкен биік көтермелері бар жеделсатылардағы арқан
өтемақысы үшін кабина мен қарсы салмақты қосатын теңестіруші арқандар

қолданылады.Теңестіруші

арқандардың

массасы

жүргізуші

массада

қабылданады.

G0 m0 g 5000 Н,

Gн mн g 8000 Н,

G у.к. m у.к. g 2000 H,

Gпр 5000 0,4 8000 1000 9200 Н.

Қарсы салмақтың қатысуында жүк көтерілу кезіндегі қозғалтқыштың
статикалық қуаты

Pc
G

0
Gн Gпр

10 3 кВт,

(2.2)

мұндағы -жүк көтеру жылдамдығы мс;
- көтеру механизмінің П. ә.к.;
2,5 мс;
0,85 .

Pc

5000 8000 9200 2,5 11,18 кВт.
0,85

Жеделсатының жылдамдығында l 75 м биіктікке ауысу уақыты:

t

l

75
2,5

30 с,

(2.3)

мұндағы: t 01 1с -жолаушыларды жүктеу және түсіру уақыты;
t 01 1с-есікті ашу және жабу,жеделсаты қозғалтқышын қосу
үшін қажетті қосынды уақыт;
t 03 2,8 с-жеделсаты кабинасының жылдамдату және
бәсеңдету уақыты.
Қосу ұзақтығын тұспалдап анықтаймыз:

ПВСЭ

2 t
2 t 9 t 01 9 t 02 9 t 03

100

2 30
2 30 9 1 9 6,5 9 2,8

100 49% .(2.4)

КПД механизмдерінің

G0
Gн G0

50000
50000 80000

0,38 кезіндегі жүктемеден

тәуелділік кестесі бойынша 0,75 пайдасыз жеделсаты ауысуының ПӘК
табамыз.

ПВСЭ 49% кезінде қозғалтқышты алдын ала таңдауды қуат бойынша
жүргізуге болады:

Pн1 k Pc 1,4 82,3 16,76 кВт.

(2.5)

ПВСЭ 49%

кезінде

қозғалтқыштардың номиналды қуаттары

көрсетілмегендіктен, ПВн 50% жақын номиналды мәндерінде Pн1 қуатын
қайта есептеу керек.

Pн Pн1

ПВСЭ
ПВн

16,76

49
100

11,73 кВт.

(2.6)

Қозғалтқыштың айналу жылдамдығы:

n

60
D

i

60 2,5
3,14 0,45

9 955 айнмин ,

(2.7)

мұндағы D - арқан жүрісті шкифтің диаметрі м.
[20] де 2.1 кестесінде берілген АИРМ160S6 сериялы фазалы роторы бар
асинхронды қозғалтқышты алдын ала таңдаймыз.

Кесте 2.1 - АИРМ160S6 электр қозғалтқыштарының техникалық
сипаттамалары: Параметр
Мәні
Қуат, кВт
11
Номиналды кернеу, В
380
Сырғу. %
3
Іске қосылу моментінің еселігі
2,3
Максималды момент еселігі
2,7
2
Серпінділік моменті,кг∙м
0,043
Айналудың номиналды жылдамдығы обмин
970
Номиналды тоқ А
23,5
Іске қосылу тогы, А
164,5
Пайдалы әсер коэффициенті
0,87
ПВ, %
100
COS
0,9

2.2. Тахограмма мен жүктемелі диаграмманы тұрғызу.

Қозғалтқыштың номиналды және критикалық моменттері:

M Н

9550 Pн
nН

9550 11
970

108 Н м,

(2.8)

M K M Н 2,7 108 291.6 Н м.

Идеалды бос жүрістің жылдамдығы:

(2.9)

n0

nН
1 S H

970
1 0,03

1000 айнмин.

(2.10)

Электр қозғалтқыштың білігіне келтірілген серпінділік моментін
есептейміз:

2
J пр J д 1,1 J м ,

мұндағы J д -қозғалтқыштың серпінділік моменті кг м2;
J м -орындалушы механизмнің серпінділік моменті кг м2;
м келесі формуламен анықтаймыз.

(2.11)

м

v
Rш

,

(2.12)

мұндағы R ш -арқан жүрісті шкифтің радиусы м;
v -механизм жылдамдығы мс.

м

2,5
0,225

11,1 радс.

Арқандар салмағы теңгерілген болып және тең өлшемді қозғалыста
статикалық момент өзгермегендіктен, қозғалысты ілгермелі деп есептеп
механизмнің серпінділік моментін келесі теңдікпен сипаттаймыз:.

2
J м m ,

мұндағы, m -барлық ілгермелі қозғалатын денелердің массасы, кг.

(2.13) с
м
v
с

Денелердің массасын келесі формуламен анықтауға болады:

m

Gка б и ны Gп р о ти во веса G гр у за
g

2265 кг,

2
2
11,1

m 1

Gка б и ны Gп р о ти во веса
g

1449 кг,

J м1

11,1

2

2

Жүк бар кездегі серпінділік моменті:

J пр

104,7

2

2

Жүк жоқ кездегі серпінділік моменті:

J пр

104,7

2

2

Қозғалтқыштың орташа іске қосылу моментін таңдау үшін жүктелген
арбадағы статикалық моментті анықтаймыз:

M C

Pн
с

105 Н м.

(2.14)

Қозғалтқыштың іске қосылуындағы минималды моментті таңдаймыз:

M min 1,8 108 194 Н м.

(2.15)

Қозғалтқыштың іске қосылуындағы мақсималды момент келесіге рең:

M max 2,7 M H 291,6 Н м.

Қозғалтқыштың іске қосылуындағы орташа момент:

(2.16)

M ср

M max M min
2

194 291,6
2

243 Н м.

(2.17) 2,5
114,89 кг м ,
J м 2265
2,5
73,5 кг м .
1449
11,1
1,32 кг м .
0,043 1,1 114,89
11,1
0,86 кг м .
0,043 1,1 114,89

Жүктелген немесе жүктелмеген жеделсаты қозғалтқышының іске
қосылуындағы момент және іске қосылу уақыты бірдей болады деп
қабылдаймыз:
Жүктелген жеделсаты қозғалтқышының іске қосылуындағы уақыты:

t п

J
M кр M C

1,32 104,7
283,6 105

0,8 с.

(2.18)

Іске қосу уақыты орнатылған жылдамдық уақытымен салыстырған
үлкен болмағандықтан, олардың шамаланған анықтауларында тоқтауға
болады.
Шамалап өтпелі процестердегі жолдарды да анықтаймыз.
Жүктелген және жүктелмеген жеделсатының тежеу уақыты M Т 100
Н * м: электромагнитті тежеу әсерінде:

tT

J
M C M Т

1,32 104,7
105 100

0,7 с.

(2.19)

Жүктелген және жүктелмеген жеделсатының іске қосу кезіндегі жолы:

ln

H
2

t n

DnH
2 60i

t n

3,14 0, 45 970
2 60 9

0,8 1 м.

(2.20)

Жүктелген және жүктелмеген жеделсатының тежеу кезіндегі жолы:

lT

H
2

tT

DnH
2 60i

tT

3,14 0, 45 970
2 60 9

0,7 0,9 м.

(2.21)

Жүктемелі жеделсатының 7 аялдама жасағандағы

орнатылған

жылдамдықтағы жолы:

l1 l 6 ln 6 lT 75 7 0,49 7 0,23 61,7 м.

M C 103 Н * м: кезіндегі қозғалтқыштың сырғуы мен жылдамдығы:

s s H

M C
M H

0,05

105
108

0,048 4,8% ,

(2.22)

n n0 1 s 1000 1 0,048 952 айнмин.

(2.23)

Жеделсатының 7 аялдама жасағандағы орнатылған жылдамдықпен
қозғалу уақыты:

t

l1
7

61,7
2,5 7

3,52 с.

(2.24)

Үдеу

(жылдамдықтың бірінші туындысы)

және жұлқыныс

(жылдамдықтың екінші туынысы) адамға қауіпсіз деңгейде шектелуі тиіс.
Екінші жақтан, жұлқыныс пен үдеу максималды үлкен болуы тиіс, себебі

қарсы жағдайда жеделсаты қозғалысының тиімділігі төмендейді.
Ал

жолаушылар уақыттарын жоғалтады, сондықтан жұлқыныс пен үдеудің
шегінде V(t) табуды мақсат етейік. Жұлқыныс оптималды қисық бойынша үш
кезеңнен өтеді:
1. Жұлқыныс p = const 0, үдеу түзу бойымен,ал жылдамдық парабола
бойымен ұлғаяды.
Бұл кезеңнің ұзақтығы:

t1

a
p

2
4

0,5 с.

(2.25)

Бұл кезең аяғындағы кабинаның қозғалыс жылдамдығы мынаған тең:

V1

p t12
2

0,5 мс.

(2.26)

2. Жұлқыныс нөлге тең, үдеу тұрақты, ал жылдамдық - түзу сызық
заңымен.
Бұл кезеңнің ұзақтығы:

t1

V
a

a
p

2,5
2

2
4

0,75 с.

(2.27)

Бұл кезең аяғындағы кабинаның қозғалыс жылдамдығы мынаған тең:

V2 V1 a t 2 2 мс.

1. Жұлқыныс p = const 0,үдеу түзу бойымен, ал жылдамдық кері
парабола бойымен азаяды.
Бұл кезеңнің ұзақтығы:

(2.28)

t 3 t1

a
p

2
4

0,5 с.

(2.29)

Бұл кезең аяғындағы кабина қозғалысының жылдамдығы орнатылған
мәнге тең.

Толық екпін уақыты :

t p t1 t 2 t3 2 t1 t 2 1,75 с.

Егер үдеуді тұрақты деп есептесек, бұл жағдай үшін:

(2.30)

t p

V
a

1,25 c.

(2.31)

Жеделсаты

кабинасындағы қозғалыс жылдамдығының

уақытқа

байланысты аналитикалық функциясы былай анықталады:

pt 2
2

V2 [a ] (t t1 t2 )
2

.

(2.32)

Қозғалтқыш білігінің бұрыштық айналу жылдамдығы түзу қозғалыс

жылдамдығымен байланысты: (t)
2V (t ) i
D

.

2.2 сурет - Жылдамдату мен жұлқыныс шектеулі кездегі қозғалтқыш
екпінінің қисығы.

) [V a(t t )] (t, t , t
V (t )
(t, t1 2t , t р )
p(t t1 t2 )

M, H м
ω, радс

Mср=243 Н м

ω=106,9 радс
Mс=103 Н м

0

t012 t022

tn

t

t

2.3 сурет - 0,5 және ПВ=49% болғанда жүктемелік диаграмма және
АИРМ160S6 қозғалтқышының тахограммасы.

M Э1

7 M ср t п 7 M 2 t

7 t п 7 t

103,3 Н м.

(2.33)

ПВ=100% қайта есептегеннен кейін аламыз:

M Э M Э1

ПВЭ
ПВН

103,3

49
100

72,3 М Н 108 Н м.

(2.34)

Көрініп тұрғандай,шамалап алынған қозғалтқыш қыздыру шарттарын
қанағаттандырады.

2.3. Жиілік түрлендіргішті таңдау

Ауыспалы тоқ машинасындағы жылдамдықты жиілік бойынша реттеу
мүмкіндігі олардың математикалық сипаттамаларынан анық. Оның негізгі
құндылығы жылдамдықпен бірге тораптан қолданылатын энергияның

реттелуі,
яғни жылдамдықты параметрлі әдістермен реттеумен

салыстырғанда, мұнда шығын минималды болады2 с

0

2 f
p

(2.35)

Электрониканың

және техниканың күштік

түрлендіргіштер

аумағындағы соңғы жетістіктер
қуатты және сенімді тиристорлы

түрлендіргіштерді шығаруға мүмкіндіктер береді. Аспаптар энергетикалық
шығындарды төмендетіп, жиілікті реттеу сапасын жақсартатын (асинхронды
электр қозғалтқыш үшін) оптималды басқару станцияларымен жинақтала
алады.
Біз қарастырып отырған жағдайда жиілік түрлендіргішті орнатудың
қажеттілігі жүрістің бірқалыптылығы (кең шектерде реттеу), минималды және
тұрақты энергетикалық шығындар, қозғалтқыш білігінің айналуын бірізділеу
сияқты жеделсатыға қойылатын талаптармен түсіндіріледі. Тиристорлы
түрлендіргішті таңдаудың шарттары келесідей:
- түрлендіргіштің кернеуі қозғалтқыш кернеуінің шамасына тең немесе
үлкен етіліп таңдалады. U П U Д
- түрлендіргіштің тоғы қозғалтқыш тоғының шамасына тең не үлкен
етіліп таңдалады. I П I Д
Түрлендіргіштің максималды тоғы қозғалтқыштың максималды
тоғының шамасына тең не үлкен етіліп таңдалады. I МП I МД
мұндағы, Uп, Uд -түрлендіргіш пен сәйкес қозғалтқыштың номиналды
кернеуі;
Iп, Iд- түрлендіргіш пен сәйкес қозғалтқыштың номиналды тоғы;
Iмп, Iмд - түрлендіргіш пен қозғалтқыштың максималды тоғы;
Жиілік түрлендіргішті электр жетек шығаратын нақты есеп негізінде
таңдау қажет:
- қосылатын электр қозғалтқыштың түрі мен қуаты;
- жылдамдықты реттеудің дәлдігі мен диапазоны;
- қозғалтқыш білігіндегі айналу моментін қолдау дәлдігі.
Сонымен қатар түрлендіргіштің конструктивті ерекшеліктерін де
ескеруге болады:
- өлшемдері;
- пішін;
- басқару құрылғысын шығару мүмкіндігі және т.б.
Стандартты асинхронды қозғалтқышпен жұмыс істегенде
түрлендіргішті сәйкес қуатпен таңдаған жөн. Егер үлкен іске қосылу моменті
немесе екпінніңбәсеңдету қысқа уақыты керек болса, стандарттыдан бір саты
жоғары түрлендіргішті таңдаңыз.
Арнайы қозғалтқыштармен (тежеуіші бар қозғалтқыштар,жүктемелі
қозғалтқыштар, тартылатын роторы бар, синхронды қозғалтқыштар, жоғары
жылдамдықты және т.б.) жұмыс істеуге арналған түрлендіргішті таңдағанда
ең алдымен қозғалтқыштың номиналды тоғынан үлкен болуы тиіс және

түрлендіргіштің номиналды тоғымен басқарылғаны дұрыс. Бұл жағдайда
жеткізуші мамандармен ақылдасу керек.
Моментті қолдау дәлдігін және қозғалтқыш білігіндегі жылдамдықты
өсіру үшін нөлдік жиілік аумағында қозғалтқыштың толық моментімен
жұмыс істеуге мүмкіндік беретін, кері байланыста тетіксіз ауыспалы жүктелу
кезіндегі жылдамдықты қолдайтын, қозғалтқыш білігіндегі моментті нақты
қадағалайтын жетілген түрлендіргіштерде векторлы басқару орындалған.
Егер жүйенің ең жақсы динамикасын қамтамасыз ету керек болса,
мысалы, минималды мүмкін уақыттағы тез реверс, амплитудалы-фазалы
басқаруды қамтамасыз ететін векторлы басқару алгоритмі жақсы таңдау
болып табылады. Бұл алгоритм жоғары іске қосылу моментін алуға және оны
асинхронды қозғалтқыштың номиналды жылдамдығына дейін сақтауға
мүмкіндік береді. Алгоритм тіпті біліктегі қарсыласу моментінің секірісті
өгерісінде жылдамдық бойынша реттеудің жоғары сапасын береді. Векторлы
басқару энергия сақтауды ең жақсы жолмен қамтиды, себебі жиілік
түрлендіргіш (инвентор) қозғалтқышқа берілген жылдамдықта тіпті кіріс
кернеуі 380В асқанда (мысалы, өндірістік торапта жиі кездесетін 440-460В)
жүктеменің айналуына қажетті қуатты береді. Электр энергиясын үнемдеу
11кВт және одан жоғары қуаты қозғалтқыштарда байқалады. Қолданысына
байланысты энергияны үнемдеу 30% ал кейбір жағдайларда 60% жетеді.
Жиілік түрлендіргіште (инвентор) әдетте ПИД-регулятор орнатылады.
Түрлендіргіш қозғалтқыштың айналу жылдамдығын берілген деңгейде
жүйенің (шығын,жылдамдық,деңгей,қысым,темпе ратура және т.б.)
анықталған параметрін тетіктен 0-10В немесе 4-20мА аналогті дабыл түсуінің
арқасында қолдайтындай етіп өзгертеді.
Ережеге сәйкес, инвентор қуаты электр қозғалтқыш қуаты тең етіліп
таңдалады. Бұл ереже номиналды айналым саны 1500 және 3000 айнмин бар

электр қозғалтқыштарға таралады.
Басқа электр қозғалтқыштарды

пайдаланғанда немесе пайдаланудың кейбір ерекше жағдайында жиілік
түрлендіргішті (инвентор) таңдау келесі шартқа сай келуі керек: жиілік
түрлендіргіштің (инвентор) номиналды шығыс тоғы электр қозғалтқыштың
номиналды тоғынан кем болмау керек.
Рұқсат етілетін Iнд=23,5 максималды тоқ бойынша түрлендіргішті
таңдау жүгіземіз: (Табл.2,2).
Алынған мәліметтер негізінде 2.2. кестеде келтірілген параметрлермен
E2-8300-015H түрлендіргішін таңдаймыз.

2.4 сурет - E2-8300-015H түрдегі түрлендіргіштің ішкі көрінісі

Кесте 2.2 - ПЧИТ E2-8300-015H жиілік түрлендіргіштің техникалық
сипаттамалары

Түрі
E2-8300-015H
Түрлендіргіш қуаты, кВА
15
Электр жетек қуаты,кВт
11
Шығыстық номиналды тоқ, А
25
Пайдаланылатын қуат, кВА
19,1
Қоректік кернеудің
болжамдық шығын уақыты
2
Басқару режимі
Uf немесе тоқты вектормен басқару
Диапазон
От 0,1 до 650,0 Гц
Іске қосудағы момент
150%1Гц (тоқты вектормен басқару кезінде)
Жылдамдықты реттеу еселігі
1:50 (тоқты вектормен басқару кезінде)
Жылдамдықты реттеу дәлдігі
+-0,5% (тоқты вектормен басқару кезінде)
ШИМ әкелуші жиілік
2 ден 16 кГц дейін
Uf сипаттамалары
18 белгіленген және 1 бағдарламаланатын
сипаттамалар.
Орта температурасы
10 нан +50°С дейін
Салыстырмалы ылғалдылық
0 ден 95% дейін (конденсатсыз)
Рұқсат етілетін діріл
1g (9.8мс2 )
Екпінді тежегішті басқару
Екпіннің тежегіштің екі сатысы (0,1 - 3600 с)
және S-қисықтары (3-05 константының
сипаттамасын қара)

Қорғаныш функциялары:
-Қайта жүктелу: қозғалтқыш ( орнатылған сипаттамамен) және
түрлендіргіш ( 1мин. ағымындағы 150 %) қорғанысы.

-Сақтандырғыштармен қорғау: сақтандырғыш
іске қосылғанда

қозғалтқыш тоқтатылады.
-Асқын кернеу: 820В аспайтын тұрақты тоқ тізбегіндегі 380В класы
үшін
- Кернеудің төмендеуі: 380В аспайтын тұрақты тоқ тізбегіндегі 380В
класы үшін
- Қоректен айырылған кездегі қайта іске қосылу: 15 мс бастап 2 с
дейінгі уақытта қоректен айырылу кезіндегі қайта іске қосылу жылдамдықты
анықтаумен мүмкін болады.

-
Олқылықты болдырмау: жұмыс,
тежеу және екпін кезінде

олқылықтан сақтау
- Шығыстағы қысқа тұйықталу: электронды қорғаныс
- Жермен тұйықтаудың ақаулығы: электронды қорғаныс
-Өзге функциялар: радиаторды қызып кетуден сақтау, момент
бойынша қайта іске қосылуды анықтау, басқару клеммдеріне қосылу
қателіктерінен сақтау, кері айналуға тыйым салу, қоректік үзілістер немесе
апатты тоқтаулардан кейінгі іске қосылуға тыйым салу, контстанталардың
өгеруін оқшаулау.
Тоқ бойынша қайта жүктелу рұқсат етіледі: 1мин ішіндегі 120%
номиналды тоқ. Түрлендіргішті қосу сұлбасы 2.4. суретте келтірілген.

2.5 сурет - ПЧ - ИТ E2-8300-015H қосылу сұлбасы

Берілген жиілікті түрлендіргіш аралық тоқ контуры бар екі түйінді
болып табылады. ЖТ бірінші түйіні-тиристордағы басқарушы түзеткіш,
тұрақты тоқтың аралық контуры-реактор. Екінші түйін - GTO бекітілетін
тиристорында орындалған тоқтың автономды инвенторы (ТАИ). ТАИ
құрамында ЖТ жүктемесі үшін реактивті энергия көзі болып табылатын
конденсаторлар бар.
ТАИ бар ПЧ басты артықшылықтары:
- торапқа энергия рекуперациясының мүмкіндігі;
- шығыс кернеуі синусоидалыға жақын заң бойынша өзгереді;
- шығыстағы қысқа тұйықталу тәртібінің апатсыздығы.

Асинхронды электр қозғалтқыш роторының жылдамдығы қоректенуші
кернеу жиілігінің, қоректенуші кернеу амплитудасының, статор полюстерінің
жұп сандарының өзгеруімен реттеледі. Технологиялық шарттардан шыға
отырып, біз реттеудің бірінші әдісіне тоқталамыз.
Таңдалған энергия түрлендіргіш техникалық сипаттамаларды
қанағаттандырады, сонымен қатар өзіне жиілік түрлендіргішті және завод
жинағын басқару жүйесін қосады. Берілген жабдық жеделсаты жетегін және
ауыспалы тоқ қозғалтқышы бар жүккөтергіш мезанизмерін реттеу үшін
жасалған.
Асинхронды қозғалтқыш жылдамдығын статор кернеуіне
жиынтықтайтын жиілік өзгерісімен реттеу жылдамдықты төмендету жағымен
немесе жылдамдықты номиналдыдан жоғары ұлғайту жағымен орындау
мүмкін.
Жиілікті номиналдыдан төмен реттеу кезінде машинаның магнитті
ағыны өзертіндей болып тұратын жиілікті басқарудың заңын таңдауға болады
(асинхронды қозғалтқыш статорына жиынтықталатын қоректенуші кернеу
амплитудасымен жиілік арасындағы қатынас). Бұл жағдайда қозғалтқыштың
максималды моменті өзгермей сақталады, осылайша жүктеменің өзгеріссіз

моментінде барлық реттеу диапазонында
қайта жүктелу қабілетінің

тұрақтылығы қамтамасыз етіледі. Таңдалған жиілікті түрлендіргіш тоқ
инвенторының негізінде орындалған тұрақты тоқтың аралық түйіні бар
түрлендіргіші болып табылады. Оның жұмысының мақсаты: тораптың
ауыспалы кернеуі тиристорлы түзеткіш арқылы түзеледі; алынған тұрақты
кернеу аралық тізбекте төменгі жиіліктегі индуктивті-сыйымдылық сүзгіші
арқылы қалыпқа келеді. Күштік бекітілетін тиристорларда (GTO) орындалған
инвентор оқшаулағышында керекті кернеу мен жиілікті шығыс дабылы
қалыптасады. Шығыс кернеуінің қалыптасуы ендік импульсті модуляция
(ШИМ) әдісімен жүзеге асады.

2.4 Жылдамдықты жеделсатының тежеу қондырғылары

Тежеу қондырғысы жеделсаты кабинасының берілген жағдайында ұстап
тұру мен тоқтауы үшін қызмет атқарады. Жеделсатының жүкарбасын
тұйықталған түрдегі автоматты қозғалатын тежегішпен жабдықтайды. Өшіп
тұрған электр қозғалтқыш және электр торабында кернеудің жоқтығы кезінде
жүкарба тежелу керек. Тежегішті жетектің қандай да бір элементінің (мысалы,
жалғастырғыш) қатардан шығып кеткен жағдайында тежегіш арқан жүрісті
шкифті тежей алатындай редукторға жақын тұрған тез жүрісті білікке
қондырады. Сондықтан тежегіш шкифті электр қозғалтқыш білігінде емес
редуктор білігінің кірісіне бекітеді. Жеделсатыларда әдетте қалыптық
тежегіштерді қолданады.
Жұмыс мақсаты бойынша қалыпты бекітілген және қалыпты алшақ
салынған тежегіштер деп жіктеледі. Қалыпты бекітілген тежегіштер - жетек

өшкенде электромагнит тежегіші тежегіш шкифті тежейді. Электр жетегі бар
қалыптық бекітілген тежегіштер жеделсаты жұмысының уақытында кернеу
мен алшақ салынған қалыптыққа ие. Тоқ берілісі тоқтағанда қалыптылықтар
тұйықталады және жеделсаты тежеледі. Электр жетек тежегіш қалыптарды
жазылған жағдайда ұстау үшін, ал серіппе-қалыптардың тұйықталуына, яғни
тежеу шкифін қалыптармен қысу үшін қызмет атқарады. Электр энергия
жоқтығында немесе жөнделмейтін электр қозғалтқышта кабинаны аз

жылдамдықпен ауыстыру керек.
Мұндай жағдайлар үшін жүкарба

қарастырылатын иінтірекпен қамдалған. Қолмен иінтіректі басып жүкарбаны
тежейді және электр қозғалтқыштың көмегісіз кабинаны ауыстырады.
Жеделсатылық жүкарбаларда екі қалыпты тежегіштерді кеңінен
қолданады.Тежегіш қалыптар иінтірекке топсалы түрде бекітіледі. Қалыптар
жоғары тозуға шыдамдылығы бар фрикциялы материалдардан жасалған
қаптамаларға ие. Қаптамаларды қалыптарға жезді,аллюминийлі немесе мысты
шегемен шегелейді. Тежеу жұмысына шкифті екі жағынан ұстайтын қалып
айырмашылығының шамасы әсер етеді. Айырмашылық шамасы тежеу
шкифінің диаметріне байланысты бірдей және 0,4-тен 1мм дейінгі арлықта
болу керек. Тежегіш жетегі ауыспалы тоқтан істейтін электромагнитті болады.
Якорь жүрісіне байланысты тежегіш электромагниттер ұзын жүрісті (якорь
жүрісі 20-50мм ) және қысқа жүрісті (2-5мм) деп бөлінеді. Жолаушылық
жеделсатыларда МП-201 қысқа жүрісті тежеу қондырғылары қолданылады.
МП-201 электромагнитінің артықшылығы: жұмыстың шусыздығы, жедел
қосылу,қ алып пен жартылай жалғастырғыштың арасындағы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.