Жүктілік кезінде туындайтын өзгерістер

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР

Аталмыш дипломдық жұмыс жазылуы барысында бірқатар құжаттар негізге алынды.

МББС (ГОСТ) 7. 32-2001. Ғылыми-зерттеу жұмыстары есеп.

Рәсімдеу құрылымы мен ережелері

МББС (ГОСТ) 7. 32-2001. Библиографиялық жазба. Библиографиялық сипаттама. Құрастырылуға қойылаты жалпы талаптар мен ережелер.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы заңы» 27 шілде 2007 жылғы №319-III 3ҚР (01. 01. 2017ж. өзгерістермен және толықтырулармен) заңы.

АНЫҚТАМАЛАР

Адаптация - ағзаның белгілі бір орта жағдайларына бейімделу үдерісі

Гомеостаз - ағзаның ішкі ортасының динамикалық тұрақты ортасы

Жүктілік - ұрықтанған аналық жыныс жасушаларынан ана құрсағындағы нәрестенің дамуы жүретін физиологиялық үдеріс

Иммунитет - ағзаның ауруға қарсы туру қабілеті, ауруға қарсыласу

Овуляция - ай сайын аналық жасушалардың біреуі пісіп жетіліп құрсақ қуысына түсуі

Патологиялық жағдай - аурушандық

Плацента - ұрықтың даму кезінде пайда болып, жатыр мен ұрықты байланыстырып тұратын арнайы мүше, плацента немесе бала жолдасы арқылы құрсақтағы нәрестенің қоректік заттарды қабылдауы жүзеге асады

Ұрықтану - аталық және жыныс жасушаларының ядролары қосылу арқылы жұмыртқаның дамып жетңлуіне жағдай туу

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

АҚ - артериялық қан қысымы ;

Б. Қ - бастапқы қалып;

ДЖҚ - дене жүктемесі қарқыны;

ЕДЖ - емдік дене шынықтыру;

ЖДЖ - жалпы дамытушы жаттығулар;

ЖСЖ - жүрек соғу жиілігі;

мм с. б. - миллиметр сынап бағанасымен

ӨТШ - өкпенің тіршілік сыйымдылығы;

л/мин - литр минутына

ТАЖ - тыныс алу жиілігі.

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыс тақырыбының көкейтескілігі. Жүктілік әйел заты үшін ең керемет әрі қуанышты сәттерінің бірі. Әрбір әйел азматшаларының арманы ана атану. Әйел адам үшін дүниеге сәби әкелуден артық бақыт жоқ. Дегенменде кейбір жандардың арманы ұзаққа бармай үзіліп. жатады. Сонымен қатар қазіргі таңда ғылыми техникалық прогрестің қарқынды дамуы мен кез келген құрылғылардың автоматтандырылуы адамзаттың жұмысын жеңілдеткенімен қимыл қозғалыстың төмендеуі немесе гипокенезия жағдайы алаңдатарлық мәселелердің бірі болып отырғаны бәрімізге аян [ 1] .

Статистикалық мәліметтерге жүгінсек, өкінішке қарай, барлық жүктіліктің 15-20% түрлі себептердің болуынан түсік тастаумен аяқталады екен. Сондықтан дені сау сәбиді дүниеге алып келу кез-келген адамның арманы. Кейінгі кезде жүктіліктің соңғы аптасына дейін жалғаспауы елімізде көптеп орын алып жатыр. Ол ең алдымен адамдардың өздеріне байланысты. Қаншалықты салауатты өмір салтын ұстануына, өзін күтуіне байланысты . Ал егерде денсаулығына қарамаса, залалды әдеттерге жақын болса, темекі тарту, алкагольді ішімдіктер, есірткілер пайдаланатын болса, әрине түсік тастау айтпасада түсінікті. Сондай- ақ жүктілік кезінде ауруға жол беруге болмайды. Алайда, тоғыз ай ішінде ауырмаған әйелді сирек кездестіреміз. Сондықтан жүктілік кезінде жұқпалы аурулардың алғашқы белгілері байқалғаннан дәрігерлердің көмегіне жүгіну қажет [2] .

Жүктілік кезіндегі жұқпалы аурулар ағымы өте ауыр болады. Барлық жұқпалы аурулар, әсіресе жіті жұқпалы аурулар болашақ нәрестеге қауіп төндіреді. Даму ауытқуларына, нәрестенің шетінеуіне, ана мен нәресте ағзаларының улануына, жұқпалылығына, жүкті әйелдің маңызды мүше қызметтерінің бұзылуына байланысты жүктілік жиі мерзімінен бұрын үзілуі мүмкін.

Жүктілікті үзудің себептеріне плацентаға қан кетуді және жұқпалы аурудың пайда болуына байланысты ондағы дистрофиялық өзгерістерді жатқызуға болады. Плацентадағы аталған өзгерістер кезінде жұқпалы аурулар қоздырғыштары ана қанынан нәресте қанына жеңіл өтіп, зақымдаулар тудырады. Аборт және мерзімінен бұрын босану өз кезегінде жұқпалы аурулар ағымын төмендетеді. Оның төмендеуіне қан кетулер, зат алмасудың өзгеруі, босанудан кейінгі (аборттан кейінгі) сепсистік аурулар себеп бола алады. Акушерлер жүкті әйелдерде экстрагенитальді аурулар белгілерін ерте кезде айқындап, дәрігер тағайындауы бойынша емдік шараларды орындайды, жұқпалыаурулардың алдын алу шараларын жүзеге асырады. Қазіргі кезеңдегі ғылыми техникалық прогресстің қарқынды дамуы мен кез келген құрылғылардың автоматтандырылуы адамзаттың жеңілдеткенімен қимыл қозғалыстың төмендеуі немесе гипокинезия жағдайы алаңдатарлық мәселелердің бірі болып отырғаны бәрімізге мәлім [3, 4] .

Сонымен қатар, статистикалық мәліметтерге сүйенетін болсақ, жүкті аналардың 70 %-ы әртүрлі патологиялық диагнозбен есепте тұрғанын көреміз. Атап айтар болсақ, анемия, гестоз, бүйрек аурулары, ішкі мүшердің төмен түсіп кетуі, жүрек -қан тамырлар жүйелері т. б. Салыстырмалы түрде қарастыратын болсақ, туу үдерісінің патологиялық үдеріссіз түрлі кедергілерге кезікпей өтуі 31 % -ы ғана құрайды екен [5] .

Жалпы дене шынықтыру жаттығуларымен жүйелі түрде айналысу ағзаның жүйелерімен мүшелерінің қызметінің ретті жұмысымен қатар физиологиялық дамуының жақсы болатынын да білеміз [6, 7] .

Зерттеу нысаны. Әйелдің жүктілік кезіндегі ағзаның кешенді емдік дене үдерісі.

Зерттеу пәні. Емдік дене шынықтыру, соның ішінде жүктіліктің кезеңдерінде қолданылатын дене жаттығуларының кешені. Зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми және әдістемелік әдебиеттерді теориялық зерттеу, мамандардың тәжірибесін жинақтау, жаттығулар кешенін топтастыру.

Жұмыстың мақсаты. Жүкті әйелдердің жекелей физикалық мүкіншіліктері мен ерекшеліктерін ескере отырып, жүктіліктің белгілі кезеңдеріне арналған ЕДШ жаттығуларының тиімділігін арттыру. Жүктілік кезіндегі ЕДШ жаттығуларының тиімділігін дәлелдеу .

Жұмыстың міндеттері:

1 Тақырып бойынша әдебиет көздерін талдау.

2 Қажетті жаттығулар топтамасын анықтап, жүктіліктің әр кезеңіне тағайындау .

3 Қолданған ЕДШ жаттығуларының тиімділігін эксперименталды түрде дәлелдеу.

Зерттеу әдістері. Жүктілік кезеңдеріндегі ЕДШ жаттығуларында қолданылатын құралдар, дене жаттығулары.

Жұмыстың теориялық маңыздылығы. Жүкті әйелдерге емдік дене шынықтыру тағайындамас бұрын оның физиологиялық ерекшеліктеріне сипаттама тоқталу қажет. Дене белсенділігін жақсартып қана қоймай көңіл-күйін, психо-эмоционалдық күйін жақсартады.

Жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы. Жүктілік әйел ағзасындағы күрделі физилогиялық процесс. Әр бір әйел азматшаларының араманы ана атану. Әйел адам үшін дүниеге сәби әкелуден артық бақыт жоқ. Дегенменде кейбір жандардың арманы ұзаққа бармай үзіліп жатады. Осы дипломдық жұмыста қаралып отырған және қазіргі таңда өзекті болып отырған жүктілік кезіндегі емдік дене шынықтырудың маңызы зор. Сол себепті, жүкті әйел денсаулығын жақсарту мақсатында емдік дене шынықтыру туралы кең ауқымды ақпараттар беріліп, түсіндірме жұмыстары жүргізілуі керек.

Жұмыстың құрылымы мен көлемі: дипломдық жұмыс көлемі 48 бет, кесте саны 1, сурет саны 12, әдебиеттер саны 50.

1 ӘЙЕЛ АҒЗАСЫНДАҒЫ ЖҮКТІЛІКТІҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

1. 1 Жүктілік кезіндегі ұрықтың дамуы мен алғашқы белгілері

Жүктілік (лат. gravіdіtas) - физиологиялық құбылыс болып табылады; ұрықтанған жұмыртқа жасушасының жатыр қуысында дамиды. Жүктілік кезеңдері ұрықтанудан бастау алады. Ұрықтанғаннан кейін зиготаның бөлшектенуі, яғни бластомерлер (жұмыртқа жасушасы бөлінген кезде түзілетін жасуша бөлшектері) пайда болады. Соның нәтижесінде бір жасушалы ұрықтан көп жасушалы ұрық - морула түзіледі. Бөлшектену кезінде ұрық жатыр түтігінен жатыр қуысына қарай жылжитын болатын болса. Бұл процесс 4 - 5 күнге созылады. Бұдан кейін ұрық морула сатысында жатырға түсіп, бластоцистаға (іші сұйыққа толы қуысқа) айналалады.

Адам ұрығының қағанақ (амнион), бүр (хорион) қабықтары болады. Бүр жатыр денесіне еніп, жатыр жасушаларымен қосылуының нәтижесінде бала жолдасы пайда болады. Бала жолдасы ұрықты ана организмімен байланыстырып тұрады. Қағанақ ішінде ұрықты қоршап жатқан қағанақ сұйығы бар. Қағанақ сұйығы ұрықты түрлі зақымданудан сақтап тұрады . Сондай-ақ, ұрық өзінің өсіп дамуына қажетті минералды заттарды осы сұйықтан алады. 7-тәулікте ұрық жатырдың шырышты қабығына енеді.

Мұны - имплантация деп атайды. Имплантация тез әрі жылдам өтетін прцесс. Ұрық шырышты қабыққа толық енгеннен кейін, оның үстіндегі тесік жабылады. Бұл имплантацияның аяқталғанын көрсетіп, жүктілік дамуының алғашқы бастамасы деп есептелінеді.

Кейде жатыр түтігінің ауруға шалдығуының салдарынан ұрықтанған жұмыртқа клетка жатыр қуысында жылжи алмай, жатыр түтігінің ішкі қабатында жабысып тұрады [ 9] .

Мұны - жатырдан тыс жүктілік деп атайды. Жүктіліктің дамуында: ұрықтық (эмбрионалды) және нәрестелік (феталды) кезеңдер ажыратылады.

1сурет - Ұрықтың даму сатысы

Ұрықтық кезең - ұрықтану мезгілінен бастап, жүктіліктің 2-айының соңына дейін жалғасады. Бұл кезеңде ұрықтың дамуы өте қарқынды жүреді (Сурет 1) . Ұрықтың бейімделушілік қабілеті әлі толық жетілмегендіктен, ұрық зақымдаушы факторлардың әсеріне өте сезімтал болып табылады. Оттек жетіспеушілігі, дененің қызуы, микробтар, вирустар, антиметаболитер, есірткі, т. б. зиянды заттар эмбрион дамуының бұзылуына, оның өліміне немесе туа біткен мүгедектікке әкелуі мүмкін.

Нәрестелік кезең - Жүктіліктің 3-айынан нәресте туғанға дейін кезеңді айтамыз. Бұл кезеңде құрсақтағы нәрестенің тез өсуі, тіндердің жіктелуі, мүшелер мен жүйелердің дамуы қалыптасады (Сурет 2 ) . Нәрестенің тіршілігін құрсақ ішіндегі даму кезінде және туғаннан кейін қамтамасыз ететін жаңа функционалдық жүйелер тұрақтанатын болады. Бала жолдасының функционалды белсенділігі артқан кезде ұрықтың дамуы ана организмімен өзара байланыста, тұрақты түрде жүретін болады. Ана мен құрсақтағы нәресте арасындағы өзара байланысқа түсіп, биохимиялық, иммундық, эндокриндік, жүйкелік, т. б. механизмдер қатысатын болады. Жүктілік кезінде әйел организмінде күрделі физиологиялық өзгерістер байқалатыны анық.

$C:\Users\user\Pictures\4444.png$

2 сурет - Нәрестенің жетілу көрінісі

Әйел организмі өте күрделі прцесс. Дегенмен де екі қабат әйелдің бойында қанша өзегіс болатынын, оның ерекшеліктерін біреуі білсе, біреуі біле бермейді.

Әйелдің өрбі немесе жыныс мүшесіне аналық без, жатыр түтігі, яғни ұрық жолы, жатырдың өзі және қынап жататын болады. Аналық без жамбас қуысының екі бүйір қабырғасына жақын орналасқан, ұзындығы 3-5см, салмағы 5-6г. Әйел 40-50 жасқа келіп, етекірі тоқтаған кезде аналық без нығыздалады.

Жатырдың пішіні алмұрт тәрізді, оның ұзындығы шамамен 7-8см. Түбі жоғары қарап, жіңішке жағы, яғни жатырдың мойны төмен қарайды. Жатыр қуысы жылға тәрісзді болады. Қабырғалары мейлінше қалың, негізінен жатық ет тканьдерінен құралған. Әйел бала көтергенде, ол барынша созылатын болады.

Жатыр денесінің түп жағынан екі жаққа аналық түтіктер шығады, оны аналық түтіктер шығады, оны аналық ауыз деп аталады. Қынап - өте созылмалы түтік, ұзындағы 8-10 см. Міне, осы аталған анатомиялық құрылыста туғаннан бастап қартайғанша әйел организмінде әжептәуір өзерістер болып тұрады. Әсіресе әйел жүкті болғанда, тек жатырда емес барлық денеде болатын құбылыстар көпшілікке танымал екені мәлім. Ондай нерв жүйесі, зат алмасу, ішкі реакция бездерінің жұмысы өзгеріп, қанның жалпы көлемі ұлғайып, жүрек-қан тамырларына түсетін күші артатын болады.

Жүктіліктің соңғы айларында өсе бастаған жатырдың әсерінен құрсақ ішіндегі ағзалар қысылып, өкпе мен жоғары ығсатын көрінеді. Соның салдарынан екі қабат әйелде ентігулер кездеседі. Бүректің қызметі де едәуір күшейе түсетін болады.

Әйелдің сыртқы бейнесі, жүрісі өзгереді, бетіне сепкіл түседі, тері қабаттары өзгереді. Жатырдың өсуіне байланысты құрсақ созылып, іштің ақ жолағы кеңейе бастайды (Сурет 3) .

3 сурет - 22 апта толған жүктілікте көрінетін сызық

Ішкі секреция бездерінің де қызметі өзгереді. Бала жолдасының гормон бөлуіне байланысты әйелдің сүт бездерінің көлемі ұлғайып, емшек ұшын қысқанда сары уыз - сұйық зат бөлініп шығады. Жүректің соғуы жылдамдап, қан мөлшері арта түседі. Қан тамырлары кеңейіп, газ алмасу процесі жақсы жүреді. Ұрықтың дұрыс қалыптасып өсуі ананың денсаулығына, жасына, қанша бала тапқанына байланысты болады. Мысалы, түрлі аурулар (туберкулез, тұмау, диабет, бауыр ауруы, т. б. ), дұрыс тамақтанбау немесе кейбір дәрі-дәрмекті дәрігердің рұқсатынсыз қабылдау, сондай-ақ, шылым шегу мен алкогольді сусындарды ішу сияқтыдан пайда болады. Жүктіліктің қалыпты дамымауына әкеліп соқтыратын болады. Жүкті әйел мезгілімен жатып, күніне 8 - 9 сағат ұйықтап, витамині мол, көкөніс, жеміс-жидек, т. б. тағамдарды ішуі қажет. Сондай-ақ гигиена талаптарын дұрыс орындап, денесін қыспайтын киім киіп, тазалық сақтауы, дәрігер белгілеген гимнастикалық жаттығуларды үзбей орындауы керек. Дене шынықтырумен шұғылданған әйел тез әрі жеңіл босануына тігізер әсері мол. Жүктіліктің ұзақтығы - 280 күн (40 апта) тұрады. Жүкті әйелдер перзентханада босанып, үйге шыққан соң әйелдер консультациясының, акушер-гинекологтің бақылауында болуы міндетті [10] . Жүктіліктің алғашқы белгілері. Жүкті болған кезде әйел адамның ағзасында өзгеге көрінбейтін процесс болатыны анық. Жүктіліктің бастапқы апталары кейде мүлде белгісіз өтетін кездеріде болады. Ал жатырдағы баланың дамуын дұрыс қадағалау үшін жүктіліктің мерзімін тура анықтау. Сол себептен, әйел адам қашан жүкті болғанын нақты білгені абзал. Ол үшін келесі белгілерді жіберіп алмаңыз.

Сүт бездерінің қалыптан тыс өсуі. Жүктілік кезінде әйелдің емшектері баланы емізуге дайындала бастайды. Қан айналымы күшейе түскендіктен, алғашқы апталарда-ақ емшегіңіз сыздап, аздап шаншуы мүмкін. Жүктіліктің соңына қарай емшегіңіз одан әрі ұлғайып, кернеп ауыруы ықтимал. Мұндай жағдайда оларды жақсы көтеріп тұратын көкірекше (бюстгальтер) киіп жүру пайдалы болып табылады. Дене салмағының өсуі, әдетте, алғашқы 20 аптаның ішінде дененің салмағы 2 кг-ға, одан кейін әр апта сайын 0, 5 кг-ға артып,

өсіп отырады. Сонда жалпы салмақ өсімі 12 кг шамасын құрайтын болуы керек. Бірақ айта кететін жайт, әрбір жүктілік өзінше өтеді, сондықтан салмақтың өсуі осы келтірілген өлшемнен ауытқуы әбден мүмкін. Әйтеуір салмақ тұрақты өсіп, ол не тым аз, не тым артық болмаса болғаны.

Жүктілік кезінде туындайтын өзгерістер. Жүктілік кезінде әйелдің бойында арнайы гормондардың әсерінен көптеген өзгерістер болады. Осы өзгерістердің арқасында оның денесінде құрсақтағы баланы тамақтандыра алатын қабілет пайда болады. Сонымен қатар денесі алдағы толғаққа дайындала бастайды.

Өзіңізге ең алдымен байқалатын өзгерістер - емшектің ұлғайып, салмағыңыздың өсуі. Соңғы өзгеріс бойыңыздағы қан мөлшерінің көбеюі мен баланың салмағының артуынан болуы мүмкін. Нақты белгілеріне келер болсақ.

1 Етеккірдің кешігуі. Әрине, ең алғаш жүктілік жайлы ай сайын келіп тұратын етеккірдің кешігуінен білуге, анықтауға болады. Қазіргі кездегі жүктілік тестілерін етеккір кешігуінің алғашқы күнінен бастап-ақ қолдануға болады. Дәлдігі жоғары тест жүктіліктің басталғанан бірден көрсетіп береді. Алайда, тест тек бір жолақшаны көрсетіп тұрғанның өзінде, оған 100% cенуге болмайды. Бұл тестті дұрыс қолданбағандықтан да болуы мүмкін. Еттеккірдің басқа да кешігетін себептерінің бар екенін де ұмытпаңыз (ағзаның аурулары, стресс, жақында қабылдаған анитибиотик курсы, аклиматизация және т. б. ) әсерінен.

2 Базальды температураның көтерілуі. Егер сіз дененің базальды температурасын тексеріп жүретін болсаңыз, онда оның овуляциядан кейін бірнеше күн бойы шамадан жоғары болып тұратынын байқайтын боласыз. Егер жүктілік орын алмаса, температура төмендей бастайды.

3 Жүректің айнуы. Тағы бір кеңінен тараған белгілердің бірі - жүрек айнуы. Көп жағдайда бұл әйел адамды таңертең ояна салысымен мазалайтын болады. Бірақ, күні бойы да жүрек айнуын сезініп жүрген болашақ аналар аз

емес те. Әрине, сіз ұйықыға кетер алдында майлы тамақ жеп қойған болсаңыз, таңертең жүрек айнуынан ояну үшін жүкті болудың керегі де жоқ.

4 Омырауыдың өзгеруі. Жүкті болған әйелдер көп жағдайда омыраудың ауыратынын байқап жатады. Ол етеккір келетін кезде де ауыруы мүмкін. Сондықтан, омыраудың басқа да өзгерістеріне назар аударған жөн : емшек ореолы түсін өзгертеді, омырау тамырлары анығырық көріне түседі, т. б. өзгерістер (Сурет 4)

4сурет - Омыраудың ісінуі

5 Қынаптан шыққан бөлінулердің өзгеруі . Прогестерон гормонының өсуі қынаптың бөлінулерінің өзгеруінің себебінен болуы мүмкін болады. Кейбір әйелдердің бөлінулері азайса, басқаларының бөлінулері күшейе түседі.
6 Кіші дәреттің жиіленуі. Жүкті болған жағдайда, жатырдағы эмбрион ХГЧ гормонын бөлінетін болады. Ол гормон әйелдің жамбас бөлігінің қан жүйесін көбейтеді. Сол себептен, болашақ аналар кіші дәрет алу қажеттілігін жиі қайталанылатынын байқапта жатамыз. Бұндай жағдайда табанды жылы ұстау.
7 Иіс сезудің өзгеруі. Жүктілік мүлдем бір де бір белгісіз басталмайтыны анық. Егер болашақ анада жоғарыда айтылған белігілердің бірі де болмаса, иіс сезу қабілеті өзгеруі ықтимал. Бұған дейін ұнаған иістерден жүрек айнып, ұнамаған иістерге құмарлықтың артуы - жиі кездесетін жайт екені бәрімізге мәлім екенін біліміз. Сондықтан қандай тағамды ұнатасыз сол тағамды жеу керек. Алайда тек денсаулыққа зиянын келтіретін тағамдардан аулақ болуыңыз жөн. Бұл болашақ сәби денсаулығына да қатысты.
8 Эмоциялардың күрт өзгеруі . Ағзадағы өзгерулер гормондарға тікелей байланысты болады. Ал жүктілік кезінде "гормондардың әткеншегі" сияқты өзгерістер басталады. Сол себептен, әйел адам өзін бірде қуанышты, бірде мұңлы сезінуі байқаймыз.

9 Безеулердің пайда болуы . Аталмыш гормондар болашақ ананың гормоналды фонын өзгерте бастағанда, ең алдымен бұл бет терісіне әсер ететін болады. Үнемі таза бетте түрлі безеулер пайда болуы мүмкін. Ал кей жағдайда, керісінше, маза бермей жүрген безеулер кенеттен өзінен өзі жоқ болытын жағдайларға кездесіп жатады.

10 Мұрының бітелуі. Жүктілік кезінде әйел адамның имундық жүйесі төмен деңгейде болады. Бұл табиғи процесстің өзіндік мәні бар: болашақ ананың ағзасы жатырдағы баланы жат дене ретінде қабылдап қалмау үшін. Төмендеген иммунитеттің кесірінен болашақ ана аурушаң болып кетуі де мүмкін. Сол кезде суық тигеннен мұрын жиі бітелуі мүмкін.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.