Тежеуіш құрылғының кинематикалық сұлбасы
8
Аңдатпа
Дипломдық
жобада жолаушы лифтінің автоматтандырыдған электр
жетегі жасалынған. Негізгі бөлімде лифт жетегінің электр қондырғыларының
таңдауы және есептеулері келтірілген, статикалық және динамикалық
сипаттамалары есептелген. Жолаушылық лифтінің асинхронды ЭЖ жиілікті -
реттегіштік басқару жуйесін жетілдіруін камтамасыз етеді. Жетектің
элементтері есептеулері орындалған.
Экономикалық бөлімде кәсіпорындағы электр жөндеу цехының аса
маңызды экономикалық көрсеткіштерінің жұмысын анықтау есептеулері
келтірілген.
Өміртіршілік бөлімінде . Еңбек қорғау бойынша ұйымдастыру және
техникалық шараларға талдау жасау және еңбек шарттарын талдауы. Өрт
қауіпсіздігінің талаптары, Жұмыс бөлмелерінде автоматты өрт сөндіру
(спринклерлік) жүйесін есеп жүргізіп, Электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Қадамдық және жанасу кернеулеріне есеп жүргізіп, жұмыс өндірісіндегі
қауіпсіздік техникасының мәселелері қарастырылған.
Аннотация
В дипломном проекте разрабатывается автоматизированный
электропривод пассажирского лифта. В специальной части произведен расчет
и выбор основного электрооборудования привода лифта, расчет статических и
механических характеристик.приведены рассчеты системы управления
частотно регулируемого асинхронного ЭП пассажирского лифта. Также были
исследования переходные характесристики данной системой.
В экономической части проекта проведено расчет по определению
наиболее важных экономических показателей работы электроремонтного цеха
предприятия. Есть экономическая эффективность и срок окупаемости.
В разделе безопасность жизнедеятельности произведен анализ условий
труда, условия пожарной безопасности, защиты техники безопасности при
производстве работ. В разделе жизнедеятельности и безопасности произведён
анализ условий труда, условии пожарной безопасности, защиты техники
безопасности. Есть требования пожаробезопасности.
Annotation
This diploma project is about speed passenger elevator's electric drive. In the
special part of my project I chose the engine, calculation of static and mechanical
characteristic. Then I chose motor drive system for an elevator and calculated
transient.Calculations are given control system frequency controlled asynchronous
EP passenger lift. Also investigated were the transient characteristics of the system
In the economic part of the project the calculation to determine the most
important economic indicators of electric repair shop business.There are economic
efficiency and payback.
In the life safety I analyzed working conditions, terms of fire safety, safety in
the operations. In the Life safety analyzed working conditions, termsof fire safety,
safety. There are requirements of fire safety .
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1 Технологиялық үрдістің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.1Лифттер классификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.2 Лифтің негізгі бөлшектерінің құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
1.3Лифттің кинематикалық схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
1.4 Электр жетегіне қойылған негізгі талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
1.5 Лифт кабинасының қозғалысының тахограммасын тұрғызу ... ... ... ... ... ...19
2 Қозғалтқыш жетегіні таңдау және есптеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 23
3 Электр жетегі жүйесін таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
3.1 Екі жылдамдықты қ.т. роторлы асинхронды қозғалтқыш ... ... ... ... ... ... . ...31
3.2 Генератор - Қозғалтқыш жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..34
3.3 ТТ - Қ жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..36
3.4 Трансформаторды таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .38
3.5 Тиристорларды таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..38
3.6 Индуктивті теңдеуші дроссельдердің есептеуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
3.7 ТТ - Қ күштік тізбегін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 40
4 ТТ - Қ ажыратылған жүйесінің механикалық сипаттамасын құру мен
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
4.1 Статикалық жүктеме аймағын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..44
4.2 Түрлендіргіштің реттегіш сипаттамасын тұрғызу және есептеу ... ... ... ... .46
4.3 Лифт электр жетегінің өтпелі үрдістерін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..47
5 Өмір тіршілік қауіпсіздігі бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .60
5.1 Лифт жүйесін басқару мекемесіндегі құрылғ.-дың адамға физикалық
және психологиялық жүктемесін бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .60
5.2 Автоматтандырылған лифттің жасанды жарықтандырудың
есептеуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 62
5.3 Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Автоматты өрт сөндіру жүйесін
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 64
5.4 Лифт жүйесін басқару мекемесіндегі цехта ауа алмасуына және оның
еселігіне есеп жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .71
6
Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .73
6.1 Жұмыстың еңбек сыйымдылығын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..76
6.2 Жұмыс уақытының қорын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..79
6.3 Жұмысшылардың саны мен құрылымын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... 79
6.4 Жылдық жалақы мен пайдалану шығынын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... .80
6.5 Капиталды және күнделікті жөндеулердің өзіндік құнын анықтау ... ... ..81
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...84
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Кіріспе
Қала санының жылдам өсуі, жер құндылығының жоғарылауы қалалар
мен қатар ауылдық аймақтардағы ғимараттардың қабат саны өсуіне алып
келеді.
Ғимарат санының өсуіне байланысты лифттерге де талаптар жоғарылай
түседі. Лифттік құрылғылардың сапасына үш фактор әсер етеді, олар: жасап
шығару, лифттің монтажы олардың пайдаланылымы.Өндірістік, сауда-
саттық, емдік-шипалық және тағы да басқа ғимараттардағы қабат саны өсуіне
байланысты адам қызметкерлігінде лифтттың мәні күрт өседі. Лифтты
күнделікті ондаған миллион адамдар қолданады. Лифттер қазандықтағы
бункерлерге көмірді, шойынды құю цехтарындағы шойын балқытатын
пештерге жеткізеді, баспаханаларда орамдарды, үлкен кітапханалар мен
мектептерде ,сондай-ақ емханаларда азық-түлік пен тауарларды
тасымалдауда, көпқабатты гараждарда автомобильдерді көтеріп шығаруда,
өзен және теңіз флотындағы жолаушылар мен жүкті тасымалдауда
қолданылады.
Сонымен, лифт - қозғалтқышпен қатаң немесе серіппелі муфталы
редуктор арқылы байланысқан немесе тікелей электрқозғалтқышы арқылы
іске қосылатын көтергіш механизм. Ең көп қолднанысқа электрлік жетекті
және кабинасы арқан арқылы тартылған лифттер ие.
Соңғы жылдары лифттер жоғары дәрежелі автоматтандыру арқылы
орындалуда. Олар қолданудың көпке ортақтығымен, жайлылығымен және де
сөзсіз қауіпсіздігімен ерекшеленеді. Тек қана электрлік жетек қазіргі заманғы
лифттердің қанағаттандыруы тиіс жоғарғы талаптарына сай келеді.
Ең алғашқы рет лифт жайлы римдік архитектор Вструвий жазған. Лифт
туралы мәліметтер б.з.д 236 жылдардан бастап кездеседі. Кейінірек жануар
күші арқылы немесе қолдай қозғалысқа келетін кабиналы лифттер жайлы
Египетте VI ғасырдың ортасынан , Францияда ХIII ғасырда, Англияда XVII
ғасырдан бастап айтылады.
Ресейде лифттер XVII ғасырдан бастап қолданылған. 1795 жылы
И.П.Кулибин Қысқы сарайға арналған бұрандалы жолаушылық лифттің
конструкциясын жасап шығарған.
1853 жылы АҚШ-та аулағыш құрылғы ойлап табылған. Бұл құрылғы
бағыттағыштар бойындағы кабинаны қалыпты жылдамдықтан асқан
жағдайда ұстап тұрған.
Бұл кезеңде лифттер бу машиналары арқылы қозғалысқа келтірілген, ал
көтергіш арқандар барабанға оралып және сырғып отырған.
1867 жылы арқанды лифттерге қарағанда біршама артықшылықтарға ие
гидравликалық лифттер пайда болды. Бірақ бұл лифттердің бағасы бірталай
болды және қолданыс шығындары көп болды.
1878 жылы алғаш рет номиналды жылдамдықтан асқан кезде
аулағыштарды қосуға мүмкіндік беретін жылдамдық шектегіші ойлап
табылды.
1.1 Лифттер классификациясы
Лифттерді жіктестіретін көптеген белгілер бар. Олардың ішінен көп
таралғанын қарастырайық.
Жүктерді тасу бойынша лифттер төмендегі түрлерге бөлінеді:
- тұрғын үй ғимараттары үшін;
- қоғамдық ғимараттар үшін;
- адамдарды тасымалдау үшін және тұрмыста қолданылатын
- өнеркәсіптік кәсіпорындар үшін, егер олардың салмағы лифттің жүк
көтергішінен аспаса;
- ауруханаға, ауруларды тасуға арналған, оның ішінде тасу
құралдарымен және алып баратын қызметкерімен, бұларды лифттер
басқарады;
- мүгедектер, өздерімен бірге өздері қолданылатын жолаушы лифттер,
тірек-қозғалтқыштық аппараттың функциясының бұзылуынан мүгедектерді
жоғары және төмен қарай төмендету үшін жасайтын;
- жүктік, жүктерді вертикальды орын алмастыруға арналған,оның
ішінде;
- жай жүктік;
- монорельс пен жүктік. Бұл лифттерде кабина төбесінің астынан
жүктік құрылғыларды ілетін (таль, тельфер және т.б.) арқалық (бір қабырғадан
екіншісіне жеткізе салынатын жуан таяқша) бекітіледі;
- сықпа (қыспа), кабинаның төменгі жағына көтеру күші түсірілген;
- жаяу жүрушілер (тротуарные), шахта арқылы орналасқан люктің
жоғарғы бөлігінен шығып тұратын кабина.
Бұл лифттер жерасты
автотұрақтарда, көшеден жер асты төлелерге орын ауыстыратын жүгі бар
автомобильдерді жоғары және төмен түсіру үшін үлкен жерастылы сақтайтын
орынды қоймаларда және т.б. жерлерде қолданылады.
- аз жүктік, өте көп емес жүктерді жоғарлату және төмендету үшін
арналған.
Тасымалдауды қоспау үшін адамдар 250 кг салмақтағы (одан артық
емес) жүк алып журуге есептейді, ал биіктігін 1250м-ден асырмау керек.
Арнайы (стандартты емес) ерекше шарттармен қолданғанда, техникалық
талаптармен сәйкес арнайы өңделіп дайындалған. Оларға қатысты, мысалға
космостық кемелерде косманавтарды кабинаға көтеру үшін лифттер қажет.
Қызмет ету әдістеріне қарай лифттер жолаушылар өздері басқаратын өзіндік
пайдалану, сонымен қатар лифтер немесе жол көрсетуші бірге жүретін
лифттер болып бөлінеді.
Қозғалыс жылдамдығына байланысты лифттің кабиналарын баяу
жүретін (1 мс дейін), жылдам жүретін (1-ден 2 мс дейін) және жоғары
жылдамдықта (4 мс-ден жоғары) болып бөлінеді. .
Көтеру механизм жетегі сәйкес келетін лифттер электрлік (тұрақты
немесе айнымалы электр қозғалтқыштан жетекпен) және гидравликалық
(көтергіш гидроцилиндрлі түріндегі немесе айналатын типтегі
гидроқозғалтқышты шығыр) болуы мүмкін.
Шахталар түріне байланысты лифттерді орындауына қарай
төмендегідей бөледі:
- жырақ шахтада;
- металлкаркасты шахтада;
- құрастырылған (қосылған, араластырылған) шахтада.
Лифттер есіктер мен кабина құрылымы бойынша:
- ашылмалы есіктермен;
- вертикальды - немесе горизонтальды - жайылмалы есіктермен.
Есіктердің жетегіне байланысты лифттер бар:
- қолмен жасалынатын жетекпен (есікті және кабинаны жолаушы өзі
ашады);
- автоматты жетекпен;
- құрастырылған жетекпен (есіктер қолмен ашылады, ал жабылғанда ).
Тарту бөлігінің құрылымына байланысты лифттер арқанды, шынжырлы
(Галла шынжыры қолданылатын),ленталы, бұрандалы, негізі беретін бұранда-
гайкалы, плунжерлі, тісті доңғалақ және тісті білте тақтайша қолданылатын
реечті болып ажыратылады.
Арқанның қозғалысының сипаттамасынан кабинаға байланысты
лифттер кабинаны төмен жағынан ұстайтын тарту арқандары ілгіш және
қыспа жоғарғы арқанды болып ажыратылады.
Тарту арқанның запас сұлбасы бойынша лифттер келесідегідей
орындалады:
- тура, тік ілгішті;
- полиспасты ілгішті;
- арқанды мультипликатормен (әлсіз тоқтар күшін есептейтін аспап).
Лифттің машиналы ғимараты шахта астынан, үстінен немесе тұтқадан
орындалуы мүмкін. Сонымен қатар, кейбір лифттер машиналы ғимаратты
керек етпейді. Қозғалыстың берілу әдісіне байланысты арқан бастаушы
бөліктен шығырлар тартатын арқан лифттер КВШ-лы, барабанмен және
жұлдызшамен болады. Лифттің шығырлары редуктормен немесе редукторсыз
орындауы мүмкін.
Лифт басқаруының келесі түрлері бар:
- ішкі, онымен кабина купесінен басқарады;
- сыртқы, кабина сырытынан;
- аралас - кабина купесінен және тоқтататын аудандарда
басқарылады.
Басқару жүйесін қамтамасыз етуіне байланысты төмендегідей болып
бөлінеді:
- жай жеке басқару, тек қана бір топ (шақыру немесе бұйрық)
тіркелетін және жүзеге асырылатын кезде;
- жинайтын басқару, барлық топ тіркеледі, бірақ олардық орындалуы
лифттің жұмыс бағдарламасына сәйкес болғанда іске асады. Сондықтан
шақыру немесе бұйрық бойынша жолай аялдамалар болуы мүмкін. Адамдар
тұратын ғимараттардағы лифттер үшін шақыру бойынша жолай тоқтаулар
кабина төмен қарай қозғалғанда орындалады, ал қоғамдық ғимараттарда - екі
бағытта болады. Бұйрық бойынша жолай тоқтаулар барлық лифттерде екі жақ
бағытта да қарастырылған;
- жеке басқару (бір ғана лифтпен басқару);
- топтық басқару - бір шахтада орналасқан бір қабатта, бір қызмет
атқаратын және бірдей жылдамдықтағы лифттер тобымен басқару;
- топтық басқарудың әртүрлілігі лифтпен қос басқару болып
табылады, көпқабатты тұрғын үй ғимараттарында қолданылады.
1.2 Лифтінің негізгі сипаттамалары
Лифтінің негізгі сипаттамалары болып қозғалу жылдамдығы, жүк
көтергіш, кабинаның жоғарғы биіктік көтергіші және тоқтамалар саны
табылады.
Лифтінің жұмыстық және номиналды жылдамдығын ажыратады.
Номиналды жылдамдық дегеніміз - лифтіге есептелген жалпы жылдамдық.
Ал, кабина қозғалысының жылдамдығы - жұмыстық деп аталады. ПУБЭЛ
оның ауытқуын тұрақтыдан бастап 15% пайызға дейін жібереді.
Жүккөтергіш дегеніміз - лифт тасымалдайтын жүктің едәуір үлкен
салмағы. Оған тұрақты қондырғылары бар кабинаның салмағы кіреді.
Лифтінің номиналды жүк көтергіші кабинаның жоғарғы пайдалы
ауданына тәуелді. Сонымен, 0,37 м 2 кабинаның жоғарығы пайдалы ауданы
кезінде, бір адамдық лифтінің номиналды жүк көтергіштігі 100 кг құрайды, ал
екі адам үшін кабинаның жоғарығы пайдалы ауданы 0,58 м 2 болса, лифтінің
номиналды жүк көтергіштігі 180 кг құрайды. Жүк көтергіштің 225 кг мәні
0,7 м 2 кабинаның жоғарығы пайдалы ауданына сәйкес келеді 300 кг - 0,9 м 2 ;
375 кг - 1,1 м 2 ; 400 кг - 1,17 м 2 ; 450 кг - 1,3 м 2 ; 525 кг - 1,45 м 2 ; 600 кг -
1,6 м 2 ; 630 кг - 1,66 м 2 ; 675 кг - 1,75 м 2 ; 750 кг - 1,9 м 2 ; 800 кг - 2,0 м 2 ; 825 кг
- 2,05 м 2 ; 900 кг - 2,2 м 2 ; 975 кг - 2,35 м 2 ; 1000 кг - 2,4 м 2 ; 1050 кг - 2,5 м 2 ;
1125 кг - 2,65 м 2 ; 1200 кг - 2,8 м 2 ; 1250 кг - 2,9 м 2 ; 1275 кг - 2,95 м 2 ; 1350 кг -
3,1 м 2 ; 1425 кг - 3,25 м 2 ; 1500 кг - 3,4 м 2 ; 1600 кг - 3,56 м 2 ; 2000 кг - 4,2 м 2 ;
2500 кг - 5,0 м 2 . Жүктеменің аралық мәндері үшін аудан сызықты
интерполяция әдісімен анықталады. Жүккөтергіштері 2500 кг асқан сайын әр
көтерілген 100 кг-ға 0,16 м 2 қосылады
Лифтінің маңызды сипаттамасы болып, кабинаның нақты тоқтауы кіреді
(нақты тоқтау) - кабина еденінің вертикаль бойының аралығы мен кабина
тоқтағаннан кейінгі қабаттың аудандарының ара қашықтығын айтамыз.
Көліктің толы болуы баспалдақтан жолаушылардың кіріп, шығуына қиындық
тудырады, сол себептен кабинаның нақты автоматты тоқтауы
эксплуатациондық жұмыс режімі кезінде +-35мм шамасында болуы керек.
1.3 Лифтінің типтік құрамы мен құрылғы
Кез-келген типтегі лифт келесідей құрастырмалы бөліктерден тұрады:
құрылыстық бөліктерден, механикалық қондырғылар мен электр
қондырғыларынан.
Лифтінің
құрылыстық бөлімі, құрылыстық ұйымдарда салынған
лифтінің қондырғыларын орналастыруға арналған. Ол Құрылыстық нормалар
мен ережелердің (ҚНмЕ), ПУБЭЛ және өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкес
болуы керек.
Құрылыстық бөлім тізбектегі немесе арқандардың тартылуындағы
үзілуі, сонымен қоса лифтіні сынауда эксплуатация кезінде пайда болған
жүктемеге есептелінген.
Оның жобалануы құрылыстық бөлімнің
жобалануындағы тапсырмаға сәйкес және жолаушы тасымалдайтын, жүктік
лифтінің мемлекеттік стандартына байланысты іске асырылады.
Құрылыстық бөлім лифтінің барлық қондырғылары кіретін шахтадан
және машиналы ғимараттан тұрады. Құрылыстық бөлімге лифтінің
құрылғысынан тәуелді блоктық ғимараттар да кіреді.
Лифтінің қондырғылары орналастырылған ғимаратқа кіру мүмкіндігі
горизонталь аудан арқылы жүзеге асырылған. Орнатылған ғимарат 0,35 м
жоғарылаған сайын оған әртүрлі жағынан жақындау мүмкіндігі бар, және де
баспалдақтар қажет, ол келесідей шарттарды қанағаттандыру тиіс:
-баспалдақтың биіктігі 1,5 м болады, ол горизонтқа 60° бұрыштан
аспауы тиіс;
-баспалдақтар ені 0,35 м, ал сатылардың ені 25 мм аспауы тиіс. Егер,
баспалдақты вертикаль орналастырған жағдайда баспалдаққа
орналастырылған саты мен қабырғаның ара қашықтығы 0,15 мм аспайды,
сатылар 1500 Н жүктемеге есептелуі керек;
-биіктігі 0,5 м болатын баспалдақ тұтқамен немесе биіктігі 0,9 м
болатын сүйенішпен жабдықталуы тиіс;
-баспалдақтың жалпы биіктігі 4,0 м болуы керек.
1.3.1 Машиналы және блоктық бөлімі
Машиналы ғимарат - бұл лифт жабдықтарын қоюға арналған жеке
бөлме. Лифт құрылымына қарай ол шахта астында, үстінде немесе алыс болуы
мүмкін.
Блоктық ғимарат - бұл блоктық құрылғыларға арналған жеке бөлме.
Олар тек шахта үстінде болады.
Машиналы ғимаратта орнатылуы мүмкін:
* шығыр 3 - лифттің көтеру механизмі;
* жылдамдықты шектеуіш 1 - қауіпсіздік құрылғысын
қосқанда
механизмді қозғалысқа келтіретін құрылғы, ұстағыштар деп аталатын
кабинаны тоқтататын және оларды бағыттаушыларға ұстап тұратындар.
* басқару станциясы - төмен вольтты жинақталған құрылғы (ТЖҚ) 4,
лифт жұмысын басқарады;
* монорельс 2 - жүк көтеру құралдарын ілуге арналған құрылғы, жөндеу
жұмыстары кезінде лифт жабдықтарының орын ауыстыруында қолданылады.
* қосу құрылғысы 16, лифттен кернеуді алуды және беруді қамтамасыз
етеді;
* жарық түсіруді шахта және машиналы ғимаратты өшіретін;
* төмендететін трансформаторы 20, түрлендіргіштер, түзеткіштер және
ТЖҚ құрамына кірмейтін басқа да электрқұрылғылары;
* арқан қанаттардың шынжыры (полиспастты шынжырлы лифттер
үшін);
* орталық қабатты аппарат (көшіру аппараты);
* бағытын өзгертетін блоктар және контршкивтер, егер олар шығыр
құрамына кірмейтін болса.
Машиналы және блокты ғимараттарда қондырғы орнатуға және лифтке
керектісі болмаса қоюға болмайды. Машиналы және блоктық ғимаратта
орналасады:
* лифтке қызмет көрсететін механизмдер;
* желдетуге және ауаны суыту және жылытуға арналған қондырғылар;
* күзеттік немесе өрттік белгі беру;
* өрт сөндіру құрылғылары.
Машиналы және блоктық ғимаратқа кіру есік арқылы іске асырылады.
Блоктық ғимаратқа, машиналы ғимаратқа люк арқылы кіруге болады.
Машиналы және блоктық ғимараттарға кіру үшін есіктер, құлпысымен бірге,
дөңгелек немесе шаршы ауданға 5 см 2 ауданмен бірдей таралған және оның
кез келген жеріне тік, түзу бұрыш астынан есік панеліне салынған және кез
келген жағынан серпімділік деформациясымен, 15 мм аспайтын, сонымен
бірге қалдық деформация жіберілмейтін 300 Н жүкті тиеуге шыдау керек.
Есіктер мен люктердің қақпақтары машиналы және блоктық ғимараттарға
кіру үшін сыртынан кілтпен, ал ғимараттың ішкі жағынан - кілтсіз ашылатын
құлпы салынуы мүмкін. Люк қақпағы ғимаратқа құрал-жабдықтар мен
құрылғылар беру кезінде де сол талаптарды қажет етеді.
Блоктық ғимараттарда да келесі қондырғылар орнатылады:
* ауытқитын блоктар;
* контршкивтер;
* жылдамдықты шектеуіш;
* полиспасты шынжырлы лифттер үшін тарту арқан шынжырлар;
* блоктық ғимаратқа жарық түсіруді ажырататындар;
* лифтті басқаруда шынжырын ажыратқыштар, жөндеу жұмыстары
немесе блоктық ғимараттарының қондырғылары жұмыс жасап жатқан
уақытта қажет етеді. Машиналы және блокты ғимарат едені бірнеше деңгейде
болуы мүмкін. Егер деңгей айырмашылығы 0,35 м - ден асатын болса, онда
стационарлы баспалдақ бір деңгейден келесі бір деңгейге өту үшін горизонт
жағынан 60° бұрышты немесе пандус, горизонт жағынан 20° бұрышпен
жабдықталуы керек. Егер деңгей айырмашылығы 0,5 м жоғары болса, онда
баспалдық, пандус және жоғарғы алаң құлама аймақта деңгей биіктігі 0,9м
биіктіктен төмен емес таянышпен (сүйеніш) қоршалуы мүмкін.Блокты
ғимараттарда биіктік 1,5м - ден кем болмау керек.
1.3.2 Машина емес ғимараттарда
лифт
қондырғыларын
орналастыру үшін ПУБЭЛ талаптары
Машина емес ғимаратарда лифт қондырғыларын орналастырудағы
мүмкіндіктер. Ол үшін ПУБЭЛ талаптары орындалуы қажет:
1. Қызмет етушіге барлық жағдай жасалуы керек, егер кабина өздігінен
жабылып қалған жағдайда ол аймақты тастап кете алады.
2.
Кабинадағы жолаушыларға эвакуация жүргізу барысында
құрылғыларды басқару, сонымен қоса динамикалык сынақ жүргізу шахтаның
сыртында іске асырылуы тиіс.
3. Шахтада орналастырылған қондырғылардың жұмыс істеуін тексеру
кезінде, келесідей талаптарға сәйкес, кабинаның қозғалмайтын қақпасынан
жасап шығарады:
- жұмыс жасау кезінде бақыланбаған және келтірілмеген кабинаның
қозғалысы қызмет жасау мен тексеру кезінде қоршалуы тиіс.
- қоршалған құрылғыға әсер ету тізбектің қауіпсіздігінен ажыратылған,
қауіпсіз электрлі құрылғымен бақылануы керек
4. Техникалық қызмет көрсетудегі жұмыс істеу және қондырғыларды
тексеру, келесі шарттарды орындау арқылы іске асырылады:
- кабинаның тоқтау кезіндегі құрылғысы тексерілуі тиіс. Кабинаның
тоқтауынан кейінгі кабинаның алдыңғы элементтері мен еден арақашықтығы
2,0 м - ден аспауы керек;
- қоршалған құрылғыға әсер ету тізбектің қауіпсіздігінен ажыратылған,
қауіпсіз электрлі құрылғымен бақылануы керек
5. Кабинаның қақпасындағы қондырғының қызмет етуі мүмкін емес
жағдайда немесе осы мақсатқа стационарлы аудан қолданылады. Ол
жүктемесі 2000 Н қалдықсыз деформацияны ұстап тұруы керек, кез-келген
орындағы ауданы 0,2 * 0,4 м, және де таяныштары болады. Аумақтың
орналастыруы қауіпсіз электірлі қондырғымен бақылануы керек. Қозғалысты
шахтаның сыртынан іске асыратын аумақта, жұмыстық күйден орын
ауыстыратын құрылымдық қондырғалары болуы керек.
6. Басқару құрылғысы әртүрлі жағдайлардан қоршалуы қажет.
- ғимараттық машинаның басқарылу режимі;
- кабинаның қозғалыс бағытының индукциясы және оның шетіне
жетуіне есік ашылды немес жетектің жұмысын бақылануына мүмкіндік
туады.
1.3.3 Лифтінің шахтасы
Лифтінің шахтасы - кеңістіктегі кабинаның орын ауыстыруы мен қарсы
салмақ. Ол өзінің қондырғылары мен адамдары бар орнықты аумағынан және
баспалдағынан өзгеше болуы керек, қабырғалармен, арақашықтығы
қоршалған, қауіпсіздікті қамтамасыз етуі тиіс. Шахта толығымен немесе
жартылай қоршалған болуы мүмкін, жартылай тұтас емес қоршауы болғанда,
1.1 суретте көрсетілген лифтінің қондырғылары кіреді.
1.1 сурет - Лифт шахтасы
Кабина, қарсы салмақ және біркелкілік қондырғылар бір шахтада
орналасады.Шахтаның бір бөлімі, қабаттық аумақтың төменгі бөлімінде
орналасқан, оны шұңқыр маңы деп атайды. Онда буферлердің
орналастырылуы немесе кабинаның және қарса салмақтың тіректері,
жылдамдықты шектейтін керілген құрылғы орналасады. Шұңқыр маңы
ағынды су мен жер асты суларынан қорғалуы керек. Толық сығылған буфер
кабинаға түскен дағдайда шұңқыр маңы еркін кеңістікте, өз шекарасында
жатқан өлшемі 0.5х0.6х1.0 м-ден аспайтын тікбұрышты параллелипипедтің
орналасуы жеткілікті. Шұңқыр маңы еденінің саңылауы кабинаның төменгі
бөлігінен, 0,5 м аспауы тиіс. Шұңқыр маңының тереңдігі 0,9 м асса, оның
кірісі тұтқа мен немесе баспалдақпен жабдықталады,егер тереңдігі 2,5 м
болғанда кіріс есігімен жабдықталады. Шұңқыр маңына қызмет етуші
қызметшігі қауіпсіздік еркіндігі қамтамасыз етілуі тиіс. Шахтаның жоғарғы
бөлігі, еден мен жоғарғы отырғызылатын аумақтың лифтінің жоғарғы
қабаттарға қызмет көрсетуі және шахтаның жабылуы, жоғарғы қабат деп
аталады. Шахтаның құрылымына байланысты олар саңылаусыз, жартылай
ашық және қосалқы болып бөлінеді.
Саңылаусыз шахтада - жан-жақты қырынан қоршалған болады, ол
ережеге сай ғимараттың ішінде тұрғызылады.
Жартылай ашық шахта - лифтіні орнатқан кезде сыртқы қабырғаны
тереңдетуге қолданылады.
Қосалқы лифтінің шахтасы - ғимараттың сыртынан тұрғызылады және
бірінші қабатынан басқа, барлық биіктігі тұтас шыныланады.Сонымен қатар,
шахта тасымалдаушы болып бөлінеді, лифтінің құрылысының жүктемелі
құрылғысының жұмыс істеуін қабылдайды, және тасымалдаушы қоршалу
функциясын орындайды. Қабылданған материалдарды шахталарға бөледі,
қабырғалық құрылыстық материалдар көлемді темірбетонды құрылыстар-
металлкаркасты шахта және тюбингтер жасау үшін. Сапалы қабырғалық
құрылыстық материалдарға тығыз кірпіш, бетон және темірбетон
пайдаланылады.
Қазіргі замандағы құрылыстарға шахтаны тұрғызу технологиясында
монолитті темірбетонды шегенді сырғыма әдісімен құрылыс ғимараттарына
пайдаланады. Құрылыс жұмысы жүрген кезде кабинаға бағытталған
тіреуішті және қарсы салмақты төсеуіш детальдармен бекіту үшін орнатады.
Сонымен қоса лифтіні жобалауда тасымалдаушыларды орналастырады.
Құрылымдық бөлім
2.1 Кинематикалық сұлбаның элементтері
Кинематикалық сұлбаның негізгі элементтері болып кабина, шығыр,
ауытқитын блок, тартылыс арқаны, қарсы салмақ, тепе-теңдік ұстайтын иілгіш
элементтер, ілгіш кабель және созу құрылғысы.
Лифттің кабинасы жолаушыларды вертикальды орын ауыстыруға
арналған.
Лебедка (жетек) кабиналарды және қарсы салмақты төмендету және
жоғарылату үшін қызмет етеді.
Ауытқушы блок келесі жағдайларда қолданылады: центр ортасы мен
қарсы салмақ арақашықтығы арқанжүргізуші орган диаметрінен үлкен
болганда;
арқанжүргізуші орган шамасын өзгертпей, арқан жібінің
арақашықтығын үлкейтуге мүмкіндік болғанда.
Тартылыс арқаны көтеру механизмінен кабина мен қарсы салмақ
тартылыс күшін беруге арналған.
Қарсы салмақ арқанжүргізуші органда тартылыс күшін құру және
қоршаған күшті азайту үшін пайдалынылады.
Тартылыс күші тарту арқандар түйіндеріндегі кабиналық және қарсы
күш созылуы айырмашылығына тең. Қоршаған күш шамасы айналатын
моментпен тікелей байланысты, байқағанымыздай, жетекті электр қозғалтқыш
қуатымен бірге. Қаншалықты айналу моменті аз болса, онда электр
қозғалтқыш қуаты анағұрлым аз
болады. Қарсы салмақ бос кабина мен
бөлікті, шамамен 40...50 % салмақтағы пайдалы жүкте тепе-теңдік ұстап
тұруы керек.
Тепе-теңдікті ұстап тұратын иілгіш элементтер (болат арқандар мен
шынжырлар) тарту арқанын тепе-теңдікте ұстап тұруға арналған. Оларды
белгілі бір лифттің көтеру биіктігінде, тарту арқанның салмағы оның
номиналды жүк көтеруімен шамалас болған кезде қолданады.Олар кабина
қозғалыста болған уақытта қоршаған күшті төмендетуге мүмкіндік береді.
Аспалы кабель кабинаның электр қондырғысы мен лифт басқару
сұлбасымен байланыста болу үшін қажет.
Созу құрылғысы элементтерді тепе-теңдікте ұстайтын, осы элементтерді
созу үшін керек, себебі олар шахта қондырғыларын тербетпеуге және тиіп
кетпеу үшін пайдалынылады.
2.2 Тежегіш құрылғы
Тежегіш құрылғы деп - кабина және қарсы салмақ тоқтағанда және
оларды өшірілген электр қозғалтқышта жылжымайтын жағдайда тіркеу
механизмін айтамыз.
Лифттік шығыр қалып тәрізді электрмагнитті тежегішпен қамтылған.
Жылдам жүрісті білікті редуктордың тежелуі тежегіш шкив және тежегіш
қалып арасында күшті үйкеліс пайда болу нәтижесінен болады, шығыр
құрылымының жылжымайтын элементі рычагты жүйемен қосылған.
Тежегіш момент, екіқалыпты тежеу құратын, тежеуіш моменттерден
тұратын, әр тежеуіш қалыпқа таралған, ал пайда болатын күш салу Р қалыпты
тежегіш шкивке қарай қысады (ығыстырады). 2.1. - суретте екіқалыпты
тежеуіштің есептік сұлбасы көрсетілген.
2.1 сурет - Тежеуіш құрылғының кинематикалық сұлбасы
Сағат бағыты бойымен қозғалатын тежеуіш шкивті айналдыру кезінде
тежеуіш рычагтың (тетік) тепе-теңдік теңдеуінен алатынымыз:
Бірінші рычаг үшін
Pl N1 (l1 fb) ,
(2.1)
N1
Pl
l1 fb
,
(2.2)
мұндағы f - үйкеліс коэффициенті;
екінші рычаг үшін
Pl N 2 (l1 fb) ,
(2.3)
N 2
Pl
l1 fb
.
(2.4)
Сонымен, момент Pl екі рычагта да бірдей, байқағанымыздай, күштер
N1 және N 2 бір-біріне тең.
Екіқалыпты тежегіштен құралған, тежегіш момент ,
M T f
D
2
N1 N 2 .
(2.5)
Осы теңдеуге N1 және N 2 мәндерін қойып, алатынымыз
M T
PDll1 f
2
1
219,24Н м .
(2.6)
l f 2b 2
Бірдей әсер ететін күштер N1 және F1 fN1 , сонымен қатар N 2 және
F2 fN 2 бірінші және екінші рычагпен сәйкес
S1 N1 1 f 2 ,
(2.7)
S 2 N 2 1 f
2
,
(2.8)
Бұдан N1 N 2 және S1 S 2 . S1 және S 2 күш салулар арасындағы
айырмашылық иілгіш тежеуіш біліктің күш салу болып табылады.
S S1 S 2
2Plf 1 f 2
l12 f 2b 2
b 170,2Н м .
(2.9)
Соңғы теңдеуден көргеніміздей, иілгіш тежеуіш біліктің күш салуы
иінінде нөге тең, т.б. түзу тежеуіш рычагтарда да нөлге тең. Сондықтан
тежеуіш құрылымында күш салу болмау үшін, иілгіш тежеуіш білікте түзу
рычагтарды пайдаланады. Сонымен бірге, әр қалыпта құралатын тежеуіш
моменттер тежеуіш шкив айналымының бағытынан біркелкі және тәуелді
емес.
Түзу рычаг кезіндегі екіқалыпты тежеуіш момент
M T
fPDl
l1 1
200Н м .
(2.10)
мұндағы D - шкив диаметрі;
η - тежегіштің рычагты жүйесінің ПӘК-і, топсалы рычагты
жүйелерде үйкеліске кеткен шығынды есептегенде, η=0,90,95.
Шкив пен тежеуіш қалып арасындағы орташа қысым
P
N
Fк
N
D
360
P .
(2.11)
Мұндағы Fк - бір тежеуіш қалып ауданы см 2 ;
B - қалып көлемі, бірдей қашықтықта қолданылатын
полумуфттар, см;
β - шкивтің бір қалыппен қамту бұрышы, 60°-қа тең.
Шығырларда реттегіш жетекті тежеуіш кабинаның жылжымайтын
жағдайын тіркеуде ғана пайдаланады. Шығыр тежеуіші қозғалып жатқан
салмақты тоқтатуы керек, сонымен қатар кабинаны сынау жүргізу кезінде
ұстап тұруы керек.B
Қалыпты тұйық типтегі тежеуіштер былай сипатталады, жетектен
кернеуді алу кезінде, олар шығырды тежейді. Жетекті қосқан кезде шығыр
тежеуіші тоқтайды.
Тежеуіш момент, тежеуіштен құралған, салмағы лифттің жүк көтеруіне
тең жүгі бар қабинаны тоқтату үшін жеткілікті болу керек,.
Шығыр тежеуіштерінде
қолмен істеп
тоқтату үшін құрылғы
қарастырылуда. Бұл құрылғыға әсер ету аяқталған уақытта, тежеуіштің іс-
әрекеті автоматты түрде қалпына келеді.
Қалыт тежеуіш жапсырмасы фрикционды материалдардан орындалады.
Осы материалдардың бірі - жаншылған бау, қалыңдығы 5 мм-ден 10 мм-ге
дейін және ұзындығы 30 мм-ден 160 мм-ге дейін болады. Жаншылған баудың
айырмашылығы тозуға мықты, үйкеліс коэффициенті тұрақты. Ол бет
жағынан қаттылығы НВ 250 төмен емес шойын немесе болат тежегішті
шкивтер буында жақсы жұмыс жасайды.
Бірден ашылатын есікті лифтте шахта мен кабиналарда КМТД-102
типтегі айнымалы тоқты электрмагнитті екіқалыпты тежеуіш құрылғылар
қолданылады.
Тежегіш электрмагниттің техникалық сипаттамасы 2.1. - кестеде
келтірілген.
К е с т е 2.1 - Тежегіш электрмагниттің техникалық сипаттамасы
Ұзақжүрісті электрмагнитті қалыпты тежеуіш құрылғысы корпустан 6,
үш орамнан 8, Ш-үлгідегі магнит өткізгіш және демпферлі 3 шток 13
құралады.
Магнитөткізгіштің 9 жылжымайтын бөлігі (мойынтұрық) корпусқа
бекітіледі Зәкір 10 планк 12 және саусақтен 11 штокпен 13 топсалы
байланысқан. Штоктың төменгі жағында сырға 1бұралған. Шток ұшында
поршень мен цилиндрден тұратын демпфер 3 орналасқан. Цидиндр
бұрандамен жабылатын қума түтіктен жасалады, осы арқылы демпфирлеу
деңгеңі реттеледі.
Тежеуішке 24 өс арқылы 23 рычагтар 22 топсалы түрде байланысқан.
Рычагтарға фрикционды жапсырмалы қалыптар 21 бекітілген өстер 20
қойылған. Рычагтар 22 серіппелі 18 пайдалы шпилкалармен 19 қысылады.
Серіппені қысу гайкамен реттеледі. Тежеуіш пен электрмагнитпен қосылуы
тарту түші арқылы қосылады. Қалыптарды бекіту үшін жұмыс жағдайында
бекіткіштер (фиксатор) қарастырылған. Тип
Кернеу, В
Ток түрі
Керекті қуат,
Вт
Тартылыс
күші, кг·с
Зәкір
жүрісі,
мм-ден
кем емес
КМТД-
102
220380
Айнымалы
150
20
50
Орамға кернеу жіберілгенде электрмагнит зәкірі өзімен бірге
рычагтарды 22 ажырата отырып, сырғалы 1 шток 13 және тартылыс күшін 16
көтере тартылады. Тежеуіш төмендейді. Кернеуді электрмагниттен алғаннан
соң, оның зәкірі ауырлық күші мен ығысқан серіппе әсерінен төмен түсіріледі.
Рычагтар қайта өз жағдайына келеді, және тежеуіш басылады.
Берілген тежеуіш пайдалану кезінде төмендегі саңылау мәндерін
сақтауы қажет: зәкір мен жарма (мойынтұрық) арасы - (16 4 ) мм; төменгі
дөңбек шток және төмендетілген зәкір кезіндегі пайдалы шпилька арасы- 3мм
кем емес; пайдалы шпилька мен арқанжүргізетін шкив арасы - 10 мм-ден кем
емес, тежегішті жапсырма және полумуфты беттерінің арасы - шамамен
0,5...0,8 мм. Фрикционды жапсырмалар қалыңдығы 3,5 мм - ден кем болмау
керек.
Тежегіш серіппесінің белгіленетін (орнатылатын) өлшемі L 3,5 мм
биркада көрсетілгендей, +- 1 мм шамамен тең болуы керек. Саңылауды реттеу
кезінде зәкір мен жарма, фрукционды жапсырма мен тежегішті полумуфта,
төменгі дөңбек шток және пайдалы шпилька арасы сырғадан 1 тартылыс
күшін 16 ажыратады. Штоктан 16 сырғаны 1 бұрап шығару кезінде зәкір мен
жарма саңылау арасы азаяды, ал бұрап кигізу кезінде өседі.
Саңылау өлшемін үлкейту барысында фрикционды жапсырма мен
тежегішті полумуфта арасынан 16 төлкеден тартылыс күшін бұрап
шығарылады, ал азайты кезінде бұрап кіргізеді.
Тартылыс күшінің 16 ұзындығын және штоктағы сырға 13 жағдайын
өзгерте отырып, шток 13 пен пайдалы шпилька 19 арасындағы саңылау
шамасын реттейміз.
Тежегішті моментін реттеу пайдалы шпилька 19 гайкалар арқылы
серіппені қысу 18 іске асырылады.
2.3 Жылдамдық шектеуіш
Жылдамдықты шектеуіш (ЖШ) көмекші механизм болып табылады
және ұстағыштарды әрекет етуін жүргізуге арналған.
Кабина қозғалысының ЖШ-і жұмыс істеуі керек, егер кабина
қозғалысының жылдамдығы 15% -ке кем емес номиналды төмен өссе және
онда құрады:
0,8 мс қатты тежелетін ұстағыштар үшін;
1,5 мс бір қалыпты тежелетін ұстағыштар және 1,0 мс кем емес
кабинаның номиналды жылдамдықты қозғалыс кезінде амортизациялайтын
элементті қатты тежелетін ұстағыштар үшін;
Қарсы салмақтың
ЖШ-і жұмыс істеуі керек, егер қарсы салмақтың
қозғалыс жылдамдықтың төменгі шегі 15% кем емес номиналдының
өлшеміне қарағанда көп өсірсе, жылдамдықтың жоғары шегі 10% өссе, ол
кабининың ЖШ-і жұмыс істейді.
ЖШ-те жұмыстық жылдамдықты кабина (қарсы салмақ) қозғалысы
кезінде оның жұмыс істеу қабілеттілігін тексеруге мүмкіндек беретін құрылғы
бар болуы керек.
ЖШ, ұстағыштар әрекеті үшін күш салуды жүргізу үшін тек ғана
үйкеліс күш есебінен арқан мен шкив арасында құрылғы болу керек, ол
жұмыстық жылдамдықты кабина (қарсы салмақ) қозғалысы кезінде
ұстағыштар әрекетін жүргізу үшін үйкеліс күшінің жеткіліктілігін тексеру
мүмкіндігін жүзеге асыруы керек.
2.3.1
Горизонталь өстегі
айналымы
бар
центрге
тартқыш
жылдамдықтың шектегіші
Берілген жылдамдық шектегіші, өзіне тілік таянышын 1 (опорная
пластина) қосатын конструкциясы негізгі болып табылады. 3 тірекке 4 өсі
сүйенеді, оның айналуына кедергі келтіретін. 4 өске 8 корпустың күпшегі
орнатылған (ступица-купшек).
8 корпустың ішкі бөлігінде қозғалмайтын таяныштар және де
қозғалатын таяныштары бар, сонымен қатар 12 оқтауша кебіс пен соңында 13
серіппелер орналастырылған. 8 корпустың өстерінде 21 топсаға жүк 14
бекітіліп орналастырылған. Бұл жүктер бір-бірімен 18 тартылып
байланысқан.
Қарсы жағынан қарағанда өске 9 шкив кигізілген подшипник 10
орналастырылған, 11 серіппелі сақинаның резервті көлденең орын
ауыстырылуы айқындалған. Шкивта диаметрлері әртүрлі екі сына тәрізді ор
орнатылған. Диаметрі үлкен ор лифта эксплуатация кезде арқанның шектік
жылдамдығымен беттеседі. Ал диаметрі кіші ор жетектің механизімін және
аулаудың дұрыстығын анықтайды.
Әсер ету принципі 14 масса айналымындағы центрге тартқыш күшке
қолданылуға негізделген. Осы күштің жүкке әсер етуі арқылы шкивтің
айналу, 4 өз өсінен бұрылады да ортадан жойылып кетуге ұмтылады. Екі
жүкте бір-бірімен 18 тартылыс арқылы байланысқандықтан, олардың
біреуінің бұрылуы басқа жүкьің айналуына әкеп соғады.
Үлкен сызықты жылдамдықпен қозғалған кабина шкивтің айналма
жылдамдығының үлкейуін және жүктің айналу жиілігінің сәйкестігін
көрсетеді. Соңғы жағдай үлкен центрге тартқыш күш жан-жаққа таратылады
да тіректерге суйеніп 15, шкивтің айналуын бірден тоқтатуға әкеп соғады.
Осы кезде шкифтің арқаны тартылу күшінің әсерімен тоқтатылады, ал
лифтінің кабинасы қозғалуын жалғастырады. Кейініректе арқанның созылуы
шектік жылдамдықта кабинадағы жетектің механизімін іске қосады, ал
жұмыс істелу кезінде лифтінің шығырындағы қозғалтқыштың электр желісін
сөндіреді. Сонымен қатар, арқанның қозғалу жылдамдығы шкивтің айналу
жылдамдығына тең болуы керек, ол жылдамдық төмендегі келтірілген
формуламен есептелінеді
осыдан
Vшк
Dn
60
(2.12)
n
60Vшк
D
,
(2.13)
мұндағы n - минут өтуге байланысты шкивтің айналу саны;
D-диаметрдің шкиві, м.
Серіппенің көмегімен шектік жылдамдық 20 жылдамдықтың іске
қосылуын реттейді. Оның сығылуында гайканың көмегімен іске қосылу
жылдамдығы жоғарылайды, ал азаюында - төмендейді.
Қозғалмалы тірек шкив жылдамдығының іске қосылуындағы арқанның
шектік жылдамдығы әсер ететін күшті анықтау үшін берілген. 14 жүкке 12
стержень ілініп, 9 шкив тоқтатылады. Егер аулаушылар жұмыс істесе, ілігу
күші жеткілікті болады.
Жетектің механизімінің дұрыстығын тексеру үшін аулаулықтағы
арқанның шектік жылдамдығының іске қосылуы кішкене диаметрлі арқанды
асырып тастайды. Арқанның диаметрі сол себеппен есептелінген, арқанның
қозғалуы кезінде жұмыстық жылдамдық пен шкивтің бұрыштық
жылдамдығы 9 аулаудың жұмыс істеу жылдамдығына сәйкес келеді.
2.4 Ұстағыштар
Ұстағыштар - бұл қауіпсіздік құрылғысы, бағытталған кабина мен
қарсы салмақты тоқтатуға немесе ұстап тұру үшін арналған, төмен қарай
қозғалатын жылдамдықты қатты жоғарылатқанда, немесе барлық тартатын
элементтерді үзген жағдайда. Лифт үшін ұстағыштар жүйесі төмендегіше
құралады :
* арқан көмегімен ұстағыштар әрекет ететін механизмін қосуға
келтіретін және жылдамдық өзгерісіне әсер ететін жылдамдық шектеуіштен
(ЖШ);
* ЖШ шкив пен арқанға жалғасуын қамтамасыз ететін созылу
құрылғысынан (СҚ);
* кабинаның (қарсы салмақ) ұстайтын құрылғыларды әрекет етуге
келтіруді қамтамасыз ететін ұстағыштарды қосу механизмінен;
* кабинаны тоқтата және ұстай жүре, бағытталушыларға әсер ететін
ұстайтын құрылғылардан. Ұстағыштар ЖШ әрекетінен оларды қосу кезінде
төмен кабинаға бағытталып қозғалатындарды тоқтатуы және ұстауы керек.
Лифт кабинасының тепе-теңдікте ұстап тұратын немесе қарсы салмақ
ұстағыштар номиналды қозғалыс жылдамдығымен 1,0 мс, үзілген соң немесе
әлсіз тарту элементінен жұмыс істейтін құрылғы қозғалысы жіберіледі.
Оны номиналды жылдамдықтан 15% асыру кезінде тежеу және кабина
жоғары қозғалу үшін ұстағыштар пайдалануға жіберіледі.
Кабина көтерілгеннен кейін, кабинаның қарсы салмақ немесе тепе-
теңдік құрылғысы, тоқтатылған ұстағыштармен, ұстағыштар автоматты түрде
қалыпты жағдайын қабылдап және жұмысқа дайын болуы керек.
Номинальды қозғалыс жылдамдығымен 1,0 мс лифт кабинасы
бірқалыпты тежеуіш ұстағыштармен жабдықталуы тиіс.
2.4.1 Бір қалыпты тежелуді ұстағыштар
Сыналы серіппелі ұстағыштар кабинаның бірқалыпты тежелуін
қамтамасыз етеді. Қалыппен бір-біріне әсер ететін, екі жазық серіппе бір
қалыпты тежелуді қамтамасыз етеді. Жазық серіппелер өзімен бірге топсалы
екі тірегішті біліктерді ұсынады. Сыналы серіппелі ұстағыштардың есептік
сұлбасы 2.2.-суретте көрсетілген.
1 - бағыттайтын; 2 - сына; 3 - қалып; 4 - серіппе.
2.2 сурет - Ұстағыштың кинематикалық сұлбасы
Күш салу нүктесінде Р күш әсер әсерінен серіппенің майысуы
y
Plc 2
GEJ
3c '
l
c
l
(2.14)
мұндағы l, c , c ' - серіппе өлшемі (арқалық);
Е - болаттың серпімділік модулі;
J - арқалықты көлденең кескендегі ауданның инерция моменті.
Серіппе қатаңдығы
,
Z
1
y
.
(2.15)
Арқалықтағы максималды иілу моменті
М=РС,
(2.16)
мұндағы С - арқалық қатаңдығы.
Тістеуік ұстағыш құрылымы 4 - бетте келтірілген. Рычагтар 6 және 9
тістеуіктерді топсамен құрастырады, өс кабина каркасына бекіледі. Ұзын
рычаг иіндер арасында сфералық шайбаларда 12
серіппе 13 орнатылған.
Қаншалықты серіппе 13 қысылған болса, соғұрлым тежіуіш күш және оған
сәйкес тежелу де күшті болады. Рычагтарға 6 және 9 саңылауларынды
сыналар 8 алмасатын, қалып (сауыт) бекітіледі. Доңғалақ шеңбер сыналар
сырғанау кезінде үйкеліс күшін төмендетуді қамтамасыз етеді. Тежеуіш сына
8 бағытталумен әсер еткен уақытта барлық жұмыстық беттерімен өзі
орнығады, себебі болттан, серіппеден және басқа да элементерден
құралғандықтан арнайы орнығу (бекіну) бар болады.
ЖШ жұмыс істегеннен кейін ұстағыштарды қосу механизмі қалып
(сауыт) саңылаулары бойынша жоғары сыналарды алмастырады, нәтижесінде
сына 8 мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Аңдатпа
Дипломдық
жобада жолаушы лифтінің автоматтандырыдған электр
жетегі жасалынған. Негізгі бөлімде лифт жетегінің электр қондырғыларының
таңдауы және есептеулері келтірілген, статикалық және динамикалық
сипаттамалары есептелген. Жолаушылық лифтінің асинхронды ЭЖ жиілікті -
реттегіштік басқару жуйесін жетілдіруін камтамасыз етеді. Жетектің
элементтері есептеулері орындалған.
Экономикалық бөлімде кәсіпорындағы электр жөндеу цехының аса
маңызды экономикалық көрсеткіштерінің жұмысын анықтау есептеулері
келтірілген.
Өміртіршілік бөлімінде . Еңбек қорғау бойынша ұйымдастыру және
техникалық шараларға талдау жасау және еңбек шарттарын талдауы. Өрт
қауіпсіздігінің талаптары, Жұмыс бөлмелерінде автоматты өрт сөндіру
(спринклерлік) жүйесін есеп жүргізіп, Электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Қадамдық және жанасу кернеулеріне есеп жүргізіп, жұмыс өндірісіндегі
қауіпсіздік техникасының мәселелері қарастырылған.
Аннотация
В дипломном проекте разрабатывается автоматизированный
электропривод пассажирского лифта. В специальной части произведен расчет
и выбор основного электрооборудования привода лифта, расчет статических и
механических характеристик.приведены рассчеты системы управления
частотно регулируемого асинхронного ЭП пассажирского лифта. Также были
исследования переходные характесристики данной системой.
В экономической части проекта проведено расчет по определению
наиболее важных экономических показателей работы электроремонтного цеха
предприятия. Есть экономическая эффективность и срок окупаемости.
В разделе безопасность жизнедеятельности произведен анализ условий
труда, условия пожарной безопасности, защиты техники безопасности при
производстве работ. В разделе жизнедеятельности и безопасности произведён
анализ условий труда, условии пожарной безопасности, защиты техники
безопасности. Есть требования пожаробезопасности.
Annotation
This diploma project is about speed passenger elevator's electric drive. In the
special part of my project I chose the engine, calculation of static and mechanical
characteristic. Then I chose motor drive system for an elevator and calculated
transient.Calculations are given control system frequency controlled asynchronous
EP passenger lift. Also investigated were the transient characteristics of the system
In the economic part of the project the calculation to determine the most
important economic indicators of electric repair shop business.There are economic
efficiency and payback.
In the life safety I analyzed working conditions, terms of fire safety, safety in
the operations. In the Life safety analyzed working conditions, termsof fire safety,
safety. There are requirements of fire safety .
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1 Технологиялық үрдістің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.1Лифттер классификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.2 Лифтің негізгі бөлшектерінің құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
1.3Лифттің кинематикалық схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
1.4 Электр жетегіне қойылған негізгі талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
1.5 Лифт кабинасының қозғалысының тахограммасын тұрғызу ... ... ... ... ... ...19
2 Қозғалтқыш жетегіні таңдау және есптеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 23
3 Электр жетегі жүйесін таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
3.1 Екі жылдамдықты қ.т. роторлы асинхронды қозғалтқыш ... ... ... ... ... ... . ...31
3.2 Генератор - Қозғалтқыш жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..34
3.3 ТТ - Қ жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..36
3.4 Трансформаторды таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .38
3.5 Тиристорларды таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..38
3.6 Индуктивті теңдеуші дроссельдердің есептеуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
3.7 ТТ - Қ күштік тізбегін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 40
4 ТТ - Қ ажыратылған жүйесінің механикалық сипаттамасын құру мен
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
4.1 Статикалық жүктеме аймағын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..44
4.2 Түрлендіргіштің реттегіш сипаттамасын тұрғызу және есептеу ... ... ... ... .46
4.3 Лифт электр жетегінің өтпелі үрдістерін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..47
5 Өмір тіршілік қауіпсіздігі бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .60
5.1 Лифт жүйесін басқару мекемесіндегі құрылғ.-дың адамға физикалық
және психологиялық жүктемесін бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .60
5.2 Автоматтандырылған лифттің жасанды жарықтандырудың
есептеуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 62
5.3 Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Автоматты өрт сөндіру жүйесін
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 64
5.4 Лифт жүйесін басқару мекемесіндегі цехта ауа алмасуына және оның
еселігіне есеп жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .71
6
Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .73
6.1 Жұмыстың еңбек сыйымдылығын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..76
6.2 Жұмыс уақытының қорын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..79
6.3 Жұмысшылардың саны мен құрылымын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... 79
6.4 Жылдық жалақы мен пайдалану шығынын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... .80
6.5 Капиталды және күнделікті жөндеулердің өзіндік құнын анықтау ... ... ..81
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...84
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Кіріспе
Қала санының жылдам өсуі, жер құндылығының жоғарылауы қалалар
мен қатар ауылдық аймақтардағы ғимараттардың қабат саны өсуіне алып
келеді.
Ғимарат санының өсуіне байланысты лифттерге де талаптар жоғарылай
түседі. Лифттік құрылғылардың сапасына үш фактор әсер етеді, олар: жасап
шығару, лифттің монтажы олардың пайдаланылымы.Өндірістік, сауда-
саттық, емдік-шипалық және тағы да басқа ғимараттардағы қабат саны өсуіне
байланысты адам қызметкерлігінде лифтттың мәні күрт өседі. Лифтты
күнделікті ондаған миллион адамдар қолданады. Лифттер қазандықтағы
бункерлерге көмірді, шойынды құю цехтарындағы шойын балқытатын
пештерге жеткізеді, баспаханаларда орамдарды, үлкен кітапханалар мен
мектептерде ,сондай-ақ емханаларда азық-түлік пен тауарларды
тасымалдауда, көпқабатты гараждарда автомобильдерді көтеріп шығаруда,
өзен және теңіз флотындағы жолаушылар мен жүкті тасымалдауда
қолданылады.
Сонымен, лифт - қозғалтқышпен қатаң немесе серіппелі муфталы
редуктор арқылы байланысқан немесе тікелей электрқозғалтқышы арқылы
іске қосылатын көтергіш механизм. Ең көп қолднанысқа электрлік жетекті
және кабинасы арқан арқылы тартылған лифттер ие.
Соңғы жылдары лифттер жоғары дәрежелі автоматтандыру арқылы
орындалуда. Олар қолданудың көпке ортақтығымен, жайлылығымен және де
сөзсіз қауіпсіздігімен ерекшеленеді. Тек қана электрлік жетек қазіргі заманғы
лифттердің қанағаттандыруы тиіс жоғарғы талаптарына сай келеді.
Ең алғашқы рет лифт жайлы римдік архитектор Вструвий жазған. Лифт
туралы мәліметтер б.з.д 236 жылдардан бастап кездеседі. Кейінірек жануар
күші арқылы немесе қолдай қозғалысқа келетін кабиналы лифттер жайлы
Египетте VI ғасырдың ортасынан , Францияда ХIII ғасырда, Англияда XVII
ғасырдан бастап айтылады.
Ресейде лифттер XVII ғасырдан бастап қолданылған. 1795 жылы
И.П.Кулибин Қысқы сарайға арналған бұрандалы жолаушылық лифттің
конструкциясын жасап шығарған.
1853 жылы АҚШ-та аулағыш құрылғы ойлап табылған. Бұл құрылғы
бағыттағыштар бойындағы кабинаны қалыпты жылдамдықтан асқан
жағдайда ұстап тұрған.
Бұл кезеңде лифттер бу машиналары арқылы қозғалысқа келтірілген, ал
көтергіш арқандар барабанға оралып және сырғып отырған.
1867 жылы арқанды лифттерге қарағанда біршама артықшылықтарға ие
гидравликалық лифттер пайда болды. Бірақ бұл лифттердің бағасы бірталай
болды және қолданыс шығындары көп болды.
1878 жылы алғаш рет номиналды жылдамдықтан асқан кезде
аулағыштарды қосуға мүмкіндік беретін жылдамдық шектегіші ойлап
табылды.
1.1 Лифттер классификациясы
Лифттерді жіктестіретін көптеген белгілер бар. Олардың ішінен көп
таралғанын қарастырайық.
Жүктерді тасу бойынша лифттер төмендегі түрлерге бөлінеді:
- тұрғын үй ғимараттары үшін;
- қоғамдық ғимараттар үшін;
- адамдарды тасымалдау үшін және тұрмыста қолданылатын
- өнеркәсіптік кәсіпорындар үшін, егер олардың салмағы лифттің жүк
көтергішінен аспаса;
- ауруханаға, ауруларды тасуға арналған, оның ішінде тасу
құралдарымен және алып баратын қызметкерімен, бұларды лифттер
басқарады;
- мүгедектер, өздерімен бірге өздері қолданылатын жолаушы лифттер,
тірек-қозғалтқыштық аппараттың функциясының бұзылуынан мүгедектерді
жоғары және төмен қарай төмендету үшін жасайтын;
- жүктік, жүктерді вертикальды орын алмастыруға арналған,оның
ішінде;
- жай жүктік;
- монорельс пен жүктік. Бұл лифттерде кабина төбесінің астынан
жүктік құрылғыларды ілетін (таль, тельфер және т.б.) арқалық (бір қабырғадан
екіншісіне жеткізе салынатын жуан таяқша) бекітіледі;
- сықпа (қыспа), кабинаның төменгі жағына көтеру күші түсірілген;
- жаяу жүрушілер (тротуарные), шахта арқылы орналасқан люктің
жоғарғы бөлігінен шығып тұратын кабина.
Бұл лифттер жерасты
автотұрақтарда, көшеден жер асты төлелерге орын ауыстыратын жүгі бар
автомобильдерді жоғары және төмен түсіру үшін үлкен жерастылы сақтайтын
орынды қоймаларда және т.б. жерлерде қолданылады.
- аз жүктік, өте көп емес жүктерді жоғарлату және төмендету үшін
арналған.
Тасымалдауды қоспау үшін адамдар 250 кг салмақтағы (одан артық
емес) жүк алып журуге есептейді, ал биіктігін 1250м-ден асырмау керек.
Арнайы (стандартты емес) ерекше шарттармен қолданғанда, техникалық
талаптармен сәйкес арнайы өңделіп дайындалған. Оларға қатысты, мысалға
космостық кемелерде косманавтарды кабинаға көтеру үшін лифттер қажет.
Қызмет ету әдістеріне қарай лифттер жолаушылар өздері басқаратын өзіндік
пайдалану, сонымен қатар лифтер немесе жол көрсетуші бірге жүретін
лифттер болып бөлінеді.
Қозғалыс жылдамдығына байланысты лифттің кабиналарын баяу
жүретін (1 мс дейін), жылдам жүретін (1-ден 2 мс дейін) және жоғары
жылдамдықта (4 мс-ден жоғары) болып бөлінеді. .
Көтеру механизм жетегі сәйкес келетін лифттер электрлік (тұрақты
немесе айнымалы электр қозғалтқыштан жетекпен) және гидравликалық
(көтергіш гидроцилиндрлі түріндегі немесе айналатын типтегі
гидроқозғалтқышты шығыр) болуы мүмкін.
Шахталар түріне байланысты лифттерді орындауына қарай
төмендегідей бөледі:
- жырақ шахтада;
- металлкаркасты шахтада;
- құрастырылған (қосылған, араластырылған) шахтада.
Лифттер есіктер мен кабина құрылымы бойынша:
- ашылмалы есіктермен;
- вертикальды - немесе горизонтальды - жайылмалы есіктермен.
Есіктердің жетегіне байланысты лифттер бар:
- қолмен жасалынатын жетекпен (есікті және кабинаны жолаушы өзі
ашады);
- автоматты жетекпен;
- құрастырылған жетекпен (есіктер қолмен ашылады, ал жабылғанда ).
Тарту бөлігінің құрылымына байланысты лифттер арқанды, шынжырлы
(Галла шынжыры қолданылатын),ленталы, бұрандалы, негізі беретін бұранда-
гайкалы, плунжерлі, тісті доңғалақ және тісті білте тақтайша қолданылатын
реечті болып ажыратылады.
Арқанның қозғалысының сипаттамасынан кабинаға байланысты
лифттер кабинаны төмен жағынан ұстайтын тарту арқандары ілгіш және
қыспа жоғарғы арқанды болып ажыратылады.
Тарту арқанның запас сұлбасы бойынша лифттер келесідегідей
орындалады:
- тура, тік ілгішті;
- полиспасты ілгішті;
- арқанды мультипликатормен (әлсіз тоқтар күшін есептейтін аспап).
Лифттің машиналы ғимараты шахта астынан, үстінен немесе тұтқадан
орындалуы мүмкін. Сонымен қатар, кейбір лифттер машиналы ғимаратты
керек етпейді. Қозғалыстың берілу әдісіне байланысты арқан бастаушы
бөліктен шығырлар тартатын арқан лифттер КВШ-лы, барабанмен және
жұлдызшамен болады. Лифттің шығырлары редуктормен немесе редукторсыз
орындауы мүмкін.
Лифт басқаруының келесі түрлері бар:
- ішкі, онымен кабина купесінен басқарады;
- сыртқы, кабина сырытынан;
- аралас - кабина купесінен және тоқтататын аудандарда
басқарылады.
Басқару жүйесін қамтамасыз етуіне байланысты төмендегідей болып
бөлінеді:
- жай жеке басқару, тек қана бір топ (шақыру немесе бұйрық)
тіркелетін және жүзеге асырылатын кезде;
- жинайтын басқару, барлық топ тіркеледі, бірақ олардық орындалуы
лифттің жұмыс бағдарламасына сәйкес болғанда іске асады. Сондықтан
шақыру немесе бұйрық бойынша жолай аялдамалар болуы мүмкін. Адамдар
тұратын ғимараттардағы лифттер үшін шақыру бойынша жолай тоқтаулар
кабина төмен қарай қозғалғанда орындалады, ал қоғамдық ғимараттарда - екі
бағытта болады. Бұйрық бойынша жолай тоқтаулар барлық лифттерде екі жақ
бағытта да қарастырылған;
- жеке басқару (бір ғана лифтпен басқару);
- топтық басқару - бір шахтада орналасқан бір қабатта, бір қызмет
атқаратын және бірдей жылдамдықтағы лифттер тобымен басқару;
- топтық басқарудың әртүрлілігі лифтпен қос басқару болып
табылады, көпқабатты тұрғын үй ғимараттарында қолданылады.
1.2 Лифтінің негізгі сипаттамалары
Лифтінің негізгі сипаттамалары болып қозғалу жылдамдығы, жүк
көтергіш, кабинаның жоғарғы биіктік көтергіші және тоқтамалар саны
табылады.
Лифтінің жұмыстық және номиналды жылдамдығын ажыратады.
Номиналды жылдамдық дегеніміз - лифтіге есептелген жалпы жылдамдық.
Ал, кабина қозғалысының жылдамдығы - жұмыстық деп аталады. ПУБЭЛ
оның ауытқуын тұрақтыдан бастап 15% пайызға дейін жібереді.
Жүккөтергіш дегеніміз - лифт тасымалдайтын жүктің едәуір үлкен
салмағы. Оған тұрақты қондырғылары бар кабинаның салмағы кіреді.
Лифтінің номиналды жүк көтергіші кабинаның жоғарғы пайдалы
ауданына тәуелді. Сонымен, 0,37 м 2 кабинаның жоғарығы пайдалы ауданы
кезінде, бір адамдық лифтінің номиналды жүк көтергіштігі 100 кг құрайды, ал
екі адам үшін кабинаның жоғарығы пайдалы ауданы 0,58 м 2 болса, лифтінің
номиналды жүк көтергіштігі 180 кг құрайды. Жүк көтергіштің 225 кг мәні
0,7 м 2 кабинаның жоғарығы пайдалы ауданына сәйкес келеді 300 кг - 0,9 м 2 ;
375 кг - 1,1 м 2 ; 400 кг - 1,17 м 2 ; 450 кг - 1,3 м 2 ; 525 кг - 1,45 м 2 ; 600 кг -
1,6 м 2 ; 630 кг - 1,66 м 2 ; 675 кг - 1,75 м 2 ; 750 кг - 1,9 м 2 ; 800 кг - 2,0 м 2 ; 825 кг
- 2,05 м 2 ; 900 кг - 2,2 м 2 ; 975 кг - 2,35 м 2 ; 1000 кг - 2,4 м 2 ; 1050 кг - 2,5 м 2 ;
1125 кг - 2,65 м 2 ; 1200 кг - 2,8 м 2 ; 1250 кг - 2,9 м 2 ; 1275 кг - 2,95 м 2 ; 1350 кг -
3,1 м 2 ; 1425 кг - 3,25 м 2 ; 1500 кг - 3,4 м 2 ; 1600 кг - 3,56 м 2 ; 2000 кг - 4,2 м 2 ;
2500 кг - 5,0 м 2 . Жүктеменің аралық мәндері үшін аудан сызықты
интерполяция әдісімен анықталады. Жүккөтергіштері 2500 кг асқан сайын әр
көтерілген 100 кг-ға 0,16 м 2 қосылады
Лифтінің маңызды сипаттамасы болып, кабинаның нақты тоқтауы кіреді
(нақты тоқтау) - кабина еденінің вертикаль бойының аралығы мен кабина
тоқтағаннан кейінгі қабаттың аудандарының ара қашықтығын айтамыз.
Көліктің толы болуы баспалдақтан жолаушылардың кіріп, шығуына қиындық
тудырады, сол себептен кабинаның нақты автоматты тоқтауы
эксплуатациондық жұмыс режімі кезінде +-35мм шамасында болуы керек.
1.3 Лифтінің типтік құрамы мен құрылғы
Кез-келген типтегі лифт келесідей құрастырмалы бөліктерден тұрады:
құрылыстық бөліктерден, механикалық қондырғылар мен электр
қондырғыларынан.
Лифтінің
құрылыстық бөлімі, құрылыстық ұйымдарда салынған
лифтінің қондырғыларын орналастыруға арналған. Ол Құрылыстық нормалар
мен ережелердің (ҚНмЕ), ПУБЭЛ және өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкес
болуы керек.
Құрылыстық бөлім тізбектегі немесе арқандардың тартылуындағы
үзілуі, сонымен қоса лифтіні сынауда эксплуатация кезінде пайда болған
жүктемеге есептелінген.
Оның жобалануы құрылыстық бөлімнің
жобалануындағы тапсырмаға сәйкес және жолаушы тасымалдайтын, жүктік
лифтінің мемлекеттік стандартына байланысты іске асырылады.
Құрылыстық бөлім лифтінің барлық қондырғылары кіретін шахтадан
және машиналы ғимараттан тұрады. Құрылыстық бөлімге лифтінің
құрылғысынан тәуелді блоктық ғимараттар да кіреді.
Лифтінің қондырғылары орналастырылған ғимаратқа кіру мүмкіндігі
горизонталь аудан арқылы жүзеге асырылған. Орнатылған ғимарат 0,35 м
жоғарылаған сайын оған әртүрлі жағынан жақындау мүмкіндігі бар, және де
баспалдақтар қажет, ол келесідей шарттарды қанағаттандыру тиіс:
-баспалдақтың биіктігі 1,5 м болады, ол горизонтқа 60° бұрыштан
аспауы тиіс;
-баспалдақтар ені 0,35 м, ал сатылардың ені 25 мм аспауы тиіс. Егер,
баспалдақты вертикаль орналастырған жағдайда баспалдаққа
орналастырылған саты мен қабырғаның ара қашықтығы 0,15 мм аспайды,
сатылар 1500 Н жүктемеге есептелуі керек;
-биіктігі 0,5 м болатын баспалдақ тұтқамен немесе биіктігі 0,9 м
болатын сүйенішпен жабдықталуы тиіс;
-баспалдақтың жалпы биіктігі 4,0 м болуы керек.
1.3.1 Машиналы және блоктық бөлімі
Машиналы ғимарат - бұл лифт жабдықтарын қоюға арналған жеке
бөлме. Лифт құрылымына қарай ол шахта астында, үстінде немесе алыс болуы
мүмкін.
Блоктық ғимарат - бұл блоктық құрылғыларға арналған жеке бөлме.
Олар тек шахта үстінде болады.
Машиналы ғимаратта орнатылуы мүмкін:
* шығыр 3 - лифттің көтеру механизмі;
* жылдамдықты шектеуіш 1 - қауіпсіздік құрылғысын
қосқанда
механизмді қозғалысқа келтіретін құрылғы, ұстағыштар деп аталатын
кабинаны тоқтататын және оларды бағыттаушыларға ұстап тұратындар.
* басқару станциясы - төмен вольтты жинақталған құрылғы (ТЖҚ) 4,
лифт жұмысын басқарады;
* монорельс 2 - жүк көтеру құралдарын ілуге арналған құрылғы, жөндеу
жұмыстары кезінде лифт жабдықтарының орын ауыстыруында қолданылады.
* қосу құрылғысы 16, лифттен кернеуді алуды және беруді қамтамасыз
етеді;
* жарық түсіруді шахта және машиналы ғимаратты өшіретін;
* төмендететін трансформаторы 20, түрлендіргіштер, түзеткіштер және
ТЖҚ құрамына кірмейтін басқа да электрқұрылғылары;
* арқан қанаттардың шынжыры (полиспастты шынжырлы лифттер
үшін);
* орталық қабатты аппарат (көшіру аппараты);
* бағытын өзгертетін блоктар және контршкивтер, егер олар шығыр
құрамына кірмейтін болса.
Машиналы және блокты ғимараттарда қондырғы орнатуға және лифтке
керектісі болмаса қоюға болмайды. Машиналы және блоктық ғимаратта
орналасады:
* лифтке қызмет көрсететін механизмдер;
* желдетуге және ауаны суыту және жылытуға арналған қондырғылар;
* күзеттік немесе өрттік белгі беру;
* өрт сөндіру құрылғылары.
Машиналы және блоктық ғимаратқа кіру есік арқылы іске асырылады.
Блоктық ғимаратқа, машиналы ғимаратқа люк арқылы кіруге болады.
Машиналы және блоктық ғимараттарға кіру үшін есіктер, құлпысымен бірге,
дөңгелек немесе шаршы ауданға 5 см 2 ауданмен бірдей таралған және оның
кез келген жеріне тік, түзу бұрыш астынан есік панеліне салынған және кез
келген жағынан серпімділік деформациясымен, 15 мм аспайтын, сонымен
бірге қалдық деформация жіберілмейтін 300 Н жүкті тиеуге шыдау керек.
Есіктер мен люктердің қақпақтары машиналы және блоктық ғимараттарға
кіру үшін сыртынан кілтпен, ал ғимараттың ішкі жағынан - кілтсіз ашылатын
құлпы салынуы мүмкін. Люк қақпағы ғимаратқа құрал-жабдықтар мен
құрылғылар беру кезінде де сол талаптарды қажет етеді.
Блоктық ғимараттарда да келесі қондырғылар орнатылады:
* ауытқитын блоктар;
* контршкивтер;
* жылдамдықты шектеуіш;
* полиспасты шынжырлы лифттер үшін тарту арқан шынжырлар;
* блоктық ғимаратқа жарық түсіруді ажырататындар;
* лифтті басқаруда шынжырын ажыратқыштар, жөндеу жұмыстары
немесе блоктық ғимараттарының қондырғылары жұмыс жасап жатқан
уақытта қажет етеді. Машиналы және блокты ғимарат едені бірнеше деңгейде
болуы мүмкін. Егер деңгей айырмашылығы 0,35 м - ден асатын болса, онда
стационарлы баспалдақ бір деңгейден келесі бір деңгейге өту үшін горизонт
жағынан 60° бұрышты немесе пандус, горизонт жағынан 20° бұрышпен
жабдықталуы керек. Егер деңгей айырмашылығы 0,5 м жоғары болса, онда
баспалдық, пандус және жоғарғы алаң құлама аймақта деңгей биіктігі 0,9м
биіктіктен төмен емес таянышпен (сүйеніш) қоршалуы мүмкін.Блокты
ғимараттарда биіктік 1,5м - ден кем болмау керек.
1.3.2 Машина емес ғимараттарда
лифт
қондырғыларын
орналастыру үшін ПУБЭЛ талаптары
Машина емес ғимаратарда лифт қондырғыларын орналастырудағы
мүмкіндіктер. Ол үшін ПУБЭЛ талаптары орындалуы қажет:
1. Қызмет етушіге барлық жағдай жасалуы керек, егер кабина өздігінен
жабылып қалған жағдайда ол аймақты тастап кете алады.
2.
Кабинадағы жолаушыларға эвакуация жүргізу барысында
құрылғыларды басқару, сонымен қоса динамикалык сынақ жүргізу шахтаның
сыртында іске асырылуы тиіс.
3. Шахтада орналастырылған қондырғылардың жұмыс істеуін тексеру
кезінде, келесідей талаптарға сәйкес, кабинаның қозғалмайтын қақпасынан
жасап шығарады:
- жұмыс жасау кезінде бақыланбаған және келтірілмеген кабинаның
қозғалысы қызмет жасау мен тексеру кезінде қоршалуы тиіс.
- қоршалған құрылғыға әсер ету тізбектің қауіпсіздігінен ажыратылған,
қауіпсіз электрлі құрылғымен бақылануы керек
4. Техникалық қызмет көрсетудегі жұмыс істеу және қондырғыларды
тексеру, келесі шарттарды орындау арқылы іске асырылады:
- кабинаның тоқтау кезіндегі құрылғысы тексерілуі тиіс. Кабинаның
тоқтауынан кейінгі кабинаның алдыңғы элементтері мен еден арақашықтығы
2,0 м - ден аспауы керек;
- қоршалған құрылғыға әсер ету тізбектің қауіпсіздігінен ажыратылған,
қауіпсіз электрлі құрылғымен бақылануы керек
5. Кабинаның қақпасындағы қондырғының қызмет етуі мүмкін емес
жағдайда немесе осы мақсатқа стационарлы аудан қолданылады. Ол
жүктемесі 2000 Н қалдықсыз деформацияны ұстап тұруы керек, кез-келген
орындағы ауданы 0,2 * 0,4 м, және де таяныштары болады. Аумақтың
орналастыруы қауіпсіз электірлі қондырғымен бақылануы керек. Қозғалысты
шахтаның сыртынан іске асыратын аумақта, жұмыстық күйден орын
ауыстыратын құрылымдық қондырғалары болуы керек.
6. Басқару құрылғысы әртүрлі жағдайлардан қоршалуы қажет.
- ғимараттық машинаның басқарылу режимі;
- кабинаның қозғалыс бағытының индукциясы және оның шетіне
жетуіне есік ашылды немес жетектің жұмысын бақылануына мүмкіндік
туады.
1.3.3 Лифтінің шахтасы
Лифтінің шахтасы - кеңістіктегі кабинаның орын ауыстыруы мен қарсы
салмақ. Ол өзінің қондырғылары мен адамдары бар орнықты аумағынан және
баспалдағынан өзгеше болуы керек, қабырғалармен, арақашықтығы
қоршалған, қауіпсіздікті қамтамасыз етуі тиіс. Шахта толығымен немесе
жартылай қоршалған болуы мүмкін, жартылай тұтас емес қоршауы болғанда,
1.1 суретте көрсетілген лифтінің қондырғылары кіреді.
1.1 сурет - Лифт шахтасы
Кабина, қарсы салмақ және біркелкілік қондырғылар бір шахтада
орналасады.Шахтаның бір бөлімі, қабаттық аумақтың төменгі бөлімінде
орналасқан, оны шұңқыр маңы деп атайды. Онда буферлердің
орналастырылуы немесе кабинаның және қарса салмақтың тіректері,
жылдамдықты шектейтін керілген құрылғы орналасады. Шұңқыр маңы
ағынды су мен жер асты суларынан қорғалуы керек. Толық сығылған буфер
кабинаға түскен дағдайда шұңқыр маңы еркін кеңістікте, өз шекарасында
жатқан өлшемі 0.5х0.6х1.0 м-ден аспайтын тікбұрышты параллелипипедтің
орналасуы жеткілікті. Шұңқыр маңы еденінің саңылауы кабинаның төменгі
бөлігінен, 0,5 м аспауы тиіс. Шұңқыр маңының тереңдігі 0,9 м асса, оның
кірісі тұтқа мен немесе баспалдақпен жабдықталады,егер тереңдігі 2,5 м
болғанда кіріс есігімен жабдықталады. Шұңқыр маңына қызмет етуші
қызметшігі қауіпсіздік еркіндігі қамтамасыз етілуі тиіс. Шахтаның жоғарғы
бөлігі, еден мен жоғарғы отырғызылатын аумақтың лифтінің жоғарғы
қабаттарға қызмет көрсетуі және шахтаның жабылуы, жоғарғы қабат деп
аталады. Шахтаның құрылымына байланысты олар саңылаусыз, жартылай
ашық және қосалқы болып бөлінеді.
Саңылаусыз шахтада - жан-жақты қырынан қоршалған болады, ол
ережеге сай ғимараттың ішінде тұрғызылады.
Жартылай ашық шахта - лифтіні орнатқан кезде сыртқы қабырғаны
тереңдетуге қолданылады.
Қосалқы лифтінің шахтасы - ғимараттың сыртынан тұрғызылады және
бірінші қабатынан басқа, барлық биіктігі тұтас шыныланады.Сонымен қатар,
шахта тасымалдаушы болып бөлінеді, лифтінің құрылысының жүктемелі
құрылғысының жұмыс істеуін қабылдайды, және тасымалдаушы қоршалу
функциясын орындайды. Қабылданған материалдарды шахталарға бөледі,
қабырғалық құрылыстық материалдар көлемді темірбетонды құрылыстар-
металлкаркасты шахта және тюбингтер жасау үшін. Сапалы қабырғалық
құрылыстық материалдарға тығыз кірпіш, бетон және темірбетон
пайдаланылады.
Қазіргі замандағы құрылыстарға шахтаны тұрғызу технологиясында
монолитті темірбетонды шегенді сырғыма әдісімен құрылыс ғимараттарына
пайдаланады. Құрылыс жұмысы жүрген кезде кабинаға бағытталған
тіреуішті және қарсы салмақты төсеуіш детальдармен бекіту үшін орнатады.
Сонымен қоса лифтіні жобалауда тасымалдаушыларды орналастырады.
Құрылымдық бөлім
2.1 Кинематикалық сұлбаның элементтері
Кинематикалық сұлбаның негізгі элементтері болып кабина, шығыр,
ауытқитын блок, тартылыс арқаны, қарсы салмақ, тепе-теңдік ұстайтын иілгіш
элементтер, ілгіш кабель және созу құрылғысы.
Лифттің кабинасы жолаушыларды вертикальды орын ауыстыруға
арналған.
Лебедка (жетек) кабиналарды және қарсы салмақты төмендету және
жоғарылату үшін қызмет етеді.
Ауытқушы блок келесі жағдайларда қолданылады: центр ортасы мен
қарсы салмақ арақашықтығы арқанжүргізуші орган диаметрінен үлкен
болганда;
арқанжүргізуші орган шамасын өзгертпей, арқан жібінің
арақашықтығын үлкейтуге мүмкіндік болғанда.
Тартылыс арқаны көтеру механизмінен кабина мен қарсы салмақ
тартылыс күшін беруге арналған.
Қарсы салмақ арқанжүргізуші органда тартылыс күшін құру және
қоршаған күшті азайту үшін пайдалынылады.
Тартылыс күші тарту арқандар түйіндеріндегі кабиналық және қарсы
күш созылуы айырмашылығына тең. Қоршаған күш шамасы айналатын
моментпен тікелей байланысты, байқағанымыздай, жетекті электр қозғалтқыш
қуатымен бірге. Қаншалықты айналу моменті аз болса, онда электр
қозғалтқыш қуаты анағұрлым аз
болады. Қарсы салмақ бос кабина мен
бөлікті, шамамен 40...50 % салмақтағы пайдалы жүкте тепе-теңдік ұстап
тұруы керек.
Тепе-теңдікті ұстап тұратын иілгіш элементтер (болат арқандар мен
шынжырлар) тарту арқанын тепе-теңдікте ұстап тұруға арналған. Оларды
белгілі бір лифттің көтеру биіктігінде, тарту арқанның салмағы оның
номиналды жүк көтеруімен шамалас болған кезде қолданады.Олар кабина
қозғалыста болған уақытта қоршаған күшті төмендетуге мүмкіндік береді.
Аспалы кабель кабинаның электр қондырғысы мен лифт басқару
сұлбасымен байланыста болу үшін қажет.
Созу құрылғысы элементтерді тепе-теңдікте ұстайтын, осы элементтерді
созу үшін керек, себебі олар шахта қондырғыларын тербетпеуге және тиіп
кетпеу үшін пайдалынылады.
2.2 Тежегіш құрылғы
Тежегіш құрылғы деп - кабина және қарсы салмақ тоқтағанда және
оларды өшірілген электр қозғалтқышта жылжымайтын жағдайда тіркеу
механизмін айтамыз.
Лифттік шығыр қалып тәрізді электрмагнитті тежегішпен қамтылған.
Жылдам жүрісті білікті редуктордың тежелуі тежегіш шкив және тежегіш
қалып арасында күшті үйкеліс пайда болу нәтижесінен болады, шығыр
құрылымының жылжымайтын элементі рычагты жүйемен қосылған.
Тежегіш момент, екіқалыпты тежеу құратын, тежеуіш моменттерден
тұратын, әр тежеуіш қалыпқа таралған, ал пайда болатын күш салу Р қалыпты
тежегіш шкивке қарай қысады (ығыстырады). 2.1. - суретте екіқалыпты
тежеуіштің есептік сұлбасы көрсетілген.
2.1 сурет - Тежеуіш құрылғының кинематикалық сұлбасы
Сағат бағыты бойымен қозғалатын тежеуіш шкивті айналдыру кезінде
тежеуіш рычагтың (тетік) тепе-теңдік теңдеуінен алатынымыз:
Бірінші рычаг үшін
Pl N1 (l1 fb) ,
(2.1)
N1
Pl
l1 fb
,
(2.2)
мұндағы f - үйкеліс коэффициенті;
екінші рычаг үшін
Pl N 2 (l1 fb) ,
(2.3)
N 2
Pl
l1 fb
.
(2.4)
Сонымен, момент Pl екі рычагта да бірдей, байқағанымыздай, күштер
N1 және N 2 бір-біріне тең.
Екіқалыпты тежегіштен құралған, тежегіш момент ,
M T f
D
2
N1 N 2 .
(2.5)
Осы теңдеуге N1 және N 2 мәндерін қойып, алатынымыз
M T
PDll1 f
2
1
219,24Н м .
(2.6)
l f 2b 2
Бірдей әсер ететін күштер N1 және F1 fN1 , сонымен қатар N 2 және
F2 fN 2 бірінші және екінші рычагпен сәйкес
S1 N1 1 f 2 ,
(2.7)
S 2 N 2 1 f
2
,
(2.8)
Бұдан N1 N 2 және S1 S 2 . S1 және S 2 күш салулар арасындағы
айырмашылық иілгіш тежеуіш біліктің күш салу болып табылады.
S S1 S 2
2Plf 1 f 2
l12 f 2b 2
b 170,2Н м .
(2.9)
Соңғы теңдеуден көргеніміздей, иілгіш тежеуіш біліктің күш салуы
иінінде нөге тең, т.б. түзу тежеуіш рычагтарда да нөлге тең. Сондықтан
тежеуіш құрылымында күш салу болмау үшін, иілгіш тежеуіш білікте түзу
рычагтарды пайдаланады. Сонымен бірге, әр қалыпта құралатын тежеуіш
моменттер тежеуіш шкив айналымының бағытынан біркелкі және тәуелді
емес.
Түзу рычаг кезіндегі екіқалыпты тежеуіш момент
M T
fPDl
l1 1
200Н м .
(2.10)
мұндағы D - шкив диаметрі;
η - тежегіштің рычагты жүйесінің ПӘК-і, топсалы рычагты
жүйелерде үйкеліске кеткен шығынды есептегенде, η=0,90,95.
Шкив пен тежеуіш қалып арасындағы орташа қысым
P
N
Fк
N
D
360
P .
(2.11)
Мұндағы Fк - бір тежеуіш қалып ауданы см 2 ;
B - қалып көлемі, бірдей қашықтықта қолданылатын
полумуфттар, см;
β - шкивтің бір қалыппен қамту бұрышы, 60°-қа тең.
Шығырларда реттегіш жетекті тежеуіш кабинаның жылжымайтын
жағдайын тіркеуде ғана пайдаланады. Шығыр тежеуіші қозғалып жатқан
салмақты тоқтатуы керек, сонымен қатар кабинаны сынау жүргізу кезінде
ұстап тұруы керек.B
Қалыпты тұйық типтегі тежеуіштер былай сипатталады, жетектен
кернеуді алу кезінде, олар шығырды тежейді. Жетекті қосқан кезде шығыр
тежеуіші тоқтайды.
Тежеуіш момент, тежеуіштен құралған, салмағы лифттің жүк көтеруіне
тең жүгі бар қабинаны тоқтату үшін жеткілікті болу керек,.
Шығыр тежеуіштерінде
қолмен істеп
тоқтату үшін құрылғы
қарастырылуда. Бұл құрылғыға әсер ету аяқталған уақытта, тежеуіштің іс-
әрекеті автоматты түрде қалпына келеді.
Қалыт тежеуіш жапсырмасы фрикционды материалдардан орындалады.
Осы материалдардың бірі - жаншылған бау, қалыңдығы 5 мм-ден 10 мм-ге
дейін және ұзындығы 30 мм-ден 160 мм-ге дейін болады. Жаншылған баудың
айырмашылығы тозуға мықты, үйкеліс коэффициенті тұрақты. Ол бет
жағынан қаттылығы НВ 250 төмен емес шойын немесе болат тежегішті
шкивтер буында жақсы жұмыс жасайды.
Бірден ашылатын есікті лифтте шахта мен кабиналарда КМТД-102
типтегі айнымалы тоқты электрмагнитті екіқалыпты тежеуіш құрылғылар
қолданылады.
Тежегіш электрмагниттің техникалық сипаттамасы 2.1. - кестеде
келтірілген.
К е с т е 2.1 - Тежегіш электрмагниттің техникалық сипаттамасы
Ұзақжүрісті электрмагнитті қалыпты тежеуіш құрылғысы корпустан 6,
үш орамнан 8, Ш-үлгідегі магнит өткізгіш және демпферлі 3 шток 13
құралады.
Магнитөткізгіштің 9 жылжымайтын бөлігі (мойынтұрық) корпусқа
бекітіледі Зәкір 10 планк 12 және саусақтен 11 штокпен 13 топсалы
байланысқан. Штоктың төменгі жағында сырға 1бұралған. Шток ұшында
поршень мен цилиндрден тұратын демпфер 3 орналасқан. Цидиндр
бұрандамен жабылатын қума түтіктен жасалады, осы арқылы демпфирлеу
деңгеңі реттеледі.
Тежеуішке 24 өс арқылы 23 рычагтар 22 топсалы түрде байланысқан.
Рычагтарға фрикционды жапсырмалы қалыптар 21 бекітілген өстер 20
қойылған. Рычагтар 22 серіппелі 18 пайдалы шпилкалармен 19 қысылады.
Серіппені қысу гайкамен реттеледі. Тежеуіш пен электрмагнитпен қосылуы
тарту түші арқылы қосылады. Қалыптарды бекіту үшін жұмыс жағдайында
бекіткіштер (фиксатор) қарастырылған. Тип
Кернеу, В
Ток түрі
Керекті қуат,
Вт
Тартылыс
күші, кг·с
Зәкір
жүрісі,
мм-ден
кем емес
КМТД-
102
220380
Айнымалы
150
20
50
Орамға кернеу жіберілгенде электрмагнит зәкірі өзімен бірге
рычагтарды 22 ажырата отырып, сырғалы 1 шток 13 және тартылыс күшін 16
көтере тартылады. Тежеуіш төмендейді. Кернеуді электрмагниттен алғаннан
соң, оның зәкірі ауырлық күші мен ығысқан серіппе әсерінен төмен түсіріледі.
Рычагтар қайта өз жағдайына келеді, және тежеуіш басылады.
Берілген тежеуіш пайдалану кезінде төмендегі саңылау мәндерін
сақтауы қажет: зәкір мен жарма (мойынтұрық) арасы - (16 4 ) мм; төменгі
дөңбек шток және төмендетілген зәкір кезіндегі пайдалы шпилька арасы- 3мм
кем емес; пайдалы шпилька мен арқанжүргізетін шкив арасы - 10 мм-ден кем
емес, тежегішті жапсырма және полумуфты беттерінің арасы - шамамен
0,5...0,8 мм. Фрикционды жапсырмалар қалыңдығы 3,5 мм - ден кем болмау
керек.
Тежегіш серіппесінің белгіленетін (орнатылатын) өлшемі L 3,5 мм
биркада көрсетілгендей, +- 1 мм шамамен тең болуы керек. Саңылауды реттеу
кезінде зәкір мен жарма, фрукционды жапсырма мен тежегішті полумуфта,
төменгі дөңбек шток және пайдалы шпилька арасы сырғадан 1 тартылыс
күшін 16 ажыратады. Штоктан 16 сырғаны 1 бұрап шығару кезінде зәкір мен
жарма саңылау арасы азаяды, ал бұрап кигізу кезінде өседі.
Саңылау өлшемін үлкейту барысында фрикционды жапсырма мен
тежегішті полумуфта арасынан 16 төлкеден тартылыс күшін бұрап
шығарылады, ал азайты кезінде бұрап кіргізеді.
Тартылыс күшінің 16 ұзындығын және штоктағы сырға 13 жағдайын
өзгерте отырып, шток 13 пен пайдалы шпилька 19 арасындағы саңылау
шамасын реттейміз.
Тежегішті моментін реттеу пайдалы шпилька 19 гайкалар арқылы
серіппені қысу 18 іске асырылады.
2.3 Жылдамдық шектеуіш
Жылдамдықты шектеуіш (ЖШ) көмекші механизм болып табылады
және ұстағыштарды әрекет етуін жүргізуге арналған.
Кабина қозғалысының ЖШ-і жұмыс істеуі керек, егер кабина
қозғалысының жылдамдығы 15% -ке кем емес номиналды төмен өссе және
онда құрады:
0,8 мс қатты тежелетін ұстағыштар үшін;
1,5 мс бір қалыпты тежелетін ұстағыштар және 1,0 мс кем емес
кабинаның номиналды жылдамдықты қозғалыс кезінде амортизациялайтын
элементті қатты тежелетін ұстағыштар үшін;
Қарсы салмақтың
ЖШ-і жұмыс істеуі керек, егер қарсы салмақтың
қозғалыс жылдамдықтың төменгі шегі 15% кем емес номиналдының
өлшеміне қарағанда көп өсірсе, жылдамдықтың жоғары шегі 10% өссе, ол
кабининың ЖШ-і жұмыс істейді.
ЖШ-те жұмыстық жылдамдықты кабина (қарсы салмақ) қозғалысы
кезінде оның жұмыс істеу қабілеттілігін тексеруге мүмкіндек беретін құрылғы
бар болуы керек.
ЖШ, ұстағыштар әрекеті үшін күш салуды жүргізу үшін тек ғана
үйкеліс күш есебінен арқан мен шкив арасында құрылғы болу керек, ол
жұмыстық жылдамдықты кабина (қарсы салмақ) қозғалысы кезінде
ұстағыштар әрекетін жүргізу үшін үйкеліс күшінің жеткіліктілігін тексеру
мүмкіндігін жүзеге асыруы керек.
2.3.1
Горизонталь өстегі
айналымы
бар
центрге
тартқыш
жылдамдықтың шектегіші
Берілген жылдамдық шектегіші, өзіне тілік таянышын 1 (опорная
пластина) қосатын конструкциясы негізгі болып табылады. 3 тірекке 4 өсі
сүйенеді, оның айналуына кедергі келтіретін. 4 өске 8 корпустың күпшегі
орнатылған (ступица-купшек).
8 корпустың ішкі бөлігінде қозғалмайтын таяныштар және де
қозғалатын таяныштары бар, сонымен қатар 12 оқтауша кебіс пен соңында 13
серіппелер орналастырылған. 8 корпустың өстерінде 21 топсаға жүк 14
бекітіліп орналастырылған. Бұл жүктер бір-бірімен 18 тартылып
байланысқан.
Қарсы жағынан қарағанда өске 9 шкив кигізілген подшипник 10
орналастырылған, 11 серіппелі сақинаның резервті көлденең орын
ауыстырылуы айқындалған. Шкивта диаметрлері әртүрлі екі сына тәрізді ор
орнатылған. Диаметрі үлкен ор лифта эксплуатация кезде арқанның шектік
жылдамдығымен беттеседі. Ал диаметрі кіші ор жетектің механизімін және
аулаудың дұрыстығын анықтайды.
Әсер ету принципі 14 масса айналымындағы центрге тартқыш күшке
қолданылуға негізделген. Осы күштің жүкке әсер етуі арқылы шкивтің
айналу, 4 өз өсінен бұрылады да ортадан жойылып кетуге ұмтылады. Екі
жүкте бір-бірімен 18 тартылыс арқылы байланысқандықтан, олардың
біреуінің бұрылуы басқа жүкьің айналуына әкеп соғады.
Үлкен сызықты жылдамдықпен қозғалған кабина шкивтің айналма
жылдамдығының үлкейуін және жүктің айналу жиілігінің сәйкестігін
көрсетеді. Соңғы жағдай үлкен центрге тартқыш күш жан-жаққа таратылады
да тіректерге суйеніп 15, шкивтің айналуын бірден тоқтатуға әкеп соғады.
Осы кезде шкифтің арқаны тартылу күшінің әсерімен тоқтатылады, ал
лифтінің кабинасы қозғалуын жалғастырады. Кейініректе арқанның созылуы
шектік жылдамдықта кабинадағы жетектің механизімін іске қосады, ал
жұмыс істелу кезінде лифтінің шығырындағы қозғалтқыштың электр желісін
сөндіреді. Сонымен қатар, арқанның қозғалу жылдамдығы шкивтің айналу
жылдамдығына тең болуы керек, ол жылдамдық төмендегі келтірілген
формуламен есептелінеді
осыдан
Vшк
Dn
60
(2.12)
n
60Vшк
D
,
(2.13)
мұндағы n - минут өтуге байланысты шкивтің айналу саны;
D-диаметрдің шкиві, м.
Серіппенің көмегімен шектік жылдамдық 20 жылдамдықтың іске
қосылуын реттейді. Оның сығылуында гайканың көмегімен іске қосылу
жылдамдығы жоғарылайды, ал азаюында - төмендейді.
Қозғалмалы тірек шкив жылдамдығының іске қосылуындағы арқанның
шектік жылдамдығы әсер ететін күшті анықтау үшін берілген. 14 жүкке 12
стержень ілініп, 9 шкив тоқтатылады. Егер аулаушылар жұмыс істесе, ілігу
күші жеткілікті болады.
Жетектің механизімінің дұрыстығын тексеру үшін аулаулықтағы
арқанның шектік жылдамдығының іске қосылуы кішкене диаметрлі арқанды
асырып тастайды. Арқанның диаметрі сол себеппен есептелінген, арқанның
қозғалуы кезінде жұмыстық жылдамдық пен шкивтің бұрыштық
жылдамдығы 9 аулаудың жұмыс істеу жылдамдығына сәйкес келеді.
2.4 Ұстағыштар
Ұстағыштар - бұл қауіпсіздік құрылғысы, бағытталған кабина мен
қарсы салмақты тоқтатуға немесе ұстап тұру үшін арналған, төмен қарай
қозғалатын жылдамдықты қатты жоғарылатқанда, немесе барлық тартатын
элементтерді үзген жағдайда. Лифт үшін ұстағыштар жүйесі төмендегіше
құралады :
* арқан көмегімен ұстағыштар әрекет ететін механизмін қосуға
келтіретін және жылдамдық өзгерісіне әсер ететін жылдамдық шектеуіштен
(ЖШ);
* ЖШ шкив пен арқанға жалғасуын қамтамасыз ететін созылу
құрылғысынан (СҚ);
* кабинаның (қарсы салмақ) ұстайтын құрылғыларды әрекет етуге
келтіруді қамтамасыз ететін ұстағыштарды қосу механизмінен;
* кабинаны тоқтата және ұстай жүре, бағытталушыларға әсер ететін
ұстайтын құрылғылардан. Ұстағыштар ЖШ әрекетінен оларды қосу кезінде
төмен кабинаға бағытталып қозғалатындарды тоқтатуы және ұстауы керек.
Лифт кабинасының тепе-теңдікте ұстап тұратын немесе қарсы салмақ
ұстағыштар номиналды қозғалыс жылдамдығымен 1,0 мс, үзілген соң немесе
әлсіз тарту элементінен жұмыс істейтін құрылғы қозғалысы жіберіледі.
Оны номиналды жылдамдықтан 15% асыру кезінде тежеу және кабина
жоғары қозғалу үшін ұстағыштар пайдалануға жіберіледі.
Кабина көтерілгеннен кейін, кабинаның қарсы салмақ немесе тепе-
теңдік құрылғысы, тоқтатылған ұстағыштармен, ұстағыштар автоматты түрде
қалыпты жағдайын қабылдап және жұмысқа дайын болуы керек.
Номинальды қозғалыс жылдамдығымен 1,0 мс лифт кабинасы
бірқалыпты тежеуіш ұстағыштармен жабдықталуы тиіс.
2.4.1 Бір қалыпты тежелуді ұстағыштар
Сыналы серіппелі ұстағыштар кабинаның бірқалыпты тежелуін
қамтамасыз етеді. Қалыппен бір-біріне әсер ететін, екі жазық серіппе бір
қалыпты тежелуді қамтамасыз етеді. Жазық серіппелер өзімен бірге топсалы
екі тірегішті біліктерді ұсынады. Сыналы серіппелі ұстағыштардың есептік
сұлбасы 2.2.-суретте көрсетілген.
1 - бағыттайтын; 2 - сына; 3 - қалып; 4 - серіппе.
2.2 сурет - Ұстағыштың кинематикалық сұлбасы
Күш салу нүктесінде Р күш әсер әсерінен серіппенің майысуы
y
Plc 2
GEJ
3c '
l
c
l
(2.14)
мұндағы l, c , c ' - серіппе өлшемі (арқалық);
Е - болаттың серпімділік модулі;
J - арқалықты көлденең кескендегі ауданның инерция моменті.
Серіппе қатаңдығы
,
Z
1
y
.
(2.15)
Арқалықтағы максималды иілу моменті
М=РС,
(2.16)
мұндағы С - арқалық қатаңдығы.
Тістеуік ұстағыш құрылымы 4 - бетте келтірілген. Рычагтар 6 және 9
тістеуіктерді топсамен құрастырады, өс кабина каркасына бекіледі. Ұзын
рычаг иіндер арасында сфералық шайбаларда 12
серіппе 13 орнатылған.
Қаншалықты серіппе 13 қысылған болса, соғұрлым тежіуіш күш және оған
сәйкес тежелу де күшті болады. Рычагтарға 6 және 9 саңылауларынды
сыналар 8 алмасатын, қалып (сауыт) бекітіледі. Доңғалақ шеңбер сыналар
сырғанау кезінде үйкеліс күшін төмендетуді қамтамасыз етеді. Тежеуіш сына
8 бағытталумен әсер еткен уақытта барлық жұмыстық беттерімен өзі
орнығады, себебі болттан, серіппеден және басқа да элементерден
құралғандықтан арнайы орнығу (бекіну) бар болады.
ЖШ жұмыс істегеннен кейін ұстағыштарды қосу механизмі қалып
(сауыт) саңылаулары бойынша жоғары сыналарды алмастырады, нәтижесінде
сына 8 мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz