Лифтті басқарудың жасалған құрылғысында басқару режимін жүзеге асыру
5
6
7
8
Аңдатпа
Бұл
диплoмдық
жoбaдa
жoлaушы
лифтінің
жүктік
мoмeнті
қaрaстырылғaн. Нeгізгі бөлімдe лифт жeтeгінің элeктр қoндырғылaрының
тaңдaуы жәнe eсeптeулeрі кeлтірілгeн, статикалық және динамикалық
сипаттамалары
есептелген.
Жeтeктің
ТТ - Қ
элементтері
есептеулері
орындалған.
Экoнoмикaлық бөлімде лифттарды құрастыру, дайындау, монтаждау
және пaйдалану aрнaйы жұмысынa нықтaу есептеулері келтірілген.
Өмір тіршілік бөліміндe лифт жүйесін басқару мекемесіндегі автоматты
өрт сөндіру жүйeсін eсeптeу, элeктр қaуіпсіздігі бoйынша қорғаныстық жерге
қосу
құрылғысына
есеп
жүргізу,
лифтті
мoнтаждау
мәселелері
қарастырылған.
Аннотация
В диплoмнoй рабoтe приводится грузoвoй момeнт пассажирского лифта.
Исследoвaны и прoaнaлизирoвaны пeреходные процессы при различных
режимах работы системы.
В разделе Эконoмичeскaя чaсть проведено технико-экономическое
обоснование, проектирование, изготовление, монтажи использование
расчетов для определения дипломный работы.
В разделe Безoпасность жизнедеятельности производится разработка
и
расчет oснoвных мероприятий при эксплуатации грузового лифта.
Рассматривается техника безопасности при эксплуатации грузового лифта и
производится расчет защитного заземления.
Annotation
The rеsеаrch pаpеr is the load moment of the passenger elevator. An analysis
and justification of choice of asynchronous motor with frequency control.
Investigated and analyzed transients under different operating systems.
Investigated and analyzed transients under different operating systems. In the
"economic part" conducted a feasibility study for the final work.
In thе sеction "Sаfety "covers the development and calculation of the main
events in the operation of the freight elevator. We consider safety when operating a
freight elevator and calculates the protective earth.
9
Мазмұны
Кіріспе
1 Аналитикалық шолу
1.1 Лифттің жалпы құрылысы
1.2 Лифттің жұмыс істеу принципі
1.3 Лифттің жалпы жұмыс принциптерін сипаттау
1.4 Релелік басқару стансасы
1.5 Логикалық элементтерде басқару стансасы
1.6 Микропроцессорлық басқару стансасы
1.7 Жасалатын құрылғының артықшылықтары
1.8 Құрылымдық схеманы жасау
1.9 Лифтті басқарудың жасалған құрылғысында басқару режимін
жүзеге асыру
2 Лифттің асинхронды электр жетегімен оңтайлы басқару
2.1 MATLAB ортасында асинхронды электр жетегінің
параметрлерін есептеу
2.2 Лифт электр қозғалтқышының қуатын таңдау және оны қызу
бойынша тексеру
2.3 Қысқартылған тахограмма мен жүктемелік диаграммалар құру
2.4 Жаңашаландыруға дейін қозғалтқыштың жүктемелік
диаграммасын құру
2.5 Кабинаның қозғалу уақытын анықтау
2.6 Қозғалтқыш қосылуының есептік ұзақтығын анықтау
2.7 Қозғалтқыштың максимальді және іске қосылу моментін анықтау
2.8 Инерция моменттерін анықтау
2.9 Лифт қозғалысының тахограммасын құру
3 Жолаушылық лифтінің электр жетегіндегі жүктемелік моментін
басқару жүйесін жасау
3.1 Лифт жүйесін пайдалануда техника қауіпсіздігін талдау
3.2 Лифт жүйесін басқару мекемесіндегі автоматты өрт сөндіру жүйесін
есептеу
3.3 Электр қауіпсіздігі бойынша қорғаныстық жерге қосу құрылғысына
есеп жүргізу
4. Экономикалық бөлім
4.1 Жұмыстың еңбек сыйымдылығын анықтау
4.2 Жұмыс уақытының қорын есептеу
4.3 Жұмысшылардың санымен құрылымын есептеу
4.4 Жылдық жалақы мен пайдаланушығынын есептеу
4.5 Капиталды және күнделікті жөндеулердің өзіндік құнын анықтау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
10
10
12
13
15
17
18
19
21
22
23
25
32
32
36
39
44
44
47
47
48
51
55
55
57
61
61
66
69
72
73
73
75
76
Белгілеулер мен қысқартулар
АТТ - арқан тартушы тегершік
ПӘК - пайдалы әсер коэффициенті
ЛББ - лифтті басқару бекеті
АҚ - асинхронды қозғалтқыш
ЖТ - жиілік түрлендіргіш
ЖО - жұмыс органы
БҚ - беру қарқындылығы
ЖТ-АҚ - жиілікті түрлендіргіш - асинхронды қозғалтқыш
ҚИ - құрылғы интенсивтілігі
ЕИМ - ендік - импульстік модуляция
ЭҚК - электр қозғаушы күш
ҚЕЛҚП - құрылғының ережесі және лифттерді қәуiпсiз пайдалану
АЭЖ - автоматтандырылған электр жетегі
АРЖ - автоматтық реттеу жүйесі
КАБЖ- көтеру арқан бәсеңдеген жері
ШТм- шақыру түймесі
ББТ- бұйрық беру түймесі
ҚР- қабат релесі
ҚББ- қозғалысты бағыттау блогы
ҚЖБ- қозғалу жылдамдықтарының блогы
БЖЖ- бас жетектің жүкарбасы
ЭМТ- электр магниттік тежегіш
НТР- нақты тоқтату релесі
ЭАҚ- қабаттық ауыстырып-қосқыш
УР- уақыт релесі
КЕЖ- кабина есігінің жетегі
11
Кіріспе
Лифт деп кабинасы шахтада орналасқан қатты вертикальді бағыттаушы
бойыша жылжитын, түсіру (жүктеу) алаңдарында жабылатын есіктермен
жабықталған, адамдарды (жүктерді) бір деңгейден басқасына көтеру және
түсіруге арналған үзілмелі әрекеттегі транспорт құралын атайды. Арбашасы
электрлік қозғалтқышпен әрекетке келетін лифт электрлік болып саналады.
Жолаушы лифттеріне қойылатын негізгі талаптар бұл ұмтылыстың
қауіпсіздігі, сенімділігі, салмақтылығы, қозғалыс пен тежелудің
салмақтылығы, кабинаның тоқтау нақтылығы болып табылады, сондай-ақ
лифттің жұмысы шудың жоғары деңгейімен жүрмеуі керек. Ешбір заманауи
тұрғын үй лифт құрылғысынсыз болмайды, ал қоғамдық мекемелердебұл
механизм табиғи көрінетіндігі соншалықты, оның болуына қарағанда,
болмауы таңқалдырады. Соңғы кездерде жеке үйлер үшін жолаушы лифттерге
қажеттілік туындады, өйткені бұл механизм өмірді тек жеңілдетіп қоймай,
оны комфортты етеді, бірақ кезде маңызды қажеттілік болады - бұл еркін
қозғалу мүмкіндігі шектелген адамдардың мысалында көрінеді. Қарапайым
лифттер мен эксалаторлардан бөлек, зауыттрада мүгедектер үшін арнайы
көтеру механизмдері жасалады, олар қоғамдық ғимараттарға, тұрғын үйлерге,
авто-, аэро, және темір жол вокзалдарында, автобустарда орнатылады. Осы
лифттерді және жолаушы кабиналарын қаптау үшін қолданылатын өңдеу
материалдары ең таңдаулы талғамды қанағаттандыра алады. Панорамалық
лифттер өте әйгілі, оларда тек лифт кабинасы ғана емес, оынен қатар кабина
орналасқан шахта да мөлдір болады.
Вертикальді транспорттың негізгі артықшылығы - бұл құрылғының
ғимаратта алатын кішігім ауданы.
Заманауи лифттердің түп бейнелері б.з.д. І ғасырда ЕЖелгі Римде
белгілі болған. Кеш кезеңде лифттер туралы ескертулер VI ғасырға (Египетте
Синай монастырының лифті), ХІІІ ғасырдың алғашқы тоқсанына (Франция)
және XVII ғасырға (Англияда Виндзор сарайының лифті, Париж
сарайларының бірінде Велайердің "ұшатын үстелі") тән.
ХІХ ғасырдың ортасында АҚШ та арқандар үзілген жағдайда кабинаны
ұстап қалатын ұстаушылармен Э.Отистің лифттері пайда болды.
ХІХ ғасырдың 60 жылдарынан лифт құру тәжірибесіне булық жетекпен,
кейіннен гидравликалық жетекмен лифттер кірді және тек ХХ ғасырдың
басында электрлік лифттер кең және басым қолданыс тапты.
Шығарылатын лифттер санының өсуімен олардың конструкциясы да
жетіледі. Лифттердің ерекшелігі, олар жолаушылардың командалары
бойынша ауысымды әрекет еттін оқшауланған автоматтандырылған
жүйелерден тұратындығында болып табылады. Мұнда жолаушыларды қажетті
қабатқа жеткі және тасымалдау қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша барлық
операциялар автоматты түрде орындалады. Қызмет көрсетуші персонал - лифт
электр механиктері, лифтер-қараушылар, диспетчерлер және ЛАС кезекші
электр механиктері.
12
Бұл дипломдық жұмыста УЛ сериялы жолаушы лифтін басқару жүйесін
жасау міндеті және лифттің осы класындағы операциялардың сипаттамасы
қарастырылады.
13
1 Аналитикалық шолу
1.1 Лифттің жалпы құрылысы
Лифт бөліктерінің жалпы құрылысы түрғын үйлерде орнатылған
көптеген лифттер үшін бірдей және [1-суретте] көрсетілген. Лифттің
функциялық бөліктері келесі функцияларды орындайды: лифт шахтасы - қону
алаңында кабинаны күтіп тұрған жолаушылардың қозғалып тұрған кабинамен
және қарсы салмақпен жарақаттануын болдырмайтын құрылғы, онда лифттің
басқа да құрылғысы орнатылған; машиналық бөлме - жетекті механизм, енгізу
құрылғысы, лифтті басқару аппаратурасы, қозғалыс жылдамдығын
шектеушіні орнатуға арналған шахтаның бөлігі (немесе басқа бөлме); бас
жетектің жүкарбасы - екі режимде - үлкен және төмен жылдамдықта лифт
кабинасын көтеру және түсіруді орындайды; тартылым арқандары - тартылым
арқандарының көмегімен бас жетектің жүкарбасы оны бекітілген кабина
немесе қарсы салмақты көтереді немесе түсіреді; ілмек - кабинаа немесе қарсы
салмаққа орнатылған арқанның ұштарын бекітуге қызмет етеді; ұстаушылар -
егер кабинаның (қарсы салмақ) қозғалу жылдамдығы лифт (қарсы салмақ)
қозғалысының номиналды жылдамдығынан асатын болса,
төменге
қозғалғанда бағыттаушыларда кабинаны (қарсы салмақты) тоқтатуға
арналған; кабина купесі
-
жолаушыларды және (немесе) лифтпен
жылжытылатын жүкті орналастыруда қызмет етеді; кабина бұрушысы -
қабаттық ауыстырып-қосқыштың әсер ету жолымен лифттің қозғалу
жылдамдығын жоғарыдан төмен қарай ауыстырып-қосуға арналған;
бағыттаушы тоспа - сырғу немесе тербелу элементтерімен бағыттаушы,
шектеуші, осылайша, кабиналар мен қарсы салмақтардың горизонтальді
бағыттта жылжуы және олардың вертикальді бағытта жылжуына мүмкіндік
беретін, кабина мен қарсы салмақта орналасқан құрылғы; қабаттық портал -
шахтаның есіктері бекітілетін қабаттық алаң тарапынан шахталарды
қоршайтын ойық; кабиналарды бағыттаушы
- горизонтальді бағытта
жылжуды шектеу жолымен шахтадағы кабиналардың орналасуын анықтайтын
және вертикальді бағытта еркін жылжуға мүмкіндік беретін, шахтаға
орнатылған құрылғы; қарсы салмақты бағыттаушылар - горизонтальді бағытта
жылжуды шектеу жолымен шахтадағы қарсы салмақтың орналасуын
анықтайтын және вертикальді бағытта еркін жылжуға мүмкіндік беретін,
шахтаға орнатылған құрылғы; қарсы салмақ - бас жетек жүкарбасының іске
қосылуын жеңілдету үшін жүктелген кабинаның пайдалы жүк бөлігін
теңестіреді; буфер - төменгі жұмыс жағдайынан төмен түскен жағдайда
кабина немесе қарсы салмақтың жүруін шектеуге арналған; кішкене шұңқыр
бөлме - буфер мен жылдамдықты шектеуші созу құрылғылары орналасқан
шахтаның астындағы бөлме; созу құрылғысы - механикалық құрылғы, оның
көмегімен жылдамдықты шектеуші арқаны үзілген жағдайда лифт қуат алатын
электрлік тізбектер өшіріледі; жылдамдықты шектеуші тросы - бір жағымен
лифт кабинасына бекітіледі және машиналық бөлмеде жылдамдықты шектеуқ
құрылғысы арқылы өтіп, қозғалыстың номиналды жылдамдығына тең
14
жылдамдықпен оны қозғалысқа келтіреді және қозғалыстың номиналды
жылдамдығы жоғарылағанда жылдамдық шектеушіні іске қосады;
жылдамдықты шектеуші құрылғы - төменге қарай қозғалыстың номиналды
жылдамдығы артқан кезде кабинаны (қарсы салмақ) ұстаушыларды қосу
механизмін әрекетке келтіруге арналған; лифтті басқару стансасы - лифттің
жұмысын басқаруға қызмет ететін қорғаныс құрылғылары, блоктар, реле мен
контакторлардан тұратын құрылғы.
Сурет 1.1- Лифттің жалпы құрылысы
1.2 Лифттің жұмыс істеу принципі
Лифттің бас жетекші бөлімі көтеру механизмі (бас жетектің жүкарбасы)
болып табылады. Ол машина бөлмесінде орнатылған және көтеру арқандары
және ілмектің көмегімен кабинаны қызмет көрсетілетін бөлменің әртүрлі
қабаттарына орналастырады, әрбір қабатта кабинаның едені мүмкіндігі
барынша қабат алаңының еденімен бір деңгейде тұратындай етіп тоқтайды.
Кабина мен пайдалы жү бөлігін теңестіру үшін кабина секілді сол арқанға
бекітілетін қарсы салмақ қарастырылған.
Кабина мен лифттің басқа қозғалмалы бөліктері шахта деп аталатын,
қабаттық алаңдар тарапынан шахта есіктерімен жабдықтайтын арнайы
жабдықталған құрылыста орналасады. Шахтаның ішінде (дерлік оның бүкіл
биіктігінде) бағыттаушы кабиналар мен бағыттаушы қарсы салмақтарды
15
бекітеді, ал кабина мен қарсы салмақ каркасының жоғарғы және төменгі
бөліктерінде тоспа
орнатады. Бағыттаушылардың жұмысшы бөлігін
қамтиотырып, тоспалар олардың басқа тараптарға ауытқуын және бір-біріне
жанаспауын болдырмай, горизонтальді бағытта кабина мен қарсы салмақты
айқын бекітеді.
Лифттің кабинасы шектелгеннен жоғары жылдамдық дамытатын
авариялық жағдайларда кабинада (кедйе қарсы салмақта) орнатылған
ұстаушылар іске қосылады. Бағыттаушыны қамти отырып, ұстаушылар осы
бағыттаушыларда кабиналарда берік ұстайды. Кабинаның жылдамдығын
жоғарылатқанда ұстаушыларды іске қосылғанда шектеушінің арқанымен
жылдамдықтың шектеушісімен жылдамдық пен оны созушы құрылғымен
қамтамасыз етіледі. Бір көтеру арқанын әлсіреткенде көтеру арқан бәсеңдеген
жерін электрлік өшіргіш (КАБЖ) іске қосылады, ол лифтті басқару тізбегімен
бас жетек жүкарбасын ажыратады, сонымен лифттің әрі қарай жұмысын
тоқтатады. Басқару жүйесін өшірген жағдайда кабина немесе қарсы салмақ
төменгі жұмыс жағдайынан төменге өтуіне болады. Шахтаның еденіне қатты
соққының алдын алу үшін шахтаның төменгі бөлігінде қонғанда соққыны
жеңілдететін табан немесе буфер қарастырылған. Буфер мен созу құрылғысын
орналасқан шахтаның төменгі бөлігін кішкене шұңқыр деп атайды. Машина
бөлмесінде көтеру механизмі, жылдамдықты шектеуші және басқару стансасы
орналасады. Кейбір лифттерде машина бөлмесінің үстінде, шахтаның астында
контрблоктар (контртегершіктер) орналасқан блокты бөлме қарастырылған.
ШТм
ҚР
ШТм
ҚР
ЭМТ
ЖБ
ЭАҚ
НТР
ББТ
ЭАҚ
КС
БЖЖ
ҚР
УР
ЭМТ
КЕЖ
Сурет 1.2 -Лифт жұмысының құрылымдық сұлбасы
Құрылымдық схемада блоктарды тағайындау: шақыру түймесі - (ШТм)
жолаушы орналасқан қабатқа лифтті шақыру үшін қызмет етеді; бұйрық беру
түймесі - (ББТ) - лифт кабинасын қажетті қабатқа жіберу үшін қызмет етеді;
қабат релесі (ҚР) - шақыру немесе бұйрық беру түймесіне басқан кезде
шақыру немесе бұйрықты тіркейді;
16
қозғалыс релесі (ҚР) - электр магниттік тежегішті қосуға арналған;
қозғалысты бағыттау блогы (ББ) - кабинаны жоғары немесе төмен
қозғалту контакторларының блогы;
қозғалу жылдамдықтарының блогы (ЖБ) - үлкен немесе кіші
жылдамдықта кабинаны қозғалту контакторларының блогы;
бас жетектің жүкарбасы (БЖЖ) - лифттің бас жетегінің жүкарбасы екі
режимде - үлкен және төмен жылдамдықта лифт кабинасын түсіру және
көтеруді орындайды;
электр магниттік тежегіш (ЭМТ) - кабина қабатта болған кездк бас
жетек жүкарбасын тежелтуге арналған, сонымен лифт кабинасының өздігінен
қозғалуын болдырмайды;
нақты тоқтату релесі (НТР)- кабинаның нақты тоқтау аймағында
келуінде қозғалу релесін өшіруге арналған;
қабаттық ауыстырып-қосқыш (ЭАҚ)
-
кабина
қозғалысының
жылдамдығын ауыстырып-қосу (үлкенінен кішісіне) және есіктерді ашу үшін
қызмет етеді;
уақыт релесі (УР) - кабина есігін ашу жабуда уақыт бойынша
ұсталымды береді;
кабина есігінің жетегі (КЕЖ) - кабина есіктерін ашу және жабуға
арналған.
1.3 Лифттің жалпы жұмыс принциптерін сипаттау
Кабина қозғалысын басқару үшін кабина ішіндегі қабырғада немесе
ғимараттың осы алаңынынң қабырғасында орналасқан түймелік аппараттар
қызмет көрсетеді. Электрлік сигнал түйме аппаратынан ілмекті кабель және
сымдар бойынша шахтада лифтті басқару стансасына әске қосылған қабаттың
қабаттық релесінде беріледі:
Егер лифт кабинасы түйме басылған қабатта тұрса, онда сигнал басқару
стансасына қабаттық реле арқылы шахтаға кері беріледі және қабаттық
ауыстырып-қосқыштағы сым, орталық қорап, ілмекті кабель бойынша, кабина
мен кабина есігінің жетегіне - есіктер ашылады немесе жабылады. Уақыт
релесін шақыру немесе бұйрық түймесін өңдегеннен кейін жұмысқа
қосылады.
Егер жолаушы шақыру түймесін (кабина басқар қабатта болса) немесе
бұйрық түймесін басса (кабина сонда болса), сигнал басқару стансасына
қозғалу релесі, нақты тоқтау релесі, есіктерді бақылау релесі және қабаттық
релеге берілгенде, ол өзінің контактімен кернеуді қозғалыс бағытының
контакторына береді, ол өзнің блок-контакттерімен қозғалыс релесін қосады.
Қозғалыс релесі өзінің сәйкес контактымен тежегіштің электр магнитін
қосады. Бағыт контакторы және де қозғалыс жылдамдығының контакторы
кернеуді бас жетектің жүкарбасына береді - кабина қозғала бастайды. Кабина
бұрғышы қажетті қабаттың қабаттық ауыстырып-қосқышының контактін
ажыратып жібергенге дейін (жоғары жылдамдықты контактор қуат алатын)
17
кабина үлкен жылдамдықта қозғалады, үлкен жылдамдық контакторы өшеді
және өзінің блок-контакторларымен кернеуді кіші жылдамдықтғы
контактордың катушкасына береді - лифт қозғалысының кіші жылдамдығы
қосылады. Кіші жылдамдықта лифттің қозғалысы кабина кабинаның
бағыттаушы қозғалысында орналасқан нақты тоқтау тетігіне жеткенге едйін
жалғасады. Нақты тоқтау тетігінің сигналы бойынша бас жетек
жүкарбасының электр қозғалтқышы және жетекті электр магнит катушкасы
электрлік желіден өшіріледі, кабина тежеледі және тежегішпен қозғалыссыз
жағдайда ұсталады. Кабина есіктері жетегінің электр қозғалтқыштары бір
уақытта қуат беріледі. Есіктер шахта есіктерімен бірдей автоматты ашылады
және кабинадан жолаушылар шыққаннан кейін лифтті басқару тізбегінде
белгілеген уақыт релесінде салыстырмалы қысқа уақыт аралығында ашық
қалады. Уақыт релесі өз контакттерін тұйықтайды және кабина есіктері
жетегінің электр қозғалтқышынақуат береді - есік жабылады. Лифт бос және
шақыру бойынша жұмысқа дайын, бұл туралы әрбір қондыру қабатында
орнатылған шақыру аппараттарының сөнген сигнал шамдары куәландырады.
1.4 Релелік басқару стансасы
Осы түрдегі басқару стансасы релелік аппараттардан тұрады. Бас жетек
жүкарбасының электрқозғалтқышын қуаттау 380В үш фазалы кернеуімен
жүзеге асырылады. Электр магниттік катушкаларды қуаттандыру төмендетуші
трансформатордан түзетуші көпір арқылы 110В бір фазалы айнымалы
кернеумен жүзеге асырылады. Тоқтаулар саны 1-16. Лифт кабинасын
шақыруды тіркеу үшін, егер лифтті басқа қабатқа шақырса немесе онда
жолаушы болса, ол шақыру бойынша келу үшін шақыру түсемін басып тұру
керек. Кабина жүруі үшін бірнеше реле қосылуы керек; бас жетектің
жүкарбасы қосылғанға дейін әртүрлі релелерде бірнеше конкат арқылы өтуі
қажет.
Артықшылықтары: станса қызмет көрсетуде қарапайым, істен шыққан
детальдердің көп бөлігін алмастыруға болады.
Кемшіліктері: релелік стансаны басқару тізбектерінің қуаты 110 В
болғандықтан және реленің кейбіреулері тұрақты қосылғандықтан, электр
энергияны пайдалану аса жоғары; реленің барлық контактілері мен
тартуларды басқару стансасы бойынша қосу үшін көп сым қажет. Бұзылуды
анықтауда белгілі бір сымды іздеуге, оны қысқыш бойынша тартқылауға,
стансадары кернеуді өлшеуге, шахтадағы кернеулерді өлшеуге (кабинаның
клеммалық төрткілдештерінде, шахта есіктерінің ұштық сөндіргіштерінде
орталық үлестіруші қораптың клеммалық төрткілдештерінде) көп уақыт
кетеді. Өйткені стансалардың мұнайд түрлерінде реле қолданылады,
контактілердің дәнекерлеп бекітілуін болдырмау үшін оларды техникалық
күміс қабаттарымен жабады. Басқару шкафы үлкен гарабит пен салмаққа ие,
оның қасына дәл сондай үлкен көлемге ие төмендетуші трансформатор
18
орналасады. Реле катушкалары, түйіпелер мен байланыстыру сымдары
қымбат мыс сымынан орындалған.
1.5 Логикалық элементтерде басқару стансасы
Басқару стансасы лифттік шахтада есіктерді автоматты ашужабымен
лифттік кабиналардың қозғалысын басқаруды қамтамасыз етеді, 17 қабатқа
дейінгі тұрғын үйлер мен құрылыстар үшін 1,4м с дейін қозғалыс
жылдамдығымен жеке және топтық (жұп) жолаушы лифттері төмен қарай
қозғалғанда аралас жинақтаушы басқару алгоритмін жүзеге асырады. Басқару
стансасында бұйымның келесі параметрлерін бағдарламаландыру жолымен
қызмет етудің келесі шарттарымен таңдау мүмкіндігі қарастырылған:
- кабина еденінің сипаты;
- реверс авариясын тіркегенге дейін есік реверсінің саны;
- есікті ашуға кідірістер;
- қозғалу алдында кідірістер;
- кіші жылдамдықта нақты тоқтағанға дейін қозғалу уақыты;
- бәсеңдету тетіктері арасында үлкен жылдамдықта қозғалу уақыты;
- есіктердің ашық немесе жабық жағдайында соңғы сөндіргітерді күту
уақыты (есіктердің ені);
- қабаттылық;
- жұп басқару артықшылығы;
- критикалық емес авариядан кейін өзінен-өзі қалпына келу уақыты;
- тетік сигналдарының белсенді деңгейлері.
Басқару стансасы лифттің бүкіл сигналы жағдайының индикациясына,
кабина күйінің индикациясына және авариялық
жағдайлар кодының
индикациясына ие. Лифттік кабинаның орналасуын түзету есік ашылған кезде
кез келген қабатта жүзеге асырылады. Басқару стансасы қызмет
көрсетілетіндерден істен шыққандар немесе шақыру мен бұйрық берудің
жабысып қалған түймелерін болдырмауды қамтамасыз етеді. Басқару
стансасы авариялық жағдайлар коды мен лифтпен авариялық жағдай
туындаған моментте барлық басқару сигналдары мен тетіктердің 50
жазбасына дейін энергия тәуелді жадына тіркеуді қамтамасыз етеді. Жазбалар
тіпті қуатты сөндіргенде де сақталады. Есептеу штаттық басқару пультінен
және бұйымды индикациялаудан жүргізіледі. Электрмен қуаттандыру -20%
тен +10 дейінгі рұқсат етілген ауытқумен номиналды мән және (50 +- 1) Гц
жиілікпен 380В номиналды кернеудің айнымалы тоғының үш фазалы
желісінен жүзеге асырылады.
Станса келесі негізгі блоктардан тұрады: қосу блогы қуат алу кернеуін
бұйымға беруге арналған; бас жетек блогы командалар бойынша басқару
блогынан бас жетек жүкарбасының электр қозғалтқышымен басқаруды жүзеге
асырады, нақтырақ айтқанда: қозғалтқыштың айналу бағыты (лифт
кабинасының жоғары немесе төмен қозғалуы), қозғалтқыштың айналу
жылдамдығы (үлкен немесе кіші), жүкарбаның тежегішін қосу немесе өшіру.
19
Бұдан басқа, бас жетектің электр қозғалтқышы температуралық қорғаныс
тетігінің жағдайы туралы ақпаратты басқару блогына береді және қайта
көтеруқайта түсіру тетігімен қауіпсіздік тізбегінің байланысын қамтамасыз
етеді; есіктер жетегінің блогы команда бойынша басқару блогынан есік
жетегінің электрлік қозғалтқышын реверстеуді басқарады, сонымен кабина
мен шахта есігінің ашылу мен жабылуы қамтамасыз етеді, электр
қозғалтқыштың динамикалық тежелуін қамтамасыз етеді, бұл шеткі жағдайда
кабина есіктері жармасының соққысын болдырмайды, сондай-ақ кабинаны
жарықтандыруды басқарады; басқару блогы лифттің элект құрылғысынан
түсетін ақпаратты бақылау және атқарушы құрылғылар үшін басқару
командаларын өңдеу жолымен лифттің қызмет ету алгоритмі жұмысының
барлық режимдерін жүзеге асыруға арналған. Бұдан басқа, басқару блогы өзін
және лифттің электрлік құрлғысын төмен вольтті (24В) қуатпен қамтамасыз
етеді, машина бөлмесі, кабина және кішкене шұңқырмен телефон
байланысын, сондай-ақ диспетчерлік пунктпен байланысты қуаттайды;
электрлік қуат алу модулі 220 В 50 Гц айнымалы тоқтың желілік кернеуін
110В 50 Гц айнымалы тоқ кернеуіне және 24 В тұрақты тоқ кернеуіне
түрлендіруге арналған.
Басқарудың логикалық элементтерінде стансаның жалпы құрылымдық
схемасы 1.3-суретте көрсетілген.
Сурет 1.3 - Логикалық элементтерде басқару стансасының құрылымдық
сұлбасы
Электрмен қуаттандыру кернеуі қосылу блогы арқылы қалған блоктарға
беріледі. Мұнда қосылу блогы электрмен қуаттандырудың барлық үш фазасы
бойынша кернеудің болуын индукциялайды.
20
Басқару блогы лифттің басқарушы құрылғылары (бұйрықтар,
шақырулар постынан), тетіктердн, қауіпсіздік тізбегінен сигналдарды
қабылдайды және бас жетектің және есік жетегінің күш блоктарының
жұмысын басқаратын командалар жасайды. Басқару блогының жұмыс режимі
онда орналасқан түймелік басқару пультінен беріледі.
Бас жетек блогы командалар бойынша басқару блогынан жүкарба (бас
жетек) электр қозғалтқышын басқаруды жүзеге асырады, бас жетектің электр
қозғалтқышы температуралық қорғаныс тетігінің жағдайы туралы ақпаратты
басқару блогына береді және қайта көтеруқайта түсіру тетігімен қауіпсіздік
тізбегінің байланысын қамтамасыз етеді.
Есіктер жетегінің блогы команда бойынша басқару блогынан есік
жетегінің электрлік қозғалтқышын реверстеуді басқарады, сонымен кабина
мен шахта есігінің ашылу мен жабылуы қамтамасыз етеді, электр
қозғалтқыштың динамикалық тежелуін қамтамасыз етеді, бұл шеткі жағдайда
кабина есіктері жармасының соққысын болдырмайды. Кабинаны
жарықтандыруды басқарады.
Артықшылықтары:
Басқару стансасы көлемі бойынша кіші; лифт кабинетінде жолаушы
болғанда және бұйрық болмағанда, есіктер ашық қалады; бірнеше тіркелген
шақыруларға қызмет көрсету ең жоғары тіркелгенінен басталады; кабина
түсірілгенде 90% бағыттас шақырулар болдырылмайды; бұйрықтарды
орындау кезегімен, кабинаның қозғалу бағыты бойынша жүзеге асырылады;
Егер қозғалу кезінде бұйрық бойынша 15 кг сигнал түссе, барлық сигналдар
түсіріледі, кабина кіші жылдамдыққа ауысады және жақын қабатта тоқтайды,
кабина есіктері ашылады.
Кемшіліктерді: көптеген логикалық элементтер қолданылады.
1.6 Микропроцессорлық басқару стансасы
Микропроцессорлық станса келесі блоктардан тұрады:
Басқару платасы (БП)
Басқару платасы келесі функцияларды атқарады: нақты тоқтау тетігінің
сигналы бойынша және қозғалыс бағытының сигналы бойынша лифт
кабинасының орналасуы анықтау, бұйрықтар мен шақырулар түймесінің
сигналдарын тіркеу және оларды индикациялау, есіктер ашылған кезде
қабатқа лифттің келуі бойынша тіркелген бұйрықты немесе шақыруды
болдырмау, бағыт пен қозғалу жылдамдығын таңдау, есіктердің жетегін қсу
және өшіру, лифттің бұзылуын анықтау және индикациялау.
Температуралық қорғаныс платасы (ТҚП)
Плата артық салмақтан және жүктеме тізбектерінде қысқа
тұйықталуларды қорғауға арналған, шахта есіктерінің жағдайын тіркейдң, бас
жетек қозғалтқышының статорлық орамы қызуының максимальді рұқсат
етілген деңгейін бақылайды;
Үш фазалы желіні бақылау платасы (ҮЖБП)
21
Плата 380 В желілік кернеумен айнымалы тоқтың үш фазалы
тізбектердегі фазалық кернеуінің кезектесу дұрыстығы мен рұқсат етілген
деңгейін бақылауға арналған.
Тежегішті басқару платасы (ТБП)
Плата тежегіштің қосылуы және ұстау режиміне ауысуын қамтамасыз
ете отырып, оны басқарады, бас жетектің электр қозғалтқышы желдеткішінің
қосылуын қамтамасыз етеді.
Семисторлық кілттер платасы (СКП)
Плата 110 В кернеулікті тізбектерде жүктемені коммутациялауға
мүмкіндік береді (магниттік боатқыштарды қуаттандыру).
Артықшылықары болып табылады:
- жүрістің жоғары салмақтылығы және тоқтау дәлдігі;
- комфорттылық және төмен шу;
-
жарықтанумен
басқару және шақыру посттары панелдерінің
антивандалды түймелері;
- қозғалу бағыты мен кабина орналасуының индикаторлары;
- жетілген микропроцессорлық басқару стансасы;
- өртке қарсы есіктермен жабдықталуы мүмкін.
Қосымша орнатылуы мүмкін:
- жүкарба жылдамдығының жиілікті реттеуіші;
- қозғалыс жылдамдығын жиілікті реттеумен есіктердің жетегі;
- тұтқаға немесе еденге дейін айна;
- желдеткіштер;
- кабинаның артық жүктелу индикациясы;
- кабина есіктерінде жарық тосқауылы;
- кабина жағдайын және артық жүктелуін дыбыстық хабарлаумен
индикациялау таблосы;
- кіруді шектеу құрылғысы (механикалық немесе электронды кілт);
- тоқтаулардың стандартты емес белгілері.
Микропроцессорлық басқару стансасының кемшіліктері болып
табылады: кейбір қымбат жартылай өткізгіш аспаптардың болуы; істен
шыққан электронды блоктарды жөндеу арнайы ұстаханаларда ғана мүмкін,
соған байланысты істен шыққан лифт қолданушылары ыңғайсыздықтарға
төзуіне тура келеді; алдыңғы басқару стансаларымен салыстырғанда жоғары
құн.
1.7 Жасалатын құрылғының артықшылықтары
Басқарушы құрылғылардың жоғарыда баяндалған сипаттамаларынан
көрініп тұрғандай, микропроцессорлық басқару құрылғысы сөзсіз
артықшылыққа ие. Жасалып жатқан құрылғыда лифт жұмысының көп режимі
жүзеге асырылған. Босатқыштар катушкасының қаут алуы бір фазалы ~110 В
айнымалы тоқпен жүзеге асырылады. Аралық релелердің, телефон байланыс
тізбектері мен сигнализацияның, жөндеу кернеулігінің қуат алуы
22
төмендетілген трансформатордан 24В түзетілген кернеумен жүзеге
асырылады. Бұзылуларды іздеу екі семимегментті индикатордың болуымен
жеңілдетілген, олар лифт жұмысында іркілу және қателіктер кодын көрсетеді,
сондай-ақ блоктаушы тізбектерде бұзылуды жылдам анықтау үшін басқару
құрылғысынығ клеммалық төрткілдештеріне бақылау нүктелерінің (кабина,
кішкене шұңқыр, шахта есіктері) түйіні мен матрица тестері қарастырылған.
Қауіпсіздіктің мен лифт жұмысын блоктаудың қосымша құрылғылары
қосылуы мүмкін.
Жасалатын құрылғыға барлық блоктар жалғағыштардың көмегімен
қосылады. Бұл жасалатын басқару құрылғысы істен шыққанда қызмет
көрсетуші персоналға жалғағыштарды сөндіріп, құрылғыны дұрысына
аулыстыруға, істен шыққанын зауыт-дайындаушылардың мамандарына
жөндеуге беруге мүмкіндік береді.
ТЕҚ (тұрақты есте сақтаушы құрылғы)ның болуы бағдарлама жұрыс
жұмыс істемеген жағдайда жасалатын құрылғы жұмысының бағдарламасын
қайа бағдарламаландыру мүмкіндігін береді.
ТЕҚ лифт жұмысында қателіктер кодының жазбасын сақтайды.
Қателіктер жазбасының журналын қарау қателіктерді талдау және лифт
жұмысының бұзылуын болдырмау үшін жұрыс шешім қабылдауға мүмкіндік
береді.
Жасалатын құрылғыда жарық диодты индикаторлардың болуы жанып
тұрған немесе жанып тұрмаған жарық диодтары бойынша кабина қандай
жағдайда тұрғанын визуалды анықтау мүмкіндігін береді.
Жасалатын құрылғыға 6 лифтке дейін топтық жұмысты қосуға болады.
Басқару жүйесі қорғаныстың келесі құралдарын қамтамасыз етеді:
босатқышқа қолмен әсер етуден қорғау; оның қызуын жанама бақылайтын,
қалыпты жұмыс режимінде бас жетектің электр қозғалтқшыны қорғау,
лифттің қабаттан қабатқа жылжу уақыты бақыланады. Егер лифтбелгіленген
бағдарламалық уақыт ішінде үлкен жылдамдықта қозғала бастағаннан кейін
келесі қабаттың нақты аялдамасына жетпесе, онда лифт өшеді; шахта мен
кабиналардың есігін жабуды бақылайтын сөндіргіштер контактінің тізбегінде
рұқсат етілмейтін бөгеттерден қорғау.
Қорғаныс тізбектерінде контакттерді мәжбүрлік ажырату сөндіргіштері
қолданылған, авариялық тоқтау түймелері бастапқы жағдайға қайту
стопорына ие, енгізу құрылғысы кездейсоқ сөнуден қорғау үшін тығындық
құрылғыға ие.
Лифт кабинасы авариялық жарықтанумен жабдықталған, ол желі
кернеуі жоғалғанда қосылады және 1 сағат бойы кабина купесінің
жарықтануын қамтамасыз етеді.
23
1.8 Құрылымдық сұлбаны жасау
Жасалатын құрылғы лифтті басқару жүйесінің негізгі құрылғысы болып
табылады және лифт электрлік құрылғысының кешеінде келесі негізгі
функцияларды орындайды:
- тетіктен сигнал бойынша лифт кабинасының орналасуы мен нақты
тоқытауын және де қозғалыс бағытының сигналдарымен анықтау;
- лифт кабинасынан бұйрық түймелерінің сигналдарын тіркеу және
оларды индикациялау;
- қабаттан шақыру түймелерінің сигналдарын тіркеу және оларды
индикациялау;
- қабаттық жарық көрсеткіштерн қосу және кабинаның орнаасуын
ақпараттық табломен басқару;
- қозғалу бағыты мен жылдамдығын таңдау;
- есік жетектерін қосу және өшіру;
- шақырулар мен бұйрықтардың болуына қарамастан, соңғы қабаттарға
бәсеңдеуді қамтамасыз ету;
- лифттің бұзылуын анықтау және индикациялау;
- кодтардың жадында лифт бұзылуларын (іркілулерін) сақтау;
Сурет 1.4- Жасалатын құрылғының құрылымдық сұлбасы
Жасалатын құрылғының құрылымдық схемасы өз ішіне алады:
- орталық процессор (ОП) - сыртқы құрылғылардан сигналдарды
өңдейді және басқару стансасының механизмдері мен блогына орындау
командасын береді;
24
-
тұрақты есте сақтаушы
құрылғы (ТЕҚ) лифт жұмысыүшін
бағдарламадан тұрады, сондай-ақ қателіктер кодын жазады;
- оперативтік есте сақтаушы құрылғы (ОЕҚ) орталық процессордың
дұрыс жұмысы үшін қолданылады;
- адрестік кеңістіктің дешифраторы;
- шығыс регистрлері орталық процессордың лифт жұмысының
тетіктерімен, бұйрық және шақыру аппараттарымен байланысу үшін қызмет
етеді;
- шығыс гальваникалық шешімдері орталық процессордың атқарушы
механизм және блоктармен байланысы үшін қызмет етеді;
- кіріс гальваникалық шешімдері орталық процессормен атқарушы
механизмдердің және блоткдардың байланысы үшін қызмет етеді;
- семисегментті индикатор лифт жұмысының режимін, қателік кодын,
жад регистрін, лифт орналасқан қабат нөмірін түссіздендіру үшін қызмет
етеді.
- ауыстырып қосқыштар төменгі қабаттың, қону қабатының, жоғарғы
қабаттың нөмірін, таптағы лифттің нөмірін белгілеу, нақты тоқтау тетіктері
арасындағы қозғалысты бақылау, жеке немесе топтық (жұп) басқаруы үшін
қызмет етеді.
- түзеткіш және 5В қуат алу стабилизаторы орталық процессорды,
тұрақты есте сақтау құрылғысын және де оперативтік есте сақтау құрылғысын
қуаттайды.
Платада келесі жарық диодты индикаторлар бар:
- VD2 - топта жұмыс істеуге дайындық:
жыпылықтайды - жетекші
үнемі жанып тұрады - хабарланатын;
- VD3 - кабинада жолаушының болуы (15кг);
- VD4 - кабина есіктерінің жабылуын бақылауды сөндіргіш (ЕЖБ);
- VD5 - тетікте нақты тоқтау шунты (НТТ);
- VD3 9 - жоғары қарай қозғалу;
- VD40 - төмен қарай қозғалу;
- VD41 - есіктерді ашы;
- VD42 - есіктерді жабу;
- VD43 - жұмыс (үлкен) жылдамдығында қозғалу;
- VD44 - кіші жылдамдықта қозғалу;
- VD45 - резерв;
- VD47 - АВАРИЯ релесі қосылуының шығыс сигналы (К1);
- VD48 - диспетчерлеу релесі қосылуының шығыс сигналы (К2);
- VD49 - кабинаны жарықтандыру релесі қосылуының шығыс сигналы
(КЗ);
- VD50 - қабатқа кабина келуінің шығыс сигналы (әкімшілік нұсқасы);
- VD61 - бас жетектің қозғалу қызуы туралы кіріс сигналы;
- D62 - үш фазалы желінің бақылау платасында кіріс сигналы;
- VD63 - шахта есіктерінің кіріс сигналы (2ДШ);
25
- VD64 - өрт қауіпсіздігінің кіріс сигналы;
- VD65 - басқару блогынан қону аймағына лифттің сөну (қосылу) кіріс
сигналы (әкімшілік нұсқасы);
- VD69 - кабина есіктерінің кіріс сигналы (ЕК);
- VD70 - блоктау тізбегінің кіріс сигналы (БЛ);
- VD71 - шахта есігінің кіріс сигналы (ЕШ);
- VD72 - ұстаушылардың кіріс сигналы (ҰС);
1.9 Лифтті басқарудың жасалған құрығысында басқару режимін
жүзеге асыру
Жасалатын құрылғымен жұмыстың келесі режимдері қарастырылған:
монтаждық режим; "Ревизия" режимі; "Машина бөлмесінен басқару" режимі
("МБ1", "МБ2"); "Қлыпты жұмыс" режимі немесе әкімшілік ғимараттар үшін
"Күндізгі режим" (жеке және топтық басқару); "Таңғы режим" және "Кешкі
режим" (әкімшілік ғимараттар үшін); "Тиеу" (реттеу) режимі; ""Өткізгішпен
режимі (әкімшілік ғимараттар үшін); өрт қауіпсіздігі режимдері; "Өрт сө ндіру
бөлімшелерін тасымалдау" режимі (арнайы лифттер үшін); лифтті авариялық
өшіру.
Қалыпты жұмыс режиміне лифтті алмастыру, "Ревизия", "Тиеу" және
"Машина бөлмесінен басқару" ауыстырып -қосқыштармен басқару құрылғына
орнатылған режимдермен жүзеге асырылады. Өрт қауіптілігі режимін
ауыстыру өрт қорғанысы тетігінің сигналы бойынша "Қалыпты жұмыс",
"Тиеу" режимдерінен автоматты жүзеге асырылады. "Өрт сөндіру
бөлімшелерін тасымалдау" режимінде лифт бұйрық постында арнайы кілтпен
ауыстырылады. "Таңғы режим", "Кешкі режим"және "Өткізгішпен" режимінде
лифт "Қалыпты жұмыс" режимінен тумблерлермен қону қабатында
орнатылған режимдерді беру блогында ауыстырылады (әкімшілік ғимараттар
үшін). "Ревизия" режимінде КБР ревизиясы постында "Ревизия" жағдайына
ауыстырып-қосқышты қосымша орнату қажет.
Негізгі қону қабатына лифтті"Өрт сөндіру бөлімшелеріне
алмастыру"үшін шақыру режимдерді белгілеу блогында (әкімшілік
ғимараттар үшін) немесе шақыру постында (тұрғын үйлер үшін) орнатылған
кілтпен орындалуы мүмкін.
Монтаждық режим:
Монтаждық режим кабина төбесінен ревизия постынан кіші
жылдамдықта ПУ платасынсыз лифтпен басқару үшін қарастылады.
Басқару басқару шкафында розеткасына орнатылатын аралық реле
арқылы жүзеге асырылады.
26
басы
ЖОҚ
СУ=
ИӘ
1
БП не
кернеуді
беру
ЖОҚ
Төме
н
ИӘ
ЖОҚ
Жоғар
ы?
ИӘ
Төмен
қарай
қозғалыс
Төмен қарай
қозғалыс
ЖО
Қ
Соңы
Соңы
ИӘ
А
ЖОҚ
ИӘ
Аялдама
Аялдама
соңы
Сурет 1.5 - Монтаждық режимде жұмыс істеу алгоритмі
"Ревизия" режимі
Басқару жүйесімен қабаттық алаңмен қызмет көрсету аймағына лифт
кабиналарын автоматты түсіру мүмкіндігі қарастырылған. Бұл үшін алдын ала
кабинаны қажет етілген қабаттың (төменгіден бөлек) нақты тоқтау тетігінің
аймағына "Машина бөлмесін басқару" режимінде кабинаны орнату қажет,
содан кейін, орнатқаннан кейін жұмыс режимдерін "Ревизия" режимінда
27
басқару құрылғысында "Төмен" түймесін басу қажет (қайта қосылғаннан
кейін белгіленген бағдарламалық уақы аралығында). Лифт автоматты түрде
кіші жылдамдықта төмен түседі және белгіленген аймақта тоқтайды.
Кабина қозғалысын басқару үшін кабина шатырынан түймелік посттың
КБР ауыстырып-қосқышын "Ревизия" жағайын орнату қажет. Мұнда лифттің
жұмысы басқа режимдерде (тіпті машина бөлмесінен ауыстырып-қосқанда да)
мүмкін болмайды.
Кабина шатырынан басқару ревизия постының түймесін басқару
көмегімен жүзеге асырылады. Жоғары және төменге қозғалыс барлық
блоктаушы және қорғаныс құрылғы дұрыстығында "Жоғары" немесе "Төмен"
басылған тұрған жағдайда төмендетілген жылдамдықта ғана жүзеге
асырылады. Түймелерді жіберу лифттің шұғыл түрде тоқтауына әкеледі.
Шұғыл түрде тоқтату "Стоп" түймесін басумен де орындалады. Төменгі
қабатта нақты тоқтату аймағында, ал жоғары қарайқозғалғанда - жоғары
қабаттың бәсеңдеу аймағынла кабинаны автоматты тоқтату қарастырылған.
Шахта есіктерін мүдірту немесе жабуды бақылайтын қандай да бір
блоктау контактінің бұзылуында да "Ревизия" режимінде лифтті қозғалту
мүмкіндігі бар. Осы мақсатта кабинаның есіктері жабық екендігі тексеру
қажет, содан кейін бір уақытта "Шунт.ШЕ" (шахта есіктерін блоктау) түймесі
мен ревизия постында қозғалыс бағыты түймесін басу керек.
Бұл жобада соңылар мен реверстердің сөндіргіштерін түзету мақсатында
ревизия постынан нақты тоқтауда есіктердің жетегін басқару мүмкіндігі де
жүзеге асырылған. Бұл үшін кабинадағы сөндіргіштердің брімен қауіпсіздік
тізбегін үзу қажет: СПК, "Стоп" және ревизия постының ауыстырып-
қосқыштарын "Қалыпты жұмыс" жағдайына орнату керек. Есіктерді ашу үшін
ревизия постының "Төмен" түймесін, ал жабу үшін - "Жоғары" түймесін 3-4
секунд ұстап тұру қажет. Түймелерді жібергенде ашылу немесе жабылу
тоқтайды. Түймелерді қайталамалы басқанда жартылай ашық есіктерде
жетекті кідіріссіз жұмысқа келтіреді.
"Ревизия" режимінде жұмыс алгоритмі 1.6-суретте көрсетілген.
28
басы
ЖОҚ
СУ=1
ИӘ
А
БП кернеуді
беру
басы
КБР
кілті
ИӘ
А
Резизия
пульті
ЖОҚ
ЖОҚ
Төме
н
ЖОҚ
Жоғары
ИӘ
А
ИӘ
Жоғары қарай
қозғалыс
Төмен қарай
қозғалыс
ЖОҚ
Соңы
Соңы
ИӘ
ЖОҚ
ИӘ
Аялдама
Аялдама
соңы
Сурет 1.6 - Ревизия режимінде жұмыс істеу алгоритмдері
Блоктау тізбектерін қалпына келтіргенде есіктер ашық болс, шұғыл
түрде жабылады.
Есіктер жабылғаннан кейін және де қауіпсіздік тізбегі қалпына
келгеннен кейін кабина әрі қарай жылжуы мүмкін.
"Машина бөлмесін басқару" режимі
29
Режим жұмыс режимін ауыстырып-қосқыштардың көмегімен
орнатылады. Бұл режимде лифтті "Жоғары", "Төмен", "Стоп", "Нақты тоқтау"
("НТ") басқару құрылғысындаға басқару панелінде орнатылған түймелердің
көмегімен орындалады.
Екі режим қарастырылады: "МБ1" және "МБ2", олар ауыстырып-
қосқышпен жұмыс режиміне орнатылады.
"МБ1"режимінде "Жоғары" немесе "Төмен" түймесін басқанда үлкен
жылдамдықта кабина қозғалады. Түймені жібергенде қозғалыс жалғаса береді.
Тоқтау келесі жағдайларда болады:
- "Стоп" түймесін басқанда - бірден;
- "НТ" түймесін басқанда бәсеңде болады және қозғалу жолына жақын
аялдамада тоқтайды;
- соңғы қабаттарға жақындағанда автоматты бәсеңдейді және нақты
аялдамада тоқтайды.
МБ2 режимінде ұстаушы сөндіргіштерін және сөндіргішті (қайта
көтерілу - қайта түсу), сондай-ақ кіші шұқыр табандарының сөндіргіштерін
шунттайды.
Кабинаның қозғалысы тек кіші жылдамдықта машина бөлмесінен
"Жоғары" немесе "Төмен" басқару түймесінің көмегімен мүмкін болады.
Кабина тек басқарудың басылған күймесінде қозғалады. Түймені жібергенде
кабина тоқтайды.
"ДБЛ" деблокировка түймесін қосымша басқанда, ұстаушы сөндіргіші
мен соңғы сөндіргіш шунтталады.
Ұстаушыларда деблокировка жасағанда қозғалыс тек жоғары қарай
мүмкін болады.
30
басы
ЖОҚ
СУ=1
ИӘ
ПУНЕТ-ке
кернеу беру
МБ дан басқару
режимдерін
ауыстырып-қосқыш
ЖОҚ
Төм
ен
ДА
Төмен қарай
қозғалыс
ЖОҚ
Жоғары
ЖОҚ
ИӘ
Жоғары қарай
қозғалыс
Соңы
Соңы
ЖОҚ
ИӘ
ИӘ
Аялдама
Аялдама
соңы
Сурет 1.7- Бақылау машина бөлмесі режимінде жұмыс істеу алгоритмдері
31
2 Лифттің асинхронды электр жетегімен оңтайлы басқару
2.1
MATLAB
ортасында
асинхронды
электр
жетегінің
параметрлерін есептеу
Қысқа тұйықталған ротормен асинхронды электр жетекті іске қосудың
принциптік ерекшелігі үлкен электрмагниттік моменттер мен тоқтардың
туындауы болып табылады. Электр магниттік моменттердің үлкен
зымыраулары электр қозғалтқыштардың орамында қауіпті динамикалық
жүктемелер туындатуы мүмкін. Іске қосқанда және тежегенде бірқалыпты
ауысу процестерін құру үлкен динамикалық жүктемелердіі болдырмауды
қамтамасыз етеді, бұл электр қозғалтқыштардың және де механикалық
құрылғы элементтерінің жүктеме мерзімін жоғарылатады [1]. Осыған
байланысты "жиілік түрлендіргіші - асинхронды қозғалтқыш" (ЖТ - АҚ)
жүйесімен асинхронды электр жетекті оңтайлы басқаруды анықтау қажетті
міндет болып табылады.
2.1-суретте MATLAB ортасында ЖТ-АҚ [2] сызықталған жүйесінің
негізінде жылдамдық және кернеу бойынша жиілікті-реттеуші электр жетегін
басқарудың жасалған жүйесінің құрылымдық схемасы келтірілген [3].
Сурет 2.1 - ЖТ-АҚ жүйесімен тұйықталған асинхронды электр жетектің
құрылымдық сұлбасы
2.1-суреттен көріп тұрғанымыздай, жылдамдық және кернеу бойынша
(жиілікті түрлендіргіштің шығысынан) кері байланыстар жинақталады, және
алынған жинақ сигнал белгіленген әсермен салыстыру звеносының кірісіне
беріледі. Бұдан басқа,
2.1-суретте АКЗ 20НР (15kW)
асинхронды
қозғалтқышының параметрлері мен паспорттық құжаттары Sim Power System
MATLAB7 кітапханасынан таңдалғандығын айта кетеміз:
ЖТ-АҚ тұйықталған жүйесін статикалық момент Мс нөлге (Мс = 0) тең
болан жағдайда математикалық сипаттау мына көріністте болады:
32
dx1
dt
x 2 ,
(2.1)
dx2
dt
dx3
dt
154 x3 154 x1 30,3x2 ,
40000 x4 1000 x3 ,
(2.2)
(2.3)
dx4
dt
0,3
du
dt
5u 800x4 11,96x3 0,09x2 1,5x1 ,
(2.4)
мұнда U - басқару.
Тұйықталған асинхронды электр жетекті оңтайлы басқаруды анықтау
міндетін шешу үшін теңдеулер негізінде оның қозғалысының тұрақтылығын
анықтаймыз. Теңдеу жүйесінің А коэффициетінің матрицасын құрамыз. А
коэффициенттерінің матрицасы мына тұрде болады:
A
0 1 0
0 0 1000
0
0
40000
ЖТ-АҚ жүйесімен (шешу нәтижесімен) тұйықталған асинхронды электр
жетектің қозғалыс тұрақтылығын анықтау бадарламасы MATLAB7 ортасында
жазылады:
A ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
6
7
8
Аңдатпа
Бұл
диплoмдық
жoбaдa
жoлaушы
лифтінің
жүктік
мoмeнті
қaрaстырылғaн. Нeгізгі бөлімдe лифт жeтeгінің элeктр қoндырғылaрының
тaңдaуы жәнe eсeптeулeрі кeлтірілгeн, статикалық және динамикалық
сипаттамалары
есептелген.
Жeтeктің
ТТ - Қ
элементтері
есептеулері
орындалған.
Экoнoмикaлық бөлімде лифттарды құрастыру, дайындау, монтаждау
және пaйдалану aрнaйы жұмысынa нықтaу есептеулері келтірілген.
Өмір тіршілік бөліміндe лифт жүйесін басқару мекемесіндегі автоматты
өрт сөндіру жүйeсін eсeптeу, элeктр қaуіпсіздігі бoйынша қорғаныстық жерге
қосу
құрылғысына
есеп
жүргізу,
лифтті
мoнтаждау
мәселелері
қарастырылған.
Аннотация
В диплoмнoй рабoтe приводится грузoвoй момeнт пассажирского лифта.
Исследoвaны и прoaнaлизирoвaны пeреходные процессы при различных
режимах работы системы.
В разделе Эконoмичeскaя чaсть проведено технико-экономическое
обоснование, проектирование, изготовление, монтажи использование
расчетов для определения дипломный работы.
В разделe Безoпасность жизнедеятельности производится разработка
и
расчет oснoвных мероприятий при эксплуатации грузового лифта.
Рассматривается техника безопасности при эксплуатации грузового лифта и
производится расчет защитного заземления.
Annotation
The rеsеаrch pаpеr is the load moment of the passenger elevator. An analysis
and justification of choice of asynchronous motor with frequency control.
Investigated and analyzed transients under different operating systems.
Investigated and analyzed transients under different operating systems. In the
"economic part" conducted a feasibility study for the final work.
In thе sеction "Sаfety "covers the development and calculation of the main
events in the operation of the freight elevator. We consider safety when operating a
freight elevator and calculates the protective earth.
9
Мазмұны
Кіріспе
1 Аналитикалық шолу
1.1 Лифттің жалпы құрылысы
1.2 Лифттің жұмыс істеу принципі
1.3 Лифттің жалпы жұмыс принциптерін сипаттау
1.4 Релелік басқару стансасы
1.5 Логикалық элементтерде басқару стансасы
1.6 Микропроцессорлық басқару стансасы
1.7 Жасалатын құрылғының артықшылықтары
1.8 Құрылымдық схеманы жасау
1.9 Лифтті басқарудың жасалған құрылғысында басқару режимін
жүзеге асыру
2 Лифттің асинхронды электр жетегімен оңтайлы басқару
2.1 MATLAB ортасында асинхронды электр жетегінің
параметрлерін есептеу
2.2 Лифт электр қозғалтқышының қуатын таңдау және оны қызу
бойынша тексеру
2.3 Қысқартылған тахограмма мен жүктемелік диаграммалар құру
2.4 Жаңашаландыруға дейін қозғалтқыштың жүктемелік
диаграммасын құру
2.5 Кабинаның қозғалу уақытын анықтау
2.6 Қозғалтқыш қосылуының есептік ұзақтығын анықтау
2.7 Қозғалтқыштың максимальді және іске қосылу моментін анықтау
2.8 Инерция моменттерін анықтау
2.9 Лифт қозғалысының тахограммасын құру
3 Жолаушылық лифтінің электр жетегіндегі жүктемелік моментін
басқару жүйесін жасау
3.1 Лифт жүйесін пайдалануда техника қауіпсіздігін талдау
3.2 Лифт жүйесін басқару мекемесіндегі автоматты өрт сөндіру жүйесін
есептеу
3.3 Электр қауіпсіздігі бойынша қорғаныстық жерге қосу құрылғысына
есеп жүргізу
4. Экономикалық бөлім
4.1 Жұмыстың еңбек сыйымдылығын анықтау
4.2 Жұмыс уақытының қорын есептеу
4.3 Жұмысшылардың санымен құрылымын есептеу
4.4 Жылдық жалақы мен пайдаланушығынын есептеу
4.5 Капиталды және күнделікті жөндеулердің өзіндік құнын анықтау
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
10
10
12
13
15
17
18
19
21
22
23
25
32
32
36
39
44
44
47
47
48
51
55
55
57
61
61
66
69
72
73
73
75
76
Белгілеулер мен қысқартулар
АТТ - арқан тартушы тегершік
ПӘК - пайдалы әсер коэффициенті
ЛББ - лифтті басқару бекеті
АҚ - асинхронды қозғалтқыш
ЖТ - жиілік түрлендіргіш
ЖО - жұмыс органы
БҚ - беру қарқындылығы
ЖТ-АҚ - жиілікті түрлендіргіш - асинхронды қозғалтқыш
ҚИ - құрылғы интенсивтілігі
ЕИМ - ендік - импульстік модуляция
ЭҚК - электр қозғаушы күш
ҚЕЛҚП - құрылғының ережесі және лифттерді қәуiпсiз пайдалану
АЭЖ - автоматтандырылған электр жетегі
АРЖ - автоматтық реттеу жүйесі
КАБЖ- көтеру арқан бәсеңдеген жері
ШТм- шақыру түймесі
ББТ- бұйрық беру түймесі
ҚР- қабат релесі
ҚББ- қозғалысты бағыттау блогы
ҚЖБ- қозғалу жылдамдықтарының блогы
БЖЖ- бас жетектің жүкарбасы
ЭМТ- электр магниттік тежегіш
НТР- нақты тоқтату релесі
ЭАҚ- қабаттық ауыстырып-қосқыш
УР- уақыт релесі
КЕЖ- кабина есігінің жетегі
11
Кіріспе
Лифт деп кабинасы шахтада орналасқан қатты вертикальді бағыттаушы
бойыша жылжитын, түсіру (жүктеу) алаңдарында жабылатын есіктермен
жабықталған, адамдарды (жүктерді) бір деңгейден басқасына көтеру және
түсіруге арналған үзілмелі әрекеттегі транспорт құралын атайды. Арбашасы
электрлік қозғалтқышпен әрекетке келетін лифт электрлік болып саналады.
Жолаушы лифттеріне қойылатын негізгі талаптар бұл ұмтылыстың
қауіпсіздігі, сенімділігі, салмақтылығы, қозғалыс пен тежелудің
салмақтылығы, кабинаның тоқтау нақтылығы болып табылады, сондай-ақ
лифттің жұмысы шудың жоғары деңгейімен жүрмеуі керек. Ешбір заманауи
тұрғын үй лифт құрылғысынсыз болмайды, ал қоғамдық мекемелердебұл
механизм табиғи көрінетіндігі соншалықты, оның болуына қарағанда,
болмауы таңқалдырады. Соңғы кездерде жеке үйлер үшін жолаушы лифттерге
қажеттілік туындады, өйткені бұл механизм өмірді тек жеңілдетіп қоймай,
оны комфортты етеді, бірақ кезде маңызды қажеттілік болады - бұл еркін
қозғалу мүмкіндігі шектелген адамдардың мысалында көрінеді. Қарапайым
лифттер мен эксалаторлардан бөлек, зауыттрада мүгедектер үшін арнайы
көтеру механизмдері жасалады, олар қоғамдық ғимараттарға, тұрғын үйлерге,
авто-, аэро, және темір жол вокзалдарында, автобустарда орнатылады. Осы
лифттерді және жолаушы кабиналарын қаптау үшін қолданылатын өңдеу
материалдары ең таңдаулы талғамды қанағаттандыра алады. Панорамалық
лифттер өте әйгілі, оларда тек лифт кабинасы ғана емес, оынен қатар кабина
орналасқан шахта да мөлдір болады.
Вертикальді транспорттың негізгі артықшылығы - бұл құрылғының
ғимаратта алатын кішігім ауданы.
Заманауи лифттердің түп бейнелері б.з.д. І ғасырда ЕЖелгі Римде
белгілі болған. Кеш кезеңде лифттер туралы ескертулер VI ғасырға (Египетте
Синай монастырының лифті), ХІІІ ғасырдың алғашқы тоқсанына (Франция)
және XVII ғасырға (Англияда Виндзор сарайының лифті, Париж
сарайларының бірінде Велайердің "ұшатын үстелі") тән.
ХІХ ғасырдың ортасында АҚШ та арқандар үзілген жағдайда кабинаны
ұстап қалатын ұстаушылармен Э.Отистің лифттері пайда болды.
ХІХ ғасырдың 60 жылдарынан лифт құру тәжірибесіне булық жетекпен,
кейіннен гидравликалық жетекмен лифттер кірді және тек ХХ ғасырдың
басында электрлік лифттер кең және басым қолданыс тапты.
Шығарылатын лифттер санының өсуімен олардың конструкциясы да
жетіледі. Лифттердің ерекшелігі, олар жолаушылардың командалары
бойынша ауысымды әрекет еттін оқшауланған автоматтандырылған
жүйелерден тұратындығында болып табылады. Мұнда жолаушыларды қажетті
қабатқа жеткі және тасымалдау қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша барлық
операциялар автоматты түрде орындалады. Қызмет көрсетуші персонал - лифт
электр механиктері, лифтер-қараушылар, диспетчерлер және ЛАС кезекші
электр механиктері.
12
Бұл дипломдық жұмыста УЛ сериялы жолаушы лифтін басқару жүйесін
жасау міндеті және лифттің осы класындағы операциялардың сипаттамасы
қарастырылады.
13
1 Аналитикалық шолу
1.1 Лифттің жалпы құрылысы
Лифт бөліктерінің жалпы құрылысы түрғын үйлерде орнатылған
көптеген лифттер үшін бірдей және [1-суретте] көрсетілген. Лифттің
функциялық бөліктері келесі функцияларды орындайды: лифт шахтасы - қону
алаңында кабинаны күтіп тұрған жолаушылардың қозғалып тұрған кабинамен
және қарсы салмақпен жарақаттануын болдырмайтын құрылғы, онда лифттің
басқа да құрылғысы орнатылған; машиналық бөлме - жетекті механизм, енгізу
құрылғысы, лифтті басқару аппаратурасы, қозғалыс жылдамдығын
шектеушіні орнатуға арналған шахтаның бөлігі (немесе басқа бөлме); бас
жетектің жүкарбасы - екі режимде - үлкен және төмен жылдамдықта лифт
кабинасын көтеру және түсіруді орындайды; тартылым арқандары - тартылым
арқандарының көмегімен бас жетектің жүкарбасы оны бекітілген кабина
немесе қарсы салмақты көтереді немесе түсіреді; ілмек - кабинаа немесе қарсы
салмаққа орнатылған арқанның ұштарын бекітуге қызмет етеді; ұстаушылар -
егер кабинаның (қарсы салмақ) қозғалу жылдамдығы лифт (қарсы салмақ)
қозғалысының номиналды жылдамдығынан асатын болса,
төменге
қозғалғанда бағыттаушыларда кабинаны (қарсы салмақты) тоқтатуға
арналған; кабина купесі
-
жолаушыларды және (немесе) лифтпен
жылжытылатын жүкті орналастыруда қызмет етеді; кабина бұрушысы -
қабаттық ауыстырып-қосқыштың әсер ету жолымен лифттің қозғалу
жылдамдығын жоғарыдан төмен қарай ауыстырып-қосуға арналған;
бағыттаушы тоспа - сырғу немесе тербелу элементтерімен бағыттаушы,
шектеуші, осылайша, кабиналар мен қарсы салмақтардың горизонтальді
бағыттта жылжуы және олардың вертикальді бағытта жылжуына мүмкіндік
беретін, кабина мен қарсы салмақта орналасқан құрылғы; қабаттық портал -
шахтаның есіктері бекітілетін қабаттық алаң тарапынан шахталарды
қоршайтын ойық; кабиналарды бағыттаушы
- горизонтальді бағытта
жылжуды шектеу жолымен шахтадағы кабиналардың орналасуын анықтайтын
және вертикальді бағытта еркін жылжуға мүмкіндік беретін, шахтаға
орнатылған құрылғы; қарсы салмақты бағыттаушылар - горизонтальді бағытта
жылжуды шектеу жолымен шахтадағы қарсы салмақтың орналасуын
анықтайтын және вертикальді бағытта еркін жылжуға мүмкіндік беретін,
шахтаға орнатылған құрылғы; қарсы салмақ - бас жетек жүкарбасының іске
қосылуын жеңілдету үшін жүктелген кабинаның пайдалы жүк бөлігін
теңестіреді; буфер - төменгі жұмыс жағдайынан төмен түскен жағдайда
кабина немесе қарсы салмақтың жүруін шектеуге арналған; кішкене шұңқыр
бөлме - буфер мен жылдамдықты шектеуші созу құрылғылары орналасқан
шахтаның астындағы бөлме; созу құрылғысы - механикалық құрылғы, оның
көмегімен жылдамдықты шектеуші арқаны үзілген жағдайда лифт қуат алатын
электрлік тізбектер өшіріледі; жылдамдықты шектеуші тросы - бір жағымен
лифт кабинасына бекітіледі және машиналық бөлмеде жылдамдықты шектеуқ
құрылғысы арқылы өтіп, қозғалыстың номиналды жылдамдығына тең
14
жылдамдықпен оны қозғалысқа келтіреді және қозғалыстың номиналды
жылдамдығы жоғарылағанда жылдамдық шектеушіні іске қосады;
жылдамдықты шектеуші құрылғы - төменге қарай қозғалыстың номиналды
жылдамдығы артқан кезде кабинаны (қарсы салмақ) ұстаушыларды қосу
механизмін әрекетке келтіруге арналған; лифтті басқару стансасы - лифттің
жұмысын басқаруға қызмет ететін қорғаныс құрылғылары, блоктар, реле мен
контакторлардан тұратын құрылғы.
Сурет 1.1- Лифттің жалпы құрылысы
1.2 Лифттің жұмыс істеу принципі
Лифттің бас жетекші бөлімі көтеру механизмі (бас жетектің жүкарбасы)
болып табылады. Ол машина бөлмесінде орнатылған және көтеру арқандары
және ілмектің көмегімен кабинаны қызмет көрсетілетін бөлменің әртүрлі
қабаттарына орналастырады, әрбір қабатта кабинаның едені мүмкіндігі
барынша қабат алаңының еденімен бір деңгейде тұратындай етіп тоқтайды.
Кабина мен пайдалы жү бөлігін теңестіру үшін кабина секілді сол арқанға
бекітілетін қарсы салмақ қарастырылған.
Кабина мен лифттің басқа қозғалмалы бөліктері шахта деп аталатын,
қабаттық алаңдар тарапынан шахта есіктерімен жабдықтайтын арнайы
жабдықталған құрылыста орналасады. Шахтаның ішінде (дерлік оның бүкіл
биіктігінде) бағыттаушы кабиналар мен бағыттаушы қарсы салмақтарды
15
бекітеді, ал кабина мен қарсы салмақ каркасының жоғарғы және төменгі
бөліктерінде тоспа
орнатады. Бағыттаушылардың жұмысшы бөлігін
қамтиотырып, тоспалар олардың басқа тараптарға ауытқуын және бір-біріне
жанаспауын болдырмай, горизонтальді бағытта кабина мен қарсы салмақты
айқын бекітеді.
Лифттің кабинасы шектелгеннен жоғары жылдамдық дамытатын
авариялық жағдайларда кабинада (кедйе қарсы салмақта) орнатылған
ұстаушылар іске қосылады. Бағыттаушыны қамти отырып, ұстаушылар осы
бағыттаушыларда кабиналарда берік ұстайды. Кабинаның жылдамдығын
жоғарылатқанда ұстаушыларды іске қосылғанда шектеушінің арқанымен
жылдамдықтың шектеушісімен жылдамдық пен оны созушы құрылғымен
қамтамасыз етіледі. Бір көтеру арқанын әлсіреткенде көтеру арқан бәсеңдеген
жерін электрлік өшіргіш (КАБЖ) іске қосылады, ол лифтті басқару тізбегімен
бас жетек жүкарбасын ажыратады, сонымен лифттің әрі қарай жұмысын
тоқтатады. Басқару жүйесін өшірген жағдайда кабина немесе қарсы салмақ
төменгі жұмыс жағдайынан төменге өтуіне болады. Шахтаның еденіне қатты
соққының алдын алу үшін шахтаның төменгі бөлігінде қонғанда соққыны
жеңілдететін табан немесе буфер қарастырылған. Буфер мен созу құрылғысын
орналасқан шахтаның төменгі бөлігін кішкене шұңқыр деп атайды. Машина
бөлмесінде көтеру механизмі, жылдамдықты шектеуші және басқару стансасы
орналасады. Кейбір лифттерде машина бөлмесінің үстінде, шахтаның астында
контрблоктар (контртегершіктер) орналасқан блокты бөлме қарастырылған.
ШТм
ҚР
ШТм
ҚР
ЭМТ
ЖБ
ЭАҚ
НТР
ББТ
ЭАҚ
КС
БЖЖ
ҚР
УР
ЭМТ
КЕЖ
Сурет 1.2 -Лифт жұмысының құрылымдық сұлбасы
Құрылымдық схемада блоктарды тағайындау: шақыру түймесі - (ШТм)
жолаушы орналасқан қабатқа лифтті шақыру үшін қызмет етеді; бұйрық беру
түймесі - (ББТ) - лифт кабинасын қажетті қабатқа жіберу үшін қызмет етеді;
қабат релесі (ҚР) - шақыру немесе бұйрық беру түймесіне басқан кезде
шақыру немесе бұйрықты тіркейді;
16
қозғалыс релесі (ҚР) - электр магниттік тежегішті қосуға арналған;
қозғалысты бағыттау блогы (ББ) - кабинаны жоғары немесе төмен
қозғалту контакторларының блогы;
қозғалу жылдамдықтарының блогы (ЖБ) - үлкен немесе кіші
жылдамдықта кабинаны қозғалту контакторларының блогы;
бас жетектің жүкарбасы (БЖЖ) - лифттің бас жетегінің жүкарбасы екі
режимде - үлкен және төмен жылдамдықта лифт кабинасын түсіру және
көтеруді орындайды;
электр магниттік тежегіш (ЭМТ) - кабина қабатта болған кездк бас
жетек жүкарбасын тежелтуге арналған, сонымен лифт кабинасының өздігінен
қозғалуын болдырмайды;
нақты тоқтату релесі (НТР)- кабинаның нақты тоқтау аймағында
келуінде қозғалу релесін өшіруге арналған;
қабаттық ауыстырып-қосқыш (ЭАҚ)
-
кабина
қозғалысының
жылдамдығын ауыстырып-қосу (үлкенінен кішісіне) және есіктерді ашу үшін
қызмет етеді;
уақыт релесі (УР) - кабина есігін ашу жабуда уақыт бойынша
ұсталымды береді;
кабина есігінің жетегі (КЕЖ) - кабина есіктерін ашу және жабуға
арналған.
1.3 Лифттің жалпы жұмыс принциптерін сипаттау
Кабина қозғалысын басқару үшін кабина ішіндегі қабырғада немесе
ғимараттың осы алаңынынң қабырғасында орналасқан түймелік аппараттар
қызмет көрсетеді. Электрлік сигнал түйме аппаратынан ілмекті кабель және
сымдар бойынша шахтада лифтті басқару стансасына әске қосылған қабаттың
қабаттық релесінде беріледі:
Егер лифт кабинасы түйме басылған қабатта тұрса, онда сигнал басқару
стансасына қабаттық реле арқылы шахтаға кері беріледі және қабаттық
ауыстырып-қосқыштағы сым, орталық қорап, ілмекті кабель бойынша, кабина
мен кабина есігінің жетегіне - есіктер ашылады немесе жабылады. Уақыт
релесін шақыру немесе бұйрық түймесін өңдегеннен кейін жұмысқа
қосылады.
Егер жолаушы шақыру түймесін (кабина басқар қабатта болса) немесе
бұйрық түймесін басса (кабина сонда болса), сигнал басқару стансасына
қозғалу релесі, нақты тоқтау релесі, есіктерді бақылау релесі және қабаттық
релеге берілгенде, ол өзінің контактімен кернеуді қозғалыс бағытының
контакторына береді, ол өзнің блок-контакттерімен қозғалыс релесін қосады.
Қозғалыс релесі өзінің сәйкес контактымен тежегіштің электр магнитін
қосады. Бағыт контакторы және де қозғалыс жылдамдығының контакторы
кернеуді бас жетектің жүкарбасына береді - кабина қозғала бастайды. Кабина
бұрғышы қажетті қабаттың қабаттық ауыстырып-қосқышының контактін
ажыратып жібергенге дейін (жоғары жылдамдықты контактор қуат алатын)
17
кабина үлкен жылдамдықта қозғалады, үлкен жылдамдық контакторы өшеді
және өзінің блок-контакторларымен кернеуді кіші жылдамдықтғы
контактордың катушкасына береді - лифт қозғалысының кіші жылдамдығы
қосылады. Кіші жылдамдықта лифттің қозғалысы кабина кабинаның
бағыттаушы қозғалысында орналасқан нақты тоқтау тетігіне жеткенге едйін
жалғасады. Нақты тоқтау тетігінің сигналы бойынша бас жетек
жүкарбасының электр қозғалтқышы және жетекті электр магнит катушкасы
электрлік желіден өшіріледі, кабина тежеледі және тежегішпен қозғалыссыз
жағдайда ұсталады. Кабина есіктері жетегінің электр қозғалтқыштары бір
уақытта қуат беріледі. Есіктер шахта есіктерімен бірдей автоматты ашылады
және кабинадан жолаушылар шыққаннан кейін лифтті басқару тізбегінде
белгілеген уақыт релесінде салыстырмалы қысқа уақыт аралығында ашық
қалады. Уақыт релесі өз контакттерін тұйықтайды және кабина есіктері
жетегінің электр қозғалтқышынақуат береді - есік жабылады. Лифт бос және
шақыру бойынша жұмысқа дайын, бұл туралы әрбір қондыру қабатында
орнатылған шақыру аппараттарының сөнген сигнал шамдары куәландырады.
1.4 Релелік басқару стансасы
Осы түрдегі басқару стансасы релелік аппараттардан тұрады. Бас жетек
жүкарбасының электрқозғалтқышын қуаттау 380В үш фазалы кернеуімен
жүзеге асырылады. Электр магниттік катушкаларды қуаттандыру төмендетуші
трансформатордан түзетуші көпір арқылы 110В бір фазалы айнымалы
кернеумен жүзеге асырылады. Тоқтаулар саны 1-16. Лифт кабинасын
шақыруды тіркеу үшін, егер лифтті басқа қабатқа шақырса немесе онда
жолаушы болса, ол шақыру бойынша келу үшін шақыру түсемін басып тұру
керек. Кабина жүруі үшін бірнеше реле қосылуы керек; бас жетектің
жүкарбасы қосылғанға дейін әртүрлі релелерде бірнеше конкат арқылы өтуі
қажет.
Артықшылықтары: станса қызмет көрсетуде қарапайым, істен шыққан
детальдердің көп бөлігін алмастыруға болады.
Кемшіліктері: релелік стансаны басқару тізбектерінің қуаты 110 В
болғандықтан және реленің кейбіреулері тұрақты қосылғандықтан, электр
энергияны пайдалану аса жоғары; реленің барлық контактілері мен
тартуларды басқару стансасы бойынша қосу үшін көп сым қажет. Бұзылуды
анықтауда белгілі бір сымды іздеуге, оны қысқыш бойынша тартқылауға,
стансадары кернеуді өлшеуге, шахтадағы кернеулерді өлшеуге (кабинаның
клеммалық төрткілдештерінде, шахта есіктерінің ұштық сөндіргіштерінде
орталық үлестіруші қораптың клеммалық төрткілдештерінде) көп уақыт
кетеді. Өйткені стансалардың мұнайд түрлерінде реле қолданылады,
контактілердің дәнекерлеп бекітілуін болдырмау үшін оларды техникалық
күміс қабаттарымен жабады. Басқару шкафы үлкен гарабит пен салмаққа ие,
оның қасына дәл сондай үлкен көлемге ие төмендетуші трансформатор
18
орналасады. Реле катушкалары, түйіпелер мен байланыстыру сымдары
қымбат мыс сымынан орындалған.
1.5 Логикалық элементтерде басқару стансасы
Басқару стансасы лифттік шахтада есіктерді автоматты ашужабымен
лифттік кабиналардың қозғалысын басқаруды қамтамасыз етеді, 17 қабатқа
дейінгі тұрғын үйлер мен құрылыстар үшін 1,4м с дейін қозғалыс
жылдамдығымен жеке және топтық (жұп) жолаушы лифттері төмен қарай
қозғалғанда аралас жинақтаушы басқару алгоритмін жүзеге асырады. Басқару
стансасында бұйымның келесі параметрлерін бағдарламаландыру жолымен
қызмет етудің келесі шарттарымен таңдау мүмкіндігі қарастырылған:
- кабина еденінің сипаты;
- реверс авариясын тіркегенге дейін есік реверсінің саны;
- есікті ашуға кідірістер;
- қозғалу алдында кідірістер;
- кіші жылдамдықта нақты тоқтағанға дейін қозғалу уақыты;
- бәсеңдету тетіктері арасында үлкен жылдамдықта қозғалу уақыты;
- есіктердің ашық немесе жабық жағдайында соңғы сөндіргітерді күту
уақыты (есіктердің ені);
- қабаттылық;
- жұп басқару артықшылығы;
- критикалық емес авариядан кейін өзінен-өзі қалпына келу уақыты;
- тетік сигналдарының белсенді деңгейлері.
Басқару стансасы лифттің бүкіл сигналы жағдайының индикациясына,
кабина күйінің индикациясына және авариялық
жағдайлар кодының
индикациясына ие. Лифттік кабинаның орналасуын түзету есік ашылған кезде
кез келген қабатта жүзеге асырылады. Басқару стансасы қызмет
көрсетілетіндерден істен шыққандар немесе шақыру мен бұйрық берудің
жабысып қалған түймелерін болдырмауды қамтамасыз етеді. Басқару
стансасы авариялық жағдайлар коды мен лифтпен авариялық жағдай
туындаған моментте барлық басқару сигналдары мен тетіктердің 50
жазбасына дейін энергия тәуелді жадына тіркеуді қамтамасыз етеді. Жазбалар
тіпті қуатты сөндіргенде де сақталады. Есептеу штаттық басқару пультінен
және бұйымды индикациялаудан жүргізіледі. Электрмен қуаттандыру -20%
тен +10 дейінгі рұқсат етілген ауытқумен номиналды мән және (50 +- 1) Гц
жиілікпен 380В номиналды кернеудің айнымалы тоғының үш фазалы
желісінен жүзеге асырылады.
Станса келесі негізгі блоктардан тұрады: қосу блогы қуат алу кернеуін
бұйымға беруге арналған; бас жетек блогы командалар бойынша басқару
блогынан бас жетек жүкарбасының электр қозғалтқышымен басқаруды жүзеге
асырады, нақтырақ айтқанда: қозғалтқыштың айналу бағыты (лифт
кабинасының жоғары немесе төмен қозғалуы), қозғалтқыштың айналу
жылдамдығы (үлкен немесе кіші), жүкарбаның тежегішін қосу немесе өшіру.
19
Бұдан басқа, бас жетектің электр қозғалтқышы температуралық қорғаныс
тетігінің жағдайы туралы ақпаратты басқару блогына береді және қайта
көтеруқайта түсіру тетігімен қауіпсіздік тізбегінің байланысын қамтамасыз
етеді; есіктер жетегінің блогы команда бойынша басқару блогынан есік
жетегінің электрлік қозғалтқышын реверстеуді басқарады, сонымен кабина
мен шахта есігінің ашылу мен жабылуы қамтамасыз етеді, электр
қозғалтқыштың динамикалық тежелуін қамтамасыз етеді, бұл шеткі жағдайда
кабина есіктері жармасының соққысын болдырмайды, сондай-ақ кабинаны
жарықтандыруды басқарады; басқару блогы лифттің элект құрылғысынан
түсетін ақпаратты бақылау және атқарушы құрылғылар үшін басқару
командаларын өңдеу жолымен лифттің қызмет ету алгоритмі жұмысының
барлық режимдерін жүзеге асыруға арналған. Бұдан басқа, басқару блогы өзін
және лифттің электрлік құрлғысын төмен вольтті (24В) қуатпен қамтамасыз
етеді, машина бөлмесі, кабина және кішкене шұңқырмен телефон
байланысын, сондай-ақ диспетчерлік пунктпен байланысты қуаттайды;
электрлік қуат алу модулі 220 В 50 Гц айнымалы тоқтың желілік кернеуін
110В 50 Гц айнымалы тоқ кернеуіне және 24 В тұрақты тоқ кернеуіне
түрлендіруге арналған.
Басқарудың логикалық элементтерінде стансаның жалпы құрылымдық
схемасы 1.3-суретте көрсетілген.
Сурет 1.3 - Логикалық элементтерде басқару стансасының құрылымдық
сұлбасы
Электрмен қуаттандыру кернеуі қосылу блогы арқылы қалған блоктарға
беріледі. Мұнда қосылу блогы электрмен қуаттандырудың барлық үш фазасы
бойынша кернеудің болуын индукциялайды.
20
Басқару блогы лифттің басқарушы құрылғылары (бұйрықтар,
шақырулар постынан), тетіктердн, қауіпсіздік тізбегінен сигналдарды
қабылдайды және бас жетектің және есік жетегінің күш блоктарының
жұмысын басқаратын командалар жасайды. Басқару блогының жұмыс режимі
онда орналасқан түймелік басқару пультінен беріледі.
Бас жетек блогы командалар бойынша басқару блогынан жүкарба (бас
жетек) электр қозғалтқышын басқаруды жүзеге асырады, бас жетектің электр
қозғалтқышы температуралық қорғаныс тетігінің жағдайы туралы ақпаратты
басқару блогына береді және қайта көтеруқайта түсіру тетігімен қауіпсіздік
тізбегінің байланысын қамтамасыз етеді.
Есіктер жетегінің блогы команда бойынша басқару блогынан есік
жетегінің электрлік қозғалтқышын реверстеуді басқарады, сонымен кабина
мен шахта есігінің ашылу мен жабылуы қамтамасыз етеді, электр
қозғалтқыштың динамикалық тежелуін қамтамасыз етеді, бұл шеткі жағдайда
кабина есіктері жармасының соққысын болдырмайды. Кабинаны
жарықтандыруды басқарады.
Артықшылықтары:
Басқару стансасы көлемі бойынша кіші; лифт кабинетінде жолаушы
болғанда және бұйрық болмағанда, есіктер ашық қалады; бірнеше тіркелген
шақыруларға қызмет көрсету ең жоғары тіркелгенінен басталады; кабина
түсірілгенде 90% бағыттас шақырулар болдырылмайды; бұйрықтарды
орындау кезегімен, кабинаның қозғалу бағыты бойынша жүзеге асырылады;
Егер қозғалу кезінде бұйрық бойынша 15 кг сигнал түссе, барлық сигналдар
түсіріледі, кабина кіші жылдамдыққа ауысады және жақын қабатта тоқтайды,
кабина есіктері ашылады.
Кемшіліктерді: көптеген логикалық элементтер қолданылады.
1.6 Микропроцессорлық басқару стансасы
Микропроцессорлық станса келесі блоктардан тұрады:
Басқару платасы (БП)
Басқару платасы келесі функцияларды атқарады: нақты тоқтау тетігінің
сигналы бойынша және қозғалыс бағытының сигналы бойынша лифт
кабинасының орналасуы анықтау, бұйрықтар мен шақырулар түймесінің
сигналдарын тіркеу және оларды индикациялау, есіктер ашылған кезде
қабатқа лифттің келуі бойынша тіркелген бұйрықты немесе шақыруды
болдырмау, бағыт пен қозғалу жылдамдығын таңдау, есіктердің жетегін қсу
және өшіру, лифттің бұзылуын анықтау және индикациялау.
Температуралық қорғаныс платасы (ТҚП)
Плата артық салмақтан және жүктеме тізбектерінде қысқа
тұйықталуларды қорғауға арналған, шахта есіктерінің жағдайын тіркейдң, бас
жетек қозғалтқышының статорлық орамы қызуының максимальді рұқсат
етілген деңгейін бақылайды;
Үш фазалы желіні бақылау платасы (ҮЖБП)
21
Плата 380 В желілік кернеумен айнымалы тоқтың үш фазалы
тізбектердегі фазалық кернеуінің кезектесу дұрыстығы мен рұқсат етілген
деңгейін бақылауға арналған.
Тежегішті басқару платасы (ТБП)
Плата тежегіштің қосылуы және ұстау режиміне ауысуын қамтамасыз
ете отырып, оны басқарады, бас жетектің электр қозғалтқышы желдеткішінің
қосылуын қамтамасыз етеді.
Семисторлық кілттер платасы (СКП)
Плата 110 В кернеулікті тізбектерде жүктемені коммутациялауға
мүмкіндік береді (магниттік боатқыштарды қуаттандыру).
Артықшылықары болып табылады:
- жүрістің жоғары салмақтылығы және тоқтау дәлдігі;
- комфорттылық және төмен шу;
-
жарықтанумен
басқару және шақыру посттары панелдерінің
антивандалды түймелері;
- қозғалу бағыты мен кабина орналасуының индикаторлары;
- жетілген микропроцессорлық басқару стансасы;
- өртке қарсы есіктермен жабдықталуы мүмкін.
Қосымша орнатылуы мүмкін:
- жүкарба жылдамдығының жиілікті реттеуіші;
- қозғалыс жылдамдығын жиілікті реттеумен есіктердің жетегі;
- тұтқаға немесе еденге дейін айна;
- желдеткіштер;
- кабинаның артық жүктелу индикациясы;
- кабина есіктерінде жарық тосқауылы;
- кабина жағдайын және артық жүктелуін дыбыстық хабарлаумен
индикациялау таблосы;
- кіруді шектеу құрылғысы (механикалық немесе электронды кілт);
- тоқтаулардың стандартты емес белгілері.
Микропроцессорлық басқару стансасының кемшіліктері болып
табылады: кейбір қымбат жартылай өткізгіш аспаптардың болуы; істен
шыққан электронды блоктарды жөндеу арнайы ұстаханаларда ғана мүмкін,
соған байланысты істен шыққан лифт қолданушылары ыңғайсыздықтарға
төзуіне тура келеді; алдыңғы басқару стансаларымен салыстырғанда жоғары
құн.
1.7 Жасалатын құрылғының артықшылықтары
Басқарушы құрылғылардың жоғарыда баяндалған сипаттамаларынан
көрініп тұрғандай, микропроцессорлық басқару құрылғысы сөзсіз
артықшылыққа ие. Жасалып жатқан құрылғыда лифт жұмысының көп режимі
жүзеге асырылған. Босатқыштар катушкасының қаут алуы бір фазалы ~110 В
айнымалы тоқпен жүзеге асырылады. Аралық релелердің, телефон байланыс
тізбектері мен сигнализацияның, жөндеу кернеулігінің қуат алуы
22
төмендетілген трансформатордан 24В түзетілген кернеумен жүзеге
асырылады. Бұзылуларды іздеу екі семимегментті индикатордың болуымен
жеңілдетілген, олар лифт жұмысында іркілу және қателіктер кодын көрсетеді,
сондай-ақ блоктаушы тізбектерде бұзылуды жылдам анықтау үшін басқару
құрылғысынығ клеммалық төрткілдештеріне бақылау нүктелерінің (кабина,
кішкене шұңқыр, шахта есіктері) түйіні мен матрица тестері қарастырылған.
Қауіпсіздіктің мен лифт жұмысын блоктаудың қосымша құрылғылары
қосылуы мүмкін.
Жасалатын құрылғыға барлық блоктар жалғағыштардың көмегімен
қосылады. Бұл жасалатын басқару құрылғысы істен шыққанда қызмет
көрсетуші персоналға жалғағыштарды сөндіріп, құрылғыны дұрысына
аулыстыруға, істен шыққанын зауыт-дайындаушылардың мамандарына
жөндеуге беруге мүмкіндік береді.
ТЕҚ (тұрақты есте сақтаушы құрылғы)ның болуы бағдарлама жұрыс
жұмыс істемеген жағдайда жасалатын құрылғы жұмысының бағдарламасын
қайа бағдарламаландыру мүмкіндігін береді.
ТЕҚ лифт жұмысында қателіктер кодының жазбасын сақтайды.
Қателіктер жазбасының журналын қарау қателіктерді талдау және лифт
жұмысының бұзылуын болдырмау үшін жұрыс шешім қабылдауға мүмкіндік
береді.
Жасалатын құрылғыда жарық диодты индикаторлардың болуы жанып
тұрған немесе жанып тұрмаған жарық диодтары бойынша кабина қандай
жағдайда тұрғанын визуалды анықтау мүмкіндігін береді.
Жасалатын құрылғыға 6 лифтке дейін топтық жұмысты қосуға болады.
Басқару жүйесі қорғаныстың келесі құралдарын қамтамасыз етеді:
босатқышқа қолмен әсер етуден қорғау; оның қызуын жанама бақылайтын,
қалыпты жұмыс режимінде бас жетектің электр қозғалтқшыны қорғау,
лифттің қабаттан қабатқа жылжу уақыты бақыланады. Егер лифтбелгіленген
бағдарламалық уақыт ішінде үлкен жылдамдықта қозғала бастағаннан кейін
келесі қабаттың нақты аялдамасына жетпесе, онда лифт өшеді; шахта мен
кабиналардың есігін жабуды бақылайтын сөндіргіштер контактінің тізбегінде
рұқсат етілмейтін бөгеттерден қорғау.
Қорғаныс тізбектерінде контакттерді мәжбүрлік ажырату сөндіргіштері
қолданылған, авариялық тоқтау түймелері бастапқы жағдайға қайту
стопорына ие, енгізу құрылғысы кездейсоқ сөнуден қорғау үшін тығындық
құрылғыға ие.
Лифт кабинасы авариялық жарықтанумен жабдықталған, ол желі
кернеуі жоғалғанда қосылады және 1 сағат бойы кабина купесінің
жарықтануын қамтамасыз етеді.
23
1.8 Құрылымдық сұлбаны жасау
Жасалатын құрылғы лифтті басқару жүйесінің негізгі құрылғысы болып
табылады және лифт электрлік құрылғысының кешеінде келесі негізгі
функцияларды орындайды:
- тетіктен сигнал бойынша лифт кабинасының орналасуы мен нақты
тоқытауын және де қозғалыс бағытының сигналдарымен анықтау;
- лифт кабинасынан бұйрық түймелерінің сигналдарын тіркеу және
оларды индикациялау;
- қабаттан шақыру түймелерінің сигналдарын тіркеу және оларды
индикациялау;
- қабаттық жарық көрсеткіштерн қосу және кабинаның орнаасуын
ақпараттық табломен басқару;
- қозғалу бағыты мен жылдамдығын таңдау;
- есік жетектерін қосу және өшіру;
- шақырулар мен бұйрықтардың болуына қарамастан, соңғы қабаттарға
бәсеңдеуді қамтамасыз ету;
- лифттің бұзылуын анықтау және индикациялау;
- кодтардың жадында лифт бұзылуларын (іркілулерін) сақтау;
Сурет 1.4- Жасалатын құрылғының құрылымдық сұлбасы
Жасалатын құрылғының құрылымдық схемасы өз ішіне алады:
- орталық процессор (ОП) - сыртқы құрылғылардан сигналдарды
өңдейді және басқару стансасының механизмдері мен блогына орындау
командасын береді;
24
-
тұрақты есте сақтаушы
құрылғы (ТЕҚ) лифт жұмысыүшін
бағдарламадан тұрады, сондай-ақ қателіктер кодын жазады;
- оперативтік есте сақтаушы құрылғы (ОЕҚ) орталық процессордың
дұрыс жұмысы үшін қолданылады;
- адрестік кеңістіктің дешифраторы;
- шығыс регистрлері орталық процессордың лифт жұмысының
тетіктерімен, бұйрық және шақыру аппараттарымен байланысу үшін қызмет
етеді;
- шығыс гальваникалық шешімдері орталық процессордың атқарушы
механизм және блоктармен байланысы үшін қызмет етеді;
- кіріс гальваникалық шешімдері орталық процессормен атқарушы
механизмдердің және блоткдардың байланысы үшін қызмет етеді;
- семисегментті индикатор лифт жұмысының режимін, қателік кодын,
жад регистрін, лифт орналасқан қабат нөмірін түссіздендіру үшін қызмет
етеді.
- ауыстырып қосқыштар төменгі қабаттың, қону қабатының, жоғарғы
қабаттың нөмірін, таптағы лифттің нөмірін белгілеу, нақты тоқтау тетіктері
арасындағы қозғалысты бақылау, жеке немесе топтық (жұп) басқаруы үшін
қызмет етеді.
- түзеткіш және 5В қуат алу стабилизаторы орталық процессорды,
тұрақты есте сақтау құрылғысын және де оперативтік есте сақтау құрылғысын
қуаттайды.
Платада келесі жарық диодты индикаторлар бар:
- VD2 - топта жұмыс істеуге дайындық:
жыпылықтайды - жетекші
үнемі жанып тұрады - хабарланатын;
- VD3 - кабинада жолаушының болуы (15кг);
- VD4 - кабина есіктерінің жабылуын бақылауды сөндіргіш (ЕЖБ);
- VD5 - тетікте нақты тоқтау шунты (НТТ);
- VD3 9 - жоғары қарай қозғалу;
- VD40 - төмен қарай қозғалу;
- VD41 - есіктерді ашы;
- VD42 - есіктерді жабу;
- VD43 - жұмыс (үлкен) жылдамдығында қозғалу;
- VD44 - кіші жылдамдықта қозғалу;
- VD45 - резерв;
- VD47 - АВАРИЯ релесі қосылуының шығыс сигналы (К1);
- VD48 - диспетчерлеу релесі қосылуының шығыс сигналы (К2);
- VD49 - кабинаны жарықтандыру релесі қосылуының шығыс сигналы
(КЗ);
- VD50 - қабатқа кабина келуінің шығыс сигналы (әкімшілік нұсқасы);
- VD61 - бас жетектің қозғалу қызуы туралы кіріс сигналы;
- D62 - үш фазалы желінің бақылау платасында кіріс сигналы;
- VD63 - шахта есіктерінің кіріс сигналы (2ДШ);
25
- VD64 - өрт қауіпсіздігінің кіріс сигналы;
- VD65 - басқару блогынан қону аймағына лифттің сөну (қосылу) кіріс
сигналы (әкімшілік нұсқасы);
- VD69 - кабина есіктерінің кіріс сигналы (ЕК);
- VD70 - блоктау тізбегінің кіріс сигналы (БЛ);
- VD71 - шахта есігінің кіріс сигналы (ЕШ);
- VD72 - ұстаушылардың кіріс сигналы (ҰС);
1.9 Лифтті басқарудың жасалған құрығысында басқару режимін
жүзеге асыру
Жасалатын құрылғымен жұмыстың келесі режимдері қарастырылған:
монтаждық режим; "Ревизия" режимі; "Машина бөлмесінен басқару" режимі
("МБ1", "МБ2"); "Қлыпты жұмыс" режимі немесе әкімшілік ғимараттар үшін
"Күндізгі режим" (жеке және топтық басқару); "Таңғы режим" және "Кешкі
режим" (әкімшілік ғимараттар үшін); "Тиеу" (реттеу) режимі; ""Өткізгішпен
режимі (әкімшілік ғимараттар үшін); өрт қауіпсіздігі режимдері; "Өрт сө ндіру
бөлімшелерін тасымалдау" режимі (арнайы лифттер үшін); лифтті авариялық
өшіру.
Қалыпты жұмыс режиміне лифтті алмастыру, "Ревизия", "Тиеу" және
"Машина бөлмесінен басқару" ауыстырып -қосқыштармен басқару құрылғына
орнатылған режимдермен жүзеге асырылады. Өрт қауіптілігі режимін
ауыстыру өрт қорғанысы тетігінің сигналы бойынша "Қалыпты жұмыс",
"Тиеу" режимдерінен автоматты жүзеге асырылады. "Өрт сөндіру
бөлімшелерін тасымалдау" режимінде лифт бұйрық постында арнайы кілтпен
ауыстырылады. "Таңғы режим", "Кешкі режим"және "Өткізгішпен" режимінде
лифт "Қалыпты жұмыс" режимінен тумблерлермен қону қабатында
орнатылған режимдерді беру блогында ауыстырылады (әкімшілік ғимараттар
үшін). "Ревизия" режимінде КБР ревизиясы постында "Ревизия" жағдайына
ауыстырып-қосқышты қосымша орнату қажет.
Негізгі қону қабатына лифтті"Өрт сөндіру бөлімшелеріне
алмастыру"үшін шақыру режимдерді белгілеу блогында (әкімшілік
ғимараттар үшін) немесе шақыру постында (тұрғын үйлер үшін) орнатылған
кілтпен орындалуы мүмкін.
Монтаждық режим:
Монтаждық режим кабина төбесінен ревизия постынан кіші
жылдамдықта ПУ платасынсыз лифтпен басқару үшін қарастылады.
Басқару басқару шкафында розеткасына орнатылатын аралық реле
арқылы жүзеге асырылады.
26
басы
ЖОҚ
СУ=
ИӘ
1
БП не
кернеуді
беру
ЖОҚ
Төме
н
ИӘ
ЖОҚ
Жоғар
ы?
ИӘ
Төмен
қарай
қозғалыс
Төмен қарай
қозғалыс
ЖО
Қ
Соңы
Соңы
ИӘ
А
ЖОҚ
ИӘ
Аялдама
Аялдама
соңы
Сурет 1.5 - Монтаждық режимде жұмыс істеу алгоритмі
"Ревизия" режимі
Басқару жүйесімен қабаттық алаңмен қызмет көрсету аймағына лифт
кабиналарын автоматты түсіру мүмкіндігі қарастырылған. Бұл үшін алдын ала
кабинаны қажет етілген қабаттың (төменгіден бөлек) нақты тоқтау тетігінің
аймағына "Машина бөлмесін басқару" режимінде кабинаны орнату қажет,
содан кейін, орнатқаннан кейін жұмыс режимдерін "Ревизия" режимінда
27
басқару құрылғысында "Төмен" түймесін басу қажет (қайта қосылғаннан
кейін белгіленген бағдарламалық уақы аралығында). Лифт автоматты түрде
кіші жылдамдықта төмен түседі және белгіленген аймақта тоқтайды.
Кабина қозғалысын басқару үшін кабина шатырынан түймелік посттың
КБР ауыстырып-қосқышын "Ревизия" жағайын орнату қажет. Мұнда лифттің
жұмысы басқа режимдерде (тіпті машина бөлмесінен ауыстырып-қосқанда да)
мүмкін болмайды.
Кабина шатырынан басқару ревизия постының түймесін басқару
көмегімен жүзеге асырылады. Жоғары және төменге қозғалыс барлық
блоктаушы және қорғаныс құрылғы дұрыстығында "Жоғары" немесе "Төмен"
басылған тұрған жағдайда төмендетілген жылдамдықта ғана жүзеге
асырылады. Түймелерді жіберу лифттің шұғыл түрде тоқтауына әкеледі.
Шұғыл түрде тоқтату "Стоп" түймесін басумен де орындалады. Төменгі
қабатта нақты тоқтату аймағында, ал жоғары қарайқозғалғанда - жоғары
қабаттың бәсеңдеу аймағынла кабинаны автоматты тоқтату қарастырылған.
Шахта есіктерін мүдірту немесе жабуды бақылайтын қандай да бір
блоктау контактінің бұзылуында да "Ревизия" режимінде лифтті қозғалту
мүмкіндігі бар. Осы мақсатта кабинаның есіктері жабық екендігі тексеру
қажет, содан кейін бір уақытта "Шунт.ШЕ" (шахта есіктерін блоктау) түймесі
мен ревизия постында қозғалыс бағыты түймесін басу керек.
Бұл жобада соңылар мен реверстердің сөндіргіштерін түзету мақсатында
ревизия постынан нақты тоқтауда есіктердің жетегін басқару мүмкіндігі де
жүзеге асырылған. Бұл үшін кабинадағы сөндіргіштердің брімен қауіпсіздік
тізбегін үзу қажет: СПК, "Стоп" және ревизия постының ауыстырып-
қосқыштарын "Қалыпты жұмыс" жағдайына орнату керек. Есіктерді ашу үшін
ревизия постының "Төмен" түймесін, ал жабу үшін - "Жоғары" түймесін 3-4
секунд ұстап тұру қажет. Түймелерді жібергенде ашылу немесе жабылу
тоқтайды. Түймелерді қайталамалы басқанда жартылай ашық есіктерде
жетекті кідіріссіз жұмысқа келтіреді.
"Ревизия" режимінде жұмыс алгоритмі 1.6-суретте көрсетілген.
28
басы
ЖОҚ
СУ=1
ИӘ
А
БП кернеуді
беру
басы
КБР
кілті
ИӘ
А
Резизия
пульті
ЖОҚ
ЖОҚ
Төме
н
ЖОҚ
Жоғары
ИӘ
А
ИӘ
Жоғары қарай
қозғалыс
Төмен қарай
қозғалыс
ЖОҚ
Соңы
Соңы
ИӘ
ЖОҚ
ИӘ
Аялдама
Аялдама
соңы
Сурет 1.6 - Ревизия режимінде жұмыс істеу алгоритмдері
Блоктау тізбектерін қалпына келтіргенде есіктер ашық болс, шұғыл
түрде жабылады.
Есіктер жабылғаннан кейін және де қауіпсіздік тізбегі қалпына
келгеннен кейін кабина әрі қарай жылжуы мүмкін.
"Машина бөлмесін басқару" режимі
29
Режим жұмыс режимін ауыстырып-қосқыштардың көмегімен
орнатылады. Бұл режимде лифтті "Жоғары", "Төмен", "Стоп", "Нақты тоқтау"
("НТ") басқару құрылғысындаға басқару панелінде орнатылған түймелердің
көмегімен орындалады.
Екі режим қарастырылады: "МБ1" және "МБ2", олар ауыстырып-
қосқышпен жұмыс режиміне орнатылады.
"МБ1"режимінде "Жоғары" немесе "Төмен" түймесін басқанда үлкен
жылдамдықта кабина қозғалады. Түймені жібергенде қозғалыс жалғаса береді.
Тоқтау келесі жағдайларда болады:
- "Стоп" түймесін басқанда - бірден;
- "НТ" түймесін басқанда бәсеңде болады және қозғалу жолына жақын
аялдамада тоқтайды;
- соңғы қабаттарға жақындағанда автоматты бәсеңдейді және нақты
аялдамада тоқтайды.
МБ2 режимінде ұстаушы сөндіргіштерін және сөндіргішті (қайта
көтерілу - қайта түсу), сондай-ақ кіші шұқыр табандарының сөндіргіштерін
шунттайды.
Кабинаның қозғалысы тек кіші жылдамдықта машина бөлмесінен
"Жоғары" немесе "Төмен" басқару түймесінің көмегімен мүмкін болады.
Кабина тек басқарудың басылған күймесінде қозғалады. Түймені жібергенде
кабина тоқтайды.
"ДБЛ" деблокировка түймесін қосымша басқанда, ұстаушы сөндіргіші
мен соңғы сөндіргіш шунтталады.
Ұстаушыларда деблокировка жасағанда қозғалыс тек жоғары қарай
мүмкін болады.
30
басы
ЖОҚ
СУ=1
ИӘ
ПУНЕТ-ке
кернеу беру
МБ дан басқару
режимдерін
ауыстырып-қосқыш
ЖОҚ
Төм
ен
ДА
Төмен қарай
қозғалыс
ЖОҚ
Жоғары
ЖОҚ
ИӘ
Жоғары қарай
қозғалыс
Соңы
Соңы
ЖОҚ
ИӘ
ИӘ
Аялдама
Аялдама
соңы
Сурет 1.7- Бақылау машина бөлмесі режимінде жұмыс істеу алгоритмдері
31
2 Лифттің асинхронды электр жетегімен оңтайлы басқару
2.1
MATLAB
ортасында
асинхронды
электр
жетегінің
параметрлерін есептеу
Қысқа тұйықталған ротормен асинхронды электр жетекті іске қосудың
принциптік ерекшелігі үлкен электрмагниттік моменттер мен тоқтардың
туындауы болып табылады. Электр магниттік моменттердің үлкен
зымыраулары электр қозғалтқыштардың орамында қауіпті динамикалық
жүктемелер туындатуы мүмкін. Іске қосқанда және тежегенде бірқалыпты
ауысу процестерін құру үлкен динамикалық жүктемелердіі болдырмауды
қамтамасыз етеді, бұл электр қозғалтқыштардың және де механикалық
құрылғы элементтерінің жүктеме мерзімін жоғарылатады [1]. Осыған
байланысты "жиілік түрлендіргіші - асинхронды қозғалтқыш" (ЖТ - АҚ)
жүйесімен асинхронды электр жетекті оңтайлы басқаруды анықтау қажетті
міндет болып табылады.
2.1-суретте MATLAB ортасында ЖТ-АҚ [2] сызықталған жүйесінің
негізінде жылдамдық және кернеу бойынша жиілікті-реттеуші электр жетегін
басқарудың жасалған жүйесінің құрылымдық схемасы келтірілген [3].
Сурет 2.1 - ЖТ-АҚ жүйесімен тұйықталған асинхронды электр жетектің
құрылымдық сұлбасы
2.1-суреттен көріп тұрғанымыздай, жылдамдық және кернеу бойынша
(жиілікті түрлендіргіштің шығысынан) кері байланыстар жинақталады, және
алынған жинақ сигнал белгіленген әсермен салыстыру звеносының кірісіне
беріледі. Бұдан басқа,
2.1-суретте АКЗ 20НР (15kW)
асинхронды
қозғалтқышының параметрлері мен паспорттық құжаттары Sim Power System
MATLAB7 кітапханасынан таңдалғандығын айта кетеміз:
ЖТ-АҚ тұйықталған жүйесін статикалық момент Мс нөлге (Мс = 0) тең
болан жағдайда математикалық сипаттау мына көріністте болады:
32
dx1
dt
x 2 ,
(2.1)
dx2
dt
dx3
dt
154 x3 154 x1 30,3x2 ,
40000 x4 1000 x3 ,
(2.2)
(2.3)
dx4
dt
0,3
du
dt
5u 800x4 11,96x3 0,09x2 1,5x1 ,
(2.4)
мұнда U - басқару.
Тұйықталған асинхронды электр жетекті оңтайлы басқаруды анықтау
міндетін шешу үшін теңдеулер негізінде оның қозғалысының тұрақтылығын
анықтаймыз. Теңдеу жүйесінің А коэффициетінің матрицасын құрамыз. А
коэффициенттерінің матрицасы мына тұрде болады:
A
0 1 0
0 0 1000
0
0
40000
ЖТ-АҚ жүйесімен (шешу нәтижесімен) тұйықталған асинхронды электр
жетектің қозғалыс тұрақтылығын анықтау бадарламасы MATLAB7 ортасында
жазылады:
A ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz