Желілік камералармен желілік бейнежүйелер
8
9
10
Аннотация
В данной дипломной работе проводилось
разработка
системы
видеонаблюдения для частного дома. Основные преимущества, при разработке
камеры, экономичность аналоговой камеры, легкость процесса установки.
Камера была выбрана соответственно объекту и местности. Согласно проекту
были разработаны точка обзора и фокусные расстояния объектива, и выбран
выгодный вариант. А так же, были рассмотрены техника безопасности и
экономическая эффективность.
Аңдатпа
Бұл дипломдық жұмыста жеке меншік үйге бейнебақылау жүйесін құруға
қарастырылды. Бейне камера құруда негізгі артықшылықтар, аналогтық
камераның үнемділігі, орнату үдерісі өте жеңіл. Камера, орнатылатын орны мен
нысанға сәйкесінше таңдалды. Камераның объективінің көру аймағына, фокус
аралығына байланысты жобаға сәйкес құрылды, оларды байланыстырудың
тиімді жолы таңдалды. Сонымен қоса, қауіпсіздік техникасы мен
экономикалық тиімділігі де қарастырылған.
11
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1. Бейнебақылау жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 10
1.1 Бейнебақылау жүйесінің даму тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.2 Бейнебақылау туралы негізгі түсініктеме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
1.3 Негізгі бейнебақылау жүйелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
1.4 Сандық және аналогтық бейнебақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2. Бейнебақылау жүйелерін қолдану аймақтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.1 Бейнебақылау жүйесін қолдану аймақтары мен міндеттемелері ... 20
2.2 Бейнебақылау жүйесінің негізгі мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... . 22
2.3 Интернет арқылы желілік ІР-бейнебақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 24
2.4 Жеке меншік үйге ІР-бейнебақылау жүйесін орнату ... ... ... ... ... ... 27
2.5 TL-SC3171G камерасының сипаттамасы. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
3.Есептеу техникалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 33
3.1 Техникалық спецификация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
3.2 Техникалық тапсырма ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
3.3 Бейнекамераны қондыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
3.4 Қашықтықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 38
3.5 TP-Link фирмасының бейнебақылау жүйесін негіздеу ... ... ... ... ... 40
3.6 Объективтің көру аймағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 49
3.7 Бейне камераның сезгіштігі. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 52
3.8 Байланыс сапасын негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
4 Тіршілік қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 59
4.1 Еңбекті қорғау туралы негізгі түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 59
4.2 Жобаның қоршаған ортаға әсері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 63
4.3 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 64
4.4 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 68
4.5 Қауіпсіздік ережесінің жалпы талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 72
4.6 Өндірістік шуыл мен дірілден қорғаныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 74
4.7 Ақпаратты бейнелеу жүйесіне қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... 76
5. Бизнес жоспар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 77
5.1 Түйін ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 77
5.2 Компания және сала ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 77
5.3 Қызметтерді (өнімдерді) бейнелеп жазу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 78
5.4 Маркетингті стратегия (бағдарлама) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 78
5.5 Қаражат жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 78
5.6 Пайдалану шығындарын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 80
5.7 Табысты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 85
5.8 Экономикалық тиімділіктің көрсеткіштерін есептеу ... ... ... ... ... ... 87
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 88
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 89
А Қосымшасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 90
Б Қосымшасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 91
12
Кіріспе
Жалпы көпшілікке аян, иерархиялық жүйе талаптары бойынша сырттан
келетін қауіп- қатерлерді бақылау басты мәселелердің бірі. Бұл түсінік тек қана
жеке бастың қауіпсіздігі ғана емес, сонымен қатар тұрақтылықты және
материалдық байлықты да ескереді. Қылмыскерлер тарабынан болатын, іс-
қимылдарға қарсы үш сатылы құрал- жабдық қолданылады: бақылау құралы,
кедергілер, күзетшілер.
Қазіргі заманғы дыбыс беру (дабыл қағу) және радиолокация
құралдарына қарағанда, көру
-
бақылау қондырғысының өзіндік
артықшылықтары басым.
Бейнебақылау жүйесі - белгілі бір объектінің қимыл- әрекетін бақылауға
қажетті бірден- бір маңызды кезеңнің бірі. Бейнебақылау жүйесі қаншалықты
жоғары сапалы болғанымен, егер оның негізгі орнатылуы дұрыс жүзеге аспаған
болса, онда шешім шығуы мүмкін емес. Сондықтан да, монтаж
қондырғыларының, қызмет көрсетілуінің, бейнебақылау жүйесінің
орнатылуының дұрыстығы - бейнебақылауды орнатудың алғашқы қадамында
міндетті түрде іске асырылуы тиіс.
Дипломдық жобаның тақырыбы - Жеке меншік үйлерге бейне бақылау
жүйесін құру. Жұмыстың негізгі мақсаты - бейнебақылау жүйесінің қазіргі
таңдағы технологиялық қажеттілігін ерекшелеп, заманауи даму тоғысындағы
ағыннан қалыспайтындай, жеке меншік үйлерге бейнебақылау жүйесін орнату.
Дипломдық жобаның жалпы бөлімінде бейнебақылау жүйесінің қазіргі
уақытқа дейінгі даму тарихы мен негізгі түсініктемелер туралы анықтама
берілді. Негізгі бейнебақылау жүйелері, яғни сандық және аналогтық
бейнебақылау, ІР-бейнебақылау жүйелері туралы сараптамалық негіз
түйінделді. Оған қоса, бейнебақылау жүйелерінің қолдану аймақтары мен
міндеттемелері жайында жалпылама шолу жасалды. Бейнебақылау жүйесінің
мүмкіндіктері секілді ерекшелік белгілеріне сілтеме жасалып, жалпы бөлімді
аша түсті.
Дипломдық жобаның арнайы бөлімінде мақсаттың орындалуын іске
асыратын жүйе жөнінде сөз қозғалды.
Арнайы бөлімде жеке меншік үйлердегі белгіленген белгілі бір
орындарға, сыртқы аумақты бақылау үшін орнатылатын бейнекамералар
жөнінде толықтай анықтама беріліп, сараптама жүргізілді. Сонымен қатар,
бейнебақылау жүйесінің бағдарламалық жабдықтамасы қарастырылды.
Экономикалық бөлімде жобаны іске асыруға кететін материалдар
шығыны есептелді, әлеуметтік және еңбекақы мөлшерлері де назардан тыс
қалған жоқ. Жалпы жобаны жүзеге асыратын жалпы шығындар есептеліп
қарастырылды.
13
Еңбек және қоршаған ортаны қорғау бөлімінде еңбекті қорғау туралы
жалпы түсінік пен жоба кезіндегі сақталынатын қауіпсіздік ережелері, оған
сәйкес электрқауіпсіздігі жайында түсінік берілді.
Негізі, бейнебақылау жүйесі - кең мағынаға ие жалпылама атау. Әр түрлі
объект үшін бейнебақылау жүйесіне де әртүрлі талаптар қойылатыны белгілі.
Қандай объект болмасын, бірінші кезекте, оның өзіндік спецификациясы
мен осыдан шығатын құрастыруды сақтаудағы жалпы концепциясына деген
индивидуалды қолжетімділік керек екендігін назарға алған жөн.
Бейнебақылау жүйесін орнату үшін барлық компоненттерін сауатты
қарастыру керек. Камера қандай жүйе болмасын ең негізгі түпнұсқа болып
табылады, ал бірақ та әртүрлі орында орнатылатын басқа да қосымша
қондырғылардың да орны ерекше. Мысал ретінде, ақпаратты көрсету, өңдеу
және сақтау, тіркеу қондырғылары мен шығару құрылғыларын айтуға болады.
Заманауи бейнебақылау жүйелері даму сатысында бәсекелестіктің алдын
алып келеді, қазіргі таңда бейнебақылау жүйесін портативті компьютер, ұялы
телефон және басқа да портативті құрылғылар арқылы басқара алуға жағдай
жасалған.
14
1 Бейнебақылау жүйесі
1.1 Бейнебақылау жүйесінің даму тарихы
Бейнебақылау жүйесі нақтылай қарқын алған беті 25 жыл бұрын бастау
алған. Олар толығымен аналогтық жүйеден құралып, уақыт өте келе сандыққа
ұласты.
Ал, қорғау телебақылау жүйесі (немесе қарапайым
түрде
бейнебақылау) өткен ғасырдың 40-шы жылдардың басында пайда болған.
Бейнебақылау жүйесінің алғашқы монтажы 1942 жылы Siemens AG
компаниясы Германиядағы Фау-2 ракетасын ұшыру кезінде бақылау
мақсатында жасаған болатын. Жобаның іске асып, бейнебақылау монтажына
жауапты - инженер Вальтер Брукх болатын.
Екінші дүнижүзілік соғыстан кейін бейнебақылау жүйесі АҚШ пен
Ұлыбританияда пайда болды, әскери базалар мен стратегиялық объектілерде,
арнайы қызметтерде қолданылды.
Ал АҚШ та алғашқы коммерциялық бейнебақылау жүйесі 1949 жылы
жүзеге асты, ол Верикон деп аталатын.
Бейнебақылау монтажы принципке сай болған-ды: әр камераның өзіндік
мониторы болатын. Ал қосымша қосылыс мүлдем ақталмайтын. 60-шы
жылдары орнатылған бейнебақылау жүйелері ақ-қара түсті және төменгі
кеңейтілімді камералардан тұрды, біздің заманымыздың тілімен айтқанда, 0,3
Мегапиксельден аз, коаксиальды кабель арқылы байланысқан рұқсаттылық
болатын-ды. Әр камера өзіне тиесілі ақ-қара түсті монитормен байланысты. 16
каналдық бейнебақылау жүйесі 16 мониторды талап ететін, ал бейнежазылым
туралы мүлдем ой да болмаған. Ол кездегі бейнебақылау жүйелері
қымбаттылығына сай, тек коммерциялық және маңызды мемлекеттік
стратегиялық объектілерде ғана қолданылғаны бізге мәлім. Ал бірақ та 60- шы
жылдары да бейнебақылаудың техникалық дамуы қарқынды серпінмен іске
асып жатты. Ең бастысы, бөлшектеуші жәшіктер пайда болды.
Бөлшектеуші жәшіктер операторға камера аралығында бақылауға
мүмкіндік беретін. Операторлар бір камера көрсетілімін ғана емес, қатарынан
басқа камералар көрсетілімін де көре алатын мүмкіндігіне ие болды.
1968 жылдың қыркүйек айында Нью-Йорк штатындағы Олиэн қаласы -
әлемде құқықбұзушылықпен күрес мақсатында басты көшесіне бейнекамера
орнатқан алғашқы қала болып саналды. Өз кезегінде, бейнебақылау
камерасынан алынған мәлімет тікелей милиция басқармасына жол тартып
отырды. Бұл іс Олиэн қаласын құқықбұзушылыққа қарсы күресте көшбасшы
етті.
70-ші жылдары мультиплексорлар, бейнемагнитофондар мен
антивандалды корпустік камералар пайда болды. Мультиплексорлар бір
15
мониторда бірнеше камера көрсетілімін көрсететін жағдай туғызды.
Бейнемагнитофондар барлық камералардың жазылымын бір мезетке басылуын
қамтамасыз етіп, бір мониторда отырып бір уақытта көрсетіліп тұрған
суреттемелер санын ауыстыру мүмкіндігіне жол ашты.
Бейнебақылаудың Алғашқы ұрпағы кемшіліктерге толы болды. Бұл
әрине 80-ші жылдардағы бейнемагнитофондар ақауларынан туындайды.
Бейнмагнитофондар өте қырсық болатын. Ал жазылым сапасы өте нашар.
Бейнебақылау камераларының суреттемелері өте сапасыз, бейнелента
нашар болды, ал тағы бір кемшілігі - жақсы түсіріліп алған техникалық
шешімнің өзі жарамсыз болатын, себебі қыбыры көп суреттемені
идентификациялау яғни нақтылау мүмкін емес болатын. Сондықтан да,
бейнебақылауға артылған үміт ақталмады
деуге әбден болады.
Бейнемагнитофонның жұмыс істеу технологиясы операторға жағдайды көруге
мүмкіндік бермей, оған қоса жазылым басуға да жағдай туғызбайтын-ды. Соған
орай, іздеу үрдісі архивте болсын болмасын, қиындыққа кенелтетін.
Қозғалысты қадағалайтын арнайы қондырғының көмегімен не іс- әрекетті не
қашықтықтағы көрсетелімді басқару мүмкін болмайтын жұмыс болатын.
Эксплуатациядағы қымбат қондырғылар негізгі түйіндемеге сәйкес
жоғарғы функционалдылық пен сенімді жұмысты қамтамасыз ете алады
делінеді, бірақ та бейнебақылау монтажы ұйымдастыру кезінде қомақты
қондырғылардың қажеті де қанағаттандырмай шықты. Яғни, жай ғана
қаражаттың көзі болып, нәтижесіз мәмілеге алып келіп отырды.
90 шы жылдардың ортасына қарай, бейнебақылау екінші ұрпағына аяқ
басты, бұл кезде сандық бейнерегистраторлар пайда бола бастады, Digital
Video Recorders(DVR) - бұл жоғары сапалы бейнесуреттемелерді жазуға
мүмкіндік берді. DVR өз кезегінде алғашқы ұрпақтың кемшілігін кемелте түсті,
яғни бейнелента жөнін шешті десек болады. Сандық регистратордың қатқыл
дискісі бейнекассетаға қарағанда, ұзақ жасайтын және сыйымдылығы мол
болып келді.
Сандық бейнерегистраторлар автоматты түрде жұмыс атқарады және
ешқашан да жазылу үрдісінде пайдаланушыны қажет етпейді. Жазылған
бейнесуреттемелерді көрген кезде, регистратор жазылымды тоқтатпай, әрі
қарай жалғастырып жаза береді. Бейнесуреттемелердің міндетті атрибуттары
ретінде күні мен уақытының қойылуы болатын. Бір сөзбен айтқанда,
бейнекөрсетілімді көру және іздеу оңтайлы шешімін тапты. Регистратор TCPIP
(интернет-Протокол) хаттамасын қолданғаннан бері, жеке қолданушылар
авторизациялық қолжетімділік арқылы бақылауда болып жатқан жазылымды
онлайн ретінде көре отырып, бөлмедегі дыбысы естуге, Локальды желі немесе
Интернет арқылы камераларды және жүйені толықтай басқара алады.
Осылайша, интернет желісі жүргізілген қайсыбір жерде болмасын, үлкен
көлемді ақпаратты ұстай алатын орталықты ұйымдастыруға болады.
Қаншалықты қашықтықта болса да бір- бірімен байланыса алатын операторлар
посттарын құруға болады.
16
Заманауи камераларды былай басқаруға да болады: камера жағдайын
көлденең және тігінен жазықтықта орналастыруға болады, объективтердің
әралуандылықтары мен жарықсезімталдылықтары (кейбіреуіне жұлдыздар
жарығы да жеткілікті). Аудио- бейнебақылаудың бөлінбес бір бөлшегі іспеттес
болды. Бұл арине, операторға барлық оқиғаларды баяндап та суретеп те береді.
Бейнебақылау жазылымының екінші ұрпағы бір ғимаратты басқарып қана
қоймай, сонымен қатар қашықтықтан бақылауға да қол жетімді болды.
Осы жақында ғана бенебақылау жүйесінің үшінші ұрпағының заманы
орнады: бұл - ІР-бейнебақылау жүйесі- толығымен сандық.
Қазіргі таңдағы жүйелер сонау кассеталы бейнерекордермен байланысқан
аналогтық камералардан алдеқайда алшақта. Ендігі кезде, сандық жүйелер
желілік камералар мен жазылымға қажетті компьютерлік серверлермен
жабдықталған. Негізі, толықтай аналогтық және толықтай сандық жүйелердің
аралығында бөлшектенген сандық шешімдер болған-ды. Бұл шешімдер
бірнеше сандық компоненттерден тұрады, бірақ толықтай сандық болмады. Ал
осы таңдағы желілік бейнежүйелерде бейнеақпарат тұрақты түрде ІР-желі
арқылы жүргізіліп тұрады; олар толығымен иілгіш әрі масштабты болып
табылады.
Толықтай аналогты жүйелер:
1) Кассеталы рекордермен аналогты CCTV-жүйелері;
2) Бөлшектенген сандық жүйелер;
3) Сандық бейнерекордермен аналогты CCTV-жүйелері;
4) Желілік сандық бейнерегистратормен аналогты CCTV-жүйелері;
5) Толығымен сандық жүйелер;
6) Бейнесерверлермен желілік бейнежүйелер;
7) Желілік камералармен желілік бейнежүйелер.
Кассеталы бейнерекордермен байланысқан аналогты CCTV- жүйелері -
бұл коаксиальды кабель арқылы жүргізілген толығымен аналогты жүйе,
жазылым кассеталы бейнерекордерде жүзеге асты.
1.1-сурет. Кассеталы бейнерекордермен байланысқан аналогты CCTV-
жүйесі
Кассеталы бейнерекордерлер үйдегі бейнемагнитофон қолданатын VHS
кассета түрін қолданады. Бейнеақпарат сығылмайды, сондықтан да бір
кассетаға 8 сағаттық жазылымды ғана жаза алатын еді. Үлкен көлемді
17
жүйелерде камералар аралығында және кассеталық бейнерекордерді
байланыстыратын коммутатор пайдаланылуы мүмкін. Ал көрсетілімді аналогты
монитор арқылы көре аламыз.
Сандық бейнерегистраторлармен байланысқан аналогты CCTV-жүйелері -
бұл сандық жазылыммен қолданылатын аналогты жүйе. Сандық
бейнерегистраторда бейнелік жазуды үйымдастыру үшін бейнекассеталар
қатқыл дисктермен алмасқан. Бейнеақпарат сандықталып, сығылып және
сапасы кетпей бірталай уақыт сақталынады.
1.2-сурет. Сандық бейнерекордермен байланысқан аналогты CCTV-
жүйесі
Бұдан алғашқы бейнерегистраторларда қатқыл дисктердің көлемі
шектеулі болатын, сондықтан да жазылу да соншалықты қысқа түрде
жүргізілетін, ал соған бола секундтық кадрлар санын азайту керек болды. Ал
заманауи даму деңгейінде қатқыл дисктердің көлемін ұлғайту мәселе емес
болып қалды. Сандық бейрегистраторлардың көпшілігі бірнеше
бейнекірістерден тұрады: - қарапайым 4,9 және 16, - бұл өз кезегінде
коммутаторлар ретінде де қолданыла алады.
Сандық бейрегистраторлармен байланысқан жүйелер келесідей
мүмкіндіктерге ие болып табылады:
1. Кассеталарды ауыстырып әуре болмайды;
2. Тұрақты сапалы суреттемелер;
Желілік бейнерегистраторлармен байланысқан аналогты CCTV-
жүйелері - бұл бөлшектелген сандық жүйелер,оның ішіне кіретіндері - желіге
қосылатын Ethernet-порты бар желілік бейнерегистратор болады. Осылайша,
бейнеақпарат сандықталып, бейнерегистраторда сығылады, өз кезегінде бұл
ақпарат компьютерлік желі арқылы қашықтықтан басқарыла алады.
1.3-сурет. Желілік бейнерегистратормен байланысқан аналогты
CCTV-жүйесі
18
Кей жүйелер болып жатқан және сақталған бейнеағындарды көруге
мүмкіндік береді, ал басқалары - тек жазылған жазылымдарды ғана көрсетеді.
Кейбір жүйелер бейнеағынды көрсететін арнайы программалармен
жабдықталған; ал қалғандарында стандартты веб браузерлерді қолдануға
болады. Веб браузермен көрсетілім арқылы қашықтықтағы көру иілгіш және
тиімді болып келеді.
Желілік бейнерегистраторлар келесідей мүмкіндіктерге ие болды:
1. Компьютер арқылы қашықтықтағы көрсетілім;
2. Қашықтағы жүйені қолдану.
Бейнесерверлермен байланысқан желілік бейнежүйелер бейнесервер,
желілік свич және бейнебасқарушы бағдарламалық жабдықтамадан тұрады.
Аналогтық камералар бейнеақпаратты сығатын және сандықтайтын
бейнесерверге қосылады. Содан кейін бейнесервер желіге қосылып,
бейнеақпаратты желілік свич арқылы компьютерге жібереді. Ал ақпарат
компьютердің қатқыл дискісінде сақталынады. Бұл нағыз желілік бейнежүйе.
1.4-сурет. Желілік бейнежүйе
Бейнесерверлермен байланысқан желілік бейнежүйелердің мынадай
мүмкіндіктері бар:
1) Бейнежазылым мен басқаруға арналған стандартты серверлер мен
стандартты желілерді қолдану;
2) in steps of one camera at a time жүйесін масштабтау;
3) қашықтықтағы бейнежазылымды жүзеге асыру;
4) желілік камераларды қосу арқылы жүйені қиындықсыз кеңейту.
1.4-суретте желілік бейнежүйе көрсетілген, онда бейнеақпарат тұрақты
түрде ІР-желі арқылы беріліп тұрады. Бейнесервер - аналогтық жүйеден
бейнекеңейтілімге келетін ІР-негізді кілттік элемент.
Желілік камералармен байланысқан желілік бейнежүйелер. Жеоіок
камералар камералар мен компьбтерді бір құрылғыға бріктіреді, ал олар өз
кезегінде желімен қосылып, бейнеақпараттың сығылуы мен сандықталуын
жүзге асырады. Бейнеақпарат желлік свич пен желілік ІР-арқылы беріліп,
бейнебасқарушы бағдарламалық жабдықтамалы компьютерге берілп
отырылады. Бұл да нақты және нағыз желілік бейнежүйе оған қоса толығымен
сандық: онда аналогтық жүйе мүлдем қолданылмайды.
19
1.5-сурет. Желілік камералар арқылы жүргізілетін желілік жүйе
Желілік бейнежүйе мынадай мүмкіндіктерге ие:
1. жоғарғы мегапиксельдік рұқсаттылық;
2. тұрақты сапалы суреттеме;
3. сымсыз жұмыс мүмкіндігі;
4. Power over Ethernet функциясы;
5. PTZ-, аудио-, және сандық кірістер мен шығыстар;
6. Толық иілгіштік пен масштабтылық.
1.5-сурет нағыз желілік бейнежүйені суреттеп береді, онда яғни ең
бастысы желілік камералар арқылы ІР-желі көмегімен бейнеақпараттық берілуі
жақсы бейнеленген. Бұл жүйе толығымен сандық мүмкіндіктерді ашып,
көрсетілім болып жатқан жеріне қарамастан, суреттеменің сапалы екендігін
айқындайды.
Бейнебақылау жүйесі, сонау 40-шы жылдан бастап қаншама қиын да
қисынды кезеңдерден өтті. Қазірдің өзінде, бақылау нарығында төселу үшін
жаңадан жаңаша ойлар қосып, одан сайын қарқынды дамуда, қосымша
қосынды ретінде қаншама функциялар қосып, бейнебақылау жүйесінің эрасына
келіп беріп жатыр.
1.2 Бейнебақылау туралы негізгі түсініктеме
Бейнебақылау жүйесі - белгілі бір объектінің қимыл- әрекетін бақылауға
қажетті бірден- бір маңызды этаптың бірі. Бейнебақылау жүйесі қаншалықты
жоғары спалаы болғанымен, егер оның негізгі орнатылуы дұрыс жүзеге аспаған
болса, онда шешім шығуы мүмкін емес. Сондықтан да, монтаж
қондырғылларының,
қызмет
көрсетілуінің, бейнебақылау жүйесінің
орнатылуының дұрыстығы - бейнебақылауды орнатудың алғашқы қадамында
міндетті түрде іске асырылуы тиіс.
Бейнебақылау жүйесін орнату үшін барлық компоненттер мен
бөлшектерін сауатты таңдай білу қажет. Камералар - қандай жүйе болмасын,
ең негізгісі болып табылады, бірақ соған қарамастан, қосымша
қондырғылардың жұмысы мен ерекшеліктері де маңызды рөл атқарады.
Бейнебақылау жүйесінің орнатылуы-
бұл тек қана бақылау
камераларының монтажы ғана емес, сонымен қатар қондырғылар мен
бағдарламалық жабдықтаманың орнатылуы. ІР- бейнебақылауын орнату
20
дегеніміз өз алдына камерадан алынған барлық мәліметтерді өзі өңдеп, өзі
сақтайтын сервер дайындығы. Монтаждау жұмысында дұрыс орнатылған
қабаттамалар да маңызды рөл атқарады.
Бейнебақылау жүйелеріне қойылатын талаптар мен міндеттер, яғни кіші
және үлкен объектілерде
-
шекарасына кіретін аумағының күзеті,
автотранспорттың кіріп-шығуы мен адам өтетін жерлердің бейнебақылауы,
оның ішінде объектілердің маңыды аймағын, дәліздер мен бөлмелерді
бақылау.
Белгілі бір бейнебақылау жүйесін таңдауда қондырғыларға әсер ететін
параметрлерге көңіл аударған дұрыс, олар өте көлемді әрі қилы-қилы. Олар
оған қоса бір-біріне әсер етіп, жүйе ресурстары үшін таласулары мүмкін.
Мысалға, бейнекадр сапасы(рұқсаттылық) басқа қондырғының
рұқсаттылығына, байланыс линияларының өткізгіштік қабілетіне, өңдеуші
құралдың қуатына, сақтау жүйесінің көлеміне әсер етуі әбден мүмкін.
Бейнебақылау жүйесінің камералараны таңдауда қандай негігі параметрді
білу қажет? (жобалау мен техникалық тапсырманы тағайындау)
Бейнеақпараттың көрсетілімі мен жазылуына, оның сақталып өңделуіне
өте ерекше әсер ететін негізгі параметрлер болып мыналар табылады:
1) Оперативті бақылау режимі - барлық болып жатқан жағдайға
оперативті реакциямен қадағалайтын күзет қызметі бейнемониторына
ақпаратты шығару;
2) Полетті бөлу режимі
-
барлық камералардан алынған
бейнекөрсетілім ақпарат тасымалдауыштарда жазылады, және ол тек бір
жағдайларға жушар болғанда не керек кезде ғана көрсетіледі.
3) Аралас режим - камералардың бір бөлігі оперативті баылаумен, ал
екінші бөлігі полетті бөлу режимдерінде жұмыс жасайды.
Барлық бейнебақылау жүйелері екі түрге - қарапайым(біркамералы) және
күрделі(көпкамералы) деп бөлінеді.
1.3 Негізгі бейнебақылау жүйелері
Бейнебақылау жүйесін іске асырудың бірнеше негізгі тәсілдері болады:
1) Бейнерегистратор базасында. Бұл жағдайда өзіндік аудио- және
бейнефиксацияланатын құрылғы орнатылады. Негізгі сипаттамалары-
функциялардың жеткіліктілігі мен тепе- т0еңдіктері.
2) Бейнесервер базасында. Көрсетілімді іске қосады оны бақылайды және
аудио мен бейнефиксациялауды жүзеге асырады. Бұл жағдайға тұрақтылық пен
құрылымдарының иілгіштігі тән.
3) Сымсыз бейнебақылау жүйесі. Сымдық тәсіл болмаған жағдайда, ең
тиімді тәсіл болып келеді. Негізгі қондығырысы болып сымсыз желілік
бейнекамералар (wi-fi) саналады.
21
4) ІР-бейнебақылау жүйесі. Классикалық бейнебақылаудың дәстүрлі
функциялары мен ІР-жүйесінің шегі жоқ шексіздігіне ие мүмкіндіктерін
байланыстырған, қазіргі таңдағы ең ерекше жүйе.
1.4 Сандық және аналогтық бейнебақылау
Бейнебақылау жүйесі (CCTV ағылшын аббреватурасы - Closed Circuit
TeleVision-
жабық бейнебақылау жүйесі)
-
жауапты объектілерде
бейнебақылауды ұйымдастыру үшін арналған. Соңғы жылдары бейнебақылау
объект қауіпсіздігінің жүйелік жиынтығының ажырамас функциясы болды,
себебі заманауи бейнебақылау қондырғылары қадағалап және бейнені жазып
қана қоймай, сонымен қатар кенеттен келеңсіз жағдай туындағанда барлық
қорғаныс жүйесінің реакцияларын бағдарламалай алады.
Бейнебақылау жүйесінің қондырғыларын қолдану типіне қарай аналогты
және сандық болып бөлінеді. Аналогтық жүйелер шағын бөлмелерде
бейнебақылауды ұйымдастырып, бейнекамералардан түскен мәліметтерді
бейнетаспаларға жазуда осы жүйе қолданылады. Өз кезегінде бұл жүйе
қауіпсіздік жүйесінің жиынтығынан құралған. Бұндай жиынтық
бейнекамералардан түскен ақпараттарды, қолжетімділікті қадағалау
жүйесіндей, күзет және өрт дабылдарындағы, мәліметтерді толығымен
анықтап, жазып және сараптайды, сонымен қатар автономды түрде қорғаушы
объектінің қорғанысында өзіндік немесе жүйе операторының нұсқауымен
шешім қабылдайды.
Сандық бейнебақылау жүйесі аймақтық - қараушы объектілердің
қауіпсіздік жүйесінде қолданылады, оған қоса жаһандық компаниялардың
қауіпсіздігін басқару жиынтығында да ерекше орын алады. Бейнебақылаудың
сандық технологиясы уақыт өте аналогтық жүйелерді функционалды және
техникалық сипаттамалары жағынан тығырыққа тіреп келеді. Ал бағасы
жағынан аналогтық бейнебақылау жүйеснің құнымен теңестірілуде.
Бейнебақылауға арналған жүйелер жиынтығы мен сипаттамаларының
функциялары тұтынушының объект қауіпсіздігінің талаптарына
сәйкестендіріледі. Ережеге сай, мұндай жүйенің минимальды конструкциясы
тұрады: бейнекамералар, бейнесигналдарды өңдеу құрылғылары (квадраторлар,
мульиплексорлар және т.б.), жазылым құрылғылары (бейнемагнитофондар,
бейнерегистраторлар мен бейнерегистрлер) және бейнеақпаратты көрсету
құрылғылары (бейнемониторлар).
Үлкен көлемді бейнебақылау жүйелерінде қосымша басқарылатын және
көмекші құралдар орнатылады - матрицалық коммутаторлар, бейнекмераларды
басқару пернетақтасы, бейнепринтерлер, күшейткіш-бөлшектегіштер,
модуляторлар, телеметрикалық қабылдағыштар мен жіберілім және басқа да
күзеттік құрылғылар.
22
Аналогты бейнебақылау камералары. Қазіргі таңда бейнебақылау
жүйесінің қарапайым құрылымдық және аса қымбат емес бағадан тұратын
аналогтық бейнебақылау камералары орнатылған. Бұл бейнекамералар өз
кезегінде оптикалық құрылғылармен, жарықтық ағыннан бейнесигналды
пішімдейтін ПЗС-матрицаға келіп түсетін линзалар тобынан сарапталып
шығады. Сонымен қатар, бейнебақылау камераларында аналогтық
бейнесигналды сандыққа айналдыратын арнайы түзеткіш блок қолданылады.
Мұндай бейнекамераларды сандық бейнебақылау жүйесіне жатқызуға болады.
Бейнебақылау жүйесінде белглі бір талаптарға сәйкес бейнекамералар
модельдері келесідей топтарға бөлінеді:
1) Жабынсыз камералар - сіріңке қорапшасындай өлшемді, жабынсыз
өңдіріліп, бөлмедегі әрбір қандай болмасын затқа бекітіле алады;
2) Кішігірім бейнекамералар кіші көлемге ие, өзіндік жабыны бар және
кронштейнге де, айналмалы қондырғыларға да бекітіле алады.
3) Жасырын бейнекамералар ең кіші габариттермен ерекшелінеді. Және
жасырын бейнебақылау жүргізу үшін қолданылады.
4) Жылдам купольді бейнекамералар өзіндік жылдамдыққа ие
айналмалы құрылғымен жабдықталған, оған сәйкес бейнекамералар көлденең
жазықтықта 400 градусқа дейін айналып және тік жақызтыққа бұрылып,
купольді камера қызметін атқарады. Бұл камералар төбеге орнатылып, банк,
казино, супермаркеттер секілді объектілерде қолданылады.
5) Ақ-қара түсті бейнекамералар бейнебақылау камераларының танымал
класына жатады, себебі олар аз қаражатты талап етеді және сонау
бейнебақылау жүйесінің негізін құрған нақ осы камералар еді. Талапқа сай, ақ-
қара түсті бейнекамералар бөлме ішінде жұмыс істеуге және бөлме сыртында
болып бөлінеді;
6) Түрлі- түсті камералар бейнебақылау жүйесінде крек кезінде ғана,
яғни түсті суреттемені бейнебақылау жүйесінде бейнемонитор арқылы
көрсетуде не бейнетаспаға жазу кезінде қолданылады;
7) Сандық бейнекамералар. Бұл камералар сигналды сандық түрде
өңдеуші блок пен түзеткіш веб-браузерден тұрады. Олар бейнебақылау
жүйесінің LANWAN желісі арқылы сандық сигнал түрінде өте сапалы
суреттемені жібере алады. Сандық және желілік бейнекамералар локальді
компьютерлік желі жүргізілген кішігірім объектілерде қолданылады, сонымен
қатар ережеге сай, сандық камералар аналогты және сандық шығыстардан
тұрады.
Сандық бейнекамералар жұмыс тәжірибесінде көшбасшы орынды алады.
Қазіргі таңда көптеген үйлерде компьютер бар, енді соған РСІ- картасын
орнатып, 1
ден 12-ге дейін бейнекамераларды тарамдауға болады.
Бейнекөрсетілімді тек көріп қана қоймай, 1.6-суретте бейнеленгендей, қатқыл
дискке жазуға болады, ал оны өзіндік түрде не қозғалыс детекторын қосу
арқылы жүзеге асыруға болады.
23
1.6-сурет. Сандық бейнебақылау жүйесінің монитордан көрсетілімі
Айта кету керек, Батыстың күзет бақылауының апгрейдер жобасы
сандық үй немес ақылды үй атты бағдарламалар аясында жүзеге асқаны
мәлім. Бұндай бағдарламалар бір жағынан барлық қондырғыларды байыптауға
алып келсе, барлық өмір сүру жүйелерін компьютерлейді, барлық үй
техникаларының бір дәрежеде болуы мен тұрмыстық құрылғылардың
интернет-технологиямен интеграциясына да әсерін тигізеді. Заманауи
технологиялар ізденгіш адамның қиялын өмірге алып келе алады. Ал сандық
үй дегеніміз қазіргі бар дүние болып табылады. Сондықтан,
жобалаушылардың ең бір жеткен жетістіктерінің бірі - үй қызметінің
күрделілігін жеңу мақсатында қауіпсіздікті қолдау мақсатында сандық жүйені
қолдана алулары болды. Бұл жүйе сенімді түрде сандық үй-дің бір
бұырышын алу арқылы, тұраты жұмыс істейтін бейнемониторингты
қамтамасыз ете отырып, күзетті-өрт қауіпсідігін бақылауды ұйымдастырып,
басқа да жүйелермен байланыста болады.
Айтпақшы, қазіргі таңда қатқыл дискке жазуды ұйымдастыратын
функциясы бар сандық бейнерегистраторлар кең етек алып келе жатыр, өзіндік
HDD-ді ауыстауға да болады және TCPIP хаттамасының бейнеағыны арқылы
жіберуді ұйымдастыруға болады. Мысалға, дискті алып, басқа дискті салып
қойып, үйге барып, жұмыскерлерініңіз немен айналысып жатқандығын
көруіңізге болады.
Сандық бейнебақылау жүйесінің негізгі мүмкіндіктері:
1) Бейнесуреттемелерді қашықтықтағы компьютерлерге жібере алу;
2) Жазылым уақыттың сарабына көнбейді, сондықтан қаншалықты ұзақ
болса да сақталынып тұрады;
3) Сандық жазылымнан тез арада көшірімді ала алу;
4) Әр түрлі сараптамалар арқылы бейнесигнал фрагменттерінің қандай
болмасын фрагментін табу, бейнекөрсетілімді өңдеу мүмкіндігі;
5) Ақпаратты тираждау кезінде бейнесуреттемелердің сапасы
өзгермейді, ал бейнесуреттемені шығару үшін қарапайым принтердің өзі де
жеткілікті.
Егер баға функциональдығы, сапасы қатынастары бойынша сұрыптайтын
болса, онда сандық бейнекодерлерді пайдаланған дұрыс (DVR).
24
Заманауи сандық көпканалды бейнерегистраторлар үлкен көлемді
ақпараттық бейнеағындармен жұмыс жүргізуге арналған. Онда сақталған
бейнеақпараттар өзінің сапаларын ешқашан да құртпайды. Соған қоса,
заманауи сандық бейнерегистраторлар аса маңызды функцияға ие - қозғалыс
детекторының сигналы арқылы жаңдайды бақылап отырады, ал ол камерада
орнатылып, бейнегистраторда бағдарламаланады.
Камера суреттемеге белгішелер орнатады. Ал егер, осы камераның
бақылау шекарасында динамикалық жағдайлар туындамағанда, онда
суреттемелер тек қана мониторда көрсетіліп отырады. Ал егер дәл осы
камераның шекарасында бір жағдай болған мезетте, онда бейнерегистратор
автоматты түрде сол болып жатқан оқиғаны жазып, кезекші постта отырған
қызметкерді хабардар ететін акустикалық сигнал жібереді. Бұндай режимде
бейнебақылау жүйесінің жұмысы қатыл дискте де орынды көп алмауға жол
ұсынады, және де жазылым режимінің уақытша ресурсын көбейте түседі.
2. Бейнебақылау жүйелерін қолдану аймақтары
2.1
Бейнебақылау жүйесін қолдану аймақтары мен міндеттемелері
Бейнебақылау жүйелерін қолдану аймақтарын атап айтсақ артық болмас,
себебі бейнебақылау жүйесін барлық орында жүргізілетіні қазіргі кезде
жаналық емес.
Өндіріс, кәсіпорындардағы бейнебақылау:
1) Тәулік бойғы бейнебақылау, аймақты қорғау, жұмыскерлердің жұмыс
орындарындағы әрекеттерін бақылау, оған қоса қорғалатын объектілердегі
қимылдарды қадағалау;
2) Internet пен Ethernet желілері арқылы күзеттің орталықтандырылған
орындарын ұйымдастыру;
3) Белгілі бір типке сәйкес тәулік бойғы бейнебақылауды ұйымдастыру.
Тұрғын үйлер, құрылыстар мен комплекстер:
1) Бейнебақылауды орнату мен монтаждау;
2) Кіре беріс, айналадағы аумақ пен балалар аймағында және
көліктұрағында қауіпсіздікті қаматамссыз ету;
3) Әкімшілік аппаратының аумағында және лифттерде тәулік бойғы
бейнебақылауды ұйымдастыру;
4) Бейнежазылымдар мен архивтерді ұйымдастыру;
5) Қажетіне қарай, пәтерлерде бейнебақылауды ұйымдастыру.
Банк мекемелері:
1) Тәулік бойғы бейнебақылауды ұйымдастыру. Кассалар мен
операционды залдарда қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
25
2) Қосымша аумақты бейнебақылау;
3) Бейнеархивті қосу;
4) Бірнеше камералардын суреттемелер алу;
5) Internet пен Ethernet желілері арқылы күзеттің орталықтандырылған
орындарын ұйымдастыру;
6) Анықталған типтегі объектінің қозғалыс детекторын басқару;
7) Бейнеархивпен қомақты жұмыс жасау.
Офистік бөлмелерде бейнебақылау жүйесін орнату:
1) Офистерде, оған қосымша түрған аумақтардда, кассалар мен белгілі
бір архив залдарында бейнебақылау жүйесін жүргізу;
2) Кұзеттік орталық постысын құру, яғни суреттемелерді мониторға
жіберу;
3) Дабыл қағылған жағдайда бейнекамералардың атоматты түрде
қосылулары.
Қонақүйлер:
1) бейнебақылау;
2) қызмет орындары мен бөлмелерде қауіпсіздікті ұйымдастыру;
3) анықталған жағдайларда бейнекамералардың автоматты түрде
қосылуларын орнату.
Сауда орталықтарында бейнебақылау жүйесін орнату:
1) тәулік бойғы бейнебақылау жүйесін орнаты, оған қосымша
аумақтарды да бақылау;
2) кұзетшінің арнайы постысын ұйымдастыру;
3) белгілі бір жағдайлар туындағанда бейнебақылау жүйесін
ұйымдастыру, оның құауіпсіздігін қалыптастыру.
Оқу орындарындағ оқу мекемелерінде бейнебақылау жүйесін орнату:
1) аудиториялар мен басқа да бөлмелерде бейнебақылау жүйесін орнату;
2) бейнебақылау жүйесін жүйелі түрде жүргізу;
3) бейнеархивті қамту;
4) қашықтықтағы
бақылау үшін бейн жіне аудио-жазбаларды
орналастыру.
Медициналық мекемелері:
1) ішкі және сыртқы бейнебақылау жүйесін орнату;
2) хирургиялық операциялардан хабардар ету;
3) бейнеархивті жүргізу.
Транспорттық жұмыстар:
1) қоғамдық орындарда бейнебақылау жүйесін орнату;
2) жұмыстардың жүйелілігін қадағалау;
3) бейнеархивтерді жазу, көру және бақылау.
Автобустар мен маршруттық таксилер:
1) gps gprs транспорт мониторингі;
2) салондарда бейнебақылау жүйелерін орнату;
3) жүргізуші қызметін ұйымдастыру.
26
2.2 Бейнебақылау жүйесінің негізгі мүмкіндіктері
Бейнебақылау жүйесінің негізгі міндеттері:
1) Болымды бақылау;
2) Бейнежазылым архивімен жұмыс жасау;
3) Өтпелі суреттер мен архивке қолжетімділік;
4) Қимыл детекторы мен күзет дабылдары не сигнал жоғалған
жағдайдағы бейнекөрсетілімдерді автоматты түрде жазу.
Кең көлемді объектілерде белгілікті тапсырмадан өзге келесідей
міндеттер қойылады:
1) Қорғау жүйесі мен өрт қауіпсіздігіне сәйкес интеграция;
2) Басқару жүйесінің аппаратты-бағдарламалық жиынтығына және
қолжетімділікті басқаруына сәйкес интеграция;
3) Қажет
жағдайда бейнебақылау жүйесінің жаңартылуы мен
мүмкіндігінің кеңейтілуі;
4) Барлық жүйені тек бір ортада ғана басқарып, оған қоса Интернет
арқылы (қашықтықтағы қолжетімділік) бейнебақылауды ұйымдастыру
мүмкіндігінің болуы.
Жүйелердiң негiзгiсi ерекшелiгi автоматты аудио болып табылады.
Мысалы, сигналдың берулерi үшiн негiзбен қозғалыс немесе дыбыс бола алады.
Сiз видеокамералардың жиыны
бар компьютерiнiң жұмысын
синхронизациялануға, жылжымалы телефонға үрей туралы хабарлауды
функцияны қоса аласыз.
Бейнебақылаулар цифрларға жүйенiң негiзi функциясында цифрларға
құрылымдарға бейнежазбалар, оның өңдеуi және сақтауы жүзеге асыру кiретiн
құрылым болып табылады. Жүйелердiң әсерi сурет өңделетiн компьютердiң
жұмысымен бөтенше өрнектеле салыстыруға болады
CCTV аббревиатура орыс шифрды шешуiне Closed Circuit TeleVision,
сөзбе-сөз аудармада сияқты басын ашып айтады осылай сезiледi: тұйықталған
дидардың жүйесi. Еркiн интерпретация бәрiне белгiлi: видеобақылаудың
жүйелерi.
Суреттердiң көру, жазу және берiлуiн сiзге видеобақылаулар цифрларға
жүйе көмегiмен әлемнiң нүктелерiн түсiнiктi сұқтанатын болады. Берiлу рұқсат
етiлмеген қосу мүмкiн емес iстейтiн және қолдану шифрлалған түрде iске
асады.
Функцияны да, көп каналды тәртiп те сiз суреттер көру үшiн қозғалыстың
кiрiстiрiлген детекторы бойынша жазуды жүзеге асыру Автопереключение
уақытында қолдана аласыз. Және рұқсат орталық сервер, және желi құқықты
қолданып архивтың көрулерi мүмкiндiк бередi.
27
Және жергiлiктi, және ғаламдық желiлер алып тастаған камералармен
видеосигналдарды қарап шығуға мүмкiндiк бередi. Ол үшiн арнайы видео
серверiнiң алуы ерекшеленген IP керек - мекенжаймен.
Теңестiрудi қолданушы видео серверге қарап сөйлеуде өтедi және осыған
сервер қосылған видеокамералармен суретi алады. Желiлiк жабдық жыл сайын
мiнсiздiкке жетедi және интернетке рұқсаттың канал қабiлеттiлiктерi үлкейдi,
баға бұның барлық азаяды. Ғаламдық желi қосылмаған компьютердiң күрделi
бiздiң заманымызда көрсетеді.
Болатынның бәрi сiз арқылы интернетке рұқсатты жүзеге асыратын
браузерде IP мекенжайды жинасыныңыз және (керек болса ) пароль енгiзу
керек торлық IP видеокамера орнатылған керегi баспанаға көруге үшiн. Осыдан
кейiн сiзi бiрденсiз нақты уақыт тәртiбiнде болып жататын бақылай аласыз,
қалаған бөлiктерiңiзге қатты дискке жазып ала аласызуға керек болса. Ең үлкен
мәлiмдiлiк ғимаратқа немесе тоқтатуларда кiрудiң жанында орнатқан көшедегi
торлық камералар алды.
Бейнебақылаудың жүйелерi - құқық бұзушылықтарды тиiмдi қорғау және
ескерту Видеобақылауды қорғау жүйелерi - өзi күрделi және тұрғын және кеңсе
бөлмелерi, дүкендер, мекемелер және кәсiпорындардың заңсыз басып кiруiнен
тиiмдi қорғауға. Сауаттылық қойылған қазiргi видеожүйенi iс жүзiндесi сала
мүмкiн емес шығарылсын, ол ғимарат барлық орын ауыстыру iшiнде және
сырттан бекiте берiк ертелi-кеш жұмыс iстейдi.
Бейнебақылаудың камералары олар келушiлерге (жасырын камера )
көрiнбейтiнiн сайып келгенде құрастыра алады. Мұндай жүйелер барлық
жиiрек бекiтiле баста орындар өте келгiштейсiң - саудалық және қалжыңбастан
орталықтары, ойын залдар, мейрамханалар. Тап бүркеме бақылау құқық
бұзушылардың қауiптi ахуалдың тарқатуы немесе тез анықталуы сақтап қалуға
жиiрек мүмкiндiк бередi, көбiнесе - қылмыстық аужайлары бар тұлғалар.
Бейнебақылаудың камералары олар келушiлерге (жасырын камера )
көрiнбейтiнiн сайып келгенде құрастыра алады. Мұндай жүйелер барлық
жиiрек бекiтiле баста орындар өте келгiштейсiң - саудалық және қалжыңбастан
орталықтары, ойын залдар, мейрамханалар. Тап бүркеме бақылау құқық
бұзушылардың қауiптi ахуалдың тарқатуы немесе тез анықталуы сақтап қалуға
жиiрек мүмкiндiк бередi, көбiнесе - қылмыстық аужайлары бар тұлғалар. Бұдан
басқа, видеокамералардың қоюы - бұл пәннiң күшейтуiнiң әдiстердiң бiрлерiнiң
ұжымында. Тәжiрибе қызметкерлер көп жұмыс iстейтiн тұрақты қадағалау
туралы бiле мiндетiн атқару жауапты көрсетедi. Видеокамералар жұмыс
жасауды тетiктiң күрделiлiгi бойынша әр түрлi иемдене алады
Бүркеме, сымсыз, цифрларға видеобақылау, әртүрлi өлшемдердiң түрлi
түстi немесе түссiз камералары, мониторлар, басқару панелi
-
бұл
видеобақылаудың бас құрайтын жүйелерi. Тек қана кәсiби ұсталар анықтай
алады, қорғау бақылауының қазiргi жүйелерiнiң қандайы (немесе объекттердiң
кешенi) объекттiң сенiмдi қорғауын қамтамасыз ете алады. Видеокамералардың
өзi бас қадырлары - бұл кез келген уақытта қарап шығуға болатын көретiн
28
мәлiметтiң тәулiк бойы жазуы. Арнайы тiркеушiлер мәлiметтiң үлкен
көлемдерiн сақталады. Цифрларға камералар тұлғаны шырамытып, тоқтатып,
мүлдем ептеген заттардың суреттерiн үлкейтiп редакциялауға оңай мүмкiндiк
бередi.
Санақ операторлар өз мiндеттерiнiң дұрыс орындауында үлкен
өткiзгiштiгi бар орындардағы күдiктi тұлғалардың бар болуы туралы қорғауға
қатынастарды уақытында алып бергенiн көрсетедi. Қазiргi жүйелер
конструкцияның күрделiлiгi неткенмен пайдалануда оңай және сенiмдi. Соңғы
кезде көп операторлар интернеттiң желiсi бойынша мәлiметтердi көрудiң
мүмкiндiгiн пайдаланады немесе жергiлiктi жүйеңiз.
Кең тарату компьютерге желiлiк жабдық, жүйелердiң қосуын енгiзу
алады. Арқылы мәлiметтiң берiлуi үшiн серверлер және жабдық мұндай IP
видеожүйелердiң iрiктеп жинақтауларына жергiлiктi жүйеуге кiредi. Модулдiк
жүйелер аннотацияла және цифрларға камералардың жұмыс жасауларын
қолдайды.
Елгезек құралдар кез келген орын ауыстырулар және қорғалатын
аумақтағы қозғалыстарында сезiнедi. Әйтсе де, видеобақылауды жүйенiң
құрастыруының алдында мамандары барлық олпы-солпылықтар және
видеокамераның айналып өту мүмкiндiгi санап шығуы керек. Сондықтан
кешендi бақылауды қоюды сенсiн тек қана кәсiби ұсталар және инженерлерге
мүмкiн.
Заманауи бейнебақылау жүйелерінің шешімдері нақты әрі болашақты
болып келеді. Олардың ең бір ерекшеліктері - болмашыны болжау мен болып
жатқан істі тоқтату, ол үшін қазіргі заманауи технологиялардың дамуына
қарасты, өрт қауіпсіздігі бірге жұмыс жасайды, яғни бір реттік бейнебақылау
жүйесі орын алады, ол дегеніміз өз кезегінде уйдегі қадағалау шараларын
ұлғайта түспек.
2.3 Интернет арқылы желілік ІР-бейнебақылау
ІР- бейнебақылауы - бұл жаңаша көзқарасқа, жаңаша өзгерістерге,
жаңаша перспективаға қол жеткізу. Себебі, аналогтық бейнебақылау жүйесі
уақыт өте келе заман ағынынан ығысып келеді. Ал біздің тез дамыған
технология заманында, сарапшылардың айтуынша, осы жақындағы 2-3 жыл
ішінде ІР-бейнебақылауы барлық жаңа жүйелердің 80% құрайтын болады.
ІР бейне өзіндік ІР бейнекамераларды санына қөарамастан қоса береді,
қоса береді.
29
2.1-сурет. ІР бейнебақылау жүйесінің қызметтік орнынан бақылау
Сонымен қатар, әртүрлі көлеммен мен өлшемге ие ІР бейнебақылау
жүйесін жүргізе алады. 1.7-суреттегідей мысал кетіретін болса,
бейнекамералардың бр бөлігі қаланың бір шетінде, ал қалған бөлімі қаланың
келесі шетінде орнатылған жағдайда да, олар бір ІР бейнебақылау жүйесі
аясында жұмыс атқарады.
Және ІР-бейнебақылауының таптырмастай құндылығы
-
ІР-
камералардың жоғары сапалы сурет көрсетілімдері мен кеңейтілім
мүмкіндіктері. Олар әлі де дамып, рұқсаттылықтары күн санап өсуде: 1,2,3
және 5 Мегапиксельдерге дейн. Мысалға, 5 Мегаписель - қарапайым
бейнекамераға қарағанда 4 есе көрнектілікке ие. Ол дегеніміз, құрамдарды
үнемдеу 4 есеге артады. Бұған қоса, 10 ІР-камералардың қосылған кезінде
өткізгіштер мен бейнебақылау жүйесінде қолданылатын кей элементтер
бойында энергия шығындарын үнемдеу автоматты түрде жүргізіледі. Ал
өздеріңіз, хабардар болғандай, аналогтық камераларды орнатуды 10 аналогтық
камера орнатсаңыз, әрқайсысына 70 метрлік сым керек болса, онда міндетті
түрде 700 метрлік қымбат бейнесым мен қорек сымын жалғауыңызға тура
келеді. Ал егер, желілік бейнебақылауды қолданған жағдайда, сымдардың
жалпы ұзындығы әрқашан аз болып келеді, бұралмалы жұптың 300-400 метрі,
ал бұл кабель бейнекабельге қарағанда 2 есе арзан болып табылады. Себебі, ІР-
камерадан келетін сандық сигналдар бір кабель арқылы жүргізіле алады. Ал
егер, 30- 40 камера орнатылатын болса, онда міндетті түрде ІР-камераларды
орнатқан абзал. Тағы айта кететінім, бұл ІР-бейнебақылау жүйесінде қанша
қашықтықта орналасып, қаншалықты алыс-жақындығы білініп тұса да,
көрсетілім сапасы сол қалпынша өзгертілмей қалады. Тіпті, ІР-бейнебақылауын
интернет арқылы қолдансаңыз да, сапасы сол қалпынша. Дәл осы қасиеті
басқалардан ІР-бейнебақылауын өзгеше жаңғыртып келеді.
Міне, сондықтан да, дипломдық жұмыстың негізі де осында жатыр. Жеке
меншік уйге бейнебақылау жүйесін орнатудың келесідей ерекшеліктеріне әлі де
тоқталамыз.
30
ІР хаттамасы (internet protocol) коммуникациялық желіде қолданылатын
мәлімет жіберудің тәжірибесінде стандартты бір орын тепті. Қорғау
бейнебақылауын да жайына қалдырмады.
Ендігі кезекте, бейнебақылау жүйелерін ІР-бейнебақылау жүйесімен
өзара салыстырмалы түрде сипаттама беріп кетсек:
1) Камера - монитор. Бұндай жүйеде бейнекамера аналогтық сигналды
алады да, мониторға жібереді. Бұл ретте, ешқандай сигналдың сандық өңделуі
болмайды, себебі ондай мүмкіндік те жоқ. Яғни, қосылыс коаксиальды кабель
арқылы жүзеге асады.
2) Камера - сандық регистратор - монитор. Бұнда сигналды сандықтау
жүзеге асады. Оны бейнерегистратор орындайды. Бұл әр түрлі мақсатта
орындалады: келесідей жазылу мен сақтау үшін сығу жұмысы, бірнеше
бейнекамералармен жұмыс үшін, қосымша маңызды функциялармен іс істеу
(қозғалыс детекциясы, автономірлерді тану және т.б.). Камера - сандық
регистратор- монитор қосылысы коаксиальды (антенналық ) кабель арқылы
іске асады.
3) ІР-камера -[LAN, Ethernet, Internet желілері] - [регистратор, ДК,
сервер...] - монитор. Яғни, біз стандартты желілік архитектура базасында
бөлшектелген сандық бейнебақылау жүйесін аламыз(ір-бейнебақылауы).
Аталмыш сызба жаңаша заманауи ақпараттық технологиялардағы мәліметтерді
өңдеу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
9
10
Аннотация
В данной дипломной работе проводилось
разработка
системы
видеонаблюдения для частного дома. Основные преимущества, при разработке
камеры, экономичность аналоговой камеры, легкость процесса установки.
Камера была выбрана соответственно объекту и местности. Согласно проекту
были разработаны точка обзора и фокусные расстояния объектива, и выбран
выгодный вариант. А так же, были рассмотрены техника безопасности и
экономическая эффективность.
Аңдатпа
Бұл дипломдық жұмыста жеке меншік үйге бейнебақылау жүйесін құруға
қарастырылды. Бейне камера құруда негізгі артықшылықтар, аналогтық
камераның үнемділігі, орнату үдерісі өте жеңіл. Камера, орнатылатын орны мен
нысанға сәйкесінше таңдалды. Камераның объективінің көру аймағына, фокус
аралығына байланысты жобаға сәйкес құрылды, оларды байланыстырудың
тиімді жолы таңдалды. Сонымен қоса, қауіпсіздік техникасы мен
экономикалық тиімділігі де қарастырылған.
11
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1. Бейнебақылау жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 10
1.1 Бейнебақылау жүйесінің даму тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.2 Бейнебақылау туралы негізгі түсініктеме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
1.3 Негізгі бейнебақылау жүйелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
1.4 Сандық және аналогтық бейнебақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2. Бейнебақылау жүйелерін қолдану аймақтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.1 Бейнебақылау жүйесін қолдану аймақтары мен міндеттемелері ... 20
2.2 Бейнебақылау жүйесінің негізгі мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... . 22
2.3 Интернет арқылы желілік ІР-бейнебақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 24
2.4 Жеке меншік үйге ІР-бейнебақылау жүйесін орнату ... ... ... ... ... ... 27
2.5 TL-SC3171G камерасының сипаттамасы. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30
3.Есептеу техникалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 33
3.1 Техникалық спецификация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
3.2 Техникалық тапсырма ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
3.3 Бейнекамераны қондыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
3.4 Қашықтықты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 38
3.5 TP-Link фирмасының бейнебақылау жүйесін негіздеу ... ... ... ... ... 40
3.6 Объективтің көру аймағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 49
3.7 Бейне камераның сезгіштігі. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 52
3.8 Байланыс сапасын негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
4 Тіршілік қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 59
4.1 Еңбекті қорғау туралы негізгі түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 59
4.2 Жобаның қоршаған ортаға әсері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 63
4.3 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 64
4.4 Электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 68
4.5 Қауіпсіздік ережесінің жалпы талаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 72
4.6 Өндірістік шуыл мен дірілден қорғаныс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 74
4.7 Ақпаратты бейнелеу жүйесіне қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... 76
5. Бизнес жоспар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 77
5.1 Түйін ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 77
5.2 Компания және сала ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 77
5.3 Қызметтерді (өнімдерді) бейнелеп жазу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 78
5.4 Маркетингті стратегия (бағдарлама) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 78
5.5 Қаражат жоспары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 78
5.6 Пайдалану шығындарын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 80
5.7 Табысты есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 85
5.8 Экономикалық тиімділіктің көрсеткіштерін есептеу ... ... ... ... ... ... 87
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 88
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 89
А Қосымшасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 90
Б Қосымшасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 91
12
Кіріспе
Жалпы көпшілікке аян, иерархиялық жүйе талаптары бойынша сырттан
келетін қауіп- қатерлерді бақылау басты мәселелердің бірі. Бұл түсінік тек қана
жеке бастың қауіпсіздігі ғана емес, сонымен қатар тұрақтылықты және
материалдық байлықты да ескереді. Қылмыскерлер тарабынан болатын, іс-
қимылдарға қарсы үш сатылы құрал- жабдық қолданылады: бақылау құралы,
кедергілер, күзетшілер.
Қазіргі заманғы дыбыс беру (дабыл қағу) және радиолокация
құралдарына қарағанда, көру
-
бақылау қондырғысының өзіндік
артықшылықтары басым.
Бейнебақылау жүйесі - белгілі бір объектінің қимыл- әрекетін бақылауға
қажетті бірден- бір маңызды кезеңнің бірі. Бейнебақылау жүйесі қаншалықты
жоғары сапалы болғанымен, егер оның негізгі орнатылуы дұрыс жүзеге аспаған
болса, онда шешім шығуы мүмкін емес. Сондықтан да, монтаж
қондырғыларының, қызмет көрсетілуінің, бейнебақылау жүйесінің
орнатылуының дұрыстығы - бейнебақылауды орнатудың алғашқы қадамында
міндетті түрде іске асырылуы тиіс.
Дипломдық жобаның тақырыбы - Жеке меншік үйлерге бейне бақылау
жүйесін құру. Жұмыстың негізгі мақсаты - бейнебақылау жүйесінің қазіргі
таңдағы технологиялық қажеттілігін ерекшелеп, заманауи даму тоғысындағы
ағыннан қалыспайтындай, жеке меншік үйлерге бейнебақылау жүйесін орнату.
Дипломдық жобаның жалпы бөлімінде бейнебақылау жүйесінің қазіргі
уақытқа дейінгі даму тарихы мен негізгі түсініктемелер туралы анықтама
берілді. Негізгі бейнебақылау жүйелері, яғни сандық және аналогтық
бейнебақылау, ІР-бейнебақылау жүйелері туралы сараптамалық негіз
түйінделді. Оған қоса, бейнебақылау жүйелерінің қолдану аймақтары мен
міндеттемелері жайында жалпылама шолу жасалды. Бейнебақылау жүйесінің
мүмкіндіктері секілді ерекшелік белгілеріне сілтеме жасалып, жалпы бөлімді
аша түсті.
Дипломдық жобаның арнайы бөлімінде мақсаттың орындалуын іске
асыратын жүйе жөнінде сөз қозғалды.
Арнайы бөлімде жеке меншік үйлердегі белгіленген белгілі бір
орындарға, сыртқы аумақты бақылау үшін орнатылатын бейнекамералар
жөнінде толықтай анықтама беріліп, сараптама жүргізілді. Сонымен қатар,
бейнебақылау жүйесінің бағдарламалық жабдықтамасы қарастырылды.
Экономикалық бөлімде жобаны іске асыруға кететін материалдар
шығыны есептелді, әлеуметтік және еңбекақы мөлшерлері де назардан тыс
қалған жоқ. Жалпы жобаны жүзеге асыратын жалпы шығындар есептеліп
қарастырылды.
13
Еңбек және қоршаған ортаны қорғау бөлімінде еңбекті қорғау туралы
жалпы түсінік пен жоба кезіндегі сақталынатын қауіпсіздік ережелері, оған
сәйкес электрқауіпсіздігі жайында түсінік берілді.
Негізі, бейнебақылау жүйесі - кең мағынаға ие жалпылама атау. Әр түрлі
объект үшін бейнебақылау жүйесіне де әртүрлі талаптар қойылатыны белгілі.
Қандай объект болмасын, бірінші кезекте, оның өзіндік спецификациясы
мен осыдан шығатын құрастыруды сақтаудағы жалпы концепциясына деген
индивидуалды қолжетімділік керек екендігін назарға алған жөн.
Бейнебақылау жүйесін орнату үшін барлық компоненттерін сауатты
қарастыру керек. Камера қандай жүйе болмасын ең негізгі түпнұсқа болып
табылады, ал бірақ та әртүрлі орында орнатылатын басқа да қосымша
қондырғылардың да орны ерекше. Мысал ретінде, ақпаратты көрсету, өңдеу
және сақтау, тіркеу қондырғылары мен шығару құрылғыларын айтуға болады.
Заманауи бейнебақылау жүйелері даму сатысында бәсекелестіктің алдын
алып келеді, қазіргі таңда бейнебақылау жүйесін портативті компьютер, ұялы
телефон және басқа да портативті құрылғылар арқылы басқара алуға жағдай
жасалған.
14
1 Бейнебақылау жүйесі
1.1 Бейнебақылау жүйесінің даму тарихы
Бейнебақылау жүйесі нақтылай қарқын алған беті 25 жыл бұрын бастау
алған. Олар толығымен аналогтық жүйеден құралып, уақыт өте келе сандыққа
ұласты.
Ал, қорғау телебақылау жүйесі (немесе қарапайым
түрде
бейнебақылау) өткен ғасырдың 40-шы жылдардың басында пайда болған.
Бейнебақылау жүйесінің алғашқы монтажы 1942 жылы Siemens AG
компаниясы Германиядағы Фау-2 ракетасын ұшыру кезінде бақылау
мақсатында жасаған болатын. Жобаның іске асып, бейнебақылау монтажына
жауапты - инженер Вальтер Брукх болатын.
Екінші дүнижүзілік соғыстан кейін бейнебақылау жүйесі АҚШ пен
Ұлыбританияда пайда болды, әскери базалар мен стратегиялық объектілерде,
арнайы қызметтерде қолданылды.
Ал АҚШ та алғашқы коммерциялық бейнебақылау жүйесі 1949 жылы
жүзеге асты, ол Верикон деп аталатын.
Бейнебақылау монтажы принципке сай болған-ды: әр камераның өзіндік
мониторы болатын. Ал қосымша қосылыс мүлдем ақталмайтын. 60-шы
жылдары орнатылған бейнебақылау жүйелері ақ-қара түсті және төменгі
кеңейтілімді камералардан тұрды, біздің заманымыздың тілімен айтқанда, 0,3
Мегапиксельден аз, коаксиальды кабель арқылы байланысқан рұқсаттылық
болатын-ды. Әр камера өзіне тиесілі ақ-қара түсті монитормен байланысты. 16
каналдық бейнебақылау жүйесі 16 мониторды талап ететін, ал бейнежазылым
туралы мүлдем ой да болмаған. Ол кездегі бейнебақылау жүйелері
қымбаттылығына сай, тек коммерциялық және маңызды мемлекеттік
стратегиялық объектілерде ғана қолданылғаны бізге мәлім. Ал бірақ та 60- шы
жылдары да бейнебақылаудың техникалық дамуы қарқынды серпінмен іске
асып жатты. Ең бастысы, бөлшектеуші жәшіктер пайда болды.
Бөлшектеуші жәшіктер операторға камера аралығында бақылауға
мүмкіндік беретін. Операторлар бір камера көрсетілімін ғана емес, қатарынан
басқа камералар көрсетілімін де көре алатын мүмкіндігіне ие болды.
1968 жылдың қыркүйек айында Нью-Йорк штатындағы Олиэн қаласы -
әлемде құқықбұзушылықпен күрес мақсатында басты көшесіне бейнекамера
орнатқан алғашқы қала болып саналды. Өз кезегінде, бейнебақылау
камерасынан алынған мәлімет тікелей милиция басқармасына жол тартып
отырды. Бұл іс Олиэн қаласын құқықбұзушылыққа қарсы күресте көшбасшы
етті.
70-ші жылдары мультиплексорлар, бейнемагнитофондар мен
антивандалды корпустік камералар пайда болды. Мультиплексорлар бір
15
мониторда бірнеше камера көрсетілімін көрсететін жағдай туғызды.
Бейнемагнитофондар барлық камералардың жазылымын бір мезетке басылуын
қамтамасыз етіп, бір мониторда отырып бір уақытта көрсетіліп тұрған
суреттемелер санын ауыстыру мүмкіндігіне жол ашты.
Бейнебақылаудың Алғашқы ұрпағы кемшіліктерге толы болды. Бұл
әрине 80-ші жылдардағы бейнемагнитофондар ақауларынан туындайды.
Бейнмагнитофондар өте қырсық болатын. Ал жазылым сапасы өте нашар.
Бейнебақылау камераларының суреттемелері өте сапасыз, бейнелента
нашар болды, ал тағы бір кемшілігі - жақсы түсіріліп алған техникалық
шешімнің өзі жарамсыз болатын, себебі қыбыры көп суреттемені
идентификациялау яғни нақтылау мүмкін емес болатын. Сондықтан да,
бейнебақылауға артылған үміт ақталмады
деуге әбден болады.
Бейнемагнитофонның жұмыс істеу технологиясы операторға жағдайды көруге
мүмкіндік бермей, оған қоса жазылым басуға да жағдай туғызбайтын-ды. Соған
орай, іздеу үрдісі архивте болсын болмасын, қиындыққа кенелтетін.
Қозғалысты қадағалайтын арнайы қондырғының көмегімен не іс- әрекетті не
қашықтықтағы көрсетелімді басқару мүмкін болмайтын жұмыс болатын.
Эксплуатациядағы қымбат қондырғылар негізгі түйіндемеге сәйкес
жоғарғы функционалдылық пен сенімді жұмысты қамтамасыз ете алады
делінеді, бірақ та бейнебақылау монтажы ұйымдастыру кезінде қомақты
қондырғылардың қажеті де қанағаттандырмай шықты. Яғни, жай ғана
қаражаттың көзі болып, нәтижесіз мәмілеге алып келіп отырды.
90 шы жылдардың ортасына қарай, бейнебақылау екінші ұрпағына аяқ
басты, бұл кезде сандық бейнерегистраторлар пайда бола бастады, Digital
Video Recorders(DVR) - бұл жоғары сапалы бейнесуреттемелерді жазуға
мүмкіндік берді. DVR өз кезегінде алғашқы ұрпақтың кемшілігін кемелте түсті,
яғни бейнелента жөнін шешті десек болады. Сандық регистратордың қатқыл
дискісі бейнекассетаға қарағанда, ұзақ жасайтын және сыйымдылығы мол
болып келді.
Сандық бейнерегистраторлар автоматты түрде жұмыс атқарады және
ешқашан да жазылу үрдісінде пайдаланушыны қажет етпейді. Жазылған
бейнесуреттемелерді көрген кезде, регистратор жазылымды тоқтатпай, әрі
қарай жалғастырып жаза береді. Бейнесуреттемелердің міндетті атрибуттары
ретінде күні мен уақытының қойылуы болатын. Бір сөзбен айтқанда,
бейнекөрсетілімді көру және іздеу оңтайлы шешімін тапты. Регистратор TCPIP
(интернет-Протокол) хаттамасын қолданғаннан бері, жеке қолданушылар
авторизациялық қолжетімділік арқылы бақылауда болып жатқан жазылымды
онлайн ретінде көре отырып, бөлмедегі дыбысы естуге, Локальды желі немесе
Интернет арқылы камераларды және жүйені толықтай басқара алады.
Осылайша, интернет желісі жүргізілген қайсыбір жерде болмасын, үлкен
көлемді ақпаратты ұстай алатын орталықты ұйымдастыруға болады.
Қаншалықты қашықтықта болса да бір- бірімен байланыса алатын операторлар
посттарын құруға болады.
16
Заманауи камераларды былай басқаруға да болады: камера жағдайын
көлденең және тігінен жазықтықта орналастыруға болады, объективтердің
әралуандылықтары мен жарықсезімталдылықтары (кейбіреуіне жұлдыздар
жарығы да жеткілікті). Аудио- бейнебақылаудың бөлінбес бір бөлшегі іспеттес
болды. Бұл арине, операторға барлық оқиғаларды баяндап та суретеп те береді.
Бейнебақылау жазылымының екінші ұрпағы бір ғимаратты басқарып қана
қоймай, сонымен қатар қашықтықтан бақылауға да қол жетімді болды.
Осы жақында ғана бенебақылау жүйесінің үшінші ұрпағының заманы
орнады: бұл - ІР-бейнебақылау жүйесі- толығымен сандық.
Қазіргі таңдағы жүйелер сонау кассеталы бейнерекордермен байланысқан
аналогтық камералардан алдеқайда алшақта. Ендігі кезде, сандық жүйелер
желілік камералар мен жазылымға қажетті компьютерлік серверлермен
жабдықталған. Негізі, толықтай аналогтық және толықтай сандық жүйелердің
аралығында бөлшектенген сандық шешімдер болған-ды. Бұл шешімдер
бірнеше сандық компоненттерден тұрады, бірақ толықтай сандық болмады. Ал
осы таңдағы желілік бейнежүйелерде бейнеақпарат тұрақты түрде ІР-желі
арқылы жүргізіліп тұрады; олар толығымен иілгіш әрі масштабты болып
табылады.
Толықтай аналогты жүйелер:
1) Кассеталы рекордермен аналогты CCTV-жүйелері;
2) Бөлшектенген сандық жүйелер;
3) Сандық бейнерекордермен аналогты CCTV-жүйелері;
4) Желілік сандық бейнерегистратормен аналогты CCTV-жүйелері;
5) Толығымен сандық жүйелер;
6) Бейнесерверлермен желілік бейнежүйелер;
7) Желілік камералармен желілік бейнежүйелер.
Кассеталы бейнерекордермен байланысқан аналогты CCTV- жүйелері -
бұл коаксиальды кабель арқылы жүргізілген толығымен аналогты жүйе,
жазылым кассеталы бейнерекордерде жүзеге асты.
1.1-сурет. Кассеталы бейнерекордермен байланысқан аналогты CCTV-
жүйесі
Кассеталы бейнерекордерлер үйдегі бейнемагнитофон қолданатын VHS
кассета түрін қолданады. Бейнеақпарат сығылмайды, сондықтан да бір
кассетаға 8 сағаттық жазылымды ғана жаза алатын еді. Үлкен көлемді
17
жүйелерде камералар аралығында және кассеталық бейнерекордерді
байланыстыратын коммутатор пайдаланылуы мүмкін. Ал көрсетілімді аналогты
монитор арқылы көре аламыз.
Сандық бейнерегистраторлармен байланысқан аналогты CCTV-жүйелері -
бұл сандық жазылыммен қолданылатын аналогты жүйе. Сандық
бейнерегистраторда бейнелік жазуды үйымдастыру үшін бейнекассеталар
қатқыл дисктермен алмасқан. Бейнеақпарат сандықталып, сығылып және
сапасы кетпей бірталай уақыт сақталынады.
1.2-сурет. Сандық бейнерекордермен байланысқан аналогты CCTV-
жүйесі
Бұдан алғашқы бейнерегистраторларда қатқыл дисктердің көлемі
шектеулі болатын, сондықтан да жазылу да соншалықты қысқа түрде
жүргізілетін, ал соған бола секундтық кадрлар санын азайту керек болды. Ал
заманауи даму деңгейінде қатқыл дисктердің көлемін ұлғайту мәселе емес
болып қалды. Сандық бейрегистраторлардың көпшілігі бірнеше
бейнекірістерден тұрады: - қарапайым 4,9 және 16, - бұл өз кезегінде
коммутаторлар ретінде де қолданыла алады.
Сандық бейрегистраторлармен байланысқан жүйелер келесідей
мүмкіндіктерге ие болып табылады:
1. Кассеталарды ауыстырып әуре болмайды;
2. Тұрақты сапалы суреттемелер;
Желілік бейнерегистраторлармен байланысқан аналогты CCTV-
жүйелері - бұл бөлшектелген сандық жүйелер,оның ішіне кіретіндері - желіге
қосылатын Ethernet-порты бар желілік бейнерегистратор болады. Осылайша,
бейнеақпарат сандықталып, бейнерегистраторда сығылады, өз кезегінде бұл
ақпарат компьютерлік желі арқылы қашықтықтан басқарыла алады.
1.3-сурет. Желілік бейнерегистратормен байланысқан аналогты
CCTV-жүйесі
18
Кей жүйелер болып жатқан және сақталған бейнеағындарды көруге
мүмкіндік береді, ал басқалары - тек жазылған жазылымдарды ғана көрсетеді.
Кейбір жүйелер бейнеағынды көрсететін арнайы программалармен
жабдықталған; ал қалғандарында стандартты веб браузерлерді қолдануға
болады. Веб браузермен көрсетілім арқылы қашықтықтағы көру иілгіш және
тиімді болып келеді.
Желілік бейнерегистраторлар келесідей мүмкіндіктерге ие болды:
1. Компьютер арқылы қашықтықтағы көрсетілім;
2. Қашықтағы жүйені қолдану.
Бейнесерверлермен байланысқан желілік бейнежүйелер бейнесервер,
желілік свич және бейнебасқарушы бағдарламалық жабдықтамадан тұрады.
Аналогтық камералар бейнеақпаратты сығатын және сандықтайтын
бейнесерверге қосылады. Содан кейін бейнесервер желіге қосылып,
бейнеақпаратты желілік свич арқылы компьютерге жібереді. Ал ақпарат
компьютердің қатқыл дискісінде сақталынады. Бұл нағыз желілік бейнежүйе.
1.4-сурет. Желілік бейнежүйе
Бейнесерверлермен байланысқан желілік бейнежүйелердің мынадай
мүмкіндіктері бар:
1) Бейнежазылым мен басқаруға арналған стандартты серверлер мен
стандартты желілерді қолдану;
2) in steps of one camera at a time жүйесін масштабтау;
3) қашықтықтағы бейнежазылымды жүзеге асыру;
4) желілік камераларды қосу арқылы жүйені қиындықсыз кеңейту.
1.4-суретте желілік бейнежүйе көрсетілген, онда бейнеақпарат тұрақты
түрде ІР-желі арқылы беріліп тұрады. Бейнесервер - аналогтық жүйеден
бейнекеңейтілімге келетін ІР-негізді кілттік элемент.
Желілік камералармен байланысқан желілік бейнежүйелер. Жеоіок
камералар камералар мен компьбтерді бір құрылғыға бріктіреді, ал олар өз
кезегінде желімен қосылып, бейнеақпараттың сығылуы мен сандықталуын
жүзге асырады. Бейнеақпарат желлік свич пен желілік ІР-арқылы беріліп,
бейнебасқарушы бағдарламалық жабдықтамалы компьютерге берілп
отырылады. Бұл да нақты және нағыз желілік бейнежүйе оған қоса толығымен
сандық: онда аналогтық жүйе мүлдем қолданылмайды.
19
1.5-сурет. Желілік камералар арқылы жүргізілетін желілік жүйе
Желілік бейнежүйе мынадай мүмкіндіктерге ие:
1. жоғарғы мегапиксельдік рұқсаттылық;
2. тұрақты сапалы суреттеме;
3. сымсыз жұмыс мүмкіндігі;
4. Power over Ethernet функциясы;
5. PTZ-, аудио-, және сандық кірістер мен шығыстар;
6. Толық иілгіштік пен масштабтылық.
1.5-сурет нағыз желілік бейнежүйені суреттеп береді, онда яғни ең
бастысы желілік камералар арқылы ІР-желі көмегімен бейнеақпараттық берілуі
жақсы бейнеленген. Бұл жүйе толығымен сандық мүмкіндіктерді ашып,
көрсетілім болып жатқан жеріне қарамастан, суреттеменің сапалы екендігін
айқындайды.
Бейнебақылау жүйесі, сонау 40-шы жылдан бастап қаншама қиын да
қисынды кезеңдерден өтті. Қазірдің өзінде, бақылау нарығында төселу үшін
жаңадан жаңаша ойлар қосып, одан сайын қарқынды дамуда, қосымша
қосынды ретінде қаншама функциялар қосып, бейнебақылау жүйесінің эрасына
келіп беріп жатыр.
1.2 Бейнебақылау туралы негізгі түсініктеме
Бейнебақылау жүйесі - белгілі бір объектінің қимыл- әрекетін бақылауға
қажетті бірден- бір маңызды этаптың бірі. Бейнебақылау жүйесі қаншалықты
жоғары спалаы болғанымен, егер оның негізгі орнатылуы дұрыс жүзеге аспаған
болса, онда шешім шығуы мүмкін емес. Сондықтан да, монтаж
қондырғылларының,
қызмет
көрсетілуінің, бейнебақылау жүйесінің
орнатылуының дұрыстығы - бейнебақылауды орнатудың алғашқы қадамында
міндетті түрде іске асырылуы тиіс.
Бейнебақылау жүйесін орнату үшін барлық компоненттер мен
бөлшектерін сауатты таңдай білу қажет. Камералар - қандай жүйе болмасын,
ең негізгісі болып табылады, бірақ соған қарамастан, қосымша
қондырғылардың жұмысы мен ерекшеліктері де маңызды рөл атқарады.
Бейнебақылау жүйесінің орнатылуы-
бұл тек қана бақылау
камераларының монтажы ғана емес, сонымен қатар қондырғылар мен
бағдарламалық жабдықтаманың орнатылуы. ІР- бейнебақылауын орнату
20
дегеніміз өз алдына камерадан алынған барлық мәліметтерді өзі өңдеп, өзі
сақтайтын сервер дайындығы. Монтаждау жұмысында дұрыс орнатылған
қабаттамалар да маңызды рөл атқарады.
Бейнебақылау жүйелеріне қойылатын талаптар мен міндеттер, яғни кіші
және үлкен объектілерде
-
шекарасына кіретін аумағының күзеті,
автотранспорттың кіріп-шығуы мен адам өтетін жерлердің бейнебақылауы,
оның ішінде объектілердің маңыды аймағын, дәліздер мен бөлмелерді
бақылау.
Белгілі бір бейнебақылау жүйесін таңдауда қондырғыларға әсер ететін
параметрлерге көңіл аударған дұрыс, олар өте көлемді әрі қилы-қилы. Олар
оған қоса бір-біріне әсер етіп, жүйе ресурстары үшін таласулары мүмкін.
Мысалға, бейнекадр сапасы(рұқсаттылық) басқа қондырғының
рұқсаттылығына, байланыс линияларының өткізгіштік қабілетіне, өңдеуші
құралдың қуатына, сақтау жүйесінің көлеміне әсер етуі әбден мүмкін.
Бейнебақылау жүйесінің камералараны таңдауда қандай негігі параметрді
білу қажет? (жобалау мен техникалық тапсырманы тағайындау)
Бейнеақпараттың көрсетілімі мен жазылуына, оның сақталып өңделуіне
өте ерекше әсер ететін негізгі параметрлер болып мыналар табылады:
1) Оперативті бақылау режимі - барлық болып жатқан жағдайға
оперативті реакциямен қадағалайтын күзет қызметі бейнемониторына
ақпаратты шығару;
2) Полетті бөлу режимі
-
барлық камералардан алынған
бейнекөрсетілім ақпарат тасымалдауыштарда жазылады, және ол тек бір
жағдайларға жушар болғанда не керек кезде ғана көрсетіледі.
3) Аралас режим - камералардың бір бөлігі оперативті баылаумен, ал
екінші бөлігі полетті бөлу режимдерінде жұмыс жасайды.
Барлық бейнебақылау жүйелері екі түрге - қарапайым(біркамералы) және
күрделі(көпкамералы) деп бөлінеді.
1.3 Негізгі бейнебақылау жүйелері
Бейнебақылау жүйесін іске асырудың бірнеше негізгі тәсілдері болады:
1) Бейнерегистратор базасында. Бұл жағдайда өзіндік аудио- және
бейнефиксацияланатын құрылғы орнатылады. Негізгі сипаттамалары-
функциялардың жеткіліктілігі мен тепе- т0еңдіктері.
2) Бейнесервер базасында. Көрсетілімді іске қосады оны бақылайды және
аудио мен бейнефиксациялауды жүзеге асырады. Бұл жағдайға тұрақтылық пен
құрылымдарының иілгіштігі тән.
3) Сымсыз бейнебақылау жүйесі. Сымдық тәсіл болмаған жағдайда, ең
тиімді тәсіл болып келеді. Негізгі қондығырысы болып сымсыз желілік
бейнекамералар (wi-fi) саналады.
21
4) ІР-бейнебақылау жүйесі. Классикалық бейнебақылаудың дәстүрлі
функциялары мен ІР-жүйесінің шегі жоқ шексіздігіне ие мүмкіндіктерін
байланыстырған, қазіргі таңдағы ең ерекше жүйе.
1.4 Сандық және аналогтық бейнебақылау
Бейнебақылау жүйесі (CCTV ағылшын аббреватурасы - Closed Circuit
TeleVision-
жабық бейнебақылау жүйесі)
-
жауапты объектілерде
бейнебақылауды ұйымдастыру үшін арналған. Соңғы жылдары бейнебақылау
объект қауіпсіздігінің жүйелік жиынтығының ажырамас функциясы болды,
себебі заманауи бейнебақылау қондырғылары қадағалап және бейнені жазып
қана қоймай, сонымен қатар кенеттен келеңсіз жағдай туындағанда барлық
қорғаныс жүйесінің реакцияларын бағдарламалай алады.
Бейнебақылау жүйесінің қондырғыларын қолдану типіне қарай аналогты
және сандық болып бөлінеді. Аналогтық жүйелер шағын бөлмелерде
бейнебақылауды ұйымдастырып, бейнекамералардан түскен мәліметтерді
бейнетаспаларға жазуда осы жүйе қолданылады. Өз кезегінде бұл жүйе
қауіпсіздік жүйесінің жиынтығынан құралған. Бұндай жиынтық
бейнекамералардан түскен ақпараттарды, қолжетімділікті қадағалау
жүйесіндей, күзет және өрт дабылдарындағы, мәліметтерді толығымен
анықтап, жазып және сараптайды, сонымен қатар автономды түрде қорғаушы
объектінің қорғанысында өзіндік немесе жүйе операторының нұсқауымен
шешім қабылдайды.
Сандық бейнебақылау жүйесі аймақтық - қараушы объектілердің
қауіпсіздік жүйесінде қолданылады, оған қоса жаһандық компаниялардың
қауіпсіздігін басқару жиынтығында да ерекше орын алады. Бейнебақылаудың
сандық технологиясы уақыт өте аналогтық жүйелерді функционалды және
техникалық сипаттамалары жағынан тығырыққа тіреп келеді. Ал бағасы
жағынан аналогтық бейнебақылау жүйеснің құнымен теңестірілуде.
Бейнебақылауға арналған жүйелер жиынтығы мен сипаттамаларының
функциялары тұтынушының объект қауіпсіздігінің талаптарына
сәйкестендіріледі. Ережеге сай, мұндай жүйенің минимальды конструкциясы
тұрады: бейнекамералар, бейнесигналдарды өңдеу құрылғылары (квадраторлар,
мульиплексорлар және т.б.), жазылым құрылғылары (бейнемагнитофондар,
бейнерегистраторлар мен бейнерегистрлер) және бейнеақпаратты көрсету
құрылғылары (бейнемониторлар).
Үлкен көлемді бейнебақылау жүйелерінде қосымша басқарылатын және
көмекші құралдар орнатылады - матрицалық коммутаторлар, бейнекмераларды
басқару пернетақтасы, бейнепринтерлер, күшейткіш-бөлшектегіштер,
модуляторлар, телеметрикалық қабылдағыштар мен жіберілім және басқа да
күзеттік құрылғылар.
22
Аналогты бейнебақылау камералары. Қазіргі таңда бейнебақылау
жүйесінің қарапайым құрылымдық және аса қымбат емес бағадан тұратын
аналогтық бейнебақылау камералары орнатылған. Бұл бейнекамералар өз
кезегінде оптикалық құрылғылармен, жарықтық ағыннан бейнесигналды
пішімдейтін ПЗС-матрицаға келіп түсетін линзалар тобынан сарапталып
шығады. Сонымен қатар, бейнебақылау камераларында аналогтық
бейнесигналды сандыққа айналдыратын арнайы түзеткіш блок қолданылады.
Мұндай бейнекамераларды сандық бейнебақылау жүйесіне жатқызуға болады.
Бейнебақылау жүйесінде белглі бір талаптарға сәйкес бейнекамералар
модельдері келесідей топтарға бөлінеді:
1) Жабынсыз камералар - сіріңке қорапшасындай өлшемді, жабынсыз
өңдіріліп, бөлмедегі әрбір қандай болмасын затқа бекітіле алады;
2) Кішігірім бейнекамералар кіші көлемге ие, өзіндік жабыны бар және
кронштейнге де, айналмалы қондырғыларға да бекітіле алады.
3) Жасырын бейнекамералар ең кіші габариттермен ерекшелінеді. Және
жасырын бейнебақылау жүргізу үшін қолданылады.
4) Жылдам купольді бейнекамералар өзіндік жылдамдыққа ие
айналмалы құрылғымен жабдықталған, оған сәйкес бейнекамералар көлденең
жазықтықта 400 градусқа дейін айналып және тік жақызтыққа бұрылып,
купольді камера қызметін атқарады. Бұл камералар төбеге орнатылып, банк,
казино, супермаркеттер секілді объектілерде қолданылады.
5) Ақ-қара түсті бейнекамералар бейнебақылау камераларының танымал
класына жатады, себебі олар аз қаражатты талап етеді және сонау
бейнебақылау жүйесінің негізін құрған нақ осы камералар еді. Талапқа сай, ақ-
қара түсті бейнекамералар бөлме ішінде жұмыс істеуге және бөлме сыртында
болып бөлінеді;
6) Түрлі- түсті камералар бейнебақылау жүйесінде крек кезінде ғана,
яғни түсті суреттемені бейнебақылау жүйесінде бейнемонитор арқылы
көрсетуде не бейнетаспаға жазу кезінде қолданылады;
7) Сандық бейнекамералар. Бұл камералар сигналды сандық түрде
өңдеуші блок пен түзеткіш веб-браузерден тұрады. Олар бейнебақылау
жүйесінің LANWAN желісі арқылы сандық сигнал түрінде өте сапалы
суреттемені жібере алады. Сандық және желілік бейнекамералар локальді
компьютерлік желі жүргізілген кішігірім объектілерде қолданылады, сонымен
қатар ережеге сай, сандық камералар аналогты және сандық шығыстардан
тұрады.
Сандық бейнекамералар жұмыс тәжірибесінде көшбасшы орынды алады.
Қазіргі таңда көптеген үйлерде компьютер бар, енді соған РСІ- картасын
орнатып, 1
ден 12-ге дейін бейнекамераларды тарамдауға болады.
Бейнекөрсетілімді тек көріп қана қоймай, 1.6-суретте бейнеленгендей, қатқыл
дискке жазуға болады, ал оны өзіндік түрде не қозғалыс детекторын қосу
арқылы жүзеге асыруға болады.
23
1.6-сурет. Сандық бейнебақылау жүйесінің монитордан көрсетілімі
Айта кету керек, Батыстың күзет бақылауының апгрейдер жобасы
сандық үй немес ақылды үй атты бағдарламалар аясында жүзеге асқаны
мәлім. Бұндай бағдарламалар бір жағынан барлық қондырғыларды байыптауға
алып келсе, барлық өмір сүру жүйелерін компьютерлейді, барлық үй
техникаларының бір дәрежеде болуы мен тұрмыстық құрылғылардың
интернет-технологиямен интеграциясына да әсерін тигізеді. Заманауи
технологиялар ізденгіш адамның қиялын өмірге алып келе алады. Ал сандық
үй дегеніміз қазіргі бар дүние болып табылады. Сондықтан,
жобалаушылардың ең бір жеткен жетістіктерінің бірі - үй қызметінің
күрделілігін жеңу мақсатында қауіпсіздікті қолдау мақсатында сандық жүйені
қолдана алулары болды. Бұл жүйе сенімді түрде сандық үй-дің бір
бұырышын алу арқылы, тұраты жұмыс істейтін бейнемониторингты
қамтамасыз ете отырып, күзетті-өрт қауіпсідігін бақылауды ұйымдастырып,
басқа да жүйелермен байланыста болады.
Айтпақшы, қазіргі таңда қатқыл дискке жазуды ұйымдастыратын
функциясы бар сандық бейнерегистраторлар кең етек алып келе жатыр, өзіндік
HDD-ді ауыстауға да болады және TCPIP хаттамасының бейнеағыны арқылы
жіберуді ұйымдастыруға болады. Мысалға, дискті алып, басқа дискті салып
қойып, үйге барып, жұмыскерлерініңіз немен айналысып жатқандығын
көруіңізге болады.
Сандық бейнебақылау жүйесінің негізгі мүмкіндіктері:
1) Бейнесуреттемелерді қашықтықтағы компьютерлерге жібере алу;
2) Жазылым уақыттың сарабына көнбейді, сондықтан қаншалықты ұзақ
болса да сақталынып тұрады;
3) Сандық жазылымнан тез арада көшірімді ала алу;
4) Әр түрлі сараптамалар арқылы бейнесигнал фрагменттерінің қандай
болмасын фрагментін табу, бейнекөрсетілімді өңдеу мүмкіндігі;
5) Ақпаратты тираждау кезінде бейнесуреттемелердің сапасы
өзгермейді, ал бейнесуреттемені шығару үшін қарапайым принтердің өзі де
жеткілікті.
Егер баға функциональдығы, сапасы қатынастары бойынша сұрыптайтын
болса, онда сандық бейнекодерлерді пайдаланған дұрыс (DVR).
24
Заманауи сандық көпканалды бейнерегистраторлар үлкен көлемді
ақпараттық бейнеағындармен жұмыс жүргізуге арналған. Онда сақталған
бейнеақпараттар өзінің сапаларын ешқашан да құртпайды. Соған қоса,
заманауи сандық бейнерегистраторлар аса маңызды функцияға ие - қозғалыс
детекторының сигналы арқылы жаңдайды бақылап отырады, ал ол камерада
орнатылып, бейнегистраторда бағдарламаланады.
Камера суреттемеге белгішелер орнатады. Ал егер, осы камераның
бақылау шекарасында динамикалық жағдайлар туындамағанда, онда
суреттемелер тек қана мониторда көрсетіліп отырады. Ал егер дәл осы
камераның шекарасында бір жағдай болған мезетте, онда бейнерегистратор
автоматты түрде сол болып жатқан оқиғаны жазып, кезекші постта отырған
қызметкерді хабардар ететін акустикалық сигнал жібереді. Бұндай режимде
бейнебақылау жүйесінің жұмысы қатыл дискте де орынды көп алмауға жол
ұсынады, және де жазылым режимінің уақытша ресурсын көбейте түседі.
2. Бейнебақылау жүйелерін қолдану аймақтары
2.1
Бейнебақылау жүйесін қолдану аймақтары мен міндеттемелері
Бейнебақылау жүйелерін қолдану аймақтарын атап айтсақ артық болмас,
себебі бейнебақылау жүйесін барлық орында жүргізілетіні қазіргі кезде
жаналық емес.
Өндіріс, кәсіпорындардағы бейнебақылау:
1) Тәулік бойғы бейнебақылау, аймақты қорғау, жұмыскерлердің жұмыс
орындарындағы әрекеттерін бақылау, оған қоса қорғалатын объектілердегі
қимылдарды қадағалау;
2) Internet пен Ethernet желілері арқылы күзеттің орталықтандырылған
орындарын ұйымдастыру;
3) Белгілі бір типке сәйкес тәулік бойғы бейнебақылауды ұйымдастыру.
Тұрғын үйлер, құрылыстар мен комплекстер:
1) Бейнебақылауды орнату мен монтаждау;
2) Кіре беріс, айналадағы аумақ пен балалар аймағында және
көліктұрағында қауіпсіздікті қаматамссыз ету;
3) Әкімшілік аппаратының аумағында және лифттерде тәулік бойғы
бейнебақылауды ұйымдастыру;
4) Бейнежазылымдар мен архивтерді ұйымдастыру;
5) Қажетіне қарай, пәтерлерде бейнебақылауды ұйымдастыру.
Банк мекемелері:
1) Тәулік бойғы бейнебақылауды ұйымдастыру. Кассалар мен
операционды залдарда қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
25
2) Қосымша аумақты бейнебақылау;
3) Бейнеархивті қосу;
4) Бірнеше камералардын суреттемелер алу;
5) Internet пен Ethernet желілері арқылы күзеттің орталықтандырылған
орындарын ұйымдастыру;
6) Анықталған типтегі объектінің қозғалыс детекторын басқару;
7) Бейнеархивпен қомақты жұмыс жасау.
Офистік бөлмелерде бейнебақылау жүйесін орнату:
1) Офистерде, оған қосымша түрған аумақтардда, кассалар мен белгілі
бір архив залдарында бейнебақылау жүйесін жүргізу;
2) Кұзеттік орталық постысын құру, яғни суреттемелерді мониторға
жіберу;
3) Дабыл қағылған жағдайда бейнекамералардың атоматты түрде
қосылулары.
Қонақүйлер:
1) бейнебақылау;
2) қызмет орындары мен бөлмелерде қауіпсіздікті ұйымдастыру;
3) анықталған жағдайларда бейнекамералардың автоматты түрде
қосылуларын орнату.
Сауда орталықтарында бейнебақылау жүйесін орнату:
1) тәулік бойғы бейнебақылау жүйесін орнаты, оған қосымша
аумақтарды да бақылау;
2) кұзетшінің арнайы постысын ұйымдастыру;
3) белгілі бір жағдайлар туындағанда бейнебақылау жүйесін
ұйымдастыру, оның құауіпсіздігін қалыптастыру.
Оқу орындарындағ оқу мекемелерінде бейнебақылау жүйесін орнату:
1) аудиториялар мен басқа да бөлмелерде бейнебақылау жүйесін орнату;
2) бейнебақылау жүйесін жүйелі түрде жүргізу;
3) бейнеархивті қамту;
4) қашықтықтағы
бақылау үшін бейн жіне аудио-жазбаларды
орналастыру.
Медициналық мекемелері:
1) ішкі және сыртқы бейнебақылау жүйесін орнату;
2) хирургиялық операциялардан хабардар ету;
3) бейнеархивті жүргізу.
Транспорттық жұмыстар:
1) қоғамдық орындарда бейнебақылау жүйесін орнату;
2) жұмыстардың жүйелілігін қадағалау;
3) бейнеархивтерді жазу, көру және бақылау.
Автобустар мен маршруттық таксилер:
1) gps gprs транспорт мониторингі;
2) салондарда бейнебақылау жүйелерін орнату;
3) жүргізуші қызметін ұйымдастыру.
26
2.2 Бейнебақылау жүйесінің негізгі мүмкіндіктері
Бейнебақылау жүйесінің негізгі міндеттері:
1) Болымды бақылау;
2) Бейнежазылым архивімен жұмыс жасау;
3) Өтпелі суреттер мен архивке қолжетімділік;
4) Қимыл детекторы мен күзет дабылдары не сигнал жоғалған
жағдайдағы бейнекөрсетілімдерді автоматты түрде жазу.
Кең көлемді объектілерде белгілікті тапсырмадан өзге келесідей
міндеттер қойылады:
1) Қорғау жүйесі мен өрт қауіпсіздігіне сәйкес интеграция;
2) Басқару жүйесінің аппаратты-бағдарламалық жиынтығына және
қолжетімділікті басқаруына сәйкес интеграция;
3) Қажет
жағдайда бейнебақылау жүйесінің жаңартылуы мен
мүмкіндігінің кеңейтілуі;
4) Барлық жүйені тек бір ортада ғана басқарып, оған қоса Интернет
арқылы (қашықтықтағы қолжетімділік) бейнебақылауды ұйымдастыру
мүмкіндігінің болуы.
Жүйелердiң негiзгiсi ерекшелiгi автоматты аудио болып табылады.
Мысалы, сигналдың берулерi үшiн негiзбен қозғалыс немесе дыбыс бола алады.
Сiз видеокамералардың жиыны
бар компьютерiнiң жұмысын
синхронизациялануға, жылжымалы телефонға үрей туралы хабарлауды
функцияны қоса аласыз.
Бейнебақылаулар цифрларға жүйенiң негiзi функциясында цифрларға
құрылымдарға бейнежазбалар, оның өңдеуi және сақтауы жүзеге асыру кiретiн
құрылым болып табылады. Жүйелердiң әсерi сурет өңделетiн компьютердiң
жұмысымен бөтенше өрнектеле салыстыруға болады
CCTV аббревиатура орыс шифрды шешуiне Closed Circuit TeleVision,
сөзбе-сөз аудармада сияқты басын ашып айтады осылай сезiледi: тұйықталған
дидардың жүйесi. Еркiн интерпретация бәрiне белгiлi: видеобақылаудың
жүйелерi.
Суреттердiң көру, жазу және берiлуiн сiзге видеобақылаулар цифрларға
жүйе көмегiмен әлемнiң нүктелерiн түсiнiктi сұқтанатын болады. Берiлу рұқсат
етiлмеген қосу мүмкiн емес iстейтiн және қолдану шифрлалған түрде iске
асады.
Функцияны да, көп каналды тәртiп те сiз суреттер көру үшiн қозғалыстың
кiрiстiрiлген детекторы бойынша жазуды жүзеге асыру Автопереключение
уақытында қолдана аласыз. Және рұқсат орталық сервер, және желi құқықты
қолданып архивтың көрулерi мүмкiндiк бередi.
27
Және жергiлiктi, және ғаламдық желiлер алып тастаған камералармен
видеосигналдарды қарап шығуға мүмкiндiк бередi. Ол үшiн арнайы видео
серверiнiң алуы ерекшеленген IP керек - мекенжаймен.
Теңестiрудi қолданушы видео серверге қарап сөйлеуде өтедi және осыған
сервер қосылған видеокамералармен суретi алады. Желiлiк жабдық жыл сайын
мiнсiздiкке жетедi және интернетке рұқсаттың канал қабiлеттiлiктерi үлкейдi,
баға бұның барлық азаяды. Ғаламдық желi қосылмаған компьютердiң күрделi
бiздiң заманымызда көрсетеді.
Болатынның бәрi сiз арқылы интернетке рұқсатты жүзеге асыратын
браузерде IP мекенжайды жинасыныңыз және (керек болса ) пароль енгiзу
керек торлық IP видеокамера орнатылған керегi баспанаға көруге үшiн. Осыдан
кейiн сiзi бiрденсiз нақты уақыт тәртiбiнде болып жататын бақылай аласыз,
қалаған бөлiктерiңiзге қатты дискке жазып ала аласызуға керек болса. Ең үлкен
мәлiмдiлiк ғимаратқа немесе тоқтатуларда кiрудiң жанында орнатқан көшедегi
торлық камералар алды.
Бейнебақылаудың жүйелерi - құқық бұзушылықтарды тиiмдi қорғау және
ескерту Видеобақылауды қорғау жүйелерi - өзi күрделi және тұрғын және кеңсе
бөлмелерi, дүкендер, мекемелер және кәсiпорындардың заңсыз басып кiруiнен
тиiмдi қорғауға. Сауаттылық қойылған қазiргi видеожүйенi iс жүзiндесi сала
мүмкiн емес шығарылсын, ол ғимарат барлық орын ауыстыру iшiнде және
сырттан бекiте берiк ертелi-кеш жұмыс iстейдi.
Бейнебақылаудың камералары олар келушiлерге (жасырын камера )
көрiнбейтiнiн сайып келгенде құрастыра алады. Мұндай жүйелер барлық
жиiрек бекiтiле баста орындар өте келгiштейсiң - саудалық және қалжыңбастан
орталықтары, ойын залдар, мейрамханалар. Тап бүркеме бақылау құқық
бұзушылардың қауiптi ахуалдың тарқатуы немесе тез анықталуы сақтап қалуға
жиiрек мүмкiндiк бередi, көбiнесе - қылмыстық аужайлары бар тұлғалар.
Бейнебақылаудың камералары олар келушiлерге (жасырын камера )
көрiнбейтiнiн сайып келгенде құрастыра алады. Мұндай жүйелер барлық
жиiрек бекiтiле баста орындар өте келгiштейсiң - саудалық және қалжыңбастан
орталықтары, ойын залдар, мейрамханалар. Тап бүркеме бақылау құқық
бұзушылардың қауiптi ахуалдың тарқатуы немесе тез анықталуы сақтап қалуға
жиiрек мүмкiндiк бередi, көбiнесе - қылмыстық аужайлары бар тұлғалар. Бұдан
басқа, видеокамералардың қоюы - бұл пәннiң күшейтуiнiң әдiстердiң бiрлерiнiң
ұжымында. Тәжiрибе қызметкерлер көп жұмыс iстейтiн тұрақты қадағалау
туралы бiле мiндетiн атқару жауапты көрсетедi. Видеокамералар жұмыс
жасауды тетiктiң күрделiлiгi бойынша әр түрлi иемдене алады
Бүркеме, сымсыз, цифрларға видеобақылау, әртүрлi өлшемдердiң түрлi
түстi немесе түссiз камералары, мониторлар, басқару панелi
-
бұл
видеобақылаудың бас құрайтын жүйелерi. Тек қана кәсiби ұсталар анықтай
алады, қорғау бақылауының қазiргi жүйелерiнiң қандайы (немесе объекттердiң
кешенi) объекттiң сенiмдi қорғауын қамтамасыз ете алады. Видеокамералардың
өзi бас қадырлары - бұл кез келген уақытта қарап шығуға болатын көретiн
28
мәлiметтiң тәулiк бойы жазуы. Арнайы тiркеушiлер мәлiметтiң үлкен
көлемдерiн сақталады. Цифрларға камералар тұлғаны шырамытып, тоқтатып,
мүлдем ептеген заттардың суреттерiн үлкейтiп редакциялауға оңай мүмкiндiк
бередi.
Санақ операторлар өз мiндеттерiнiң дұрыс орындауында үлкен
өткiзгiштiгi бар орындардағы күдiктi тұлғалардың бар болуы туралы қорғауға
қатынастарды уақытында алып бергенiн көрсетедi. Қазiргi жүйелер
конструкцияның күрделiлiгi неткенмен пайдалануда оңай және сенiмдi. Соңғы
кезде көп операторлар интернеттiң желiсi бойынша мәлiметтердi көрудiң
мүмкiндiгiн пайдаланады немесе жергiлiктi жүйеңiз.
Кең тарату компьютерге желiлiк жабдық, жүйелердiң қосуын енгiзу
алады. Арқылы мәлiметтiң берiлуi үшiн серверлер және жабдық мұндай IP
видеожүйелердiң iрiктеп жинақтауларына жергiлiктi жүйеуге кiредi. Модулдiк
жүйелер аннотацияла және цифрларға камералардың жұмыс жасауларын
қолдайды.
Елгезек құралдар кез келген орын ауыстырулар және қорғалатын
аумақтағы қозғалыстарында сезiнедi. Әйтсе де, видеобақылауды жүйенiң
құрастыруының алдында мамандары барлық олпы-солпылықтар және
видеокамераның айналып өту мүмкiндiгi санап шығуы керек. Сондықтан
кешендi бақылауды қоюды сенсiн тек қана кәсiби ұсталар және инженерлерге
мүмкiн.
Заманауи бейнебақылау жүйелерінің шешімдері нақты әрі болашақты
болып келеді. Олардың ең бір ерекшеліктері - болмашыны болжау мен болып
жатқан істі тоқтату, ол үшін қазіргі заманауи технологиялардың дамуына
қарасты, өрт қауіпсіздігі бірге жұмыс жасайды, яғни бір реттік бейнебақылау
жүйесі орын алады, ол дегеніміз өз кезегінде уйдегі қадағалау шараларын
ұлғайта түспек.
2.3 Интернет арқылы желілік ІР-бейнебақылау
ІР- бейнебақылауы - бұл жаңаша көзқарасқа, жаңаша өзгерістерге,
жаңаша перспективаға қол жеткізу. Себебі, аналогтық бейнебақылау жүйесі
уақыт өте келе заман ағынынан ығысып келеді. Ал біздің тез дамыған
технология заманында, сарапшылардың айтуынша, осы жақындағы 2-3 жыл
ішінде ІР-бейнебақылауы барлық жаңа жүйелердің 80% құрайтын болады.
ІР бейне өзіндік ІР бейнекамераларды санына қөарамастан қоса береді,
қоса береді.
29
2.1-сурет. ІР бейнебақылау жүйесінің қызметтік орнынан бақылау
Сонымен қатар, әртүрлі көлеммен мен өлшемге ие ІР бейнебақылау
жүйесін жүргізе алады. 1.7-суреттегідей мысал кетіретін болса,
бейнекамералардың бр бөлігі қаланың бір шетінде, ал қалған бөлімі қаланың
келесі шетінде орнатылған жағдайда да, олар бір ІР бейнебақылау жүйесі
аясында жұмыс атқарады.
Және ІР-бейнебақылауының таптырмастай құндылығы
-
ІР-
камералардың жоғары сапалы сурет көрсетілімдері мен кеңейтілім
мүмкіндіктері. Олар әлі де дамып, рұқсаттылықтары күн санап өсуде: 1,2,3
және 5 Мегапиксельдерге дейн. Мысалға, 5 Мегаписель - қарапайым
бейнекамераға қарағанда 4 есе көрнектілікке ие. Ол дегеніміз, құрамдарды
үнемдеу 4 есеге артады. Бұған қоса, 10 ІР-камералардың қосылған кезінде
өткізгіштер мен бейнебақылау жүйесінде қолданылатын кей элементтер
бойында энергия шығындарын үнемдеу автоматты түрде жүргізіледі. Ал
өздеріңіз, хабардар болғандай, аналогтық камераларды орнатуды 10 аналогтық
камера орнатсаңыз, әрқайсысына 70 метрлік сым керек болса, онда міндетті
түрде 700 метрлік қымбат бейнесым мен қорек сымын жалғауыңызға тура
келеді. Ал егер, желілік бейнебақылауды қолданған жағдайда, сымдардың
жалпы ұзындығы әрқашан аз болып келеді, бұралмалы жұптың 300-400 метрі,
ал бұл кабель бейнекабельге қарағанда 2 есе арзан болып табылады. Себебі, ІР-
камерадан келетін сандық сигналдар бір кабель арқылы жүргізіле алады. Ал
егер, 30- 40 камера орнатылатын болса, онда міндетті түрде ІР-камераларды
орнатқан абзал. Тағы айта кететінім, бұл ІР-бейнебақылау жүйесінде қанша
қашықтықта орналасып, қаншалықты алыс-жақындығы білініп тұса да,
көрсетілім сапасы сол қалпынша өзгертілмей қалады. Тіпті, ІР-бейнебақылауын
интернет арқылы қолдансаңыз да, сапасы сол қалпынша. Дәл осы қасиеті
басқалардан ІР-бейнебақылауын өзгеше жаңғыртып келеді.
Міне, сондықтан да, дипломдық жұмыстың негізі де осында жатыр. Жеке
меншік уйге бейнебақылау жүйесін орнатудың келесідей ерекшеліктеріне әлі де
тоқталамыз.
30
ІР хаттамасы (internet protocol) коммуникациялық желіде қолданылатын
мәлімет жіберудің тәжірибесінде стандартты бір орын тепті. Қорғау
бейнебақылауын да жайына қалдырмады.
Ендігі кезекте, бейнебақылау жүйелерін ІР-бейнебақылау жүйесімен
өзара салыстырмалы түрде сипаттама беріп кетсек:
1) Камера - монитор. Бұндай жүйеде бейнекамера аналогтық сигналды
алады да, мониторға жібереді. Бұл ретте, ешқандай сигналдың сандық өңделуі
болмайды, себебі ондай мүмкіндік те жоқ. Яғни, қосылыс коаксиальды кабель
арқылы жүзеге асады.
2) Камера - сандық регистратор - монитор. Бұнда сигналды сандықтау
жүзеге асады. Оны бейнерегистратор орындайды. Бұл әр түрлі мақсатта
орындалады: келесідей жазылу мен сақтау үшін сығу жұмысы, бірнеше
бейнекамералармен жұмыс үшін, қосымша маңызды функциялармен іс істеу
(қозғалыс детекциясы, автономірлерді тану және т.б.). Камера - сандық
регистратор- монитор қосылысы коаксиальды (антенналық ) кабель арқылы
іске асады.
3) ІР-камера -[LAN, Ethernet, Internet желілері] - [регистратор, ДК,
сервер...] - монитор. Яғни, біз стандартты желілік архитектура базасында
бөлшектелген сандық бейнебақылау жүйесін аламыз(ір-бейнебақылауы).
Аталмыш сызба жаңаша заманауи ақпараттық технологиялардағы мәліметтерді
өңдеу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz