Бокстың әдіс тәсілдері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР 3
БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР 4
АНЫҚТАМАЛАР 5
КІРІСПЕ 6
1 ЖАЛПЫ БОКСТЫҢ ДАМУ ТАРИХЫ 9
1.1 Бокстың даму тарихы 9
1.2Қазақстандағы бокстың дамуы. Қазақ боксшыларының әлемдік арнадағы жетістіктері 15
1.3 Әлемдік аренадағы Қазақстан боксшыларының жеткен жетістіктері 19
2 БОКСТЫҢ ТЕОРИЯСЫ МЕН ӘДІСТЕМЕСІ ЖӘНЕ ЖАСӨСПІРІМДЕРДІ БОКСҚА ДАЯРЛАУ ЕРЕКШЕЛІГІ 22
2.1 Бокстың әдіс тәсілдері 22
2.2 Жасөспірім боксшылардың әдістік әректінің ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ..49
2.3 Бокс әдісін меңгерудегі негізгі тәлімдік тәсілдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 53

3 РАЙЫМБЕК АУДАНДЫҚ БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕР СПОРТ МЕКТЕБІ 58
3.1Райымбек аудандық балалар мен жасөспірімдер спорт мектебіне жалпы сипаттама 58
3.2Райымбек аудандық балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінің спортшылары жеткен жетістіктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6 1
ҚОРЫТЫНДЫ 67
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 68

НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР

Аталмыш дипломдық жұмыс жазылуы барысында бірқатар мемлекеттік құжаттар негізге алынды.
Қазақстан Республикасының Білім туралы 27 шілде 2007 жылғы №319-ІІІ 3ҚР заңы.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі. Жоғарғы оқу орындарындағы дипломдық жұмыстың орындалу ережелері. Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігімен бекітілген 23 қаңтар 2008 жылғы №26 негізгі ережелері.
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігінің 18 наурыз 2008 жылғы №125 бұйрығымен бекітілген білім алушылардың оқу үлгерімін, аралық және қорытынды аттестациялауын жүргізу ережелері. Жоғары оқу орындарында диплом жұмыстарын орындау ережесі. Негізгі ережелер. 2009.09.01.

БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

ТЖ - тыныс алу жиілігі
ЖДД - жалпы дене дайындығы
ӘТД - әдістемелік техникалық дайындық
БЖСМ - балалар мен жасөспірімдер спорт мектебеі
ЖСЖ - жүрек соғу жиілігі
ОЖЖ - оқу жаттығу жиыны
БДД - боксшының дене дайындығы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ӨТС - өкпенің тіршілік сыйымдылығы

АНЫҚТАМАЛАР
Жұмысқақабілеттілік - адамның уақыт бірлігі ішінде нақты тиімділікпен жұмыстың максималды мүмкін көлемін атқара білу қабілеті.
Дене жаттығулары - дене шынықтыру заңдылықтарына сай қолданылатын қимыл-әрекет.
Тыныс алу жиілігі - бір минут ішіндегі дем алып, шығару саны.
Өкпенің тіршілік сыйымдылығы - терең дем алып, дем шығарған кезде өкпе арқылы өтетін ауаның көлемі.
Штанга сынамасы - дем алу кідірісінің сынамасы.
Генча сынамасы - дем шығару кідірісінің сынамасы.
Күш - адамның сыртқы кедергілерді жеңе алу қабілеті немесе оған бұлшық ет ширығуы есебінен қарсы тура алу қабілеті.
Шапшаңдылық - адамның берілген жағдайдың қысқа уақыт аралығында қимыл әрекеттерін орындай алуына мүмкіндік беретін қабілеттерінің жиынтығы.
Ептілік - адамның қимыл-әрекеттерін тиімді меңгеруге және оны уақытылы өзгермелі жағдай талаптарына сай қайта құра алуына мүмкіндік беретін бағдарлы қабілеттері мен морфофункционалды қасиеттерінің жиынтығы.
Төзімділік - адамның ұзақ уақыт бойы біркелкі қарқынды жұмысты тірек-қимыл аппараттарының басым бөлігінің қатысуымен орындай алу қабілеті.
Иілгіштік - қимыл-қозғалысты үлкен теңселумен орындауға мүмкіндік беретін адамның морфофункционалды қасиеттерінің жиынтығы.

КІРІСПЕ

Еліміздегi дене тәрбие жүйесі халықтың денсаулығын нығайтуға, жеке қабілетін, рухани қайратын арттыруға, жан-жақты дайындығын жақсартуға, қозғалыс дағдысын қалыптастыруға бағытталған. Осы қалыптасқан дағдылар еңбекте, Отан қорғауда және еліміздiң азаматтарының патриоттық тұрғыда қалыптасуына тәрбиелік әсерін тигізеді.
Белгілі жүйеде ұйымдастырылған дене тәрбиесі және спорт сабақтары тәртіптілік, саналылық, ұйымшылдық, ұйымдастырушылық, ынталылық қасиеттерді тәрбиелеумен қатар, өзі еңбек ететін ұйымы, қоғамы, қаласы, елі, Отаны үшін сүйіспеншілікке, мақтаныш сезiмдерге баулиды[1].
Боксты елімізде басқа да дене-шынықтыру және спорт түрлері сияқты адамға өмірде қажеті жан-жақты дайындықты, мінез- құлықты тәрбиелеу үшін қажетті құрал есебінде пайдаланады.
Бокстың бұқаралық дамуы біздегi боксшылардың спорттық шеберліктерінің өсуімен байланысты.
Боксшының қалыптасқан дағдылы қимылдарын меңгеру үлкен назар аударуды, дәлдікті, жылдам ойлауды қажет етеді. Қатаң ережелермен шектелген жарыс орны боксшыдан қимыл әдістерін жетік меңгеруді талап етеді. Ережелер боксшыға жаттығу және жарыс кезінде де белгілі бір талаптарға сай әсер етуге мәжбүр етеді. Бұл тәртіптілікке және ең басты мақсатқа көңіл бөлуге тәрбиелейді[2].
Боксшы өзінің алғашқы үйрену қадамдарынан бастап кездесу кезінде ынтаны өз қолынан шығармауға, қарсыласының жігеріне тойтарыс беруге, жылдам қимылдап, ұрыс кезінде сенімділікпен өзімен тең немесе басым қарсыласымен өтетін кездесуде қиыншылықтарды жеңуге, жеңiлудiң өкініштеріне төзуге дағдыланып, өзінің шеберлігін ары қарай шыңдауға деген талап- жігерін ұдайы сақтауға тәрбиелеуі қажет. Осы талаптар боксшыны саналылыққа, шыдамдылыққа, белсенділікке, жүйке жүйесінің тұрақтылығына, айлакерлікке, көздеген мақсатына жетуге тәрбиелейді. Оқу-жаттығу жұмыстары кезінде өзара көмек, нұсқаушылық, білім, ұжымдылықты тәрбиелеу бірге жүргізіледі.
Бокстың емдік мәні де бар. Бокспен ұдайы шұғылданғанда сүйек-буын жүйелері мықты болады, күш-қуаты ұлғаяды, бұлшық еттері шыдамдылыққа және оралымдылыққа тәрбиеленеді, денеде зат алмасу ұлғаяды, тіршілік қуаты артады.
Бокстағы алған қасиеттер күнделікті өмірде де пайдаланылады. Арнайы дайындалмаса да бокс мінез-құлықты, еңбекте және Отанды қорғау ісінде пайдалануға септігін тигізеді. Бұлшық еттердің жақсы сезімталдығы, жақсы қимыл үйлестiгі, лезде шешім қабылдап, оны асыру, жылдам және жеңіл қозғалу, қысылшаң ортада әрекет ету, боксты өмірге қажетті дағдыларды қалыптастыратын, әр түрлі әрекеттер жасауға қабілеттілікке баулитын спорт түрі деп санауға мүмкіндік береді[3].
Сонымен қатар, бокстың спорт түрі ретінде де маңызы зор. Боксшыларымыз Азия, Әлем бiрiншiлiктерiндегi және Олимпиада ойындарындағы жетiстiктердiң арқасында Қазақстанды бүкiл дүние жүзiне танытты. Бокс барған сайын еліміздің ауылдары мен қалаларында кеңінен тарауда.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі: Жасөспірімдердің ерекшекліктеріне қарай жаттығу жиындарын дұрыс жоспарлау білім мен тәжірибені талап етеді. Жас ерекшеліктеріне байланысты физикалық жүктеме дұрыс берілмеген жағдайда спортшы ағзасына кері әсерін тигізуі, жарақат алуы тағы да басқа келеңсіз жағдайларға әкеліп соқтыруы мүмкін. Сондықтан жаттықтырушылардың жас өспірім боксшыларға жас ерекшеліктеріне байланысты дұрыс бағдарда жаттығулар жүктеу, әдіс тәсілдер мен жаттығудың басты ережелерінғ, өзін-өзі бақылауды, режимді түсіндіру өтте маңызды.
Зерттеу тақырыбының мақсаты: жасөспірім боксшылардың әдістік әрекетінің ерекшеліктерін зерттеу.
Зерттеу нысаны - Райымбек аудандық жасөспірімдер мен балалар спорт мектебінің спортшылары.
Жұмыстың ғылыми жаңалығы проблеманың қазіргі уақыттағы деңгейін жүйелендіру және меңгеру.
Зерттеу әдістері - баяндау, сараптау және таңдау.
Қолдану аймағы - физикалық тәрбиелеу сабағы, физикалық тәрбиелеуді оқыту әдісі, спорт мектептеріндегі жасөспірімдердің жаттығу жүйесі.
Диплом жұмысының құрылымы - кіріспеден, 3 тараудан, қорытындыдан және қолданған әдебиет тізімінен тұрады.

1 . Жалпы бокстың даму тарихы

0.1 Бокстың даму тарихы және тәжірибесі

Ежелгі дүниедегі жұдырық.Жұдырықтасу ежелден жекпе - жектің бір түрі болып табылады.Оның түрлері мен әдістері уақыт өткен сайын өзгеріп, дамып келеді.
Жұдырық сайыстары жөніндегі алғашқы деректермен тасқа қашалған суреттерді біздің заманымыздан 3мың жылдай бұрынғы ежелгі Мысыр ( Египет ) мен Бабыл (Вавилион ) жазбаларынан кездестіреміз.
Ежелгі Египеттегі перғауындар табытында да жұдырықтасып жатқан адамдардың бейнелері бар. Бұл жекпе жек түрлерінен жарыстардың осы елдерде өте ерте заманда - ақ өткізіліп тұрғанын көрсетеді. Грек мемлекетінің бастауы болып есептеліп жүрген Крит - Микен дәуірінен қалған бірнеше суреттер мен бедерлерде де жұдырықпен ұрысып жатқан адамдар бейнеленген[4].
Ежелгі Грецияда жұдырықтасу сайысы басты спорт өнерінің бірі болғанын тарихтан білеміз. Гомердің Илиадасында (біздің заманымыздан бұрынғы X-XII ғасырлар) жұдырықтасу жарысының өткізілу тәртіптері жайлы мағлұматтар бар. Ол кезде сайысқа шыққан адамдар қолдарын өгіздің терісінен жасалған қайыспен орап алатын болған. Жарыс арнаулы орындарда өткізілген. Оны қызықтауға қазіргі бокс жанкүйерлері сияқты жұрт көп жиналған және жеңімпаздарға арнаулы жүлделер тапсырылған[4].
Спарта мемлекетінде жұдырықтасу сайысы жастарды жауынгер қатарына дайындап жаттықтыруда кеңінен қолданылған. Бертінде жұдырықтасу үлкен жиындардағы ең басты спорттық бәсекелерінің бірі болып, ірі жарыстардың бағдарламасына енді. Ал біздің заманымыздан бұрынғы 688 жылы өткен XXIII олимпиядалық ойындар бағдарламасына спорттың жеке түрі ретінде тұңғыш рет енгізілді.
Біздің заманымыздан бұрынғы IV ғасырда жұдырықтасуды үйрену мен оған жаттығу арнаулы мектептерде жүргізілген[5].
Онда шапшаңдық пен ептілік басты қасиет болып есептелінді. Жекпе - жекке түсетіндер жарақаттанудан сақтану үшін қолдарын май сіңген терімен таңып алатын болған. Қарсыластар салмақ дәрежесіне бөлінбеген және жекпе - жектің уақытына да шек қойылмаған. Бәсекелестердің біреуі жарысты жалғастыру мүмкіндігінен айырылғанда ғана жекпе - жек тоқтатылған.
Байырғы Элладада жұдырықтасу сайыстары көрермендер тамашалайтын қызық ретінде өткізіле бастады. Жекпе - жекті өткізу тәртібі де өзгерді. Жұдырықшылар бір қолмен басын қорғап, екінші қолмен шабуыл жасайтын болған. Сол кезден бастап ол кәсіби спортқа айналып оған арнайы қолғаптар жасалды. Біздің заманымыздан бұрынғы II ғасырда ішіне қорғасын қаңылтыр салынған қолғаптар пайда бола бастады[6].
Ежелгі Римде де жұдырықтасу сайысы кеңінен дамыды. Біздің заманымыздан бұрынғы ІІІ ғасырдың басында Рим республикасында жұдырықтасудан жекпе - жектер амфитеатрларында өткізіле бастады. Ал І ғасырда император Октовиан Августтің құрметіне Рим қаласының маңында арнайы жарыс өткізілді.
Қазақстан жеріндегі жұдырықтасу сайыстары.Жұдырықтасу жекпе - жегі ежелгі түркі халықтары арасында да кең тарады. Сол кезде - ақ мұндай сайыстар оған қатысушылардың жас ерекшеліктеріне қарай өткізілген. Бәсекеге қатысушылар иін тіресіп қатар тұрып немесе жеке - дара шығып жұдырықтасқан. Бірінші топта - балалар, екінші топта - жасөспірімдер, ал үшінші топта - үйленгендер сынға түскен. Байырғы үйсін, керей, найман, мемлекеттері тұсында түркілер жұдырықтасуды табандылыққа, батылдыққа, ептілікке, шапшаңдық пен күштілікке баулитын тәрбие құралы ретінде пайдаланған[7].
Иін тіресіп қатар тұрып жұдырықтасудың да өзіндік ережелері болады. Бәсекеге қатысушылар бірнеше қатар тізіліп тұрады екен. Олардың негізгі міндеті - жұптарын жазбастан қарсыластарының осындай бекінісінен өту. Жеңілгендер сайыс алаңынан шығып, жаңа күш жинап келетін болған. Сондықтан мұндай сайыстар біраз үзілістен кейін қайта жалғасып, екі жақтың бірі жеңілгенін мойындаганнан кейін ғана тоқтатылған.
Жұдырықтасу бәсекелері кезінде жалаңаш жұдырықпен де, қолғап киіп те сынға түсуге рұқсат етіліп, жұдырықтың қатты тиюіне себеп болатын заттарды пайдалануға тыйым салынды.
Қарсыластар бір - біріне бетпе - бет қарсы келіп шабуылдайтын болған. Қарсыласты шалуға немесе баспен соғуға, жығылған кезде ұруға, тебуге рұқсат етілмейді. Мұндай ережені бұзғандарды қатысушылардың өздері - ақ жазалап отырды. Ж ұдырықтасу бәсекесі ХХ ғасырдың басында мүлде жаңа бір түрі ретінде жедел дами бастаған бокс келген еді[8].
Ағылшын боксы.Орта ғасырда жалаңаш жұдырық боксы жұдырықтасу мен күрестің жинақталған түрі Ұлыбританияда кеңінен тарады. Мұндай бокс жарыстары арнаулы жерлерде өткізілді. Оған көрермендерде көптеп жиналатын болған. Бастапқы кезде спортшының қимылына шек қойылған жоқ. Қарсыластарға бірін - бірі шалуға, жығылып жатқанда ұруға немесе жекпе - жек үстінде күрес әдістерін қолдануға да рұқсат етілді. Сондықтан мұндай жекпе - жектердің көбі үлкен даумен аяқталатын.
1743 жылы цирк иесі Джемс Браутон осындай дауларды болдырмау мақсатымен ағылшын боксының алғашқы ережесін шығарды. Жаңа ереже бойынша жекпе - жек ринг ортасындағы ұзындығы мен ені 91 сантимертлік шағын шаршы алаңда басталатын болды. Егер боксшы соққыдан немесе тепе - теңдігін ұстай алмай құлап қалса, онда оның көмекшісіне жарты минут ішінде көмектесуге рұқсат етілді. Боксшы сол жарты минут өтпей тұрып жекпе - жекті жалғастыру үшін, ортадаіы шаршы алаңға қайта шығуы керек болатын. Егер боксшы сол уақыт ішінде ортаға шыға алмаса, немесе көмекшісі жарысты жалғастыруға рұқсат етпесе, жеңіс қарсыласына берілетін болған[9].
Браутонның ережесі шамамен жүз жылдай қолданылып оған бұл кезде ешқандай өзгеріс енген жоқ. Ол кезде бокстың әдістері де басқа еді. Күрес әдістерін қолдану боксшының рингте тез қозғалуына, шеберлігін толық көрсетуге мүмкіндік бермеді. Олар соққыдан ғана қорғанып қоймай қарсыласының аяғынан шалып немесе күрес әдістерін қолдануға жол бермеу үшін де қарсы амал қолдануға мәжбүр болды. Сондықтан олардың рингтегі қозғалысы да боксшылардан гөрі балуандардың қимылдарына көбірек ұқсайтын. Ағылшын боксында да негізгі құрал - соққы болып есептелінгендіктен, боксшылар шегініп, жалтарып қорғанатын. Ал ара қашықтық тым жақындағанда боксшылар бірін - бірі құшақтап алып, нағыз балуандарша алысатын.
Кәсіби бокс. Боксшылар жекпе - жегіне көрермендер көп жиналады. Сондықтан осындай бәсекелерден көп пайда түсіруге тырысушылар жарыстарды жиі ұйымдастырып отырды. Пайданы мол түсіретін жекпе - жектерді ескі ереже бойынша өткізу мүмкін емес еді. Жалаңаш жұдырық боксындағы кейбір қатыгездіктер көрермендерге онша ұнамайтын. Сондықтан 1867 жылы бокстың жаңа ережесі қабылданып, ағылшын боксының орнына кәсіби бокс пайда болды[10].
Квинсберри ережсі деп аталатын жаңа ереже бокста бет бұрыс жасап, боксшылар енді соққының күшін азайтатын жұмсақ қолғап киетін болды. Қорғану айла - тәсілдеріне де, әдістерге де, елеулі өзгерістер енгізілді.
Күрес әдістерін пайдалануға, аяқтан шалуға біржола тиым салынды. Сөйтіп, бәсекелестер рингтегі жекпе - жек кезінде еркін қозғалуға мүмкіндік алды. Мұның бәрі бокстың спорт түрі ретінде дамуына жақсы жағдай жасады.
Квинсберри ережесі кәсіби бокс пен әуесқойлар боксының жаңа ережелерінің негізі болып есептеледі[11].
Жаңа ереже рингтегі жекпе - жектерді өткізуді жоспарлы түрде ұйымдастыруға жол ашты. Жекпе - жек раундтарға бөлініп, бұл бокстың дамуына елеулі үлес қосты. Бәсеке қарқынды тартысты өткізілді. Егер бұрын екі боксшы да жекпе - жектің аяғына таман шаршап, баяу қимылдайтын болса, енді белгілі уақыттан кейін үзіліс алып, жарысты қызу қарқынмен қайтадан жалғастыруға мүмкіндік туды. Алдын - ала жасалған келісім бойынша раундтың ұзақтығы мен саны белгіленіп мұндай жағдай боксшылардың өз күшін есеппен, тиімді пайдалнуына мүмкіндік берді.
Бокста қолғапты пайдалану боксшылардың соққысына да өзгеріс енгізді. Олар бұрын қолын жарақаттап алудан жасқанып, сақтықпен қимылдайтын. Егер қатты соққы көзге тисе, онда жарысты жалғастыруға мүмкіндік болмайтын.
Боксшылар қорғаныстың жаңа әдістерін қолдана отырып, қарсыластарының соққысына алақанды, иықты, білекті тосып қорғануға мүмкіндік алды. Сол себепті де жекпе - жек кезінде жарақаттанудан қорықпайтын болды.
Боксшылардың қолғап киіп сынға түсуі, кездесуді ұпай санымен ұтуға да мүмкіндік берді. Егер бұрын күшті және шыдамды боксшы ғана жеңіске жететін болса, енді епті және айлалы боксшының ұтуына да жағдай туды.
Олар өз шеберліктерін толық көрсетуге мүмкіндік алып, ауыр соққыдан кейін он секунд ішінде жарысты қайтадан жалғастыра алмаса, онда ол жеңілді деп есептелінді. Бұл да бокста ауыр жарақаттың азаюына жағдай жасады. Ал олардың салмақ дәрежесіне сәйкес топтарға бөлінуі, бұрынғыдай ауыр салмақтылардың ғана басымдылығына жол беретін артықшылықты жойды[12].
ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың бас кезінде кәсіби бокстың халықаралық ассоциациясы құрылды. Халықаралық ассоциация жеке елдердегі ережелерді жинақтап, бір жүйеге түсірді. Кәсіби бокстағы кездесулер 10-15 раундтан тұрып, әр раунд үш минутқа созылды. Раундтардың көбін ұтқан боксшы кездесудің жеңімпазы аталатын болды. Кәсіби бокс ережесінің әуесқой бокс ережесінен айырмашылығы шамалы. Бірақ қолғаптардың кішкене болуы мен жекпе - жектің ұзаққа созылуы боксшының үнемі сақ жүруін талап етті. Ал шабуыл мен қорғаныс кезінде ережеден тыс кейбір әдістерге де рұқсат берілетін. Мұндай жайлар кәсіби бокста тәртіпсіздік пен қатыгездіктің көбеюіне жол ашты.
Боксты мол пайда табудың құралына айналдырушылар оның көрермендерге көбірек ұнайтын алдамшы жағына баса назар аударды. Оларға керегі негізгі ауыр соққылар. Боксшы қарсыласын қалайда ұрып жығуы керек. Сондықтан да олар денесі мығым, күші мол, ұзақ жекпе - жекке шыдайтын боксшыларды іздеді[12].
Әуесқойлар боксы. Әуесқойлар боксының алғашқы даму кезінен - ақ кәсіби боксқа тән дөрекілік пен қатігездікке жол бермеу көзделді.
Әуесқойлар боксының кәсіби бокстан ең басты өзгешелігі мынада: әуесқойлардың жарыс ережесі жекпе - жекке қатысушылардың денсаулығын сақтауды көздеп, қауіпті әдістерді қолдануға тиым салды. Соққылардың күшін бәсеңдету мақсатымен қолғаптың салмағы 250граммға дейін көбейтілді. Егер боксшылардың біреуі қарсыласынан айқын басымдылық көрсетсе, жекпе - жек аяғына жетпей тоқтатылды. Бұл әлсіздеу босшыны босқа жарақат алудан құтқарды.
Әуесқой боксшылар ассоциациясы тұңғыш рет 1881 жылы Ұлыбританияда құрылды. 1889 жылдан бастап Солтүстік Америкада да әуесқойлар жарысы өткізіліп, 1903 жылы Францияда, ал кейінірек мұндай жарыстар басқа елдерде ұйымдастырыла бастады[13].
Дүние жүзінің боксшылары төрт жылда бір рет бас қосып, олимпиядалық ойындардың чемпиондары мен жүлдегерлерін анықтады.
Әуесқойлар жарысының ауқымын кеңейту мақсатымен 1904 жылы Сент - Луис қаласында өткен олимпиядалық ойындардың бағдарламасына бокс енгізілді. Бірақ басқа елдердің алыстығына байланысты бұл олимпиядалық ойындарға Америка Құрама Штаттарының боксшылары ғана қатысты. 1908 жылы Лондонда IV олимпиадалық ойындар өтті. Бұл жолы рингке ағылшын боксшылары ғана шықты. Мұндай ірі жарысқа қатысушылардың аз болуының басты себебі - бокстың әлі де кеңінен тарап жете дами қоймағандығы еді. Тек 1920 жылы олимпиядалық ойындарға ғана көптеген елдердің өкілдері қатысты.
1946 жылы қазанда Лондонда өткен конгресте бұрынғы Халықаралық бокс қауымдастығының (ФИБА) орнына жаңа ұйым - әуесқойлар боксының Халықаралық ассоциациясы (АИБА) құрылды. Оның негізгі міндеті - әуесқойлар боксын кеңінен дамыту және түрлі елдер боксшыларының жолдастық кездесулерін өткізу еді. АИБА - ның жарғысында халықаралық жарыстар ережесі бекітіліп, олар сол ережені басшылыққа алады[14].
1946 жылы әуесқойлар боксының Халықаралық ассоциациясына 24 ұлттық ассоциация мүше болды. Ал қазір оның құрамында жүзден астам елдің ұлттық ассоциациялары мен қауымдастықтары еніп отыр.
Дүние жүзінің және Европаның біріншіліктерін, олимпиядалық ойындар турнирін және әлем кубогі үшін жарысты өткізудің тәртіптері бекітілді. Бұл жарыстарда боксшы алғашқы жеңілістен кейін ақ турнирге қатысу мүмкіндігінен айырылды. Кездесулері үш минуттық үш раундтан тұрды. Мұндай уақыт боксшылардың күшін жоғалтпай, өз шеберліктерін толық көрсетуіне мүмкіндік берді.
Осы жағдайлар және әуесқойлар боксын өнер ретінде дамытуға арналған басқа да шаралар әуесқойлар боксына халықаралық сипат берді.

0.2 Қазақстандағы бокстың дамуы. Қазақ боксшыларының әлемдік арнадағы жетістіктері

Отызыншы жылдардың бас кезінде республикамызда алғашқы бокс үйірмелері ұйымдастырылды. Алматыдағы Темп спорт қоғамында бокс өнерін үйренуге құштар бір топ жас бас қосты. Бокс әліппесін үйренгеннен кейін үйірме мүшелері арасында бірнеше байқау жарыстарын өткізді. Спорттың осы жаңа түрін алғаш үйренген әуесқойлар әсіресе жас балаларға бокс жайлы мағлұмат беруді алдыларына мақсат еткен еді. Көп кешікпей-ақ былғары қолғап киюге құштарлар саны да көбейді. Темп спорт қоғамының жанынан республикадағы бірінші балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі ашылды.
Қазақстан боксының негізін қалаушы Шоқыр Бөлтекұлы республикада спорттың осы түрінің дамып, елімізде алдыңғылардың қатарына қосылуына көп еңбек сіңірді. 1933 жылы Ш. Бөлтекұлының басшылығымен Алматыда Динамо, Спортак және Медик спорт қоғамдарында бокс үйірмелері жұмыс істей бастады.
Қазақстанда бокспен айналысушылар көбейді. 1938 жылы Алматының өзінде ғана төрт команда болды. Ал бір жылдан кейін Астанада тұңғыш рет ресми жарыс өткізілді. Елуге жуық боксшы рингке шығып, күштілері анықталды.
1940 жылы Алматыдағы балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінде қосымша топтар құрылып, оған 14-16 жастағы мектеп оқушылары қабылданды. Сол жылы астанада оқу - жаттығу жиыны өткізілді. Оған республиканың барлық облыстарының өкілдері қатысты.
Бірнеше күн бойы ттәжірибелі мамандардан білім алған олар осы жиынан қайтып оралысымен өз облыстарында өз үйірмелерін ашты. Сөйтіп Ұлы Отан соғысы басталғанға дейін - ақ Қазақстанның көптеген облыстарында бокс үйірмелері жұмыс істей бастады. Ал , ел басына қауіп төнген қаһарлы жылдарда майданға аттанған боксшыларымыз асқан ерліктің, табандылықтың, Отанға, өз халқына сүйіспеншіліктің үлгісін көрсетті.
Ұлы Отан соғысы аяқталысымен Алматыда, Қарағанды мен Шымкентте, Семей мен Жамбылда, Петропавл мен Ақтөбеде, Бақаш пен Талдықоғанда бокс үйірмелері қайтадан ұйымдастырылды. Спорт шебері Г. Кирштейн 1946 жылы Қарағандыда бес үйірме құрды. Балқашта 17 жасар М Хайрутдинов бір топ жастың басын қосып, алғашқы жаттығуларға кірісіп кетті. 1946 жылы Алматыда Жастар спорт мектебі ашылды. Диамо ерікті спорт қоғамында жаттықтырушы Д. Муллаевтың басшылығымен жас шеберлер бой көрсете бастады. Дәулеткерей Муллаев кейін белгілі боксшыларды, республика чемпиондарын, Бүкілодақтық жарыстарының жеңімпаздары мен жүлдегерлерін тәрбиелеп шығарды. Оның шәкірттері Г.Рожковтың, И. Ивановтың, А.Кадетовтың есімдері республика көлеміне ғана емес, бүкіл әлемге әйгілі болды. Ол кезде жас боксшылардың шеберлігін артуына, қала, облыс, республика біріншіліктері ғана емес, Орта Азия республикалары мен Қазақстан спартакиадалары да елеулі үлес қосты[15].
1946 жылы Қазақстан боксшылары Бүкілодақтық жарысқа қатысты. Қазақстандықтар күштілер қатарында саналып жүрген Белорусси, Армения, Эстония құрамаларын артқа тастап, командалық алтыншы орынға ие болды. Бұл ірі жарысқа тұңғыш қатысып отырған жас боксшылар үшін үлкен табыс еді. Жекелей біріншілікте Махмұт Омаров қола жүлдегер атанып, Асқар Үсенов төртінші орынға шықты.
1950 жылы Орта Азия республикалары мен Қазақстан спартакиадасында республикамыздың боксшылары бірінші орынға шығып, бас жүлдені жеңіп алды. Жекелей біріншілікте де боксшыларымыз топ басында көрінді.
Қазақстан боксының өсуіне қалааралық, республикалар құрама командаларының жолдастық кездесулері, басқада жарыстар елеулі әсер етті. 1950 жылы Алматы боксшылары ЦСКА құрама командасының мүшелерімен жолдастық кездесулер өткізді. Армияшылардың қатарында рингтың аты шулы шеберлері А. Грейнер, Л. Сегалович, В.Степанов және басқалары бар еді. Алматының жас боксшылары Е. Хасанов, Махмуд Омаров және Г. Рожков атақты қарсыластарынан басым түсті. 1953 жылы Алматылық Г. Рожков еліміздің студенттер құрама командасына қабылданды да, Бухарестте өткен Бүкілдүниежүзілік студенттік универсиадада жүлдегерлер тобына қосылды.
1956 жылы өткен КСРО халықтарының бірінші спартакиадасы спорттың алғашқы үлкен байқауы болды дей аламыз. Қазақстанның боксшыларының шеберлігі жақсы әсер қалдырды. Спартакиада жекпе - жектерінде жерлестеріміз Мақсұт Омаров, И. Иванов, М. Хайрутдинов, А. Кадетов шеберлік көрсетті[15].
Үш жылдан кейін КСРО халықтарының екінші спартакиадасында Қазақстан құрама командасы төртінші орынға көтерілді. Жартылай ауыр салмақта Алматылық А. Кадетов Қазақстан боксшыларының арасынан бірінші болып КСРО чемпионының алтын медалін, Мақсұт Омаров күміс медальді, Владимир Каримов қола медальді жеңіп алды.
1963 жылы КСРО халықтарының үшінші спартакиадасында Ю. Селиверстов пен А.Кадетов қола медальді алды. Сол жылы Ә. Нұрмаханов Джакартада өткен ГАНЕФО ойындарында чемпион атанды.Ол кейін КСРО халықтарының мерекелік төртінші спартакиадасында жеңіс тұғырының төртінші сатысына көтерілді.
Жатықтырушылар мен боксшылар осы спартакиадалардан алңан тәжірибелерін ортаға салып, кемшіліктерінің орнын толтыруға тырысты. Аянбай тер төгіп, бұрынғы қол жеткен табысты қайталауға күш салды. 1968 жылы Б.Кошевин , М. Жақсыбаев, Ю. Селиверстов КСРО біріншілігінде қола жүлдегер атанды. Ал келесі жылы еліміздің біріншілігінде А. Әбдірахманов КСРО чемпионы атағына, ал Ж. Көкімов екінші О. Гуров үшінші орынға ие болды.
1971 жылы КСРО халықтарының бесінші спартакиадасында Қазақстан құрама командасы бесінші орынға көтерілді. О. Гуров алтын медальды жеңіп алды. Төрт жылдан кейін алтыншы спартакиадада осы табыс қайталанып, командалық есепте Қазақстан құрамасы бесінші орынды иемденді.
1979 жылы Қазақстанның былғары қолғап шеберлері үшін ең табысты жыл болды деп айта аламыз. Көктемде өткен Европа біріншілігінде жамбылдық Серік Қонақбаев пен алматылық Виктор Демьяненко құрлық чемпионы атағын жеңіп алды.Осыған дейін қазақстандық бірде - бір боксшы мұндай атаққа ие болмаған еді. Ал бұдан бір жыл бұрын ғана дүниежүзінің екінші чемпионатында алматылық Валерий Рачков жеңіске жеткен болатын.
Бірнеше айдан соң жетінші спартакиада өтті. Қазақстан құрама командасы осы дүбірлі сында жүлделі екінші орынды жеңіп алды. Камил Сафин, Виктор Демьяненко спартакиада чемпионы атанды. Бір топ қазақстандық боксшылар жүлдегерлер тобына қосылды.
Осы жылдың соңғы айында Америка Құрама Штаттарында бокстан тұңғыш рет әлем кубогы үшін жарыс өтті. Осы жарыста еліміздің намысын қорғады. С. Қонақпаев пен В.Демьяненко қарсыластарынан басым түсіп, кубок иесі атанды.
1980 жылы Москвада жазғы ХХІІ олипиялық ойындар өткізілді. Еліміздің құрама командасының сапасында сынға түскен С. Қонақпаев пен В. Демьяненко күміс медальға ие болды.
Олимпиададан кейінгі жыл да ірі жарыстарға толы еді. Европа чемпионына қатысқан С. Қонақпаев екінші рет жеңіс тұғырының ең биік сатысына көтерілді. ОЛ тағы да ілем кубогы үшін жарысқа қатысты. Бұл жолы Канаданың бокс жанкүйерлері С. Қонақпаевтың шеберлігіне өол соқты. Ол екінші рет әлем кубогын жеңіп алды.Мұндай жетістікті әлемде ешбір боксшы қайталаған жоқ.

0.3 Әлемдік аренадағы Қазақстан боксшыларының жеткен жетістіктері

Қазақстан боксшылары шетелдік әріптестерімен де талай рет кездесті. Әлем чемпионы В. Рачков, әлем кубогының екі дүркін чемпионы С. Қонақпаев , Европа чемпионы В.Демьяненко, С.Нұрқазов, еліміздің чемпиондары менжүлдегерлері А. Кадетов, В. Каримов, Ә. Нұрмаханов, Г. Рожков, И. Гильдин, ағайынды Омаровтар, Ю.Селиверстов, Ж. Көкімов , В. Баранов, Б. Кошевин, М. Жақсыбаев, О. Гуров, А. Әбдірахманов, Б. Сапеев, К. Сафин, Б. Нұрмағамбетов, В. Зарочинцев, В. Плакуший, Ж. Түсіпов, К. Әбдірахманов, Р. Каспер, Р. Кабиров, В. Присяжнюк, М. Юрченко , А.Қилымов және басқалары Венгрия, Англия, Болгария, Польша, Чехословакия, ГДР, АҚШ, ФРГ, Югославия, Гвинея, Румыния, Нигерия, Египет, Канада, Италия, Латын Америка боксшыларымен жолдастық кездесулер өткізді[16].
Қазақстан боксшылары Бүкілодақтық және халықаралық жарыстарда айтарлықтай табысқа жетті. Оларды тәрбиелеп, жеңіс тұғырына көтерген ұстаздар - КСРО - ның А.Болдырев пен А.Аникин, Ю.Цхай, Қазақ ССР - нің еңбек сіңірген жаттықтырушылары Ш.Бөлтекұлы, К.Әшляев, К.Омаров, М.Хайрутдинов, Е.Хасанов және басқалары.
Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін республиканың спорты, оның ішінде бокс ерекше қарқынмен дамыды. 1992 жылы Барселонада өткен олимпиялық ойындарға үш боксшымыз Тәуелсіз мемлекеттер достастығы елделінің атынан қатысуға тиісті болатын. Бірақ әртүрлі себептермен олар рингке шыға алмады.
Барселонадан кейін республикадағы бокстың тізгінін еңбегі сіңген спорт шебері, белгілі педагог - ғалым Әбдісалан Нұрмаханов қолға алды. Ол бастап апарған Азия чемпионатында қазақстандық алты боксшы алтын медальдарға ие болды. Сөйтіп, қазақстандық былғары қолғап шеберлері әлемдік аренаға атойлап енді.
Тәуелсіздік алған жылдан бері Қазақ елінің боксшылары әлемдік ареналардағы бокс державаларымен бәсекеге түсе алатынын нақты іспен дәлелдеп, бүгінгі күнге дейін ел намысын абыроймен қорғап келеді. Әлем чемпионаттары мен олимпиядалық ойындарында ел мерейі үстем болды. 1996 жыл. Атлантада өткен олимпиядалық ойындарында В.Жиров алтыннан алқа тағып, үздік боксшыға берілетін Вал Баркер кубогін жеңіп алды. Болат Жұмаділов күміс медальға қол жеткізді. Ермахан Ыбрайымов пен Болат Ниязымбетов қола медальға қол жеткізді.
1997 жыл. Будапештте өткен әлем чемпионатында Ермахан Ыбрайымов күміс, ал Болат Жұмаділов қола медаль жеңіп алды.
1999 жыл. Хьюстонда өткен әлем чемпионатында Болат Жұмаділов алтыннан алқа тақса, Мұхтархан Ділдәбеков күміс, Ермахан Ыбрайымов қола медальға қол жеткізді.
2000 жыл. Сидней олимпиадасында Бекзат Саттарханов пен Ермахан Ыбрайымов алтын, Болат Жұмаділов пен Мұхтархан Ділдәбеков күміс медаль ұтты.
2001 жыл. Белфастта өткен әлем чемпионатында Галиб Джафаров күміс медальға қол жеткізді.
2003 жыл. Бангкокте өткен әлем чемпионатында Галиб Джафаров пен Генадий Головкин алтыннан алқа тақты.
2004 жыл. Афинада өткен олимпиядада Бақтияр Артаев алтыннан алқа тағып, Вал Баркер кубогін жеңіп алады. Г. Головкин күміс С. Елеуов қолаға қол жеткізді.
2005 жыл. Бейжіңде өткен әлем чемпионатында С.Сәпиев пен Е.Жаңабергенов чемпион болса, Б.Жақыпов, М.Сәрсенбаев, Б. Артаев қола медальға қол жеткізді.
2007 жыл. Чикаго қаласындағы әлем чемпионатында С. Сәпиев алтыннан алқа тақса, Б.Артаев пен Е.Шынәлиев қоланы місе тұтты.
2008 жыл. Бейжің олимпиядасында Б.Сәрсекбаев алтын, Е.Шыналиев қола медальді жеңіп алды.
2012 жыл. Лондон олимпиядасында Серік Сапиев алтынмен қоса Вал Баркер кубогына ие болды. Ә.Ниязымбетов күміс, И.Дычко қола медальға ие болды. Алда өтетін Рио олимпиядасына Мырзағали Айтжанов бастаған ел құрамасы тұнғыш рет толық құрамда баратын болды.
Қазақ боксшылары тек әуесқой бокста емес, кәсіпқой бокста да үлкен жетістіктерге қол жеткізіп жүр. Соның айқын дәлелдерінің бірі Қазақ бокс мектебінің түлегі Генадий Головкин. Кәсіпқой бокстағы әлем боксшыларының рейтінгінде екінші орында тұр. Сонымен қатар кәсіпқой бокста Қазақ бокс мектебінің басқа да боксшылары алдынғы қатарлардан көрініп жүр. Жанқош Тұраров, Қанат Ислам, Роман Жайлауов, Бекман Сойлыбаев, Иса Ақбербаев т.б.

2. Бокстың теориясы мен әдістемесі және жасөспірімдерді боксқа даярлау ерекшелігі

2.1 Бокс әдістері және оның маңызы

Бокстың әдістерін жан - жақты дайындығы бар, көп жаттыққан және рингте үнемі жекпе - жекке түскен спортшылар ғана меңгере алады.
Бокс әдістері дегеніміз - үзбей жаттығу арқасында қорғаныс пен шабуылдың бір - бірімен сабақтасып, боксшының жекпе - жекте дағдысына айналуы, рингте тез әрі шапшаң қимылдау, жекпе - жек кезінде туатын көптеген қиын жағдайларда қорғанып қана қоймай, шабуыл жасай алатын қолайлы сәттер туғызу; қорғаныстан шабуылға көшу әдістерін жете меңгеру және оны дағдыға айналдыру; шабуыл кезінде әр түрлі соққыларды үйрену, қарсыласының шабуылы кезінде берік қорғанысқа көшіп өзіне соққы дарытпау; түрлі жағдайларда өзіне лайықты әдіс - айлаларды толық пайдалану; барлық қимылды бір мақсатқа жеңіске жетуге жұмылдыру[17].
Тәсіл есептерін басшылыққа ала отыратын жекпе - жек кезіндегі негізгі қару - боксшының әдістері болып есептелінеді. Сондықтан боксшы әдісті жете меңгеріп, оны рингте сенімді және еркін пайдалана білуі қажет. Рингте, жекпе - жек кезінде боксшылардың жағдайы жиі өзгеріп тұрады. Бірақ қандай жағдай болсын, спортшы өзіне ең пайдалы әдісті таба білуді үйренуі қажет. Әдіс - айлаларды жете меңгерген боксшылар ғана кез - келген жағдайда дұрыс шешім таба алады. Боксшының жекпе - жек кезіндегі әр қимылы екіншісінен туындап, бірімен - бірі сабақтасып жатпаған жерде боксшы тізгінді қарсыласына беріп қояды.
Әр боксшының әдісқойлығы тек өзіне ғана тән болуы мүмкін. Бірақ бұлардың негізгі бір жүйелер бойынша үйретіледі. Сол жүйелерді әр жаттықтырушы білуі және оны ұстаздық қызметінде жете пайдалануы керек.
Боксшының бастапқы қалпы.Боксшының рингтегі бастапқы қалпы деп, оның шабуылға шығуға немесе бәсекелесінің әрекетіне қарай қорғанысқа көше білуіне, яғни қарсыласының әр қимылына қарсы тұрарлық әдіс қолдана алуына қажетті ең қолайлы жағдай айтылады. Боксшының алғашқы тұрысы шабуыл үшін де, қорғаныс үшін де өте ыңғайлы болып, өзін еркін ұстауы керек. Рингтегі жекпе - жекте боксшыға үнемі өте сақтық қажет. Ол қарсыласының әр қимылын назардан тыс қалдырмауы тиіс. Рингтегі әріптесінің шабуылды ұйымдастыруға дайындығын ертерек аңғарып, соның алдын алуы немесе оны қорғанысқа көшуге мәжбүр етуі жөн.
Боксшының рингтегі бастапқы қалпы қарсыласының әр қимылына байланысты жиі өзгеріп отырады. Қол, аяқ, дене қимылдары шабуылға немесе қорғанысқа дайындық кезінде қарсыласының іс - әрекетіне байланысты өзгереді. Сондықтан рингте көптеген жекпе - жек өткізген боксшының бастапқы қалпында да өзіндік ерекшелік болады. Бұл оның үш раунд бойы шыдамдылығын толық көрсетуіне мүмкіндік береді.
Боксшының бастапқы қалпы ең алдымен оның дайындығына, мінезіне де байланысты. Бірақ бокты үйрене бастаған сәтте өзіндік ерекшелікті көрсету қиын. Сондықтан бұл шеберлікпен бірге келетін қасиет деуге болады.
Егер боксшының оң қолы күштірек болса, онда ол сол аяғын алға жіберіп, қарсыласына сол жақ қырымен тұрады. Мұндай тұрыс оң жұдырығымен басын, ал сол иығымен бүкіл кеудесін қарсыласының соққыларынан қорғануға мүмкіндік береді. Оның үстіне, ол сәті келген жағдайда оң қолымен қарсыласына ауыр соққылар бере алады.
Мұндай жағдайда боксшы сол аяқ табанын нық басып, ал оң аяғын бір қадам кейін алып, сәл оңға таман тұрады, еденге аяғының ұшын ғана тірейді. Сәл бүгілген екі аяққа дененің салмағы бірдей түседі. Бұл боксшының қай жаққа болмасын қадам жасауына, рингте тез қимылдауына жағдай туғызады.
Боксшының қорғаныстағы ең басты міндеттерінің бірі - қарсыласының соққыларынан иегін қорғау. Ол үшін сол қолдың жұдырығы иектен сәл төмен, ал шынтақ кеудені жауып тұрады. Сол қол соққыларды қайтаруға қарсыласын алдау үшін түрлі қимылдар, жеңіл соққылар жасауға өте ыңғайлы.Дәл осы жағдайда боксшы оң қолын тиімді пайдаланып, қарсыласының қорғаусыз қалған жерлерін ауыр соққыға ала - алады. Оң қолдың жұдырығымен нысанасын көздегенде дене солға қарай сәл бұрылады. Бұл оң қолдың соққысына тағыда күш қосады. Ал басқа кездерде оң қол басты, денені қорғауға бейімделеді.
Бастапқы қалыпта боксшы бұлшық еттерін бос ұстағаны дұрыс. Оны күні бұрын қайталап, денені дел - сал шаршатудың қажеті жоқ. Бұлшық етті бір қалыпты бос ұстау жеңіл және еркін қимылдатуға толық мүмкіндік береді.
Жекпе - жек кезінде боксшы қарсыласына тым жақындап қалса, онда оның тұрысы да өзгереді. Сол аяқ алда, қарсыласына жақындап кетпегені дұрыс. Өйткені бұл боксшының тепе - теңдігін жоғалтып, қорғанысын әлсіретеді.
Боксшының рингте жылжу әдісін толық меңгеру өте пайдалы. Ол әр қадамынан кейін аяқтарының арақашықтығын жоғалтпау керек. Мұндай әдістерді жаттығу кезінде меңгеруге болады. Ол үшін алдымен боксшыға жаттығып, сонан кейін жаттығу жекпе - жектерінде үйренген жөн.Осы жағдайда да оның бұлшық етті қатайтпаған дұрыс.
Шабуылдағы соққылар мен қорғаныс қимылдары боксшының қадам жасаған сәттегі дене қозғалысына да байланысты. Оның әр қадамының бағыты алғашқыда қарсыласына байқалмауы керек. Себебі боксшы аяғын еденнен көтерген сәтте сәл де болса тепе - теңдігін жоғалтады . Екінші аяғының серпілісі тепе - теңдікті қалыпқа келтіреді.
Жекпе - жек кезінде жеке қадамдардан басқа, қосарланған қадамдар да көп пайдаланылады. Сондай - ақ, аяқты сүйрете отырып жасаған қадамдар да болды. Бұлар боксшының жеңіл қозғалуына, үнемі тепе - теңдік сақтауына мүмкіндік береді. Мұнда да қозғалыс осылай жалғаса береді. Мұндай кезде боксшы қарсыласының әр қимылын жақсы қадағалай алады. Сонымен қатар боксшының қарсыласына қарай бұрылу әдістерін де жете меңгергені дұрыс. Бұрылыс еденде нық тұрған аяқтың ұшымен жасалады. Дененің тез бұрылысы екінші аяқты да тез бұруға мүмкіндік береді.
Боксшының бірімен - бірі өте таяу келгендегі қозғалысы арақашықтықты сақтаған сәттегі қозғалыстан ерекше болады. Егер қарсылас алыста тұрса, онда әрі тез, жеңіл жеңіл қадамдар жасауға тиіс. Ал бетпе - бет келген сәтте, көбінесе қысқа, жеке қадамдар ғана жасалады. Оның үстіне аяқ бұрынғыдан да бүгіле түседі.
Аяқ дұрыс және дәл қозғалса, онда боксшы үнемі қарсыласынан батыл шабуыл жасарлық қашықтықта болады. Оның үстіне боксшы дене салмағын бір аяғынан екінші аяғына аударып, шабуыл мен қорғанысқа ыңғайлы жағдай жасайды. Кейінгі тұрған аяғының серпуімен және дененің алға қарай тез қозғалуымен соққысына күш және жылдамдық қоса алады.
Рингте жеңіл де дұрыс қозғалу үшін жекпе - жекте жаттығып, дайындық жаттығуларын дұрыс өткізген жөн. Мұнда көбіне аяқты отырып қадамдар жасау керек.
Арақашықтық.Боксшы жекпе - жек кезінде түрлі арақашықты сақтайды. Олар - алыс, орта және жақын арақашықтықтар деп үшке бөлінеді. Боксшы бұл арақашықтықтардың өзіндік ерекшеліктерін жақсы білу тиіс. Себебі әр қашықтықтағы жекпе - жек тәсілі әр түрлі болады.
Алыс арақашықтық .Боксшылар әдістерін жетілдіру кезінде алыс арақашықтықтарда жекпе - жек өткізуге машықтанады. Бұл - боксшының бір қадам ілгері аттап, қарсыласына соққы дарыта алатын арақашықтықта болуы тиіс.
Мұндай қашықтықтағы жекпе - жек кезінде сақтау боксшы үшін өте қиын.Бұл жаттығу кезінде көп көңіл бөлетін, әбден дағдыға айналдыратын әдіс болуы керек. Арақашықтықты дұрыс анықтап, оны үнемі сақтай алатын боксшының қарсыласын дәл және ауыр соққылардың астына алуына қарсыласына соққы дарыта алатын боксшы үнемі шешуші шабуыл жасайтын кезді күтіп жүреді. Бұндай кезде қарсыласының назарын аудартатын әдіс - тәсілдерді көбірек қолданады. Қарсыласының назарын сол немесе оң қолмен жасайтын алдамшы соққыларға аударған жөн.
Оңқай қарсыласқа соққы негізінен сол қолмен жасалғаны дұрыс. Оңқай боксшы шабуылды үнемі сол қолмен бастайды. Сондықтан мұндай алдамшы соққылар қарсыластың шабуыл жасау мүмкіндігін жояды.
Сол аяқты алға басып тұрған бастапқы қалыпта оң қолмен соққы беру сол қолдың соққыларына қарағанда төзімді. Ал егер жұдырық тимей кетсе, онда боксшы ашық, қорғаныссыз қалады. Сондықтан оң қолмен соққы беру үшін біраз дайындық жасау керек. Алдамшы қимылдармен қарсыласты алдап, оның қорғанысын әлсірету қажет. Бұл арада өзінің де қорғаныссыз қалуы мүмкін екенін естен шығармағаны жөн.
Боксы өзінің қорғанысын жеңілдету мақсатымен көп жағдайларда қарсыласының жұдырығын дарытпау үшін немесе өзінің жылдамдықтағы басымдылығын пайдалану үшін арақаышықтықты қалайды. Қарсыласын алыс арақашықтықта ұстауға да боксшы көп дайындалуы қажет. Жекпе - жекті осындай қашықтықта өткізетін спортшының бойы да, қолы да ұзын және адымы кең болуы керек. Сондай - ақ боксшының жылдамдығы, қарсыласының ерекшелігі мен тәсілі де естен шықпағаны ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.