GSM желісінің құрылымдық сұлбасы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:

8

9

10

Аннотация

В данном дипломном проекте рассматривается организация INDOOR проекта

в торгово-развлекательном центре Есентай молл на основе аппаратуры Huawei. В

сегодняшнее время задачай операторов связи является качественное обслужевания

обонентов. Главная задача моего проекта организация качественного INDOOR

покрытия в любой части торгово-развлекательном центра.

В входе реализации проекта собраны материалы о INDOOR технологии, видов

покрытии, выбор оборудования.

В части по безопасности жизнедеятельности представлены расчеты

заземлении и пожаротушении.

В части по экономики была расчитана прибыль внедряемой системы.

Аңдатпа

Бұл дипломдық жобада Алматы қаласындағы Есентай молл ойын сауық кешен

орталығында Нuawei құрылғысының негізінде INDOOR жабын технологилық

жүйесі жобасы қарастырдым. Жобаның басты мақсаты кешен аумағы, яғни

кешеннің кез-келген бөлігінде абоненттерді жоғары сапалы жабынмен

қамтамасыз ету.

Дипломдық жобаны жазу барысында INDOOR жабын технологиясына жалпы

түсінік және де INDOOR жабын технологиясының негізгі құрылғылары, сонымен

қатар олардың жұмыс мүмкіншіліктері туралы ақпараттар жиналған.

Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімінде жұмыс бөлмесіндегі жерлендіру және өрт

қауіпсіздігі есептері келтірілген.

Экономикалық бөлімде енгізілген жүйеден алынған экономикалық пайданы

есептеу жүргізілген.

11

Мазмұны

Кіріспе

1 Негізгі бөлім

1. 1 «Есентай молл» ойын - сауық кешен орталығына сипаттама

1. 2 INDOOR жобасы

1. 3 OUTDOOR және INDOOR жабыны

1. 4 DAS технологиясымен операторларға ортақ INDOOR жабынын

ұйымдастыру

1. 5 GSM жүйесінің сипаттамасы

1. 6 GSM стандартының жиілік жоспары

1. 7 Желіні территориялық бөлу және handover

1. 8 Құрылғыны таңдау

2 Есептеу бөлімі

2. 1Бағана аралығының профилін құрастыру және антенналардың

іліну көлемін таңдау

2. 2 Байланыс төзімділігін есептеу

2. 3 СРРЖ жұмысындағы гидрометеорологиялық әсерді есептеу

2. 4 Көпсәулелі таралу салдарынан пайда болатын қату

2. 5 Радиотолқындардың субрефракция әсерінен болатын қату

сигналы

3 Бизнес жоспар

3. 1 Түйін

3. 2 Компания және сала

3. 3 Қызметтерді (өнімдерді) бейнелеп жазу

3. 4 Нарықтық өтімді талдау. Нарық қызметтерін зерттеу

3. 5 Менеджмент

3. 6 Маркетинг стратегиясы

3. 7 Қаражат жоспары

3. 8 Пайдалану шығындары

3. 9 Табысты есептеу

3. 10 Экономикалық тиімділіктің көрсеткішін есептеу

4 Өмір тіршілік қауіпсіздігі

4. 1 Өнеркәсіп бөлмелеріндегі еңбек жағдайына талдау жасау

4. 2 Есептеу бөлімі

Қорытынды

Қысқарған сөздер тізімі

Қолданылған әдебиеттер тізімі

А Қосымшасы

Ә Қосымшасы

Б Қосымшасы

В Қосымшасы

12

9

Кіріспе

Ұялы байланыс операторлары осыған дейін ұсынып жүрген дауыстық

байланыстан басқа, соңғы уақытта кең жолақты интернет қызметі кең сұранысқа ие

болуда. Мобильді интернет абоненнттерінің уақыт өткен сайын саны артуда,

сонымен қатар пайдаланушылар жоғары жылдамдықты интернет байланысын бүкіл

жерде пайдалану мүмкіндігіне ие болуды қалайды, себебі қазіргі ақпараттық

заманында абоненнттер тек үйде немесе офиста ғана емес кез-келген жерде, кез-

келген уақытта үлкен көлемдегі мәлімет алмасуға тәуелді деуге болады.

Жаңа сервистердің пайда болуына орай бізде оның тарату қызметінің сапасы

(QoS) туралы мәселе туады. Бұл ұялы байланыс қызметіне де қатысты. Ұялы

байланыс желісін көптеп пайдалану арқасында, жабынның сапалылығы ұялы

байланыс операторларында негізгі мәслеге айналды. Операторлар ең алғаш жұмыс

істеу кезінде жаңа жерлерді өздерінің абоненттерімен қамтуды мақсат етсе, енді

олардың міндеті абонеттерді өз желілерінде сақтап қалу және де жаңа абоненттерді

бәсекелестерінен өздеріне тарту. Адамдар көп шоғырланатын жерлерде INDOOR

жабыны арқылы бұған қол жеткізуге болады.

Ғимараттардың әр бөлігінің яғни жоғары қабаттын бастап жертөлеге дейін

желі жабынымен қамтамасыз ету мәселесі INDOOR жобасымен шешу мәселенің

актуальді шешімі болып отыр. Жаңа желілік шешімдер, INDOOR жабынының

қызметін пайдалану жаңа табыстарға әкеледі. Бұл жұмыста INDOOR жобасының

қазіргі заманға сай түрі келтірілген, оның артықшылығы мен кемшілігін сараптай

келе, құрылғыларн мен жабын типін таңдаудың негізгі критерийлері келтірілген.

Байланыс сапасы базалық станциядан телефон аппаратына келіп түскен

сигналдың деңгейіне байланысты. Телефон желісінде ақпаратты тарату (дыбыс,

мәлімет) үшін өте үлкен жиіліктер қолданылады СВЧ - 900; 1800; 2100 МГц.

INDOOR жүйелеріндегі ең соңғы зерттемелер әр түрлі стандартты

технологиядардың бір платформалы жүйесін құруға бағытталған, соның ішінде

EDGE, UMTS, EVDO, LTE, WLAN, Wi-Fi сымсыз желілері. Қарапайым тілмен

айтқанда, операторлар мен ғимарат иелеріне кез-келген стандарттағы, комплексті

INDOOR жабының кең масштабты шешімі ұсынылады. Сонымен қатар, жоғары

сапалы жабынға және желінің келешекте ұлғаюына, жетілдірілуіне кепілдік беріледі.

INDOOR жабының негізінде GSM (GSM+UMTS) технологиясын қолдана

отырып территориалды объект ретінде дипломдық жұмыста «Есентай молл» ойын -

сауық кешенінің аумағын алдым. Жобаны ұйымдастыру барысында бағана

аралығының профилін құрастыру және антенналардың іліну көлемін таңдау,

байланыс төзімділігін есептеу, өткіннің энергетикалық табиғатын есептеу жүргізілді.

Одан басқа, қондырғыны пайдалану кезінде өміртіршілік қауіпсіздік шаралары

сипатталады, берілген жобаны енгізудің техникалық-экономикалық негіздеуі және

бизнес-жоспары өңделіп шығарылады.

13

1 Негізгі бөлім

1. 1 Есентай молл ойын - сауық кешен орталығына сипаттама

Есентай молл ойын - сауық кешен орталығы Алматы қаласының оңтүстік

батысында орналасқан. 1. 1-суретте географиялық картада көрініс, кардинаталық

белгіленуі солтүстік кеңдік 43. 218488°N, шығыстық ұзақтық 76. 927933°E. Есентай

молл Орта Азиядағы жаңа заманғы құрылыстардың ең орасан зоры болып және

Қазақстандағы сауда орталықтарының ең үлкені, әрі жаңа технологияларды

пайдалынып соғылған. Ғимарат биіктігі 25 метр, ішкі көлемі 52 мың шаршы метр

аумақты алып жатыр. Ойын - сауық кешен 5 және техникалық бөлім мен паркингтен

тұрады. Қабаттардың үстінен қараған көріністері қасымша А көрсетілген.

Бұл ғажап құрылыстың салынуына барлық қала тұрғындарымен қатар,

әлемнің барлық жетекші сауда компанияларының өкілдері де тағатсыздықпен зор

қызығушылық танытуда. Кешенде кинотеатр, сауда алаңдары, фитнес және спа

орталығы, мейрамханалар орын алған. Әр демалыс сайын Есентай моллда арнайы іс-

шаралар, бас залында үнемі ұтыс лотереялары және тағы басқа да қызық шаралар

өткізіліп жатады, сол себептен ол күндері келушілер саны 25 мыңға жетерлік.

1. 1- сурет. Алматы қаласының географиялық картада көрініс

14

1. 2 INDOOR жобасы

1. 2. 1 INDOOR жобасына түсініктеме. INDOOR-кез келген абоненттердің көп

жиналатын объектілерінде (1. 2-суретте көрсетілгендей) белгілі бір ғимарат

аумағында сапалы қызмет көрсету немесе объектінің кез-келген бөлігінде желі

жабынымен қамтамасыз ету технологиясы. Жаңа сервистердің пайда болуына орай,

бізде оның тарату қызметінің сапасын жетілдіру мәселесі туады. Бұл ұялы байланыс

қызметіне де қатысты. Ұялы байланыс желісін көптеп пайдалану арқасында,

жабынның сапалылығы ұялы байланыс операторларында негізгі мәслеге айналды. .

Операторлар ең алғаш жұмыс істеу кезінде жаңа жерлерді өздерінің абоненттерімен

қамтуды мақсат етсе, енді олардың міндеті абонеттерді өз желілерінде сақтап қалу

және де жаңа абоненттерді бәсекелестерінен өздеріне тарту. Адамдар көп

шоғырланатын жерлерде INDOOR жабыны арқылы бұған қол жеткізуге болады.

Байланыс сапасы базалық станциядан телефон аппаратына келіп түскен

дабылдыңдың деңгейіне байланысты. Телефон желісінде ақпаратты тарату

(дыбыс, мәлімет) үшін өте үлкен жиіліктер СВЧ - 900; 1800; 2100 МГц

қолданылады, сигналдардың таралу жолында жергілікті жер рельефі, үлкен

ғимараттар және т. б. түрлі бөгеттер кездесетіндіктен оның өшулігі орын алады.

Қазіргі уақытта INDOOR жабынын ұйымдастыру бір платформалы

сымсыз байланыс желісін әр түрлі стандартқа құруға негізделген, соның ішінде

негізгілері EDGE, UMTS, EVDO, LTE, WLAN, Wi-Fi сымсыз желілері .

Ғимарат

иелеріне және операторларға

кез-келген

стандарттағы,

комплексті INDOOR жабының кең масштабты шешімі ұсынылады . Сонымен

қатар,

жоғары сапалы жабынға және желінің келешекте ұлғаюына,

жетілдірілуіне кепілдік беріледі.

Бұл конвергентті желілер мобильді

байланыстарда масштабтанған желілерге, олардың бейімделуіне әсерін тигізеді .

Базалық станция-абонеттері мобильді немесе ұжымдық түрде бір жүйеге

біріктіретін стационарлық ғимарат.

INDOOR жұмыс істеуі 1. 3-суретте көрсетілген. Төмен деңгейдегі сигнал

базалық станциядан қажетті антеннаға дейінгі сыртқы қалыпқа ие болып,

кабель бойынша ретрансляторға келіп түседі, ол сигналды абонентке дейін

қайталайды. Қажет болған жағдайда ішкі антенналар қойылуы мүмкін, ол

ретрансляторға қайталаушы арқылы қосылады

Бөлмелерде сигнал деңгейі ұялы телефонның жұмыс істеуіне жеткілікті

ішкі антеннадан сигналды қабылдап ұялы телефонның ретрансляторға келіп

түседі ретранслятордың қуат деңгейіне қарай бір мезетте бірнешеуі жұмыс

істейді, сигнал деңгейі қажетті деңгейге дейін күшейтіледі, ішкі антеннаға

кабель арқылы келіп базалық станциядан ұялы телефонға дейін бағытталады.

15

1. 2-сурет. Абоненттер көп мөлшерде жиналатын объектілер

1. 2. 2 INDOOR жабын қызмет атқаруы. Ретранслятордың сыртқа шығару

қуаты

(1. 1-кестеде көрсетілген)

автоматты түрде басқарылады,

ол

интермодуляциялды бұрмаланулардың төменгі деңгейін қамтамасыз етеді.

Ұялы радиотелефон тұрақты байланысқа қажет төменгі қуат деңгейінде жұмыс

істейді. Ол өз кезегінде телефон иелерінің СВЧ-сәулеленудің, ретрансляторсыз

жұмыс істейтін ұялы телефонға қарағанда, деңгейін төмендетеді.

Ретранслятордың күшейтілуі - екінші бір маңызды параметр, шығыс қуат

осыған байланысты. Егер БС-дан 80дБм төмен сигнал келсе (абонентпен

байланысты қамтасыз ету үшін шекті мән), күшейтілген кезде 90 дБ болып

өзгереді, сол кезде бізде шығу қуаты 10 дБм немесе 10 мВт. Қызмет көрсету

ауданы кез келген ретранслятор үшін төмен болады.

INDOOR жүйесін кең жиілікте пайдалану ғимарат иелеріне және

операторларға тиімді. INDOOR жабынын қолдану, сыртқы БС-дағы жүктемені

азайтып, ғимарат тысында трафиктің өсуіне мүмкіндік береді.

1. 1-к е с т е . Ретранслятордың қуатылығы

Ғимараттарда ішкі жабынның өсуі жаңа трафиктің ұлғайыуына әкеледі.

Зерттеулер бойынша INDOOR жабыны орнатылғаннан соң бүкіл әлем бойынша

16

ғимараттарда трафик 80%-ға дейін өскенін көрсетіп отыр, сонымен қатар

байланыс сеансы да ұзартылады.

1. 3-сурет. INDOOR жұмыс істеуі сұлбасы

DAS - distributed antenna system жаңа заманғы технологиясының негізінде

ғимаратта барлық мүмкін болатын сымсыз желілердің, соның ішінде: EDGE,

UMTS, EVDO, LTE, WLAN, Wi-Fi біріңғай кең жолақты инфраструктурасын

қалыптастыруға болады. Нәтижесінде әр операторға өз жеке желісін орнату

қажет болмайды, сол себепті инвестиция да және эксплуатациялық шығындар

да үнемделеді.

Кеңселерде сапалы және тиімді сымсыз байланысты ұйымдастыру:

сапалы INDOOR жабыны - ғимарат басшыларына мобильді кеңселер мен

корпоративті интернет саласындағы жоғарғы технологиялы компанияларды

арендаға алушы ретінде қызығушылығын арттырады.

Информациялық қызмет көрсетудің сапалы жаңа деңгейі INDOOR

жабынымен қоршалған аэропортарда, вокзалдарда, сауда орталықтарында және

басқа қызмет көрсету орталықтарына келушілерге сапалы жаңа қызметпен

қамтуға жол ашылады, мысалы: келу-кету жөніндегі ақпарат, билетке тапсырыс

беру, duty-free жарнамасы және т. б.

Бірнеше абоненттерді қолдау мәселелсі: INDOOR жабыны бір немесе

бірнеше ұялы байланыс операторын қолдау керек пе? Әр түрлі оператор

қолданушыларын ғимарат иелері жабынмен қамтамасыз ету керек пе? Бұл

сұрақтарға жауап желінің типін таңдауға негізгі әсерін тигізеді.

17

Масштабтылығы. Тапсырыс беруші (ғимарат иесі) келешекте INDOOR

жабынының кеңейтілуі және қызмет көрсету сыйымдылығын өсіру жөніндегі

шешімдерді қабылдау керек. INDOOR жабыны масштабты әрі перспективті

болуы тиіс, яғни желіні жасау кезінде әлі шыға қоймаған қызметтерді жүйеге

қиындықсыз орнатылу мәселесін қарастыру керек.

Интерференция. Егер ғимараттарда сезімтал құралдар болса (мысалға

ауруханада) сәулелену қуатының деңгейін шектеу мәселесі туады. Сол себепті,

құрылып отырған INDOOR жабынын сәулелену қуатының деңгейін басқару

жүйесімен қамту қажет.

1. 4-суретте көрсетілгендей кей аймақтарда

антенналардың шығыс қуатын мөлщерден төмен етіп орнату қажет.

Желі орнатудағы тағы қиындылық: кейбір жағдайларда тапсырыс беруші

арнайы уақыт аралығында ғана INDOOR жабынын орнатуды талап етеді. Менің

жағдайымда, жабын орнатылатын ғимарат жұмыс жасап тұрған ойын-сауық

орталығы болғандықтан, құрылыс жұмыстары тек 00:00-07:00 аралығында

болуы тиіс болды, әрине бұл үлкен кедергілерге алып келді. Монтажшылардын

жұмыс режимі бұзылғанынан, еңбек қарқыны төмендеп кетті.

Жоғарыда көрсетілген факторлар бойынша жобалаушы

INDOOR

жобасының типі бойынша шешім қабылдайды . Кішігірім ғимараттар үшін ең

көр тараған

ретрансляторды қолдану болып табылады.

Ретранслятор

антенналарға коаксиальды кабельдер арқылы қосылады да, тармақталған

антенналық жүйе құрады . Керек топологияны құру үшін қуат бөлгіштері және

бағытталған тармақтаушы қолданылады . Коаксиальды кабель антенна мен

ретранслятор арасындағы байланысты бірнеше жүз метрге дейін ғана қамти

алады . Үлкен аудандарда жабын үшін ретранслятор қойып, ал антеннаны

оптоталшық арқылы байлланыстырады, ол антенны радиосигнал көзінен 6

километрге дейін қашықтауына мүмкіндік береді . Оптикалық байланыс желісін

қолдану өз кезегінде радиодабылды оптикалық сигналға айналдыру және

керісінше процессті жүргізді талап етеді .

Егер қосымша деңгей керек болса, ретранслятор орнына базалық станция

қойылады. Тапсырыс берушінің талабына сәйкес INDOOR жабының желісі

микро немесе пикобазалық станция қолданылып, қабылдау дұрыс емес

жерлерге орнатылуы мүмкін. Көрсетілген жобалардың артықшылықтар мен

кемшіліктері бар оларды кеңірек қарастырамыз.

INDOOR

жабын желісінде

микро немесе пикобазалық станция

қолданылуының артықшылықтары:

- қондыру тездігі, қымбат кабельді трассларды төсеудің керек еместігі;

- базалық станцияны деректер мен қорек көзімен қамтамасыз етуде

ғимаратта орнатылған Ethernet желісін пайдалану мүмкіндігі;

- орнатылған Ұялы желімен интеграция жеңілдігі;

- GSM-over-IP сервисін қолдану мүмкіндігі;

- әр түрлі нүктедегі дабыл деңгейінің

ұйымдастыру мүмкіндігі.

18

дистанциондық мониторингін

1. 4-сурет. INDOOR жабыны антенналарының шығыс қуаты көрсеткіші картасы

1. 3 OUTDOOR және INDOOR жабыны

OUTDOOR және INDOOR жабындарына тоқтала кетсек. OUTDOOR жабын

1. 5-суретте көрсетілгендей кез-кеген оператор желілік жабын ретінде қолданады.

Көбіне ғимараттардың төбесінде және темірбетонды құрылымдарда орналастырады.

1. 5-сурет. OUTDOOR жабыны

19

OUTDOOR аппаратық бөлмесі, әр қайсысы 1200 қараған 3 секторлы антенна

және узелдік станциямен жалғастырушы RRL ден тұрады. 1. 6-суретте OUTDOOR

жабыны ғимаратты сапасыз жабылғаны, әрі handover процесінің болу ықтималдығы

жоғары, айтылғандай INDOOR кез келген ғимаратты желімен идеалды жабуға

арналған.

1. 6-сурет. INDOOR жабыны

1. 4 DAS технологисымен операторларға ортақ INDOOR жобасын

ұйымдастыру

Бөлінген антенналық жүйе, жабу ауданына байланысты, белсенді немесе

бейтарап болады. Микро/пикосот базадағы жүйелерінен DAS-тың негізгі

артықшылығы кең жолақты сигналдарды (300 МГц-тен 2, 5 ГГц дейін жиілік

диапазонында) беру мүмкіндігі болып табылады, бұл DAS-ты әр-түрлі

стандарттарда және жиілік диапазондарында жұмыс жасайтын (көп диапазонды

мультиоператорлы режимі, GSM900/1800, 3G, Wi-Fi, WLAN стандарттарын

қамтитын) бірнеше оператордың бірге пайдалануына мүмкіншілік береді.

Пассивті DAS-тың 1. 7-суретте сұлбасы келтірілген, осы сұлбаның

артықшылықтары:

- жүйе компоненттеріне техникалық қызмет көрсетудің қажеттілігінің жоқ

болуы;

- жүйедегі қосымша шудың немесе интермодуляциялық кедергінің жоқ

болуы, көпарналы жұмыс режимінде деградациясыз, интерференция

арқылы қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Осыған байланысты пассивті DAS-ты кез-келген стандартты жүйелерде

қолдануға болады.

Ретрансляторлармен қолданылатын активті (1. 8-сурет) DAS базалық стнцияны

қолданылатын DAS-қа қарағанда тиімдірек болып келеді. Мысал ретінде сауда

20

комплексінен және офистерден тұратын ғимарат жабынының базалық станция және

ретрансляторлардың қолданылуымен жобалаудың екі вариантын қарастырамыз.

1. 7-сурет. Пассивті DAS сұлбасы

1. 8-сурет. Активті DAS сұлбасы

21

Бірінші вариантта инженер 3 базалық станция орната алады- офис ішінде,

сауда комплекс ішінде және далада. Осыған байланысты орнатылған БС-тар

негізінде indo-шешімі жүзеге асады. Бұл жағдайда жүйе сыйымдылығы барлық БС-

тарғағ, тәулік ішлік жүктеме өзгерісіне тәуелсіз, бөлінеді.

Екінші вариант-қажетті жиынтықтағы трансиверлері болатын 1 БС-ты орнату.

Трансивер өз кезгінде қажетті трафик көлемімен және сауда комплексінде, кеңседе,

далада орнатылатын ретрансляторлар жұмасын қамтамасыз етеді. Мұндай шешімде

барлық желі сыйымдылығы үш ауданның біреуінде толық қолданылуы мүмкін,

шынайы жүктемеге байланысты,

әр-түрлі уақыт аралығында

оны офис

жұмысшылары, сауда комплекс қонақтары немесе комплекс сыртында жүрген

адамдар ала алады. Осылайша, ретрансляторларды қолдану тек қана үлкен күшейту

коэффициентін ғана емес, сонымен қатар үш аудан аралығында максималды

жүктемені динамикалық түрде бөлуге мүмкіндік береді.

Осындай

INDOOR-жабынымен комплексті басқару жүйесі оның жалпы

желіні басқару жүйесімен сабақтасуына мүмкіндік береді. Орнатылған авариялық

дабылды хабарлау, статистикалық трафикті қадағалау функциялары барлық жүйенің

функцияналдығының жоғары сенімділігін қамтамасыз етеді.

Ретрансляторлардың эффективті қолданылуының мысал ретінде метрополитен

ішіндегі indoor-жабыны болып табылады. Жер астындағы ұялы телефон байланысын

желісін ашу-қымбат және қиын жұмыс болады. Метрополитен станциясын жабу

кезінде пайда болатын техникалық проблемалар, жерасты станцияларының қиын

архитектурасына байланысты. Поезъд жүріп жатқан кезде ар-адамды желімен

қамтамасыз ету қиын болып келеді. Қазіргі таңда метро ішінде жабу

организациясының екі түрін қолдануға болады.

Бірінші жолы бойынша, әрбір станцияда кішігірім базалық станция

орнатылады және ол антенна арқылы қажетті ауданды қамтамасыз етеді.

Екінші түрі жер астында ретрансляторларды қолдануды қажет етеді. Онда

базалық станция жер үстінде орналасады,

ал метро ішінде

оптикалық

ретрансляторлар орналастырылады, олар бір-бірімен және базалық станция арасында

оптикалық кабельмен байланысады.

Көп станциялы метрополитенде күрделі топологиялар қолданылады,

қайтара отыру станцияларында кіші базалық станциялар орнатылады, ал көрші

станциялар-ретрансляторлар. Нәтижесінде осы немесе келесі станциялар ақпрат

көлеміне байланысты БС және ретрансляторлар арасында жайылған

антенналық жүйе пайда болады. Осындай принциппен, Мәскеу метроларында

ресейлік операторларлар желісі реализацияланған.

Тоннельдерді жабынмен қамту екі жолмен орындалады. Ең қарапайым

қысқа және түзу тоннельдерде екі жағынан күшейту коэффициенті жоғарғы

Yagi типті бағытталған антенналар орнатылады. Ұзын, түзу тоннельдер болса,

күшейту коэффициенті жоғарғы, екі жаққа бағытталған антенналар мен тоннель

ортасына шығарылған ретрансляторлар қолданылады. Бұраңдалы өте ұзын

тоннельде бірнеше ретронсляторлар қолданылады,