Сымсыз желілердің қорғанысы
4
5
6
7
АНДАТПА
Берілген дипломдық жұмысында Еңбекшіқазақ ауданындағы Алма
бизнес орталығында (IEEE - 802.11n) стандартының негізінде сымсыз
кеңжолақты байланыс желісін құру жоспары мен негіздемесі қарастырылған.
Жобада стандарттың сипаттамалары, оның басқа стандарттардан
ерекшеліктері, желіні құру сұлбасы және жабдықтардың құрамы ұсынылған.
Жобада, сондай - ақ, жабдықтарды пайдалану кезіндегі өміртіршілік
қауіпсіздігі мәселелері қарастырылған.
Осы жобаны енгізудің техника - экономикалық негіздемесі жасалды.
АННОТАЦИЯ
В данной дипломной работе рассмотрен план и обоснование
построения сети беспроводной связи на основе стандарта Wi - Fi (IEEE-
802.11n) в бизнес центре Алма в Енбекшиказахском районе.
В дипломе так же представлены характеристики стандарта, отличие его
от других стандартов, схема построения сети и состав оборудования.
В проекте также описаны меры безопасности жизнедеятельности.
Разработано технико-экономическое обоснование внедрения данного
проекта.
ABSTRACT
In this diploma work examined the plan and justification of building a
wireless network based on the standard Wi-Fi (IEEE-802.11n) in business center in
Alma that located at Yenbekshikazakh district.
In the diploma also shows the characteristics of the standard, its difference
from other standards, a scheme for constructing the network structure and
equipment.
The project also describes the measures safety.
Technical and economic study of the project implementation.
8
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 802.11 СТАНДАРТТЫ ЖЕЛІНІҢ ТАЛДАНУЫ ЖӘНЕ ДАМУЫ
1.1 Қазіргі таңдағы дамудың анализі және технологияны таңдау
1.2 IEEE 802.11 технологиясының стандарттары
1.3 IEEE 802.11 стандартының деңгейлері
1.4 Wi - Fi технологиясының құрылу приниптері
1.5 Сымсыз желілердің қорғанысы
1.6 Еңбекшіқазақ ауданы сипаттамасы
1.7 Wi - Fi сымсыз технологиясын орнату
1.8 Құрылғыларға таңдау жасау
2 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
2.1 Wi - Fi технологиясын жүзеге асыру орны
2.2 Дабылдың әрекет ету аймағын есептеу
2.3 Шуылды есептеу
2.4 Дабыл таралуындағы сызықты жоғалтуларды есептеуi
2.5 Френель зонасын есептеу
2.6 Wi - Fi модемінің қуат тұтыну есебі
2.7 Wi - Fi жүйесінде дабыл - шуыл қатынасы мен өшу деңгейі
6
7
7
8
12
18
24
29
30
31
34
34
36
39
41
45
47
49
3
БИЗНЕС ЖОСПАР
54
3.1 Жоба маңызы
3.2 Жобаның сипаттамасы
3.3 Маркетинг саласы
3.4 Өндірістік жоспар құру
3.5 Қаржы жоспары
3.6 Компания кірісі
3.7 Инвестицияның қайтарылу мерзімі
54
55
55
55
56
60
62
4
ӨМІРТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ
65
4.1 Адам өміріне қауіпті және зиянды факторларды талдау
4.2 Кондиционерлеуді есептеу
4.3 Кондиционерді таңдау
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
А ҚОСЫМШАСЫ
Ә ҚОСЫМШАСЫ
9
65
72
76
78
79
80
81
82
КІРІСПЕ
Бүкіл дүние жүзінде сымсыз қосылу қажеттілігі шапшаң өсуде, әсіресе
бизнес саласында. Қазіргі таңда Интернеттің қарқынды дамуы тек қана
трафиктің көбею санымен ғана емес, сондай-ақ тасымалданатын ақпараттың
сипатымен сипатталады. Желі күннен күнге көптеп ағыстық пішімде әр түрлі
аудио және видео on-line ақпаратарын таратады. Интернетте ақпаратты
профессионалды іздейтін адамдар категориясы пайда болды. Бұның бәрі
пайдаланушылар үшін жылдамдылық пен сенімді қатынас арналарын талап
етеді. Телефония желілерімен таралатын қатынастардың жылдамдығының
төмен болуына байланысты, қазіргі таңда үлкен қызмет көрсету қаптамасы
бар жоғары жылдамдықты ақпараттық желілер ұйымдастырылып жатыр.
Олардың бір түрі сымсыз желілер арқылы деректерге қатынас ұйымдастыру
болып табылады.
WLAN (сымсыз жергілікті желілер) - әсер ету радиусы 100 метрге
дейін.Олардың көмегімен ғимараттардағы, университетет кампустарындағы
және т.с.с. Топталған ресурстарға сымсыз рұқсат жүзеге асырылады. Әдетте
мұндай желілерді сымды корпоративті жергілікті желілерді жалғастыруда
пайдаланылады. Үлкен емес компанияларда WLAN сымды байланыстарды
толығымен алмастыра алады. WLAN үшін негізгі стандарт 802.11 болып
табылады. Сымсыз байланыс желілердің қолдану аясы өсіп келе жатуына
байланысты, 2,4 ГГц және 5 ГГц диапазонында болатын бөгеуілдердің саны
артып келе жатыр. Кедергі жасайтын қосалқы сәулеленулерді тудыратын
осы диапазондағы құрылғылар: сымсыз телефондар, Bluetooth-құрылғылар
микротолқынды пештер және 802.11 стандартында жұмыс істейтін
құрылғылар.
Желілік технологиялардың дамуының қазіргі кезеңінде сымсыз
желілердің Wi-Fi технологиясын пайдалану және орнату қарапайымдылығы,
мобильділікті талап ететін шарттарға ыңғайлы болып келеді. Wi - Fi
(ағылшынан аударғанда wireless fidelity - сымсыз байланыс) - 1997 жылы
шығарылған, 802.11 тобының кең көлемді сымсыз байланыс стандарты.
Wi - Fi технологиясын жергілікті сымсыз желі ұйымдастыруда, сонымен
қатар Интернетке жоғары жылдамдықпен енудің ыстық нүктелерін құруда
қолданылады.
10
1 802.11 СТАНДАРТТЫ ЖЕЛІНІҢ ТАЛДАНУЫ ЖӘНЕ ДАМУЫ
1.1 Қазіргі таңдағы дамудың анализі және технологияны таңдау
Көп жағдайларда сымды немесе оптоталшықты байланыс линияларын
қолдану мүмкін емес немесе экономикалы тиімсіз. Бұл жағдайда сұрақтың ең
тиімді шешімі, ал кейбір жағдайларда жалғыз шешімі болып, радиожелілер
арқылы деректерді таратуды қолдану. Сымсыз деректерді тарату
технологияларының негізгі ерекшеліктеріне мобилділік (тұтынушылардың
кеңістік қозғалу мүмкіндігі), кабелді салу техникалық мүмкіндігі жоқ
жерлерде (мысалы, архитектура ескеркіштері болып табылатын мекемелер)
желіні ұйымдастыру, желіге шалғай абоненттерді біріктіру мүмкіндіктері
жатады. Егер абоненттер аз қоныстанған немесе қиын қатынасты аумақтарда
орналасса, онда көп жағдайда кабелді тарту экономикалы тиімсіз болады.
Сонымен қатар, қажетті артықшылығы - бұл шұғылдық, егер сенімді
коммуникациялар қазір және тез арада қажет болса, ал кабелдік желінің
салынуы көп қаржыны және ұзақ уақытты талап етеді. Радиожабдық желіні
бірнеше сағатта немесе бірнеше минутта да үлкейтуге мүмкіндік береді.
Радиожабдық уақытша желілерді де ұйымдастыруға қолданады, мысалы,
көрме, сайлау кампанияларын жүргізу үшін және тағы басқа. Біз
радиожелілерді құруға арналған радиожабдықтарды және жабдықтың сол
немесе басқа класын шешуге арналған есептерді қарастырамыз. Жабдықтың
қандай диапазонында жұмыс істегеніне байланысты байланыстың ұзақтығы,
ақпаратты
тарату жылдамдығы, ауа райы шарттарына тәуелділік
көрсеткіштеріне тәуелді.
Негізгі сұраққа тоқталар алдында, магистралды желілердегі сымсыз
технологияларды қолдану қағидалары туралы бірнеше ауыз сөз айтып
кетейік. Әр түрлі жиілік диапазондарын, түрлі радиотолқындар
модуляцияларын және антенна түрлерін қолдана отырып, эфирде байланыс
арнасын телефондық абоненттік немесе магистралды кабел типі бойынша
ұйымдастыру (бұл арнаның анықталған басы мен аяғы бар), сондай-ақ,
жергілікті торап типі бойынша ұйымдастыру (арнаға бір уақытта бірнеше
абонент қосылған жағдайда). Радиоарнаның бірінші түрі нүкте - нүкте типті
арна, ал екіншісін, антенна конфигурациясы мен қолдану типіне тәуелді,
нүкте - көпнүкте арнасы деп атайды.
Магистралды желілік қосылыстар үшін көбінесе нүкте-нүкте арналары
қолданады. Осының арқасында радиорелейлік линиялар құрылады. Көрші
орналасқан релейлі бекеттердің (нүкте-нүкте арнасы) арақашықтығы бірнеше
оң мыңдаған километрлерге жете алады, олардың тарату жылдамдығы
оптоталшықтағыдан тек қана бір қатарға кем. Бірақ радиорелейлі линиялар -
бұл деректер үшін де, телефония үшін де қолданылатын жалпы
тағайындалған магистралды арналар, сондықтан да біз оларға тоқталмаймыз.
Мәліметтерді сымсыз тарату технологиясының кем дегенде бесеуін
11
атап көрсетуге болады:
- Радиорелелік жолдар.Бұл жүйелер таржолақты технология негізінде
құрылған және жоғарғы жиіліктегі үлкен жылдамдықта (155 М битс дейінгі)
мәліметтерді таратуға арналған.Олар синхронды технология бойынша жұмыс
істейді. Бұл технологияны пайдалану үшін қайта таратқыштар арасындағы
тура көріністі қамтамасыз ету қажет.
- Х.25 радиосы. Бұл технология да мәліметтерді таратудың таржолақты
технологиясына негізделген. Ол салыстырмалы түрде төменгі жиілікте (400-
500 МГц) жұмыс жасайтындықтан, мұнда қабылдаушы және таратушы
стансалар арасындағы тура көрініске қатаң талаптар қойылмайды. Атына сай,
мұнда мәліметтер дестелерді жалғау әдісі бойынша таратылады.
- CDRD (Cellular Digital Packet Data) құрылғысы. Тарату кезінде
мәліметтерді таржолақты технологияға сай кодалайтын және синхронды емес
режімде жұмыс істейтін сымсыз құрылғылар. Олар аса жоғары емес
жылдамдықтағы (19200 bps дейін) ақпарат алмасуды қамтамасыз етеді.
- Кеңжолақты радиомодемдер. Олар мәлімет таратуды жоғарғы
жылдамдықта (2 Мбитс дейін) қамтамасыз ете отырып, 2,4 және 5,7 ГГц
жиіліктердегі синхронды байланыс әдісі бойынша жұмыс жасайды.
- Ethernet сымсыз желілері. Байланыс құралының бұл түрі де
кеңжолақты технология бойынша қызмет көрсетіп, мәліметтерді синхронды
емес режімде таратады. Олар өткізу жолағы (синхронды емес мәлімет тарату
құралдарына тән) үнемді жұмсалған кезде, ақпарат алмасуды жеткілікті
түрде жоғарғы жылдамдықта (4 Мбитс дейін) жүзеге асырады.
1.2 IEEE 802.11 технологиясының стандарттары
IEEE 802.11 Radio Ethernet стандарты дегеніміз бірлескен желі
режиміндегі шектеулі аймақтағы сымсыз қатынастың
ұйымдастыру
стандарты, яғни бірнеше абоненттер жалпы тарату ортасына тең шыға алады.
802.11 - WLAN (Wireless Local Area Networks) сымсыз бірлескен желілерге
арналған бірінші өнеркәсіптік стандарт.
IEEE 802.11 Radio Ethernet стандарты ортаға шығуды басқаратын
деңгейде (MAC деңгейінде) және физикалық (PHY) деңгейде сымсыз
желілерді ұйымдастыруды анықтайды. Стандартта MAC(Medium Access
Control) деңгейінің бір нұсқасы және физикалық арналардың үш түрі
анықталған.
Сымды Ethernet - ке сәйкес, IEEE 802.11, GSMACA (Carrier Sense
multiple access collision avoidance) атауын иеленген, жеке тарату ортасын
пайдалану хаттамасын анықтайды. Сымсыз түйіндерде қайшылықтар
болуының ықтималдығы, Ready to send (RTS) деп аталатын қысқа
хабарламаның алдын ала шақыру жолымен азаяды, ол тарату мен адресаттың
жалғасуы жайында басқа түйіндерге хабарлайды. Бұл хабарланған хабар
ұзақтығына сәйкес, басқа түйіндердің таратуды уақытша тоқтатуына алып
келеді. Қабылдаушы станса RTS-қа clear to send (CTS) шақыруымен жауап
12
беруі тиіс. Бұл ортаның бос немесе бос емес және қабылдаушы түйіннің
қабылдауға дайын не дайын емесі жөнінде беруші түйіннің хабардар екенін
көрсетеді. Мәліметтер дестесі алынған соң, қабылдаушы түйін қатесіз
қабылданғаны туралы растау дерегін (ACK) беруі қажет. Егер АСК алынбаса,
мәліметтер дестесін тарату қайталанады.
Стандартта желіге кіретін түйінді бақылауға арналған аутентификация
мен өзгелердің тыңдауынан қорғануға арналған шифрлау арқылы мәліметтер
қауіпсіздігін қамтамасыз ету қарастырылған. Физикалық деңгейде стандарт
радиоарнаның екі түрін және бір инфрақызылды қарастырады.
802.11 стандарт негізіне ұялы архитектура да кіреді. Желі бір немесе
бірнеше ұяшықтардан (сот) тұруы мүмкін. Әрбір сота қатынау көзі боп
саналатын Access Point (АР) негізгі стансамен басқарылады. Қатынау көзі
мен радиус шегінен табылатын оның әсері арқылы жұмысшы стансалар
қызмет көрсетудің негізгі аумағын Basic Service Set (BSS) бейнелейді. Көп
ұялы желінің қатынау көздері өзара тарату жүйесі Distribution System (DS)
арқылы байланысады. Қатынау көздері мен тарату жүйесі бар барлық
инфрақұрылым қызмет көрсетудің кеңейтілген аумағын Extended Service Set
(ESS) көрсетеді және де қатынау көзінсіз іске асырылатын сымсыз желінің
бір ұялы нұсқасының стандарты да қарастырылған, мұнда оның қызметінің
белгілі бір бөлігі жұмысшы стансалардан тыс орындалады.
Қазіргі уақытта 802.11 тобының көптеген стандарттары бар:
- 802.11 - алғаш негізі қаланған стандарт. Радиоарна бойынша 1 және 2
Мбитс жылдамдықта мәліметтерді таратады;
- 802.11а - жоғары жылдамдықтағы WLAN стандарты. 54 Мбитс
дейінгі жылдамдықта ауқымы 5ГГц шамасында мәліметтерді таратады;
- 802.11b - өте кең таралған стандарт. Мәліметтерді 2,4 ГГц ауқымда 11
Мбитс дейінгі жылдамдықта радиоарна бойынша таратады;
- 802.11с - сымсыз көпір жұмысын регламенттейді. Берілген стандарт
қатынау көздерін өңдеу кезінде сымсыз құрылғыны жасаушылармен
қолданылады;
- 802.11d - әр түрлі елдердің заңнамалық қағидаларға сай келуін
қамтамасыз етілуінің мақсатында, арнаның физикалық параметрлері
(сәулелену қуаты мен жиілік ауқымы) мен сымсыз желі құрылғыларына
қойылатын талаптарды анықтайтын стандарт;
- 802.11е - бұл стандарттың құрылуы мультимедиа құралын
пайдаланумен байланысты. Ол аудио және бейнеқосымша секілді трафиктің
әр түрлі түрлеріне арналған артықшылықтар механизмін анықтайды.
Сұраным сапасының талабы, барлық IEEE WLAN радиоинтерфейстері үшін
қажеттілік;
- 802.11f - бұл стандарт аутентификациямен байланысты, желі
сегменттері арасында тұтынушының ауысуы кезіндегі байланыс көздерінің
өзара әсерінің жұмысын анықтайды. Стандарттың басқаша аталуы - Inter
Access Point Protocol. Салалас қатынау көздері арасындағы байланысты
көрсететін стандарт;
13
- 802.11g - 2,4 ГГц жиілік үшін қосымша модуляция техникасын
орнатады. 54 Мбитс дейінгі жылдамдықта,2,4 ГГц дейінгі ауқымда
мәліметтерді радиоарна бойынша таратуға арналған;
- 802.11h - бұл стандарттың шығуы, Европада 5 ГГц ауқымында жұмыс
істейтін бірнеше жерсеріктік байланыс жүйелері кезінде, яғни 802.11а
пайдаланған уақыттағы мәселелермен байланысты. Өзара бөгеуілдердің
алдын алу үшін 802.11h стандарты сәулелену қуаты және таратудың
тасымалдаушы жиілігі бар "квазиинтеллектуалды" басқару механизміне ие.
Азия мен Европада қолданылатын 5 ГГц жиілікте спектрді басқаруды
сипаттайтын стандарт;
- 802.11і (WPA 2) - сымсыз желі қауіпсіздік деңгейінің жоғарылауы
бұл стандарттың құрылу мақсаты болып табылады. Онда сымсыз желі, бөліп
айтқанда, 128,192 және256 бит ұзындығында кілттерді шифрлайтын шифрлау
алгоритмі, яғни Advanced Encryption Standart (AES) технологиясы арқылы
қорғану қызметінің жинағы енгізілген. Берілген уақыт мезетінде барлық
пайдаланушылардың біріктірілуі қарастырылады;
- 802.11j стандарты Жапония үшін арналған және 802.11а стандартын
4,9 ГГц қосымша арнамен кеңейтеді;
- 802.11n - желінің өткізу қабілеттілігі 100 Мбитс дейін көтеруге алып
келетін, бүгінгі күнде өңделістегі болашағы зор стандарт;
- 802.11r - бұл стандарт пайдаланушының желінің әрекет аумағының
бірінен басқасына өту мүмкіншілігі үшін роумингтің әмбебап және
біріктірілген жүйесінің құрылуын қарастырады;
- 802.11s - сымсыз жергілікті желілердің қамту ауданын көбейтеді.
Мәліметтерді сымсыз таратудағы IEEE барлық стандартының ішінде,
электротехника және радиоэлектроника инженерлік институтымен
анықталған әрі тәжірибеде жиі пайдаланылатыны үшеу ғана, бұлар: 802.11b,
802.11g және 802.11a.
Мәліметтерді сымсыз таратудағы стандарттарды салыстыру 1.1 кестеде
келтірілген.
14
1.1 К е с т е
- Мәліметтерді сымсыз таратудың стандарттарын
салыстыру
802.11n стандарты, қорыта айтқанда,2009ж. қабылданған өте кең
таралған стандарт және 2,4 ГГц ауқымда лицензиялаудан құрылғы
өндірушілер арасында біршама үлкен атаққа ие болды.
Өткізу қабілеттілігі (теориялық 300 Мбитс, нақты 100 Мбитс) біраз
ұсыныстар талабына сай келеді. Дегенмен 802.11n құрылғысы көбінде
төменгі жылдамдықтарға қарағанда, ең жоғары 100 Мбитс жылдамдықта
жұмыс істегендіктен әсерлік радиусы аз және сигнал сапасының нашарлауы
кезіндегі жылдамдықтың автоматты түрде төмендеуі ретінде қарастырылады.
2014 жылдың басына қарай 150 млн-ға жуық 802.11n радиоқұрылғысы
қолданысқа ие болды.
2001 жылдың аяғына қарай 5 ГГЦ (ISM ауқымы) жиілік ауқымында
қызмет көрсететін, сымсыз біріктірілген желілердің 802.11а стандарты пайда
болды. IEEE 802.11а стандартының сымсыз желілері мәліметтерді 54 Мбитс
дейінгі жылдамдықта таратады, яғни 802.11b желісіне қарағанда, мәліметтер
көлемін көбірек әрі 5есе жылдамырақ таратады.
802.11а стандартының кемшіліктері - 5 ГГц жиілік үшін кететін
радиотаратқыш қуатының шығыны және әсерлік радиусының кішілігі (2,4
ГГц үшін құрылғы 300 м дейін қашықтықта жұмыс істей алады, ал 5 ГГц
үшін 100 м-ге жуық). Мұнан басқа, 802.11а стандартына арналған құрылғы
қымбатырақ тұрады, бірақ уақыт өте келе 802.11b және 802.11а өнімдері
арасындағы айырмашылық та азая түседі.
802.11g - лицензиясыз, 2,4 ГГц жиілік ауқымында қызмет ететін,
WLAN әдісімен құрылған жаңа стандарт. IEEE 802.11g сымсыз желілерінде
мәліметтер таратудың ең жоғарғы жылдамдығы 54 Мбитс құрайды, ал
дамуы 802.11b стандартымен бірдей. Сәйкесінше, 802.11g карталы ноутбук
802.11b стандартының қатынау көзіне қосыла алады. Теорияға сүйенсек,
802.11n мына артықшылықтарға ие, яғни пайдалану қуатының төмендігі,
әсерлік қашықтығының алыстығы және сигнал қабілетілігінің жоғарылығы.
Қаншалықты төменгі жиіліктегі құрылғыларды дайындау жеңіл
болғандықтан, құрылғы бағасының ойластырылып қояды.
15 Стандарт
Сыйымдылығы,
Мбитс
Жиілік,
ГГц
Рұқсат етілген
жиіліктердегі
арналар саны
Стандарт
Мөлшерлеме
нақты
Жиілік,
ГГц
АҚШ
Азия
Европа
802.11
802.11b
802.11a
802.11g
802.11n
2
11
54
54
300
1,6
6
31
12
100
2,4
2,4
5
2,4
2,4
3
3
12
3
6
3
3
4
3
3
4
4
0
4
4
1.3 IEEE 802.11 стандартының деңгейлері
1.3.1 IEEE 802.11 стандартының физикалық деңгейі
IEEE 802.11 стандарты сигнал беру әдісінің екі түрінің бірін
қарастырады.Тура тізбек (Direct Seguence Spread Spectrum, DSSS) және
модуляция тәсілдерімен ерекшеленетін, бірақ спектр кеңеюінің бірдей
технологиясын қолданатын жиіліктік секіріс (Freguency Hopping Spread
Spectrum, FHSS). Спектр кеңеюі (Spread Spectrum, SS) технологиясының
негізгі қағидасы, әдеттегі потенциалды кодалау кезінде туындайтын
таржолақты сигнал спектрінен, мәліметтер таратудың бөгеуіл тұрақтылығын
біршама жоғарылататын кеңжолақты спектрге көшу. FHSS әдісі тарату
кезіндегі сигналдың тасымалдаушы жиілігінің өзгеруін қарастырады. FHSS-
ті қолдану барысында қабылдаптаратқыш құрылымы өте қарапайым болады,
бірақ бұл әдісті пайдалануға болады, егер өткізу қабілеттігі 2 Мбитс аспаса,
сонымен IEEE 802.11b қосымшасында 1DSSS бар. Яғни, мұнан көретініміз,
IEEE 802.11b құрылғысымен бірге DSSS-і бар IEEE 802.11 бірге қолданыла
алады, бұл кезде тарату жылдамдығы ең жоғарғы жылдамдықтан (2 Мбитс)
аспайды. DSSS әдісінің негізінде фазалық манипуляция қағидасы жатыр
(яғни сигналдың бастапқы фазасының секірісті өзгеруінде ақпарат
таратылады). Берілетін сигнал спектрінің кеңеюі үшін, кездейсоқ тізбек
болып табылатын әрі Баркер коды деп аталатын берілетін ақпарат түрленуі
қолданылады. Баркер тізбегінде әрбір берілетін битке 11бит келеді. Баркер
тізбегін тура және инверсті деп бөлеміз. Бірлік биттер Баркердің тура
кодымен, ал нөлдіктер инверсті беріледі. 2,4 ГГц ауқымдағы сымсыз
компьютер желілерімен ені 83 МГц, 14 арнаға бөлінген айтарлықтай тар
аудан анықталады. Арналар арасында өзара бөгеуілдерді болдырмау үшін,
олардың жолақтары бір - бірінен 25 МГц алшақ болуы тиіс. Бір уақытта бір
аумақта 3 арна ғана пайдаланылуы мүмкін. Мұндай жағдайда бөгеуілдерден
автоматты түрде жиілік өзгеруі арқылы құтылу мәселесін шешуге мүмкін
болмайды, сондықтан сымсыз біріктірілген желілерде жоғары
артықшылықты кодалау пайдаланылады. Егер бұл шара да көмектесе алмаса,
тарату жылдамдығы ең жоғарғы 11 Мбитс мәнінен біртіндеп келесі мәндерге
төмендейді: 5,5; 2; 1 Мбитс. Жылдамдықты бөгеуіл деңгейінің
жоғарылауында ғана емес, егер сымсыз желі элементтерінің ара қашықтығы
біршама үлкейсе де төмендетеміз.
1.3.2 IEEE 802.11 стандартының арналық деңгейі
Ethernet сымды желісіне сәйкес, Wi - Fi сымсыз компьютерлік
желілерінің арналық деңгейіне логикалық байланыспен басқару (Logical Link
Control, LLC) және тарату ортасына (Media Access Control, MAC) шығуды
басқару деңгейшелері енгізілген. Ethernet және IEEE 802.11 екеуінде де
сымды және сымсыз желілердің бірігуін қарапайым түрде жүзеге асыратын
LLC бір. Екі стандартта да МАС бірдей қызмет етеді, бірақ олардың
арасындғы аз ғана айырмашылық, сымды және сымсыз желілерді
16
салыстыруға арналған қағидалары бар.
Ethernet - те жалпы тарату ортасына (бұл жерде кабель) көбірек шығу
мүмкіншілігін қамтамасыз ету үшін қайшылықты (бірнеше құрылғының
таратуды бір мезгілде бастауын, компьютерлік желі терминологиясында
осылай атайды) өңдеп және айқындылықты анықтайтын CSMACD
хаттамасы пайдаланылады.
IEEE 802.11 желілерінде таратудың кезекті режімі қолданылады, яғни
әрбір уақыт мезгілінде станса мәліметті не қабылдап, не таратып отыруы
тиіс,сондықтан тарату процесінде қайшылықты табу мүмкін емес.IEEE
802.11-не арналып CSMA 1CD хаттамасының CSMACA (Carrier Sense
Multiple Access with Collision Avadance) деп аталатын өзгертілген нұсқасы
өңделіп шығарылған.Ол былай жұмыс істейді.Мәліметті таратқалы жатқан
станса әуелі `эфирді тыңдайды'. Егер жұмыс жиілігінде белсенділік
байқалмаса,станса алғашында бірнеше уақыт аралығында күтеді,сонан кейін
қайтадан `эфирді тыңдайды',егерде мәлімет тарату ортасы әлі де бос тұрса,
таратуды іске асырады. Желі соқтығысып қалмас үшін, егер бірнеше станса
бір мезгілде жиілік алатын болса, кездейсоқ кідіріс болып тұруы қажет. Егер
ақпаратты десте бұрмаланусыз келсе, қабылдаушы станса қайтадан анықтама
жібереді. Дестенің тұтастығы бақылау қосындысы әдісімен бақыланады.
Анықтаманы ала отырып, таратушы станса берілген ақпарат дестесінің
тарату процесін аяқтайды. Егер анықтама алынбаса, станса қайшылық болды
деп есептеп, кездейсоқ уақыт аралығында қайтадан десте таратылады.
1.1 Сурет - "Жасырын нүкте" проблемасының иллюстрациясы
Сымсыз желілер үшін өзіндік мәселелердің бірі-әрбіреуінің қатынау
көздерінің байланыс сапасы жақсы бола тұра, екі тұтынушы станса бір-
бірімен нашар байланыста болады. Мұндай кезде таратушы тұтынушы
стансасы қатынау көзіне эфирді тазалау туралы тапсырыс жібереді. Осы
кезде бұйрық бойынша, қатынау көздерінен басқа тұтынушы стансалар
17
нашар байланыстағы екі көздің сөйлесуін уақытша тоқтатады.
Эфирді еріксіз тазалау режимі (Reguest to Send Clear to Send, RTSCTS
хаттамасы) IEEE 802.11 құрылғысының барлық стандарттарында дамымаған,
егер бар болса, тек соңғы жағдайларда ғана қосылады. Ethernet-те мәліметтер
ағынын тарату кезінде, барлық стансалар арасында, таратылған байланыс
арнасына шығуды басқару пайдаланылады. Керісінше, IEEE 802.11
стандартында мұндай жағдайда қатынау көзінен орталықтан басқару
қолданылады. Тұтынушы стансалар біртіндеп мәліметтер ағынын таратуға
сұрана бастайды. Егер қандай да бір станса мәліметтер ағынын тарататынын
хабарласа, қатынау көзі барлық стансалар ішінен арнайы оған таратуға уақыт
аралығын бөледі.
1.2 Сурет - Дұрыс қойылған арналардың қатынас нүктелері үшін
иллюстрациясы және желіге қосылысы
Ескеретін жайт, эфирді еріксіз тазалау қосымша қызмет
ақпараттарымен және қысқа мерзімді үзілістермен байланысты болуына сай,
сымсыз желі жұмысының сенімділігін төмендетеді. Бұдан басқа, сымды
Ethernet желілерінде тарату процесінде (бұл желінің нақты өткзу
қабілеттілігін жоғарылатады) қайшылық табылған жағдайда тек кезекті ғана
емес, сонымен бірге таратудың екі жақты нұсқасын да жүзеге асыруға
болады. Сол себепті, жоғарыда айтылған шарттарға сәйкес, сымды Ethernet -
ке қарағанда IEEE 802.11b сымсыз желісінің нақты өткізу қабілеттілігі
төменірек. Егер 10 Мбитс Ethernet желілері мен IEEE 802.11b (ең жоғарғы
тарату жылдамдығы 11 Мбитс) стандартына бірдей пайдаланушылармен
бірдей жүктеме беріп және біртіндеп көбейтіп отырсақ, біраздан соң IEEE
18
802.11b жұмысы нашарлай бастайды, ал Ethernet қалыпты қызметін атқарып
тұра береді.
Қаншалықты тұтынушы стансаларының жедел әрекетті құрылғылары
дербес қоректенетін болса да, IEEE 802.11 стандартында қоректенуді
басқаруға көп көңіл бөлінген. Жекелеп айтсақтұтынушы стансасы белгілі
уақыт аралығында, қосу сигналын қабылдау үшін тоқтаған кезде қатынау
көзін беру мүмкіншілігі бар режім қарастырылған. Егер бұл сигнал
қабылданса, тұтынушы құрылғысы іске қосылады, керісінше жағдайда ол
келесі мәліметті қабылдау айналымына шейін тоқтап тұрады.
Жарым-жартылай жабылушы "ұя" жасай отырып, қосу және қайта
қосудың динамикалық процессі желі администраторларына өте кең жабумен
сымсыз желілерді қондыруға рұқсат етеді. Сондай қосылудың саналы түрі,
қайсыда көршілес жабылушы қатынау нүктелері бір - біріне жұмыс кезінде
бөгеттерді жасамау үшін әр түрлі DSSS каналдарды қолданады.
MAC-деңгейінде желінің негізгі құрылымы, және осы деңгеймен
көрсетілетін қызмет көрсетудің тізімі анықталады. Стандартта желінің
құрылымының екі негізгі типі қарастырылады: Ad - Нос және Infrastructure
Mode.
1.Ad - Hoc қосуы (нүкте - нүкте)
1.3 Сурет - Ad-Hoc әсерлесу тәртібі
IBSS (Independent Basic Service Set) немесе Peer to Peer (нүкте - нүкте)
режимі деп аталынатын Ad - Hoc режимінде станциялар бір - бірімен
тұрақты
әсерлесіп тұрады. Барлық компьютерлер сымсыз картамен
жабдықталады және олар 11 Мбитс жылдамдықты қамтамасыз ететін,
802.11b стандарты бойынша жұмыс істейтін радиоарна бойынша бір -
бірімен тура байланысады. Ad - Hoc әсерлесу тәртібі 1.3 - суретте
көрсетілген.
19
Әрбір станция сымсыз адаптермен қамтамасыз етілу керек. Мұндай
байланыстың түрінде ешқандай желілік инфроқұрылым қажет емес. Ad - Hoc
режимінің негізгі кемшілігі болып әсер ету радиусы шектелген екені болып
табылады.
2.Инфрақұрылымдық қосу
Infrastructure Mode режимі кезінде станциялар бір - бірімен қатынау
нүктесі (Access Point) арқылы байланысады. Ол сымсыз желіде концентратор
рөлін атқарады. Қатынау нүктесіне әсерлесудің екі режимі бар: BSS (Basic
Service Set) және ESS (Extended Service Set). BSS режимі кезінде станциялар
сыртқы желі арасында көпір қызметін атқаратын қатынау нүктесі арқылы
байланасады. ESS режимі кезінде бірнеше BSS желілердің инфрақұрылымы
қарастырылады. Сонымен қатар қатынау нүктелері бір-бірімен байланысады
да, осының арқасында бір BSS-тан екінші BSS-қа трафикті жүргізуге
мүмкіншілік береді. Қатынау нүктелері өзара кабельдік желі немесе
радиокөпірлер арқылы байланысады. Инфрақұрылымдық қосылу тәртібі 1.4
- суретте көрсетілген.
1.4 Сурет - Infrastucture Mode әрекеттестік тәртібі
IEEE 802.11b стандартында сымсыз желілерде ақпаратты тарату ортаға
қатынауды ұйымдастыру үшін (Carrier Sense Multiple Access Collision
Avoidance, CSMACA) тасымалдаушыны табу мен соқтығыстарды
болдырмау коллективті қатынау әдісі пайдаланылады. Эфир-ге ақпаратты
жіберу алдында станция RTS (Ready To Send) атты арнайы хабарды жібереді,
бұл хабар түйіннің ақпарат жіберуге дайын екенін білдіреді. Қабылдайтын
жақ RTS сигналын алғаннан кейін, CTS (Clear To Send) сигналын жіберумен
20
жауап береді. Бұл станция қабылдауға дайын екенін көрсетеді. Осыдан кейін
таратушы станция мәліметтер дестесін жібереді да, ал қабылдағыш станция
ACK кадрын жауап ретінде жіберуге тиіс. Егер АСК жетпеген болса,
мәліметтік дестелер қайта жіберіледі.
Әрбір ақпараттық десте CRC-пен жабдықталады, бұл қабылдау кезінде
қате дестелерді анықтау үшін пайдаланады. Стандарттағы дестелік
фрагментациялау үлкен ақпараттық дестені кішігірім бөліктерге бөлуді
қамтамасыз етеді. Мұндай әдіс ақпараттық дестенің қайта жіберу
ықтималдығын азайтуға мүмкіндік береді.
1.5 Сурет - Ұжымдық қатынау әдісін іске асыру
Ұжымдық қатынау әдісін іске асыру 1.5 - суретте көрсетілген.
Стандартпен қарастырылған ақпаратты дестелеу спецификациясы ақпаратты
30 байтты бақылау және мекен ақпаратымен қамтамасыздандырылған, 2048
байтқа тең ақпарат блоктарына және 4 байтты CRC-блогынан тұратын
дестелерге бөліктеуді қарастырады. Осы стандарт 1500 немесе 2048 байтты
дестелерді пайдалануды ұсыныс береді. Мәлімет дестесінің құрылымы 1.8 -
суретте көрсетілген.
1.6 Сурет - Мәлімет дестесінің құрылымы
Мәліметті сымсыз таратудың техникалық қағидаларын қарастырайық.
Тасымалдаушы ретінде радиотолқындар қолданылатын және
21
компьютерлерге үйреншікті ортасы бар соңғы технология, біріктірілген
желілер, компьютерлер мен тіректі желілер арасында мәліметтерді сымсыз
тарату ұйымдары үшін біршама қолайлы болып табылады.
Radio-Ethernet - бұл біріктірілген желі режіміндегі шектеулі аймақтағы
сымсыз қатынастың ұйымдық стандарты: бірнеше абоненттер жалпы тарату
ортасына тең түрде шығады. Осы стандартқа сәйкес арна келесі үш
технологияның кез келгенімен ұйымдастырылуы мүмкін:
- инфрақызыл спектрде тарату;
- тура тізбек әдсі (DSSS) бойынша кең жолақты сигналды (КЖС)
тарату;
- жиіліктік секіріс әдісі бойынша КЖС тарату.
Инфрақызыл ауқым желілері бірінші кезекте, ішкі жайларда
пайдалануға бағдарланған. Екі кеңжолақты технологиялар (DSSS және FHSS)
екі жиілікті ауқымдарда ұсынылады: бірі 902 - 928 МГц, екіншісі 2400-
2483,5 МГц ауқымда. Европада және Ресейде 915 МГц ауқымы басқа
байланыс құралдарымен жұмыстанған соң, көбінесе ғимарат ішінде
пайдалануға арналған. 2,4 ГГц ауқымы ғимараттың ішінде немесе одан тыс
жұмыс үшін қолайлы. Сыртқы пайдалануда таратқыштың қуаты 100 мВт-тан
аспауы тиіс.
1.4 Wi - Fi технологиясының құрылу принциптері
Wi - Fi (Wireless Fidelity) атымен белгілі IEEE 802.11b стандарты 1999
жылы қабылданған. 1999 жылы күзде Wi - Fi брендінің иесі болып
табылатын Wireless Ethernet Compatibility Alliance организациясы құрылды.
Пресс - конференция барысында бұл организацияның тұлғалары бұл
технологияны сымсыз Ethernet (Wireless Ethernet) желілерінің трафигі
сыртқы орта әсерінен көбірек қорғалған болса, онда Wi - Fi желілерінің
трафигі радиотолқындар арқылы беріледі және жүйе жұмысына кедергі
келтіріп, тоқтатып тастайтын атмосфералық ауытқуларға бейім. Wi-Fi
сымсыз локальдік желіні және жоғары жылдамдықтағы сымсыз Интернетке
қосылу мүмкіндігін қамтамасыз ете алады, 1.7 - суретте көрсетілген.
22
1.7 Сурет - Wi - Fi сымсыз қолжеткізу нүктесі
Нақты стандартына сәйкес Wi-Fi желісі 2,4 ГГц жиілігінде немесе 5
ГГц жиілігінде жұмыс жасайды және мәліметтерді жіберу жылдамдығы 2
Мбитс - тан басталады.
Бір ену нүктесі 200 метр аралықты желімен қамтамасыз ете алады.
Офистік және үйдегі желіден де басқа Wi-Fi сымсыз желісі Интернетке (хот -
спот) қосылуда өте тиімді болып келеді. Интернетке қосылуға мүмкіндік
алды. Wi-Fi желісін сәтті құру үшін оның қызмет етуіне аса назар аударып,
құрылғыларды мұқият таңдау және желінің өзін дұрыс ұйымдастыра білу
керек. Wi-Fi технологиясы ламуын жалғастыруда. Осы жағдайда физикалық
деңгейдің протоколдары да, жүйелік архитектураның өзі де өзгеріске
ұшырайды. Біреулер бұл процесті қалың және жіңішке қол жеткізу
нүктелерінің арасындағы күрес ретінде түсіндіріледі. [2]
Бірақ тәжірибелі мамандардың айтуы бойынша жағдай анализіне
осылайша немқұрайлы қарайтын болсақ, мекемелерге жоғары сенімділікпен
қызмет ететін, масштабты өнімділікке ие Wi-Fi жүйесі қажет екенін
түсінбейміз. Сонымен қатар олар қолдануда қымбат емес болып келеді.
Wi - Fi технологиясы абоненттердің аутентификациялану принциптері,
сымсыз Wi - Fi технологияларының аутентификациясы радио қол жеткізу
құрылғыларының аутентификациясына бағытталған, яғни жүйелік
қорлардың тұтынушыларының нақты абонентіне емес. Сымсыз Wi - Fi
желісінің абонентінің аутентификациялау үрдісі келесі этаптардан тұрады,
1.8 - суретте көрсетілген.
23
1.8 Сурет - Wi - Fi технологиясының аутентификациясы
(Client) абоненті Probe Request фреймін барлық радиоарналарға
жібереді. Радио қол жеткізудің әр бір нүктесі AP (Access Point), абонент
орналасқан аймақ, жауап ретінде Probe Response фреймін жібереді.
Абонент алдымен радио қол жеткізудің өзіне лайықты нүктесін таңдап
алып, қызмет көрсетуші радиоарнаға аутентификация жасауға сұраныс
жібереді. Радио қол
жеткізу нүктесі аутентификацияға оң жауап
(Authentication Reply)қайтарады. Сәтті аутентификация болса, абонент радио
қол жеткізу нүктесіне ассоциация фреймін жібереді (Assocftion Request).
Радио қол жеткізу нүктесі жауап есебінде ассоциацияны нақтылайтын фрейм
(Association Response) жібереді. Енді абонет радио қол жеткізу нүктесімен
және сымдық желімен қолданбалы трафикпен айырбасты жүзеге асыра
алады.[3]
Активтелу кезінде, сымсыз абонент өзінің радио аймағында басқарумен
фрейм Probe Request көмегімен радио қол жеткізу нүктелерін іздестіре
бастайды. Probe Request фрейм әрбір радиоарнаға жіберіледі, сонымен қатар
ол тұтынушыға қажетті идентификаторы бар, SSID радио қол жеткізудің
барлық нүктелерін табуға тырысады. Абоненттің радио көріну аймағындағы
радио қол жеткізудің әрбір нүктесі, Probe Request фреймі талап ететін
параметрлерге жауап бере отырып, Probe Response фреймімен кері жауап
қайтарады, бұл жауап фреймінің құрамына синхронизацияланған ақпарат
және радио қол жеткізу нүктелерінің жүктемесінің ағымдық ақпараты кіреді.
Абонент, радиоалмасу мен жүктеме жылдамдықтарын бірге қарай отырып,
радио қол жеткізудің қандай нүктесімен жұмыс істейтінін анықтайды. Радио
қол жеткізудің сыңайлы нүктесі таңдап алынғаннан кейін, абонент
аутентификация фазасына ауысады.
Ашық аутентификация, негізінен, қарапайым түсінікте аутентификация
алгоритмі болып саналмайды. Радио қол жеткізу нүктесі ашық
аутентификацияның кез келген сұранысын қанағаттандырады. Бір қарағанда,
бұл алгоритмді қолданудың маңызы жоқ сияқты, бірақ ескертетін жайт 1997
жылы шығарылған, Wi - Fi аутентификациясы әдісі сымсыз аймақтың желіге
логикалық тез қосылуға бағытталған. Оның үстіне, көптеген Wi - Fi
24
технологиясының құрылғылары, процессорлық қуаты көп емес, ақпаратты
жинау блоктары (штрих - кодтау сканері т.б) ретінде белгілі.
Ашық аутентификация үрдісінде екі түрлі хабарлама алмасу жүреді:
- аутентификация сұраным (authentication request);
- аутентификацияны бекіту (AuthenticationRespons).
Сымсыз желілер кабельі желілерден екі түрде ажыратылады -
физикалық Phy және арналы MAC - ашық жүйелердің әсерінің жеті деңгейлі
модель деңгейінде. Анағұрлым жоғары деңгей сым және желілерде жүзеге
асады, ал шынайы қауіпсіздік осы деңгейлерде қамтамасыз етіледі.
Сондықтан, осы және басқа да желілердің қауіпсіздігіндегі айырмашылық,
физикалық және МАС - деңгейінің қауіпсіздігінің айырмашылығына
теңеледі.
1.9 Сурет - Ашық аутентификация
Ашық аутентификация кезінде сымсыз аймақтық желіге әр бір абонент
ене алады. Егер сымсыз желіде шифрлену қолданылмаса, радио қол жеткізу
нүктесінің SSIO идентификаторын білетін кез келген абонент желіге де кіре
алады. Радио қол жеткізу нүктелері NEP шифрлеуді қолданса, онда осы
шифрлеу кілттері қол жеткізуді бақылау құрылғысы болады. Егер абонентте
сұраныс WEP - кілт болмаса, онда сәтті аутентификация болса да, ол радио
қол жеткізу нүктесі арқылы ақпаратты бере алмайды және радио қол жеткізу
нүктесі жіберген ақпаратты оқи да алмайды. Бүгінгі күні Wi-Fi желілерін
қорғауда аутентификацияның қиын алгоритмдік математикалық модельдері,
ақпаратты шифрлау, олардың тасымалының бүтін болуы қадағаланса да,
соған қарамастан, басқа сырт адамдардың ақпаратты біліп қою немесе кіру
ықтималдылығы бар. Сондықтан желінің қауіпсіздігіне дұрыс мән берілмесе,
кез келген адам Wi - Fi желісін қолданушыларының дискін немесе басқа да
маңызды ақпаратты оңай қолға түсіріп, ал одан кейін сол арқылы LAN
қорларына өте алады. Трафикті таңдап, одан қажетті ақпаратты алып,
25
интернет - трафикті қолданып, ПК қолданушыларына жасырын шабуылдап,
қол жеткізу нүктелерінің жасанды түрін ендіріп, тағы басқа да заңсыз іс -
құрылымдарды сіздің желіңіздің атынан орындай алады. [4]
Wi - Fi қауіпсіздігі үшін мәліметтерді тасымалдауда қауіпсіздік
шаралары қарастырылған. Wi - Fi желілері алғаш қолданыла бастаған кезе,
қауіпсіздік ретінде SSID (Server Set ID) паролі болатын, уақыт өте келе бұл
технология сенімді қорғанысты қамтамасыз ете алмайтын болып шықты.
Wi - Fi сызбасында кем дегенде бір ену нүктесі және бір клиент
болады. Ену нүктесі қолданбағанда және клиенттер тікелей желілік адаптер
арқылы қосылғанда, нүкте-нүкте режимінде екі клиент қосыла алады. Ену
нүктесі желі идентификаторын SSID арнайы сигналды дестелер көмегі
арқылы әрбір 100мс сайын 0,1Мбитс жылдамдықпен жібереді.
Wi - Fi сымсыз байланыстың артықшылықтары:
- Желіні жүргізу үшін кабельді қолданбайды, желі жүргізу және
сәйкесінше желінің таралу аумағын кеңейтудің құны төмендейді. Желі
жүргізуге болмайтын орындар, мысалы, тарихи құндылығы бар ғимараттар
мен орындарда осы технологияны қолдануға болады.
- Wi - Fi құрылғылары технологиялық нарықта кеңінен тараған. Ал
әртүрлі өндірушілердің құрылғылары сервистің базалық деңгейінде өзара
әрекеттесе алады.
- Wi - Fi желісі роуминг қызметін қамтамасыз ете алады, сондықтан
клиенттік станциялар бір ену нүктесінен екіншісіне еш қиындықсыз көше
алады.
- Wi - Fi - бұл глобальді стандарттардың жиынтығы. Ұялы
телефондардан айырмашылығы, Wi-Fi құрылғыларды дүние жүзінің кез -
келген нүктесінде жұмыс істей алады.
Wi - Fi сымсыз желінің кемшіліктері:
- Жиілік диапазоны мен қолданылуы әртүрлі елдерде әрқалай болып
келеді. Көптеген еуропалық елдерде Wi - Fi желісінің екі қосымша арнасын
қолданады, ал ол Америка Құрама Штаттарында қолданылмайды.
- Басқа стандарттарға қарағанда электр тогын көп пайдаланылады және
батареяның өмір сүру уақытын азайтады, сәйкесінше құрылғының жұмыс
жасау кезінде температурасы көтеріледі. WEP шифрлау стандарты өте оңай
бұзылуы мүмкін. Көптеген жаңа құрылғылар жаңадан шыққан
хаттамалармен жұмыс істегенімен де, алдында қолданылған құрылғылар бұл
стандарттарға сәйкес келмеді. Сол себептен ескі ену нүктелерін ауыстыруға
тура келеді. 2004 жылы қабылданған ІЕЕЕ 802.11і стандарты қауіпсіз сызба
жаңа құрылғыларды әлдеқайда тиімді етті. Көптеген ұйымдар қосымша
бөгделердің енуінен қорғану үшін қосымша шифрлау қызметтерін
пайдаланады.[3]
- Wi - Fi жұмыс жасау аралығы шектелген. Қарапайым 802.11b, 802.11g
стандартты Wi - Fi байланысы ғимараттың ішінде 45 метр, ал сыртта 90 метр
қашықтықта жұмыс жасайды. Қысқатолқында пеш немесе айна Wi - Fi
құрылғыларының арасында орналасса, сигнал жіберу деңгейі төмендейді де,
26
мәліметтерді жіберу жылдамдығы төмендейді. Қашықтығы сонымен қатар
жиілікке де байланысты.
- Ашық ену нүктесі және шифрлауды қолданып тұрған ену нүктесі бір
немесе көршілес арналарда жұмыс істеп тұрған ашық ену нүктесіне біршама
кедергі келтіреді. Бұл мәселе ену нүктелерінің тығыз орналасқан
аймақтарында пайда болады, мысалы үлкен этажды ғимараттарда Wi - Fi
байланысы орнатылған болса.
- Әртүрлі өндірушілер жасаған құрылғыларымен стандарттарының
сәйкес келмеуі Wi - Fi сымсыз байланыс аймағын шектейді.
- Жауын - шашын кезінде мәліметтерді жіберу жылдамдығы
төмендейді.
- Қызметтік ақпараттың ағыны көптеп келгенде пайдаланып тұрған
құрылғы қайта жүктеуге кетіп қалуы мүмкін.
WLAN - ның IEEE 802.11 стандартымен қорғалуы үшін Wired
Equivalent Privacy (WEP) деген ортақ атқа ие мәліметтер тапсырудың
қауіпсіздік шараларын қамтитын кешен бар. Онда желіге заңсыз кіруге
қарсылық және ақпаратты ұрлауға кедергі жасайды.
Өндірісте Wi - Fi технологиясын қолдану әзірше шектелген көлемде
ғана қолданылып келеді. Siemens Automation & Drivers өзінің SIMATIC
контроллерінде Wi - Fi технологиясын ISM бос 2,4 ГГц диапазон жиілігінде
қолдануды ұсынып отыр. Оның мәліметтерді жіберу жылдамдығы 11 Мбитс.
Бұл технология қоймаларда қозғалмалы тауарларды
есепке алуда
қолданылады, сонымен қатар қандай бір белгілі себептермен Ethernet желісін
жүргізуге болмайтын жерлерде осы Wi-Fi технологиясы қолданылады.[2]
IEEE 802.11b стандарты 2,4 ГГц жиілік дипазонындағы DSSS
модуляциясымен ғана қолдануды қарастырады. Аталған стандарт бір қол
жеткізу нүктесіне қатысты 11 Мбитс өткізгіштік қабілетті қамтамасыз етеді.
Сигналдың базалық тапсырылуы ретінде жоғарыда аталған тура
кезектілік әдісі қолданылады. Мұнда диапазон бір - бірін жабатын бес
қосымша диапазонға бөлінеді. Олардың әрқайсысы арқылы ақпарат беріледі.
Әр биттің мағынасы қосымша кодтардың кезектілігімен кодталады.
802.11b стандартына енгізілген негізгі толықтырулар бұл 5,5 және
11Мбитс атты мәліметтер тапсырудың жаңа жылдамдықтарын қолдау болып
табылады. Бұл жылдамдықтарға жету үшін DSSS әдісі таңдап алынды, себебі
жиілікті секіріс әдісі бұдан жоғары жылдамдыққа төзе алмайды, яғни
қолдамайды. Осыдан шығатыны 802.11b жүйелері 802.11 DSSS жүйелерімен
сәйкес келеді, бірақ FHSS 802.11 жүйелерімен ... жалғасы
5
6
7
АНДАТПА
Берілген дипломдық жұмысында Еңбекшіқазақ ауданындағы Алма
бизнес орталығында (IEEE - 802.11n) стандартының негізінде сымсыз
кеңжолақты байланыс желісін құру жоспары мен негіздемесі қарастырылған.
Жобада стандарттың сипаттамалары, оның басқа стандарттардан
ерекшеліктері, желіні құру сұлбасы және жабдықтардың құрамы ұсынылған.
Жобада, сондай - ақ, жабдықтарды пайдалану кезіндегі өміртіршілік
қауіпсіздігі мәселелері қарастырылған.
Осы жобаны енгізудің техника - экономикалық негіздемесі жасалды.
АННОТАЦИЯ
В данной дипломной работе рассмотрен план и обоснование
построения сети беспроводной связи на основе стандарта Wi - Fi (IEEE-
802.11n) в бизнес центре Алма в Енбекшиказахском районе.
В дипломе так же представлены характеристики стандарта, отличие его
от других стандартов, схема построения сети и состав оборудования.
В проекте также описаны меры безопасности жизнедеятельности.
Разработано технико-экономическое обоснование внедрения данного
проекта.
ABSTRACT
In this diploma work examined the plan and justification of building a
wireless network based on the standard Wi-Fi (IEEE-802.11n) in business center in
Alma that located at Yenbekshikazakh district.
In the diploma also shows the characteristics of the standard, its difference
from other standards, a scheme for constructing the network structure and
equipment.
The project also describes the measures safety.
Technical and economic study of the project implementation.
8
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 802.11 СТАНДАРТТЫ ЖЕЛІНІҢ ТАЛДАНУЫ ЖӘНЕ ДАМУЫ
1.1 Қазіргі таңдағы дамудың анализі және технологияны таңдау
1.2 IEEE 802.11 технологиясының стандарттары
1.3 IEEE 802.11 стандартының деңгейлері
1.4 Wi - Fi технологиясының құрылу приниптері
1.5 Сымсыз желілердің қорғанысы
1.6 Еңбекшіқазақ ауданы сипаттамасы
1.7 Wi - Fi сымсыз технологиясын орнату
1.8 Құрылғыларға таңдау жасау
2 ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
2.1 Wi - Fi технологиясын жүзеге асыру орны
2.2 Дабылдың әрекет ету аймағын есептеу
2.3 Шуылды есептеу
2.4 Дабыл таралуындағы сызықты жоғалтуларды есептеуi
2.5 Френель зонасын есептеу
2.6 Wi - Fi модемінің қуат тұтыну есебі
2.7 Wi - Fi жүйесінде дабыл - шуыл қатынасы мен өшу деңгейі
6
7
7
8
12
18
24
29
30
31
34
34
36
39
41
45
47
49
3
БИЗНЕС ЖОСПАР
54
3.1 Жоба маңызы
3.2 Жобаның сипаттамасы
3.3 Маркетинг саласы
3.4 Өндірістік жоспар құру
3.5 Қаржы жоспары
3.6 Компания кірісі
3.7 Инвестицияның қайтарылу мерзімі
54
55
55
55
56
60
62
4
ӨМІРТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ
65
4.1 Адам өміріне қауіпті және зиянды факторларды талдау
4.2 Кондиционерлеуді есептеу
4.3 Кондиционерді таңдау
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
А ҚОСЫМШАСЫ
Ә ҚОСЫМШАСЫ
9
65
72
76
78
79
80
81
82
КІРІСПЕ
Бүкіл дүние жүзінде сымсыз қосылу қажеттілігі шапшаң өсуде, әсіресе
бизнес саласында. Қазіргі таңда Интернеттің қарқынды дамуы тек қана
трафиктің көбею санымен ғана емес, сондай-ақ тасымалданатын ақпараттың
сипатымен сипатталады. Желі күннен күнге көптеп ағыстық пішімде әр түрлі
аудио және видео on-line ақпаратарын таратады. Интернетте ақпаратты
профессионалды іздейтін адамдар категориясы пайда болды. Бұның бәрі
пайдаланушылар үшін жылдамдылық пен сенімді қатынас арналарын талап
етеді. Телефония желілерімен таралатын қатынастардың жылдамдығының
төмен болуына байланысты, қазіргі таңда үлкен қызмет көрсету қаптамасы
бар жоғары жылдамдықты ақпараттық желілер ұйымдастырылып жатыр.
Олардың бір түрі сымсыз желілер арқылы деректерге қатынас ұйымдастыру
болып табылады.
WLAN (сымсыз жергілікті желілер) - әсер ету радиусы 100 метрге
дейін.Олардың көмегімен ғимараттардағы, университетет кампустарындағы
және т.с.с. Топталған ресурстарға сымсыз рұқсат жүзеге асырылады. Әдетте
мұндай желілерді сымды корпоративті жергілікті желілерді жалғастыруда
пайдаланылады. Үлкен емес компанияларда WLAN сымды байланыстарды
толығымен алмастыра алады. WLAN үшін негізгі стандарт 802.11 болып
табылады. Сымсыз байланыс желілердің қолдану аясы өсіп келе жатуына
байланысты, 2,4 ГГц және 5 ГГц диапазонында болатын бөгеуілдердің саны
артып келе жатыр. Кедергі жасайтын қосалқы сәулеленулерді тудыратын
осы диапазондағы құрылғылар: сымсыз телефондар, Bluetooth-құрылғылар
микротолқынды пештер және 802.11 стандартында жұмыс істейтін
құрылғылар.
Желілік технологиялардың дамуының қазіргі кезеңінде сымсыз
желілердің Wi-Fi технологиясын пайдалану және орнату қарапайымдылығы,
мобильділікті талап ететін шарттарға ыңғайлы болып келеді. Wi - Fi
(ағылшынан аударғанда wireless fidelity - сымсыз байланыс) - 1997 жылы
шығарылған, 802.11 тобының кең көлемді сымсыз байланыс стандарты.
Wi - Fi технологиясын жергілікті сымсыз желі ұйымдастыруда, сонымен
қатар Интернетке жоғары жылдамдықпен енудің ыстық нүктелерін құруда
қолданылады.
10
1 802.11 СТАНДАРТТЫ ЖЕЛІНІҢ ТАЛДАНУЫ ЖӘНЕ ДАМУЫ
1.1 Қазіргі таңдағы дамудың анализі және технологияны таңдау
Көп жағдайларда сымды немесе оптоталшықты байланыс линияларын
қолдану мүмкін емес немесе экономикалы тиімсіз. Бұл жағдайда сұрақтың ең
тиімді шешімі, ал кейбір жағдайларда жалғыз шешімі болып, радиожелілер
арқылы деректерді таратуды қолдану. Сымсыз деректерді тарату
технологияларының негізгі ерекшеліктеріне мобилділік (тұтынушылардың
кеңістік қозғалу мүмкіндігі), кабелді салу техникалық мүмкіндігі жоқ
жерлерде (мысалы, архитектура ескеркіштері болып табылатын мекемелер)
желіні ұйымдастыру, желіге шалғай абоненттерді біріктіру мүмкіндіктері
жатады. Егер абоненттер аз қоныстанған немесе қиын қатынасты аумақтарда
орналасса, онда көп жағдайда кабелді тарту экономикалы тиімсіз болады.
Сонымен қатар, қажетті артықшылығы - бұл шұғылдық, егер сенімді
коммуникациялар қазір және тез арада қажет болса, ал кабелдік желінің
салынуы көп қаржыны және ұзақ уақытты талап етеді. Радиожабдық желіні
бірнеше сағатта немесе бірнеше минутта да үлкейтуге мүмкіндік береді.
Радиожабдық уақытша желілерді де ұйымдастыруға қолданады, мысалы,
көрме, сайлау кампанияларын жүргізу үшін және тағы басқа. Біз
радиожелілерді құруға арналған радиожабдықтарды және жабдықтың сол
немесе басқа класын шешуге арналған есептерді қарастырамыз. Жабдықтың
қандай диапазонында жұмыс істегеніне байланысты байланыстың ұзақтығы,
ақпаратты
тарату жылдамдығы, ауа райы шарттарына тәуелділік
көрсеткіштеріне тәуелді.
Негізгі сұраққа тоқталар алдында, магистралды желілердегі сымсыз
технологияларды қолдану қағидалары туралы бірнеше ауыз сөз айтып
кетейік. Әр түрлі жиілік диапазондарын, түрлі радиотолқындар
модуляцияларын және антенна түрлерін қолдана отырып, эфирде байланыс
арнасын телефондық абоненттік немесе магистралды кабел типі бойынша
ұйымдастыру (бұл арнаның анықталған басы мен аяғы бар), сондай-ақ,
жергілікті торап типі бойынша ұйымдастыру (арнаға бір уақытта бірнеше
абонент қосылған жағдайда). Радиоарнаның бірінші түрі нүкте - нүкте типті
арна, ал екіншісін, антенна конфигурациясы мен қолдану типіне тәуелді,
нүкте - көпнүкте арнасы деп атайды.
Магистралды желілік қосылыстар үшін көбінесе нүкте-нүкте арналары
қолданады. Осының арқасында радиорелейлік линиялар құрылады. Көрші
орналасқан релейлі бекеттердің (нүкте-нүкте арнасы) арақашықтығы бірнеше
оң мыңдаған километрлерге жете алады, олардың тарату жылдамдығы
оптоталшықтағыдан тек қана бір қатарға кем. Бірақ радиорелейлі линиялар -
бұл деректер үшін де, телефония үшін де қолданылатын жалпы
тағайындалған магистралды арналар, сондықтан да біз оларға тоқталмаймыз.
Мәліметтерді сымсыз тарату технологиясының кем дегенде бесеуін
11
атап көрсетуге болады:
- Радиорелелік жолдар.Бұл жүйелер таржолақты технология негізінде
құрылған және жоғарғы жиіліктегі үлкен жылдамдықта (155 М битс дейінгі)
мәліметтерді таратуға арналған.Олар синхронды технология бойынша жұмыс
істейді. Бұл технологияны пайдалану үшін қайта таратқыштар арасындағы
тура көріністі қамтамасыз ету қажет.
- Х.25 радиосы. Бұл технология да мәліметтерді таратудың таржолақты
технологиясына негізделген. Ол салыстырмалы түрде төменгі жиілікте (400-
500 МГц) жұмыс жасайтындықтан, мұнда қабылдаушы және таратушы
стансалар арасындағы тура көрініске қатаң талаптар қойылмайды. Атына сай,
мұнда мәліметтер дестелерді жалғау әдісі бойынша таратылады.
- CDRD (Cellular Digital Packet Data) құрылғысы. Тарату кезінде
мәліметтерді таржолақты технологияға сай кодалайтын және синхронды емес
режімде жұмыс істейтін сымсыз құрылғылар. Олар аса жоғары емес
жылдамдықтағы (19200 bps дейін) ақпарат алмасуды қамтамасыз етеді.
- Кеңжолақты радиомодемдер. Олар мәлімет таратуды жоғарғы
жылдамдықта (2 Мбитс дейін) қамтамасыз ете отырып, 2,4 және 5,7 ГГц
жиіліктердегі синхронды байланыс әдісі бойынша жұмыс жасайды.
- Ethernet сымсыз желілері. Байланыс құралының бұл түрі де
кеңжолақты технология бойынша қызмет көрсетіп, мәліметтерді синхронды
емес режімде таратады. Олар өткізу жолағы (синхронды емес мәлімет тарату
құралдарына тән) үнемді жұмсалған кезде, ақпарат алмасуды жеткілікті
түрде жоғарғы жылдамдықта (4 Мбитс дейін) жүзеге асырады.
1.2 IEEE 802.11 технологиясының стандарттары
IEEE 802.11 Radio Ethernet стандарты дегеніміз бірлескен желі
режиміндегі шектеулі аймақтағы сымсыз қатынастың
ұйымдастыру
стандарты, яғни бірнеше абоненттер жалпы тарату ортасына тең шыға алады.
802.11 - WLAN (Wireless Local Area Networks) сымсыз бірлескен желілерге
арналған бірінші өнеркәсіптік стандарт.
IEEE 802.11 Radio Ethernet стандарты ортаға шығуды басқаратын
деңгейде (MAC деңгейінде) және физикалық (PHY) деңгейде сымсыз
желілерді ұйымдастыруды анықтайды. Стандартта MAC(Medium Access
Control) деңгейінің бір нұсқасы және физикалық арналардың үш түрі
анықталған.
Сымды Ethernet - ке сәйкес, IEEE 802.11, GSMACA (Carrier Sense
multiple access collision avoidance) атауын иеленген, жеке тарату ортасын
пайдалану хаттамасын анықтайды. Сымсыз түйіндерде қайшылықтар
болуының ықтималдығы, Ready to send (RTS) деп аталатын қысқа
хабарламаның алдын ала шақыру жолымен азаяды, ол тарату мен адресаттың
жалғасуы жайында басқа түйіндерге хабарлайды. Бұл хабарланған хабар
ұзақтығына сәйкес, басқа түйіндердің таратуды уақытша тоқтатуына алып
келеді. Қабылдаушы станса RTS-қа clear to send (CTS) шақыруымен жауап
12
беруі тиіс. Бұл ортаның бос немесе бос емес және қабылдаушы түйіннің
қабылдауға дайын не дайын емесі жөнінде беруші түйіннің хабардар екенін
көрсетеді. Мәліметтер дестесі алынған соң, қабылдаушы түйін қатесіз
қабылданғаны туралы растау дерегін (ACK) беруі қажет. Егер АСК алынбаса,
мәліметтер дестесін тарату қайталанады.
Стандартта желіге кіретін түйінді бақылауға арналған аутентификация
мен өзгелердің тыңдауынан қорғануға арналған шифрлау арқылы мәліметтер
қауіпсіздігін қамтамасыз ету қарастырылған. Физикалық деңгейде стандарт
радиоарнаның екі түрін және бір инфрақызылды қарастырады.
802.11 стандарт негізіне ұялы архитектура да кіреді. Желі бір немесе
бірнеше ұяшықтардан (сот) тұруы мүмкін. Әрбір сота қатынау көзі боп
саналатын Access Point (АР) негізгі стансамен басқарылады. Қатынау көзі
мен радиус шегінен табылатын оның әсері арқылы жұмысшы стансалар
қызмет көрсетудің негізгі аумағын Basic Service Set (BSS) бейнелейді. Көп
ұялы желінің қатынау көздері өзара тарату жүйесі Distribution System (DS)
арқылы байланысады. Қатынау көздері мен тарату жүйесі бар барлық
инфрақұрылым қызмет көрсетудің кеңейтілген аумағын Extended Service Set
(ESS) көрсетеді және де қатынау көзінсіз іске асырылатын сымсыз желінің
бір ұялы нұсқасының стандарты да қарастырылған, мұнда оның қызметінің
белгілі бір бөлігі жұмысшы стансалардан тыс орындалады.
Қазіргі уақытта 802.11 тобының көптеген стандарттары бар:
- 802.11 - алғаш негізі қаланған стандарт. Радиоарна бойынша 1 және 2
Мбитс жылдамдықта мәліметтерді таратады;
- 802.11а - жоғары жылдамдықтағы WLAN стандарты. 54 Мбитс
дейінгі жылдамдықта ауқымы 5ГГц шамасында мәліметтерді таратады;
- 802.11b - өте кең таралған стандарт. Мәліметтерді 2,4 ГГц ауқымда 11
Мбитс дейінгі жылдамдықта радиоарна бойынша таратады;
- 802.11с - сымсыз көпір жұмысын регламенттейді. Берілген стандарт
қатынау көздерін өңдеу кезінде сымсыз құрылғыны жасаушылармен
қолданылады;
- 802.11d - әр түрлі елдердің заңнамалық қағидаларға сай келуін
қамтамасыз етілуінің мақсатында, арнаның физикалық параметрлері
(сәулелену қуаты мен жиілік ауқымы) мен сымсыз желі құрылғыларына
қойылатын талаптарды анықтайтын стандарт;
- 802.11е - бұл стандарттың құрылуы мультимедиа құралын
пайдаланумен байланысты. Ол аудио және бейнеқосымша секілді трафиктің
әр түрлі түрлеріне арналған артықшылықтар механизмін анықтайды.
Сұраным сапасының талабы, барлық IEEE WLAN радиоинтерфейстері үшін
қажеттілік;
- 802.11f - бұл стандарт аутентификациямен байланысты, желі
сегменттері арасында тұтынушының ауысуы кезіндегі байланыс көздерінің
өзара әсерінің жұмысын анықтайды. Стандарттың басқаша аталуы - Inter
Access Point Protocol. Салалас қатынау көздері арасындағы байланысты
көрсететін стандарт;
13
- 802.11g - 2,4 ГГц жиілік үшін қосымша модуляция техникасын
орнатады. 54 Мбитс дейінгі жылдамдықта,2,4 ГГц дейінгі ауқымда
мәліметтерді радиоарна бойынша таратуға арналған;
- 802.11h - бұл стандарттың шығуы, Европада 5 ГГц ауқымында жұмыс
істейтін бірнеше жерсеріктік байланыс жүйелері кезінде, яғни 802.11а
пайдаланған уақыттағы мәселелермен байланысты. Өзара бөгеуілдердің
алдын алу үшін 802.11h стандарты сәулелену қуаты және таратудың
тасымалдаушы жиілігі бар "квазиинтеллектуалды" басқару механизміне ие.
Азия мен Европада қолданылатын 5 ГГц жиілікте спектрді басқаруды
сипаттайтын стандарт;
- 802.11і (WPA 2) - сымсыз желі қауіпсіздік деңгейінің жоғарылауы
бұл стандарттың құрылу мақсаты болып табылады. Онда сымсыз желі, бөліп
айтқанда, 128,192 және256 бит ұзындығында кілттерді шифрлайтын шифрлау
алгоритмі, яғни Advanced Encryption Standart (AES) технологиясы арқылы
қорғану қызметінің жинағы енгізілген. Берілген уақыт мезетінде барлық
пайдаланушылардың біріктірілуі қарастырылады;
- 802.11j стандарты Жапония үшін арналған және 802.11а стандартын
4,9 ГГц қосымша арнамен кеңейтеді;
- 802.11n - желінің өткізу қабілеттілігі 100 Мбитс дейін көтеруге алып
келетін, бүгінгі күнде өңделістегі болашағы зор стандарт;
- 802.11r - бұл стандарт пайдаланушының желінің әрекет аумағының
бірінен басқасына өту мүмкіншілігі үшін роумингтің әмбебап және
біріктірілген жүйесінің құрылуын қарастырады;
- 802.11s - сымсыз жергілікті желілердің қамту ауданын көбейтеді.
Мәліметтерді сымсыз таратудағы IEEE барлық стандартының ішінде,
электротехника және радиоэлектроника инженерлік институтымен
анықталған әрі тәжірибеде жиі пайдаланылатыны үшеу ғана, бұлар: 802.11b,
802.11g және 802.11a.
Мәліметтерді сымсыз таратудағы стандарттарды салыстыру 1.1 кестеде
келтірілген.
14
1.1 К е с т е
- Мәліметтерді сымсыз таратудың стандарттарын
салыстыру
802.11n стандарты, қорыта айтқанда,2009ж. қабылданған өте кең
таралған стандарт және 2,4 ГГц ауқымда лицензиялаудан құрылғы
өндірушілер арасында біршама үлкен атаққа ие болды.
Өткізу қабілеттілігі (теориялық 300 Мбитс, нақты 100 Мбитс) біраз
ұсыныстар талабына сай келеді. Дегенмен 802.11n құрылғысы көбінде
төменгі жылдамдықтарға қарағанда, ең жоғары 100 Мбитс жылдамдықта
жұмыс істегендіктен әсерлік радиусы аз және сигнал сапасының нашарлауы
кезіндегі жылдамдықтың автоматты түрде төмендеуі ретінде қарастырылады.
2014 жылдың басына қарай 150 млн-ға жуық 802.11n радиоқұрылғысы
қолданысқа ие болды.
2001 жылдың аяғына қарай 5 ГГЦ (ISM ауқымы) жиілік ауқымында
қызмет көрсететін, сымсыз біріктірілген желілердің 802.11а стандарты пайда
болды. IEEE 802.11а стандартының сымсыз желілері мәліметтерді 54 Мбитс
дейінгі жылдамдықта таратады, яғни 802.11b желісіне қарағанда, мәліметтер
көлемін көбірек әрі 5есе жылдамырақ таратады.
802.11а стандартының кемшіліктері - 5 ГГц жиілік үшін кететін
радиотаратқыш қуатының шығыны және әсерлік радиусының кішілігі (2,4
ГГц үшін құрылғы 300 м дейін қашықтықта жұмыс істей алады, ал 5 ГГц
үшін 100 м-ге жуық). Мұнан басқа, 802.11а стандартына арналған құрылғы
қымбатырақ тұрады, бірақ уақыт өте келе 802.11b және 802.11а өнімдері
арасындағы айырмашылық та азая түседі.
802.11g - лицензиясыз, 2,4 ГГц жиілік ауқымында қызмет ететін,
WLAN әдісімен құрылған жаңа стандарт. IEEE 802.11g сымсыз желілерінде
мәліметтер таратудың ең жоғарғы жылдамдығы 54 Мбитс құрайды, ал
дамуы 802.11b стандартымен бірдей. Сәйкесінше, 802.11g карталы ноутбук
802.11b стандартының қатынау көзіне қосыла алады. Теорияға сүйенсек,
802.11n мына артықшылықтарға ие, яғни пайдалану қуатының төмендігі,
әсерлік қашықтығының алыстығы және сигнал қабілетілігінің жоғарылығы.
Қаншалықты төменгі жиіліктегі құрылғыларды дайындау жеңіл
болғандықтан, құрылғы бағасының ойластырылып қояды.
15 Стандарт
Сыйымдылығы,
Мбитс
Жиілік,
ГГц
Рұқсат етілген
жиіліктердегі
арналар саны
Стандарт
Мөлшерлеме
нақты
Жиілік,
ГГц
АҚШ
Азия
Европа
802.11
802.11b
802.11a
802.11g
802.11n
2
11
54
54
300
1,6
6
31
12
100
2,4
2,4
5
2,4
2,4
3
3
12
3
6
3
3
4
3
3
4
4
0
4
4
1.3 IEEE 802.11 стандартының деңгейлері
1.3.1 IEEE 802.11 стандартының физикалық деңгейі
IEEE 802.11 стандарты сигнал беру әдісінің екі түрінің бірін
қарастырады.Тура тізбек (Direct Seguence Spread Spectrum, DSSS) және
модуляция тәсілдерімен ерекшеленетін, бірақ спектр кеңеюінің бірдей
технологиясын қолданатын жиіліктік секіріс (Freguency Hopping Spread
Spectrum, FHSS). Спектр кеңеюі (Spread Spectrum, SS) технологиясының
негізгі қағидасы, әдеттегі потенциалды кодалау кезінде туындайтын
таржолақты сигнал спектрінен, мәліметтер таратудың бөгеуіл тұрақтылығын
біршама жоғарылататын кеңжолақты спектрге көшу. FHSS әдісі тарату
кезіндегі сигналдың тасымалдаушы жиілігінің өзгеруін қарастырады. FHSS-
ті қолдану барысында қабылдаптаратқыш құрылымы өте қарапайым болады,
бірақ бұл әдісті пайдалануға болады, егер өткізу қабілеттігі 2 Мбитс аспаса,
сонымен IEEE 802.11b қосымшасында 1DSSS бар. Яғни, мұнан көретініміз,
IEEE 802.11b құрылғысымен бірге DSSS-і бар IEEE 802.11 бірге қолданыла
алады, бұл кезде тарату жылдамдығы ең жоғарғы жылдамдықтан (2 Мбитс)
аспайды. DSSS әдісінің негізінде фазалық манипуляция қағидасы жатыр
(яғни сигналдың бастапқы фазасының секірісті өзгеруінде ақпарат
таратылады). Берілетін сигнал спектрінің кеңеюі үшін, кездейсоқ тізбек
болып табылатын әрі Баркер коды деп аталатын берілетін ақпарат түрленуі
қолданылады. Баркер тізбегінде әрбір берілетін битке 11бит келеді. Баркер
тізбегін тура және инверсті деп бөлеміз. Бірлік биттер Баркердің тура
кодымен, ал нөлдіктер инверсті беріледі. 2,4 ГГц ауқымдағы сымсыз
компьютер желілерімен ені 83 МГц, 14 арнаға бөлінген айтарлықтай тар
аудан анықталады. Арналар арасында өзара бөгеуілдерді болдырмау үшін,
олардың жолақтары бір - бірінен 25 МГц алшақ болуы тиіс. Бір уақытта бір
аумақта 3 арна ғана пайдаланылуы мүмкін. Мұндай жағдайда бөгеуілдерден
автоматты түрде жиілік өзгеруі арқылы құтылу мәселесін шешуге мүмкін
болмайды, сондықтан сымсыз біріктірілген желілерде жоғары
артықшылықты кодалау пайдаланылады. Егер бұл шара да көмектесе алмаса,
тарату жылдамдығы ең жоғарғы 11 Мбитс мәнінен біртіндеп келесі мәндерге
төмендейді: 5,5; 2; 1 Мбитс. Жылдамдықты бөгеуіл деңгейінің
жоғарылауында ғана емес, егер сымсыз желі элементтерінің ара қашықтығы
біршама үлкейсе де төмендетеміз.
1.3.2 IEEE 802.11 стандартының арналық деңгейі
Ethernet сымды желісіне сәйкес, Wi - Fi сымсыз компьютерлік
желілерінің арналық деңгейіне логикалық байланыспен басқару (Logical Link
Control, LLC) және тарату ортасына (Media Access Control, MAC) шығуды
басқару деңгейшелері енгізілген. Ethernet және IEEE 802.11 екеуінде де
сымды және сымсыз желілердің бірігуін қарапайым түрде жүзеге асыратын
LLC бір. Екі стандартта да МАС бірдей қызмет етеді, бірақ олардың
арасындғы аз ғана айырмашылық, сымды және сымсыз желілерді
16
салыстыруға арналған қағидалары бар.
Ethernet - те жалпы тарату ортасына (бұл жерде кабель) көбірек шығу
мүмкіншілігін қамтамасыз ету үшін қайшылықты (бірнеше құрылғының
таратуды бір мезгілде бастауын, компьютерлік желі терминологиясында
осылай атайды) өңдеп және айқындылықты анықтайтын CSMACD
хаттамасы пайдаланылады.
IEEE 802.11 желілерінде таратудың кезекті режімі қолданылады, яғни
әрбір уақыт мезгілінде станса мәліметті не қабылдап, не таратып отыруы
тиіс,сондықтан тарату процесінде қайшылықты табу мүмкін емес.IEEE
802.11-не арналып CSMA 1CD хаттамасының CSMACA (Carrier Sense
Multiple Access with Collision Avadance) деп аталатын өзгертілген нұсқасы
өңделіп шығарылған.Ол былай жұмыс істейді.Мәліметті таратқалы жатқан
станса әуелі `эфирді тыңдайды'. Егер жұмыс жиілігінде белсенділік
байқалмаса,станса алғашында бірнеше уақыт аралығында күтеді,сонан кейін
қайтадан `эфирді тыңдайды',егерде мәлімет тарату ортасы әлі де бос тұрса,
таратуды іске асырады. Желі соқтығысып қалмас үшін, егер бірнеше станса
бір мезгілде жиілік алатын болса, кездейсоқ кідіріс болып тұруы қажет. Егер
ақпаратты десте бұрмаланусыз келсе, қабылдаушы станса қайтадан анықтама
жібереді. Дестенің тұтастығы бақылау қосындысы әдісімен бақыланады.
Анықтаманы ала отырып, таратушы станса берілген ақпарат дестесінің
тарату процесін аяқтайды. Егер анықтама алынбаса, станса қайшылық болды
деп есептеп, кездейсоқ уақыт аралығында қайтадан десте таратылады.
1.1 Сурет - "Жасырын нүкте" проблемасының иллюстрациясы
Сымсыз желілер үшін өзіндік мәселелердің бірі-әрбіреуінің қатынау
көздерінің байланыс сапасы жақсы бола тұра, екі тұтынушы станса бір-
бірімен нашар байланыста болады. Мұндай кезде таратушы тұтынушы
стансасы қатынау көзіне эфирді тазалау туралы тапсырыс жібереді. Осы
кезде бұйрық бойынша, қатынау көздерінен басқа тұтынушы стансалар
17
нашар байланыстағы екі көздің сөйлесуін уақытша тоқтатады.
Эфирді еріксіз тазалау режимі (Reguest to Send Clear to Send, RTSCTS
хаттамасы) IEEE 802.11 құрылғысының барлық стандарттарында дамымаған,
егер бар болса, тек соңғы жағдайларда ғана қосылады. Ethernet-те мәліметтер
ағынын тарату кезінде, барлық стансалар арасында, таратылған байланыс
арнасына шығуды басқару пайдаланылады. Керісінше, IEEE 802.11
стандартында мұндай жағдайда қатынау көзінен орталықтан басқару
қолданылады. Тұтынушы стансалар біртіндеп мәліметтер ағынын таратуға
сұрана бастайды. Егер қандай да бір станса мәліметтер ағынын тарататынын
хабарласа, қатынау көзі барлық стансалар ішінен арнайы оған таратуға уақыт
аралығын бөледі.
1.2 Сурет - Дұрыс қойылған арналардың қатынас нүктелері үшін
иллюстрациясы және желіге қосылысы
Ескеретін жайт, эфирді еріксіз тазалау қосымша қызмет
ақпараттарымен және қысқа мерзімді үзілістермен байланысты болуына сай,
сымсыз желі жұмысының сенімділігін төмендетеді. Бұдан басқа, сымды
Ethernet желілерінде тарату процесінде (бұл желінің нақты өткзу
қабілеттілігін жоғарылатады) қайшылық табылған жағдайда тек кезекті ғана
емес, сонымен бірге таратудың екі жақты нұсқасын да жүзеге асыруға
болады. Сол себепті, жоғарыда айтылған шарттарға сәйкес, сымды Ethernet -
ке қарағанда IEEE 802.11b сымсыз желісінің нақты өткізу қабілеттілігі
төменірек. Егер 10 Мбитс Ethernet желілері мен IEEE 802.11b (ең жоғарғы
тарату жылдамдығы 11 Мбитс) стандартына бірдей пайдаланушылармен
бірдей жүктеме беріп және біртіндеп көбейтіп отырсақ, біраздан соң IEEE
18
802.11b жұмысы нашарлай бастайды, ал Ethernet қалыпты қызметін атқарып
тұра береді.
Қаншалықты тұтынушы стансаларының жедел әрекетті құрылғылары
дербес қоректенетін болса да, IEEE 802.11 стандартында қоректенуді
басқаруға көп көңіл бөлінген. Жекелеп айтсақтұтынушы стансасы белгілі
уақыт аралығында, қосу сигналын қабылдау үшін тоқтаған кезде қатынау
көзін беру мүмкіншілігі бар режім қарастырылған. Егер бұл сигнал
қабылданса, тұтынушы құрылғысы іске қосылады, керісінше жағдайда ол
келесі мәліметті қабылдау айналымына шейін тоқтап тұрады.
Жарым-жартылай жабылушы "ұя" жасай отырып, қосу және қайта
қосудың динамикалық процессі желі администраторларына өте кең жабумен
сымсыз желілерді қондыруға рұқсат етеді. Сондай қосылудың саналы түрі,
қайсыда көршілес жабылушы қатынау нүктелері бір - біріне жұмыс кезінде
бөгеттерді жасамау үшін әр түрлі DSSS каналдарды қолданады.
MAC-деңгейінде желінің негізгі құрылымы, және осы деңгеймен
көрсетілетін қызмет көрсетудің тізімі анықталады. Стандартта желінің
құрылымының екі негізгі типі қарастырылады: Ad - Нос және Infrastructure
Mode.
1.Ad - Hoc қосуы (нүкте - нүкте)
1.3 Сурет - Ad-Hoc әсерлесу тәртібі
IBSS (Independent Basic Service Set) немесе Peer to Peer (нүкте - нүкте)
режимі деп аталынатын Ad - Hoc режимінде станциялар бір - бірімен
тұрақты
әсерлесіп тұрады. Барлық компьютерлер сымсыз картамен
жабдықталады және олар 11 Мбитс жылдамдықты қамтамасыз ететін,
802.11b стандарты бойынша жұмыс істейтін радиоарна бойынша бір -
бірімен тура байланысады. Ad - Hoc әсерлесу тәртібі 1.3 - суретте
көрсетілген.
19
Әрбір станция сымсыз адаптермен қамтамасыз етілу керек. Мұндай
байланыстың түрінде ешқандай желілік инфроқұрылым қажет емес. Ad - Hoc
режимінің негізгі кемшілігі болып әсер ету радиусы шектелген екені болып
табылады.
2.Инфрақұрылымдық қосу
Infrastructure Mode режимі кезінде станциялар бір - бірімен қатынау
нүктесі (Access Point) арқылы байланысады. Ол сымсыз желіде концентратор
рөлін атқарады. Қатынау нүктесіне әсерлесудің екі режимі бар: BSS (Basic
Service Set) және ESS (Extended Service Set). BSS режимі кезінде станциялар
сыртқы желі арасында көпір қызметін атқаратын қатынау нүктесі арқылы
байланасады. ESS режимі кезінде бірнеше BSS желілердің инфрақұрылымы
қарастырылады. Сонымен қатар қатынау нүктелері бір-бірімен байланысады
да, осының арқасында бір BSS-тан екінші BSS-қа трафикті жүргізуге
мүмкіншілік береді. Қатынау нүктелері өзара кабельдік желі немесе
радиокөпірлер арқылы байланысады. Инфрақұрылымдық қосылу тәртібі 1.4
- суретте көрсетілген.
1.4 Сурет - Infrastucture Mode әрекеттестік тәртібі
IEEE 802.11b стандартында сымсыз желілерде ақпаратты тарату ортаға
қатынауды ұйымдастыру үшін (Carrier Sense Multiple Access Collision
Avoidance, CSMACA) тасымалдаушыны табу мен соқтығыстарды
болдырмау коллективті қатынау әдісі пайдаланылады. Эфир-ге ақпаратты
жіберу алдында станция RTS (Ready To Send) атты арнайы хабарды жібереді,
бұл хабар түйіннің ақпарат жіберуге дайын екенін білдіреді. Қабылдайтын
жақ RTS сигналын алғаннан кейін, CTS (Clear To Send) сигналын жіберумен
20
жауап береді. Бұл станция қабылдауға дайын екенін көрсетеді. Осыдан кейін
таратушы станция мәліметтер дестесін жібереді да, ал қабылдағыш станция
ACK кадрын жауап ретінде жіберуге тиіс. Егер АСК жетпеген болса,
мәліметтік дестелер қайта жіберіледі.
Әрбір ақпараттық десте CRC-пен жабдықталады, бұл қабылдау кезінде
қате дестелерді анықтау үшін пайдаланады. Стандарттағы дестелік
фрагментациялау үлкен ақпараттық дестені кішігірім бөліктерге бөлуді
қамтамасыз етеді. Мұндай әдіс ақпараттық дестенің қайта жіберу
ықтималдығын азайтуға мүмкіндік береді.
1.5 Сурет - Ұжымдық қатынау әдісін іске асыру
Ұжымдық қатынау әдісін іске асыру 1.5 - суретте көрсетілген.
Стандартпен қарастырылған ақпаратты дестелеу спецификациясы ақпаратты
30 байтты бақылау және мекен ақпаратымен қамтамасыздандырылған, 2048
байтқа тең ақпарат блоктарына және 4 байтты CRC-блогынан тұратын
дестелерге бөліктеуді қарастырады. Осы стандарт 1500 немесе 2048 байтты
дестелерді пайдалануды ұсыныс береді. Мәлімет дестесінің құрылымы 1.8 -
суретте көрсетілген.
1.6 Сурет - Мәлімет дестесінің құрылымы
Мәліметті сымсыз таратудың техникалық қағидаларын қарастырайық.
Тасымалдаушы ретінде радиотолқындар қолданылатын және
21
компьютерлерге үйреншікті ортасы бар соңғы технология, біріктірілген
желілер, компьютерлер мен тіректі желілер арасында мәліметтерді сымсыз
тарату ұйымдары үшін біршама қолайлы болып табылады.
Radio-Ethernet - бұл біріктірілген желі режіміндегі шектеулі аймақтағы
сымсыз қатынастың ұйымдық стандарты: бірнеше абоненттер жалпы тарату
ортасына тең түрде шығады. Осы стандартқа сәйкес арна келесі үш
технологияның кез келгенімен ұйымдастырылуы мүмкін:
- инфрақызыл спектрде тарату;
- тура тізбек әдсі (DSSS) бойынша кең жолақты сигналды (КЖС)
тарату;
- жиіліктік секіріс әдісі бойынша КЖС тарату.
Инфрақызыл ауқым желілері бірінші кезекте, ішкі жайларда
пайдалануға бағдарланған. Екі кеңжолақты технологиялар (DSSS және FHSS)
екі жиілікті ауқымдарда ұсынылады: бірі 902 - 928 МГц, екіншісі 2400-
2483,5 МГц ауқымда. Европада және Ресейде 915 МГц ауқымы басқа
байланыс құралдарымен жұмыстанған соң, көбінесе ғимарат ішінде
пайдалануға арналған. 2,4 ГГц ауқымы ғимараттың ішінде немесе одан тыс
жұмыс үшін қолайлы. Сыртқы пайдалануда таратқыштың қуаты 100 мВт-тан
аспауы тиіс.
1.4 Wi - Fi технологиясының құрылу принциптері
Wi - Fi (Wireless Fidelity) атымен белгілі IEEE 802.11b стандарты 1999
жылы қабылданған. 1999 жылы күзде Wi - Fi брендінің иесі болып
табылатын Wireless Ethernet Compatibility Alliance организациясы құрылды.
Пресс - конференция барысында бұл организацияның тұлғалары бұл
технологияны сымсыз Ethernet (Wireless Ethernet) желілерінің трафигі
сыртқы орта әсерінен көбірек қорғалған болса, онда Wi - Fi желілерінің
трафигі радиотолқындар арқылы беріледі және жүйе жұмысына кедергі
келтіріп, тоқтатып тастайтын атмосфералық ауытқуларға бейім. Wi-Fi
сымсыз локальдік желіні және жоғары жылдамдықтағы сымсыз Интернетке
қосылу мүмкіндігін қамтамасыз ете алады, 1.7 - суретте көрсетілген.
22
1.7 Сурет - Wi - Fi сымсыз қолжеткізу нүктесі
Нақты стандартына сәйкес Wi-Fi желісі 2,4 ГГц жиілігінде немесе 5
ГГц жиілігінде жұмыс жасайды және мәліметтерді жіберу жылдамдығы 2
Мбитс - тан басталады.
Бір ену нүктесі 200 метр аралықты желімен қамтамасыз ете алады.
Офистік және үйдегі желіден де басқа Wi-Fi сымсыз желісі Интернетке (хот -
спот) қосылуда өте тиімді болып келеді. Интернетке қосылуға мүмкіндік
алды. Wi-Fi желісін сәтті құру үшін оның қызмет етуіне аса назар аударып,
құрылғыларды мұқият таңдау және желінің өзін дұрыс ұйымдастыра білу
керек. Wi-Fi технологиясы ламуын жалғастыруда. Осы жағдайда физикалық
деңгейдің протоколдары да, жүйелік архитектураның өзі де өзгеріске
ұшырайды. Біреулер бұл процесті қалың және жіңішке қол жеткізу
нүктелерінің арасындағы күрес ретінде түсіндіріледі. [2]
Бірақ тәжірибелі мамандардың айтуы бойынша жағдай анализіне
осылайша немқұрайлы қарайтын болсақ, мекемелерге жоғары сенімділікпен
қызмет ететін, масштабты өнімділікке ие Wi-Fi жүйесі қажет екенін
түсінбейміз. Сонымен қатар олар қолдануда қымбат емес болып келеді.
Wi - Fi технологиясы абоненттердің аутентификациялану принциптері,
сымсыз Wi - Fi технологияларының аутентификациясы радио қол жеткізу
құрылғыларының аутентификациясына бағытталған, яғни жүйелік
қорлардың тұтынушыларының нақты абонентіне емес. Сымсыз Wi - Fi
желісінің абонентінің аутентификациялау үрдісі келесі этаптардан тұрады,
1.8 - суретте көрсетілген.
23
1.8 Сурет - Wi - Fi технологиясының аутентификациясы
(Client) абоненті Probe Request фреймін барлық радиоарналарға
жібереді. Радио қол жеткізудің әр бір нүктесі AP (Access Point), абонент
орналасқан аймақ, жауап ретінде Probe Response фреймін жібереді.
Абонент алдымен радио қол жеткізудің өзіне лайықты нүктесін таңдап
алып, қызмет көрсетуші радиоарнаға аутентификация жасауға сұраныс
жібереді. Радио қол
жеткізу нүктесі аутентификацияға оң жауап
(Authentication Reply)қайтарады. Сәтті аутентификация болса, абонент радио
қол жеткізу нүктесіне ассоциация фреймін жібереді (Assocftion Request).
Радио қол жеткізу нүктесі жауап есебінде ассоциацияны нақтылайтын фрейм
(Association Response) жібереді. Енді абонет радио қол жеткізу нүктесімен
және сымдық желімен қолданбалы трафикпен айырбасты жүзеге асыра
алады.[3]
Активтелу кезінде, сымсыз абонент өзінің радио аймағында басқарумен
фрейм Probe Request көмегімен радио қол жеткізу нүктелерін іздестіре
бастайды. Probe Request фрейм әрбір радиоарнаға жіберіледі, сонымен қатар
ол тұтынушыға қажетті идентификаторы бар, SSID радио қол жеткізудің
барлық нүктелерін табуға тырысады. Абоненттің радио көріну аймағындағы
радио қол жеткізудің әрбір нүктесі, Probe Request фреймі талап ететін
параметрлерге жауап бере отырып, Probe Response фреймімен кері жауап
қайтарады, бұл жауап фреймінің құрамына синхронизацияланған ақпарат
және радио қол жеткізу нүктелерінің жүктемесінің ағымдық ақпараты кіреді.
Абонент, радиоалмасу мен жүктеме жылдамдықтарын бірге қарай отырып,
радио қол жеткізудің қандай нүктесімен жұмыс істейтінін анықтайды. Радио
қол жеткізудің сыңайлы нүктесі таңдап алынғаннан кейін, абонент
аутентификация фазасына ауысады.
Ашық аутентификация, негізінен, қарапайым түсінікте аутентификация
алгоритмі болып саналмайды. Радио қол жеткізу нүктесі ашық
аутентификацияның кез келген сұранысын қанағаттандырады. Бір қарағанда,
бұл алгоритмді қолданудың маңызы жоқ сияқты, бірақ ескертетін жайт 1997
жылы шығарылған, Wi - Fi аутентификациясы әдісі сымсыз аймақтың желіге
логикалық тез қосылуға бағытталған. Оның үстіне, көптеген Wi - Fi
24
технологиясының құрылғылары, процессорлық қуаты көп емес, ақпаратты
жинау блоктары (штрих - кодтау сканері т.б) ретінде белгілі.
Ашық аутентификация үрдісінде екі түрлі хабарлама алмасу жүреді:
- аутентификация сұраным (authentication request);
- аутентификацияны бекіту (AuthenticationRespons).
Сымсыз желілер кабельі желілерден екі түрде ажыратылады -
физикалық Phy және арналы MAC - ашық жүйелердің әсерінің жеті деңгейлі
модель деңгейінде. Анағұрлым жоғары деңгей сым және желілерде жүзеге
асады, ал шынайы қауіпсіздік осы деңгейлерде қамтамасыз етіледі.
Сондықтан, осы және басқа да желілердің қауіпсіздігіндегі айырмашылық,
физикалық және МАС - деңгейінің қауіпсіздігінің айырмашылығына
теңеледі.
1.9 Сурет - Ашық аутентификация
Ашық аутентификация кезінде сымсыз аймақтық желіге әр бір абонент
ене алады. Егер сымсыз желіде шифрлену қолданылмаса, радио қол жеткізу
нүктесінің SSIO идентификаторын білетін кез келген абонент желіге де кіре
алады. Радио қол жеткізу нүктелері NEP шифрлеуді қолданса, онда осы
шифрлеу кілттері қол жеткізуді бақылау құрылғысы болады. Егер абонентте
сұраныс WEP - кілт болмаса, онда сәтті аутентификация болса да, ол радио
қол жеткізу нүктесі арқылы ақпаратты бере алмайды және радио қол жеткізу
нүктесі жіберген ақпаратты оқи да алмайды. Бүгінгі күні Wi-Fi желілерін
қорғауда аутентификацияның қиын алгоритмдік математикалық модельдері,
ақпаратты шифрлау, олардың тасымалының бүтін болуы қадағаланса да,
соған қарамастан, басқа сырт адамдардың ақпаратты біліп қою немесе кіру
ықтималдылығы бар. Сондықтан желінің қауіпсіздігіне дұрыс мән берілмесе,
кез келген адам Wi - Fi желісін қолданушыларының дискін немесе басқа да
маңызды ақпаратты оңай қолға түсіріп, ал одан кейін сол арқылы LAN
қорларына өте алады. Трафикті таңдап, одан қажетті ақпаратты алып,
25
интернет - трафикті қолданып, ПК қолданушыларына жасырын шабуылдап,
қол жеткізу нүктелерінің жасанды түрін ендіріп, тағы басқа да заңсыз іс -
құрылымдарды сіздің желіңіздің атынан орындай алады. [4]
Wi - Fi қауіпсіздігі үшін мәліметтерді тасымалдауда қауіпсіздік
шаралары қарастырылған. Wi - Fi желілері алғаш қолданыла бастаған кезе,
қауіпсіздік ретінде SSID (Server Set ID) паролі болатын, уақыт өте келе бұл
технология сенімді қорғанысты қамтамасыз ете алмайтын болып шықты.
Wi - Fi сызбасында кем дегенде бір ену нүктесі және бір клиент
болады. Ену нүктесі қолданбағанда және клиенттер тікелей желілік адаптер
арқылы қосылғанда, нүкте-нүкте режимінде екі клиент қосыла алады. Ену
нүктесі желі идентификаторын SSID арнайы сигналды дестелер көмегі
арқылы әрбір 100мс сайын 0,1Мбитс жылдамдықпен жібереді.
Wi - Fi сымсыз байланыстың артықшылықтары:
- Желіні жүргізу үшін кабельді қолданбайды, желі жүргізу және
сәйкесінше желінің таралу аумағын кеңейтудің құны төмендейді. Желі
жүргізуге болмайтын орындар, мысалы, тарихи құндылығы бар ғимараттар
мен орындарда осы технологияны қолдануға болады.
- Wi - Fi құрылғылары технологиялық нарықта кеңінен тараған. Ал
әртүрлі өндірушілердің құрылғылары сервистің базалық деңгейінде өзара
әрекеттесе алады.
- Wi - Fi желісі роуминг қызметін қамтамасыз ете алады, сондықтан
клиенттік станциялар бір ену нүктесінен екіншісіне еш қиындықсыз көше
алады.
- Wi - Fi - бұл глобальді стандарттардың жиынтығы. Ұялы
телефондардан айырмашылығы, Wi-Fi құрылғыларды дүние жүзінің кез -
келген нүктесінде жұмыс істей алады.
Wi - Fi сымсыз желінің кемшіліктері:
- Жиілік диапазоны мен қолданылуы әртүрлі елдерде әрқалай болып
келеді. Көптеген еуропалық елдерде Wi - Fi желісінің екі қосымша арнасын
қолданады, ал ол Америка Құрама Штаттарында қолданылмайды.
- Басқа стандарттарға қарағанда электр тогын көп пайдаланылады және
батареяның өмір сүру уақытын азайтады, сәйкесінше құрылғының жұмыс
жасау кезінде температурасы көтеріледі. WEP шифрлау стандарты өте оңай
бұзылуы мүмкін. Көптеген жаңа құрылғылар жаңадан шыққан
хаттамалармен жұмыс істегенімен де, алдында қолданылған құрылғылар бұл
стандарттарға сәйкес келмеді. Сол себептен ескі ену нүктелерін ауыстыруға
тура келеді. 2004 жылы қабылданған ІЕЕЕ 802.11і стандарты қауіпсіз сызба
жаңа құрылғыларды әлдеқайда тиімді етті. Көптеген ұйымдар қосымша
бөгделердің енуінен қорғану үшін қосымша шифрлау қызметтерін
пайдаланады.[3]
- Wi - Fi жұмыс жасау аралығы шектелген. Қарапайым 802.11b, 802.11g
стандартты Wi - Fi байланысы ғимараттың ішінде 45 метр, ал сыртта 90 метр
қашықтықта жұмыс жасайды. Қысқатолқында пеш немесе айна Wi - Fi
құрылғыларының арасында орналасса, сигнал жіберу деңгейі төмендейді де,
26
мәліметтерді жіберу жылдамдығы төмендейді. Қашықтығы сонымен қатар
жиілікке де байланысты.
- Ашық ену нүктесі және шифрлауды қолданып тұрған ену нүктесі бір
немесе көршілес арналарда жұмыс істеп тұрған ашық ену нүктесіне біршама
кедергі келтіреді. Бұл мәселе ену нүктелерінің тығыз орналасқан
аймақтарында пайда болады, мысалы үлкен этажды ғимараттарда Wi - Fi
байланысы орнатылған болса.
- Әртүрлі өндірушілер жасаған құрылғыларымен стандарттарының
сәйкес келмеуі Wi - Fi сымсыз байланыс аймағын шектейді.
- Жауын - шашын кезінде мәліметтерді жіберу жылдамдығы
төмендейді.
- Қызметтік ақпараттың ағыны көптеп келгенде пайдаланып тұрған
құрылғы қайта жүктеуге кетіп қалуы мүмкін.
WLAN - ның IEEE 802.11 стандартымен қорғалуы үшін Wired
Equivalent Privacy (WEP) деген ортақ атқа ие мәліметтер тапсырудың
қауіпсіздік шараларын қамтитын кешен бар. Онда желіге заңсыз кіруге
қарсылық және ақпаратты ұрлауға кедергі жасайды.
Өндірісте Wi - Fi технологиясын қолдану әзірше шектелген көлемде
ғана қолданылып келеді. Siemens Automation & Drivers өзінің SIMATIC
контроллерінде Wi - Fi технологиясын ISM бос 2,4 ГГц диапазон жиілігінде
қолдануды ұсынып отыр. Оның мәліметтерді жіберу жылдамдығы 11 Мбитс.
Бұл технология қоймаларда қозғалмалы тауарларды
есепке алуда
қолданылады, сонымен қатар қандай бір белгілі себептермен Ethernet желісін
жүргізуге болмайтын жерлерде осы Wi-Fi технологиясы қолданылады.[2]
IEEE 802.11b стандарты 2,4 ГГц жиілік дипазонындағы DSSS
модуляциясымен ғана қолдануды қарастырады. Аталған стандарт бір қол
жеткізу нүктесіне қатысты 11 Мбитс өткізгіштік қабілетті қамтамасыз етеді.
Сигналдың базалық тапсырылуы ретінде жоғарыда аталған тура
кезектілік әдісі қолданылады. Мұнда диапазон бір - бірін жабатын бес
қосымша диапазонға бөлінеді. Олардың әрқайсысы арқылы ақпарат беріледі.
Әр биттің мағынасы қосымша кодтардың кезектілігімен кодталады.
802.11b стандартына енгізілген негізгі толықтырулар бұл 5,5 және
11Мбитс атты мәліметтер тапсырудың жаңа жылдамдықтарын қолдау болып
табылады. Бұл жылдамдықтарға жету үшін DSSS әдісі таңдап алынды, себебі
жиілікті секіріс әдісі бұдан жоғары жылдамдыққа төзе алмайды, яғни
қолдамайды. Осыдан шығатыны 802.11b жүйелері 802.11 DSSS жүйелерімен
сәйкес келеді, бірақ FHSS 802.11 жүйелерімен ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz