Алматы қаласындағы 1 - ЖЭО өлшеуіш жүйелеріндегі қажеттi өлшемдердiң көлемiн анықтау сұрақтары
9
10
11
12
Аңдатпа
Осы дипломдық жұмыста Алматы қаласындағы 1 - ЖЭО өлшеуіш
жүйелеріндегі
қажеттi өлшемдердiң көлемiн анықтау сұрақтары
қарастырылған. Тоқ және кернеу трансформаторларды таңдау үшiн қысқа
тұйықталу тоқтарының есептеулері жасалған. Өлшемдердi жоғарғы дәлдiкпен
алуға үшін, ТТ және КТ таңдалынған. Автоматтандырылған басқару жүйесі
және электр энергиясын есепке алу жүйесiне
қатысты сұрақтар
қарастырылды.
Тiршiлiк қауіпсіздігі және экономикалық бөлімдеріне
есептеулер жүргізілді.
Аннотация
В данной выпускной работе были рассмотрены вопросы определения
необходимого
объема измерений
на примере Алматинской ТЭЦ-1.
Произведен расчёт токов короткого замыкания для выбора трансформаторов
тока и напряжения. Выбраны необходимые трансформаторы ТК и ТН, что
позволяет
получить
наиболее
достоверные измерения. Рассмотрены
некоторые вопросы по автоматизированной системе контроля и учета
электроэнергии. Произведены
расчеты
по
разделам
безопасности
жизнедеятельности и экономики.
Annotation
In this final work questions of determination of necessary volume of
measurements on the example of Almaty CHPP-1 were considered. Calculation of
currents of short circuit for a choice of transformers of current and tension is made.
Necessary transformers of shopping mall and TN that allows to receive the most
reliable measurements are chosen. Some questions on the automated monitoring
system and the accounting of the electric power are considered. Calculations for
health and safety and economy sections are made.
Кіріспе
Бүгінде Қазақстан ғана емес , бүкіл дүниежүзі табиғи менералды
ресурстарды мейлінше үнемдеп пайдалануға қатты көңіл бөліп отыр .
13
Еліміздің қазіргі қарқынды экономикалық дамуы, күнделікті тұрмыста
энергия тұтынудың жаппай өсуі, сонымен қатар, тұтынушылар тарапынан
ысырапшылдықтың орын алуы - соңғы кезде энергияны үнемдеу мәселесін
мемлекеттік деңгейге қоюға алып келді. Электр және жылу энергиясын, ауыз
суды тұтынудың өсімінен туындаған мәселені тек мемлекет шешуі керек деп
қарауға болмайды. Оның үстіне энергия өндіретін кәсіпорындарды жаңадан
салу қомақты материалдық шығындармен қатар уақыт шығынын да қажет
ететінін ескеруіміз қажет.
Міне сондықтан да, әрбір азамат, барлық мемлекеттік және
коммерциялық құрылымдар энергияны үнемдеудегі жауапкершілікті түсініп,
оған өз үлестерін қосуы тиіс, бұл еліміздің экономикасын тиімді дамытуға
және азаматтардың тұрмысын жақсартуға әсерін тигізеді. Өйткені, электр,
жылу және су құбырлары желісін тұтынушылардың өздері пайдаланады.
Мамандардың айтуынша біздің елімізде энергия ресурстарын пайдалану
тиімділігі бүгінгі күні 30 пайыздан аспайды, яғни, тұтынылатын энергияның
үштен екісін ысыраппен пайдаланып отырмыз деген сөз. Қазіргі уақытта
дүние жүзінің барлық өнеркәсібі дамыған елдерінде энергияны үнемдеу
мәселелері жоғары қарқынмен шешілу үстінде. Соңғы ширек ғасырдың ішінде
энергия үнемдейтін мақсатты саясатты іске асыру есебінен осы Евпорпалық
дамыған елдерде жалпы ішкі өнімнің энергияны пайдалану көрсеткішін 30
пайызға дейін азайтуға қол жеткізілді. Елбасы өзінің Қазақстан халқына
Жолдауында электр қуатын үнемдеуге ерекше назар аударатын кездің
келгенін айтып өтті. Энергияның тапшылығы экономикалық өсімді тежейтін
факторлардың бірі болуы ықтимал. Қазақстан Республикасы Үкіметі
мемлекеттік бағдарламалар қабылдап, энергия үнемдеуші технологияларды
енгізу, электр энергиясының сараланған тарифтерін енгізу, энергия
таратушылардың тұтыну және есепке алу жүйесін дамыту бағытында
заңнамалық актілер қабылданды. Әрине, мемлекет еліміздің энергиялық
қауіпсіздігін қамтамасыз ету, Отандық өнеркәсіптің қалыпты жұмыс жасауын,
еліміздің индустриялық -инновациялық дамуын қамтамасыз ету мақсатында
шаралар алатыны, жаңа электр қуатын өндіретін станциялар салуға
басымдылық беретіні сөзсіз. Дегенмен бұның барлығы, қомақты қаражатты,
жылу, атом электр станцияларын салу экологиялық жағдайға әсер ететіні
белгілі. Қолда барды үнемдеп пайдалану, ысырапшылдыққа жол бермеу
бүгінгі күннің талабы. Сондықтан, барлық мемлекеттік, коммерциялық
құрылымдар, жеке тұрғындар энергияны үнемдеп пайдалануға өз үлестерін
қосады, мемлекеттік тұрғыдан маңызды мәселеге түсіністікпен қарайды деген
сенімдеміз.
Мемлекетіміздің дамуында электроэнергетика саласы маңызды рөл
атқарады. Бұл стратегиялық мамандық әлеуметтік экономикалық тұрақты, әр
турлі салада жұмыс істейтін халыққа өз пайдасын тигізеді. Қазіргі уақытта
мемлекет арасындағы саясатқа және мемлекеттің ішкі саясатының дамуында
қуатты энергетиканың ықпалы зор. Электроэнергетиканы жобалау кезінде
жүйенің істен шығып бұзылуына әкеп соқтыруы мүмкіндігі бар екендігін де
14
ескерген жөн. Ал ішіндегі ең қауіпті болып саналатын, ол электр
сымдарының қысқа мерзімге тұйықталуына байланысты түрлі апаттар болуы,
соның ішінде жол апаты және соның салдарынан электроэнеогетиканың
бұзылуына әкеп соқтыратын қарама қайшылықтары бар жүйенің істен шығуы
болып табылады. Бақылау негізінде электростанцияның барлық жұмыстары
бақылау өлшегіш құралдарының көмегімен іске асырылады. Электр
электроэнергетикалық құралдар негізгі щиттік басқару блогінде НЩБ, және
БЩБ орталық щиттік басқару блогінде, электростанцияларында,
трансформатор және жақын щиттарда орналасқан.
Дипломдық жұмыстың басты мақсаты ЖЭС өлшеу жүйелеріне
байланысты сұрақтарды қарастыру болып табылады. Сондықтан басты назар
ЖЭС жұмыстың көлемін анықтауда қолданылатын жаңа құрастыруларға,
автоматтандырылған бақылау жүйелеріне және электроэнергияларды есептеу
құралдарына аударылады.
Дипломдық жұмыстың басқа да бөлімдерінде ЖЭО жүйелік өлшеуінде
жаңа жобалардың автоматтандырылуы және техника, экономикалық
электроэнергияның көрсеткіші, электр станцияларының жұмысына
байланысты сұрақтар қарастырылады.
Мазмұны
Кіріспе
1 ЖЭО- дағы өлшемнің көлемінің анықтау
15
7
9
1.1 Электрстансаларының жүйелік басқарылуы
1.2 Орталықтандырылған стансалардың басқарылуы
1.3 Электр стансаларындағы өлшеуіш құралдар
2 Бақылау- өлшеуіш аспаптарының көлемін анықтау
3 Өлшеу трансформаторлардың жаңа құрылымы
3.1 ТГФМ-110
3.1. Метрологиялық параметрлері
3.1.2 Жер сілкінуге тұрақтылығы
3.1.3 Қолданудағы қауіпсіздік
3.1.4 Жасап шығару басқа жерге жіберу
3.1.5 Жиынтықты жеткізіп беру
3.1.6 Жөндеу және техникалық қызмет көрсету жұмысы
4 ТТ және ТН таңдауда токтың тұйықталуын есептеу
5 Тоқ трансформаторын және кернеуді таңдау
5.1 30 МВт тізбектік генератордағы токтік трансформаторды таңдау
5.2 30 МВт тізбектік генератордағы кернеулік трансформаторды таңдау
5.3 110 кВ желілік тізбектегі токтік трансформаторды таңдау
5.4 110 кВ шинадағы кернеулік трансформаторды таңдау
6 Электроэнергияны есептеу және басқарудың автоматтандырылған
жүйесі (ЭЕБАЖ)
6.1 Мекемелерге ЭЕБАЖ қолданудың себептері
6.2 Электроэнергияны есептеу
6.3 ЭЕБАЖ тізбегіне қосылатын токтік трансформаторларға қойылатын
басты талаптар
6.4 ТОК-С электртасмалдауышты есептеуді және басқаруды
автоматтандыру жүйесі
7 Тіршілік қауіпсіздік бөлімі
7.1 Турбиналық цех
7. 2.Қондырғы орналасқан бөлмедегі жарықтану жүйесіне есеп жүргізу
7. 3 Өрт қауіпсіздігі. Автоматты өрт сөндіру жүйесін есептеу
8 ЖЭО салудың техникалық-экономикалық тиімділігі
8.1 Бизнес жоспар. Өндіру жоспары
8.2 Қазақстандағы қолданылатын электроқуат саласы
8.3 Электроқуаттың құнының анықталуы
8.4 Қаржыландыруды анықтау
Қорытынды
Қысқартылған сөздер
Қосымша А
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
9
10
12
15
17
17
17
18
18
19
19
19
22
28
28
29
31
32
34
34
34
35
36
41
41
42
49
55
55
55
57
60
63
64
65
67
Т
1 ЖЭО- дағы өлшемнің көлемінің анықтау
1.1 Электрстансаларының жүйелік басқарылуы
16
Электр бекеттерін күнделікті және апаттық жағдайларда басқару үшін
екінші (қосымша) деп аталатын қосымша құрылғылар орнатылады. Электр
станцияларының басқару жұмысының атауы екінші электр құрылғылары және
станциялар болып табылады. Бұл электр жүйесімен жұмыс істеу үшін, ең
алдымен апат кезінде немесе бұзылмай істен шықпай тұрған шақта, оларға
көмектесетін екінші құрылғы жабыстырылады. Жүйелік басқаруда маңызды 5
жүйе бар, солардың бірі ол дабыл қағу, өлшеу құрылғылары, ара
қашықтықтағы өлшем, электр станцияларымен басқару жұмысы,
коммутацион жабдығымен басқару. Жүйелік басқаруда дабыл қағу жүйесі
маңызды рөл атқарып технология процессінде жылдам әрі қарқынды
басқаруды қамтамассыз етеді. Керекті жағдайда немесе шұғыл экстремалды
жұмыста технологиялық процесс өз керекті жұмыстарын атқарып, техника
процессінде қажетсіз элеметтерді жояды. Электр станцияларында ең қиыны
жылуэнергетикасының құралымен басқару болып табылады, оның ішінде
атом реакторлары, және жылу генераторы, жылу құбырларында жұмысын
басқаруы өте қиын.
Қазіргі уақытта, электр қуаттарымен басқару жұмысы
автоматтандырылған жүйе, соның ішінде АСУ ТП, көмегімен жүзеге
асырылады. Технологиялық станция басқаруы процессі оқу құрал жүзінде
бүгінгі таңда еш қарастырылмайды, және электротехникалық бөлімінде мына
сұрақтар қарастырылған, ұйымдастырушылық басқару, автоматтандырылған
ара қашықтық, электр станциясының жұмыс атқаруы, жылдам жүзінде тоқ
жүргізу, автоматтандырылған система жуйесі, телемеханика, дабыл қағу
жуйесі, және байланыста болу техникасы. Халықты электр қуатымен жылдам
қамтамассыз ету үшін, ЩБ яғни щиттардың ішіндегі құрылғылардағы кілт,
немесе аппараттар және агрегаттар техникалық құрылғылармен қамтамассыз
етілген.
Щиттің ішіндегі басқару саны олардың ішіндегі жылдам басқару
сапасына байланысты. Қазіргі уақытта 3 оперативтік басқару бар олар цехтық,
блоктік, және орталықтандырылған. Цехтің құрылысы оның ішіндегі жедел
қызмет көрсету бөлімшесінің бірігуі әр цехтің жеке жұмыс істеуін
қамтамассыз етеді. Әр цехтің озінің басқарушы бөлім басшысы болады.
Жедел бақылау негізінде белгіленген жердегі
яғни учаскені оперативтік
бригада немесе операторлар және бақылаушы жұмысшылары бақылап
жүргізеді.Опративтік станция басқаруда сол жердегі жұмысшы диспетчерге
бағынышты болады. Жылу электр станциясы яғни ТЭС 250 МВт күшпен 5
топқа бөлінеді, олардың бірі жанармай, химиялық, жылу автоматтық,
электірлік, және котлотурбиналық болып бөлінеді. ТЭС жылу
электр
станциясы щиттің 3 түрін енгізеді, басты ең маңызды басқарушы ол ГШУ,
яғни генераторлармен және трансформаторлармен жұмыс жасау, биік
кабельдік, соның ішінде (ТАЩБ МЩБ, көмек беруші, және бүкіл
станциялардағы агрегаттарды, бір жерде жұмыс істеуін қамтамассыз етеді.
1.2 Орталықтандырылған стансалардың басқарылуы
17
Щиттік басқаруда орталық станциялар мен сол жердегі агрегаттарды
басқарудағы
жұмыс ұйымы ЩБ ға яғни щиттік басқаруда мемлекет
тарапынан басты көңіл бөлуде. Щиттік басқаруды, яғни ЩБ- ды қаланың
ортасында орналастырудың басты себебі контрольдік өлшеу және кабельдің
ең қысқа жолындағы оперативтік ЩБ щиттік басқару жұмысы изоляциядан
тыс жерде орналастырылады. Мысалы ТАЩБ, АШУ, және ең бастысы БЩБ,
көмек көрсетуші МЩБ, РУ НЩБ, және ОЩБ жеке бір белгіленген жерде
орналасқан. ЩБ-дің 2 түрге немесе топқа бөлінетін элементі бар. Олар
басқарушы аппараттар оның ішіндегі, датчиктер, өлшеуші трансформаторлар,
комуникациялық аппараттар, және орындаушы элементтер кіреді. Екінші топ
ол ЩБ да орналасқан яғни щиттік басқаруда, оларға жататын өлшеуіш
құралдар, сандық және сан басып шығаратын құрал, дабыл қағушы аппарат,
кілттер тумбрлер, осы екі топқа бөлінетін элементтер бір бірімен тығыз
байланысты, және бақылаушы ара қашықтықтағы кабельдермен тығыз
орналасқан. Щиттік бақылаудағы және басқарудағы ең оңай жолы қоңырау
шалу немесе топтық басқару болып табылады. Қоңырау шалу арқылы бір
құралмен ғана бірнеше ара қашықтықтағы приборлар мен қамтамассыз ететін
қысқа жолы болып табылады. Топтың басқарудағы элементтер 2 операциялық
жүйемен іске асырылады. Дайындық механизм кілтімен және атқарушы
топпен немесе жүйемен топтық бақылауда технологиялық механизмде немесе
программада болады. Жоғарғы сатыдағы иерархиялық системадағы
басқарудың функционалды топтардың көмегімен әшкерелеу техниканың УВМ
ең төмен сатыдағы топтың қол астындағы, және ең жоғарғы топ болып қызмет
атқарады.
Щиттік бақылаудағы ең басты қойылатын талап ол механизмдегі құрал
жабдықтар ауа температурасы 18-22 С, және ылғалдығы 30-60 пайыз ауа
температура ылғалдықта тұруы қажет.
Оперативтік контурда пулть пен приборлардың және дабыл қағушы
немесе аппараттардың бақылау жүйесі іске асырылады. Панель мен
пульттардың эллипсу
немесе дуге деп аталауы оператордың жұмысына
жақсы жұмыс жасауына ықпал етеді, және де екіншіден басқару
операциясының дұрыс жұмыс жасауына ықпал етеді. Панелдік басқаруда
оперативтік емес щиттің қапталындағы контурда орналасқан немесе оның
жанындағы орында болады.
Құралдардың яғни органдар мен басқару жұмысында 1.1, 1.2 схемалық
суретті қарау қажет. Оператордың басты қойылатын талаптарының бірі
тапқан жаңалықтарын 1 зонада және 2 ,3 қарап көрсету қажет. Щиттік
басқаруда схеманың байланысуы мен ең басты элементтерінің бірі басқару
обьектісі болып табылып қана қоймай , БЩБ технологиялық блокта орналасу
қажет. ОЩБ және
НЩБ схемасы біріккен элементтердің электрлік
станциясында орналасқан. 1- аппараттың басты басқаруы, 2-дабыл қағу
құралы, 3- басты көрсеткіш құралы, 4- регистрациялық құралдар, 5-
көмектескіш құралдар.
18
1 - басқарудың негізгі аппараттары, 2 - дабылдау құрылғылары, 3 - негізгі
көрсетуші аспаптар, 4 - тіркеуіш аспаптары, 5 - қосымша көрсетуші аспаптар.
а - роялды түрдегі пульті бар алшақ құралым;
б - пульт - панель және приставкалар қосылған жиынтық;
в - пульт пен панельдің қосылған жинағы
1.1 сурет - Қалқанның панелі мен пультін құрастыру және орындалуы
1.2 сурет - Пульт - панельдегі аппараттар мен аспаптардың
құрастырылуы
Орталық басқарудағы посттың ОЩБ, ЦПУ, НЩБ, элементтерінің
электрлік станцияларының ортасында яғни электротехникалық құрал
жабдықтарында орналасқан. Бірақ бұл жағдайда басқа да жолдарды қарастыру
қажет, басқару жұмысындағы посттың және станция инженері, одан үлкен
басқару кызметіндегі оперативтік қызмет көрсету бүкіл станция орталығы
жұмыс атқарады.
Орталық щиттің блокттік ТЭС өшіретін РУ жоғарғы және ортаңғы
күшінің жүйелік қуаттандыру секциясының 6-10 кВ СН, электрлік басқарудың
немесе қоздырушы резервілерінің және басқа да технологиялық
станцияларының тағайындаушы мысалы циркуляциялық насос. Блоктің
қасындағы күштік қуат яғни басқарушы БЩБ, немесе ОЩБ.
Басқару жұмысының блоктің БЩБ, ОЩБ информациялық қарастыру
дабыл қағу, өшіргіш генераторлардың ара қашықтықтағы және жылдам
күшінің бұзылу жағдайындағы белгі береді.
ОЩБ дің ең басты орталық корпусының РУ жоғарғы тоқтық қуат пайда
болады.
19
1.3 Электр стансаларындағы өлшеуіш құралдар
Электрстанцияларының басқару жұмысының
автоматтандырылған
және мұқият бақылаудағы дабыл қағу комекшісімен жүзеге асырылады.
Өлшеу құралдары басқарушы және көмек беру станцияларының жұмыс
істеуін қарастырып қана қоймай әсіресе ТЭС - техникалық жұмысының
өлшеу немесе жалпы көлемінің механикалық және электірлік өлшеуіш болып
табылады.Техникалық жылуына жататын , өлшеуіш технологиялық ара
қашықтық яғни,
температура жылу құбырларының жұмысшылары,
технологиялық нағыз параметрлер механикалық орынға орналасу жылдам
энергиялық толқындарда орналасқан:
1) Аналогтік көрсеткіш және сандардың құрылғылары мен бақылау
режиміндегі атқару жұмысы.
2) Регистрациялық өзі жазатын құралдар мен графикалық сандардың
орташа жұмыс істеуінің параметрлері болып бөлінеді.
3) Құралдардың көрсеткіші яғни щечиктердің саны көрсетілген.
4) Өзі жазатын, құралдардың жылдамдығы осцилографты, яғни
маңызды және ерекше үзіліссіз, бақылауды қамтаммассыз етеді. Өлшеуші
құралдардың жауапты, операторлардың қоңырау шалу бақылау жұмысына
маңызы зор. Тоқтың өлшеуші құралының жеке өлшейтін бөлігі қолданылады.
Щиттік сандарды көрсетуде ПУЭ
тоқтың өлшеуші құралы
счетчиктердің төмен саны 2,5. Озат қуатының ақшалай есептің 2,0 , жүйелік
арасындағы байланыс қуаттарының 110-150кВ-1,0,220 кВ және жоғарғы 0,5.
Фиксациялық құралдардың 3,0. Амперметр бекетіндегі РУ тоқ жүргізушінің
және өлшеу саны 4,0.
Құралдардың сапасына қарай трансформаторлардың топқа бөлінуі
үлгісі мынадай, 0,5 1,0-1,5 2 ,5 ,0, 2,0,5 1, 0, 0 2 ,0,5 ,0,5.
Сызбаның екі өшіретін құралының қарама қарсы біріккен өлшегіш
трансформаторларының және соған лайықты болуы, өлшегіш құралына
байланысты. Сызба нұсқаларының екі өшіретін құралы қорғау немесе
трансформатордың қосу мен өшіру тоқтарының жұмыстары біріккен,
қорғаушы күштерінің саны мен тікелей байланысты. Өлшеуіш құралдар
қорғаушы тоқтарының әр түрлі трансформаторларға жалғануы тиісті.
Олардың бірігу мүмкіндігі, қосымша тоқтардың немесе трансформаторлардың
жұмысы қосылу арқылы жүзеге асырылады.
Жеке есептеуіш құралының және тоқтың басқа да өлшеуіш тоқтарының
саны мен керекті өлшеуіш құралы басқа да заттармен байланыса алады.
Өлшеу құралдар тоқтың жақсы жұмыс істеуіне тоқ бекеттерінің және
бекет ішіндегі 1.3 схемалық сурет арқылы білуге болады. Сандардың
көпшілігі құрылғылардың өлшегіш немесе
бақылау генераторларының
қосымша 4, суреті. Құрылғылардың ішіне кіретін яғни олардың құрамы
тоқтың жұмыс істеуіне ыңғайлы жерді қамтамассыз етеді. Тоқтық
генератордың басқа да құралдармен байланысса, онда ол НЩБ ішіне
20
орналасады. Техникалық үлкен бөлмеде бұл жағдайда ТАЩБ, ішіне ваттық
метр немесе частотметр орналастырып әрі қарай жұмысын атқара береді.
Генератордың жұмыс істеуіндегі блоктік және трансформаторлық тоққа 4
жинақ орналасады.
Аспаптардың жиынтығы генераторға қосылу жағдайында НЩБ, жұмыс
атқарады. Бұл жағдайда аспаптың ТАЩБ ға қосылуы ваттметр мен немесе
частотметр мен байланыста болады. Генератордың жұмыс істеу барысында
трансформатордың 4 жиынтығы орналастырып БЩБ дың ОЩБ ға сәйкес
қарастырылып , ваттметрдегі және варметрдегі бақылауындағы жүктеме әр
генератордың немесе сумматторлардың күші және бақылауындағы күшінің 5
жиынтығының құрылысы қарастырылады.
Бақылау жұмысының трансформаторларының жиынтығы 11,
құрылғыларының орналасу орны мен төмен күшінің өзіне қосушы амперметр,
ваттметр, және варметр болып табылады. Аспаптардың тұрған орнын
үнемдеу үшін, дайындық барысында аспаптардың құрама жем құралдарының
өшіріп жағу күші мен тоқтың қатты жұмыс істеуін қамтамассыз етеді. Тоқтың
есеп қисап керек жағдайында, трансорматор арқылы жүретін оған счетчикті
орналастырып 11, қояды. Шұғыл керек жағдайда трансформатор жұмысында
оған ваттметрді және варметрді екі жақтан счетчік орналастырады, 12,
жиынтық арқылы жүзеге асады. Трансформатор блок пен жұмыс істеген
жағдайда, онда сол жиынтығының өлшегіш құралдарының ең төменгі тоқ
күшіне қажетсіз болып келеді. Трансформатордың трехобмоторлық
автотрансформатордың оған қосымша 10 өлшегіш аспаптарының шетіндегі
орта тоқтың өлшеміне орналастырылады. Тоқтың бақылау жүргізу барысында
барлық оралған сымында қарастырылады.
Өлшегіш сызықтарындағы 6-35 кВ , жүретін амперметр және санаушы
құрал жылдам тоқтардың тұтынушыларға орналастырылады, ал егерде
тұтынушылар өздеріне амперметр орналастырған жағдайда , онда оларға 1,
жиынтығының нұсқасын енгізеді.Үш амперметрде қажетті несимметриялық,
жүктеме тек керек жағдайда қолданылады. Бұл болған жағдайда тоқ
пештерінің немесе тұтынушы ең үлкен жарықтандырғыш күшінің арқасында
14-20 пайыз күш қуат өлшемін көрсетеді.
Тоқтың сызық күшінің 110кВ және одан жоғары райондық бақылауына
зәру халықтар және бақылаудағы күшіне қажетті күштер 8, жиынтығына
қарау қажет. Тоқтың бақылау немесе санауында система арасындағы жылдам
байланыста болу үшін,
оған
механизмдегі стопорлық тоқтар
орналастырылады. Тоқ арасындағы сызығының 330-500 кВ аспаптарының
тоққа байланысты және 9, жиынтығына байланысты болып табылады.
Ең басты электр тоқтарының күшіне бақылау жұмыстары жүргізіліп
қана қоймай, түрлі жағдайларда басқару жұмысы 2 жиынтыққа әкеп
соқтырады. Жердің бір бағытындағы 6-35 кВ, өшіріп жанатын тоқтардың
компенсациясы деп аталады. Белгіленген бір жерде 110 Кв, және одан
жоғарғы бір фазалық К3 автоматтандырылған жағдайда К3 тез өшіріледі.
Вольтметрлер тоқ күші 110 Кв және одан жоғары система арасындағы
21
байланыстардың, немесе лайықты сымдарының аты бай нүктелері деп
аталады.
а - генераторлы кернеудің тізбегі және генераторының,
б - трансформаторлардың өлшеуіш аспаптары
1.3 сурет - Өлшеуіш аспаптары
Бақылау нәтижесінде болатын ГРУ 6-10, Кв жиынтығы, одан көп 200
МВт, және де бекет астындағы тоқтардың бөлінуіндегі энергосистеманың
жұмыс істеуі болып табылады.
Жұмысты бақылауындағы синхрондық компенсаторлық 9-3, суретінде
АЩБ дің 7 аспаптарының ОПУ ға амперметр мен варметрді орналастырады.
Синхромдық жағдайда компенсатордың күш қуатының реактивті
жылдамдықта екі жақты жұмыс атқарып, рұқсат беруші дисктерінің және
тағы бір басқа бағытқа жұмсалуы мүмкін. 1
1 Бақылау- өлшеуіш аспаптарының көлемін анықтау
Бақылау жұмысындағы көмек беруші аспап, электр бекетіндегі және
бекет астындағы өлшеуші құрал, ол басқару өлшеу құралы деп аталады.
Мінезіне сәйкес белгіленген бір жердің бақылау мен өлшеу
аппараттарының көлемі әр түрлі болуы мүмкіндігін де қарастыру қажет.
22
2 к е с т е - Электр станциядағы бақылау - өлшеуіш аспаптары
Аспаптардың басты щитте орналасуына әбден болады, НЩБ, БЩБ,
ОЩБ, тоқ бекетіндегі генераторлардың және трансформаторлардың жақын
щиттарда орналасуы да болады.
Белгіленген жұмысқа қарай аналогтық
қосылу сандарының өлшеу
құралы әр түрлі болуы мүмкін. Кестедегі ерекше жұмысының саны 3, үлгісі
көрсетілген, өлшеу құралы 2.
23 №
Тізбек
Аспапты орнататын
орын
Аспаптардың тізімі
Ескертулер
1
Байланыс
трансформаторы
(2 орамды)
Автотр-р
НН - ВН
Амперметр, ваттметр және
екі жақты шәкілі бар
варметр
2
Электр
станцияның
жоғары
кернеуінің
құрама
шиналары
Әр секцияда немесе
шиналар жүйесінде
Үш фаза аралық кернеуді
өлшеу үшін вольтметр;
тіркеуіш аспаптары;
частотомер, вольтметр және
жинақтаушы ваттметр
(кереуі 200 МВт
эл.станцияларында),
синхрондау аспаптары, екі
частомер, екі вольтметр,
синхроноскоп; осциллограф
1. 35 кВ шиналарда фаза
аралық кернеуді бақылау
үшінбір вольтметр және үш
фазалы кернеуді өлшеу үшін
бір вольтметр орнатылады.
2. 110 кВ шиналарда секцияға
бір осциллограф орнатылады
3
Генератор -
трансформатор
блогы
Генератор
1 қосымша бойынша
аспаптар
Генератордың тізбегінде
осциллограф және
синхрондау аспаптары
орнатылады
3
Генератор -
трансформатор
блогы
Блокты
транс-
форматор
НН СН
В
Амперметр, ваттметр және
екі жақты шәкілі бар
варметр
Генератордың тізбегінде
осциллограф және
синхрондау аспаптары
орнатылады
4
Турбогенератор
Статор
Әр фазада амперметр,
вольтметр, ваттметр,
варметр, активті энергияның
санауышы, активті және
реактивті қуаттың датчигі.
Тіркеуіш аспаптары:
ваттметр, амперметр жәнге
вольтметр (60 МВт жоғары
генераторларда)
1. Аталған аспаптар
басқарудың негізгі
қалқандарында орнатылады
(ББҚ, НБҚ).
2. Турбинаның топтық
қалқанында ваттметр, статор
тізбегінде частометр (егер
ББҚ жоқ болса) және қоздыру
тізбегінде вольтметр
орнатылады.
3. ОБҚ-да ББҚ блоған
жағдайда ваттметр және
варметр орнатылады.
4. ОБҚ ваттметр мен
варметрді біріктіретін
частометр орнатылады.
4
Турбогенератор
Ротор
Тіркеуіш аспаптары:
ваттметр, амперметр,
амперметр және вольтметр
60 МВт генераторларда)
1. ББҚ бар кезінде ОБҚ
ваттметр мен варметр
орнатылады.
2. ОБҚ ваттметр мен
варметрді біріктіретін
частометр орнатылады.
5
110 - 220 кВ
желілер
-
Амперметр, ваттметр және
варметр, ҚТ орнын анықтау
үшін белгілеуші аспаптар,
тұтынушы желілеріндегі
активті және реактивті
энергияның есептеуіш
сауыштары
1. Фаза бойынша басқару
желілері үшін үш амперметр
орнатылады.
2. Екі жақты қорегі бар
желілерде ваттметр және
варметр, стопорлары бар
активті энергияның екі
санауышы орындалады
3 Өлшеу трансформаторлардың жаңа құрылымы
3.1 ТГФМ-110
Трансформатор тоқтың ТГФМ-110 ОАО Зерттеу білімінің иститутының
жоғарғы вольттағы аппаратқұрастырушы (НИИВА) дайындаушы ОАО ВО
Электроқұрылғы болып табылады. Заводттың жұмыс істеп бастағаны 1926
24
жылы Электроаппарат ВСНХ, СССР дің рұқсатымен жұмыс істеп бастады,
алайда басты мақсаты импорттың жоғарғы аппараттарының стратегиялық
саласындағы электроэнергиясына пайдасын тигізіп қана қоймай 80 жыл
арасында бір түрден трансформаторлық тоқ 6, 10, 35, 110, 220, 330, 500 , және
750 , кВ орналастырып, өздері көбін шығарды.
1998 жылдан бастап элегаздық трансформаторлар соның ішінде 110 кВ
шығарылды. Ал 2008 жылдан бастап трансформатор тоғы ТГФ-110 ,
модернизацияланған және 10 жылдық тәжірібелері бар жұмыс жасауына
толық мүмкіндік алды. Транформациялық тоқ ТГФМ атымен шығарылған,
және ол екі түрге бөлінеді;1. Ең жоғарғы тапсырма берушілерге диапазондағы
және бірінші тоқтың
орау немесе оралу жұмысы
қысқартылуы болып
табылады.
Спецификалық жұмыс атқару суық Ресей жерлерінде элгаза арқылы
температурасы төмен 55 градусының басқа қоспа қолданбай жұмыс жасауы
мүмкіндігі бар.
3.1.1 Метрологиялық параметрлері
Метрологиялық параметрлердің құрастырылған құрамы ТГФМ-110
магнитті жүргізү арқылы айқындалады. Тұтынушының ең жоғарғы сапасына
сай, жылдам элементтерінің магниттік сымдар мына бөлімдерге бөлінеді:
- жылдам мүмкіндігі- 0,2 S;
- бірінші жағдайдағы тоқ -50 ден басталып 2000A;
- орау сымдарының саны 7;
- жоғарғы күш қуатының жылдамдығы -60 ВА дейін 60 ВА;
- комбинацияның
қысқартылған 20 бастап 40 дейін ауырлыққа
шыдамды болып келеді.
ТГФМ -110 ерекше бір қалыпты элегаздық арнайы электрлік тоқта,
жүріп үлкен бір электрлік аймақ қалыптастырады.
Ең аз элегаз қысымының қоршаған ортадан тыс трансформатордағы
тоқтың ТГФМ-110 санын құрап оның 0, 12 МПа, құрайды. Ол элегаздың
газдық жағдайын бақылап, және тұрақты құрылғылардың бір қалыпты ауа
температурасындағы -55 градусқа дейінгі шыдамдылықты қамтаммассыз
етеді. Бұл жағдайда құрылғылардың немесе аспаптардың жарамды және
шыдау уақыты 20 жыл бағыттап қамтып отырады. Технологиялық тексеру
барысында газ қысымының және элегаздың ылғалдығын тексеруші бақылап,
сол элегаздың жақсы жұмыс істеуін қарастырады.
3.1.2 Жер сілкінуге тұрақтылығы
Ауа райына тұрақты трансформатор тоғы ТГФМ -110 құрастыру
блоктің ұзын темір трубасына орналастыру мүмкіндігі , яғни динамикалық
әсер етуінің арқасында оның көлемін айқындап бақылайды. Құрастыру
жағдайында ауа райына тұрақты әрі шыдамды эквивалентті тексеру үшін
қысымға шыдамдылығын тексеру қажет. Трансформатор тоғының ТГФМ-110
жағдайына ұшырап, ауа райының қысымына және 9 балл шкалада MSK-64
күшімен шыдамды. Зерттеу барысында мына жетістіктерді көрсетті:
25
- ауа райының өзгеруіне тұрақты және жер сілкінісі болған жағдайда
тұрақты.
- қоршаған ортаға тұрақтылығы, әрі шыдамдылығы.
Тоқтың трансформаторлық ТГФМ -110 жұмысын төмен температурада
атқарған жөн.
1) ТГФМ-110У1 - ең төмен қысымда аспаптың және элегаздың 0, 12
МПа аз темературадағы -50 градус суықтығында қалыптасады.
2) ТГФМ-110-УХЛ1 - аспаптардың суыққа тұрақты -55 градусқа
элегаздың тұрақтылығы.
3) ТГФМ-110-ХЛ1 төменгі температурадағы элегаз-азот құралдарының
0,14 МПа суық ауа температурасында яғни -60 градусқа дейінгі салқындықта
шыдамды болып келеді.
Ішкі және сыртқы сақтау немесе қорғау қасиеті каррозияның ықпалына
тұрақты, әрі элегаздың жұмыс жасауына ықпал береді. Сыртқы қалып кері
әсер беретін фактордың нормативті Ш, айналадағы орта үшін де маңызды ,
әрі сырты жабылған немесе электр жағушы арқылы қоршаған орта үшін де
қорғауды қамтаммассыз етіп отырады. Алюминдік және темірлік сырт қабаты
лакпен жағылып, табиғаттың климаттық әрі экологиялық жағдайында
ауыстыруды мүлдем қажет етпейді, және трансформатордың ТГФМ-110,
жұмыс істеу уақыты ұзақ мерзімге дейін жарамды болып табылады.
3.1.3 Қолданудағы қауіпсіздік
Тоқтың трансформатор ТГФМ-110 , басқа да элегаздық аспап ретінде
отқа шыдамды және өрт болған жағдайда мықты тұрақты құрылғы болып
келеді.
Трансформаторлық тоқта ТГФМ-110 , жарылыс, немесе өрт болған
жағдайда қауіпсіз әрі басқа элегаз сияқты сымдарын қорғайды.
Трансформаторды жоғары қысым температурада оны қорғап, және
оның бұзылмауын қамтаммассыз етіп отырады.
Қысымды талдау немесе
мембрананың көрсеткіші әрі санақ нәтижесі екі түрден өткен зерттеу
нәтижесінде белгіленген.
Жарылысқа қарсы трансформатор
тоғының
ТГФМ-110 зерттеу
нәтижесінде дәлелденген және фрагментациялық аспапсыз болып бөлінеді.
3.1.4 Жасап шығару басқа жерге жіберу
Жиындықтарды яғни трансформатор тоғының ТГФМ
-110
,
уйымдастырылу себебінің бірі, 100 дана болып шығарылады, және 75
пайызға ұзартылады.
Барлық бөлшектер және жалғану сымдарының немесе тоқтардың мұқият
түрде тексеруден өтеді.
Бірінші және екінші тоқтың орауындағы ОАО ВО Электроаппарат деп
аталады.
26
Құрастыру бақылау ,қабылдау ,ТГФМ-110 арнайы шығарушы цехта
яғни ОАО ВО Электроаппарат кәсіпте шығарылады. Трансформатор тоғын
басқа жерге апару қажет болса , оны жиналған түрде алып жүрү қажет. Ал
сақтауына келер болсақ, су өтпейтін жерде және ық жерде сақтау қажет.Тоқты
көлікпен немесе темір жол көлігімен тасуға болады.
3.1.5 Жиынтықты жеткізіп беру
Жеткізу кешеніне келесілер кіреді:
1) Трансформатор тоқ жинағы.
2) Жөндеу жұмысындағы жиынтықта құрамы элегаз бен баллон және
темір арматур тығыздығы жатады.
3) Құрылысы:
а) тоқ трансформаторының астындағы үш сүйемелдегіш құрылғы
арқылы орналасуы;
б) жиынтық аспаптарының мұқият бақылауындағы оның ішіне кіретін,
телеіздеу және гигрометр бекет астындағы болып табылады.
3.1.6 Жөндеу және техникалық қызмет көрсету жұмысы
Жөндеу құрылғысы ТГФМ -110, мына бөліктерден тұрады:
- фундамент арқылы орналасуы;
- элегазбен толтырылуы;
- бірінші және екінші тізбектің жиынтығы және құрастырылуы.
Трансформатор тоғының толуы элегаз бен орындалып, қажетті
тығыздыққа дейінгі ылғалдылықты қамтаммассыз етіп отырады. Бұл жұмыс
басты инженер арқылы немесе тапсырыс берушінің жұмысшысы орындайды:
- жарамдылық мерзімі - 3 жыл;
- тексеру арасындағы уақыт - 20 жыл;
- жұмыс жасау уақыты - 40 жыл болып табылады.
Трансформатор тоғы жұмыс істеу уақытында, еш қызмет көрсетуді
талап етпейді. Жұмыс істеу мүмкіндігі құралдардың бір қалыпты
тығыздықтағы элегаздың автоматтандырылған бақылау нәтижесінде
плотномермен байланыста болады. Керек жағдайда плотномер басқа
системаға қосыла алады 3.
Бұл трансформаторлар кернеуі 35 кВ ашық тарату құрылғыларында
(АТҚ) сыртқы қондырғылар үшін арналған. УХЛ климаттық орындалуда
дайындалады және келесі шарттардағы жұмыс үшін арналған:
- теңіз деңгейінің биіктігі - 1000 м артық емес;
- пайдалану кезіндегі айналадағы ауаның температурасы - 60°С тан
+60°С дейін;
- қоршаған орта - жарылу қауіпі жоқ, шоғырлануда жаппаны, металл
және оқшауламаны бұзатын шаң, агресивті газ және бу болмайды;
- кеңістіктегі трансформатордың жұмыс орны - тік;
- трансформаторлар найзағайдан қорғаудың қалыпты шаралары кезінде
найзағайлы асқын кернеудің әсеріне ұшыраған электр қондырғылары үшін
27
арналған және қалыпты оқшаулама деңгейіне б ие. Ішкі оқшаулама
құйылған, қыздыруға тұрақтылық класы В және жанғыштық класы FH
(ПГ)1. Сыртқы оқшаулама құйылған, қыздыруға тұрақтылық класы Y және
жанғыштық класы FH (ПГ) 3, жалынның таралу жылдамдығы 30 мммин
артық емес;
-
трансформаторлар жылдамдығы 40 мс желден механикалық
жүктеменің қосындысына, мұз қабырғасының қалыңдығы 20 мм көктайғаққа
және сымдардың 500 Н (50 кгс) созылуына есептелген;
- трансформаторлар 70 м дейінгі нөлдік белгідегі қондырғылардың
деңгейінде MSK-64 бойынша 8 баллдық жер сілкіну кезіндегі жер сілкінуге
тұрақты;
- трансформаторлар өнеркәсіптік жиіліктің магниттік өрісінің әсері
кезінде электромагниттік бөгеттерге тұрақты.
Трансформаторлар тіректі құрылым түрінде орындалған. Бір бастапқы
және үш, төрт немесе бес қосымша орамалары бар.
Сонымен қатар бір өзгешелігі бар - егер ток трансформаторы бес
қосымша орамалармен орындалса, онда бұл орамалардың қуаты келесі
мәндерге дейін төмендейді: өлшеудегі орамалар үшін 30 ВА - дан 15 ВА
дейін, ал қорғаныс орамалары үшін 30 ВА-дан 20 ВА дейін.
Қосымша орамалар тороидальды магнитөткізгіштерге оралған. V - 4
құрылымдық орындау үшін қосымша орамалар электр энергияны өлшеу және
есептеу үшін, орамалар қорғаныс тізбектерінің қорегі, дабылдау және басқару
үшін арналған.
Қосымша ораманың магнитөткізгішінің қорғаныстың қажет
коэффициентін алуға өлшеу үшін тойғызу индукциясы төмен. Бастапқы және
қосымша орамалар монолитті блок құрайтын компаундты оқшауламамен
құйылған. Қосымша ораманың және құйылған блоктың жерлендіру
шықпалары трансформатордың төменгі бөлігінде орналасқан және қорғаныс
қақпағымен жабылған. Құйылған блок трансформатордың орнатылған орнын
бекіту үшін төрт саңылауы бар металл плитаға бекітілген.
Бастапқы ораманың шықпалары Л1 және Л2 белгіленеді. V - 4
құрылымдық орындау үшін электр энергияны есептеу және өлшеу үшін
арналған қосымша ораманың шықпалары 1И1 - 1И2 және 2И1 - 2И2,
дабылдау және басқару, автоматика, қорғаныс тізбектері үшін орамалардың
шықпалары 3И1 - 3И2 және 4И1 - 4И2 белгіленеді.
Трансформаторлар барлық 40 жыл қызмет мезрзімінде жөндеуді
(ремонтты) қажет етпейді. Тексеру және сынау аралығы - 8 жыл, бұл аралық
қызмет көрсетуші қызметкерлердің қарастыруы бойынша артуы мүмкін.
ТОЛ - 35 ток трансформаторлары пайдалану кезінде қызмет көрсетуді
талап етпейді, барлық қажет сипаттамаларды қамтамассыз етеді және барлық
стандарттар мен нормаларға сәйкес. Сонымен қатар, бұл трансформаторларды
пайдалану тәжірбиесі жабдықтың сенімді екеніні және жұмыс қабілеттілігін
сақтаудың жоғары қорын көрсетті.
28
Ток трансформаторлары 0,2, 0,2S, 0,5, 0,5S дәлдік кластарына шығарылады
және Тапсырыс берушінің барлық талаптарына сәйкес келеді [3].
4 ТТ және ТН таңдауда токтың тұйықталуын есептеу
Санау тоқ жүйесінің, және К3 кестесінің көлеміне сәйкес болуы қажет.
Бұл үшін электр тоғының күші мен қарсы тұратын тоқтың бірін бірі
алмастырып отыру қажет, сондайақ ЭДС тің мән мағынасы да осы қуат
тоғына байласнысты болып келеді. Мысалы үшін; тоқ көрсеткішінің К3
программалық нұсқауында яғни Electronics Worbench, А ережесі көрсетілген.
29
4.1 сурет - ЖЭС-1 құрылымдық сұлбасы
Бірінші кестені жоспарлап содан кейінгі ЖЭС тізбегін және оған қарсы
барлық күштердің элементтерін құрастырамыз.
4.2 сурет - Алмастыру сұлбасы
Санау жүйесін бір түрінен жүргіземіз.
Генератор жанындағы G2 және G3 , күшінің кішірейуі мен ЭДС
генераторының E=1, ең азды тоқ күшінің немесе өзіне керекті жағдайында
және тоқты өшірген кезде оған ауырлық күші әсер береді.
Кері күш әсеріне тұрақты мына схема болып табылады; 4.2, базалық
жылдамдықта қуаттылығы sб 1000МВ А .
Генератордың төтеп беруі G1
30
Х 0,145
* 1
1000
37,5
Х хd"
* 1
3,87о.е.
Sб
Sном
.
(4.1)
Генератордың күші мен оған тұрақты күші G2 және G3
X 4 Х 5 хd"
*
X 4 5 d"
*
Sб
Sн
Sб
Sн
0,195
0,195
1000
75
1000
75
2,6о.е,
2,6 . ,
Генератордың ЭДС айқындауы және G1
Е ''
I
0
2 2
(4.2)
I0 1; U 0 1; cos 0 1; sin 0 1;
Е ''
1 0,145 0,85 2 1 1 0,145 0,53 2
1,1.
Трансформаторлардың T1 ; және T2
U kB 0,5 (U к В-С + U к В-Н - U к С-Н ).
U kC 0,5 (U к В-С + U к С-Н - U к В-Н ).
U kN 0,5 (U к В-Н + U к С-Н - U к В-С ).
U kB 0,5(17,5 +10,5 - 6,5) = 10,75%,
U kC 0,5(10,5 + 6,5 -17,5) = 0,
U kN 0,5(17,5 + 6,5 -10,5) = 6,75%.
(4.3)
(4.4)
(4.5)
Х
* T 2,3
xT % S
100 S
(4.6)
Х
* T 2,3
xT % S
100 S
6,75 1000
100 6,6
10,23о.е,
31X d" cos 0 U 0 I 0 xd" sin 0 .
Х
* T 7,8
xT % Sб
100 Sном
10,75 1000
100 115
0,935о.е.
Трансформатордың кері күш көрсетуі T3 және T4.
Х
* T 10,11
xT % Sб
100 Sном
.
(4.7)
Х
* T 10,11
xT % Sб
100 Sном
10,75 1000
100 121
0,89о.е.
W1 және W2
Х
* 12
Х уд l
Sб
U cp2
.
(4.8)
Х
* 12
* 13
Х уд l
l
Sб
2
Sб
2
0,4 50
0,4 32
1000
1152
1000
1152
1,5о.е,
0,97 . .
Қысқа мерзімдегі жанып өшу генераторының K1, нүктесінде G1,
X 14 X 12 X 13 1,5 0,97 2,47о.е,
X 15 ( X 2 X 7 ) ( X 3 X 8 )
(10,23 0,935)(10,23 0,935)
2(10,23 0,935)
5,58о.е,
X 16 ( X 10 X 4 ) ( X 5 X 11)
( 0,89 2,6)( 0,89 2,6)
2(0,89 2,6)
1,75о.е,
X 17 X 14 X 16
2,47 1,75
2,47 1,75
1,02о.е,
X 18 X 15 X 17 5,58 1,02 6,6о.е.
Тоқтың басты құрылысы КЗ;
32
U cp
U cp
I п,0
E "
x
I б .
(4.9)
мұндағы x -, көрсеткішінің күш көрсету сызбасы; I б -базалық тоқ
I б
Sб
U ср. К1
1000
3 6,3
91,7kA.
Сызбалық мағынасы мен тоқтың орналасуы.
Генератор G1
I п,0
1,1
3,87
91,7 26,1kA.
Энергосистемасы
I п,0
1
6,6
91,7 13,9kA.
Тоқ КЗ нүктесіндегі К1
I п,0 К1 26,1 13,9 40kA.
Қысқа мерзімдегі К2 нүктесінде 110 кВ станциялары.
X 19 X 15 X 1 5,58 3,87 9,45о.е.
I б
S б
U ср. К 2
.
(4.10)
I б
Sб
U ср. К 2
1000
3 115
5,03kA.
Генератор G2 и G3
I п,0
1
1,75
5,03 2,9kA.
Генератор G1
33
I п,0
1,1
9,45
5,03 0,53kA.
Энергожүйесі
I п,0
1
2,47
5,03 2,04kA.
Тоқ өлшегіш;КЗ нүктесінде К2
I п,0K 2 2,9 0,53 2,04 5,74кА.
Тоқ күшінің КЗ ,К1
i у 2I п,0k у .
(4.11)
Генератор G1
k у 1,95 i у 2I п,0k у 2 26,1 1,95 71,9.
Энергожүйесі
k у 1,6 i у 2I п,0k у 2 13,9 1,6 31,5.
Үш жүктемеден тұратын КЗ және К1 нүктелері.
i у,К1 71,9 31,5 103,4кА.
Тоқтың КЗ нүктесіне К2
Генератордың G2 и G3
k у 1,95 i 2I ,0k 2 2,9 1,95 8.
Генератор G1
k у 1,95
i у 2I п,0k у 2 0,53 1,95 1,5.
Энергожүйесі
34
k у 1,717
i у 2I п,0k у 2 2,04 1,717 4,95.
Үш жіктемесіндегі КЗ және К1 нүктесіне дейінгі.
i у,К 2 8 1,5 4,95 14,45кА.
4 к е с т е - Есептеу нүктесіндегі ҚТ тогы
5 Тоқ трансформаторын және кернеуді таңдау
5.1 30 МВт тізбектік генератордағы токтік трансформаторды таңдау
Тоқ сымының жиынтықтағы ЖЭО-1 және ТА типтік ТШПФ-10-40005,
тексеруді талап етеді.
35 ҚТ нүктесі
(түйіннің номері)
ҚТ нүктесі
(түйіннің номері)
U ср. , kB
Iк, кА
iу, кА
К1
G1
6,3
26,1
71,9
К1
Жүйе + G2, G3
6,3
13,9
31,5
К2
G1
115
2,9
1,5
К2
G2, G3
115
0,53
8
К2
Жүйе
115
2,04
4,95
5.1к е с т е - Есептік және каталогтық мәндер
5.2 к е с т е - Ток трансформаторының қосымша жүктемесі
Жалпы аспаптардың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
10
11
12
Аңдатпа
Осы дипломдық жұмыста Алматы қаласындағы 1 - ЖЭО өлшеуіш
жүйелеріндегі
қажеттi өлшемдердiң көлемiн анықтау сұрақтары
қарастырылған. Тоқ және кернеу трансформаторларды таңдау үшiн қысқа
тұйықталу тоқтарының есептеулері жасалған. Өлшемдердi жоғарғы дәлдiкпен
алуға үшін, ТТ және КТ таңдалынған. Автоматтандырылған басқару жүйесі
және электр энергиясын есепке алу жүйесiне
қатысты сұрақтар
қарастырылды.
Тiршiлiк қауіпсіздігі және экономикалық бөлімдеріне
есептеулер жүргізілді.
Аннотация
В данной выпускной работе были рассмотрены вопросы определения
необходимого
объема измерений
на примере Алматинской ТЭЦ-1.
Произведен расчёт токов короткого замыкания для выбора трансформаторов
тока и напряжения. Выбраны необходимые трансформаторы ТК и ТН, что
позволяет
получить
наиболее
достоверные измерения. Рассмотрены
некоторые вопросы по автоматизированной системе контроля и учета
электроэнергии. Произведены
расчеты
по
разделам
безопасности
жизнедеятельности и экономики.
Annotation
In this final work questions of determination of necessary volume of
measurements on the example of Almaty CHPP-1 were considered. Calculation of
currents of short circuit for a choice of transformers of current and tension is made.
Necessary transformers of shopping mall and TN that allows to receive the most
reliable measurements are chosen. Some questions on the automated monitoring
system and the accounting of the electric power are considered. Calculations for
health and safety and economy sections are made.
Кіріспе
Бүгінде Қазақстан ғана емес , бүкіл дүниежүзі табиғи менералды
ресурстарды мейлінше үнемдеп пайдалануға қатты көңіл бөліп отыр .
13
Еліміздің қазіргі қарқынды экономикалық дамуы, күнделікті тұрмыста
энергия тұтынудың жаппай өсуі, сонымен қатар, тұтынушылар тарапынан
ысырапшылдықтың орын алуы - соңғы кезде энергияны үнемдеу мәселесін
мемлекеттік деңгейге қоюға алып келді. Электр және жылу энергиясын, ауыз
суды тұтынудың өсімінен туындаған мәселені тек мемлекет шешуі керек деп
қарауға болмайды. Оның үстіне энергия өндіретін кәсіпорындарды жаңадан
салу қомақты материалдық шығындармен қатар уақыт шығынын да қажет
ететінін ескеруіміз қажет.
Міне сондықтан да, әрбір азамат, барлық мемлекеттік және
коммерциялық құрылымдар энергияны үнемдеудегі жауапкершілікті түсініп,
оған өз үлестерін қосуы тиіс, бұл еліміздің экономикасын тиімді дамытуға
және азаматтардың тұрмысын жақсартуға әсерін тигізеді. Өйткені, электр,
жылу және су құбырлары желісін тұтынушылардың өздері пайдаланады.
Мамандардың айтуынша біздің елімізде энергия ресурстарын пайдалану
тиімділігі бүгінгі күні 30 пайыздан аспайды, яғни, тұтынылатын энергияның
үштен екісін ысыраппен пайдаланып отырмыз деген сөз. Қазіргі уақытта
дүние жүзінің барлық өнеркәсібі дамыған елдерінде энергияны үнемдеу
мәселелері жоғары қарқынмен шешілу үстінде. Соңғы ширек ғасырдың ішінде
энергия үнемдейтін мақсатты саясатты іске асыру есебінен осы Евпорпалық
дамыған елдерде жалпы ішкі өнімнің энергияны пайдалану көрсеткішін 30
пайызға дейін азайтуға қол жеткізілді. Елбасы өзінің Қазақстан халқына
Жолдауында электр қуатын үнемдеуге ерекше назар аударатын кездің
келгенін айтып өтті. Энергияның тапшылығы экономикалық өсімді тежейтін
факторлардың бірі болуы ықтимал. Қазақстан Республикасы Үкіметі
мемлекеттік бағдарламалар қабылдап, энергия үнемдеуші технологияларды
енгізу, электр энергиясының сараланған тарифтерін енгізу, энергия
таратушылардың тұтыну және есепке алу жүйесін дамыту бағытында
заңнамалық актілер қабылданды. Әрине, мемлекет еліміздің энергиялық
қауіпсіздігін қамтамасыз ету, Отандық өнеркәсіптің қалыпты жұмыс жасауын,
еліміздің индустриялық -инновациялық дамуын қамтамасыз ету мақсатында
шаралар алатыны, жаңа электр қуатын өндіретін станциялар салуға
басымдылық беретіні сөзсіз. Дегенмен бұның барлығы, қомақты қаражатты,
жылу, атом электр станцияларын салу экологиялық жағдайға әсер ететіні
белгілі. Қолда барды үнемдеп пайдалану, ысырапшылдыққа жол бермеу
бүгінгі күннің талабы. Сондықтан, барлық мемлекеттік, коммерциялық
құрылымдар, жеке тұрғындар энергияны үнемдеп пайдалануға өз үлестерін
қосады, мемлекеттік тұрғыдан маңызды мәселеге түсіністікпен қарайды деген
сенімдеміз.
Мемлекетіміздің дамуында электроэнергетика саласы маңызды рөл
атқарады. Бұл стратегиялық мамандық әлеуметтік экономикалық тұрақты, әр
турлі салада жұмыс істейтін халыққа өз пайдасын тигізеді. Қазіргі уақытта
мемлекет арасындағы саясатқа және мемлекеттің ішкі саясатының дамуында
қуатты энергетиканың ықпалы зор. Электроэнергетиканы жобалау кезінде
жүйенің істен шығып бұзылуына әкеп соқтыруы мүмкіндігі бар екендігін де
14
ескерген жөн. Ал ішіндегі ең қауіпті болып саналатын, ол электр
сымдарының қысқа мерзімге тұйықталуына байланысты түрлі апаттар болуы,
соның ішінде жол апаты және соның салдарынан электроэнеогетиканың
бұзылуына әкеп соқтыратын қарама қайшылықтары бар жүйенің істен шығуы
болып табылады. Бақылау негізінде электростанцияның барлық жұмыстары
бақылау өлшегіш құралдарының көмегімен іске асырылады. Электр
электроэнергетикалық құралдар негізгі щиттік басқару блогінде НЩБ, және
БЩБ орталық щиттік басқару блогінде, электростанцияларында,
трансформатор және жақын щиттарда орналасқан.
Дипломдық жұмыстың басты мақсаты ЖЭС өлшеу жүйелеріне
байланысты сұрақтарды қарастыру болып табылады. Сондықтан басты назар
ЖЭС жұмыстың көлемін анықтауда қолданылатын жаңа құрастыруларға,
автоматтандырылған бақылау жүйелеріне және электроэнергияларды есептеу
құралдарына аударылады.
Дипломдық жұмыстың басқа да бөлімдерінде ЖЭО жүйелік өлшеуінде
жаңа жобалардың автоматтандырылуы және техника, экономикалық
электроэнергияның көрсеткіші, электр станцияларының жұмысына
байланысты сұрақтар қарастырылады.
Мазмұны
Кіріспе
1 ЖЭО- дағы өлшемнің көлемінің анықтау
15
7
9
1.1 Электрстансаларының жүйелік басқарылуы
1.2 Орталықтандырылған стансалардың басқарылуы
1.3 Электр стансаларындағы өлшеуіш құралдар
2 Бақылау- өлшеуіш аспаптарының көлемін анықтау
3 Өлшеу трансформаторлардың жаңа құрылымы
3.1 ТГФМ-110
3.1. Метрологиялық параметрлері
3.1.2 Жер сілкінуге тұрақтылығы
3.1.3 Қолданудағы қауіпсіздік
3.1.4 Жасап шығару басқа жерге жіберу
3.1.5 Жиынтықты жеткізіп беру
3.1.6 Жөндеу және техникалық қызмет көрсету жұмысы
4 ТТ және ТН таңдауда токтың тұйықталуын есептеу
5 Тоқ трансформаторын және кернеуді таңдау
5.1 30 МВт тізбектік генератордағы токтік трансформаторды таңдау
5.2 30 МВт тізбектік генератордағы кернеулік трансформаторды таңдау
5.3 110 кВ желілік тізбектегі токтік трансформаторды таңдау
5.4 110 кВ шинадағы кернеулік трансформаторды таңдау
6 Электроэнергияны есептеу және басқарудың автоматтандырылған
жүйесі (ЭЕБАЖ)
6.1 Мекемелерге ЭЕБАЖ қолданудың себептері
6.2 Электроэнергияны есептеу
6.3 ЭЕБАЖ тізбегіне қосылатын токтік трансформаторларға қойылатын
басты талаптар
6.4 ТОК-С электртасмалдауышты есептеуді және басқаруды
автоматтандыру жүйесі
7 Тіршілік қауіпсіздік бөлімі
7.1 Турбиналық цех
7. 2.Қондырғы орналасқан бөлмедегі жарықтану жүйесіне есеп жүргізу
7. 3 Өрт қауіпсіздігі. Автоматты өрт сөндіру жүйесін есептеу
8 ЖЭО салудың техникалық-экономикалық тиімділігі
8.1 Бизнес жоспар. Өндіру жоспары
8.2 Қазақстандағы қолданылатын электроқуат саласы
8.3 Электроқуаттың құнының анықталуы
8.4 Қаржыландыруды анықтау
Қорытынды
Қысқартылған сөздер
Қосымша А
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
9
10
12
15
17
17
17
18
18
19
19
19
22
28
28
29
31
32
34
34
34
35
36
41
41
42
49
55
55
55
57
60
63
64
65
67
Т
1 ЖЭО- дағы өлшемнің көлемінің анықтау
1.1 Электрстансаларының жүйелік басқарылуы
16
Электр бекеттерін күнделікті және апаттық жағдайларда басқару үшін
екінші (қосымша) деп аталатын қосымша құрылғылар орнатылады. Электр
станцияларының басқару жұмысының атауы екінші электр құрылғылары және
станциялар болып табылады. Бұл электр жүйесімен жұмыс істеу үшін, ең
алдымен апат кезінде немесе бұзылмай істен шықпай тұрған шақта, оларға
көмектесетін екінші құрылғы жабыстырылады. Жүйелік басқаруда маңызды 5
жүйе бар, солардың бірі ол дабыл қағу, өлшеу құрылғылары, ара
қашықтықтағы өлшем, электр станцияларымен басқару жұмысы,
коммутацион жабдығымен басқару. Жүйелік басқаруда дабыл қағу жүйесі
маңызды рөл атқарып технология процессінде жылдам әрі қарқынды
басқаруды қамтамассыз етеді. Керекті жағдайда немесе шұғыл экстремалды
жұмыста технологиялық процесс өз керекті жұмыстарын атқарып, техника
процессінде қажетсіз элеметтерді жояды. Электр станцияларында ең қиыны
жылуэнергетикасының құралымен басқару болып табылады, оның ішінде
атом реакторлары, және жылу генераторы, жылу құбырларында жұмысын
басқаруы өте қиын.
Қазіргі уақытта, электр қуаттарымен басқару жұмысы
автоматтандырылған жүйе, соның ішінде АСУ ТП, көмегімен жүзеге
асырылады. Технологиялық станция басқаруы процессі оқу құрал жүзінде
бүгінгі таңда еш қарастырылмайды, және электротехникалық бөлімінде мына
сұрақтар қарастырылған, ұйымдастырушылық басқару, автоматтандырылған
ара қашықтық, электр станциясының жұмыс атқаруы, жылдам жүзінде тоқ
жүргізу, автоматтандырылған система жуйесі, телемеханика, дабыл қағу
жуйесі, және байланыста болу техникасы. Халықты электр қуатымен жылдам
қамтамассыз ету үшін, ЩБ яғни щиттардың ішіндегі құрылғылардағы кілт,
немесе аппараттар және агрегаттар техникалық құрылғылармен қамтамассыз
етілген.
Щиттің ішіндегі басқару саны олардың ішіндегі жылдам басқару
сапасына байланысты. Қазіргі уақытта 3 оперативтік басқару бар олар цехтық,
блоктік, және орталықтандырылған. Цехтің құрылысы оның ішіндегі жедел
қызмет көрсету бөлімшесінің бірігуі әр цехтің жеке жұмыс істеуін
қамтамассыз етеді. Әр цехтің озінің басқарушы бөлім басшысы болады.
Жедел бақылау негізінде белгіленген жердегі
яғни учаскені оперативтік
бригада немесе операторлар және бақылаушы жұмысшылары бақылап
жүргізеді.Опративтік станция басқаруда сол жердегі жұмысшы диспетчерге
бағынышты болады. Жылу электр станциясы яғни ТЭС 250 МВт күшпен 5
топқа бөлінеді, олардың бірі жанармай, химиялық, жылу автоматтық,
электірлік, және котлотурбиналық болып бөлінеді. ТЭС жылу
электр
станциясы щиттің 3 түрін енгізеді, басты ең маңызды басқарушы ол ГШУ,
яғни генераторлармен және трансформаторлармен жұмыс жасау, биік
кабельдік, соның ішінде (ТАЩБ МЩБ, көмек беруші, және бүкіл
станциялардағы агрегаттарды, бір жерде жұмыс істеуін қамтамассыз етеді.
1.2 Орталықтандырылған стансалардың басқарылуы
17
Щиттік басқаруда орталық станциялар мен сол жердегі агрегаттарды
басқарудағы
жұмыс ұйымы ЩБ ға яғни щиттік басқаруда мемлекет
тарапынан басты көңіл бөлуде. Щиттік басқаруды, яғни ЩБ- ды қаланың
ортасында орналастырудың басты себебі контрольдік өлшеу және кабельдің
ең қысқа жолындағы оперативтік ЩБ щиттік басқару жұмысы изоляциядан
тыс жерде орналастырылады. Мысалы ТАЩБ, АШУ, және ең бастысы БЩБ,
көмек көрсетуші МЩБ, РУ НЩБ, және ОЩБ жеке бір белгіленген жерде
орналасқан. ЩБ-дің 2 түрге немесе топқа бөлінетін элементі бар. Олар
басқарушы аппараттар оның ішіндегі, датчиктер, өлшеуші трансформаторлар,
комуникациялық аппараттар, және орындаушы элементтер кіреді. Екінші топ
ол ЩБ да орналасқан яғни щиттік басқаруда, оларға жататын өлшеуіш
құралдар, сандық және сан басып шығаратын құрал, дабыл қағушы аппарат,
кілттер тумбрлер, осы екі топқа бөлінетін элементтер бір бірімен тығыз
байланысты, және бақылаушы ара қашықтықтағы кабельдермен тығыз
орналасқан. Щиттік бақылаудағы және басқарудағы ең оңай жолы қоңырау
шалу немесе топтық басқару болып табылады. Қоңырау шалу арқылы бір
құралмен ғана бірнеше ара қашықтықтағы приборлар мен қамтамассыз ететін
қысқа жолы болып табылады. Топтың басқарудағы элементтер 2 операциялық
жүйемен іске асырылады. Дайындық механизм кілтімен және атқарушы
топпен немесе жүйемен топтық бақылауда технологиялық механизмде немесе
программада болады. Жоғарғы сатыдағы иерархиялық системадағы
басқарудың функционалды топтардың көмегімен әшкерелеу техниканың УВМ
ең төмен сатыдағы топтың қол астындағы, және ең жоғарғы топ болып қызмет
атқарады.
Щиттік бақылаудағы ең басты қойылатын талап ол механизмдегі құрал
жабдықтар ауа температурасы 18-22 С, және ылғалдығы 30-60 пайыз ауа
температура ылғалдықта тұруы қажет.
Оперативтік контурда пулть пен приборлардың және дабыл қағушы
немесе аппараттардың бақылау жүйесі іске асырылады. Панель мен
пульттардың эллипсу
немесе дуге деп аталауы оператордың жұмысына
жақсы жұмыс жасауына ықпал етеді, және де екіншіден басқару
операциясының дұрыс жұмыс жасауына ықпал етеді. Панелдік басқаруда
оперативтік емес щиттің қапталындағы контурда орналасқан немесе оның
жанындағы орында болады.
Құралдардың яғни органдар мен басқару жұмысында 1.1, 1.2 схемалық
суретті қарау қажет. Оператордың басты қойылатын талаптарының бірі
тапқан жаңалықтарын 1 зонада және 2 ,3 қарап көрсету қажет. Щиттік
басқаруда схеманың байланысуы мен ең басты элементтерінің бірі басқару
обьектісі болып табылып қана қоймай , БЩБ технологиялық блокта орналасу
қажет. ОЩБ және
НЩБ схемасы біріккен элементтердің электрлік
станциясында орналасқан. 1- аппараттың басты басқаруы, 2-дабыл қағу
құралы, 3- басты көрсеткіш құралы, 4- регистрациялық құралдар, 5-
көмектескіш құралдар.
18
1 - басқарудың негізгі аппараттары, 2 - дабылдау құрылғылары, 3 - негізгі
көрсетуші аспаптар, 4 - тіркеуіш аспаптары, 5 - қосымша көрсетуші аспаптар.
а - роялды түрдегі пульті бар алшақ құралым;
б - пульт - панель және приставкалар қосылған жиынтық;
в - пульт пен панельдің қосылған жинағы
1.1 сурет - Қалқанның панелі мен пультін құрастыру және орындалуы
1.2 сурет - Пульт - панельдегі аппараттар мен аспаптардың
құрастырылуы
Орталық басқарудағы посттың ОЩБ, ЦПУ, НЩБ, элементтерінің
электрлік станцияларының ортасында яғни электротехникалық құрал
жабдықтарында орналасқан. Бірақ бұл жағдайда басқа да жолдарды қарастыру
қажет, басқару жұмысындағы посттың және станция инженері, одан үлкен
басқару кызметіндегі оперативтік қызмет көрсету бүкіл станция орталығы
жұмыс атқарады.
Орталық щиттің блокттік ТЭС өшіретін РУ жоғарғы және ортаңғы
күшінің жүйелік қуаттандыру секциясының 6-10 кВ СН, электрлік басқарудың
немесе қоздырушы резервілерінің және басқа да технологиялық
станцияларының тағайындаушы мысалы циркуляциялық насос. Блоктің
қасындағы күштік қуат яғни басқарушы БЩБ, немесе ОЩБ.
Басқару жұмысының блоктің БЩБ, ОЩБ информациялық қарастыру
дабыл қағу, өшіргіш генераторлардың ара қашықтықтағы және жылдам
күшінің бұзылу жағдайындағы белгі береді.
ОЩБ дің ең басты орталық корпусының РУ жоғарғы тоқтық қуат пайда
болады.
19
1.3 Электр стансаларындағы өлшеуіш құралдар
Электрстанцияларының басқару жұмысының
автоматтандырылған
және мұқият бақылаудағы дабыл қағу комекшісімен жүзеге асырылады.
Өлшеу құралдары басқарушы және көмек беру станцияларының жұмыс
істеуін қарастырып қана қоймай әсіресе ТЭС - техникалық жұмысының
өлшеу немесе жалпы көлемінің механикалық және электірлік өлшеуіш болып
табылады.Техникалық жылуына жататын , өлшеуіш технологиялық ара
қашықтық яғни,
температура жылу құбырларының жұмысшылары,
технологиялық нағыз параметрлер механикалық орынға орналасу жылдам
энергиялық толқындарда орналасқан:
1) Аналогтік көрсеткіш және сандардың құрылғылары мен бақылау
режиміндегі атқару жұмысы.
2) Регистрациялық өзі жазатын құралдар мен графикалық сандардың
орташа жұмыс істеуінің параметрлері болып бөлінеді.
3) Құралдардың көрсеткіші яғни щечиктердің саны көрсетілген.
4) Өзі жазатын, құралдардың жылдамдығы осцилографты, яғни
маңызды және ерекше үзіліссіз, бақылауды қамтаммассыз етеді. Өлшеуші
құралдардың жауапты, операторлардың қоңырау шалу бақылау жұмысына
маңызы зор. Тоқтың өлшеуші құралының жеке өлшейтін бөлігі қолданылады.
Щиттік сандарды көрсетуде ПУЭ
тоқтың өлшеуші құралы
счетчиктердің төмен саны 2,5. Озат қуатының ақшалай есептің 2,0 , жүйелік
арасындағы байланыс қуаттарының 110-150кВ-1,0,220 кВ және жоғарғы 0,5.
Фиксациялық құралдардың 3,0. Амперметр бекетіндегі РУ тоқ жүргізушінің
және өлшеу саны 4,0.
Құралдардың сапасына қарай трансформаторлардың топқа бөлінуі
үлгісі мынадай, 0,5 1,0-1,5 2 ,5 ,0, 2,0,5 1, 0, 0 2 ,0,5 ,0,5.
Сызбаның екі өшіретін құралының қарама қарсы біріккен өлшегіш
трансформаторларының және соған лайықты болуы, өлшегіш құралына
байланысты. Сызба нұсқаларының екі өшіретін құралы қорғау немесе
трансформатордың қосу мен өшіру тоқтарының жұмыстары біріккен,
қорғаушы күштерінің саны мен тікелей байланысты. Өлшеуіш құралдар
қорғаушы тоқтарының әр түрлі трансформаторларға жалғануы тиісті.
Олардың бірігу мүмкіндігі, қосымша тоқтардың немесе трансформаторлардың
жұмысы қосылу арқылы жүзеге асырылады.
Жеке есептеуіш құралының және тоқтың басқа да өлшеуіш тоқтарының
саны мен керекті өлшеуіш құралы басқа да заттармен байланыса алады.
Өлшеу құралдар тоқтың жақсы жұмыс істеуіне тоқ бекеттерінің және
бекет ішіндегі 1.3 схемалық сурет арқылы білуге болады. Сандардың
көпшілігі құрылғылардың өлшегіш немесе
бақылау генераторларының
қосымша 4, суреті. Құрылғылардың ішіне кіретін яғни олардың құрамы
тоқтың жұмыс істеуіне ыңғайлы жерді қамтамассыз етеді. Тоқтық
генератордың басқа да құралдармен байланысса, онда ол НЩБ ішіне
20
орналасады. Техникалық үлкен бөлмеде бұл жағдайда ТАЩБ, ішіне ваттық
метр немесе частотметр орналастырып әрі қарай жұмысын атқара береді.
Генератордың жұмыс істеуіндегі блоктік және трансформаторлық тоққа 4
жинақ орналасады.
Аспаптардың жиынтығы генераторға қосылу жағдайында НЩБ, жұмыс
атқарады. Бұл жағдайда аспаптың ТАЩБ ға қосылуы ваттметр мен немесе
частотметр мен байланыста болады. Генератордың жұмыс істеу барысында
трансформатордың 4 жиынтығы орналастырып БЩБ дың ОЩБ ға сәйкес
қарастырылып , ваттметрдегі және варметрдегі бақылауындағы жүктеме әр
генератордың немесе сумматторлардың күші және бақылауындағы күшінің 5
жиынтығының құрылысы қарастырылады.
Бақылау жұмысының трансформаторларының жиынтығы 11,
құрылғыларының орналасу орны мен төмен күшінің өзіне қосушы амперметр,
ваттметр, және варметр болып табылады. Аспаптардың тұрған орнын
үнемдеу үшін, дайындық барысында аспаптардың құрама жем құралдарының
өшіріп жағу күші мен тоқтың қатты жұмыс істеуін қамтамассыз етеді. Тоқтың
есеп қисап керек жағдайында, трансорматор арқылы жүретін оған счетчикті
орналастырып 11, қояды. Шұғыл керек жағдайда трансформатор жұмысында
оған ваттметрді және варметрді екі жақтан счетчік орналастырады, 12,
жиынтық арқылы жүзеге асады. Трансформатор блок пен жұмыс істеген
жағдайда, онда сол жиынтығының өлшегіш құралдарының ең төменгі тоқ
күшіне қажетсіз болып келеді. Трансформатордың трехобмоторлық
автотрансформатордың оған қосымша 10 өлшегіш аспаптарының шетіндегі
орта тоқтың өлшеміне орналастырылады. Тоқтың бақылау жүргізу барысында
барлық оралған сымында қарастырылады.
Өлшегіш сызықтарындағы 6-35 кВ , жүретін амперметр және санаушы
құрал жылдам тоқтардың тұтынушыларға орналастырылады, ал егерде
тұтынушылар өздеріне амперметр орналастырған жағдайда , онда оларға 1,
жиынтығының нұсқасын енгізеді.Үш амперметрде қажетті несимметриялық,
жүктеме тек керек жағдайда қолданылады. Бұл болған жағдайда тоқ
пештерінің немесе тұтынушы ең үлкен жарықтандырғыш күшінің арқасында
14-20 пайыз күш қуат өлшемін көрсетеді.
Тоқтың сызық күшінің 110кВ және одан жоғары райондық бақылауына
зәру халықтар және бақылаудағы күшіне қажетті күштер 8, жиынтығына
қарау қажет. Тоқтың бақылау немесе санауында система арасындағы жылдам
байланыста болу үшін,
оған
механизмдегі стопорлық тоқтар
орналастырылады. Тоқ арасындағы сызығының 330-500 кВ аспаптарының
тоққа байланысты және 9, жиынтығына байланысты болып табылады.
Ең басты электр тоқтарының күшіне бақылау жұмыстары жүргізіліп
қана қоймай, түрлі жағдайларда басқару жұмысы 2 жиынтыққа әкеп
соқтырады. Жердің бір бағытындағы 6-35 кВ, өшіріп жанатын тоқтардың
компенсациясы деп аталады. Белгіленген бір жерде 110 Кв, және одан
жоғарғы бір фазалық К3 автоматтандырылған жағдайда К3 тез өшіріледі.
Вольтметрлер тоқ күші 110 Кв және одан жоғары система арасындағы
21
байланыстардың, немесе лайықты сымдарының аты бай нүктелері деп
аталады.
а - генераторлы кернеудің тізбегі және генераторының,
б - трансформаторлардың өлшеуіш аспаптары
1.3 сурет - Өлшеуіш аспаптары
Бақылау нәтижесінде болатын ГРУ 6-10, Кв жиынтығы, одан көп 200
МВт, және де бекет астындағы тоқтардың бөлінуіндегі энергосистеманың
жұмыс істеуі болып табылады.
Жұмысты бақылауындағы синхрондық компенсаторлық 9-3, суретінде
АЩБ дің 7 аспаптарының ОПУ ға амперметр мен варметрді орналастырады.
Синхромдық жағдайда компенсатордың күш қуатының реактивті
жылдамдықта екі жақты жұмыс атқарып, рұқсат беруші дисктерінің және
тағы бір басқа бағытқа жұмсалуы мүмкін. 1
1 Бақылау- өлшеуіш аспаптарының көлемін анықтау
Бақылау жұмысындағы көмек беруші аспап, электр бекетіндегі және
бекет астындағы өлшеуші құрал, ол басқару өлшеу құралы деп аталады.
Мінезіне сәйкес белгіленген бір жердің бақылау мен өлшеу
аппараттарының көлемі әр түрлі болуы мүмкіндігін де қарастыру қажет.
22
2 к е с т е - Электр станциядағы бақылау - өлшеуіш аспаптары
Аспаптардың басты щитте орналасуына әбден болады, НЩБ, БЩБ,
ОЩБ, тоқ бекетіндегі генераторлардың және трансформаторлардың жақын
щиттарда орналасуы да болады.
Белгіленген жұмысқа қарай аналогтық
қосылу сандарының өлшеу
құралы әр түрлі болуы мүмкін. Кестедегі ерекше жұмысының саны 3, үлгісі
көрсетілген, өлшеу құралы 2.
23 №
Тізбек
Аспапты орнататын
орын
Аспаптардың тізімі
Ескертулер
1
Байланыс
трансформаторы
(2 орамды)
Автотр-р
НН - ВН
Амперметр, ваттметр және
екі жақты шәкілі бар
варметр
2
Электр
станцияның
жоғары
кернеуінің
құрама
шиналары
Әр секцияда немесе
шиналар жүйесінде
Үш фаза аралық кернеуді
өлшеу үшін вольтметр;
тіркеуіш аспаптары;
частотомер, вольтметр және
жинақтаушы ваттметр
(кереуі 200 МВт
эл.станцияларында),
синхрондау аспаптары, екі
частомер, екі вольтметр,
синхроноскоп; осциллограф
1. 35 кВ шиналарда фаза
аралық кернеуді бақылау
үшінбір вольтметр және үш
фазалы кернеуді өлшеу үшін
бір вольтметр орнатылады.
2. 110 кВ шиналарда секцияға
бір осциллограф орнатылады
3
Генератор -
трансформатор
блогы
Генератор
1 қосымша бойынша
аспаптар
Генератордың тізбегінде
осциллограф және
синхрондау аспаптары
орнатылады
3
Генератор -
трансформатор
блогы
Блокты
транс-
форматор
НН СН
В
Амперметр, ваттметр және
екі жақты шәкілі бар
варметр
Генератордың тізбегінде
осциллограф және
синхрондау аспаптары
орнатылады
4
Турбогенератор
Статор
Әр фазада амперметр,
вольтметр, ваттметр,
варметр, активті энергияның
санауышы, активті және
реактивті қуаттың датчигі.
Тіркеуіш аспаптары:
ваттметр, амперметр жәнге
вольтметр (60 МВт жоғары
генераторларда)
1. Аталған аспаптар
басқарудың негізгі
қалқандарында орнатылады
(ББҚ, НБҚ).
2. Турбинаның топтық
қалқанында ваттметр, статор
тізбегінде частометр (егер
ББҚ жоқ болса) және қоздыру
тізбегінде вольтметр
орнатылады.
3. ОБҚ-да ББҚ блоған
жағдайда ваттметр және
варметр орнатылады.
4. ОБҚ ваттметр мен
варметрді біріктіретін
частометр орнатылады.
4
Турбогенератор
Ротор
Тіркеуіш аспаптары:
ваттметр, амперметр,
амперметр және вольтметр
60 МВт генераторларда)
1. ББҚ бар кезінде ОБҚ
ваттметр мен варметр
орнатылады.
2. ОБҚ ваттметр мен
варметрді біріктіретін
частометр орнатылады.
5
110 - 220 кВ
желілер
-
Амперметр, ваттметр және
варметр, ҚТ орнын анықтау
үшін белгілеуші аспаптар,
тұтынушы желілеріндегі
активті және реактивті
энергияның есептеуіш
сауыштары
1. Фаза бойынша басқару
желілері үшін үш амперметр
орнатылады.
2. Екі жақты қорегі бар
желілерде ваттметр және
варметр, стопорлары бар
активті энергияның екі
санауышы орындалады
3 Өлшеу трансформаторлардың жаңа құрылымы
3.1 ТГФМ-110
Трансформатор тоқтың ТГФМ-110 ОАО Зерттеу білімінің иститутының
жоғарғы вольттағы аппаратқұрастырушы (НИИВА) дайындаушы ОАО ВО
Электроқұрылғы болып табылады. Заводттың жұмыс істеп бастағаны 1926
24
жылы Электроаппарат ВСНХ, СССР дің рұқсатымен жұмыс істеп бастады,
алайда басты мақсаты импорттың жоғарғы аппараттарының стратегиялық
саласындағы электроэнергиясына пайдасын тигізіп қана қоймай 80 жыл
арасында бір түрден трансформаторлық тоқ 6, 10, 35, 110, 220, 330, 500 , және
750 , кВ орналастырып, өздері көбін шығарды.
1998 жылдан бастап элегаздық трансформаторлар соның ішінде 110 кВ
шығарылды. Ал 2008 жылдан бастап трансформатор тоғы ТГФ-110 ,
модернизацияланған және 10 жылдық тәжірібелері бар жұмыс жасауына
толық мүмкіндік алды. Транформациялық тоқ ТГФМ атымен шығарылған,
және ол екі түрге бөлінеді;1. Ең жоғарғы тапсырма берушілерге диапазондағы
және бірінші тоқтың
орау немесе оралу жұмысы
қысқартылуы болып
табылады.
Спецификалық жұмыс атқару суық Ресей жерлерінде элгаза арқылы
температурасы төмен 55 градусының басқа қоспа қолданбай жұмыс жасауы
мүмкіндігі бар.
3.1.1 Метрологиялық параметрлері
Метрологиялық параметрлердің құрастырылған құрамы ТГФМ-110
магнитті жүргізү арқылы айқындалады. Тұтынушының ең жоғарғы сапасына
сай, жылдам элементтерінің магниттік сымдар мына бөлімдерге бөлінеді:
- жылдам мүмкіндігі- 0,2 S;
- бірінші жағдайдағы тоқ -50 ден басталып 2000A;
- орау сымдарының саны 7;
- жоғарғы күш қуатының жылдамдығы -60 ВА дейін 60 ВА;
- комбинацияның
қысқартылған 20 бастап 40 дейін ауырлыққа
шыдамды болып келеді.
ТГФМ -110 ерекше бір қалыпты элегаздық арнайы электрлік тоқта,
жүріп үлкен бір электрлік аймақ қалыптастырады.
Ең аз элегаз қысымының қоршаған ортадан тыс трансформатордағы
тоқтың ТГФМ-110 санын құрап оның 0, 12 МПа, құрайды. Ол элегаздың
газдық жағдайын бақылап, және тұрақты құрылғылардың бір қалыпты ауа
температурасындағы -55 градусқа дейінгі шыдамдылықты қамтаммассыз
етеді. Бұл жағдайда құрылғылардың немесе аспаптардың жарамды және
шыдау уақыты 20 жыл бағыттап қамтып отырады. Технологиялық тексеру
барысында газ қысымының және элегаздың ылғалдығын тексеруші бақылап,
сол элегаздың жақсы жұмыс істеуін қарастырады.
3.1.2 Жер сілкінуге тұрақтылығы
Ауа райына тұрақты трансформатор тоғы ТГФМ -110 құрастыру
блоктің ұзын темір трубасына орналастыру мүмкіндігі , яғни динамикалық
әсер етуінің арқасында оның көлемін айқындап бақылайды. Құрастыру
жағдайында ауа райына тұрақты әрі шыдамды эквивалентті тексеру үшін
қысымға шыдамдылығын тексеру қажет. Трансформатор тоғының ТГФМ-110
жағдайына ұшырап, ауа райының қысымына және 9 балл шкалада MSK-64
күшімен шыдамды. Зерттеу барысында мына жетістіктерді көрсетті:
25
- ауа райының өзгеруіне тұрақты және жер сілкінісі болған жағдайда
тұрақты.
- қоршаған ортаға тұрақтылығы, әрі шыдамдылығы.
Тоқтың трансформаторлық ТГФМ -110 жұмысын төмен температурада
атқарған жөн.
1) ТГФМ-110У1 - ең төмен қысымда аспаптың және элегаздың 0, 12
МПа аз темературадағы -50 градус суықтығында қалыптасады.
2) ТГФМ-110-УХЛ1 - аспаптардың суыққа тұрақты -55 градусқа
элегаздың тұрақтылығы.
3) ТГФМ-110-ХЛ1 төменгі температурадағы элегаз-азот құралдарының
0,14 МПа суық ауа температурасында яғни -60 градусқа дейінгі салқындықта
шыдамды болып келеді.
Ішкі және сыртқы сақтау немесе қорғау қасиеті каррозияның ықпалына
тұрақты, әрі элегаздың жұмыс жасауына ықпал береді. Сыртқы қалып кері
әсер беретін фактордың нормативті Ш, айналадағы орта үшін де маңызды ,
әрі сырты жабылған немесе электр жағушы арқылы қоршаған орта үшін де
қорғауды қамтаммассыз етіп отырады. Алюминдік және темірлік сырт қабаты
лакпен жағылып, табиғаттың климаттық әрі экологиялық жағдайында
ауыстыруды мүлдем қажет етпейді, және трансформатордың ТГФМ-110,
жұмыс істеу уақыты ұзақ мерзімге дейін жарамды болып табылады.
3.1.3 Қолданудағы қауіпсіздік
Тоқтың трансформатор ТГФМ-110 , басқа да элегаздық аспап ретінде
отқа шыдамды және өрт болған жағдайда мықты тұрақты құрылғы болып
келеді.
Трансформаторлық тоқта ТГФМ-110 , жарылыс, немесе өрт болған
жағдайда қауіпсіз әрі басқа элегаз сияқты сымдарын қорғайды.
Трансформаторды жоғары қысым температурада оны қорғап, және
оның бұзылмауын қамтаммассыз етіп отырады.
Қысымды талдау немесе
мембрананың көрсеткіші әрі санақ нәтижесі екі түрден өткен зерттеу
нәтижесінде белгіленген.
Жарылысқа қарсы трансформатор
тоғының
ТГФМ-110 зерттеу
нәтижесінде дәлелденген және фрагментациялық аспапсыз болып бөлінеді.
3.1.4 Жасап шығару басқа жерге жіберу
Жиындықтарды яғни трансформатор тоғының ТГФМ
-110
,
уйымдастырылу себебінің бірі, 100 дана болып шығарылады, және 75
пайызға ұзартылады.
Барлық бөлшектер және жалғану сымдарының немесе тоқтардың мұқият
түрде тексеруден өтеді.
Бірінші және екінші тоқтың орауындағы ОАО ВО Электроаппарат деп
аталады.
26
Құрастыру бақылау ,қабылдау ,ТГФМ-110 арнайы шығарушы цехта
яғни ОАО ВО Электроаппарат кәсіпте шығарылады. Трансформатор тоғын
басқа жерге апару қажет болса , оны жиналған түрде алып жүрү қажет. Ал
сақтауына келер болсақ, су өтпейтін жерде және ық жерде сақтау қажет.Тоқты
көлікпен немесе темір жол көлігімен тасуға болады.
3.1.5 Жиынтықты жеткізіп беру
Жеткізу кешеніне келесілер кіреді:
1) Трансформатор тоқ жинағы.
2) Жөндеу жұмысындағы жиынтықта құрамы элегаз бен баллон және
темір арматур тығыздығы жатады.
3) Құрылысы:
а) тоқ трансформаторының астындағы үш сүйемелдегіш құрылғы
арқылы орналасуы;
б) жиынтық аспаптарының мұқият бақылауындағы оның ішіне кіретін,
телеіздеу және гигрометр бекет астындағы болып табылады.
3.1.6 Жөндеу және техникалық қызмет көрсету жұмысы
Жөндеу құрылғысы ТГФМ -110, мына бөліктерден тұрады:
- фундамент арқылы орналасуы;
- элегазбен толтырылуы;
- бірінші және екінші тізбектің жиынтығы және құрастырылуы.
Трансформатор тоғының толуы элегаз бен орындалып, қажетті
тығыздыққа дейінгі ылғалдылықты қамтаммассыз етіп отырады. Бұл жұмыс
басты инженер арқылы немесе тапсырыс берушінің жұмысшысы орындайды:
- жарамдылық мерзімі - 3 жыл;
- тексеру арасындағы уақыт - 20 жыл;
- жұмыс жасау уақыты - 40 жыл болып табылады.
Трансформатор тоғы жұмыс істеу уақытында, еш қызмет көрсетуді
талап етпейді. Жұмыс істеу мүмкіндігі құралдардың бір қалыпты
тығыздықтағы элегаздың автоматтандырылған бақылау нәтижесінде
плотномермен байланыста болады. Керек жағдайда плотномер басқа
системаға қосыла алады 3.
Бұл трансформаторлар кернеуі 35 кВ ашық тарату құрылғыларында
(АТҚ) сыртқы қондырғылар үшін арналған. УХЛ климаттық орындалуда
дайындалады және келесі шарттардағы жұмыс үшін арналған:
- теңіз деңгейінің биіктігі - 1000 м артық емес;
- пайдалану кезіндегі айналадағы ауаның температурасы - 60°С тан
+60°С дейін;
- қоршаған орта - жарылу қауіпі жоқ, шоғырлануда жаппаны, металл
және оқшауламаны бұзатын шаң, агресивті газ және бу болмайды;
- кеңістіктегі трансформатордың жұмыс орны - тік;
- трансформаторлар найзағайдан қорғаудың қалыпты шаралары кезінде
найзағайлы асқын кернеудің әсеріне ұшыраған электр қондырғылары үшін
27
арналған және қалыпты оқшаулама деңгейіне б ие. Ішкі оқшаулама
құйылған, қыздыруға тұрақтылық класы В және жанғыштық класы FH
(ПГ)1. Сыртқы оқшаулама құйылған, қыздыруға тұрақтылық класы Y және
жанғыштық класы FH (ПГ) 3, жалынның таралу жылдамдығы 30 мммин
артық емес;
-
трансформаторлар жылдамдығы 40 мс желден механикалық
жүктеменің қосындысына, мұз қабырғасының қалыңдығы 20 мм көктайғаққа
және сымдардың 500 Н (50 кгс) созылуына есептелген;
- трансформаторлар 70 м дейінгі нөлдік белгідегі қондырғылардың
деңгейінде MSK-64 бойынша 8 баллдық жер сілкіну кезіндегі жер сілкінуге
тұрақты;
- трансформаторлар өнеркәсіптік жиіліктің магниттік өрісінің әсері
кезінде электромагниттік бөгеттерге тұрақты.
Трансформаторлар тіректі құрылым түрінде орындалған. Бір бастапқы
және үш, төрт немесе бес қосымша орамалары бар.
Сонымен қатар бір өзгешелігі бар - егер ток трансформаторы бес
қосымша орамалармен орындалса, онда бұл орамалардың қуаты келесі
мәндерге дейін төмендейді: өлшеудегі орамалар үшін 30 ВА - дан 15 ВА
дейін, ал қорғаныс орамалары үшін 30 ВА-дан 20 ВА дейін.
Қосымша орамалар тороидальды магнитөткізгіштерге оралған. V - 4
құрылымдық орындау үшін қосымша орамалар электр энергияны өлшеу және
есептеу үшін, орамалар қорғаныс тізбектерінің қорегі, дабылдау және басқару
үшін арналған.
Қосымша ораманың магнитөткізгішінің қорғаныстың қажет
коэффициентін алуға өлшеу үшін тойғызу индукциясы төмен. Бастапқы және
қосымша орамалар монолитті блок құрайтын компаундты оқшауламамен
құйылған. Қосымша ораманың және құйылған блоктың жерлендіру
шықпалары трансформатордың төменгі бөлігінде орналасқан және қорғаныс
қақпағымен жабылған. Құйылған блок трансформатордың орнатылған орнын
бекіту үшін төрт саңылауы бар металл плитаға бекітілген.
Бастапқы ораманың шықпалары Л1 және Л2 белгіленеді. V - 4
құрылымдық орындау үшін электр энергияны есептеу және өлшеу үшін
арналған қосымша ораманың шықпалары 1И1 - 1И2 және 2И1 - 2И2,
дабылдау және басқару, автоматика, қорғаныс тізбектері үшін орамалардың
шықпалары 3И1 - 3И2 және 4И1 - 4И2 белгіленеді.
Трансформаторлар барлық 40 жыл қызмет мезрзімінде жөндеуді
(ремонтты) қажет етпейді. Тексеру және сынау аралығы - 8 жыл, бұл аралық
қызмет көрсетуші қызметкерлердің қарастыруы бойынша артуы мүмкін.
ТОЛ - 35 ток трансформаторлары пайдалану кезінде қызмет көрсетуді
талап етпейді, барлық қажет сипаттамаларды қамтамассыз етеді және барлық
стандарттар мен нормаларға сәйкес. Сонымен қатар, бұл трансформаторларды
пайдалану тәжірбиесі жабдықтың сенімді екеніні және жұмыс қабілеттілігін
сақтаудың жоғары қорын көрсетті.
28
Ток трансформаторлары 0,2, 0,2S, 0,5, 0,5S дәлдік кластарына шығарылады
және Тапсырыс берушінің барлық талаптарына сәйкес келеді [3].
4 ТТ және ТН таңдауда токтың тұйықталуын есептеу
Санау тоқ жүйесінің, және К3 кестесінің көлеміне сәйкес болуы қажет.
Бұл үшін электр тоғының күші мен қарсы тұратын тоқтың бірін бірі
алмастырып отыру қажет, сондайақ ЭДС тің мән мағынасы да осы қуат
тоғына байласнысты болып келеді. Мысалы үшін; тоқ көрсеткішінің К3
программалық нұсқауында яғни Electronics Worbench, А ережесі көрсетілген.
29
4.1 сурет - ЖЭС-1 құрылымдық сұлбасы
Бірінші кестені жоспарлап содан кейінгі ЖЭС тізбегін және оған қарсы
барлық күштердің элементтерін құрастырамыз.
4.2 сурет - Алмастыру сұлбасы
Санау жүйесін бір түрінен жүргіземіз.
Генератор жанындағы G2 және G3 , күшінің кішірейуі мен ЭДС
генераторының E=1, ең азды тоқ күшінің немесе өзіне керекті жағдайында
және тоқты өшірген кезде оған ауырлық күші әсер береді.
Кері күш әсеріне тұрақты мына схема болып табылады; 4.2, базалық
жылдамдықта қуаттылығы sб 1000МВ А .
Генератордың төтеп беруі G1
30
Х 0,145
* 1
1000
37,5
Х хd"
* 1
3,87о.е.
Sб
Sном
.
(4.1)
Генератордың күші мен оған тұрақты күші G2 және G3
X 4 Х 5 хd"
*
X 4 5 d"
*
Sб
Sн
Sб
Sн
0,195
0,195
1000
75
1000
75
2,6о.е,
2,6 . ,
Генератордың ЭДС айқындауы және G1
Е ''
I
0
2 2
(4.2)
I0 1; U 0 1; cos 0 1; sin 0 1;
Е ''
1 0,145 0,85 2 1 1 0,145 0,53 2
1,1.
Трансформаторлардың T1 ; және T2
U kB 0,5 (U к В-С + U к В-Н - U к С-Н ).
U kC 0,5 (U к В-С + U к С-Н - U к В-Н ).
U kN 0,5 (U к В-Н + U к С-Н - U к В-С ).
U kB 0,5(17,5 +10,5 - 6,5) = 10,75%,
U kC 0,5(10,5 + 6,5 -17,5) = 0,
U kN 0,5(17,5 + 6,5 -10,5) = 6,75%.
(4.3)
(4.4)
(4.5)
Х
* T 2,3
xT % S
100 S
(4.6)
Х
* T 2,3
xT % S
100 S
6,75 1000
100 6,6
10,23о.е,
31X d" cos 0 U 0 I 0 xd" sin 0 .
Х
* T 7,8
xT % Sб
100 Sном
10,75 1000
100 115
0,935о.е.
Трансформатордың кері күш көрсетуі T3 және T4.
Х
* T 10,11
xT % Sб
100 Sном
.
(4.7)
Х
* T 10,11
xT % Sб
100 Sном
10,75 1000
100 121
0,89о.е.
W1 және W2
Х
* 12
Х уд l
Sб
U cp2
.
(4.8)
Х
* 12
* 13
Х уд l
l
Sб
2
Sб
2
0,4 50
0,4 32
1000
1152
1000
1152
1,5о.е,
0,97 . .
Қысқа мерзімдегі жанып өшу генераторының K1, нүктесінде G1,
X 14 X 12 X 13 1,5 0,97 2,47о.е,
X 15 ( X 2 X 7 ) ( X 3 X 8 )
(10,23 0,935)(10,23 0,935)
2(10,23 0,935)
5,58о.е,
X 16 ( X 10 X 4 ) ( X 5 X 11)
( 0,89 2,6)( 0,89 2,6)
2(0,89 2,6)
1,75о.е,
X 17 X 14 X 16
2,47 1,75
2,47 1,75
1,02о.е,
X 18 X 15 X 17 5,58 1,02 6,6о.е.
Тоқтың басты құрылысы КЗ;
32
U cp
U cp
I п,0
E "
x
I б .
(4.9)
мұндағы x -, көрсеткішінің күш көрсету сызбасы; I б -базалық тоқ
I б
Sб
U ср. К1
1000
3 6,3
91,7kA.
Сызбалық мағынасы мен тоқтың орналасуы.
Генератор G1
I п,0
1,1
3,87
91,7 26,1kA.
Энергосистемасы
I п,0
1
6,6
91,7 13,9kA.
Тоқ КЗ нүктесіндегі К1
I п,0 К1 26,1 13,9 40kA.
Қысқа мерзімдегі К2 нүктесінде 110 кВ станциялары.
X 19 X 15 X 1 5,58 3,87 9,45о.е.
I б
S б
U ср. К 2
.
(4.10)
I б
Sб
U ср. К 2
1000
3 115
5,03kA.
Генератор G2 и G3
I п,0
1
1,75
5,03 2,9kA.
Генератор G1
33
I п,0
1,1
9,45
5,03 0,53kA.
Энергожүйесі
I п,0
1
2,47
5,03 2,04kA.
Тоқ өлшегіш;КЗ нүктесінде К2
I п,0K 2 2,9 0,53 2,04 5,74кА.
Тоқ күшінің КЗ ,К1
i у 2I п,0k у .
(4.11)
Генератор G1
k у 1,95 i у 2I п,0k у 2 26,1 1,95 71,9.
Энергожүйесі
k у 1,6 i у 2I п,0k у 2 13,9 1,6 31,5.
Үш жүктемеден тұратын КЗ және К1 нүктелері.
i у,К1 71,9 31,5 103,4кА.
Тоқтың КЗ нүктесіне К2
Генератордың G2 и G3
k у 1,95 i 2I ,0k 2 2,9 1,95 8.
Генератор G1
k у 1,95
i у 2I п,0k у 2 0,53 1,95 1,5.
Энергожүйесі
34
k у 1,717
i у 2I п,0k у 2 2,04 1,717 4,95.
Үш жіктемесіндегі КЗ және К1 нүктесіне дейінгі.
i у,К 2 8 1,5 4,95 14,45кА.
4 к е с т е - Есептеу нүктесіндегі ҚТ тогы
5 Тоқ трансформаторын және кернеуді таңдау
5.1 30 МВт тізбектік генератордағы токтік трансформаторды таңдау
Тоқ сымының жиынтықтағы ЖЭО-1 және ТА типтік ТШПФ-10-40005,
тексеруді талап етеді.
35 ҚТ нүктесі
(түйіннің номері)
ҚТ нүктесі
(түйіннің номері)
U ср. , kB
Iк, кА
iу, кА
К1
G1
6,3
26,1
71,9
К1
Жүйе + G2, G3
6,3
13,9
31,5
К2
G1
115
2,9
1,5
К2
G2, G3
115
0,53
8
К2
Жүйе
115
2,04
4,95
5.1к е с т е - Есептік және каталогтық мәндер
5.2 к е с т е - Ток трансформаторының қосымша жүктемесі
Жалпы аспаптардың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz