Электр станцияларындағы өлшеу құрылғылары

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

11

12

13

14

Аннотация

Темой данного дипломного проекта является контроль режимов работы
электрического оборудования на ТЭЦ-2. Дипломный проект содержит
введение, в котором кратко формируется основные предпосылки к
выполнению данного проекта, электротехническую часть, содержащую выбор
основных электрических схем проектируемой станции и выбор
электротехнического оборудования, раздел затрагивающий вопросы экологии
и техники безопасности, расчет экономической эффективности инвестиций в
проект.

Annotation

Subject of this degree project is control of operating modes of the electric
equipment on CHPP-2. The degree project contains introduction in which it is
briefly formed the main prerequisites to implementation of this project, the
electrotechnical part containing a choice of the main electric circuits of the designed
station and a choice of the electrotechnical equipment calculation of economic
efficiency of investments into the project undressed raising environmental issues
and safety measures.

Аңдатпа

Осы дипломдық жобаның тақырыбы 2 жылу электр орталығындағы
электр жабдықтарының жұмыс режімін бақылау болып табылады. Жобада
кіріспе, осы жобаның орындалуына негізгі алғышарттар берілген,
электртехникалық бөлімі, жобаланатын станцияның электрлік негізгі
сұлбаларын таңдау және электртехникалық жабдықтарды таңдау, экология
мәселелері және техника қауіпсіздігі бөлімі, жобада инвестициялардың
экономикалық тиімділік есеп-қисабы бөлім келтірілген.

15

Кіріспе

Мемлекеттің дамуында электрэнергетиканың орны ерекше. Бұл көп
салалы экономиканың орнықты әлеуметтік-экономикалық дамуын,
азаматтардың ауқаттылығы мен өмір сүру сапасын жоғарылатуды шарттайтын
түйінді стратегиялық сала. Қуатты энергетика мемлекеттің халықаралық
мәртебесінің бекітілуіне және оның сыртқы саяси әлеуетінің қалыптасуына
әрекеттеседі.
Кез-келген электр энергетикалық жүйесін жобалау және қолдану кезінде
мұнда бүлінулер мен қалыпты жұмыс істемеу режімдерінің пайда болу
мүмкіндігін есте сақтау қажет. Соның ішінде ең таралған, бірақ сол уақытта,
анағұрлым қауіпті түрлері қатарында - қысқа тұйықталу (қ.т.) болып
табылады. Бүліну мен қалыпты жұмыс істемеу режімдері апаттардың
туындауына алып келуі мүмкін. Әдетте, бұл барлық жүйенің немесе оның бір
бөлігінің қалыпты жұмыс істеуінің мәжбүрлі бұзылуы деп түсініледі.
Электр станциялары мен шағын станцияларындағы негізгі және қосымша
жабдықтың жұмыс істеу режімін бақылау бақылау-өлшеу құрылғыларының
көмегімен жүргізіледі.
Объектінің сипаты мен оны басқару құрылымына тәуелді бақылау-өлшеу
аппаратурасының бақылау көлемі мен оны қондыру орны әртүрлі болуы
мүмкін. Құрылғылар негізгі басқару қалқанына (НБҚ), блокты басқару
қалқанына (ББҚ) және генератор-трансформатор электрстанцияларындағы
орталық қалқанына (ОБҚ) және жергілікті қалқандарына қондырылуы мүмкін.
Өлшеу жүйесінің негізгі тағайындалуы - нақты уақытқа максималды
жақын режімде әрбір объектінің энергияны тұтынуының және сәйкесінше, өз
объектілерін максималды тиімділікпен қосуды жоспарлаудың толық есебін
алу болып табылады. Осы түрдегі автоматиканың маңыздылығы - онсыз
электр энергетикалық қондырғыларының үздіксіз жұмыс істеуі мүлдем
мүмкін еместігімен анықталады.
Осы диплом жобасының мақсаты - электр жабдығының ЖЭО-2-де
жұмыс істеу режімдерін бақылау мәселесін қарастыру болып табылады.
Сондықтан, ЖЭО-2-гі өлшеу көлемін анықтауға, жаңа құрылмаларға,
автоматтандырылған басқару жүйесіне және электр энергиясының есебіне
баса назар аударылады.
Диплом жобасының жекелеген бөлімдерінде еңбекті қорғау мәселелері
және электр станциясындағы техника-экономикалық көрсеткіштердің
есептелуі қарастырылған, бұл жобалау кезінде қажетті болып табылады.

16

1 ЖЭО-ғы өлшемдер көлемін анықтау

1.1 Электр станцияларындағы өлшеу құрылғылары

Электр станцияның жұмысын басқару (автоматтандырудың кез-келген
деңгейінде) оның режімін үздіксіз бақылауды талап етеді, оған негізгі және
қосымша жабдықтың параметрлерін бақылау (өлшейтін шағын жүйе арқылы
жүргізіледі) және осы жабдықтың күйін бақылау (дабылнаманың шағын
жүйесі арқылы жүргізіледі) кіреді.
Өлшемдер басқарылатын объектінің - электр станцияның немесе шағын
станцияның режімін анықтайтын негізгі және қосымша жабдықтың барлық
параметрін қамтуы тиіс. Әсіресе, ЖЭО-ғы: жылу техникалық, механикалық
және электрлі өлшемдерінің қажетті көлемдері ерекше маңызды. Жылу
техникалық өлшемге технологиялық параметрлер - жұмыстық денелердің (су,
бу, бу ортасы, отын және т.б.) қысымын, температурасын, шығынын, деңгейін
өлшеу жатқызылады. Механикалыққа -- орын ауыстыруды, айналу жиілігін,
дірілді, шуды және т.б. өлшеулер. Электрлі өлшеулер -- бұл тоқтың,
кернеудің, жиіліктің, белсенді және реактивті қуат пен энергияның
өлшемдері.
Өлшеу жүйесінің құрылымдық сұлбасына жалпы алғанда, келесілер
кіреді: бастапқы өлшеу құралы, түрлендіргіштер, байланыс арнасы және
екінші қайталама өлшеу құралы. Өлшеудің шағын жүйесін жобалауға
өлшеудің қажетті көлемін, өлшеу әдісін, орналасу орнын, екінші қайтара және
бастапқы құрылғылардың түрі (мен сыныбын), өлшеу жүйесіндегі қалған
барлық элементті анықтау кіреді.
Электр станциялары мен шағын станцияларында төрт типті өлшеу
құрылғылары қолданылады:
1) режім параметрлерін визуалды бақылау үшін - аналогты және сандық
құрылғыларын көрсететін;
2) қалыпты режімде параметрлерді үздіксіз графикалық немесе сандық
жазу үшін - тіркейтін(өздігінен жазатын);
3) көрсеткіштерді қосындылау үшін - интеграциялайтын құралдар
(есептегіштер);
4) апаттық жағдайда параметрлерді графикалық жазу үшін - бекіткіш
құрылғылары(тездетіп жазылатын өздігінен жазу құрылғылары,
осциллографтар, оқиғаларды арнайы тіркеушілер және т.б.).
Ерекше маңызды параметрлері үшін жеке көрсету құрылғылары
қарастырылады, олардың көмегімен оператор параметрді үздіксіз бақылай
алады.
Жауапкершілігі төмендеу параметрлерін өлшеу үшін шақыру
бойынша қағидасын пайдаланады, ол оператордың кезеңді бақылауды
жүргізуіне мүмкіндік береді. Электрлі өлшемдері үшін, олар жайлы ары
қарайда айтылатын болады, тәртіп бойынша, жеке өлшеу құрылғылары
қолданылады.

17

ЭҚЕ-не сәйкес, қалқанды көрсету және тіркеу электр өлшеуіш
құрылғыларының дәлдік сыныбы 2,5-нан төмен болмауы тиіс; ақшаны
есептеуге арналған белсенді энергия санауыштары (есептік санауыштары) --
2,0-ден төмен емес, ал кернеуі 110-150 кВ - 1,0, 220 кВ және одан жоғары
жүйе аралық байланыс желілері үшін- 0,5. Реактивті энергия есептеуіштерінің
дәлдік сыныбын белсенді энергияның тиісті есептеуіштерінің дәлдік
сыныбынан төмен таңдайды.
Бекіткіш құрылғылары үшін 3,0 сыныбына жол беріледі. Шағын станция
амперметрлері, РУ және жауапты емес электр қозғалтқыштарының дәлдік
сыныбы 4,0 болуы мүмкін.
Өлшеуіш трансформаторлары мен түрлендіргіштер сыныбы құрылғы
сыныбына тәуелді алынады:

Құрылғының сыныбы ... ... ... ... ... ... ... . ... 0,5
Өлшеуіш трансформаторлары мен
1,0 -- 1,5
2,5

түрлендіргіштер сыныбы ... ... ... ... ... ... ... . .0,2 0,5
1,0

Шунт пен қосымша қарсыласу сыныбы ... ... ... ..0,2
0,5
0,5

Қосылуды екі ажыратқыш арқылы коммутациялау сұлбаларында
өлшеуіш құрылғылары тізбекке тиісті ажыратқыштардың параллельді

жалғанған өлшеуіш трансформаторларымен қосылуы тиіс
(осы

трансформаторлардың қайталама тоқтарының сомасына).
Өлшеуіш

құрылғылары және қорғаныс релесі тоқтың әртүрлі трансформаторына
жалғануы тиіс. Егер бөлек қосылу тоқтың қосымша трансформаторын талап

еткен жағдайда ғана, олардың бірігуіне жол беріледі.
Өлшеуіш

құрылғыларының жоғары жиілікті, дифференциалды немесе қашықтықты
реле қорғанысымен не болмаса, тізбектілігі нөл тоқ сүзгілерімен мәжбүрлі
бірігуі кезінде, құрылғылар мен қорғанысты тоқтың аралық
трансформаторларымен ажырату қажет.
Есептік санауыштарын өзге де өлшеуіш құрылғыларымен бірге тоқ
трансформаторларына жалғау қажет. Егер есептік санауыштарын өзге
құрылғылармен біріктірген кезде, қажетті дәлділік сыныбы қамтамасыз

етілмеген жағдайда ғана, тоқтың жекелеген
трансформаторларын

қарастырады.
Станциялар мен шағын станциялардағы негізгі электр жабдықтарының
жұмыс істеу режімін бақылау үшін қондырылуы тиіс өлшеуіш
құрылғыларының құрамы 1-суретінде көрсетілген. Өлшеуіш құрылғыларының
ең көп саны генератордың жұмысын бақылау үшін қондырылады (4-жинақ).
Егер генератор құрамалы шиналарына қосылса, онда құрылғылардың осы
жинағы НБҚ-на жайғастырылады. Машина залында бұл жағдайда НБҚ-ға

ваттметр
және жиілікті өлшеуіш орнатылады.
Генераторды

трансформатормен бірге блокта жұмыс істеткен кезде, 4-жинақ ББҚ-на

орнатылады,
ал ОБҚ-да
әрбір генератордың жүктемесін бақылауға

арналғанваттметрлері мен
варметрлері
және станциядағы барлық

генератордың қосынды жүктемесін бақылау үшін қуаттылықтың
жинақтағышы (5-жинақ) ғана қарастырылады.Одан бөлек, екі жағдайда да,

18

генераторды жұмыстық қозуынан резервтіге немесе керісінше ауыстыру
жүргізілетін қозуды құрастыруда, негізгі және резервтік қоздырғыштардың
вольтметрлері орнатылады (6-жинақ).
Екі орамды трансформатордың жұмысын бақылау құрылғылар
жинағының 11 көмегімен жүзеге асырылады, ол трансформатордың кернеуі
төмен жағына орнатылады және оған амперметр, ваттметр және варметр
кіреді. Панельде орынды үнемдеу үшін екі бөлек құрылғы -- ваттметр мен

варметрдің
орнына кернеу тізбектерінде ауыстырып қосылатын бір

құрамдастырылған құрылғыны пайдалану тәжірибеленеді. Трансформатор
арқылы өтетін энергияның есебін жүргізу қажет болғанда, оған есептеуішті
орнатады (11-жинақ). Егер трансформатордың реверсивті жұмыс істеу режімі
мүмкін болса, онда екі жақты шәкілі және стопорлы (тоқтатқышы)
есептеуіштің екі жинағы бар ваттметр мен варметрді қондырады (12-жинақ).
Егер трансформатор генератормен бірге блокта жұмыс істейтін болса, онда ол
үшін кернеуі төмен өлшеу құрылғыларының жинағы талап етілмейді, себебі
мұнда генератор құрылғылары қолданылады. Үш орамды трансформаторлары

мен
автотрансформаторларында
кернеуіорташа
тарапында
10 өлшеу

құрылғысының қосымша жинағы орнатылады. Тоқ барлық орауыштарында
бақыланады.
Әдетте, тікелей тұтынушыға жүретін 6 -- 35 кВлинияларындаамперметр
және белсенді энергия есептеуіші орнатылады, ал егер тұтынушымен есептесу
қуат коэффициентін ескере отырып, жүргізілетін болса, онда реактивті
энергия есептеуіші де орнатылады (1-жинақ). Үш амперметр фазадағы тоқ
жүктемесінің айтарлықтай симметриясыз болуы кезінде ғана талеп етіледі.
Егер линия электр пештерін немесе жарықтандыру жүктемесінің үлесі жоғары
(жалпы жүктеменің 14 -- 20%-дан астам) тұтынушыны қуаттандырған кезде,
осы орын алуы мүмкін.
Аудандық мәні бар желілердің кернеуі 110 кВ және одан жоғары
линиялары тоқ пен қуаттың бақылануын қажетсінеді (8-жинақ). Белсенді
энергияның есебін жүргізу тек жүйеаралық байланыс линияларында ғана
қамтамасыз етілуі тиіс, мұнда осы мақсатта әрбір ұшынан стопор
механимздері бар белсенді энергия есептеуіштерін орнатады. 330 -- 500 кВ
линияларында фазалық тоқтар мен кернеулерді, сондай-ақ, тізбектілігі нөл тоқ
пен кернеуді жазу үшін бекіткіш құрылғылары қарастырылады (9-жинақ).
Электр станциялардың негізгі кернеуіндегі құрамалы шиналарында
кернеу, ал кейбір жағдайда, жиілікте бақыланады (2-жинақ). Жерге
тұйықталмаған және теңгергіш желілерінде (6 -- 35 кВ), мұнда бір фазалы
тұйықтау режімі ұзақ болуы мүмкін, жерге қатысты бір фазааралық және үш
фазалық кернеуді өлшейді. Тиімді түрде жерге тұйықталған 110 кВ және одан
жоғары желілерінде, мұнда бір фазалы ҚТ автоматты түрде өшіріледі, тек
фазааралық кернеулерін ғана қадалаған жеткілікті. Егер шиналардан
жүйеаралық байланыс линиялары шығатын болса немесе желінің тиісті
тораптары энергия жүйесі режімі бақыланатын нүктелері болып табылса

19

(бақылау нүктелері), онда тіркейтін вольтметр кернеуі 110 кВ және одан
жоғары шиналарында қарастырылады.

а - генераторлы кернеу тізбектері; б - трансформатор тізбектері

1 сурет - Өлшеуіш құрылғылары

Жиілікті бақылауды қуатты электр станциялардың (200 МВт-тан
жоғары), сондай-ақ, шағын станциялардың БТҚ 6 -- 10 кВ (2-жинақ)
шиналарында, кернеуі көтеріңкі шиналарында энергия жүйесін синхронды
жұмыс істемейтін бөліктеріне мүмкін бөлу нүктелерінде жүргізеді.
Синхронды теңгергіштің жұмысын бақылау үшін оның АЩУ-де 7
құрылғының негізгі жинағын қарастырады, ал ОПУ-ге тек амперметр мен
варметрді қояды. Синхронды теңгергіш реактивті қуатты шығарып, сондай-ақ,
тұтына алатындықтан, оның варметрі екі жақты шәкілде болуы тиіс, ал
реактивті энергияны бір есептегіштің орнына, дискінің қандай да болса тек бір
жаққа қарай айналуына жол беретін стопоры бар екі есептегішті қондыру
қажет[1].

2 ЖЭО-2-гі өлшемдердің ерекшеліктері

2.1 Электр станцияларын басқару жүйесі

Қалыпты және апаттық режімде электр станциялары мен шағын
станциялардың жұмысын басқару үшін мұнда қосымша құрылғылардың көп
саны қондырылады. Олар қосымша құрылғылар деп аталады және электр
станциялары мен шағын станцияларының басқару жүйесін қалыптастырады.

20

Басқару жүйесіне құрылғылардың бес негізгі тобы (шағын жүйелері)

кіреді:
өлшеу,
сигнализация (дабылнама),
реттеу,
коммутациялы

аппараттарын басқару, қорғаныс.
Өлшеудің шағын жүйелері мен сигнализация жабдықтың жұмыс істеу
жағдайы мен технологиялық үрдістің жүру барысы туралы қажетті ақпаратты
қамтамасыз етеді; реттеу мен басқару шағын жүйелерінің көмегімен белсенді
әсер ету, яғни объектіні басқару жүргізіледі. Тағайындалған қалыпты
режімнен қарқынды ауытқу болғанда немесе жабдық бүлінген кезде, қорғаныс
әрекет етіп, тиісті элементтерді автоматты түрде сөндіреді.
Электр станцияларында атом реакторлары мен бугенераторлары, бу
турбиналары тәрізді жылу энергетикалық жабдықтардың жұмысын басқару ең
күрделі болып табылады.
Қазіргі уақытта, осы жабдықтарды басқару үшін технологиялық үрдісті
автоматтандырылған басқару жүйесі (ТҮ АБЖ) кең түрде қолданыла бастады,
ол есептеу техникасының құралдарын қолдануға негізделген. Станциядағы
технологиялық үрдісті басқару мәселелері станцияның технологиялық бөлімін
жобалау кезінде қарастырылады.
Станция жобасының электртехникалық бөлімінде келесі сұрақтар
қарастырылады: басқаруды ұйымдастыру, станцияның электр бөлігіндегі
автоматика жәнеөлшеулер; оперативті тоқты орнату; реле қорғанысы, жүйелі
автоматика мен телемеханика; байланыс пен сигнализация.
Оперативтік қызмет көрсетуді ыңғайлы ету үшін басқару құрылғылары
мен аппараттарды басқару қалқандарында (БҚ) топтастырады.
Басқару қалқаны - бұл жекелеген агрегаттың, агрегаттар топтарының,
электр қондырғысы бөлімінің және жалпы алғанда, қондырғының (орталық
немесе негізгі БҚ) жұмысын басқаруға арналған техникалық құралдардан
(құрылғылар, аппараттар, кілттер және т.б.) тұратын құрылғы.
Станцияда қондырылатын ҚБ саны, олардың аумақта орналастырылуы
және осы жерде орналастырылатын құрылғылардың құрамы станцияда
қабылданған оперативтік басқару құрылымына тәуелді болады.
Осы уақытта оперативтік басқарудың ұйымдастырушылық

құрылымының үш
нысаны қалыптасты:
цехті,
блокты және

орталықтандырылған. Цех құрылымы қызмет көрсетілетін объектіні бір типті
күш беру жабдықтарын біріктіру қағидасы бойынша құрылған оперативтік
бөлімдерге (цехтарға) бөлуді көздейді. Әрбір цехқа оперативтік бригада
қызмет көрсетеді, оны цехтағы ауысым бастығы басқарады. Блокты (цехсыз)

құрылымында
оперативтік бөліміне бір немесе екі энергетикалық

блоктарының жабдықтары кіреді. Бөлімге оперативтік бригада қызмет
көрсетеді, ол операторлардан және бірнеше қараушыдан тұрады. Жалпы
алғанда, екі жағдайда да, станцияны оперативтік басқаруды станциядағы
ауысым бастығы жүзеге асырады, ол жүйенің кезекші диспетчерінің
оперативтік бағынысында болады. Орталықтандырылған басқару құрылымы -
бұл кезде барлық объектідегі оперативтікқызмет көрсетуді объектіні

21

оперативтік бөлімдерге бөлусіз, бір оперативті бригада орталықтандырған
түрде жүргізеді.

ЖЭО-ты
көлденең байланыстарымен оперативті басқаруды цех

қағидасы бойынша жобалайды. Қуаты 250 МВт-тан жоғары ЖЭО-та оның
негізгі цехтарына сәйкес оперативтік қызмет көрсетудің бес телімі жасалады:
отын-көлік, қазан-тұрбалы, химиялық, жылу автоматикасы мен өлшемдері,
электрлі. Көлденең байланысты ЖЭО-та үш түрлі басқару қалқандары

жасалады;
генераторларды, трансформаторларды, ауа және кабель

линияларын, шинааралық байланыстарын басқаруға арналған негізгі басқару
қалқаны (НБҚ); қазандар мен турбиналарды басқару үшін топтық агрегатты
басқару қалқандары (ТопБҚ); қосымша цехтар мен жалпы станциялы
қондырғыларының ЖБҚ. Қазандар мен турбиналардың топтық қалқандарын
(төрт агрегатқа бір қалқан) агрегаттарға қатысты оңтайлы орналасқан бір
орынжайға жайғастырады.

2.2 Станцияны орталықтандырылған басқару

Басқару қалқандарынан агрегаттардың немесе жалпы алғанда,
станцияның орталықтандырылған басқаруы жүргізіледі, мұнда оперативтік
қызметкер болады, сондықтан, барлық станцияның техникалық жобаларында
БҚ жобалауға баса назар аударылады.
Жоғарыда аталып кеткендей, БҚ-ның саны мен оның тағайындалуы
оперативтік басқарудың таңдалған ұйымдастырушылық құрылымымен
анықталады.
БҚ-нын мүмкін болса, осы қалқаннан басқарылатын жабдық орналасқан
оперативтік телімнің ортасына жайғастыруға тырысады. Осының көмегімен
бақылау-өлшеу кабельдерінің ең қысқа ұзақтығы және қызметкерлердің
қызмет көрсетілетін оперативтік телімнің барлық элементтеріне ең қысқа
жолы қамтамасыз етіледі. БҚ-ты бас ғимараттың ішіндегі оқшауланған
орынжайға (мысалға, ТопБҚ,АБҚ), бас ғимараттың жапсыра салынған жайына
(мысалға, ББҚ), қосымша цехтар мен қондырғылар ғимараттарында (ЖБҚ),
басты ТҚ ғимаратының жапсыра салынған жайына (НБҚ), бөлек тұрған
ғимаратқа (ОБҚ) орналастырады.
БҚ аспаптары мен құрылғыларында екі элемент тобы бар. Бірінші топ

тікелей басқарылатын жабдықта болады,
бұл
--
бастапқы өлшеу

түрленгіштері (қадағалар, өлшеу трансформаторлары және т.б.), коммутация
аппараттары, орындаушы элементтері. Элементтердің екінші тобы тиісті БҚ-
да орналасады. Оларға: өлшеу (екінші қайтара) аспаптары; сандық және
мәтіндік ақпаратты көрсету құралдары -- санды теру құрылғылары,
электронды-сәулелі индикаторлары; сигнал құрылғылары -- лампалар, табло,
электрсиреналары мен қоңыраулар; басқару аспаптары мен аппараттары --
кілттер, батырмалар, тумблерлер; қорғаныс аспаптары мен релесі және
автоматты құрылғылары, электронды реттеуіштер және т.б. жатқызылады.Қос

22

топтың элементтері бір-бірімен бақылау-өлшеу кабельдері арқылы
байланысқан.
Бақылау және басқару құрылғыларының санын қысқарту үшін БҚ-да
шақыру бойынша өлшемдері, таңдамалы және топтық басқару кең түрде
қолданылады. Шақыру бойынша өлшемі бір құрылғы арқылы ауыстырып
қосқыштың көмегімен тізбекті өлшемнің бүтін сериясын жүргізуге
қолжеткізеді. Таңдамалы басқарудың айрықша ерекшелігі - атқарушылық
механизмдерінің тобы үшін бір ортақ басқару кілтін және пернелі нөмір
терушіні қолдану болып табылады. Осы топтағы кез-келген элементтің
басқаруын тізбекті екі операция: даярлық (механизмді пернелі нөмір теруші
көмегімен таңдау) және атқарушылық (команданы топтық кілтімен беру)
арқылы жүзеге асырады.
Топтық басқару команда беруді не болмаса, бір уақытта, бірқатар

атқарушылық механизмдерді
(мысалға, параллельді технологиялық

трактілеріне тиесілі бірнеше ілмектерінің жетектеріне),
не болмаса,

команданы ары қарай белгілі бір бағдарлама бойынша дамыта отырып,
қызметтік байланысқан механизмдер тобының бір атқарушылық механизміне
беруді қарастырады. Топтық басқарудың маңызды фазасы - қызметтік
топтарды басқарылатын есептеу машиналарының (БЕМ) көмегімен
атқарушылық механизмдері (төмен деңгей) - шағын топтар (орта деңгей) -
топ (жоғары деңгей) тізбегі бойынша иерархиялық басқару жүйесі болып
табылады.
Басқару аппараттарын басқару пульттеріне, ал қалған аспаптар мен
аппараттарды -- панельдерге құрастырады. Қазіргі қалқандарында ықшамды
басқару аспаптары мен құрылғылары қолданылады, бұл шақыру бойынша
өлшемімен, таңдамалы басқарумен және электронды-сәулелі индикаторларын
(дисплейлерін) қолданумен үйлесімде панельдер мен пульттардың
габариттерін айтарлықтай қысқартып, БҚ қалқаны алатын орынжайдың
алаңын төмендетуге қолжеткізді.
БҚ-ға арналған орынжайлары операторлардың еңбек етуі үшін қолайлы
жағдайды және аппаратура мен аспаптардың қызмет етуіне жақсы жағдайды
қамтамасыз етуі тиіс. Сыртқы жағдайға және аспаптардың жылу шығаруына
тәуелсіз, қалқан орынжайының температурасын 18-22 °С және ылғалдылығын
30-60 % ұстап тұру керек. Осы орынжай үшін ауаны кондицияландыру

қондырғысымен жасақтайды.
Қалқанға арналған орынжай тегіс әрі

шашыранды жарықтандырылуы тиіс.
Ең үздік жарық шешімі -- бұл толығымен жанып тұратын төбе. Бұл
күңгірт шыны немесе жұқалтырдан жасалған қосымша аспалы төбе
қондырғысы арқылы жүргізіледі. Қосымша және негізгі төбе арасына
люминесцентті лампасын орналастырады. Қалқан орынжайында дыбыс
оқшауланып, операторларды өндірістік шудан сақтандырғыш және
жаңғырықты жоятын немесе оны азайтатын жақсы акустика болуы тиіс.
Панель мен пульттардың орналасуы максимум көрнекілікті және
ыңғайлы қызмет көрсетуді қамтамасыз етуі тиіс. Бұл үшін қалқанның

23

оперативті және оперативті емес бөліктерін бөледі. Оперативтік контурда
аспаптар, дабылнама құрылғылары мен аппаратура бар панельдер мен
пульттарды орналастырады, олар жабдықтың жұмыс істеуінің негізгі
көрсеткіштерін бақылауды және басқару бойынша негізгі операцияның
орындалуын қамтамасыз етеді.
Оперативтік емес контурында, мысалға, кезең сайын бақылауға
арналған аспаптарды көрсететін, тіркейтін панельдері және екінші кезектегі
операциялардың орындалуына арналған басқару аппаратурасы болады.
Оперативтік контурдың панельдері мен пульттарын әдетте, эллипс немесе
доға бойынша жайғастырады, бұл операторға біріншіден, негізгі өлшеу
құрылғыларын және дабылнама құрыдғыларын визуалды бақылау үшін жақсы
жағдайды, ал екіншіден, басқару және реттеу органдарына еркін қолжеткізуді

қамтамасыз етеді.
Қалқанның оперативтік емес бөлігінің панельдері

оперативтік контурдың артынан және (немесе) бүйірінен орын алады.
Оперативтік контурдың панельдері мен пульттарының, сондай-ақ, пульт
панеліндегі аспаптардың конфигурациясы мен тұтастырылуы- негізгі көрсету
аспаптары визуалды бақылау үшін ыңғайлы, ал негізгі басқару органдары -
қолмен әсер ету үшін ыңғайлыболатындай түрде болуы тиіс (2.1, 2.2-сурет).
Оператордың жұмыс істеуі үшін ақпаратты көрсетудің ең маңызды құралдары
мен басқару органдарын 1 аймағында, онша маңызды еместі - 2 және 3
аймақтарына жайғастыру керек. Оларды жайғастырған кезде, басымдықты,
логикалық блоктағы топтастыруды, басқару органдары мен ақпаратты көрсету
құралдары арасындағы өзара байланысты ескеру қажет.
Басқару қалқанында басқарылатын объектінің негізгі элементтерінің
мнемоникалық қосылу сұлбасы болуы тиіс. Мысалға, ББҚ-да блоктың
технологиялық бөлігінің элементтерінде қосылу сұлбасы, ОБҚ-да (НБҚ) -
станциядағы электрлі бөлігі элементтерінің қосылу сұлбасыболуы тиіс.
Қалқандардың панельдері қалыпты көлемдегі зауытта жасалған типтік
ұяшықтарынан: басқару, дабылнама ұяшықтары, көмекші құрылғылар және
т.б. алынуы тиіс.
Осы арқылы басқару қалқаны бойынша жобалау жұмыстарының
қысқартылуы мен жылдамдатылуы, құрастыру мерзімінің қысқаруы, жоғары
қолданымдық ептілігі (панель ұяшықтарын жылдам ауыстыру және қайта

топтастыру) қолжеткізіледі.
планшеттерінен алынуы тиіс.
Мнемоникалық сұлбасы да типтік

Басқару қалқанын дабылнамамен жасақтайды,
ол операторға

басқарылатын объектінің жұмыс істеу режіміндегі бұзылулары туралы
қажетті ақпаратты ұсынуы тиіс.

Орталықтандырылған басқару
пункттерінде
(ОБҚ,
НБҚ,
ББҚ)

дабылнаманың келесі түрлері жүргізіледі:
жарықтық -- басқарылатын объектідегі белсенді элементтердің жағдайы
туралы;
жарық-дыбысты апаттық -- технологиялық апаттық, апаттық өшірілу
және ажыратқыштың автоматты қосылулары;

24

жарық-дыбысты ескертетін -- жабдықтың жұмыс істеу режімінің
қалыпты режімнен ауытқуы туралы және оперативтік тізбектердің бұзылуы
туралы;
жарық-дыбысты -- қызметкерлерді қосымша цехтар мен әртүрлі электр
техникалық құрылғыларының ЖБҚ-на шақыру үшін; осы цехтар мен
құрылғылардың қалыпты жұмыс істеу режімінде бұзылу болған кезде әрекет
етеді;
технологиялық және электрлі қорғаныстың әрекет етуінің дабылнамасы.

1 -- негізгі басқару аппараттары; 2 -- сигнал (дабыл) беру құрылғылары; 3 --
негізгі көрсету құрылғылары; 4 -- тіркеу құрылғылары;
5 -- қосымша көрсету құрылғылары

2.1 сурет - Басқару қалқанындағы пульттар мен панельдердің жасалуы
мен тұтастырылуы: а - рояль түріндегі пульты бар ажыратылған тұтастыру; б
- пульт-панелі және тіреуіші бар сыйыстырылған тұтастыру; в -пульт-панелі
бар сыйыстырылған тұтастыру

2.2

сурет - Пульт-панеліндегі

құрылғылар

мен

аппараттардың

ұсынылатын тұтастырылуы

Станцияның электрлі бөлшектерінің элементтерін басқару орталықтан
басқару посттарынан (ОЩБ, ОПБ, БЩБ) жүргізіледі, сондықтан, осы
орындарды негізгі электр техникалық құрылғыларына жақын орналастырған
дұрыс. Алайда, бұл жерде өзге де жағдайларды ескеру қажет: технологиялық
бөлімдегі кейбір элементтерді посттан басқару, постта станцияның кезекші

25

инженерінің болуы, ол барлық станцияға оперативтік қызмет көрсетуді
басқарады.
Блокты ЖЭО-ның орталық басқару қалқанынан кернеуі жоғары және
орташа ТҚ ажыратқышы, 6 -- 10 кВ СН секцияларын резервтік қуаттандыру
жүйелері, резервтік қоздырғыштардың электрқозғалтқыштары, сондай-ақ,
жалпы станция бағытындағы кейбір технологиялық элементтері, мысалға,
циркуляциялы сорғы басқарылады. Егер блоктың кернеуі жоғары тарапында
ғана ажыратқыш болса, онда оны ББҚ-нан (екі ажыратқыш арқылы
қосылатын коммутациялы сұлбаларында) немесе қос қалқаннан - ББҚ және
ОБҚ басқарады.
Блоктардың жұмысы ББҚ тарапынан бақыланады, ал ОБҚ-да олардың
жұмысы жайлы тек минималды ақпарат қана қарастырылады: генератор
ажыратқыштары жағдайының дабылнамасы, генератордың активті және
реактивті қуаттарын өлшеу және блоктағы бұзылу туралы ескертетін әрбір
блокта бір таблосы.
ОБҚ басты корпусқа жайғастырады (ортасында немесе оның тұрақты
шеті тарапында) немесе кернеуі көтеріңкі ТҚ аумағына орналастырады.

2.3 Бақылау-өлшеу құрылғыларының көлемін анықтау

Электр станциялары мен шағын станциялардағы негізгі және қосымша
жабдықтың жұмыс істеу режімін бақылау бақылау-өлшеу құрылғыларының
көмегімен жүзеге асырылады.
Объектінің сипаты мен оны басқару құрылымына тәуелді бақылау-өлшеу
аппаратурасының бақылау көлемі мен оны қондыру орны әртүрлі болуы
мүмкін.
Құрылғылар негізгі басқару қалқанында (НБҚ), блокты басқару
қалқанында (ББҚ) және генератор-трансформатор электрстанцияларындағы
орталық қалқанына (ОБҚ) және жергілікті қалқандарына қондырылуы мүмкін.
Жұмыс істеу режімінің ерекшеліктеріне тәуелді тіпті, аналогты
қосылуларында бақылау-өлшеу құрылғыларының саны әртүрлі болуы мүмкін.
2-кестесінде өлшеу құрылғыларының ұсынылатын тізімі көрсетілген[2].

2 кесте - Электр станциясындағы бақылау-өлшеу құрылғылары

26 №
Тізбек
Құрылғы
ны
орнату
орны
Құрылғылардың тізімі
Ескертулер
1
Байланы
с
трансфор
маторын
ың(2-
орамды)
Авт
отра
нсф
орм
атор
Н
Н
В
Н
Екі жақты шәкілі бар
амперметр, ваттметр және
варметр

2-кестенің жалғасы

27 2
Электр
станцияд
ағы
кернеуі
жоғары
құрамал
ы
шиналар
ының
Әрбір
секцияда
немесе
шиналар
жүйесінд
е
Фазааралық үш кернеуді
өлшеуге арналған
ауыстырылып қосылатын
вольтметр; тіркеу
құрылғылары: жиілікті
өлшеуіш, вольтметр және
қосындылайтын ваттметр
(200 МВт және одан жоғары
эл.станцияларында);
синхрондау құрылғылары:
екі жиілікті өлшеуіш, екі
вольтметр, синхроноскоп;
осциллограф
1. Фазааралық кернеуді
бақылау үшін 35 кВ
шиналарына бір
вольтметр және үш
фазалық кернеуді өлшеу
үшін бір вольтметр
қондырылады.
2. 110 кВ шиналарында
бір секцияға бір
осциллографтан
орнатылады
3
Генерато
р -
трансфор
матор
блогыны
ң
Генерато
р
1 тармағы бойынша
құрылғылары
Генератор тізбегіне
осциллограф және
синхрондау құрылғылары
орнатылады
3
Генерато
р -
трансфор
матор
блогыны
ң
Блокты
трансф
ормато
р
Н
Н
С
Н
В
Екі жақты шәкілі бар
амперметр,
ваттметржәневарметр
Амперметр
Генератор тізбегіне
осциллограф және
синхрондау құрылғылары
орнатылады
4
Турбоген
ераторды
ң
Статор
Әрбір фазада амперметр,
вольтметр, ваттметр,
варметр, активті энергияны
есептеуіш, активті және
реактивті қуат қадағалары.
Тіркеуші құрылғылары:
ваттметр, амперметр және
вольтметр (60 МВт және
одан жоғары
генераторларында)
1. Аталған құрылғылар
негізгі басқару
қалқандарына
орнатылады (ББҚ,
НБҚ).
2. Турбинаның топтық
қалқанына ваттметр,
статор тізбегіне
жиілікті өлшеуіш (егер
ББҚ болмаса)
жәнеқоздыру тізбегіне
вольтметр
қондырылады.
3. ОБҚ-да ББҚ болған
кезде, ваттметр және
варметр
қондырылады
4. ОБҚ-да жиілікті
өлшеуіш,
қосындылайтын
ваттметр және
варметр
қондырылады
4
Турбоген
ераторды
ң
Ротор
Амперметр, вольтметр.
Негізгі және резервтік
қоздырғыштар тізбегінде
вольтметр. Тіркеуші
амперметр(60 МВт және
одан жоғары
генераторларында)
1. Аталған құрылғылар
негізгі басқару
қалқандарына
орнатылады (ББҚ,
НБҚ).
2. Турбинаның топтық
қалқанына ваттметр,
статор тізбегіне
жиілікті өлшеуіш (егер
ББҚ болмаса)
жәнеқоздыру тізбегіне
вольтметр
қондырылады.
3. ОБҚ-да ББҚ болған
кезде, ваттметр және
варметр
қондырылады
4. ОБҚ-да жиілікті
өлшеуіш,
қосындылайтын
ваттметр және
варметр
қондырылады
5
110-220
кВ
желілері
-
Амперметр, ваттметр және
варметр, ҚТ орнын анықтау
үшін бекіткіш құрылғы,
1. Фазалық басқарылатын
линиялары үшін үш
амперметр қондырылады.

2-кестенің соңы

3 ТТ мен ТН таңдау үшін қ.т. тоқтарын есептеу

ҚТ тоғын есептеу үшін орнын басу сұлбасы жасалып, оның
параметрлері есептелінеді. Бұл үшін орнын басу элементтерінің жаппай
барлығы сәйкес электрлі қарсыласуларымен ауыстырылады, ал қуаттандыру
көздері үшін, бұдан бөлек, ЭДС мәндері көрсетіледі.

3.1 сурет - ЖЭО-2-нің құрылымдық сұлбасы

ЖЭС құрылымдық сұлбасының орнын бастыру сұлбасын жасайық, бұл
кезде оның барлық элементтерін олардың қарсыласуларымен ауыстырамыз.

28

№
Тізбек
Құрылғы
ны
орнату
орны
Құрылғылардың тізімі
Ескертулер

нің

тұғырықты тұтынушылық
линияларында активті және
реактивті энергияның
есептік санауыштары
2. Екі жақты
қуаттандырылатын
линияларында екі жақты
шәкілі бар ваттметр және
варметр, стопоры бар
белсенді энергияның екі
есептеуіші

3.2 сурет - Орын басу сұлбасы

Есепті қатысты бірліктерде жүргіземіз.

G1,G2,G3,G5
және
G6
генераторларының
жанында
орналасқан

''

қажеттіліктің (ж.қ.) қатысты шағын жүктелуіне ықпалын және ҚТ орнынан
ұзақ жүктелуді елемейміз.
Базалық қуаттылық sб 1000 МВ А болғанда, қарсыласу сұлбасын
анықтаймыз (3.2-сурет).
G1,G2 және G3 генераторларының қарсыласуы

Х Х Х хd"
* 1 * 2 * 3

Sб
Sном

(3.1)

Х Х Х 0,192
* 1 * 2 * 3

G4 генераторының қарсыласуы

Sб
Х хd"
Sном
-102* 4
1000
125
1,53 Ом

Х 0,153
* 4
1000
78,75
1,94 Ом

G5және G6 генераторларының қарсыласуы

29

жүктемені ЭДС генераторларының Е 1 дейін төмендеуімен ескереміз. Жеке

X 5 Х 6 хd"
*

Sб
Sн

0,189

1000
137,5

1,37 Ом

S
* Sн
1000
137,5
1,37 Ом

G1,G2 және G3 генераторларының ЭҚК анықтаймыз

Е ''

I

0

X d" cos 0

2

0

I 0 xd" sin 0

2

(3.2)
мұндағы I0 1; U 0 1; cos 0 1; sin 0 1;

''
1 0,192 0,8 2 1 1 0,192 0,6 2
1,1

G4 генераторының ЭДС анықтаймыз:

Е ''

I

0

X d" cos 0

2

0

I 0 xd" sin 0

2

мұндағы I0 1; U 0 1; cos 0 1; sin 0 1;

''
1 0,153 0,8 2 1 1 0,153 0,6 2
1,1

G5 және G6 генераторының ЭДС анықтаймыз

Е ''

I

0

X d" cos 0

2

0

I 0 xd" sin 0

2

мұндағы I0 1; U 0 1; cos 0 1; sin 0 1;

''
1 0,189 0,8 2 1 1 0,189 0,6 2
1,1

Т1,Т2,Т3,Т5 және Т6 трансформаторларының қарсыласуы

Х
* T 1,2,3,5,6

xT % Sб
100 Sном

(3.3)

Х
* T 1,2,3,5,6

xT % Sб
100 Sном

10,5 1000
100 121
0,86 Ом

Т4 трансформаторының қарсыласуы

Х
* T 4

xT % Sб
100 Sном

(3.4)

Х
* T 4

xT % Sб
100 Sном

11 1000
100 121
0,91 Ом

30X 5 Х 6 хd" б 0,189
U

U

U

W1 және W2 электр беріліс линияларының қарсыласуы

Х
* 19

Х уд l

Sб
U cp2

(3.5)

Х
* 19

Х
* 20
Х уд l

Х уд l
Sб
2

Sб
2
0,4 50

0,4 50
1000
115 2
1000
1152
1,5 Ом

1,5 Ом

К1 нүктесінде қысқа тұйықталу (G1 генераторының шығуында)

X 21 X 19 X 20 1,5 1,5 3 Ом
X 22 X 7 X 13 0,86 1,54 2,4 Ом

X 23 X 21 X 22
3 2,4
3 2,4
1,33 Ом

ҚТ тоғының кезеңдік құрамдасының бастапқы мәні

I п,0

E "
x

I б

(3.6)

мұндағы x. - сұлба тармағының нәтижелеуші қарсыласуы; I б -базалық тоқ

I б

S б
U ср.К1

1000
3 10,5

55 кА

Тармақ бойынша тоқтың мәні:
G1 генераторының

I п,0

Энергия жүйесінің

1,1
1,54

55 39,3 кА

I п,0

1
1,33

55 41,35 кА

К1 нүктесінде ҚТ-дың қосынды тоғы

I п,0 К1 39,3 41,35 80,65 кА

31U cp
U cp

К2 нүктесіндегі қысқа тұйықталу (станциядағы 110 кВ шинасының)

X 24 ( X 8 X 14 ) ( X 9 X 15 )

( 0,86 1,54)(0,86 1,54)
2(0,86 1,54)

1,2 Ом

X 25 X 22 X 24
2,4 1,2
2,4 1,2
0,8 Ом

X 26 X 1 X 2
1,54 1,54
1,54 1,54
0,77 Ом

X 27 X 3 X 26
1,54 0,77
1,54 0,77
0,5 Ом

X 28 X 25 X 27
0,8 0,5
0,8 0,5
1,3 Ом

X 29 X 10 X 16 0,91 1,94 2,85 Ом

X 30 X 4 X 29
1,94 2,85
1,94 2,85
1,15 Ом

X 31 ( X 11 X 17 ) ( X 12 X 18 )
( 0,86 1,37 )(0,86 1,37)
2(0,86 1,37)
1,1 ом

X 32 X 5 X 6
1,37 1,37
1,37 1,37
0,68 Ом

X 33 X 31 X 32
1,1 0,68
1,1 0,68
0,42 Ом

I
S
U . 2

(3.7)

I б
S б
U ср.К 2

1000
3 121
4,77 кА

Тармақ бойынша тоқтың мәні:
G5 және G6 генераторларының

G4 генераторының

I п,0

1,1
0,42

4,77 12,5 кА

I п,0
1,1
1,15
4,77 3,5 кА

G1,G2 және G3генераторларының

I п,0

1,1
0,3

4,77 17,5 кА

32

Энергия жүйесінің

I п,0

1
3

4,77 1,75 кА

К2 нүктесіндегі ҚТ қосынды тоғы

I п,0 К 2 12,5 3,5 17,5 1,75 35,25 кА

К1 нүктесінде ҚТ-дың соққы тоғы

iу 2I п,0k у
(3,8)

G1генераторының

k у 1,95 i у 2I п,0 k у 2 39,3 1,95 108,4

Энергия жүйесінің

k у 1,6 i у 2I п,0 k у 2 41,35 1,6 93,5

К1 нүктесі үшін үш фазалы ҚТ-дың қосынды соққы тоғы

i у,К1 108,4 93,5 201,9 кА

G5 және G6 генераторларының
К2 нүктесіндегі ҚТ соққы тоғы

k у 1,95 i у 2I п,0 k у 2 12,5 1,95 34,47

G4 генераторының

k у 1,86 i у 2I п,0 k у 2 3,5 1,86 9,2

G1,G2 және G3 генераторларының

k у 1,95 i у 2I п,0 k у 2 17,5 1,95 48,26

33

Энергия жүйесінің

k у 1,717 i у 2I п,0 k у 2 1,75 1,717 4,25

К1 нүктесі үшін үш фазалы ҚТ-дың қосынды соққы тоғы

i у,К 2 34,47 9,2 48,26 4,25 96,18 кА

4 кесте - Есептеу нүктелеріндегі қысқа тұйықталу тоқтары

ҚТ тоғын есептеу TKZ-3000 бағдарламасын қолдана отырып, ЭЕМ-да
жасалды (А қосымшасы).
4 Тоқ пен кернеу трансформаторларын таңдау

4.1 Генератор тізбегінде тоқ трансформаторын таңдау

ЖЭО-2 толымды тоқ өткізгішінде

ТШПФ-10-40005

түріндегі

кірістірілген ТА болса, оны тексеру қажет.

4.1 кесте - Есептік және каталогты деректері

4.2 к е с т е - Ток трансформаторының екінші қайтара жүктелуі

34 Қ.т. нүктесі
(торап №)
Қ.т. нүктесі
(торап №)
U ср. , kB
Iк, кА
iу, кА
К1
G1
10,5
39,3
108,4
К1
Жүйе
10,5
41,35
93,5
К2
G1,G2,G3
121
12,5
48,26
К2
G4
G5,G6
121
121
3,5
17,5
9,2
34,47
К2
Жүйе
121
1,75
4,25
Есептік деректері
Каталогты деректері
Есептік деректері
ТШПФ-10- 40005
Uуст=10кВ
Uном=10 кВ
2
Вк=5821 кА с
2 2 2
Iтер tтер.=(206) 3=57600 кА с
iу =180,8 кА
iдин = 400 кА
Z2= 0,943 Ом
Z2 ном =1,2 Ом
Құрылғы
Құрылғы
түрі
Фазаның
жүктелуі
Құрылғы
Құрылғы
түрі
А , ВА
В , ВА
С , ВА
Тіркейтін амперметр
Ваттметр
Варметр
Н-344
Д-335
Д-335
-
0.5
0.5
10
-
-
-
0.5
0.5

4.2 кестенің жалғасы

Құрылғылардың жалпы қарсыласуы:

Rприб.= Sприб.I22
Rприб.= Sприб.I22=1452=0.56 Ом
мұндағы I2=5 А .

(4.1)

Сымдардың рұқсат етілген қарсыласуы:

Rпр.доп.= R2ном.-Rприб.-Rк (4.2)
Rпр.доп.= R2ном.-Rприб.-Rк=1.2-0.56-0.1=0.54 Ом ,
Генераторлар үшін желісі бар Al кабелі қолданылады, бағдарлы
ұзындығы 40 м,ТА толық жұздызға жалғанған, сондықтан lесептік = l, ол
кезде сымның қимасы:

q =
lRпр.

(4.3)
q = lRпр. = 0,0283 400,54 = 2.1 мм2

АКРВГ кабелін 4 мм2 желісімен аламыз. Сол кезде Rпр келесідей
анықтаймыз:
Rпр= lq=0,0283 404=0.283 Ом.

Бұл кезде екінші қайтара жүктеме келесі арқылы анықталады:

Z2=Rпр+Rприб.+Rк=0.283+0.56+0.1 = 0.943 Ом.

Z2Z2 ном; тоқ трансформаторы қондыруға алынады.

4.2 Генератор тізбегінде кернеу трансформаторын таңдау

Толымды тоқ өткізгіш тізбегінде

НТМИ-10-66

түріндегі

кернеутрансформаторы орнатылған (Uном=10 кВ , S2 ном =120 ВА ). Оны
екінші қайтара кернеу бойынша тексереміз[5].

4.3 кесте - Кернеу трансформаторының екінші қайтара жүктелуі

35

Белсенді энергияны
есептеуіш
Ваттметр (тұрба
қалқаны)
СА3-И680
Д-335
2.5
0,5
-
-
2.5
0,5
Тіркейтін ваттметр
ЖИЫНЫ:
Н-348
10
14
-
10
10
14

Құрылғы

Түрі

ВА бір
орауының
S

Орау
саны

cos

sin

Құрылғ Ртұт
ылар ыну
саны Вт

Qтұт
ыну
ВА

4.3 кестенің жалғасы

S 2

2

2
2

(4.4)

Таңдалған трансформатордың 0,5 дәлдік сыныбындағы номиналды қуаты 75
ВА.
Кернеу трансформаторын құрылғылармен жалғау үшін желінің қимасы
2,5 мм2 АКРВГ бақылау кабелін механикалық беріктік шарты бойынша
аламыз.

I 2 расч
S 2
3U 2н

(4.5)

I 2 расч
S 2
3U 2н

71,65
3 100
0,414 А

rпр

l Cu
s
rпр

s

3 2.5

0,4 Ом

(4.6)

мұндағы Cu
0.0175
Ом мм 2
м
- мыстың жарғылық қарсыласуы.

l 100м
- кабельдің ұзындығы

36

Ваттметр
Д-335
1.5
2
1
0
2
6
0
Варметр
Д-335
1.5
2
1
0
1
3
0
Активті
энергияны
есептеуіш
И-
680
2
2
0.38
0.92
5
1
4
9.7
Реактивті қуат
қадағасы
Е-830
10
-
1
0
1
10
0
Вольтметр
Э-335
2
1
1
0
1
2
0
Тіркеуші
вольтметр
Н-
344
10
1
1
0
1
10
0
Жиілікті өлшеуіш
Э-372
3
1
1
0
2
6
0
Тіркеуші
ваттметр
Н-
344
10
1
1
0
1
10
0
Белсенді қуат
қадағасы
Е-829
10
-
1
0
1
10
-
ЖИЫНЫ:
71
9,7
S2 P Q2
71 9,7 2 71,65 ВА
l Cu
100 0.0175

U

3 I 2 расч rпр
U 2н

100%

3 0,414 0.4
100

100% 0.29%

бұл 0.5% -дан аз (есептеуіш үшін қажетті), - бұл ЭҚЕ-ның талаптарына сәйкес
келеді.

4.3 Шығатын линия 110 кВ тізбегінде тоқ трансформаторын таңдау

ЖЭО-2 толымды тоқ өткізгішінде ТГФМ-110 түріндегі кірістірілген ТА
бар, оны тексеру қажет

4.4 кесте - Есептік және каталог деректері

4.5 кесте - Тоқ трансформаторының екінші қайтара жүктелуі

37 Есептік деректер
Каталог деректері
Есептік деректер
ТГФМ-110
Uуст=110 кВ
Uном=110 кВ
Imax=551,76 А
Iном=1500 А
2
Вк=8,22кА с
2 2 2
Iтер tтер.=40 3=14,4 кА с
iу = 24,55 кА
i дин = 100 кА
Z2= 0,871 Ом
Z2 ном =1,2 Ом
Құрылғы
Құрылғы түрі
Фазаның
жүктелуі
Құрылғы
Құрылғы түрі
А, ВА
В, ВА
С, ВА
Амперметр
Ваттметр
Варметр
Э-335
Д-335
Д-304
0,5
0,5
0,5
0,5
-
-
0,5
0,5
0,5
Құрылғы
Құрылғы түрі
Фазаның
жүктелуі
Құрылғы
Құрылғы түрі
А, ВА
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.