Кәсіпорынның қаржы бөлімі
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі
Қазақ ұлттық аграрлық университеті
Дарынбай К.Қ.
1С: Кәсіпорын 8.2 жүйесінде бюджеттеу модулін құру
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
мамандығы 5В070400 - Есептеу техникасы және бағдарламалық
қамтамасыз ету
Алматы 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Инженерлік факультеті
Ақпараттық технологиялар, математика және физика кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: 1С: Кәсіпорын 8.2 жүйесінде бюджеттеу модулін құру
Беттер саны ____
Сызбалар мен көрнекі
материалдар саны ___
Қосымшалар ___
Орындаған Дарынбай Камила Қамбарқызы
2018 ж. ____ _______________ қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
ф.-м.ғ.д., профессор
_______________
Серикбаев А.У.
Жетекші
аға оқытушы
_______________
Дильмагамбетова Б.М.
Арнайы тараулар кеңесшілері:
Экономикалық бөлім
аға оқытушы
_______________
Карымсакова Ж.К.
Еңбек қорғау бөлімі
т.ғ.к., қауымдастырылған
профессор
_______________
Жанашев И.Ж.
Норма бақылау
ф.-м.ғ.к., қауымдастырылған
профессор
_______________
Киргизбаева Б.Ж.
Сарапшы
_______________
_______________
Алматы 2018 ж.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Инженерлік факультеті
мамандығы 5В070400 - Есептеу техникасы және бағдарламалық
қамтамасыз ету
Ақпараттық технологиялар, математика және физика кафедрасы
Дипломдық жұмысты орындау
ТАПСЫРМАСЫ
Студент Дарынбай Камила Қамбарқызы
Жұмыс тақырыбы: 1С: Кәсіпорын 8.2 жүйесінде бюджеттеу модулін құру
Университет бойынша 2018 ж. ___ _____ № _____ бұйрығымен бекітілген
Дайын жұмысты тапсыру мерзімі 2018 ж. ___ _______________
Жұмыстың бастапқы деректері:
1. негізгі құралдар және материалдық емес активтер есебі формасының ақпараттық деректері;
2. валюталық операциялар есебінің сипатталуы формасының деректері;
3. бюджетпен есеп айырысу формасының деректері;
4. көп деңгейлі шоттар жоспарымен жинақтамалы есеп жүргізу формасының деректері;
5. Кәсіпорынның бюджетін жоспарлау бойынша шығыс мәліметтерінің деректері;
6. бір деректер базасымен бірнеше кәсіпорындарда есеп жүргізу (желілік) формасының деректері.
Дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтардың тізімі:
1. Мекеменің Есеп бөлімінің бөлімшесін зерттеу материалдары.
2. Автоматтандырылған жүйенің концепциясын құрастыру.
3. Деректер базасын құру тәсілдері.
4. Дипломдық жұмыстың бағдарламалық қамтамасыздандыруын құрастыру.
5. Еңбек қауіпіздігі;
6. Жұмыстың экономикалық тиімділігі.Ұсынылатын негізгі әдебиеттер:
1. Смирнова Г.Н., Сорокин А.А., Тельнов Ю.Ф. Проектирование экономических информационных систем. - Москва: Финансы и статистика, 2015.
2. Хоменко А.Д. Автоматизированные системы. Учебник для Вузов. - Москва: Технология, 2013.
3. Рудаков А.В. Технология разработки программных продуктов. - Москва: Академия, 2013.
4. Васючков Е.Ф., Сапа Т.И. 1С:Предприятие 8. Бухгалтерский учет для Казахстана. Алматы, 2017.
5. Н. Рязанцева, Д. Рязанцев 1С: Предприятие 8.2. Управление производственным предприятием. Санкт-Петербург, БХВ-Петербург, 2016.
6. Хомичевская В. Переходим на 1С: бухгалтерия 8.0. Санкт-Петербург, Питер, 2012.
Жұмыстың арнайы тараулары бойынша кеңесшілері
Тарау
Кеңесші
Мерзімі
Қолы
Экономикалық бөлім
Карымсакова Ж.К.
16.04.2018
Еңбек қорғау бөлімі
Жанашев И.Ж.
11.05.2018
Кафедра меңгерушісі
ф.-м.ғ.д., профессор
_______________
Серикбаев А.У.
Жетекші:
аға оқытушы
_______________
Дильмагамбетова Б.М.
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент
_______________
Дарынбай К.Қ.
06 қараша 2017 ж.
Дипломдық жобаны орындау
ГРАФИГІ
№
Өңделетін сұрақтар және бөлім тізімі
Жетекшіге ұсыну мерзімі
Ескертулер
1
Пәндік облысты сипаттау
22.01.2018
2
Дипломдық жұмыстың ақпараттық жүйесін жобалау бөлімі
12.02.2018
3
Жұмыстың бағдарламалық қамтамасыздандыруы
05.03.2018
4
Экономикалық бөлім
16.04.2018
5
Еңбек қорғау бөлімі
11.05.2018
Кафедра меңгерушісі
ф.-м.ғ.д., профессор
_______________
Серикбаев А.У.
Жетекші:
аға оқытушы
_______________
Дильмагамбетова Б.М.
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент
_______________
Дарынбай К.Қ.
КІРІСПЕ
Қазіргі жағдайда тауарлық саясатқа сәйкес кәсіпорын неғұрлым көп тауар шығарса, оған кететін шығын азырақ болады. Яғни бұл шығындардың азаюы өнім көлемінің масштабы заңдылығы бойынша жүзеге асады. Қазір тиімді жұмыс жасау үшін кәсіпорын әр уақытта бәсекелестерін бақылап, одан қалыспауға тырысуы қажет. Ол үшін өндірістік стратегиясы мықты, әрі тұрақты тиімді болуы шарт.
Соңғы бірнеше он жыл ішінде есептеуіш техникасының барлық аспектілерінде байқалған прогресс компьютерлерді қолдану облысының елеулі түрде кеңеюіне және олардың қолданушылар санының өсуіне алып келді. Қазіргі ғылыми-техникалық прогрестің ажыратылмайтын құрамдас бөлігі болып табылатын ақпаратқа қатынау мен ақпаратты сақтаудың әр түрлі жүйелері қазіргі қоғамның маңызды бір бөлігі болып табылады. Кәсіпорындағы бар ақпаратты компьютерлік негізге аударудың көптеген себептері бар, себебі клиентсерверлік технологияларды қолдана отырып, деректерді неғұрлым жылдам өңдеу және олардың сақталуын орталықтандыру процесі маңызды құралдарды сақтауға, ең бастысы, қажетті ақпаратты алуға кететін уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді, сонымен қатар деректерге рұқсатты және енгізуді жеңілдетеді.
Ақпаратты жинау, өңдеу, талдау және тиімді қолдану процестері кейіннен адам қызметінің барлық бағыттарында табысқа жетудің негізгі факторына айналды. Қазіргі уақытта бірде-бір ірі технологиялық мәселені үлкен ақпарат көлемі мен коммуникациялық процестерді өңдеусіз шешу мүмкін емес, сол себепті өндіріске прогрессивті технологияларды қолдану деңгейін анықтайтын ақпараттық жарақталуы қажет.
Сондықтан да кез келген кәсіпорынның кәсіпорын қаржысын жоспарлауды автоматтандыру жұмыстарына ерекше көңіл бөлген жөн, себебі кәсіпорынның қаражаттарын дұрыс жоспарлау жұмыстарын ұйымдастыру мен реттеу кез келген кәсіпорынның табыстылығына өзінің ықпалын тигізеді. Кәсіпорынның қаржылық жоспарлауын автоматтандыру тапсырмасында жедел жинақтылық, ақпараттың бүтінділігі және сақтанушылығы, ақпаратты уақытысында өңдеу, ақпаратты рұқсатсыз қатынаудан сақтауды қамтамасыздандыру, ақпаратқа қатынау мүмкіндігін жоғарылату тапсырманың негізгі өзектілігі ретінде қабылданады.
Дипломдық жобаның мақсаты Қазақстан үшін 1С Бухгалтерия 8.2-де бюджеттеу модулін құру болып табылады.
Зерттеу объектісі - Ақ жайық жауапкершілігі шектеулі серіктестігі. Дипломдық жоба мақсатымен сәйкес келесі есептер қойылады:
oo пәндік аймақты сипаттау;
oo кәсіпорында бюджеттік жоспарлау бойынша деректерді өңдеудің әрекет етуші жүйелерінің ресурстарын меңгеру, олардың кемшіліктерін табу және олардың алдын-алу бойынша шараларды ұйымдастыру;
oo жаңа ақпараттық жүйені құру үшін экономикалық есептің қойылымын құрастыру;
oo келіп түсіп жатқан ақпараттың толықтығына бақылау жасау;
oo деректер базасының негізінде кіріс ақпараттарды құру;
oo аппараттық және бағдарламалық құралдарды таңдау және негіздеу;
oo Қазақстан үшін 1С Бухгалтерия 8.2-де бюджеттеу модулін құру;
oo жобаның экономикалық тиімділігін есептеу және негіздеу.
Құрастырылатын ақпараттық жүйе кәсіпорынның қаражаттарын дұрыс үлестіру жұмыстарын оңтайландыруға, мәліметтерді белсенді күйде қолдауға, нормативтік-анықтамалық ақпараттарды енгізуді жүзеге асыруға, әр түрлі есеп берулерді дайындауға, сонымен қатар сенімді, әрі толық ақпаратты қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Жұмыс құрылымы. Дипломдық жоба кіріспеден, төрт бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.
Кіріспеде тақырыптың өзектілігі, қойылған мақсаттар мен есептер негізделеді, зерттеу объектісі анықталады. Бірінші бөлімде пәндік аймаққа сипаттама беріліп кетті және де онда зерттеліп отырған тақырыптың теориялық аспектілері бар, зерттеу объектінің әрекет етуші жүйелері (ақпараттық, техникалық және бағдарламалық қамтамасыздандыру) қарастырылып кетті. Екінші бөлімде есептің қойылымы, кәсіпорында бюджеттік жоспарлау ақпараттық жүйесіy жобалаудың негізгі кезеңдері, оның ақпараттық, бағдарламалық, техникалық қамтамасыздандырулары, сонымен қатар еңбекті қорғау және қызметкердің өмір қызметін қамтамасыз ету бойынша іс-шаралар қарастырылып кетті. Үшінші бөлімде бағдарламаның құрылуы, тағайындалуы және орындалу шарттары, бағдарламалау ортасы, бағдарламамен жұмыс сипаты және бағдарламалық өнімнің шығыс формалары сипатталып кетті. Төртінші бөлімде жобаның экономикалық негіздемесі келтіріліп кетті, бағдарламалық өнімді құруға кететін шығындар анықталды және оны ендіруге кететін жалпы шығындарының есебі жүргізілді. Қорытынды бөлімінде ағымдағы дипломдық жоба тақырыбына қорытындылар жасалынады. Қолданылған әдебиеттер тізімінде жұмыс процесінде зерттелген әдебиеттер тізімі келтірілген. Қосымшада бағдарламалық өнімнің шығыс формалары мен бағдарлама листингі көрсетілген.
1 Талдау бөлімі
1.1 Пәндік облысты сипаттау
Дипломдық жобаның зерттеу объектісі Ақ Жайық ЖШС болып табылады. Ақ Жайық ЖШС бидай, астық өңдеу саласындағы халықаралық серіктестіктердің бірі болып табылады.
Жалпы негізгі қызметі - бұл бидай өңдеу және дайын өнім ретінде шығару. Серіктестіктің қазіргі уақытта 5 фабрика, 6 цех кешендері бар. Олар Қазақстан Республикасының солтүстік және солтүстік-шығыс өлкелерінде орналасқан.
Ақ Жайық ЖШС стратегиялық мақсаты - бидай өндірісін оңтайландыру, ҚР-ның сапалы ұн өндіруші фабрикаларының ұжымына кіру, өндірісті ұлғайту жөніндегі жобаларды іске асыру жəне де Орталық Азиядағы ауқымды бидай игеру мүмкіншіліктерін кеңейтуге қатысу.
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы табыс табумен анықталады. Кәсіпорынның табыстылығы абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштермен сипатталады. Табыстылықтың абсолютті көрсеткіші - бұл табыстар немесе пайдалардың соммасы. Табыстар дегеніміз - қаржының келуі немесе активтер құнының өсуі, не болмаса пассивтердің азаюы түріндегі есепті кезеңдегі экономикалық пайданың ұлғаюы болып табылады, бұл акционерлер салымдарының есебінен өсуден басқа жағдайдағы капиталдың өсуіне әкеледі.
Кәсіпорындар қаржысы өзіне қоғамдық-пайдалы қызметтің сан алуан сфераларындағы өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, құрылыс, көлік, жабдықтау-өткізу, сауда (делдалдық), дайындау, геологиялық барлау, жобалау қызметін, халыққа тұрмыстық қызмет көрсетуді, байланысты, тұрғын үй-коммуналдық қызметтерін, түрлі қаржы, кредит, сақтық, ғылыми, білім, медицина, ақпарат, маркетинг және басқа қызметті жүзеге асыратын кәсіпорындардың, фирмалардың, қоғамдардың, концерндердің, ассоциациялардың, салалық министрліктер мен басқа шаруашылық органдардың, шаруашылық аралық, салааралық, кооперативтік ұйымдардың, мекемелердің қаржыларын қамтиды.
Қандай кәсіпорын болмасын өзінен-өзі тіршілік ете алмайды. Сондықтан кәсіпорын экономикасы негізгі объектісіне:
oo кәсіпорынның өндірістік құрылымы, өнеркәсіп өндірісінің үлгісі, өндіріс кезеңін ұйымдастыру;
oo кәсіпорынның қаражат көздерін бағалау;
oo кәсіпорынның қаражат көздерінің ұтымды құрылымын қарастыру;
oo шаруашылық стратегиясын таңдау, өнімді өндіруді жоспарлау және өнімді сатуды әзірлеу;
oo өндірісті қалыптастыру, капиталды пайдалану және кәсіпорынның табысын қаржыландыру;
oo өндірістік техникалық жағдайы мен қажетті өндірістік инфрақұрылымды құру;
oo өндірістің қаржы ресурстары, шаруашылық қызметінің тиімділігі;
oo кәсіпорынның өзін-өзі қаржыландыруы.
Кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастырудың қажетті мақсаты - басқарудың барлық деңгейлеріндегі қаржы резервтерінің болуы. Қаржы резервтері әр түрлі әдістермен өндірістік және әлеуметтік қорлардың мөлшеріне пайызбен, пайда немесе табыстан тұрақты нормативтер бойынша аударымдар арқылы жасалуы мүмкін. Қаржы резерві уақытша болатын қаржы қиыншылықтарын жоюға және шаруашылықтардың қызметіне қажет қалыпты жағдайларды қамтамасыз етуге, шығындарды қаржыландыруға арналды.
Қазіргі уақытта кәсіпорынның қызметкерлер штатында 40-тан аса адам жұмыс істейді. Ақ Жайық ЖШС-нің ұйымдастырушылық құрылымы сурет 1-де көрсетілген және де кәсіпорын бөлімшелері мен лауазымдарының қысқаша сипаттамалары кесте 1-де сипатталған.
Сурет 1. Ақ Жайық ЖШС-нің ұйымдастырылу құрылымы
Кесте 1
Кәсіпорындағы бөлімшелер мен лауазымдардың қысқаша сипаттамалары
Лауазым
Қызметтері мен міндеттері
Кәсіпорын басшысы
кәсіпорынды басқару, құрылымдық бөлімшелердің өзара әрекеттілігі мен қызметтерін бақылау, ірі өтемшілермен және клиенттермен келіссөздер жүргізу
Цех басшысы
өнімді жүргізу, кәсіпорындағы цех бөлімінің жай-күйін бақылау және қадағалау
Техникалық қызмет көрсету бөлімі
оргтехника мен компьютерлік ремонт және техникалық қызмет көрсету
Материалдық-техникалық жабдықтау бөлімі
кәсіпорынды оның өндірістік қызметіне қажетті барлық материалдық ресурстармен қамтамасыз ету, өндіріс шығындарын қысқарту мен максималды пайда табу мақсатында материалдық ресурстарды рационалды пайдалану
Кесте 1-дің жалғасы
Қаржы бөлімі
кәсіпорынның қаржылық стратегиясы мен қаржылық саясатын жүзеге асыру, қаржылық қорларды тиімді қолдану мақсатында кәсіпорынның қаржылық қызметін ұйымдастыру, кәсіпорынның экономикалық дамуын болжау
Бухгалтерия
бухгалтерлік есеп пен есептілікті жүргізу
Сату бөлімі
кәсіпорын жағымды имиджін құру, коммерциялық жағынан насихаттау
Қаржы бөлімі және оның әрекеттегі өңдеу жүйелерін сипаттау
Кәсіпорын қаржыларын басқару кәсіпорынның тиімділігін бірнеше есе көтеруге мүмкіндік беретін кәсіпорын өмірінің неғұрлым басты салаларының бірі болып табылады
Кәсіпорынның қаржы бөлімі кәсіпорынды басқару жүйесінде алдыңғы орынға ие. Ақ Жайық ЖШС-де кәсіпорын қаржысын басқару бойынша негізгі құрылымдық бөлімі болып қаржы бөлімі табылады және де ол кәсіпорын басшылығына бағынады.
Қазіргі уақытта Ақ Жайық ЖШС-нің қаржы бөлімінде 3 қызметкер жұмыс істейді, оның бір қызметкері қаржылық бөлімінің басшысы болса, ал қалған екі қызметкері - қаржы аналитиктері.
Қаржы бөлімі қызметкерлерінің міндеттері:
oo қаржы саласында кәсіпорынның бірыңғай саясатын іске асыру;
oo өндірісті және өнімді (жұмысты, қызмет көрсетуді) жүзеге асыру процесінде қорлардың барлық түрлерін неғұрлым тиімді пайдалану мақсатында кәсіпорынның қаржылық қызметін ұйымдастыру және максималды түрде табысқа жету;
oo кәсіпорынның айналым құралдарының, несиелердің қолданылуын бақылау;
oo кәсіпорынның қаржылық-экономикалық жағдайын талдау;
oo есептік және салық саясатын құрастыру;
oo кәсіпорынның несиелік саясатын жасау;
oo айналым құралдарымен, кредиттік және дебиторлық берешектермен басқару;
oo шығындармен басқару;
oo салық төлемдердің жүргізілуін, кредиторлармен және жабдықтаушылар-мен есептесулерді уақытылы жүргізілуін қамтамасыз ету;
oo кәсіпорынның негізгі қорларын, еңбек және қаржылық ресурстарын тиімді пайдалану үшін қажетті шарттарды құру.
Қаржы бөлімі қызметкерлерінің орындайтын функциялары:
oo кәсіпорынның қаржылық қорлар айналымын басқару және қорлардың барлық түрлерін неғұрлым тиімді қолдану мақсатында шаруашылық субъектілері арасында пайда болатын қаржылық қатынастарды ретке келтіру;
oo кәсіпорынның қаржылық стратегиясын және оның қаржылық тұрақтылығына базаларды құрастыру;
oo ағымдағы қаржылық жоспарлар жобаларын құру;
oo кәсіпорынның бизнес-жоспарын құрастыру үшін материалдарды дайындау;
oo қаржы құралдарының болжамдық баланстарын және бюджеттерін құру;
oo жоспарлар жобаларын дайындау процесіне қатысу;
oo өнімнің өзіндік құнын және өндіріс рентабельділігін жоспарлауына қатысу;
oo күтіліп отырған табыс болжамдарын құру, табысқа салығын есептеу, табыс көлемін бір жылға және кварталдар бойынша үлестіру жоспарларын құрастыру;
oo өзіндік айналым құралдарындағы тұтынушылықты анықтау және айналым құралдарының нормативтерін есептеу, олардың айналымдығын жылдамдату бойынша шараларды жоспарлау;
oo өзіндік құралдарды іздеу және зайымдық құралдарды тарту бойынша жұмыстарды орындау;
oo инвестициялық саясатны анықтау және іске асыру, қосымша инвестициялық және қаржылық ресурстарын іздеу бойынша жұмыстарға қатысу;
oo несие қорларын ұсыну сұрақтары бойынша несиелік мекемелермен өзара қарым-қатынасқа түсу;
oo банктерге және несиелік мекемелерге тапсыру үшін несиелік сұранымдар мен кварталдық кассалық жоспарларды құру
oo несиелерді ұсыну туралы келісім-шарттарға отыру бойынша жұмыстарды ұйымдастыру;
oo алынған несиелердің қаржылық рәсімделуі;
oo зайымдардың уақытылы өтеу және алынған несие құралдарын қайтару бойынша жұмыстарды орнатылған мерзімдерде орындау;
oo несие жоспарлардың орындалуын қамтамасыз ету және т.б.
Белгілі бір шығындар шығармай, әдетте, қажетті табыстарды алу мүмкін емес. Өз кезегінде, табыс алмай кәсіпорынның дамуын жүзеге асыру және әлеуметтік мәселелерді шешу мүмкін емес.
Табыстылықтың көрсеткіштер жүйесі ең алдымен бюджеттік нәтижелердің абсолютті көрсеткіштерінен тұрады, олар: өнімді (жұмыс, қызметті) өткізуден алынатын табыс, жалпы табыс, негізгі қызметтен алынатын табыс, салық салынғанға дейінгі дағдылы қызметтен алынатын табыс, салық салынғаннан кейінгі дағдылы қызметтен алынатын табыс, төтенше жағдайлардан алынған табыс, кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі болып табылатын таза табыс.
Табыс жинақталған түрде шаруашылық жүргізудің нәтижесін, жанды және затқа айналған еңбектің өнімділігін көрсетеді.
Нарық жағдайында табыстың рөлі айтарлықтай артты. Өзіміз білетіндей жоспарлы-директивті экономика жағдайында оның рөлі төмендетілген болатын. Табыс (пайда) табу кез келген кәсіпорынның мақсатты функциясы (қызметі) ретінде төмендетілді. Нарықтық экономикаға көшумен табыс (пайда) оның, яғни кәсіпорынның қозғаушы күшіне айналды. Тек табыс қана өзара байланысқан үш мәселенің шешімін анықтайды: нені, қалай және кім үшін өндіру керек Табыс табу кез келген кәсіпорынның қызмет етуінің мақсаты болып қалыптасты, ал нарықтық экономика кәсіпорынның негізгі өндірістік және әлеуметтік дамуының көзі болып табылады. Бұл принцип өнімді өндірудегі шығындардың толық ақталуын және кәсіпорынның өндірістік-техникалық базасының кеңеюіне негізделеді. Бұл әр кәсіпорын өзінің ағымдағы және күрделі шығындарын өзінің меншікті қаржы көздерінен жабатындығын білдіреді. Уақытша қаржы тапшылығы кезінде, оларға деген қажеттілік, егер бұл ағымдағы шығындар болса, олар банктің қысқа мерзімді ссудаларымен және коммерциялық несиелерімен, сонымен қатар капитал салымдары банктің ұзақ мерзімдік несиелерімен жабылуы мүмкін.
Табыс есебінен, сондай-ақ кәсіпорынның бюджет алдындағы, банктер мен басқа да кәсіпорындар, ұйым-дар алдындағы міндеттемелері орындалады. Сонымен, табыс кәсіпорынның өндірістік және қаржылық қызметін бағалаудағы негізгі көрсеткіші болып табылады.
Ол оның іскерлік белсенділігі мен қаржылық тұрақтылығын сипаттайды. Табыс бойынша авансталған қаржылардың қайтарымдылық деңгейі мен осы кәсіпорынның активтеріне салынған салымдардың табыстылығы анықталады.
Табыс өз қызметтерін тиімді орындай алуы үшін келесідей негізгі шарттар қажет болады:
1. Жуықтаудың белгілі бір дәрежесінде, өнім бағасы еңбектің қоғамдық қажетті шығындарын керсетуі тиіс және ол сондай-ақ еңбек өнімділігінің үздіксіз өсуі мен өзіндік құнның төмендеуін ескеруі қажет.
2. Бұйымдарды калькуляциялау және өнімнің өзіндік құнын анықгау жүйесі ғылыми негізделген болуы керек.
3. Табысты бөлу (тарату) механизмі белсенді рөл атқаруы керек және өндірістің дамуы мен оның тиімділігін арттыруда ынталандырушы фактор болуы тиіс.
4. Табысты тиімді пайдалану тек қалған барлық қаржы тұтқаларының жүйесінде (амортизациялық аударымдар, қаржылық санкциялар, салық салу, акциздер, жал төлемі, дивидендтер, пайыздық мөлшерлемелер,арнайы қорлар, салымдар, пай (жарна) төлемдері, инвестициялар, есеп айырысу нысандары, несие түрлері, валюта және бағалы қағаздар курсы және т.б.) ғана мүмкін.
Табыстылық көрсеткіштерін талдау міндеттеріне мыналар жатады:
oo табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерінің жоспарының орындалуын бағалау;
oo таза табыстың қалыптасуының құрамдас элементтерін зерттеу;
oo табысқа әсер ететін факторлардың әсерін анықтау және сандық өлшеу;
oo табысты бөлу бағыттарын, пропорцияларын және тенденцияларын зерттеу;
oo табыстың өсу резервтерін анықтау;
oo кәсіпорынның даму перспективасын ескере отырып, табысты тиімді пайдалану жөнінде ұсыныстар жасау;
oo табыстылықтың (рентабельділіктің) әр түрлі коэффициенттерін және олардың деңгейлеріне әсер етуші факторларды зерттеу.
Өнім есебі және оны сату өнімді өндіру және өткізуді басқару үшін қажет мәліметтерді уақытылы алуды қамтамасыз ететін мақсатты процесс.
Өнімді өндіру, босату және сату бойынша дұрыс басқару шешімін қабылдау үшін кәсіпорынның басқару органдары қажетті ақпаратты уақытылы алып отыру қажет. Мысалы, өнім өндіру жөніндегі күнделікті хабар тәуліктік тапсырманың және айлық өндірістік бағдарламаның орындалғаның тұрақты түрде бақылап отыруына және жоспардан ауытқып кеткен жағдайда қажетті шара қолдануға мүмкіндік береді. Қоймадағы өнімнің қалдығы туралы мәлімет кәсіпорынның күнделікті потенциалды мүмкіндігі туралы талдау жасауға мүмкіндік береді. Босатылған өнімнің қалдығы туралы мәлімет өнімнің сатылуын болжау үшін, кәсіпорынның пайдасына оның әсерін болжау үшін және де осы маңызды көрсеткіштер бойынша жоспардың орындалу жолын болжау үшін қажет.
Дайын өнім қозғалысын есептеудің алғышарттары үшін нормативті-анықтамалық ақпарат қажет.
Дайын өнім запасының жағдайын жан-жақты бақылау, оның өндіру және жеткізу жоспарын орындау, әрбір бұйымның атауын, көлемін, сортының қозғалысын қадағалауын қажет тұтады. Есептеуді осылай детальдап қарау дайын өнімді есептеу мен оның қозғалысын ұйымдастырудың міндетті алғышарты болып табылатын номенклатураны жобалау жолымен жасалады.
Номенклатура деп кәсіпорынмен немесе біртекті кәсіпорындар тобымен өндірілетін өнім түрінің қолданыстағы белгілеу жүйесіне сай өлшем бірлігі бар жүйелендірілген тізімі аталады. Номенклатураның әр позициясына номенклатуралық номер беріледі, ол оның коды болып табылады. Кодтағы белгілер саны минимальды болу қажет, бірақ өндірілетін өнімнің барлық тізіміндегі белгілерді қамту үшін жеткілікті болу қажет.
Өнімнің осындай түрде жасалған номенклатуралық тізімі әрбір номенклатуралық позицияның коды мен сөзбен жазылған түсініктемесінің арасындағы байланысты орнататын ақпараты бар анықтамалық материал болып табылады.
Есепті жеңілдету мақсатында бір номенклатуралық номерге бағасы бірдей немесе бір-біріне жақын бірнеше өнімдердің размерін, сорттарын немесе түрлерін бекітеді, осылайша номенклатураны бекітеді. Бірақта есеп мәліметтерінің ақпараттылығын көтеруін және бақылауын жақсарту мақсатында номенклатураның жайылған түрі тартымдырақ болады.
Көптеген бухгалтериялар есептеу бағасы ретінде кәсіпорынның көтерме бағасын қолдануды қалайды (айналымнан салықсыз) немесе бөлшектеу бағасын қолданады, егер соңғысы болса. Есептеу бағасы үшін өнімнің орташа жылдық жоспарлы өндірістік өзіндік құнын қабылдайтын бухгалтерия бар кәсіпорындарда аз емес.
Нығайтылған топтық ассортименті бойынша кәсіпорынның бухгалтериясы жүргізетін өнімнің талдамалық есебі болған жағдайда есептік баға осы топ үшін орташа болып есептеледі және бағалау шамасының нормативті-анықтамалық массиві бойынша жеке дара позиция болады. Дайын өнім есебін ұйымдастырудың алғышарттары нормативті-анықтамалық ақпараттың бар болуы ғана емес, сонымен қатар осыған барлық қызығушылығы бар тұлғалардың қол жетуін қамтамасыз етуі екенін ескеру қажет. Көптеген көздер бойынша бөлінген бұл ақпаратты рационалды ұйымдастыру қажет, олардың әрбірі белгілі пайдаланушыға қажетті нақты мәліметтерді массивте біріктіреді.
Материалды-жауапты тұлғалар номенклатуралық парақ ұстау қажет, онда барлық өнімнің түрі, өнімнің позициялық коды, өлшеу бірлігі және есептеу бағасы болады. Нақты осы деректемелерді материалды-жауапты тұлғалар өнімнің қозғалысын көрсететін басқы құжаттарды толтырғанда белгілеу міндетті.
Жедел жұмыс жасау үшін өткізу бөлімінің қызметкерлері дәл осындай номенклатуралық парақты қажетсінеді, бірақ онда сату бағасы көрсетіледі және де сол бағалар прейскуранттың позициясы мен номеріне сілтейді, олар сатып алушыларға берген шоттарда белгіленеді. Сонымен қатар, оларға сатып алушылардың, келісім-шарттардың коды бойынша дифференциалды өнімдердің жеткізуі бойынша кәсіпорынның міндеттері мен жоспарлық тапсырмалары туралы анықтамалық құжаттың мәліметтері керек.
Пайдаланушылардың мүдделеріне сай нормативті-анықтамалық ақпаратты ұйымдастырудың рационалды әдістері арнайы әдебиеттерде экономикалық ақпаратты механикалық өндеуді жобалау және басқаруды автоматизацилау жүйесімен байланыста қарастырады. Бірақ бұл әдістердің негізгі идеяларын өнім және оның қозғалысы туралы жоспарлық және есептік ақпараттар компьютерлендірілмесе де қолдануға болады.
Дайын өнім туралы ақпаратты компьютерлік өндеу жағдайында алғышарттары техникалық тасымалдаушыларға нормативті-анықтамалық мәліметтерді салу болып табылады, оларды ыңғайлы тәртіппен ұйымдастыру және өзгерістер және толықтырулар қажет болған жағдайларда уақытылы жаңартып отыру жүйесін жасау.
1.2 Баламаларға шолу
1С: Кәсіпорын жүйесі 8.2 нұсқасы 1С жүйесі қарапайым да күрделі бухгалтерлік есеп бағдарламасы болып саналады, ол әр түрлі меншік формасында және әр түрлі қызмет саласындағы кәсіпорындарда қолдануы мүмкін.
Қазақстанға арналған 1С: Бухгалтерия 8.2 типтік конфигурациясы, әрі қарай 1С: 8.2, халықаралық қаржы есептілігі стандарттарына сәйкес жұмыс істейтін және қызметтің кез келген түрімен айналысатын ұйымдарда бухгалтерлік және салық есебін автоматтандыруға арналған әмбебап жүйе болып табылады.
Конфигурацияда банктік және кассалық операциялар бойынша, тауарлық-материалдық қорлар, еңбекақы мен жұмыскерлер, негізгі қорлар мен материалды емес активтер, контрагенттермен өзара есеп айырысу, өндірістік есеп, салық есебі және т.б. есеп жүргізу қарастырылған. Есеп жүргізу бойынша қолданушының жұмыстарының нәтижелері ақпараттық базада сақталады.
Қолданушының ақпараттық базамен жұмыс істеуі көбінесе конфигурацияның қасиеттерімен анықталады, яғни есептеу мен өңдеу алгоритмдерінің түзетуі, ақпараттық базаның, құжаттар мен есептік формалардың құрылымын түзетумен анықталады. Ақпараттық базаны конфигурациялау мен ұйымдастыру үшін бағдарламада Конфигуратор режимі қарастырылған. Қолданушының ақпараттық базамен есеп жүргізу бойынша жұмыс атқаруы үшін 1С:Предприятие режимі қолданылады.
1С:Бухгалтерия АЖО құрылымы мен тағайындалуы
Бухгалтерлік есептің ақпараттық жүйелерін құрудағы бағдарламалық құралдар есептік функцияларының толықтығы мен олардың интеграциясы бойынша келесі түрлерге жіктеледі:
oo бухгалтерлік есептің жекелеген бөлімдерін автоматтандыруға арналған бағдарламалық құралдар;
oo бухгалтерлік есепті кешенді автоматтандыруға арналған бағдарламалық құралдар;
oo бухгалтерлік есептің ақпараттық жүйесін басқа ақпараттық жүйелермен байланыстыруға мүмкіндік беретін бағдарламалық құралдар - аралас функционалдық ақпараттық жүйелер (бухгалтерлік есеп + сауда АЖ, бухгалтерлік есеп + қойма АЖ, бухгалтерлік есеп + сатуларды басқару жүйесі, бухгалтерлік есеп + кадрлар есебінің АЖ және т.б.);
oo құрамында кәсіпорынды басқарудың барлық функциялары бар бухгалтерлік есептің толық біріктірілген АЖ.
Бухгалтерлік есептің ақпараттық жүйесі бухгалтердің автоматтандырылған жұмыс орындары (АЖО) түрінде іске асады.
Бухгалтерлік есептің кешендік АЖ - бұл жергілікті есептеу желісінде орталықтандырылып сақталған деректер базасында жұмыс істейтін функционалдық АЖО жиыны. Кешендік АЖ-лер жекелеген АЖО-нан, алдымен, атқаратын функцияларының жүйелілігімен ерекшеленеді. Олардың құрамында келесілер бар:
oo бірдей шоттар жоспары;
oo бірдей есеп саясаты;
oo жалпы жүйелік нормативті-анықтамалық ақпарат (классификаторлар, құжаттардың типтік формалары, аналитикалық есеп анықтамалықтары);
oo түрлі АЖО-лар үшін есептік периодтардың синхронизациясы;
oo АЖО-лардың бір бірімен арақатынысың қатаң тәртібі.
Сурет 2. Кәсіпорында қолданылатын бухгалтерлік бағдарламасы
Мұндай жүйелер, әдетте, салалық сипатта болады (сауда, өндіріс, бюджеттік сала). Жекелеген АЖО-лардың құрамы мен функциялары басқару объектісінің ерекшеліктеріне байланысты орнатылады. АЖО функциялары қайталанбайды. Әрбір АЖО басқаларымен кешенді түрде әрі бір-бірінен тәуелсіз түрде жұмыс істеуі мүмкін.
1С: 8.2 жүйесінің құрамы
1С жүйесі әр түрлі меншік формасындағы және әр түрлі қызмет саласындағы кәсіпорындарда қолдануы мүмкін. Жүйенің жұмысы мынадай негізгі үш компонентке негізделіп жасалған: Оперативтік, Бухгалтерлік есеп және Есептілік компоненті.
Бухгалтерлік есеп компоненті кәсіпорынның компоненті қызметін қамтиды. Бұл шоттар жоспарын, операциялар мен проводкаларды және бухгалтерлік қорытынды есепті қамтамасыз етеді. Жинақтамалы шоттар бойынша көп өлшемді және көп деңгейлі есеп жүргізуге мүмкіндік береді. Есептің қалған бөліктерінде, мысалы валюталық есеп, қосалқы шоттар және басқалары оның қосымша бөлігі болып табылады, кейде олар пайдаланбауы да мүмкін. Есеп ақшалай да, заттай да жүргізіледі. Көп өлшемді талдамалы есеп қорытындыларын әр түрлі бөліктерде алуға мүмкіндік береді. Құжаттарды жүргізу кезінде бухгалтер проводкаларды қолмен немесе автоматты түрде енгізе алады.
Жедел есеп компоненті - белгілі бір уақытқа байланысты шаруашылық операцияларды басқаруға арналған. Бұл компоненттің негізі қалдықтар немесе айналымдардың көп өлшемді есеп жүйесін құрайтын тіркелімдер болып есептеледі. Тіркелімдегі ресурстар қозғалысы кіріс және шығыс сияқты екі тәсілмен туындауы мүмкін, сонымен қатар бұл ереже тіркелімнің барлық ресурстары үшін орындалуы тиіс. Сонымен қалдықтар тіркелімі кірістелетін және шығысталатын ресурстар бойынша балансты бейнелеп қана қоймай, оның Жедел есеп компонентінің негізгі тетігі болып табылады. Барлық құжаттар кәсіпорынның шаруашылық қызметіндегі іс-әрекеттер тізбегін қайталайтын бірыңғай хронологиялық тізбекті құрайды. Құжаттың басқа құжаттарға қатысты жайғасымы күнімен, уақытымен, сонымен қатар құжаттар тізбегінің бір күндегі бір уақытымен белгілеу қосымша шамасымен анықталады. Құжаттарды кейінгі күнмен өткізу және түзету ерекше факт болып есептеледі және белгілі бір ережелер бойынша орындалады.
Есептілік компоненті арнайы алгоритмдер бойынша кезеңдік есептемені орындайды. Бұл компоненттің негізі болып кезеңдік есеп беру деректері және олардың алдыңғы тарихы сақталатын қорытынды есеп журналы болып табылады. Қорытынды есеп журналына міндетті түрде есеп беру объектісі немесе басқа да анықтамалықтар жатады. Бұл анықтамалық бойынша есеп жүргізілетін объектілер түрі анықталады. Журналдағы жол бір күннен бір жылға дейінгі кез келген кезең үшін анықтамалықтағы бір объекті бойынша қорытынды есеп беруді бейнелейді. Ақпаратты енгізудің қолайлылығы ескеріледі. Құжаттарды толтырғанда алдын ала қойылған параметр арқылы немесе сәйкес анықтамалықтан таңдау арқылы мәндерді енгізу жүзеге асырылады. Бір анықтамалықтың өзі есеп берудің бірнеше түріне қатысуы мүмкін, онда ол үшін бірнеше журнал құрылады. Конфигурациялау сатысында икемделген есептеме журналдарының саны шектеусіз және шешілуге қажетті есептер санымен анықталады. Әр журналға күрделі өз алгоритмі сәйкес келеді. Нақты алгоритмді сипаттау үшін есептеу түрі ұғымы енгізілген. Компоненттегі есептеу түрінің саны да шектелмеген. Есептеу алгоритмі арнайы тіл көмегімен сипатталады. Есептеу түрлеріне мысалы ретінде, айлықты есептеу, табыс салығын немесе өтелімді айтуға болады. Есептеудің бірнеше түрлерін қандай да бір белгі арқылы біріктіру үшін есептеу тобы деген ұғым енгізілген. Есептеу тобына, мысалы, салық салынатын есептеулер, орташа жалақыны есептеуге енетіндер және басқалар жатады.
Жүйенің негізгі мүмкіндіктері
1С: Бухгалтерия жүйесі бухгалтерлік есептің барлық бөлімінде қолданылады:
oo банк және касса есебі;
oo негізгі құралдар және материалдық емес активтер есебі;
oo тауарлар есебі, өнім өндіру және қызмет көрсету;
oo валюталық операциялар есебі;
oo ұйымдармен, алашақтармен, берешектермен, есеп беруші тұлғалармен өзара есеп айырысу есебі;
oo еңбекақы бойынша есеп айырысу;
oo бюджетпен есеп айырысу;
oo есептің басқа бөлігі;
Басқа да есеп жүргізу үшін өте икемді:
oo көп деңгейлі шоттар жоспарымен жинақтамалы есеп жүргізу;
oo бірнеше шоттар жоспарымен жұмыс істеу;
oo валюталық есеп;
oo көп деңгейлі талдамалы есеп;
oo өлшеміне байланысты көп деңгейлі талдамалы есеп;
oo сандық есеп;
oo бір деректер базасымен бірнеше кәсіпорындарда есеп жүргізу (желілік).
Бағдарламаға ақпараттарды енгізу бірнеше режимде:
oo қолмен енгізу режимі;
oo типтік операциялар режимі;
oo құжаттау режимі арқылы жүргізіледі.
1С: 8.2. Сауда және қойма конфигурациясының кескіні төмендегі
сурет 3-те көрсетілген.
Сурет 3. 1С: 8.2. Сауда және қойма конфигурациясы
Бағдарлама жеке немесе желі бойынша жұмыс істейді. Әр түрлі объектілерімен бір уақытта жұмыс істеу үшін қолайлы көп терезелі интерфейспен қамтамасыз етілген. Тізімдегі операция алфавит бойынша реттелген. Есептің қалған бөліктерінде, мысалы, валюталық есеп, қосалқы шоттар бойынша есеп ақшалай да, заттай да жүргізіледі. Жүйеде әр түрлі валюталармен жұмыс жасау қарастырылған. Валюта түрлері мен валюта курстары бойынша анықтамалық жасалған.
Кез келген бухгалтерлік бағдарламамен жұмыс тұрақты немесе шартты-тұрақты деректерді пайдалану арқылы жүргізіледі. Сондықтан бухгалтерлік бағдарламаны жұмысқа дайындаудың ең бірінші, жауапты және көлемді кезеңі тұрақты немесе шартты-тұрақты деректерді компьютерге енгізу болып табылады. Шартты-тұрақты деректерді күнделікті жұмыс барысында да енгізуге болады. 1С: Бухгалтерия бағдарламасында осындай деректерді сақтауға арналған анықтамалықтар мен сыныптамалар бар. Олардың ішіндегі ең негізгісі шоттар жоспары болып табылады.
1.3 Техникалық тапсырма
Жүйенің толық атауы және оның шартты тағайындалуы
Кәсіпорынның қаржы бөлімінің жұмысын автоматтандыруға арналған Қазақстан үшін 1С Бухгалтерия 8.2-де бюджеттеу модулін құру. Бұл жүйенің шартты тағайындалуы - Бюджетті жоспарлау конфигурациясы.
АЖ құрылатын құжаттар тізімі:
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясын құрастыру туралы келісім-шарты (16.01.2015 ж.);
oo Мекеменің қаржы бөлімшесін зерттеу материалдары;
oo Автоматтандырылған жүйенің концепциясын құрастыру.
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясын құру бойынша жұмыс мерзімінің басы - 16.01.2015 ж.;
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясын құру бойынша жұмыс мерзімінің соңы - 22.04.2015 ж.;
АЖ құрастыру бойынша жұмысты қаржыландыру көзі
Кәсіпорынның қаржы бөлімі; қаржыландыру реті - келісімді.
АЖ-ны құрастыру бойынша жұмысты рәсімдеу мен оның нәтижелерін тапсырыс берушіге ұсыну реті: жұмыс аяқталғаннан кейін комиссия Бюджетті жоспарлау конфигурациясының тапсырыс берушінің талаптарына сәйкестілігін айқындайды және жүйені эксплуатациялау туралы актіге қол қойылады.
Автоматтандыру объектісінің эксплуатациялау шарттары туралы мәліметтер.
Кәсіпорынның қаржы бөлімінің ішінде функционалданады. Ақпараттық жүйе қалыпты жағдайларда, яғни конструктивті температурада, қысымда, шаңданудың шекті деңгейі кезінде функционалдау керек. Аталған жағдайлар Өндірістік мекемелердің микроклиматқа қойылатын гигиеналық талаптар атты СанПин-ге сәйкес келуі қажет.
Құрылатын жүйеге қойылатын талаптар
Жүйенің құрылымына және оның функционалдануын қойылатын талаптар
Жүйе бірыңғай ақпараттық кеңістікте функционалдау қажет, деректерді өңдеу мен ұсынудың бірыңғай технологиясын қолдауы керек, деректерді бір рет енгізу принципі бойынша жүзеге асырылуы қажет, жүйені қолдану процесі аспаптық құралдардың бірыңғай жиынтық жүйелері шеңберінде болуы керек, жүйе ақпаратты сақтау құрылымының ашықтылығын қолдауы қажет.
Бюджетті жоспарлау конфигурациясы келесідей ішкі жүйелерден тұрады:
oo ақпараттық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo бағдарламалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo лингвистикалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo математикалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo құқықтық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo әдістемелік қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo ұйымдастырушылық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo техникалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo технологиялық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі.
Жүйе компоненттері арасында ақпараттық алмасуға арналған байланыс құралдары мен әдістеріне қойылатын талаптар.
Жүйе компоненттері арасында ақпараттық алмасу үшін клиент-сервер архитектурасы бар жергілікті желісі ұйымдастырылуы қажет. Бұл қажеттілік келесідей маңызды факторлармен түсіндіріледі:
oo ақпаратты параллельді өңдеу мүмкіндігі;
oo деректер мен құрылғыларды бірге қолдану мүмкіндігі;
oo ақпаратқа оперативті қатынау;
oo ақпаратпен алмасу мен қызметкерлер арасындағы өзара әрекеттілік процестерінің жақсаруы.
Құрылатын жүйенің өзара байланыс сипаттамаларына қойылатын талаптар, оның үйлесімділігіне қойылатын талаптар
Бюджетті жоспарлау конфигурациясының деректері кәсіпорынның қаржы бөлімінің барлық жұмыскерлерімен қолданылуы қажет. Бюджетті жоспарлау конфигурациясы мен кәсіпорынның қаржы бөлімі арасындағы ақпараттың алмасу процесі сәйкес құжаттарды жіберу жолымен жүргізілуі қажет. Сыртқы серіктестіктермен ақпаратты алмасу процесі интернет көмегімен жүзеге асырылуы керек.
Жүйенің функционалдау режиміне қойылатын талаптар
Бюджетті жоспарлау конфигурациясын қолдану кәсіпорынның қаржы бөлімінің жұмыс уақытысы кезінде жүзеге асырылуы қажет.
Жүйенің диагностикасына қойылатын талаптар
Техникалық құралдардың диагностикасы мен профилактикасы айына бір бір жүргізілуі керек. Деректер базасының диагностикасы бірқатар жазбаларды таңдау жолымен аптасына бір рет жүргізілуі керек. Деректердің тұтастығын тексеру қажет жағдайда жүргізіледі. Бағдарламалық қамтамасыздандыруды тексеру қажет жағдайда жүргізіледі.
Жүйенің перспективасы, жүйенің модернизациясы
Бюджетті жоспарлау конфигурациясының модернизациясы екі бағытта жүргізілуі мүмкін: Бюджетті жоспарлау конфигурациясының бағдарламалық қамтамасыздандыруының модернизациясы және оның техникалық қамтамасыз-дандыруының модернизациясы. Бағдарламалық қамтамасыздандыруының модернизациясы кезінде АЖО-мен жұмыс істеу үшін құрылған бағдарламаларда өзгертулер енгізілуі мүмкін немесе толықтырулар жүргізілуі мүмкін (мысалы, жаңа құралдар алмастырылуы мүмкін. АЖО-ның техникалық қамтамасыздандыруының модернизациясы жаңа техникалық құралдарды сатып алу жолымен немесе ескі техникалық құралдарды модернизациялау жолымен жүргізілуі керек.
Қызметкерлер саны мен квалификациясына қойылатын талаптар
АЖ қолданушылар санына қойылатын талаптар
Бюджетті жоспарлау конфигурациясының қолданушылар саны штаттық кесте бойынша анықталады.
Қызметкерлер квалификациясына, оларды дайындау процесіне және олардың білімдері мен дағдыларын қадағалауына қойылатын талаптар
Бюджетті жоспарлау конфигурациясы қолданушыларының білімі, атап айтқанда, мекеменің қаржы бөлімі қызметкері үшін білім жоғарғы мамандандырылған болуы қажет, ал қалған қолданушылар үшін - орташа мамандандырылған, егер қолданушы деңгейінде дербес компьютерді білу шарттары кезінде, яғни олар сәйкес бағдарламалық пакеттермен жұмыс істеуді білу қажет, сондай-ақ жаңа бағдарламалық өнімдерге оңай үйрену керек. Білімдер мен дағдыларды қадағалау процесі қызметкерді жұмысқа қабылдау процесі кезінде, сонымен қатар кәсіпорын басшысының бұйрығы бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде немесе басқа себептермен жүргізілуі қажет.
Қызметкер жұмысының талап етілетін режимі
Қаржы бөлімінің қызметкерлері жұмысының талап етілетін режимі - 900-ден 1800-ге дейінгі толық жұмыс күні. Негізгі үзіліс уақыты 1 сағатты құрау керек. Демалуға арналған қосымша үзілістер қажығандық деңгейіне байланысты берілуі қажет.
Жүйе сенімділігіне қойылатын талаптар
Аталған жүйе құралдардың істен шығу процесіне, сондай-ақ электр көздеріне тұрақтылыққа ие болуы қажет. Жүйенің сенімді жұмыс істеуі үшін жоғарғы сенімді техникалық құралдар қажет. Сондай-ақ аса маңызды блоктарды автоматты резертеу құралдары қажет.
Сенімділікке қойылатын талаптар келесідей апатты жағдайлар үшін тағайындалуы қажет:
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясының техникалық құралдарының істен шығуы;
oo электр көзінің жоқ болуы;
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясының бағдарламалық құралдарының істен шығуы;
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясын қолданушыларының қате әрекеттері;
oo өрт, жарылыс және т.с.с.
Бюджетті жоспарлау конфигурациясының техникалық және бағдарламалық қамтамасыздандыруларының сенімділігі жоғарыда көрсетілген көрсеткіштерге сәйкес келуі керек.
Бюджетті жоспарлау конфигурациясын құрастырудың әр түрлі кезеңдерінде сенімділік көрсеткіштерін бағалау және қадағалау әдістері келесідей ерекшеліктерге жауап беруі қажет:
oo көп функционалдылық;
oo АЖО компоненттерінің өзара байланысының күрделі формалары;
oo АЖО жеке компоненттерінің істен шығуының уақытша арақатынас рөлі;
oo бас тартуынсыз және қалпына келу жұмысының орташа уақытты үлестіру заңдары.
Жүйенің қауіпсіздігі бойынша қойылатын талаптар
Жүйенің техникалық құралдарын монтаждау, қызмет көрсету, ремонттау және эксплуатациялау кезіндегі қауіпсіздік шаралары ретінде келесідей стандарттармен орнатылған талаптар сақталуы қажет:
oo СаНПиН 2.2.42.8056-96 Радиожиілікті диапазонның электромагниттік сәулеленуі;
oo МемСТ Р 50377-92 (МЭК 950-86) Ақпараттық технология құралдарының қауіпсіздігі, соның ішінде электрлік конторлық құралдар;
oo МемСТ 27954-88 Дербес есептеу машиналарының бейнемониторлары. Типтері, негізгі параметрлері, жалпы техникалық талаптар;
oo МемСТ 27201-87 Есептеуіш электрондық дербес машиналар. Типтері, негізгі параметрлері, жалпы техникалық талаптар.
Жүйе компоненттерін эксплуатациялауға, техникалық қызмет көрсетуге, ремонтқа және сақтауға қойылатын талаптар
Жүйенің техникалық құралдарына қызмет көрсетуге уақыт бөлу қажет (айына бір күн).
Ақпараттық жүйенің қызметкерлері мен техникалық құралдарын орналастыру үшін жұмыс орындарын төле бөлмелерінде орналастыру рұқсат етілмейді. ДЭЕМ бар бір жұмыс орнына бөлінген аудан мөлшері 6,0м2-ден, ал көлемі 20,0м3-ден кем болмауы қажет.
Энергия жабдықтау желісі келесідей параметрлерге ие болу қажет:
кернеу - 220 В, жиілік - 50 Гц.
Ақпараттық жүйенің техникалық құралдарына қызмет көрсету үшін инженер немесе жүйелік администратор керек. Оның білімі орташа мамандырылғаннан төмен болмауы тиіс (мүмкіндігінше жоғары). инженер немесе жүйелік администратор жоспар бойынша техникалық құралдарға қызмет көрсету үшін айына 1 күн немесе ақпараттық жүйе қолданушыларының өтініші бойынша техникалық құралдар істен шыққан жағдайда бөлу керек.
Жоғары білімі бар инженер немесе жүйелік администратор конфигурацияның бағдарламалық қамтамасыздандыруына қызмет көрсетуді бағдарламалық құралдардың істен шығуы кезінде, бағдарламалық құралдарды дұрыс қолданбаған жағдайда немесе жоспар бойынша бағдарламалық құралдардың тестілеуін жүргізу үшін айына 1 күн жүргізу керек.
Ақпараттық жүйенің ремонтқа жарамдылығын қамтамасыздандыру үшін техникалық құралдардың қосымша жабдықтарын сақтау қажет.
Рұқсатсыз қатынаудан ақпаратты қорғауға қойылатын талаптар
Ақпаратты қорғау мынадай болуы қажет:
oo бағдарламалық (құжаттарды тек оқу үшін ғана ашу және т.с.с.);
oo техникалық (электрондық кілттер);
oo ұйымдастырушылық (парольдер, құлыптар, мекемелердегі сигнализациялар).
Ақпаратты сақтауға қойылатын талаптар
Ақпаратты сақтау процесі келесідей жағдайларда қамтамасыз етілуі қажет:
oo АЖО техникалық құралдарының істен шығуы;
oo табиғи апаттар (өрт, су тасқыны, жарылыс, жер сілкінісі және т.б.);
oo ақпарат тасымалдаушыларын, жүйенің басқа да құралдарын ұрлау;
oo бағдарламалық құралдардағы қателер;
oo қолданушылардың қате әрекеттері.
Ақпаратты сақтау үшін электр көзінің өшуі кезінде деректерді бұзылудан қорғау үшін үзіліссіз электр көздерінің блоктарын қолдануды қарастыру қажет, деректерді сенімді сақтау үшін бірнеше дисктерде деректер базасының күнделікті резервті көшірілуін жүргізу қажет.
Сыртқы ықпалдардан қорғайтын қорғаныс құралдарына қойылатын талаптар.
Бюджетті жоспарлау конфигурациясында радиоэлектрондық қорғаныс құралдары болуы қажет. Жұмыс кезінде техникалық құралдармен құрылатын, сондай-ақ қосу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақ ұлттық аграрлық университеті
Дарынбай К.Қ.
1С: Кәсіпорын 8.2 жүйесінде бюджеттеу модулін құру
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
мамандығы 5В070400 - Есептеу техникасы және бағдарламалық
қамтамасыз ету
Алматы 2018
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Инженерлік факультеті
Ақпараттық технологиялар, математика және физика кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: 1С: Кәсіпорын 8.2 жүйесінде бюджеттеу модулін құру
Беттер саны ____
Сызбалар мен көрнекі
материалдар саны ___
Қосымшалар ___
Орындаған Дарынбай Камила Қамбарқызы
2018 ж. ____ _______________ қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
ф.-м.ғ.д., профессор
_______________
Серикбаев А.У.
Жетекші
аға оқытушы
_______________
Дильмагамбетова Б.М.
Арнайы тараулар кеңесшілері:
Экономикалық бөлім
аға оқытушы
_______________
Карымсакова Ж.К.
Еңбек қорғау бөлімі
т.ғ.к., қауымдастырылған
профессор
_______________
Жанашев И.Ж.
Норма бақылау
ф.-м.ғ.к., қауымдастырылған
профессор
_______________
Киргизбаева Б.Ж.
Сарапшы
_______________
_______________
Алматы 2018 ж.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Инженерлік факультеті
мамандығы 5В070400 - Есептеу техникасы және бағдарламалық
қамтамасыз ету
Ақпараттық технологиялар, математика және физика кафедрасы
Дипломдық жұмысты орындау
ТАПСЫРМАСЫ
Студент Дарынбай Камила Қамбарқызы
Жұмыс тақырыбы: 1С: Кәсіпорын 8.2 жүйесінде бюджеттеу модулін құру
Университет бойынша 2018 ж. ___ _____ № _____ бұйрығымен бекітілген
Дайын жұмысты тапсыру мерзімі 2018 ж. ___ _______________
Жұмыстың бастапқы деректері:
1. негізгі құралдар және материалдық емес активтер есебі формасының ақпараттық деректері;
2. валюталық операциялар есебінің сипатталуы формасының деректері;
3. бюджетпен есеп айырысу формасының деректері;
4. көп деңгейлі шоттар жоспарымен жинақтамалы есеп жүргізу формасының деректері;
5. Кәсіпорынның бюджетін жоспарлау бойынша шығыс мәліметтерінің деректері;
6. бір деректер базасымен бірнеше кәсіпорындарда есеп жүргізу (желілік) формасының деректері.
Дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтардың тізімі:
1. Мекеменің Есеп бөлімінің бөлімшесін зерттеу материалдары.
2. Автоматтандырылған жүйенің концепциясын құрастыру.
3. Деректер базасын құру тәсілдері.
4. Дипломдық жұмыстың бағдарламалық қамтамасыздандыруын құрастыру.
5. Еңбек қауіпіздігі;
6. Жұмыстың экономикалық тиімділігі.Ұсынылатын негізгі әдебиеттер:
1. Смирнова Г.Н., Сорокин А.А., Тельнов Ю.Ф. Проектирование экономических информационных систем. - Москва: Финансы и статистика, 2015.
2. Хоменко А.Д. Автоматизированные системы. Учебник для Вузов. - Москва: Технология, 2013.
3. Рудаков А.В. Технология разработки программных продуктов. - Москва: Академия, 2013.
4. Васючков Е.Ф., Сапа Т.И. 1С:Предприятие 8. Бухгалтерский учет для Казахстана. Алматы, 2017.
5. Н. Рязанцева, Д. Рязанцев 1С: Предприятие 8.2. Управление производственным предприятием. Санкт-Петербург, БХВ-Петербург, 2016.
6. Хомичевская В. Переходим на 1С: бухгалтерия 8.0. Санкт-Петербург, Питер, 2012.
Жұмыстың арнайы тараулары бойынша кеңесшілері
Тарау
Кеңесші
Мерзімі
Қолы
Экономикалық бөлім
Карымсакова Ж.К.
16.04.2018
Еңбек қорғау бөлімі
Жанашев И.Ж.
11.05.2018
Кафедра меңгерушісі
ф.-м.ғ.д., профессор
_______________
Серикбаев А.У.
Жетекші:
аға оқытушы
_______________
Дильмагамбетова Б.М.
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент
_______________
Дарынбай К.Қ.
06 қараша 2017 ж.
Дипломдық жобаны орындау
ГРАФИГІ
№
Өңделетін сұрақтар және бөлім тізімі
Жетекшіге ұсыну мерзімі
Ескертулер
1
Пәндік облысты сипаттау
22.01.2018
2
Дипломдық жұмыстың ақпараттық жүйесін жобалау бөлімі
12.02.2018
3
Жұмыстың бағдарламалық қамтамасыздандыруы
05.03.2018
4
Экономикалық бөлім
16.04.2018
5
Еңбек қорғау бөлімі
11.05.2018
Кафедра меңгерушісі
ф.-м.ғ.д., профессор
_______________
Серикбаев А.У.
Жетекші:
аға оқытушы
_______________
Дильмагамбетова Б.М.
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент
_______________
Дарынбай К.Қ.
КІРІСПЕ
Қазіргі жағдайда тауарлық саясатқа сәйкес кәсіпорын неғұрлым көп тауар шығарса, оған кететін шығын азырақ болады. Яғни бұл шығындардың азаюы өнім көлемінің масштабы заңдылығы бойынша жүзеге асады. Қазір тиімді жұмыс жасау үшін кәсіпорын әр уақытта бәсекелестерін бақылап, одан қалыспауға тырысуы қажет. Ол үшін өндірістік стратегиясы мықты, әрі тұрақты тиімді болуы шарт.
Соңғы бірнеше он жыл ішінде есептеуіш техникасының барлық аспектілерінде байқалған прогресс компьютерлерді қолдану облысының елеулі түрде кеңеюіне және олардың қолданушылар санының өсуіне алып келді. Қазіргі ғылыми-техникалық прогрестің ажыратылмайтын құрамдас бөлігі болып табылатын ақпаратқа қатынау мен ақпаратты сақтаудың әр түрлі жүйелері қазіргі қоғамның маңызды бір бөлігі болып табылады. Кәсіпорындағы бар ақпаратты компьютерлік негізге аударудың көптеген себептері бар, себебі клиентсерверлік технологияларды қолдана отырып, деректерді неғұрлым жылдам өңдеу және олардың сақталуын орталықтандыру процесі маңызды құралдарды сақтауға, ең бастысы, қажетті ақпаратты алуға кететін уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді, сонымен қатар деректерге рұқсатты және енгізуді жеңілдетеді.
Ақпаратты жинау, өңдеу, талдау және тиімді қолдану процестері кейіннен адам қызметінің барлық бағыттарында табысқа жетудің негізгі факторына айналды. Қазіргі уақытта бірде-бір ірі технологиялық мәселені үлкен ақпарат көлемі мен коммуникациялық процестерді өңдеусіз шешу мүмкін емес, сол себепті өндіріске прогрессивті технологияларды қолдану деңгейін анықтайтын ақпараттық жарақталуы қажет.
Сондықтан да кез келген кәсіпорынның кәсіпорын қаржысын жоспарлауды автоматтандыру жұмыстарына ерекше көңіл бөлген жөн, себебі кәсіпорынның қаражаттарын дұрыс жоспарлау жұмыстарын ұйымдастыру мен реттеу кез келген кәсіпорынның табыстылығына өзінің ықпалын тигізеді. Кәсіпорынның қаржылық жоспарлауын автоматтандыру тапсырмасында жедел жинақтылық, ақпараттың бүтінділігі және сақтанушылығы, ақпаратты уақытысында өңдеу, ақпаратты рұқсатсыз қатынаудан сақтауды қамтамасыздандыру, ақпаратқа қатынау мүмкіндігін жоғарылату тапсырманың негізгі өзектілігі ретінде қабылданады.
Дипломдық жобаның мақсаты Қазақстан үшін 1С Бухгалтерия 8.2-де бюджеттеу модулін құру болып табылады.
Зерттеу объектісі - Ақ жайық жауапкершілігі шектеулі серіктестігі. Дипломдық жоба мақсатымен сәйкес келесі есептер қойылады:
oo пәндік аймақты сипаттау;
oo кәсіпорында бюджеттік жоспарлау бойынша деректерді өңдеудің әрекет етуші жүйелерінің ресурстарын меңгеру, олардың кемшіліктерін табу және олардың алдын-алу бойынша шараларды ұйымдастыру;
oo жаңа ақпараттық жүйені құру үшін экономикалық есептің қойылымын құрастыру;
oo келіп түсіп жатқан ақпараттың толықтығына бақылау жасау;
oo деректер базасының негізінде кіріс ақпараттарды құру;
oo аппараттық және бағдарламалық құралдарды таңдау және негіздеу;
oo Қазақстан үшін 1С Бухгалтерия 8.2-де бюджеттеу модулін құру;
oo жобаның экономикалық тиімділігін есептеу және негіздеу.
Құрастырылатын ақпараттық жүйе кәсіпорынның қаражаттарын дұрыс үлестіру жұмыстарын оңтайландыруға, мәліметтерді белсенді күйде қолдауға, нормативтік-анықтамалық ақпараттарды енгізуді жүзеге асыруға, әр түрлі есеп берулерді дайындауға, сонымен қатар сенімді, әрі толық ақпаратты қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Жұмыс құрылымы. Дипломдық жоба кіріспеден, төрт бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.
Кіріспеде тақырыптың өзектілігі, қойылған мақсаттар мен есептер негізделеді, зерттеу объектісі анықталады. Бірінші бөлімде пәндік аймаққа сипаттама беріліп кетті және де онда зерттеліп отырған тақырыптың теориялық аспектілері бар, зерттеу объектінің әрекет етуші жүйелері (ақпараттық, техникалық және бағдарламалық қамтамасыздандыру) қарастырылып кетті. Екінші бөлімде есептің қойылымы, кәсіпорында бюджеттік жоспарлау ақпараттық жүйесіy жобалаудың негізгі кезеңдері, оның ақпараттық, бағдарламалық, техникалық қамтамасыздандырулары, сонымен қатар еңбекті қорғау және қызметкердің өмір қызметін қамтамасыз ету бойынша іс-шаралар қарастырылып кетті. Үшінші бөлімде бағдарламаның құрылуы, тағайындалуы және орындалу шарттары, бағдарламалау ортасы, бағдарламамен жұмыс сипаты және бағдарламалық өнімнің шығыс формалары сипатталып кетті. Төртінші бөлімде жобаның экономикалық негіздемесі келтіріліп кетті, бағдарламалық өнімді құруға кететін шығындар анықталды және оны ендіруге кететін жалпы шығындарының есебі жүргізілді. Қорытынды бөлімінде ағымдағы дипломдық жоба тақырыбына қорытындылар жасалынады. Қолданылған әдебиеттер тізімінде жұмыс процесінде зерттелген әдебиеттер тізімі келтірілген. Қосымшада бағдарламалық өнімнің шығыс формалары мен бағдарлама листингі көрсетілген.
1 Талдау бөлімі
1.1 Пәндік облысты сипаттау
Дипломдық жобаның зерттеу объектісі Ақ Жайық ЖШС болып табылады. Ақ Жайық ЖШС бидай, астық өңдеу саласындағы халықаралық серіктестіктердің бірі болып табылады.
Жалпы негізгі қызметі - бұл бидай өңдеу және дайын өнім ретінде шығару. Серіктестіктің қазіргі уақытта 5 фабрика, 6 цех кешендері бар. Олар Қазақстан Республикасының солтүстік және солтүстік-шығыс өлкелерінде орналасқан.
Ақ Жайық ЖШС стратегиялық мақсаты - бидай өндірісін оңтайландыру, ҚР-ның сапалы ұн өндіруші фабрикаларының ұжымына кіру, өндірісті ұлғайту жөніндегі жобаларды іске асыру жəне де Орталық Азиядағы ауқымды бидай игеру мүмкіншіліктерін кеңейтуге қатысу.
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы табыс табумен анықталады. Кәсіпорынның табыстылығы абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштермен сипатталады. Табыстылықтың абсолютті көрсеткіші - бұл табыстар немесе пайдалардың соммасы. Табыстар дегеніміз - қаржының келуі немесе активтер құнының өсуі, не болмаса пассивтердің азаюы түріндегі есепті кезеңдегі экономикалық пайданың ұлғаюы болып табылады, бұл акционерлер салымдарының есебінен өсуден басқа жағдайдағы капиталдың өсуіне әкеледі.
Кәсіпорындар қаржысы өзіне қоғамдық-пайдалы қызметтің сан алуан сфераларындағы өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, құрылыс, көлік, жабдықтау-өткізу, сауда (делдалдық), дайындау, геологиялық барлау, жобалау қызметін, халыққа тұрмыстық қызмет көрсетуді, байланысты, тұрғын үй-коммуналдық қызметтерін, түрлі қаржы, кредит, сақтық, ғылыми, білім, медицина, ақпарат, маркетинг және басқа қызметті жүзеге асыратын кәсіпорындардың, фирмалардың, қоғамдардың, концерндердің, ассоциациялардың, салалық министрліктер мен басқа шаруашылық органдардың, шаруашылық аралық, салааралық, кооперативтік ұйымдардың, мекемелердің қаржыларын қамтиды.
Қандай кәсіпорын болмасын өзінен-өзі тіршілік ете алмайды. Сондықтан кәсіпорын экономикасы негізгі объектісіне:
oo кәсіпорынның өндірістік құрылымы, өнеркәсіп өндірісінің үлгісі, өндіріс кезеңін ұйымдастыру;
oo кәсіпорынның қаражат көздерін бағалау;
oo кәсіпорынның қаражат көздерінің ұтымды құрылымын қарастыру;
oo шаруашылық стратегиясын таңдау, өнімді өндіруді жоспарлау және өнімді сатуды әзірлеу;
oo өндірісті қалыптастыру, капиталды пайдалану және кәсіпорынның табысын қаржыландыру;
oo өндірістік техникалық жағдайы мен қажетті өндірістік инфрақұрылымды құру;
oo өндірістің қаржы ресурстары, шаруашылық қызметінің тиімділігі;
oo кәсіпорынның өзін-өзі қаржыландыруы.
Кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастырудың қажетті мақсаты - басқарудың барлық деңгейлеріндегі қаржы резервтерінің болуы. Қаржы резервтері әр түрлі әдістермен өндірістік және әлеуметтік қорлардың мөлшеріне пайызбен, пайда немесе табыстан тұрақты нормативтер бойынша аударымдар арқылы жасалуы мүмкін. Қаржы резерві уақытша болатын қаржы қиыншылықтарын жоюға және шаруашылықтардың қызметіне қажет қалыпты жағдайларды қамтамасыз етуге, шығындарды қаржыландыруға арналды.
Қазіргі уақытта кәсіпорынның қызметкерлер штатында 40-тан аса адам жұмыс істейді. Ақ Жайық ЖШС-нің ұйымдастырушылық құрылымы сурет 1-де көрсетілген және де кәсіпорын бөлімшелері мен лауазымдарының қысқаша сипаттамалары кесте 1-де сипатталған.
Сурет 1. Ақ Жайық ЖШС-нің ұйымдастырылу құрылымы
Кесте 1
Кәсіпорындағы бөлімшелер мен лауазымдардың қысқаша сипаттамалары
Лауазым
Қызметтері мен міндеттері
Кәсіпорын басшысы
кәсіпорынды басқару, құрылымдық бөлімшелердің өзара әрекеттілігі мен қызметтерін бақылау, ірі өтемшілермен және клиенттермен келіссөздер жүргізу
Цех басшысы
өнімді жүргізу, кәсіпорындағы цех бөлімінің жай-күйін бақылау және қадағалау
Техникалық қызмет көрсету бөлімі
оргтехника мен компьютерлік ремонт және техникалық қызмет көрсету
Материалдық-техникалық жабдықтау бөлімі
кәсіпорынды оның өндірістік қызметіне қажетті барлық материалдық ресурстармен қамтамасыз ету, өндіріс шығындарын қысқарту мен максималды пайда табу мақсатында материалдық ресурстарды рационалды пайдалану
Кесте 1-дің жалғасы
Қаржы бөлімі
кәсіпорынның қаржылық стратегиясы мен қаржылық саясатын жүзеге асыру, қаржылық қорларды тиімді қолдану мақсатында кәсіпорынның қаржылық қызметін ұйымдастыру, кәсіпорынның экономикалық дамуын болжау
Бухгалтерия
бухгалтерлік есеп пен есептілікті жүргізу
Сату бөлімі
кәсіпорын жағымды имиджін құру, коммерциялық жағынан насихаттау
Қаржы бөлімі және оның әрекеттегі өңдеу жүйелерін сипаттау
Кәсіпорын қаржыларын басқару кәсіпорынның тиімділігін бірнеше есе көтеруге мүмкіндік беретін кәсіпорын өмірінің неғұрлым басты салаларының бірі болып табылады
Кәсіпорынның қаржы бөлімі кәсіпорынды басқару жүйесінде алдыңғы орынға ие. Ақ Жайық ЖШС-де кәсіпорын қаржысын басқару бойынша негізгі құрылымдық бөлімі болып қаржы бөлімі табылады және де ол кәсіпорын басшылығына бағынады.
Қазіргі уақытта Ақ Жайық ЖШС-нің қаржы бөлімінде 3 қызметкер жұмыс істейді, оның бір қызметкері қаржылық бөлімінің басшысы болса, ал қалған екі қызметкері - қаржы аналитиктері.
Қаржы бөлімі қызметкерлерінің міндеттері:
oo қаржы саласында кәсіпорынның бірыңғай саясатын іске асыру;
oo өндірісті және өнімді (жұмысты, қызмет көрсетуді) жүзеге асыру процесінде қорлардың барлық түрлерін неғұрлым тиімді пайдалану мақсатында кәсіпорынның қаржылық қызметін ұйымдастыру және максималды түрде табысқа жету;
oo кәсіпорынның айналым құралдарының, несиелердің қолданылуын бақылау;
oo кәсіпорынның қаржылық-экономикалық жағдайын талдау;
oo есептік және салық саясатын құрастыру;
oo кәсіпорынның несиелік саясатын жасау;
oo айналым құралдарымен, кредиттік және дебиторлық берешектермен басқару;
oo шығындармен басқару;
oo салық төлемдердің жүргізілуін, кредиторлармен және жабдықтаушылар-мен есептесулерді уақытылы жүргізілуін қамтамасыз ету;
oo кәсіпорынның негізгі қорларын, еңбек және қаржылық ресурстарын тиімді пайдалану үшін қажетті шарттарды құру.
Қаржы бөлімі қызметкерлерінің орындайтын функциялары:
oo кәсіпорынның қаржылық қорлар айналымын басқару және қорлардың барлық түрлерін неғұрлым тиімді қолдану мақсатында шаруашылық субъектілері арасында пайда болатын қаржылық қатынастарды ретке келтіру;
oo кәсіпорынның қаржылық стратегиясын және оның қаржылық тұрақтылығына базаларды құрастыру;
oo ағымдағы қаржылық жоспарлар жобаларын құру;
oo кәсіпорынның бизнес-жоспарын құрастыру үшін материалдарды дайындау;
oo қаржы құралдарының болжамдық баланстарын және бюджеттерін құру;
oo жоспарлар жобаларын дайындау процесіне қатысу;
oo өнімнің өзіндік құнын және өндіріс рентабельділігін жоспарлауына қатысу;
oo күтіліп отырған табыс болжамдарын құру, табысқа салығын есептеу, табыс көлемін бір жылға және кварталдар бойынша үлестіру жоспарларын құрастыру;
oo өзіндік айналым құралдарындағы тұтынушылықты анықтау және айналым құралдарының нормативтерін есептеу, олардың айналымдығын жылдамдату бойынша шараларды жоспарлау;
oo өзіндік құралдарды іздеу және зайымдық құралдарды тарту бойынша жұмыстарды орындау;
oo инвестициялық саясатны анықтау және іске асыру, қосымша инвестициялық және қаржылық ресурстарын іздеу бойынша жұмыстарға қатысу;
oo несие қорларын ұсыну сұрақтары бойынша несиелік мекемелермен өзара қарым-қатынасқа түсу;
oo банктерге және несиелік мекемелерге тапсыру үшін несиелік сұранымдар мен кварталдық кассалық жоспарларды құру
oo несиелерді ұсыну туралы келісім-шарттарға отыру бойынша жұмыстарды ұйымдастыру;
oo алынған несиелердің қаржылық рәсімделуі;
oo зайымдардың уақытылы өтеу және алынған несие құралдарын қайтару бойынша жұмыстарды орнатылған мерзімдерде орындау;
oo несие жоспарлардың орындалуын қамтамасыз ету және т.б.
Белгілі бір шығындар шығармай, әдетте, қажетті табыстарды алу мүмкін емес. Өз кезегінде, табыс алмай кәсіпорынның дамуын жүзеге асыру және әлеуметтік мәселелерді шешу мүмкін емес.
Табыстылықтың көрсеткіштер жүйесі ең алдымен бюджеттік нәтижелердің абсолютті көрсеткіштерінен тұрады, олар: өнімді (жұмыс, қызметті) өткізуден алынатын табыс, жалпы табыс, негізгі қызметтен алынатын табыс, салық салынғанға дейінгі дағдылы қызметтен алынатын табыс, салық салынғаннан кейінгі дағдылы қызметтен алынатын табыс, төтенше жағдайлардан алынған табыс, кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі болып табылатын таза табыс.
Табыс жинақталған түрде шаруашылық жүргізудің нәтижесін, жанды және затқа айналған еңбектің өнімділігін көрсетеді.
Нарық жағдайында табыстың рөлі айтарлықтай артты. Өзіміз білетіндей жоспарлы-директивті экономика жағдайында оның рөлі төмендетілген болатын. Табыс (пайда) табу кез келген кәсіпорынның мақсатты функциясы (қызметі) ретінде төмендетілді. Нарықтық экономикаға көшумен табыс (пайда) оның, яғни кәсіпорынның қозғаушы күшіне айналды. Тек табыс қана өзара байланысқан үш мәселенің шешімін анықтайды: нені, қалай және кім үшін өндіру керек Табыс табу кез келген кәсіпорынның қызмет етуінің мақсаты болып қалыптасты, ал нарықтық экономика кәсіпорынның негізгі өндірістік және әлеуметтік дамуының көзі болып табылады. Бұл принцип өнімді өндірудегі шығындардың толық ақталуын және кәсіпорынның өндірістік-техникалық базасының кеңеюіне негізделеді. Бұл әр кәсіпорын өзінің ағымдағы және күрделі шығындарын өзінің меншікті қаржы көздерінен жабатындығын білдіреді. Уақытша қаржы тапшылығы кезінде, оларға деген қажеттілік, егер бұл ағымдағы шығындар болса, олар банктің қысқа мерзімді ссудаларымен және коммерциялық несиелерімен, сонымен қатар капитал салымдары банктің ұзақ мерзімдік несиелерімен жабылуы мүмкін.
Табыс есебінен, сондай-ақ кәсіпорынның бюджет алдындағы, банктер мен басқа да кәсіпорындар, ұйым-дар алдындағы міндеттемелері орындалады. Сонымен, табыс кәсіпорынның өндірістік және қаржылық қызметін бағалаудағы негізгі көрсеткіші болып табылады.
Ол оның іскерлік белсенділігі мен қаржылық тұрақтылығын сипаттайды. Табыс бойынша авансталған қаржылардың қайтарымдылық деңгейі мен осы кәсіпорынның активтеріне салынған салымдардың табыстылығы анықталады.
Табыс өз қызметтерін тиімді орындай алуы үшін келесідей негізгі шарттар қажет болады:
1. Жуықтаудың белгілі бір дәрежесінде, өнім бағасы еңбектің қоғамдық қажетті шығындарын керсетуі тиіс және ол сондай-ақ еңбек өнімділігінің үздіксіз өсуі мен өзіндік құнның төмендеуін ескеруі қажет.
2. Бұйымдарды калькуляциялау және өнімнің өзіндік құнын анықгау жүйесі ғылыми негізделген болуы керек.
3. Табысты бөлу (тарату) механизмі белсенді рөл атқаруы керек және өндірістің дамуы мен оның тиімділігін арттыруда ынталандырушы фактор болуы тиіс.
4. Табысты тиімді пайдалану тек қалған барлық қаржы тұтқаларының жүйесінде (амортизациялық аударымдар, қаржылық санкциялар, салық салу, акциздер, жал төлемі, дивидендтер, пайыздық мөлшерлемелер,арнайы қорлар, салымдар, пай (жарна) төлемдері, инвестициялар, есеп айырысу нысандары, несие түрлері, валюта және бағалы қағаздар курсы және т.б.) ғана мүмкін.
Табыстылық көрсеткіштерін талдау міндеттеріне мыналар жатады:
oo табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерінің жоспарының орындалуын бағалау;
oo таза табыстың қалыптасуының құрамдас элементтерін зерттеу;
oo табысқа әсер ететін факторлардың әсерін анықтау және сандық өлшеу;
oo табысты бөлу бағыттарын, пропорцияларын және тенденцияларын зерттеу;
oo табыстың өсу резервтерін анықтау;
oo кәсіпорынның даму перспективасын ескере отырып, табысты тиімді пайдалану жөнінде ұсыныстар жасау;
oo табыстылықтың (рентабельділіктің) әр түрлі коэффициенттерін және олардың деңгейлеріне әсер етуші факторларды зерттеу.
Өнім есебі және оны сату өнімді өндіру және өткізуді басқару үшін қажет мәліметтерді уақытылы алуды қамтамасыз ететін мақсатты процесс.
Өнімді өндіру, босату және сату бойынша дұрыс басқару шешімін қабылдау үшін кәсіпорынның басқару органдары қажетті ақпаратты уақытылы алып отыру қажет. Мысалы, өнім өндіру жөніндегі күнделікті хабар тәуліктік тапсырманың және айлық өндірістік бағдарламаның орындалғаның тұрақты түрде бақылап отыруына және жоспардан ауытқып кеткен жағдайда қажетті шара қолдануға мүмкіндік береді. Қоймадағы өнімнің қалдығы туралы мәлімет кәсіпорынның күнделікті потенциалды мүмкіндігі туралы талдау жасауға мүмкіндік береді. Босатылған өнімнің қалдығы туралы мәлімет өнімнің сатылуын болжау үшін, кәсіпорынның пайдасына оның әсерін болжау үшін және де осы маңызды көрсеткіштер бойынша жоспардың орындалу жолын болжау үшін қажет.
Дайын өнім қозғалысын есептеудің алғышарттары үшін нормативті-анықтамалық ақпарат қажет.
Дайын өнім запасының жағдайын жан-жақты бақылау, оның өндіру және жеткізу жоспарын орындау, әрбір бұйымның атауын, көлемін, сортының қозғалысын қадағалауын қажет тұтады. Есептеуді осылай детальдап қарау дайын өнімді есептеу мен оның қозғалысын ұйымдастырудың міндетті алғышарты болып табылатын номенклатураны жобалау жолымен жасалады.
Номенклатура деп кәсіпорынмен немесе біртекті кәсіпорындар тобымен өндірілетін өнім түрінің қолданыстағы белгілеу жүйесіне сай өлшем бірлігі бар жүйелендірілген тізімі аталады. Номенклатураның әр позициясына номенклатуралық номер беріледі, ол оның коды болып табылады. Кодтағы белгілер саны минимальды болу қажет, бірақ өндірілетін өнімнің барлық тізіміндегі белгілерді қамту үшін жеткілікті болу қажет.
Өнімнің осындай түрде жасалған номенклатуралық тізімі әрбір номенклатуралық позицияның коды мен сөзбен жазылған түсініктемесінің арасындағы байланысты орнататын ақпараты бар анықтамалық материал болып табылады.
Есепті жеңілдету мақсатында бір номенклатуралық номерге бағасы бірдей немесе бір-біріне жақын бірнеше өнімдердің размерін, сорттарын немесе түрлерін бекітеді, осылайша номенклатураны бекітеді. Бірақта есеп мәліметтерінің ақпараттылығын көтеруін және бақылауын жақсарту мақсатында номенклатураның жайылған түрі тартымдырақ болады.
Көптеген бухгалтериялар есептеу бағасы ретінде кәсіпорынның көтерме бағасын қолдануды қалайды (айналымнан салықсыз) немесе бөлшектеу бағасын қолданады, егер соңғысы болса. Есептеу бағасы үшін өнімнің орташа жылдық жоспарлы өндірістік өзіндік құнын қабылдайтын бухгалтерия бар кәсіпорындарда аз емес.
Нығайтылған топтық ассортименті бойынша кәсіпорынның бухгалтериясы жүргізетін өнімнің талдамалық есебі болған жағдайда есептік баға осы топ үшін орташа болып есептеледі және бағалау шамасының нормативті-анықтамалық массиві бойынша жеке дара позиция болады. Дайын өнім есебін ұйымдастырудың алғышарттары нормативті-анықтамалық ақпараттың бар болуы ғана емес, сонымен қатар осыған барлық қызығушылығы бар тұлғалардың қол жетуін қамтамасыз етуі екенін ескеру қажет. Көптеген көздер бойынша бөлінген бұл ақпаратты рационалды ұйымдастыру қажет, олардың әрбірі белгілі пайдаланушыға қажетті нақты мәліметтерді массивте біріктіреді.
Материалды-жауапты тұлғалар номенклатуралық парақ ұстау қажет, онда барлық өнімнің түрі, өнімнің позициялық коды, өлшеу бірлігі және есептеу бағасы болады. Нақты осы деректемелерді материалды-жауапты тұлғалар өнімнің қозғалысын көрсететін басқы құжаттарды толтырғанда белгілеу міндетті.
Жедел жұмыс жасау үшін өткізу бөлімінің қызметкерлері дәл осындай номенклатуралық парақты қажетсінеді, бірақ онда сату бағасы көрсетіледі және де сол бағалар прейскуранттың позициясы мен номеріне сілтейді, олар сатып алушыларға берген шоттарда белгіленеді. Сонымен қатар, оларға сатып алушылардың, келісім-шарттардың коды бойынша дифференциалды өнімдердің жеткізуі бойынша кәсіпорынның міндеттері мен жоспарлық тапсырмалары туралы анықтамалық құжаттың мәліметтері керек.
Пайдаланушылардың мүдделеріне сай нормативті-анықтамалық ақпаратты ұйымдастырудың рационалды әдістері арнайы әдебиеттерде экономикалық ақпаратты механикалық өндеуді жобалау және басқаруды автоматизацилау жүйесімен байланыста қарастырады. Бірақ бұл әдістердің негізгі идеяларын өнім және оның қозғалысы туралы жоспарлық және есептік ақпараттар компьютерлендірілмесе де қолдануға болады.
Дайын өнім туралы ақпаратты компьютерлік өндеу жағдайында алғышарттары техникалық тасымалдаушыларға нормативті-анықтамалық мәліметтерді салу болып табылады, оларды ыңғайлы тәртіппен ұйымдастыру және өзгерістер және толықтырулар қажет болған жағдайларда уақытылы жаңартып отыру жүйесін жасау.
1.2 Баламаларға шолу
1С: Кәсіпорын жүйесі 8.2 нұсқасы 1С жүйесі қарапайым да күрделі бухгалтерлік есеп бағдарламасы болып саналады, ол әр түрлі меншік формасында және әр түрлі қызмет саласындағы кәсіпорындарда қолдануы мүмкін.
Қазақстанға арналған 1С: Бухгалтерия 8.2 типтік конфигурациясы, әрі қарай 1С: 8.2, халықаралық қаржы есептілігі стандарттарына сәйкес жұмыс істейтін және қызметтің кез келген түрімен айналысатын ұйымдарда бухгалтерлік және салық есебін автоматтандыруға арналған әмбебап жүйе болып табылады.
Конфигурацияда банктік және кассалық операциялар бойынша, тауарлық-материалдық қорлар, еңбекақы мен жұмыскерлер, негізгі қорлар мен материалды емес активтер, контрагенттермен өзара есеп айырысу, өндірістік есеп, салық есебі және т.б. есеп жүргізу қарастырылған. Есеп жүргізу бойынша қолданушының жұмыстарының нәтижелері ақпараттық базада сақталады.
Қолданушының ақпараттық базамен жұмыс істеуі көбінесе конфигурацияның қасиеттерімен анықталады, яғни есептеу мен өңдеу алгоритмдерінің түзетуі, ақпараттық базаның, құжаттар мен есептік формалардың құрылымын түзетумен анықталады. Ақпараттық базаны конфигурациялау мен ұйымдастыру үшін бағдарламада Конфигуратор режимі қарастырылған. Қолданушының ақпараттық базамен есеп жүргізу бойынша жұмыс атқаруы үшін 1С:Предприятие режимі қолданылады.
1С:Бухгалтерия АЖО құрылымы мен тағайындалуы
Бухгалтерлік есептің ақпараттық жүйелерін құрудағы бағдарламалық құралдар есептік функцияларының толықтығы мен олардың интеграциясы бойынша келесі түрлерге жіктеледі:
oo бухгалтерлік есептің жекелеген бөлімдерін автоматтандыруға арналған бағдарламалық құралдар;
oo бухгалтерлік есепті кешенді автоматтандыруға арналған бағдарламалық құралдар;
oo бухгалтерлік есептің ақпараттық жүйесін басқа ақпараттық жүйелермен байланыстыруға мүмкіндік беретін бағдарламалық құралдар - аралас функционалдық ақпараттық жүйелер (бухгалтерлік есеп + сауда АЖ, бухгалтерлік есеп + қойма АЖ, бухгалтерлік есеп + сатуларды басқару жүйесі, бухгалтерлік есеп + кадрлар есебінің АЖ және т.б.);
oo құрамында кәсіпорынды басқарудың барлық функциялары бар бухгалтерлік есептің толық біріктірілген АЖ.
Бухгалтерлік есептің ақпараттық жүйесі бухгалтердің автоматтандырылған жұмыс орындары (АЖО) түрінде іске асады.
Бухгалтерлік есептің кешендік АЖ - бұл жергілікті есептеу желісінде орталықтандырылып сақталған деректер базасында жұмыс істейтін функционалдық АЖО жиыны. Кешендік АЖ-лер жекелеген АЖО-нан, алдымен, атқаратын функцияларының жүйелілігімен ерекшеленеді. Олардың құрамында келесілер бар:
oo бірдей шоттар жоспары;
oo бірдей есеп саясаты;
oo жалпы жүйелік нормативті-анықтамалық ақпарат (классификаторлар, құжаттардың типтік формалары, аналитикалық есеп анықтамалықтары);
oo түрлі АЖО-лар үшін есептік периодтардың синхронизациясы;
oo АЖО-лардың бір бірімен арақатынысың қатаң тәртібі.
Сурет 2. Кәсіпорында қолданылатын бухгалтерлік бағдарламасы
Мұндай жүйелер, әдетте, салалық сипатта болады (сауда, өндіріс, бюджеттік сала). Жекелеген АЖО-лардың құрамы мен функциялары басқару объектісінің ерекшеліктеріне байланысты орнатылады. АЖО функциялары қайталанбайды. Әрбір АЖО басқаларымен кешенді түрде әрі бір-бірінен тәуелсіз түрде жұмыс істеуі мүмкін.
1С: 8.2 жүйесінің құрамы
1С жүйесі әр түрлі меншік формасындағы және әр түрлі қызмет саласындағы кәсіпорындарда қолдануы мүмкін. Жүйенің жұмысы мынадай негізгі үш компонентке негізделіп жасалған: Оперативтік, Бухгалтерлік есеп және Есептілік компоненті.
Бухгалтерлік есеп компоненті кәсіпорынның компоненті қызметін қамтиды. Бұл шоттар жоспарын, операциялар мен проводкаларды және бухгалтерлік қорытынды есепті қамтамасыз етеді. Жинақтамалы шоттар бойынша көп өлшемді және көп деңгейлі есеп жүргізуге мүмкіндік береді. Есептің қалған бөліктерінде, мысалы валюталық есеп, қосалқы шоттар және басқалары оның қосымша бөлігі болып табылады, кейде олар пайдаланбауы да мүмкін. Есеп ақшалай да, заттай да жүргізіледі. Көп өлшемді талдамалы есеп қорытындыларын әр түрлі бөліктерде алуға мүмкіндік береді. Құжаттарды жүргізу кезінде бухгалтер проводкаларды қолмен немесе автоматты түрде енгізе алады.
Жедел есеп компоненті - белгілі бір уақытқа байланысты шаруашылық операцияларды басқаруға арналған. Бұл компоненттің негізі қалдықтар немесе айналымдардың көп өлшемді есеп жүйесін құрайтын тіркелімдер болып есептеледі. Тіркелімдегі ресурстар қозғалысы кіріс және шығыс сияқты екі тәсілмен туындауы мүмкін, сонымен қатар бұл ереже тіркелімнің барлық ресурстары үшін орындалуы тиіс. Сонымен қалдықтар тіркелімі кірістелетін және шығысталатын ресурстар бойынша балансты бейнелеп қана қоймай, оның Жедел есеп компонентінің негізгі тетігі болып табылады. Барлық құжаттар кәсіпорынның шаруашылық қызметіндегі іс-әрекеттер тізбегін қайталайтын бірыңғай хронологиялық тізбекті құрайды. Құжаттың басқа құжаттарға қатысты жайғасымы күнімен, уақытымен, сонымен қатар құжаттар тізбегінің бір күндегі бір уақытымен белгілеу қосымша шамасымен анықталады. Құжаттарды кейінгі күнмен өткізу және түзету ерекше факт болып есептеледі және белгілі бір ережелер бойынша орындалады.
Есептілік компоненті арнайы алгоритмдер бойынша кезеңдік есептемені орындайды. Бұл компоненттің негізі болып кезеңдік есеп беру деректері және олардың алдыңғы тарихы сақталатын қорытынды есеп журналы болып табылады. Қорытынды есеп журналына міндетті түрде есеп беру объектісі немесе басқа да анықтамалықтар жатады. Бұл анықтамалық бойынша есеп жүргізілетін объектілер түрі анықталады. Журналдағы жол бір күннен бір жылға дейінгі кез келген кезең үшін анықтамалықтағы бір объекті бойынша қорытынды есеп беруді бейнелейді. Ақпаратты енгізудің қолайлылығы ескеріледі. Құжаттарды толтырғанда алдын ала қойылған параметр арқылы немесе сәйкес анықтамалықтан таңдау арқылы мәндерді енгізу жүзеге асырылады. Бір анықтамалықтың өзі есеп берудің бірнеше түріне қатысуы мүмкін, онда ол үшін бірнеше журнал құрылады. Конфигурациялау сатысында икемделген есептеме журналдарының саны шектеусіз және шешілуге қажетті есептер санымен анықталады. Әр журналға күрделі өз алгоритмі сәйкес келеді. Нақты алгоритмді сипаттау үшін есептеу түрі ұғымы енгізілген. Компоненттегі есептеу түрінің саны да шектелмеген. Есептеу алгоритмі арнайы тіл көмегімен сипатталады. Есептеу түрлеріне мысалы ретінде, айлықты есептеу, табыс салығын немесе өтелімді айтуға болады. Есептеудің бірнеше түрлерін қандай да бір белгі арқылы біріктіру үшін есептеу тобы деген ұғым енгізілген. Есептеу тобына, мысалы, салық салынатын есептеулер, орташа жалақыны есептеуге енетіндер және басқалар жатады.
Жүйенің негізгі мүмкіндіктері
1С: Бухгалтерия жүйесі бухгалтерлік есептің барлық бөлімінде қолданылады:
oo банк және касса есебі;
oo негізгі құралдар және материалдық емес активтер есебі;
oo тауарлар есебі, өнім өндіру және қызмет көрсету;
oo валюталық операциялар есебі;
oo ұйымдармен, алашақтармен, берешектермен, есеп беруші тұлғалармен өзара есеп айырысу есебі;
oo еңбекақы бойынша есеп айырысу;
oo бюджетпен есеп айырысу;
oo есептің басқа бөлігі;
Басқа да есеп жүргізу үшін өте икемді:
oo көп деңгейлі шоттар жоспарымен жинақтамалы есеп жүргізу;
oo бірнеше шоттар жоспарымен жұмыс істеу;
oo валюталық есеп;
oo көп деңгейлі талдамалы есеп;
oo өлшеміне байланысты көп деңгейлі талдамалы есеп;
oo сандық есеп;
oo бір деректер базасымен бірнеше кәсіпорындарда есеп жүргізу (желілік).
Бағдарламаға ақпараттарды енгізу бірнеше режимде:
oo қолмен енгізу режимі;
oo типтік операциялар режимі;
oo құжаттау режимі арқылы жүргізіледі.
1С: 8.2. Сауда және қойма конфигурациясының кескіні төмендегі
сурет 3-те көрсетілген.
Сурет 3. 1С: 8.2. Сауда және қойма конфигурациясы
Бағдарлама жеке немесе желі бойынша жұмыс істейді. Әр түрлі объектілерімен бір уақытта жұмыс істеу үшін қолайлы көп терезелі интерфейспен қамтамасыз етілген. Тізімдегі операция алфавит бойынша реттелген. Есептің қалған бөліктерінде, мысалы, валюталық есеп, қосалқы шоттар бойынша есеп ақшалай да, заттай да жүргізіледі. Жүйеде әр түрлі валюталармен жұмыс жасау қарастырылған. Валюта түрлері мен валюта курстары бойынша анықтамалық жасалған.
Кез келген бухгалтерлік бағдарламамен жұмыс тұрақты немесе шартты-тұрақты деректерді пайдалану арқылы жүргізіледі. Сондықтан бухгалтерлік бағдарламаны жұмысқа дайындаудың ең бірінші, жауапты және көлемді кезеңі тұрақты немесе шартты-тұрақты деректерді компьютерге енгізу болып табылады. Шартты-тұрақты деректерді күнделікті жұмыс барысында да енгізуге болады. 1С: Бухгалтерия бағдарламасында осындай деректерді сақтауға арналған анықтамалықтар мен сыныптамалар бар. Олардың ішіндегі ең негізгісі шоттар жоспары болып табылады.
1.3 Техникалық тапсырма
Жүйенің толық атауы және оның шартты тағайындалуы
Кәсіпорынның қаржы бөлімінің жұмысын автоматтандыруға арналған Қазақстан үшін 1С Бухгалтерия 8.2-де бюджеттеу модулін құру. Бұл жүйенің шартты тағайындалуы - Бюджетті жоспарлау конфигурациясы.
АЖ құрылатын құжаттар тізімі:
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясын құрастыру туралы келісім-шарты (16.01.2015 ж.);
oo Мекеменің қаржы бөлімшесін зерттеу материалдары;
oo Автоматтандырылған жүйенің концепциясын құрастыру.
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясын құру бойынша жұмыс мерзімінің басы - 16.01.2015 ж.;
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясын құру бойынша жұмыс мерзімінің соңы - 22.04.2015 ж.;
АЖ құрастыру бойынша жұмысты қаржыландыру көзі
Кәсіпорынның қаржы бөлімі; қаржыландыру реті - келісімді.
АЖ-ны құрастыру бойынша жұмысты рәсімдеу мен оның нәтижелерін тапсырыс берушіге ұсыну реті: жұмыс аяқталғаннан кейін комиссия Бюджетті жоспарлау конфигурациясының тапсырыс берушінің талаптарына сәйкестілігін айқындайды және жүйені эксплуатациялау туралы актіге қол қойылады.
Автоматтандыру объектісінің эксплуатациялау шарттары туралы мәліметтер.
Кәсіпорынның қаржы бөлімінің ішінде функционалданады. Ақпараттық жүйе қалыпты жағдайларда, яғни конструктивті температурада, қысымда, шаңданудың шекті деңгейі кезінде функционалдау керек. Аталған жағдайлар Өндірістік мекемелердің микроклиматқа қойылатын гигиеналық талаптар атты СанПин-ге сәйкес келуі қажет.
Құрылатын жүйеге қойылатын талаптар
Жүйенің құрылымына және оның функционалдануын қойылатын талаптар
Жүйе бірыңғай ақпараттық кеңістікте функционалдау қажет, деректерді өңдеу мен ұсынудың бірыңғай технологиясын қолдауы керек, деректерді бір рет енгізу принципі бойынша жүзеге асырылуы қажет, жүйені қолдану процесі аспаптық құралдардың бірыңғай жиынтық жүйелері шеңберінде болуы керек, жүйе ақпаратты сақтау құрылымының ашықтылығын қолдауы қажет.
Бюджетті жоспарлау конфигурациясы келесідей ішкі жүйелерден тұрады:
oo ақпараттық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo бағдарламалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo лингвистикалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo математикалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo құқықтық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo әдістемелік қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo ұйымдастырушылық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo техникалық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі;
oo технологиялық қамтамасыздандырудың ішкі жүйесі.
Жүйе компоненттері арасында ақпараттық алмасуға арналған байланыс құралдары мен әдістеріне қойылатын талаптар.
Жүйе компоненттері арасында ақпараттық алмасу үшін клиент-сервер архитектурасы бар жергілікті желісі ұйымдастырылуы қажет. Бұл қажеттілік келесідей маңызды факторлармен түсіндіріледі:
oo ақпаратты параллельді өңдеу мүмкіндігі;
oo деректер мен құрылғыларды бірге қолдану мүмкіндігі;
oo ақпаратқа оперативті қатынау;
oo ақпаратпен алмасу мен қызметкерлер арасындағы өзара әрекеттілік процестерінің жақсаруы.
Құрылатын жүйенің өзара байланыс сипаттамаларына қойылатын талаптар, оның үйлесімділігіне қойылатын талаптар
Бюджетті жоспарлау конфигурациясының деректері кәсіпорынның қаржы бөлімінің барлық жұмыскерлерімен қолданылуы қажет. Бюджетті жоспарлау конфигурациясы мен кәсіпорынның қаржы бөлімі арасындағы ақпараттың алмасу процесі сәйкес құжаттарды жіберу жолымен жүргізілуі қажет. Сыртқы серіктестіктермен ақпаратты алмасу процесі интернет көмегімен жүзеге асырылуы керек.
Жүйенің функционалдау режиміне қойылатын талаптар
Бюджетті жоспарлау конфигурациясын қолдану кәсіпорынның қаржы бөлімінің жұмыс уақытысы кезінде жүзеге асырылуы қажет.
Жүйенің диагностикасына қойылатын талаптар
Техникалық құралдардың диагностикасы мен профилактикасы айына бір бір жүргізілуі керек. Деректер базасының диагностикасы бірқатар жазбаларды таңдау жолымен аптасына бір рет жүргізілуі керек. Деректердің тұтастығын тексеру қажет жағдайда жүргізіледі. Бағдарламалық қамтамасыздандыруды тексеру қажет жағдайда жүргізіледі.
Жүйенің перспективасы, жүйенің модернизациясы
Бюджетті жоспарлау конфигурациясының модернизациясы екі бағытта жүргізілуі мүмкін: Бюджетті жоспарлау конфигурациясының бағдарламалық қамтамасыздандыруының модернизациясы және оның техникалық қамтамасыз-дандыруының модернизациясы. Бағдарламалық қамтамасыздандыруының модернизациясы кезінде АЖО-мен жұмыс істеу үшін құрылған бағдарламаларда өзгертулер енгізілуі мүмкін немесе толықтырулар жүргізілуі мүмкін (мысалы, жаңа құралдар алмастырылуы мүмкін. АЖО-ның техникалық қамтамасыздандыруының модернизациясы жаңа техникалық құралдарды сатып алу жолымен немесе ескі техникалық құралдарды модернизациялау жолымен жүргізілуі керек.
Қызметкерлер саны мен квалификациясына қойылатын талаптар
АЖ қолданушылар санына қойылатын талаптар
Бюджетті жоспарлау конфигурациясының қолданушылар саны штаттық кесте бойынша анықталады.
Қызметкерлер квалификациясына, оларды дайындау процесіне және олардың білімдері мен дағдыларын қадағалауына қойылатын талаптар
Бюджетті жоспарлау конфигурациясы қолданушыларының білімі, атап айтқанда, мекеменің қаржы бөлімі қызметкері үшін білім жоғарғы мамандандырылған болуы қажет, ал қалған қолданушылар үшін - орташа мамандандырылған, егер қолданушы деңгейінде дербес компьютерді білу шарттары кезінде, яғни олар сәйкес бағдарламалық пакеттермен жұмыс істеуді білу қажет, сондай-ақ жаңа бағдарламалық өнімдерге оңай үйрену керек. Білімдер мен дағдыларды қадағалау процесі қызметкерді жұмысқа қабылдау процесі кезінде, сонымен қатар кәсіпорын басшысының бұйрығы бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде немесе басқа себептермен жүргізілуі қажет.
Қызметкер жұмысының талап етілетін режимі
Қаржы бөлімінің қызметкерлері жұмысының талап етілетін режимі - 900-ден 1800-ге дейінгі толық жұмыс күні. Негізгі үзіліс уақыты 1 сағатты құрау керек. Демалуға арналған қосымша үзілістер қажығандық деңгейіне байланысты берілуі қажет.
Жүйе сенімділігіне қойылатын талаптар
Аталған жүйе құралдардың істен шығу процесіне, сондай-ақ электр көздеріне тұрақтылыққа ие болуы қажет. Жүйенің сенімді жұмыс істеуі үшін жоғарғы сенімді техникалық құралдар қажет. Сондай-ақ аса маңызды блоктарды автоматты резертеу құралдары қажет.
Сенімділікке қойылатын талаптар келесідей апатты жағдайлар үшін тағайындалуы қажет:
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясының техникалық құралдарының істен шығуы;
oo электр көзінің жоқ болуы;
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясының бағдарламалық құралдарының істен шығуы;
oo Бюджетті жоспарлау конфигурациясын қолданушыларының қате әрекеттері;
oo өрт, жарылыс және т.с.с.
Бюджетті жоспарлау конфигурациясының техникалық және бағдарламалық қамтамасыздандыруларының сенімділігі жоғарыда көрсетілген көрсеткіштерге сәйкес келуі керек.
Бюджетті жоспарлау конфигурациясын құрастырудың әр түрлі кезеңдерінде сенімділік көрсеткіштерін бағалау және қадағалау әдістері келесідей ерекшеліктерге жауап беруі қажет:
oo көп функционалдылық;
oo АЖО компоненттерінің өзара байланысының күрделі формалары;
oo АЖО жеке компоненттерінің істен шығуының уақытша арақатынас рөлі;
oo бас тартуынсыз және қалпына келу жұмысының орташа уақытты үлестіру заңдары.
Жүйенің қауіпсіздігі бойынша қойылатын талаптар
Жүйенің техникалық құралдарын монтаждау, қызмет көрсету, ремонттау және эксплуатациялау кезіндегі қауіпсіздік шаралары ретінде келесідей стандарттармен орнатылған талаптар сақталуы қажет:
oo СаНПиН 2.2.42.8056-96 Радиожиілікті диапазонның электромагниттік сәулеленуі;
oo МемСТ Р 50377-92 (МЭК 950-86) Ақпараттық технология құралдарының қауіпсіздігі, соның ішінде электрлік конторлық құралдар;
oo МемСТ 27954-88 Дербес есептеу машиналарының бейнемониторлары. Типтері, негізгі параметрлері, жалпы техникалық талаптар;
oo МемСТ 27201-87 Есептеуіш электрондық дербес машиналар. Типтері, негізгі параметрлері, жалпы техникалық талаптар.
Жүйе компоненттерін эксплуатациялауға, техникалық қызмет көрсетуге, ремонтқа және сақтауға қойылатын талаптар
Жүйенің техникалық құралдарына қызмет көрсетуге уақыт бөлу қажет (айына бір күн).
Ақпараттық жүйенің қызметкерлері мен техникалық құралдарын орналастыру үшін жұмыс орындарын төле бөлмелерінде орналастыру рұқсат етілмейді. ДЭЕМ бар бір жұмыс орнына бөлінген аудан мөлшері 6,0м2-ден, ал көлемі 20,0м3-ден кем болмауы қажет.
Энергия жабдықтау желісі келесідей параметрлерге ие болу қажет:
кернеу - 220 В, жиілік - 50 Гц.
Ақпараттық жүйенің техникалық құралдарына қызмет көрсету үшін инженер немесе жүйелік администратор керек. Оның білімі орташа мамандырылғаннан төмен болмауы тиіс (мүмкіндігінше жоғары). инженер немесе жүйелік администратор жоспар бойынша техникалық құралдарға қызмет көрсету үшін айына 1 күн немесе ақпараттық жүйе қолданушыларының өтініші бойынша техникалық құралдар істен шыққан жағдайда бөлу керек.
Жоғары білімі бар инженер немесе жүйелік администратор конфигурацияның бағдарламалық қамтамасыздандыруына қызмет көрсетуді бағдарламалық құралдардың істен шығуы кезінде, бағдарламалық құралдарды дұрыс қолданбаған жағдайда немесе жоспар бойынша бағдарламалық құралдардың тестілеуін жүргізу үшін айына 1 күн жүргізу керек.
Ақпараттық жүйенің ремонтқа жарамдылығын қамтамасыздандыру үшін техникалық құралдардың қосымша жабдықтарын сақтау қажет.
Рұқсатсыз қатынаудан ақпаратты қорғауға қойылатын талаптар
Ақпаратты қорғау мынадай болуы қажет:
oo бағдарламалық (құжаттарды тек оқу үшін ғана ашу және т.с.с.);
oo техникалық (электрондық кілттер);
oo ұйымдастырушылық (парольдер, құлыптар, мекемелердегі сигнализациялар).
Ақпаратты сақтауға қойылатын талаптар
Ақпаратты сақтау процесі келесідей жағдайларда қамтамасыз етілуі қажет:
oo АЖО техникалық құралдарының істен шығуы;
oo табиғи апаттар (өрт, су тасқыны, жарылыс, жер сілкінісі және т.б.);
oo ақпарат тасымалдаушыларын, жүйенің басқа да құралдарын ұрлау;
oo бағдарламалық құралдардағы қателер;
oo қолданушылардың қате әрекеттері.
Ақпаратты сақтау үшін электр көзінің өшуі кезінде деректерді бұзылудан қорғау үшін үзіліссіз электр көздерінің блоктарын қолдануды қарастыру қажет, деректерді сенімді сақтау үшін бірнеше дисктерде деректер базасының күнделікті резервті көшірілуін жүргізу қажет.
Сыртқы ықпалдардан қорғайтын қорғаныс құралдарына қойылатын талаптар.
Бюджетті жоспарлау конфигурациясында радиоэлектрондық қорғаныс құралдары болуы қажет. Жұмыс кезінде техникалық құралдармен құрылатын, сондай-ақ қосу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz